________________
૧૬ આંધળો આંધળાની પાછળ અનુસરે એવી સ્થિતિ સર્જાય છે અને તારા પંથની શોધ જો ફક્ત શાસ્ત્રો (આગમ) વાંચીને કરવા જોઈએ તો ક્યાંય પગ ઠરતો નથી. (નહીં ઠાય).
નોંધઃ સત્યની શોધમાં માનવીએ સર્જેલ પરંપરાને અનુસરી વર્તવાથી કોઈ પ્રાપ્તિ થવા સંભવ નથી કેમ કે સમાજમાં સ્થાપિત થયેલ તમામ પરંપરાઓ સમ્ય દૃષ્ટિથી થયેલ હોતી નથી તેથી તેવી પરંપરાને અનુસરવું તે એક અંધ બીજા અંધથી દોરવાય તેવું જ બની રહે.
સત્યની શોધનો બીજો રસ્તો શાસ્ત્રોનું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવાનો છે; પરંતુ ફક્ત શાસ્ત્રોનું જ્ઞાન મેળવીને પંડિતાઈ પ્રાપ્ત થાય પણ પ્રભુ ! તારા પંથનું જ્ઞાન મળી શકશે નહીં. જિનેશ્વરના પંથનું જ્ઞાન તો સ્વાનુભવથી જ મેળવી શકાય, પંડિતાઈથી નહીં તેવો અહીં આદેશ છે.
તર્ક વિચારે રે વાદ પરંપરા રે, પાર ન પહોંચે કોઈ,
અભિમત વસ્તુ રે વસ્તુગતે કહે રે, તે વિરલા જગ જોય. પંથડો. ૪
અર્થ: (તારો પંથ શોધવાનો) ત્રીજો રસ્તો તાર્કિક વિચાર કરવાનો છે. પરંતુ તેથી તો વાદ-વિવાદની પરંપરા ચાલવા સંભવ છે. આવા બૌદ્ધિક વાદ-વિવાદથી કોઈ તારા પંથનો પાર પામી શકે નહીં.
ઈષ્ટ તત્ત્વને (વસ્તુને) - સત્યને યથાસ્થિત - તેના ખરા સ્વરૂપમાં (વસ્તુગતે) જો કોઈ સમજાવે તો ગુરુગમે તે સમજાય. પરંતુ તેવા વિરલ ગુરુ આ સંસારમાં કયાં જોવામાં આવે છે? (તે વિરલ જગ જોય.)
વસ્તુ વિચારે રે દિવ્ય નયણ તણો રે, વિરહ પડયો નિરધાર, તરતમ જોગે રે તરતમ વાસના રે, વાસિત બોધ આધાર. પંથડો. ૫
અર્થઃ વસ્તુ એટલે તત્ત્વ. તત્ત્વના વિચાર અંગે (વસ્તુ વિચારે રે) પરિસ્થિતિ એવી છે કે તે વિચાર સુંદર રીતે કરી શકે તેવા દિવ્ય નયન ધરાવતા જ્ઞાની પુરુષોનો ચોક્કસ અભાવ છે. (વિરહ પડયો નિરધાર). પરંતુ તરતમ જોગે એટલે ઓછા વધતા યોગે ઓછા વધતા સંસ્કારવાળી વ્યક્તિના વાસિત બોધનો આધાર લઈ શકાય તેમ છે.
નોંધઃ આ ગાથાનો અર્થ એવો છે કે હાલના યુગમાં દિવ્ય જ્ઞાન ધરાવતા કેવળજ્ઞાની પુરુષોનો બોધ તેમના સ્વમુખેથી મેળવવો તો અશક્ય છે કેમ કે તેવા પુરુષોનો તો વિરહ પડ્યો છે. આથી તેથી ઓછી કક્ષાના જ્ઞાની જેને કષાયોની ઉપશમ (ક્ષયોપશમ)
આનંદધન-સ્તવનો જ સ્તવન-૨
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
