________________
ચૈત્યવંદન ચોવીશી ભાગ-૧ ભાવાર્થ:- સાહિત્યના ગ્રંથોમાં નવરસ બતાવેલા છે. તે શૃંગારરસ, વીરરસ, કરુણરસ, અદ્ભુતરસ, હાસ્યરસ, ભયાનકરસ, બિભત્સરસ અને આઠમો રૌદ્રરસ. આ આઠેય રસ, રસ જ કહેવાય છે; પરંતુ તેમાં “રસાધિરાજ” રૂપે ઓળખાતો હોય તો તે નવમો શાંતરસ એક જ છે. આવા રસાધિરાજરૂપ મહારસથી ભરેલા મારા નાથ નગીના એટલે શ્રેષ્ઠ એવા પ્રભુ છે. તેમની કોણ નિંદા એટલે અવગણના કરે. કવિવર રૂપ વિબુધના શિષ્ય શ્રી મોહનવિજયજી મહારાજ શ્રી સુપાર્શ્વનાથ નામના સાતમા જિનેશ્વરને સમકિત પ્રાપ્ત કરવાના હેતુથી વંદના કરે છે. આવા પ્રભુની સેવા અમને ઘણી વહાલી છે. કા.
(૭) શ્રી સુપાર્શ્વનાથ સ્વામી એ પ્રભુતા એ નિપુણતા, પરમપુરુષ જે જેહવી,
કિહાંથી કોઈ પાસે હો રાજ. સાધુ અર્થ :- પ્રભુ સાથે અતિ પરિચય કરવા છતાં પણ કોઈ વખત તે વિરચે એટલે દુઃખનું કારણ થતો નથી. આવા પ્રભુજીનો પરિચય તો મને દિન પ્રતિદિન નવલો નવલો અર્થાતુ નવો નવો જ ભાસે છે. કેમકે અમારા પ્રભુમાં જે પરમપુરુષ પરમાત્મા જેવી પ્રભુતા છે, નિપુણતા છે, તેવી બીજાની પાસે ક્યાંથી હોય? ન જ હોય.
- ભાવાર્થ - દુનિયામાં એક કહેવત છે કે અતિ પરિચય દુઃખનું કારણ નિવડે છે. તેમજ પ્રીતિ અને ભક્તિમાં ઘટાડો કરે છે. આ વિચાર સાંસારિક પરિચયમાં ઘટાવી શકાય. જ્યારે આવા પ્રભુનો અતિ પરિચય તો દુઃખને બદલે સુખનું કારણ થાય છે. અમે જેમ જેમ પ્રભુનો પરિચય વિશેષ કરીએ છીએ તેમ તેમ પ્રભુ પ્રત્યેની ભક્તિ અને પ્રીતિમાં વધારો જ થાય છે, કારણ કે પરમપુરુષ શ્રી સુપાર્શ્વનાથ ભગવાનમાં જે પ્રભુતા એટલે આત્મઐશ્વર્ય છે તથા નિપુણતા એટલે ચતુરાઈ છે, તે અન્ય રાગી દેવો પાસે ક્યાંથી હોય, ન જ હોય. જે વખતે પ્રભુ તીર્થની સ્થાપના કરે છે તે વખતે સમવસરણમાં અષ્ટ મહા પ્રાતિહાર્યની શોભા ઘણી જ ભવ્ય હોય છે, એ શોભાના લાખમાં અંશે પણ હરિહરાદિક દેવોની પ્રભુતા હોય નહીં. તેમજ તેમની એવી નિપુણતા પણ હોય નહીં. તે અન્ય દેવો તો અલ્પ ઋદ્ધિ પ્રાપ્ત થવાથી લોભી અને આસક્ત બની જાય છે જ્યારે વીતરાગ દેવો તો સમવસરણ વગેરેની અપૂર્વ ઋદ્ધિ પ્રાપ્ત થતાં પણ એક અંશ માત્ર આસક્ત બનતા નથી. તેથી વીતરાગ દેવની નિપુણતા વાસ્તવિક છે, વળી પરમપુરુષનું દેવાધિદેવ તરીકે તેમજ ઉત્તમોત્તમ પુરુષ તરીકેનું બિરૂદ પણ યથાર્થ જ છે. IIકા ભીનો પરમ મહારસે, માહરો નાથ નગીનો,
તેહને તે કુણ નિંદે હો રાજ, સમકિત દ્રઢતા કારણે, રૂપ વિબુધનો મોહન,
સ્વામી સુપાસને વંદે હો રાજ. સા૭ અર્થ :- મારા નગીના સર્વોત્કૃષ્ટ નાથ પ્રભુ તો ઉત્કૃષ્ટ આત્માના અનુભવરૂપી મહારસથી ભીંજાએલા છે. તેમની કોણ નિંદા કરી આશાતના કરે. રૂપવિબુધના શિષ્ય શ્રી મોહનવિજયજી કવિવર તો સમકિત દ્રઢ કરવાને માટે શ્રી સુપાર્શ્વનાથ ભગવાનની ભાવ ભક્તિ સહિત ખૂબ વંદના કરે છે.
(૮) શ્રી ચંદ્રપ્રભ સ્વામી શ્રી આનંદઘનજીકૃત વર્તમાન ચોવીશી સ્તવન
(કુમરી રોવે આઠંદ કરે, મુને કોઈ મુકાવે–એ દેશી) દેખણ દે રે સખી, મુને દેખણ દે, ચંદ્રપ્રભ મુખચંદ, સખી ઉપશમ રસનો કંદ સખી સેવે સુર નર ઇંદ સખી
ગત કલિમલ દુઃખ વંદ. સખી મુને ૧ સંક્ષેપાર્થ :- શ્રી આનંદઘનજી શુદ્ધ ચેતનારૂપ શક્તિને કહે છે કે હે સખી ! મને જોવા દે તું મને જોવા દે, મને ચંદ્રપ્રભુના મુખરૂપી ચંદ્રમાને જોવા દે. વસ્તુનું અપૂર્વપણું લાગવાથી અને જોવાની પ્રબળ ઇચ્છાથી વારંવાર દર્શનનો ભાવ ઊપજ્યો છે.
ભગવાનનું મુખ બધા કષાયો નષ્ટ થઈ જવાથી ઉપશમરસનો કંદ છે. અર્થાત્ શાંતરસનું મૂળ છે. જેમાંથી શાંતરસના અંકુરો ફૂટ્યા જ કરે છે. વળી ગત કલિમલ એટલે જેમાંથી પાપરૂપી કલિમલ ચાલ્યો ગયો છે અને જેના દુ:ખરૂપ વંદ્વ કહેતા રાગદ્વેષ, હર્ષશોક વગેરે બધા નાશ પામી ગયા છે; એવા શ્રી ચંદ્રપ્રભુ ભગવાનના મુખનું મને વારંવાર દર્શન કરવા દે. /૧
સહમ નિગોદે ન દેખિયો સત બાદ અતિહિ વિશેષસ. પુઢવી આઉ ન લેખિયો સહ તેઉ વાઉ ન લેશ સમુ૨
સંક્ષેપાર્થ :- વારંવાર પ્રભુનું મુખ શા માટે જોવા કહ્યું, તેનું કારણ નીચેની ચાર ગાથાથી વિશેષ સ્પષ્ટ કરે છે. સુહમ નિગોદ એટલે સૂક્ષ્મ નિગોદના
