________________
પંચાંગ-વિવરણ
૧૮૫ મય સિંહાસન પર બેસીને ધર્મદેશના દે છે, તે વખતે તેમની અને બાજુ ૨૪ જોડી એટલે ૪૮ શ્વેત ચામરે વીંઝાય છે અને તેમના મસ્તક પર ત્રણ છત્રો ઉપરાઉપરી ધારણ કરાયેલ હોય છે. તેનું વર્ણન કરતાં તેત્રકાર સૂરિજી કહે છે કે “હે ભગવદ્ ! આપના મસ્તક ઉપર ઊંચે ત્રણ છત્રો ધારણ કરાયેલા છે, તે ચંદ્રમા જેવા ઉજજવલ છે, તેના પર મેતીની વિશિષ્ટ રચના હેવાથી અતિ સુંદર લાગે છે તથા તે સૂર્યનાં કિરણને તમારા મસ્તક પર પડતાં અટકાવી રાખે છે. વળી, તે એની પર બીજું અને બીજાની પર ત્રીજું એમ ગોવાયેલ છે, તે તમારું ત્રણ ભુવનનું પરમેશ્વરપણું સૂચવે છે.
સમવસરણમાં ભગવંત ચતુર્મુખ દેખાય છે અને તે દરેક પર આવા ત્રણ છત્રો હેય છે. આને છત્રાતિછત્ર કહેવામાં આવે છે.
અષ્ટમહાપ્રાતિહાર્યના ક્રમમાં આ પ્રાતિહાર્યનું સ્થાન આઠમું છે. અહીં સૂરિજીએ સુરપુષ્પવૃષ્ટિ, દિવ્યધ્વનિ, હિંદુભિ તથા ભામંડલનું વર્ણન કરેલું નથી, પણ તેથી કે ક્ષતિ લાગતી નથી. દેશનાસમયે ભગવાનનું સ્વરૂપ કેવું હોય છે, તે તેમણે ચાર પદ્યો વડે બરાબર દર્શાવ્યું છે. બાકીના ચાર મહાપ્રાતિહાર્યો પણ એ વખતે અવશ્ય હોય છે, એટલી વાત પાઠકેએ લક્ષ્યમાં રાખવાની છે
