________________
(૮) શ્રી ચંદ્રપ્રભ સ્વામી
૧૦૧
(નંદ સલૂણા નંદનો લોએ દેશી)
શ્રી શંકર ચંદ્ર પ્રભુ રે લો, તું ધ્યાતા જગનો વિભુ રે લો; તિણે હું ઓલગે આવીઓ રે લો, તુમે પણ મુજ મન ભાવીઓ રે લો.૧
અર્થ :- શ્રી એટલે આત્મલક્ષ્મીથી યુક્ત અને શંકર એટલે શમકર અર્થાત્ સાચા સુખના કર્તા એવા હે ચંદ્રપ્રભ સ્વામી ! તમે ધ્યાતા કહેતાં પોતાના શુદ્ધ સ્વરૂપનું જ ધ્યાન કરનારા છો. વળી જગતના વિભુ એટલે સર્વ પ્રકારે સામર્થ્યવાન એવા પ્રભુ છો. તે કારણથી હું આપની ઓળગે એટલે સેવાચાકરી કરવા માટે આવ્યો છું. કેમકે આપ મારા મનમાં બહુ ગમી ગયા છો.
ભાવાર્થ :– શ્રી એટલે જ્ઞાનાદિ ગુણરૂપ લક્ષ્મીના ભંડાર અને ‘શં’’ કહેતા સુખ, તેને “કર” એટલે કરનારા એવા આ શ્રી ચંદ્રપ્રભ ભગવાન છે. વળી તેઓ હમેશાં પવિત્ર આત્મધ્યાનનું જ ધ્યાન કરનારા હોવાથી “ધ્યાતા” કહેવાય છે. તથા જગતમાં મહાન ‘વિભુ” કહેતાં સર્વ શક્તિમાન છે, કે જેમણે અનાદિકાળના મોહરૂપી શત્રુને હણી નાખ્યો છે. તેથી હું પ્રભુની સેવા કરવા આવ્યો છું. આવા પ્રભુ મારા મનને ખૂબ ગમી ગયા છે. કારણ કે બીજા અન્ય દેવોની આકૃતિ શૃંગા૨૨સ અને વી૨૨સના દેખાવવાળી હોય છે, રાગદ્વેષના વિકારભાવોથી યુક્ત હોય છે. જ્યારે શ્રી વીતરાગદેવની આકૃતિ તો બહારથી શાંતરસમાં ઝીલતી જણાય છે. તેમજ અંદરથી પણ ચારે પ્રકારના કષાય ઉપર જેમણે જય મેળવ્યો છે; એવા શ્રી ચંદ્રપ્રભ ભગવાન અમારા મનમાં બહુ જ ગમી ગયા છે. ।।૧।।
દીધી ચરણની ચાકરી રે લો, હું સેવું હરખે કરી રે લો; સાહિબ સામું નિહાળજો રે લો, ભવસમુદ્રથી તારજો રે લો.૨
અર્થ :— આપે અમને ચરણકમળની ચાકરી આપી. તેથી હું હર્ષપૂર્વક આપની સેવા કરું છું. હવે સાહિબ મારી સામું જોઈને મને ભવસમુદ્રથી પાર ઉતારો કેમકે હું ભવસાગરમાં બૂડી રહ્યો છું.
ભાવાર્થ :– દેવ, દાનવ, નર વિગેરેથી આપના ચરણકમળ પૂજાયાં છે. એવા ચરણકમળની ચાકરી મને પણ મહાપુણ્યયોગે મળી છે. તેથી હું હર્ષપૂર્વક આપને સેવું છું. આપ મારી સામું જોઈને કૃપાદૃષ્ટિ વધારો. અને મહા ભયંકર એવા સંસારરૂપ સમુદ્રથી વહાણની માફક બની મને તારનારા થાઓ. ।।૨।।
ચૈત્યવંદન ચોવીશી ભાગ-૧ અગણિત ગુણ ગણવા તણી રે લો, મુજ મન હોંશ ધરે ઘણી રે લો; જિમ નભને પામ્યા પખી રે લો, દાખે બાળક કરથી લખી રે લો. ૩ અર્થ :– આપના અગણિત ગુણો ગણવાને માટે મારું મન ઘણી હોંશ ધરાવે છે. જેમ પંખી આકાશનું માપ લેવાને માટે, નાનું બાળક હાથની ચેષ્ટાથી આકાશનું માપ દેખાડવાને માટે પ્રયત્ન કરે એવો ન્યાય મારા માટે પણ ઘટે છે; અર્થાત્ તેવી રીતે હું પણ આપના ગુણ ગણવાનો પ્રયત્ન કરનાર છું.
ભાવાર્થ :- આત્માના અસંખ્યાત પ્રદેશ છે. એક એક પ્રદેશે અનંત જ્ઞાન શક્તિ, અનંત દર્શનશક્તિ, અનંત ચારિત્રશક્તિ તેમજ અનંતું બળ રહેલું છે. પ્રથમ કર્મના આવરણને લઈને તે શક્તિઓ ઢંકાયેલી હતી. હવે જ્ઞાનાવરણાદિ કર્મ ક્ષય થવાથી પ્રભુની બધી શક્તિઓ બહાર આવી છે. આવા અનંત જ્ઞાનાદિ ગુણને લઈને પ્રભુના ગુણો અગણિત છે એટલે ગણી શકાતા નથી, તો પણ મારે તે ગણવાની હોંશ ઘણી છે. ત્યાં દૃષ્ટાંત આપી જણાવે છે કે જેમ પક્ષી આકાશનું માપ લેવાને માટે ચારે બાજુ ઊડીને પ્રયત્ન કરે અથવા નાનું બાળક હાથની ચેષ્ટાથી આકાશની માપણી બતાવે તેમ હું પણ પ્રભુના ગુણ જે આકાશરૂપ છે તેને ગણવા ઇચ્છું છું, તો તે મારો પ્રયત્ન પણ બાળકની ચેષ્ટા જેવો જ ઠરશે. IIII
૧૦૨
જો જિન તું છે પાંશરો રે લો, કરમતણો શો આશરો રે લો; જો તુમે રાખશો ગોદમાં રે લો, તો કિમ જાશું નિગોદમાં રે લો. ૪
અર્થ :– હૈ જિનેશ્વર ભગવાન ! તમે જો પાંશરા એટલે મને અનુકૂળ છો, તો મને કર્મનો શો આશરો છે અર્થાત્ કર્મો મને શું કરી શકવાના હતા. જો તમે મને ‘ગોદમાં’’ એટલે ખોળામાં—શરણમાં રાખશો તો પછી અમે નિગોદમાં કોઈ રીતે પણ જઈશું નહીં.
ભાવાર્થ :— હે ચંદ્ર પ્રભુ ! તમે મને સમકિત વગેરે ગુણો આપી અનુકૂળ બનો, સંપૂર્ણ સહાયક બનો તો બિચારા જડ સ્વભાવવાળા આઠ કર્મોનો શો આશરો છે, અર્થાત્ કર્મ કાંઈપણ અમને કરી શકે નહીં. અનાદિકાળનું કર્મનું જોર એકેકા આત્મપ્રદેશમાં અનંતું છે, તો પણ આપ અનુકૂળતા કરી આપો તો એ બધા કર્મને અમે શક્તિ વિનાના બનાવી દઈએ. વળી હે પ્રભુ ! તમે અમને આત્માના ગુણરૂપી ગોદમાં બેસારો તો નિગોદમાં અમે કેમ જઈએ; અર્થાત્ સંસારના સર્વ અનંતા જીવોની પ્રાથમિક અવસ્થા તો અનાદિકાળથી અવ્યવહાર રાશિપણે નિત્ય નિગોદમાં જ હતી. પણ આપનું શરણું મળવાથી હવે અમે
