________________
(૯) શ્રી સુવિધિનાથ સ્વામી
૧૦૭ લાગણી બની રહે છે. માટે ઉપરોક્ત વિધિસહિત પૂજા કર્તવ્ય છે. રાા
કુસુમ અક્ષત વર વાસ સુગંધો, ધૂપ દીપ મન સાખી રે; અંગપૂજા પણ ભેદ સુણી એમ, ગુરુમુખ આગમ ભાખીરે. સુ૩
સંક્ષેપાર્થ :- કુસુમ એટલે ફુલ, અક્ષત કહેતા ચોખા અને વર એટલે શ્રેષ્ઠ સુગંધી વાસક્ષેપ, અષ્ટાંગ કે દશાંગ ધૂપ અને દીપક તથા મન સાખી કહેતા મનની સાક્ષી રાખીને અર્થાત્ મન સ્થિર રાખીને ભગવાનની પૂજા કરવી.
એમ ભગવાનની અંગપૂજાના ઉપરોક્ત પણ એટલે પાંચ ભેદ શ્રી ગુરુમુખથી અથવા આગમમાં ભાખેલા છે, ત્યાંથી જાણેલ છે. [૩
એહનું લ દોય ભેદ સુણીજે, અનંતર ને પરંપર રે; આણાપાલણ ચિનપ્રસન્ની, મુગતિ સુમતિ સુર મંદિર ૨. સુ૦૪
સંક્ષેપાર્થ :- એહવું એટલે ભગવાનની પૂજાનું ફળ બે પ્રકારે સંભળાય છે. એક અનંતર એટલે તુરંત અને બીજું પરંપર એટલે પરંપરાએ કાળ જતાં પ્રાપ્ત થાય તે.
ભગવાનની આજ્ઞાનું પાલન કરવાથી ચિત્ત પ્રસન્ન થાય છે. તે પૂજાનું તુરંત ફળ મળ્યું જાણવું. અને પૂજાના ફળમાં અંતે મુક્તિ, વચમા સુગતિ કહેતા મનુષ્યગતિ અને સુરમંદિર કહેતા વૈમાનિક આદિ દૈવગતિની પ્રાપ્તિ થાય તેને પરંપરાગત ફળ મળ્યું જાણવું. ll૪ના
ફૂલ અક્ષત વર ધૂપ પઈવો, ગંધ નેવેદ્ય ફલ જલ ભરીરે, અંગઅગ્રપૂજા મળી અડવિધ, ભાવે ભવિક શુભગતિ વરીરે. સુ૦૫
સંક્ષેપાર્થ:- ફૂલ, અક્ષત, શ્રેષ્ઠધૂપ, પઈવો એટલે દીવો, ગંધ એટલે કેસર કે ચંદન આદિ સુગંધી દ્રવ્ય, નૈવેદ્ય એટલે મિષ્ટાન્ન લાડુ વગેરે, ફળ અને જળ કહેતા નવણ પૂજા, એમ પૂજાના અષ્ટ પ્રકાર છે.
તેમાં જળપૂજા, ચંદનપૂજા અને ફૂલપૂજા એ ભગવાનની અંગપૂજા છે. અને ધૂપ, દીપ, અક્ષત, ફળ અને નૈવેદ્ય એ પાંચ અગ્રપૂજા છે. એમ બન્ને મળીને અડવિધ એટલે પૂજાના કુલ આઠ પ્રકાર થાય છે. જે ભવિક ભાવપૂર્વક એ પૂજાઓ કરશે તે ભવ્યાત્મા શુભગતિ એવા દેવલોકાદિને પામશે. પા.
સત્તર ભેદ એકવીસ પ્રકારે, અટ્ટોત્તર શત ભેદે રે;
ભાવ પૂજા બહુવિધિ નિરધારી, દોહગ દુર્ગતિ છેદે રે. સુવ૬ સંક્ષેપાર્થ:- વળી દ્રવ્યપૂજા તે સત્તરભેદે, એકવીસ પ્રકારે અને એકસો
૧૦૮
ચૈત્યવંદન ચોવીશી ભાગ-૧ આઠ પ્રકારે પણ કરવામાં આવે છે.
તથા ભાવપૂજા બહવિધિ નિરધારી કહેતા તેના બહુ પ્રકાર કહ્યાં છે. જે દોહગ એટલે દુર્ભાગ્ય અને દુર્ગતિના છેદ કરવાવાળી છે. ભાવપૂજાના નાના પ્રકાર ગુરુગમથી અને શાસ્ત્રથી જાણવા યોગ્ય છે. જેમકે પરમકૃપાળુદેવે ભાવ લાવવા અર્થે સત્સંગ, ભક્તિ, સ્મરણ, સ્વાધ્યાય ઉપર વિશેષ ભાર મૂક્યો છે. જે આ કાળના જીવો માટે સુગમ અને શ્રેષ્ઠ ઉપાય છે. કા
તુરિય ભેદ પડિવત્તિ પૂજા, ઉપશમ ખીણ સયોગી રે; ચઉહા પૂજા ઈમ ઉત્તરઝયણે, ભાખી કેવલ ભોગી રે. સુ૭
સંક્ષેપાર્થઃ- પૂજાનો વળી તુરિય એટલે ચોથો ભેદ પડિવત્તિ કહેતા પ્રતિપત્તિપૂજા નામનો છે. પડિવત્તિ પૂજા કહેતાં પડિવજવું એટલે અંગીકાર કરવું અર્થાત્ પોતાનું સ્વરૂપ અંગીકાર કરી તેમાં જ રમવું તે. આ પૂજા અગ્યારમે ઉપશાંતમોહ ગુણસ્થાનકે અથવા બારમે ક્ષીણમોહ ગુણસ્થાનકે અથવા તેરમે સયોગી કેવળી ગુણસ્થાનકે સંભવે છે.
આ પ્રમાણે ચઉહા પૂજા એટલે અંગપૂજા, અગ્રપૂજા, ભાવપૂજા અને પ્રતિપત્તિપૂજાના ચાર પ્રકાર ઉત્તરઝયણે કહેતા ઉત્તરાધ્યયનના ‘સમ્યકત્વ પરાક્રમ’ નામના અધ્યયનમાં આ વાત કેવળજ્ઞાનના ભોગી એવા શ્રી ભગવંતે ભાખી છે. ના
એમ પૂજા બહુ ભેદ સુણીને, સુખદાયક શુભ કરણી રે; ભવિક જીવ કરશે તે લેશે, આનંદઘનપદ ધરણી રે. સુ૮
સંક્ષેપાર્થ :- આ પ્રકારે પૂજાના અનેક ભેદ સાંભળીને સુખદાયક એવી આ શુભકરણીને જે ભવ્યાત્મા કરશે તે આનંદઘનના સમૂહથી યુક્ત એવા મોક્ષપદને પામશે. Iટા
(૯) શ્રી સુવિધિનાથ સ્વામી શ્રી દેવચંદ્રજીકૃત વર્તમાન ચોવીશી સ્તવન
(થારા મહેલા ઉપર મેહ, ઝબૂકે વીજળી હો કાલ...એ દેશી) દીઠો સુવિધિ જિણંદ, સમાપિરસે ભર્યો હો લાલ, સ ભાસ્યું આત્મસ્વરૂપ, અનાદિનો વીસર્યો હો લાલ;
