________________
૬૪
સ્તવનઃ ૧૭: શ્રી કુંથુનાથ જિન સ્તવન
(રાગ : ગુર્જરી - રામકલી) નોંધઃ ગીતાજીના છઠ્ઠા અધ્યાયના ૩૪મા શ્લોકમાં અર્જુનને મનની ચંચળતા બાબત જે મૂંઝવણ ઉભી થયાનું દર્શાવ્યું છે તેવી જ મૂંઝવણ અવધૂશ્રીએ આ સ્તવનમાં દર્શાવી છે. છઠ્ઠા અધ્યાયમાં ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ અર્જુનને યોગની વાત કરી ત્યારે અર્જુને શ્રી ભગવાનને કહ્યું:
चंचल ही मनःकृष्ण प्रमादि बलवत् द्रढम् । तस्याहम् निग्रहम् मन्ये बायोरिव सुदुष्करम् ।।
અર્થાત્ “હે કૃષ્ણ! મન ચંચળ છે તેટલું જ નહિ પણ મસ્તાન, બળવાન તથા દૃઢ છે. આવા મનને કાબૂમાં રાખવું તે વાયુને કાબૂમાં રાખવા જેટલું જ મુશ્કેલ છે.”
- ભગવાને પણ અર્જુનની આ વાત કબૂલ રાખીને કહ્યું કે એમ હોવા છતાં અંતરના વૈરાગ્યથી અને સતત અભ્યાસથી તેને વશ કરી શકાય છે : “પ્યાર તુ કૌજોય વૈરાગ્યે ૨ પૃાતે ”
આગલા સ્તવનમાં અવધૂશ્રીએ શાંતિની વાત કરી, પરંતુ મનની ચંચળતા કાબૂમાં ન રહે ત્યાં સુધી શાંતિ ક્યાંથી પ્રાપ્ત થાય? વિવિધ પ્રકારની ચંચળતાનો આ સ્તવનમાં અવધૂશ્રીએ હૂ-બ-હૂ ખ્યાલ આપેલ છે.
મનડુકિમતિ ન બાઝે હો! કુંથુ જિન! મનડુ કિમહિન બાઝે, જિમ જિમ જતન કરીને રાખું તિમ તિમ અલગું ભાજે. હો કુંથુ. ૧
અર્થ: હે કુંથુનાથ જિનેશ્વર! મારું મન એકાગ્ર કેમ નથી થતું? જેમ જેમ પ્રયત્ન કરીને તેને તારામાં એકાગ્ર કરવા પ્રયત્ન કરું છું તેમ તેમ તે અળગું થતું જાય છે.
નોંધઃ પ્રભુધ્યાનમાં મનની ભૂમિકા જ મુખ્ય છે. દરેક પ્રકારના ધ્યાનમાં મનની એકાગ્રતા અનિવાર્ય છે. એક ક્ષણ માટે પણ મન વિચારહીન દશામાં નથી રહી શકતું. આપણને આવતા વિચારો આપણા સ્વભાવને ઘડે છે અને તેથી જ કહ્યું છે કે : મનઃ વિ મનુષ્યાપામ્ ારામ વન્ય મોક્ષયોઃ 1 (મનુષ્યના બંધ અને મોક્ષનું કારણ ફક્ત તેનું મન જ છે.).
આનંદધન-સ્તવનો જ સ્તવન-૧૭
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
