Anandghan Stavano

Author(s): T U Mehta
Publisher: Umedchand and Kusumbaben Charitable Trust Ahmedabad

Page 8

પ્રાસ્તાવિક
ભક્ત કવિ શ્રી આનંદધનજી, જે અવધૂ તરીકે પણ ઓળખાય છે, તેમનાં પદો અને સ્તવનોનું સ્થાન ફક્ત તત્ત્વજ્ઞાનના પ્રદેશમાં જ નહિ, પરંતુ સાહિત્યના પ્રદેશમાં પણ ઘણું અગત્યનું છે. તેમનાં પદો તથા સ્તવનોની અર્થગંભીર ભાષા, ટૂંકાં પરંતુ સચોટ વાક્યોની પસંદગી અને કાવ્યગેયતા, કાવ્યજગતમાં તેમને ટોચનું સ્થાન અપાવે તેવાં છે.
તેમની ગુજરાતી-મારવાડી મિશ્રિત ભાષા ગુજરાતી સાહિત્યકોનું પૂરતું ધ્યાન પામી શકી નથી તે દુઃખની વાત છે, પરંતુ એક વખત જે કોઈ તેમનાં કાવ્યોની સમજ પામે તે તેમના કાયમી પ્રશંસક બન્યા વિના રહી શકે નહીં તેવી ઉચ્ચ કોટિનું સાહિત્ય તેઓ મૂકતા ગયા છે. કવિ અખાનું તત્ત્વજ્ઞાન અને બાઈ મીરાંની પ્રેમભક્તિનું સુંદર સંમિશ્રણ તેમની કૃતિઓમાં ભરપૂર છે.
શ્રી આનંદધનજીની ગુજરાતી-મારવાડી મિશ્રિત ભાષા ગુજરાતી સાહિત્યકોનું પૂરતું ધ્યાન પામી શકી નથી તે દુઃખની વાત છે, પરંતુ એક વખત જે કોઈ તેમના કાવ્યોની સમજ પામે તે તેમના કાયમી પ્રશંસક બન્યા વિના રહી શકે નહીં તેવી ઉચ્ચ કોટિનું સાહિત્ય તેઓ મૂકતા ગયા છે. કવિ અખાનું તત્ત્વજ્ઞાન અને બાઈમીરાંની પ્રેમભક્તિનું સુંદર સંમિશ્રણ તેમની કૃતિઓમા ભરપૂર છે.
તેઓશ્રીની ભક્તિ અને તત્ત્વજ્ઞાન જૈન પરંપરાને અનુલક્ષીને છે અને તેથી તેમની ખ્યાતિ મુખ્યત્વે જૈન સમાજમાં રહી, પરંતુ ભારતીય સંસ્કૃતિના સર્વશ્રેષ્ઠ પુરસ્કર્તાને પસંદ કરવામાં આવે તો તેઓનું સ્થાન મોખરાની ગણતરીમાં આવે તેમાં મને કોઈ શંકા નથી.
આધુનિક યુગના જે જૈનદ્રષ્ટાઓ થયા તેમાં ગુજરાતને ફાળે પૂ. શ્રી યશોવિજયજી, આનંદધનજી તથા શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી આવે. તે ત્રણે મહાનુભાવોએ ગુજરાતી કાવ્ય સાહિત્યમાં જ નહિ પરંતુ તત્ત્વજ્ઞાનના ક્ષેત્રે પણ અમૂલ્ય ફાળો આપ્યો છે, તેનું જ્ઞાન ગુજરાતના જૈનેતર સમાજને ઓછું હોય એ સમજી શકાય છે.
પૂ. અવધૂ શ્રી (આનંદધનજી)નાં પદો તથા સ્તવનોની સમજ શ્રી મોતીચંદભાઈ કાપડીઆ તથા આચાર્યશ્રી બુદ્ધિસાગરસૂરીશ્વરજીએ ઘણી જ વિસ્તૃત રીતે આપેલ છે. તે સિવાય શ્રી કુમારપાળભાઈએ તેમનાં સ્તવનોનો શબ્દાર્થ આપ્યો છે; પરંતુ સ્તવનોનું વિવેચન કે વિસ્તૃત સમજણ તેમાં નથી. તેઓશ્રીનાં સ્તવનોના અર્થ અને ટૂંકા વિવેચનવાળું એક પુસ્તક શ્રી પ્રભુદાસ બેચરદાસ કૃત મહેસાણાની શ્રી યશોવિજયજી જૈન સંસ્કૃત પાઠશાળા તથા જૈન શ્રેયસ્કર મંડળ તરફથી પ્રકાશિત થયેલ છે. આ સિવાય બીનગુજરાતી ભાષામાં અવધૂશ્રીના આ સાહિત્ય બાબત પ્રકાશનો થયેલ છે પરંતુ ગુજરાતી ભાષામાં પ્રકાશન પામેલ ઉપરનાં પુસ્તકો સિવાયનાં બીજાં મારી જાણમાં આવેલ નથી.
આનંદધન-સ્તવનો
પ્રાસ્તાવિક