________________
૭૩ સ્તવનઃ ૧૯: શ્રી મલ્લિનાથ જિન સ્તવન
(રાગ : કાફી) નોંધ : કોઈપણ જીવને કૈવલ્યની પ્રાપ્તિમાં બાધારૂપ થતા અઢાર દોષો છે, જેનું વર્ણન નીચે મુજબ છે. (૧) અજ્ઞાન, (૨) નિદ્રા, (૩) તંદ્રા (સ્વ), (૪) જાગરદશા, (૫) મિથ્યાત્વ, (૬) હાસ્ય, (૭) રતિ, (૮) અરતિ, (૯) શોક, (૧૦) ભય, (૧૧) દુર્ગછા, (૧૨) ત્રણ વેદ (વેદના) – સ્ત્રીવેદ, પુરુષવેદ, નપુંસકવેદનો ઉદય, (૧૩) રાગ-દ્વેષની અવિરતિ, (૧૪) દાનાંતરાય, (૧૫) લાભાંતરાય, (૧૬) ભોગાન્તરાય, (૧૭) ઉપભોગાન્તરાય, (૧૮) વીર્યાન્તરાય.
તત્ત્વજ્ઞો કહે છે કે આ અઢાર દોષો દૂર થાય તો નીચેના ગુણો પ્રગટ થાય : ઉજાગર દશા, સમકિત, સમભાવ, અવેદી અવસ્થા, સર્વવિરતિ, અનંતદાન, લાભ, ભોગ-ઉપભોગ અને વીર્ય. આ ગુણો પ્રગટ થયે કૈવલ્ય પ્રાપ્ત થાય.
આ સ્તવનમાં અવધૂશ્રીએ આ દોષોનું વર્ણન કરી પ્રભુ મલ્લિનાથના જીવનમાં જે સદ્ગુણો પ્રગટ થયા તેનું સુંદર વર્ણન ઉપાલંભ શૈલીમાં કરેલ છે. પ્રભુનો જીવ સાધક દશામાં હતો ત્યારે ઉપરના દોષોએ ઘર કરેલ અને તેઓ જ પ્રભુના સેવક બની ગયેલ. પરંતુ પ્રભુએ એક પછી એકતે બધાને દેશવટો આપી તેમના સ્થાને સદ્ગુણોને પ્રસ્થાપિત કર્યા. આથી પ્રથમ ગાથામાં પ્રભુને ઉપાલંભ આપે છે કે હે પ્રભુ, તમારા આ જૂના સેવકો, કે જેને બીજા મનુષ્યો હજુ પણ આદર આપે છે, તેને તો તમોએ અવગણીને કાઢી મૂક્યા ! આવા જૂના વફાદારોને કાઢી મૂકવામાં તમારી શોભા છે? ત્યારબાદની ગાથા નં. રથી ૯માં એક એક દોષને કેવી રીતે કાઢી મૂકયો તેનું વર્ણન છે.
સેવક કિમ અવગણિયે? હો! મલ્લિજિન એ અબ શોભા સારી? અવર જેહને આદર અતિ દીયે, તેહને મૂલ નિવારી હો !... મલ્લિ. ૧
અર્થ: હે મલ્લિનાથ ! જે આપના જૂના સેવકો હતા (વિવિધ પ્રકારના દોષો) તેને હવે કેમ તદન અવગણો છો? તેમાં તમારી શોભા છે? જેનો બીજાઓ અતિ આદરસત્કાર કરે છે તેનો તો તમોએ મૂળમાંથી જ નાશ કર્યો!
જ્ઞાન સ્વરૂપ અનાદિ તમારું, તે લીધું તમે જાણી, જુવો અજ્ઞાન દશા રીસાણી, જાતા કાણ ન આણી હો!.. મલિ. ૨
આનંદધન-સ્તવનો * સ્તવન-૧૯
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
