________________
૭૧ તે દરેક જીવાત્મા એક જ પ્રકારના શુદ્ધ આત્માનું જ દર્શન કરે છે અને તેવું દર્શન પ્રાપ્ત થયા બાદ આ સારુંય વિશ્વ એક અને અભેદ્ય તંત્ર છે તેવું તેને જ્ઞાન થાય છે. પરંતુ જો તેવી દષ્ટિપર્યાયિક ભાવ ઉપર જ રહે તો તેને શુદ્ધ આત્માનું દર્શન ન થાય અને એકત્વની ઝાંખી પણ ન થાય.
વ્યવહારે લખ દોહિલો, કાંઈ ન આવે હાથ રે, શુદ્ધ નય થાપના સેવતાં, નવિ રહે દુવિધા સાથ રે. ધરમ. ૭
અર્થઃ વ્યવહાર નયથી લક્ષ્યને (આત્માને) પ્રાપ્ત કરવાનું મુશ્કેલ છે – તેનાથી કાંઈપણ હાથ આવતું નથી. પરંતુ શુદ્ધ નયની સ્થાપના કરવાથી આપણને કાંઈપણ પ્રકારની દુવિધા રહેતી નથી.
નોંધઃ નિશ્ચયનયે આત્માને શુદ્ધસ્વરૂપે ઓળખવાથી કોઈપણ બે આત્મા વચ્ચેનો ભેદ જણાશે નહીં. મનુષ્યના જીવ અને વનસ્પતિના જીવવચ્ચેનો ભેદ ચાલી જશે કેમ કે બન્નેમાં શુદ્ધ આત્માની સ્થિતિ એક જ પ્રકારની છે. એટલે કહે છે કે શુદ્ધ નયની સ્થાપના થવાથી તમામāતનો નાશ થાય છે - હું તુંનો ભેદ મટી જાય છે અને અહિંસા આપોઆપ પ્રસ્થાપિત થાય છે.
એક પખી લખ પ્રીતની, તુમ સાથે જગ-નાથ રે, કૃપા કરીને રાખજો, ચરણ તલે ગ્રહી હાથ રે. ધરમ. ૮
અર્થ: હે જગન્નાથ પ્રભો, તારી સાથેની મારી પ્રીત એકપક્ષીય છે. (કેમ કે પ્રભો આપ વીતરાગ છો અને શુદ્ધ આત્મસ્વરૂપ છો જયારે રાગ-દ્વેષથી ઘેરાયેલો વ્યવહારલક્ષી છું) (આથી પ્રભુ, હું શુદ્ધ આત્મલક્ષી ન થઈ શકું ત્યાં સુધી) મારા હાથ ગ્રહીને મને કૃપા કરીને આપના ચરણ પાસે જ રાખજો . (આપની સેવાની તક આપજો.) (લખ લક્ષ્ય)
નોંધઃ નિશ્ચય-નયની દષ્ટિ કેળવવી તે શુદ્ધ જ્ઞાનમાર્ગ છે જે અતિકઠિન છે. આ જ્ઞાનમાર્ગ મેળવતાં સમય લાગે તે દરમ્યાન પ્રભુસેવામાં-ભક્તિમાં મન પરોવવું તેવો અહીં સંકેત છે.
આનંદધન-સ્તવનો સ્તવન-૧૮
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
