________________
૫
(૭) શ્રી સુપાર્શ્વનાથ સ્વામી અર્થને અનેક રીતે આરોપણ કરી બોલે તેવી. એક શબ્દમાંથી અનેક અર્થ નીકળે. (૩૩) સાહસિકપણે બોલે એવી. સાંભળીને શૂરવીરપણું ઊપજે. સાંભળીને દીક્ષા લેવાના ભાવ થાય. (૩૪) પુનરુક્તિ દોષ વગરની. એની એ વાત ફરી કહે તો કંટાળો આવે, તેથી ફરી કહેવું પડે તો પણ બીજી રીતે કહે. (૩૫) સાંભળનારને ખેદ ન થાય એવી. એના દોષ કહે તો પણ ખોટું ન લાગે, પણ એમ લાગે કે મારા ભલા માટે કહે છે.” -મોક્ષમાળા વિવેચનમાંથી (પૃ.૨૫૫)
આ પ્રમાણે ભગવાનની વાણી પાંત્રીશ ગુણયુક્ત હોય છે.
તથા અષ્ટ પ્રાતિહાર્યની શોભા એ પ્રભુને જ ઘટે છે. એ પ્રભુ જ આ ઐશ્વર્યને યોગ્ય છે. અન્ય કોઈ દેવને એવી પ્રભુતા હોતી નથી.
ત્રીજી ગાથામાં છ પ્રાતિહાર્ય વર્ણવેલા. હવે બાકી રહેલા બે તે આ આગળની ગાથામાં જણાવે છે. જો
સિંહાસન અશોક, બેઠા મોહે લોક;
આજ હો સ્વામી રે શિવગામી, વાચક યશ ધૃશ્યોજી. ૫
અર્થ :- સાતમું સિંહાસન અને આઠમું અશોક વૃક્ષ. એ બે બીજા પ્રાતિહાર્ય છે. સિંહાસન ઉપર બિરાજેલા પ્રભુ લોકોને આનંદ પમાડે છે. એવા શિવગામી પ્રભુની વાચક યશોવિજયજી મહારાજે સ્તુતિ કરી છે.
ભાવાર્થ :- દેવો ચાર દિશાએ ચાર સિંહાસન રચે છે. તેની વચ્ચે પ્રભુના શરીરના માપથી બાર ગણું ઊંચુ અશોકવૃક્ષ રચે છે. તેની છાયામાં સિંહાસન ઉપર બેસીને પ્રભુ દેશના આપે છે. અને સાંભળવા આવેલા ચાર પ્રકારના દેવ-ભુવન, વ્યંતર, જ્યોતિષ અને વૈમાનિક અને તેમની ચાર પ્રકારની દેવીઓ તથા સાધુ, સાધ્વી, શ્રાવક, શ્રાવિકારૂપ બારે પર્ષદાને ભગવાન ઉપદેશ આપે છે. એ સમગ્ર પર્ષદા પ્રભુ તરફ આકર્ષાય છે. પોતાનું ગૃહકાર્ય અપૂર્ણ છોડી પ્રભુની વાણી સાંભળવા દોડી આવે છે. અને તેના ફળસ્વરૂપ પ્રભુ ઉપદેશિત મોક્ષમાર્ગ, પોતપોતાની યોગ્યતા અનુસાર, શક્તિને નહિ છૂપાવતાં, સમજીને, બહુમાનપૂર્વક સ્વીકારી-ગ્રહણ કરી, પાળીને તે પ્રભુ સ્વરૂપ બની જાય છે. એવા તદ્ભવમુક્તિગામી એટલે તે જ ભવે મોક્ષે જનારા જીવોની અથવા મોક્ષે ગયેલા એવા પ્રભુની વાચક શ્રી યશોવિજયજી મહારાજે ભક્તિના બળે આવી સ્તુતિ કરી છે. //પા
ચૈત્યવંદન ચોવીશી ભાગ-૧ (૭) શ્રી સુપાર્શ્વનાથ સ્વામી શ્રી મોહનવિજયજીકૃત વર્તમાન ચોવીશી સ્તવન
(ઝીણા મારૂની કરહલડી-દેશી) વહાલા મેહ બપિયડા, અહિકુલ ને મૃગકુલને,
- તિમ વળી નાદે વાહ્યા હો રાજ; મધુકરને નવમલ્લિકા, તિમ મુજને ઘણી વહાલી,
સાતમા જિનની સેવા હો રાજ. ૧ અર્થ :- બપૈયા નામના પક્ષીને મેઘ વહાલો છે. અહિ એટલે સર્પના કુલને તથા મૃગકુલ એટલે હરણાના ટોળાંને નાદ એટલે સ્વર વહાલો છે, વળી મધુકર એટલે ભમરાને નવમલ્લિકા નામની પુષ્પની જાતિ વહાલી છે; તેમ અમને પણ સાતમા શ્રી સુપાર્શ્વનાથ ભગવાનની સેવા ઘણી જ વહાલી છે.
ભાવાર્થ :- બપૈયા નામના પક્ષીને ગળે છીદ્ર હોવાથી સરોવરાદિકના પાણી મુખમાં ગ્રહણ કરે તો પણ તે છીદ્રથી બહાર નીકળી જાય છે. તેથી તે મેઘ એટલે વરસાદને ઇચ્છે છે. વરસાદમાં તે મોટું ઊંચુ કરી રાખવાથી તે પાણી સીધું ગળાવાટે ઉદરમાં ઊતરી જાય છે. વળી સર્પને પકડવા માટે જંગલમાં રહેલા વાદીઓ મોરલી વગાડે છે અને હરણને વશ કરવા વાંસળી વગાડે છે, તેથી તે દોડ્યા આવે છે, કેમકે તેમને સંગીત પ્રિય છે. વળી ભમરા, નવમલ્લિકા નામના પુષ્પની સુગંધી ગ્રહણ કરવા ઇચ્છે છે. જેમ બપૈયા, સપ, હરણો અને મધુકરને મેઘ, મોરલી, વીણા અને નવમલ્લિકા વહાલી છે તેવી રીતે અમને પણ પ્રભુની સેવા ઘણી જ વહાલી છે. [૧] અન્ય ઉચ્છિક સુર છે ઘણા, પણ મુજ મનડું તેહથી,
નાવે એકણ રાગે હો રાજ; રાચ્યો હું રૂપાતીતથી, કારણ મનમાન્યાનું,
શું કાંઈ આપો હાથ હો રાજ. સા૨ અર્થ - અન્ય ઉચ્છિક સુર એટલે અન્ય ઊપજેલા હરિહરાદિક દેવો તો જગતમાં ઘણા છે. પરંતુ મારું મન તેમનાથી એક રાગવાળું થતું નથી. હું તો અરૂપી એવા શુદ્ધ સ્વરૂપને પામેલા વીતરાગ ભગવાનથી જ રાચેલો છું. તેમાં કારણ મારા મનની માન્યતા છે. માટે હે રાજ રાજેશ્વર પ્રભુ! શું કાંઈ આપ મને
