________________
બીજું ] આયાર
૩૫ છે કે નહિ એ આ છનું લક્ષણ જાણે જણાય. સમવાય (સુ. ૧૩૬)ની અભયદેવસૂરિકૃત વૃત્તિ( પત્ર ૧૦૮અ )માં વેઢને અંગે “વેષ્ટા: વિરોષr: guથતિવદ્ધવનસાિજે ” એવો ઉલ્લેખ છે. નાયા. (સુ. ૧, અ. ૧૬; સ. ૧૨૪)માં તેમજ સુ. ૧, અ. ૧૭ (સુ. ૧૩૨)માં વેઢ' શબ્દ છે. અભયદેવસૂરિએ એની વૃત્તિમાં રરર પત્રમાં “વેઢ” એટલે વેષ્ટક, એક વસ્તુવિષયક પદપદ્ધતિ એમ અર્થ કર્યો છે, અને ૨૩૦આ પત્રમાં વર્ણનાર્થ વાક્યપદ્ધતિ એ એટલે એ જ અર્થ કર્યો છે. વિશેષમાં ૨૨૨અ પત્રમાં ધનુષ્યના વેષ્ટક માટે એ વેદક જંબુદ્દીવપત્તિમાંથી રજૂ કરાયેલ છે, અને ૨૩૦આ પત્રમાં આકર્ણના અર્થાત જાતિવન અશ્વના વેષ્ટક તરીકે ચાર પાય પદ્યો ઉપરાન્ત શેડુંક ગદ્યાત્મક લખાણ રજૂ કર્યું છે.
ગમ અને ગમિક–ગમ એ દેશ્ય શબ્દ છે. ગમ” એટલે સમાન પાઠ. નંદીયુણિ(પત્ર ૫૧)માં કહ્યું છે કે અભિધાન અને અભિધેયને લઈને “ગમ” થાય છે. એ અનન્ત છે. જેમકે “ સુત मे आउसंतेणं भगवता, सुतं मेआ तदासु मे आउसंतेहिं, सुतं मे आसुयं મે માત, સુતં મયા માતા સુચમા મર્દિ, પુર્થ મયા સા ". આ ચુર્ણ ( પત્ર ૪૭)માં “ગમિત’નું લક્ષણ નીચે મુજબ અપાયું છે –
“आदिमज्झवसाणे वा किंचि विसेसजुत्तं सुत्तं दुगादिसतग्गसो पढि
૧. H IL (પૃ. ૪૫૧ )ના ટિપ્પણમાં કહ્યું છે કે Worte Mahaviras (પૃ. ૩ ઇત્યાદિ)માં બ્રિગે વેઢ( વેષ્ટક)ને આના પુરોગામી છન્દ તરીકે નિર્દેશેલ છે. વળી વેઢના માપમાં ભિન્નતાને લઈને કડી (standa)રૂપ વિભાગ પડી શકતું નથી અને એ વિભાગને અભાવ “વેઢ” ગ્રન્થ (text)ને લયબદ્ધ ગદ્યનું સ્વરૂપ અપે છે એમ શુબિંગ કહે છે. ૨. નાયા. (સુ. ૧૫)માં શરૂઆતમાં ગમ” શબ્દ બે વાર વપરાય છે. એની વૃત્તિમાં અભયદેવસૂરિએ ગમ એટલે પાઠ એ અર્થ પહેલાં કરી ફરીથી ગમ” આવતાં એને અર્થ એક જાતની વાચના એમ કર્યો છે. અંતગડદસા (વ. ૪ સુ. ૮)માં અન્તમાં “સ જમા” એ ઉલેખ છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
