________________
જ યોગ-વિવરણ
હે
નિમ્–શુ* ? મૃગેન્દ્ર ન ગવ્યેત્તિ ? સિંહની સામે જતું નથી ? મૂળ-પશુ, તેના ફન્દ્ર-શજા, તે મુળેન્દ્ર, અર્થાત્ સિંહ. ભાષાથ
હે મુનીશ્વર ઋષભદેવ ! આવી રીતે હું શક્તિહીન હાવા છતાં ભક્તિવશાત્ તમારું સ્તવન કરવાને તત્પર થા છું. હરણ પેાતાની શક્તિના વિચાર કર્યાં વિના પોતાના ચાં પરની પ્રીતિને લીધે તેનું પરિપાલન કરવા માટે શું સામે થતું નથી ?
વિવેચન
સ્તુતિકાર સૂરિજી કહે છે : 'હે મુનિમંડળના સ્વામી શ્રી ઋષભદેવ ભગવન્! મેં ઉપર કહ્યું તેમ આપની સ્તુતિસ્તવના કરવા માટે હું અસમર્થ છું, પણ આયના પ્રત્યેની ભક્તિના લીધે જ હું આપની સ્તુતિસ્તવના કરવાને તત્પર થયું. છુ. આ વસ્તુ વધારે સ્પષ્ટ કરવા તેઓ કહે છે ક્યાં સિ'હું અને ક્યાં વ્હેણુ ! સિંહના સામના તે કદી પણ કરી શકે જ નહિ, છતાં પેાતાના બચ્ચાંનુ પાલન કરવા માટે તે સિ'હના સામના કરવા તત્પર બને છે, કારણ કે તેને પોતાના અચ્ચાં પર અથાગ પ્રીતિ છે. તાત્પર્ય કે પ્રીતિ અને ભક્તિ એવી વસ્તુ છે કે તેમાં બુદ્ધિપૂર્વકની ગણુતરી હાતી નથી. તેમાં તા ભાવના અને ઉર્મિનીજ પ્રધાનતા હાય છે. (અને આવી. વિશિષ્ટ કાવ્યચના તેના લીધે જ સંભવે છે. )
