________________
પિન્દરમ્] પિકનિજજુત્તિ ને અહનિજજુત્તિ મારો પદ્યાત્મક અનુવાદ"સિહચક” (વ. ૧૨, અં. ૧)માં તેમજ જે. ધ. પ્ર. (પુ. ૬૩, અં. ૬)માં છપાયે છે. પ્ર. પટવર્ધને “The Das'avaikalikasutra: A Study” નામના લેખમાં છો પર વિસ્તારથી વિચાર કર્યો છે. પૃ. ૧માં વિવિધ આવૃત્તિઓ અને ટીકાઓની નેધ છે.
પિંડનિજજુત્તિ (પિચ્છનિયુક્તિ)–દસયાલિયના “પિંડેસણું” નામના પાંચમા અઝવણ ઉપર નિજજુત્તિ રચતાં એ ઘણું મોટી થઈ જવાથી એને પૃથફ સ્થાન આપી ભદ્રબાહુસ્વામીએ પિડનિજજુત્તિ રચી છે. આમ આ દસયાલિયની નિજજુત્તિમાંથી ફૂટેલી પ્રશાખા (off-shoot) છે. દસયાલિયની નિજજુત્તિ ( ગા. ૨૩૯ )માં આ પિંડનિજજુત્તિનું સુચન હેય એમ લાગે છે. ૬૭૧ ગાથામાં રચાયેલી આ પિંડનિજજુત્તિમાંના
પિંડ આનો અર્થ “ આહાર ” થાય છે. આહારને અંગેના ઉદ્ગમદેષ, ઉત્પાદન-દે, એષણ–દે અને ગ્રાસષણ–દેનું અહીં નિરૂપણ છે. પિંડનિજજુત્તિ ઉપર જે ૪૬ ગાથાનું ભાસ છે તેની કેટલીક ગાથાઓ પિંડનિજજુત્તિમાં દાખલ થઈ ગઈ છે. આ પિંડનિજજુત્તિ ઉપર મલયગિરિસૂરિએ વૃત્તિ રચી છે અને એ બને છપાયેલી છે. પિંડનિજુતિ ઉપર હરિભદ્રસૂરિએ વૃત્તિ રચવા માંડી હતી. એ “સ્થાપના-દોષ” પર્યત રચાઈ હોય એમ લાગે છે. આજે એ મળે છે કે નહિ તે જાણવું બાકી રહે છે. પહાવાગરણ ઉપરના જ્ઞાનવિમલસૂરિકૃત વિવરણમાં પિંડનિજજુત્તિને સંક્ષેપ છે (જુઓ પૃ. ૧૧૪). મૂલાયારના છઠ્ઠા પરિચ્છેદની ૧-૬૨ ગાથામાંની ઘણુંખરી પિંડનિજજુત્તિની જ ગાયા છે એમ મુનિ દર્શનવિજયજીએ “ મૂલાચાર” નામના લેખમાં કહ્યું છે. પિંડનિજજુત્તિ(૪૬૧-૪૭૩)માંની કથા પુ. કમાં “ નાક કાટ લી!” એ નામથી હિન્દીમાં અપાઈ છે.
એહનિજુત્તિ (ઓધનિયુકિત ) આવરસનિજજુત્તિ ( ગા.
૧ જુઓ પૃ. ૨૮. ૨ ૪૫મી ગાથામાં ચન્દ્રગુપ્તના ભોજનથાળમાંથી બે શિષ્ય ભજન કરતા હોવાની હકીકત છે. ૩ જુઓ પૃ. ૧૭—૮ ૪ જુઓ અ.જે. ૫૦(ખરડ ૨)ને ઉપધાત (પૃ. ૬૧). ૫ જુઓ જે. સ. પ્ર. (વ. ૬, અં. ૨, પૃ. ૫૮).
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org