________________
આગમનું દિગદર્શન
[ પ્રકરણું તેમજ પ્રારમ્ભમાં ગુજરાતીમાં પ્રવેશક અને વિસ્તૃત વિષયાનુક્રમ અપાયેલ છે. શ્રીમહાવીર-કથા(પૃ. ૪૨૯)માં “રાયપણુઇય” સુત્તનાં પાત્ર વિષે સંક્ષિપ્ત નોંધ છે. અહીંના “કેશીને ને ગૌતમસ્વામી સાથે વિચારની આપલે માટે મળનારા કેશી ગણધરને એક ગયા છે તે શું બરાબર છે?
પ્રકરણ ૧૧ : જીવાજીવાભિગમ ને પરણવણા
સામ્ય–ઉકાલિય સુય તરીકે નંદીમાં અને પખિયસુત્તમાં નિર્દેશાચેલા ને દ્રવ્યાનુયોગને પલ્લવિત કરનારા આ બે આગમ ઠાણ અને સમવાયનાં અનુક્રમે ઉવંગ ગણાય છે. બન્નેમાં પ્રશ્નોત્તર શિલીને ઉપયોગ કરાયો છે. આ વિષય અને વિભાગ–છવાછરાભિગમને એના પહેલા સુત્તમાં અજઝયણ” તરીકે અને છેલલામાં “સુર” તરીકે ઓળખાવેલ છે. એને ઉદ્દેશ જીવ અને અજીવને બોધ કરાવવાનું છે એમ એના નામ ઉપરથી જણાય છે અને વસ્તુસ્થિતિ પણ એમ જ છે. અજીવના પ્રકારો અને ઉપપ્રકારે સુત ૩-૫માં દર્શાવાયા છે, અને ત્યાર પછી જીવ વિષે વિસ્તારથી વિચાર કરાયો છે. છઠ્ઠા સુત્તમાં જીવના સંસારી અને મુક્ત એ બે પ્રકાર વિશે અને સાતમા માં મુક્ત ના ભેદ વિષે ઉલ્લેખ છે. આઠમા સુત્તમાં સંસારી જીવને લગતી નવ પડિવરિત પ્રતિપત્તિ )ને નિર્દેશ છે તેમજ એમાં આ જીવન બે પ્રકારે, ત્રણ પ્રકારે એમ દસ પ્રકારેને અંગે એકેક પડિવત્તિ છે એવા ઉલ્લેખ છે. નવમા સુતથી જીવના બે પ્રકારને સૂચવનારી પહેલી પડિવત્તિ શરૂ થાય છે, અને તે ૪૩માં સુત્તમાં પૂરી થાય છે. એને “દુવિહ–પવિત્તિ' કહી છે. બાકીની પડિવત્તિમાં અનુક્રમે ૪૪-૬૪, ૬૫-૨૨૩, ૨૨૪-૨૨૫, ૨૨૬-૨૩૯, ૨૪૦, ૨૪૧, ૨૪૨ અને ૨૪૩-૧૭૨ સુત્ત છે. આમ સાથી મેટી પડિવત્તિ ત્રીજી છે. વિશેષમાં એમાં બે ઉરેસમાં છે. પ્રથમ ઉદ્દેસએ ૨૦૮મા સુત્તે પૂર્ણ થાય છે. HIL (Vol. I, p. 456)માં
૧ આ ઉપરથી મલયગિરિસૂરિએ દ્વિવિધા પ્રતિપત્તિ, ત્રિવિધા પ્રતિપત્તિ એમ દશવિધા પ્રતિપત્તિ એવાં નામ યોજ્યાં છે. ૨ એની પછીની પડિવત્તિમાં ઉદેસ નથી; તેમ છતાં આ સમિતિની આવૃત્તિમાં હાંસિયામાં એ દરેક પડિવત્તિને અંગે ઉદેશ” ૨ એ ઉલ્લેખ કરાયો છે તે ખલના છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
