________________
૮૬ ચાર્વાકની નાસ્તિકતામાં મહદ્ અંશે તાર્કિક દોષ હોવા છતાં પણ તેમાં જે આંશિક સત્ય છે તેનો ઈન્કાર થઈ શકે તેમ નથી. તેમાં ઈશ્વર કે તેના કર્તુત્વનો ઈન્કાર સ્પષ્ટ છે, અને તેના પરિણામરૂપે આનંદની ઉપલબ્ધિ અર્થે મનુષ્ય-યત્ન ઉપર વજન પણ છે. ઉપરાંત ખરો નાસ્તિક એ છે કે જે પારંપરિક માન્યતાઓ અને બીજાના અનુભવો ઉપરથી લખાયેલ શાસ્ત્રાજ્ઞાઓથી ઉપર ઊઠી સ્વશક્તિ પર શ્રદ્ધા કેળવે અને ભૌતિક દૃષ્ટિએ પણ પ્રગતિ કરે.
આવા સાચા નાસ્તિકની માનસ ભૂમિકા તદન બીનપક્ષપાતી અનેunconditional હોય તો જ તે ખરો નાસ્તિક કહેવાય. આવી વ્યક્તિને વિચારના ક્ષેત્રે પ્રગતિ કરવામાં સમય લાગતો નથી, કેમ કે સ્વતંત્ર વિચારના પંથે પડેલ વ્યક્તિ વહેલા કે મોડા યોગ્ય રસ્તે આવી જાય છે. તેના વિચારનો પ્રવાહ જ તેની પાસે સંસારની વિવિધ સમસ્યાઓનો ઉકેલ માંગે છે. આથી તે આવા ઉકેલ શોધતો છેવટે યોગ્ય માર્ગે આવે છે જે માર્ગ આત્મસાધનાનો જ છે.
આ કારણસર શુદ્ધ નાસ્તિકને જિનેશ્વર દેવની કૂખનું સ્થાન આપ્યું. સ્વતંત્ર અને નિરાશ્રય વિચારસરણીને લઈને જ જૈન તત્ત્વજ્ઞાન સંશોધનને માર્ગે આગળ વધે છે. ચાર્વાક વિચારસરણી એટલે સંશોધનને માટે નિરાવલંબીપણે આગળ પ્રગતિ. તેવી વિચારસરણીને કેડે બેસાડી જૈન તત્ત્વજ્ઞાની આગળ પ્રગતિ કરે તેવો ભાવ આ ગાથામાં છે.
જૈન જિનેશ્વર વર ઉત્તમ અંગ, અંતરંગ બહિરંગે રે,
અક્ષર ન્યાસધરા આરાધક, આરાધે ધરી સંગે રે.પ. ૫
અર્થ જૈનદર્શન તે જિનેશ્વરનું ઉત્તમ અંગ એટલે મસ્તક છે. જૈનદર્શનનાં બે અંગો છે - એક અંતરંગ અને બીજો બહિરંગ. કષાયોને નિર્મૂળ કરવા અર્થે આત્મસાધના કરવી તે અંતરંગ અને આત્મસાધના અર્થે જે બાહ્ય ક્રિયા થાય છે અને જેનું પણ મહત્ત્વ છે) તે બહિરંગ. શરીરનાં જુદાં જુદાં અંગો ઉપર ધ્યાન સ્થાપિત કરી આરાધક યોગી પુરુષો આનંદપૂર્વક ધર્મઆરાધના કરે છે.
નોંધ: શરીરના દરેક અંગોની જુદી જુદી પ્રવૃત્તિઓની સાંકળ રૂપ મસ્તક છે અને જૈનદર્શનમાં ભારતીય બીજાં તમામ દર્શનોને આંશિકરૂપે પણ સ્થાન હોઈ તેના તમામના સમન્વય રૂપે અનેકાંતદષ્ટિથી જૈન ધર્મ હોઈને તેને મસ્તકનું સ્થાન આપ્યું છે.
જિનવરમાં સઘળાં દર્શન છે, દર્શને જિનવર ભજના રે, સાગરમાં સઘળી તટિની સહી, તટિનીમાં સાગર ભજના રે. પ૬
આનંદધન-સ્તવનો * સ્તવન-૨૧
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
