________________
સુપાર્શ્વનાથના સ્તવનમાં ભગવાનનાં જુદા જુદા ગુણોનું વર્ણન કરે છે. તે કોઈ વ્યક્તિપૂજાના સ્વરૂપનું નથી પરંતુ ગુણ-પૂજાના સ્વરૂપનું છે અને ભગવાનના જુદા જુદા ગુણોના વર્ણન બાદ છેલ્લી ગાથામાં છેવટે તો જૈન ભક્તિ-પ્રણાલિકા મુજબ પ્રાર્થના તો અનુભવ-ગમ્ય વિચારની જ કરી અને કહ્યું :
એમ અનેક અભિધા ઘરે,
અનુભવ-ગમ્ય વિચાર લલના,
તે જાણે તેહને કરે,
આનંદધન અવતાર લલના.
અર્થાત્ ઃ “આમ ભગવાનનાં અનેક નામો છે પરંતુ તે નામોનો અર્થ તો સ્વાનુભવથી જ પામી શકાય. આ રીતે સ્વાનુભવથી જ તેને જે જાણી શકે તેવા હાથમાં જ ચિદાનંદ સ્વરૂપ મોક્ષનો અવતાર છે.’
આ રીતે અવધૂશ્રીનાં સ્તવનો વ્યક્તિગત પૂજાનાં નથી પરંતુ વ્યક્તિએ ધરેલ ગુણોની પૂજાને અનુલક્ષીને છે.
અવધૂશ્રીનું તત્ત્વજ્ઞાન કેટલું સંપ્રદાય-નિરપેક્ષ છે તેની ખાત્રી તો તેમનાં સ્તવનોનું એક પછી એક નિરીક્ષણ કરીશું ત્યારે જ થશે.
જ
સ્તવનોની ભાષા :
તેમની ભાષા મુખ્યત્વે મારવાડી, ગુજરાતી અને બુંદેલખંડીનું મિશ્રણ હોય તેવી જણાય છે અને તેથી કદીક ક્લિષ્ટતાનું સ્વરૂપ પકડે છે. તેઓનો વસવાટ અને પાદવિહાર મારવાડ તથા ગુજરાતમાં જ રહ્યો છે તેથી તો તે દરેક પ્રદેશની ભાષાની અસર તેમનાં કાવ્યોમાં જણાય તે સ્વાભાવિક છે. પરંતુ તેનું એક પરિણામ એ આવ્યું છે કે ગુજરાતી કાવ્યરસિકોનું ધ્યાન તેમના પદો તથા સ્તવનો પ્રત્યે જોઈએ તેટલું ગયું નથી. જૈન વિચારકો તેમનાં પદો તથા સ્તવનોને આદરભક્તિથી ગાય છે. પરંતુ જૈનોના આમ વર્ગ માટે તેનો ગુહ્યાર્થ સમજવાનું ઘણું મુશ્કેલ છે. આથી તેઓશ્રીનાં પદો તથા સ્તવનોનું સરળ વિવેચન અતિ આવશ્યક છે.
Jain Education International 2010_04
વર્તમાન તીર્થંકરોની સંખ્યા ચોવીસની છે અને તેથી અવધુશ્રીનાં ચોવીશ સ્તવનોની અપેક્ષા રહે. પરંતુ વિદ્વાનોની માન્યતા એવી છે કે તેમનાં રચેલાં સ્તવનો ફક્ત બાવીશ જ છે અને છેલ્લાં બે તીર્થંકરોના સ્તવનો પાછળથી તેમના નામે કોઈ બીજી વ્યક્તિએ લખેલ છે. આ માન્યતા વિચારણીય છે કેમ કે છેલ્લાં બે સ્તવનોની ભાષા તથા તત્ત્વચર્ચાની સરખામણી અગાઉનાં સ્તવનો સાથે સુસંગત જણાતી નથી. આ કારણથી આ પુસ્તકમાં ફક્ત બાવીશ સ્તવનોનું જ વિવેચન કરેલ છે.
આનંદધન-સ્તવનો પ્રાસ્તાવિક
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
