________________
(૭) શ્રી સુપાર્શ્વનાથ સ્વામી
સંક્ષેપાર્થ:- ફરી આગળ પ્રભુના ગુણ નિષ્પન્ન નામો જણાવે છે :
અજ્ઞાનીઓને પ્રભુનું શુદ્ધ સ્વરૂપ લક્ષમાં આવતું નથી તેથી તે અલખ છે. અંજન એટલે કાલિમા. પ્રભુ કર્મરૂપી કાલિમાંથી રહિત હોવાથી નિરંજન પરમાત્મા છે. સર્વ પ્રાણીઓનું હિત કરનાર હોવાથી જગવત્સલ છે. ચારે ગતિમાં જન્મમરણ કરવાના કારણે જીવોને ક્યાંય વિસામો નથી. તે સર્વને વિશ્રાંતિનું સ્થાન હોવાથી ભગવાન સકળ જંતુ વિસરામ છે.
છ કાયના જીવોના રક્ષક હોવાથી ભગવાન સદાય અભયદાન આપનાર છે. અનંત ચતુણ્ય પ્રાપ્ત થવાથી જેની સર્વ ઇચ્છાઓ પરિપૂર્ણ થઈને સર્વ આત્મગુણો પ્રગટ્યા છે માટે પૂર્ણ છે. બાહ્ય વસ્તુઓથી વૃત્તિ ઊઠી જવાથી જે હમેશાં આત્મામાં જ રમે છે તેથી આતમરામ છે. એવા પ્રભુના સ્વરૂપને ભજવાથી પોતે પણ તેવો બની શકે છે.
વીતરાગ મદ કલ્પના, રતિ અરતિ ભય શોગ; લ૦ નિદ્રા તંદ્રા દુરદશા, ૨હિત અબાધિત યોગ, લ૦ શ્રીપ
સંક્ષેપાર્થ :- ભગવાનમાં કોઈ માનસિક વિકારો નથી તે જણાવે છે. ભગવાનનો રાગરૂપ મનનો રોગ ચાલ્યો જવાથી વીતરાગ છે, આઠેય પ્રકારના મદ નષ્ટ થવાથી મદરહિત છે. અને તેમનું મન સર્વ સંકલ્પ વિકલ્પથી રહિત હોવાથી કલ્પનારહિત છે. રતિ એટલે ગમવાપણું અને અરતિ એટલે અણગમવાપણું જેને નથી. તેમજ જે સાતે પ્રકારના ભય અને શોકથી રહિત થઈ ચૂક્યા છે.
- હવે શારીરિક વિકારો પણ ભગવાનમાં નથી તે કહે છે, જેમકે ભગવાનને નિદ્રા નથી, તંદ્રા નથી એટલે આળસ નથી અને દુર્દશાથી જે સાવ રહિત છે, અર્થાત્ ભગવાનના મન વચન અને કાયાના ત્રણેય યોગ અબાધિત એટલે બાધાપીડાથી સર્વથા રહિત છે. ઉપરોક્ત દોષો વિભાવરૂપ છે. આત્માના સ્વભાવરૂપ નથી. માટે પ્રભુના ગુણોને સ્મરી આપણે પણ વિભાવ ટાળી બાધા પીડા રહિત એવા આત્મસ્વભાવમાં આવવું જોઈએ. //પા.
પરમ પુરુષ પરમાતમા, પરમેશ્વર પરધાન; લ૦
પરમ પદારથ પરમેષ્ઠી, પરમદેવ પરમાન. લ૦ થી ૬
સંક્ષેપાર્થઃ- પરમ એટલે સર્વોત્કૃષ્ટ, ભગવાનના બધા ગુણો સર્વોત્કૃષ્ટ હોવાથી આ ગાથામાં બધા ગુણો આગળ પરમ શબ્દ વાપરેલો છે. ભગવાન
૭૮
ચૈત્યવંદન ચોવીશી ભાગ-૧ પુરુષોમાં શ્રેષ્ઠ હોવાથી પરમપુરુષ છે. બાહ્ય તેમજ અંતરાત્માથી પણ ઉત્કૃષ્ટ હોવાથી પરમાત્મા છે. ઉત્કૃષ્ટ ઐશ્વર્યને પ્રાપ્ત હોવાથી પરમેશ્વર છે. સર્વ પદાર્થમાં શ્રેષ્ઠ હોવાથી પ્રધાન છે.
જગતમાં સર્વશ્રેષ્ઠ પદાર્થ તે શુદ્ધાત્મા છે. માટે પરમ પદારથ છે. જે સર્વોત્કૃષ્ટ વાંછિત પદાર્થ શુદ્ધાત્માને આપનાર હોવાથી પરમેષ્ઠિ છે. સર્વ દેવોમાં પણ મોટા દેવ હોવાથી પરમદેવ છે, અને પોતે સિદ્ધદશાને સાક્ષાત્ પામેલા હોવાથી પ્રમાણભૂત છે. એવા સર્વ ગુણોની પ્રાપ્તિ અર્થે ભગવાન સુપાર્શ્વનાથની ભાવપૂર્વક વંદના કરવી જોઈએ. કા.
વિધિ વિરંચિ વિશ્વભરુ, હૃષીકેશ જગનાથ; લ૦
અઘહર અવમોચન ધણી, મુક્તિપરમપદ સાથ. લ૦ શ્રી ૭
સંક્ષેપાર્થ:- ફરી આ ગાથામાં ભગવાનના બીજા ગુણ નિષ્પન્ન નામો જણાવે છે, મોક્ષ પ્રાપ્ત કરવાની વિધિ વિધાનને બતાવનાર હોવાથી પ્રભુ વિધિ છે. વિરંચિ એટલે બ્રહ્મા. પ્રભુ પોતાના સંપૂર્ણ શુદ્ધસ્વરૂપને પ્રગટ કરનાર હોવાથી બ્રહ્મા છે. વિશ્વભરુ એટલે વિષ્ણુ. પ્રભુ જગતના જીવોને ઉત્તમ બોધવડે સદૈવ આત્મપોષણ આપનાર હોવાથી વિષ્ણુ છે. વળી હૃષીકેશ છે, હૃષીક એટલે ઇન્દ્રિયો, અને ઇશ એટલે સ્વામી અર્થાત્ જે ઇન્દ્રિયોને વશમાં રાખનાર હોવાથી હૃષીકેશ છે. જે ત્રણેય લોકના નાથ હોવાથી જગનાથ છે.
વળી અઘ એટલે પાપ. તેને હરનાર હોવાથી અઘહર છે. પાપથી મુક્ત કરાવનાર હોવાથી અવમોચન છે. અમારા સ્વામી હોવાથી ધણી છે. અને મુક્તિરૂપપરમપદની પ્રાપ્તિ કરાવવામાં જે સાથ આપનાર છે એવા શ્રી સુપાર્શ્વનાથ ભગવાન ખરા ભક્તિભાવે સદૈવ વંદના કરવા યોગ્ય છે. આવા
એમ અનેક અભિધા ધરે, અનુભવગમ્ય વિચાર; લ૦
જેહ જાણે તેહને કરે, આનંદઘન અવતાર. લ૦ થી ૮
સંક્ષેપાર્થ:- ભગવાન સુપાર્શ્વનાથ એમ અનેક પ્રકારે અભિધા એટલે ઉપનામોને ધારણ કરનાર છે. પણ જે આ ગુણરૂપી નામોનો પોતાના આત્મામાં અનુભવ કરીને તેનો ભાવ ગમ્ય કરશે અર્થાત્ સમજશે તે ઉત્તમ વિચારશ્રેણીને પામશે.
ઉપરોક્ત પ્રકારે જે જાણે તેને પ્રભુ આનંદઘનનો અવતાર બનાવી દેશે. અર્થાત્ પ્રભુના આ નામોનું રહસ્ય સમજનારનું જીવન ધન્ય બની જશે. તે
