________________
૯૨ અર્થ: આ જગતમાં જે પ્રેમ કરનાર (રાગી) છે તેની સાથે તો બધા પ્રેમ કરે છે. પરંતુ જે વૈરાગી છે તેની સાથે પ્રેમ કેમ થઈ શકે ? (પરંતુ આપ ક્યાંના વૈરાગી?). આપને વીતરાગ દશા પ્રાપ્ત થઈ હોય તો આ મુક્તિ-સુંદરીના માર્ગે કેમ પડ્યા છો?
એક ગુહ્ય ઘટતું નથી રે, સઘળો યે જાણે લોંગ, મનરા.
અનેકાન્તિક ભોગવો રે, બ્રહ્મચારી ગત રોગ. મનરા. ૧૨
અર્થ બધા માણસો તો એમ જાણે છે કે આપ નીરોગી બ્રહ્મચારી છો. પરંતુ આપ તો અનેકાન્તિક (સ્યાદ્વાદ) નામની સુંદરીને પણ ભોગવો છો. (તે વાત બધા જાણતા નથી) આવું છાનું કામ આપને શોભતું નથી. ગત રોગ = નિરોગી)
નોંધ: ખરો એકાન્તવાદી તો એ જ છે કે જે વસ્તુના દરેક પાસાને જાણે. એક વખત માણસ વસ્તુના દરેક પાસાને જાણતો થાય ત્યારે સહેજે તેની અવસ્થાસ્થિતપ્રજ્ઞ થાય છે. સંસારના સુખદુઃખ પ્રત્યેની તેની દષ્ટિજુદી જ બને છે. તેનું વર્તનદુન્યવી દષ્ટિએ સમજી શકાય તેવું નથી હોતું. આથી તે વર્તન ગુહ્ય બને છે. “વઝાપિ વોરા કૃતિ સુસુમપિ ” વજથી પણ કઠોર અને કુસુમથી પણ મૃદુ તેમનો સ્વભાવ બને છે. આ સ્થળે રાજમતીને નેમિનાથની આ સ્થિતિનું ભાન થાય છે તેથી પ્રથમ મુક્તિને સ્ત્રીનું રૂપક આપી નેમિનાથને મેણાં અને ઉપાલંભો આપ્યા તે જ રીતે અહીં અનેકાંતિક વૃત્તિને બીજી સ્ત્રી કલ્પીને ઉપાલંભ આપે છે. પરંતુ આ ગાથાથી તેનું વલણ પલટો લે છે. કારણ કે અનેકાંતનો મર્મ સમજે છે. તેને થાય છે કે આ મહાપુરુષને મેણાં ટોણા મારવામાં તેની ભૂલ તો નથી થતી ને? એટલે હવે પછીની ગાથામાં કહે છે કે પ્રભુ, તમે ભલે અનેકાંત દૃષ્ટિ ધરાવતા હો, પરંતુ મારી એકાંત દૃષ્ટિથી જોશો તો મારા દુઃખનો ખ્યાલ આવશે.
જિણ જોણે તમને જોઉં રે, તિણ જોણે જુવો રાજ, મનરા.
એક વાર મુજને જુવો રે, તો સીજે મુજ કાજ. મનરા. ૧૩
અર્થ મારા રાજકુમાર જે (પાર્થિવ) નજરે હું તમોને જોઈ રહી છું તે જ નજરે એક વખત મને જોશો તો મારું કામ થશે. (કારણ કે તો જ મને સમજી શકશો.)
મોહદશા ભરી ભાવના રે, ચિત્ત લહે તત્ત્વ વિચાર, મનરા.
વીતરાગતા આદરી રે, પ્રાણનાથ નિરધાર. મનરા. ૧૪
નોંધઃ પ્રભુની અનેકાંતજન્ય વીતરાગતાના રામતીને દર્શન થયા એટલે પોતાની રાગજન્ય એકાંત દૃષ્ટિની ભૂલ સમજાઈ અને તત્ત્વનાં વિચારો આવ્યા.
આનંદધન-સ્તવનો જ સ્તવન-૨૨
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
