________________
કાવ્યસમીક્ષા
૩૯ ઔષધિ–૧૯–૩૭ તથા વસંતઋતુની માદક્તાદ તેમણે સ્તુતિમાં ગ્રહણ કર્યા છે.
* પ્રાણિજગત– પ્રાણીઓમાં કવિવરે એક સ્થળે મનુષ્યનું સ્મરણ કર્યું છે, જયારે અન્યત્ર મૃગ, મૃગેન્દ્ર કે સિતાધિપ – પ-૩૪-૩૫ અને સ૫–૪૧ ને સ્થાન આપ્યું છે. કેફિલની રૂઢિગત ઉપમા તેમણે છઠા પદ્યમાં આદરી છે અને અલિ-ભ્રમરનું કાળારંગની સમાનતા માટે–૭ વર્ણન કર્યું છે. હાથી અને ઘેડા નામમાત્રથી ગૃહીત છે.
૬ સામાજિક, ધાર્મિક અને વ્યાવહારિક ઉપમાને-કવિવરે રચનાને આદર્શરૂપ બનાવવા માટે સામાજિકતને સમાવેશ કરવામાં કાળજી રાખી છે, તેનાં ઉદાહરણ તરીકે બાલ્યકાળની અજ્ઞાનતા-૩, ભુજાઓ વડે સમુદ્રને તરવાની ઈચ્છા –૪, પિતાના શિશુની રક્ષા માટે અળવાનની સાથે પણ લડવાની પ્રવૃત્તિ-૫, સ્વામીના મહાન ગુણે-૧૦, મધુરતા પ્રત્યેની રૂચિ -૧૧, મહાનના આશ્રયમાં રહેલી નિર્ભયતા ૧૪, વગેરે સ્મરણીય છે. એક-બે સ્થળોમાં કિવદન્તીઓ પણ ખુરી આવે છે –૧૯, ૨૨. ધાર્મિકતમાં જૈનદર્શનની માન્યતાને પ્રશ્રય આપતાં (૧૦ અને રપમાં) તથા સંપ્રદાયગત માન્યતાઓને અન્યાન્ય પદ્યમાં પ્રસ્તુત કરી છે. વ્યવહારની દૃષ્ટિએ-ગજ, સિંહ, દાવાનલ, સર્પ, સંગ્રામ, જલાપત્, રેગ અને બંધનના ભયથી બચવા માટે ક્રમશઃ ૩૪ થી ૪ર સુધી કરેલું પરમાત્માનું સ્મરણ લોકોને ભક્તિ માટે પ્રેરે છે, જે “દુર્ગાસપ્તશતી” વગેરેમાં વર્ણિતવિષયની પણ સમાનતા ધરાવે છે.
