________________
૩૮
ભક્તામર રહસ્ય આદિનાથને કમશઃ અપૂર્વ દાપ, સૂર્ય અને ચંદ્ર બતાવવામાં આવ્યા છે, તેથી એમ જણાય છે કે તેઓ પહેલા જે સંપ્રદાયથી પ્રભાવિત હતા, તેમાં સાયંકાળે દીપકને, પ્રાતઃકાળે સૂર્યને અને પ્રત્યેક માસના શુકલપક્ષની બીજના દિવસે ચંદ્રમાને નમન કરવામાં આવતું હતું, જે આજે પણ ચાલુ છે.
મહાકવિ દામોદર ભારવિની કૃતિ કે જે કિરાત” નામથી પ્રસિદ્ધ છે. તેની મલ્લિનાથી ટકથી બીજના ચંદ્રને નમન કરવાની વાતને પુષ્ટિ મળે છે. માનતુંગ એ સંપ્રદાયના પરમારાધ્ય દેવના ચરિત્રગ્રંથમાં એમના મન ડગવાની વાત વાંચી ચૂક્યા હતા. એમ લાગે છે કે તેથી જ તેમણે વિન્ન મિત્ર ઈત્યાદિ પંદરમા પદ્યમાં ભગવાન આદિનાથને નિવિકાર અડગ મનના જણાવી પ્રતિવસ્તુપમા અલંકારના માધ્યમથી સુમેરુ શિખરની ઉપમા આપી છે. આ કલ્પનાની પુષ્ટિ પ્રસ્તુત સ્તોત્રના “મિમિત્ત....” ઈત્યાદિ તેવીશમા પદ્યના આધાર પર પણ કરી શકાય છે, જે માનતંગને વેદાભ્યાસી સિદ્ધ કરે છે, કેમ કે ઉક્ત પદ્યની રચના શુક્લ યજુર્વેદના. મંત્રને મળતી-ઝૂલતી છે. આટલી સમાનતા અકરમાત્ શી રીતે હેઈ શકે?
જ્યાં સુધી પુષ્ટ પ્રમાણ ન મળે ત્યાં સુધી આ વિષયમાં હું વધારે કંઈ કહી શકતે નથી, એટલે જ આ વાતને
એક કલ્પના” તરીકે લખી છે.” - પરંતુ એટલું ધ્યાનમાં રાખવું જોઈએ કે અન્ય
