________________
કાવ્યસમીક્ષા
343
વિક્તિ, શરીરની ક્ષણભ ગુતા, કમઅધનાના વિનાશ, તપશ્ચર્યાં વગેરેના આધારે થયેલી શમની પુષ્ટિનું પ્રધાનતઃ વર્ણન કર્યું છે. ચૈઃ શાન્તવાહવિભિઃ પરમાણુમિઃ' ( 'પદ્ય૧૨) વગેરે પદ્મા તેના નિર્દેશનરૂપ છે.
?
અલ કાર્લ્સ ડાર
વાણીના વિભૂષણરૂપ અલંકારોની મર્યાદા સામાન્યપણે ત્રણ પ્રકાશમાં વિભક્ત છે: શબ્દાવકાર, અર્થાલ'કાર અને ઉભયાલ કાર. ભક્તામર – સ્તોત્રમાં અલકારોની આ ત્રણે ય પ્રક્રિયાઓ ગૂંથાયેલી છે. વિશિષ્ટ કવિએ અલકારાની સ્થાપના માટે પ્રયાસ કરતા નથી. તેને તેા અલ કારા પાતે જ આવીને આગ્રહ કરે છે કે અમે ક્યાં બેસીએ ? અમને પણ આપની આ રસનિર્ઝરિણીમાં સ્નાન કરવાની તક આપે. પ્રતિભાશીલ કવિનું હૃદય ઈષ્ટદેવના અલૌકિક મહિમાનું ચિંતન કરે છે, ત્યારે તેની વિવક્ષા વધે છે અને તે વિક્ષામાં જે અહિ પ્રકાશ ભક્તિ થાય છે, તે જ પાતાના વેગને લીધે વિવિધ રૂપમાં અભિવ્યક્ત 'હાઈ અલકારાનાં સ્વપ્ને પ્રાપ્ત કરે છે.
આપણા સ્તુતિકાર શ્રીમાનતુગસૂરિ પણ પેાતાના આરાધ્યની ભક્તિમાં એટલા બધા લીન હતા કે તેમના સુખાંથી જે શદે ઝર્યાં, તે ઉત્તમ શ્ર્લાકના ગુણાનુવાદ હાવાને લીધે પરમ આસ્વાદ્ય થઈ ગયા.
આચાર્યાએ અલકારાદિની સષ્ટિ વિષે એક દૃષ્ટાંત રજૂ કરતાં જણાવ્યુ` છે કે જેમ— “ પાણીના એક ઘડામાં ઊચેથી
