Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ sara rAmakRSNa gopAla bhAMDArakara kRtA subodha saMskRta ndirAntaH pravezikA 2 ro Cra Adico DATE at or SNOW pokes ong O 191 Sex 13 magret ------ "I can the Revenant Opp occe te of of mon Mentorg WORLD Ar Sex - O SURAT BL TAL = fars there fot ver te -- Eye N for apparel & 2 10 or he paren *** pruce an MOUSE preraka vairAgya vAridhi, AyaDa tIrthoddhAraka pa.pU.A.bha zrI kulacandrasUrIzvarajI mahArAja Lg For FP a O 9 rApara nA ThA Lon ne A
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ che ke gI 6 2 3 & 2 sara rAmakRSaNA gopAla bhAMDArakara kRtA A subodha saMskRta mandirAntaH pravezikI haki pea jha preraka | siddhAnta mahodadhi, karma sAhitya niSNAta sva. 5.pU.A.bha. zrI premasUrIzvarajI mahArAjanA aMtima ziSya ratna vairAgya vAridhi, AyaDa tIrthoddhAraka pa.pU.A.bha. zrI phulacandrasUrIzvarajI mahArAja
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ | :: prApti sthAna : divya darzana kAryAlaya 39, kalikaMTha sosAyaTI, dhoLakA-387 810 ji. amadAvAda (gujarAta) zrI umarA jaina upAzraya somanAtha mahAdeva maMdira roDa, malabAra hIla, saragama zopIMga senTaranI pAchaLa, umarA, surata. (gujarAta) phona : 0261-6552614, pheksa : 2669712 mUlya : zramaNa saMgha paThana-pAThana (A pustaka sAdhu, sAdhvI ane zAnabhaMDAra mATe jJAnanidhimAMthI chapAyela hovAthI zrAvakoe mAlikI karavI nahIM. jo mAlikI karavI hoya to zAna dravyamAM 70 rUA. jamA karAvavA.). * AvRtti-prathama, nakala-500, vi. saM. 2016 * AvRtti-dvitIya, nakala-500, vi. saM. 2058 * AvRtti-tRtIya, nakala-500, vi. saM. 2059 AvRtti-caturtha, nakala-1000, vi. saM. 2064 6 sudraka jhaka rAjulA ArTasa ghATakopara, muMbai-400 077. phona : 2511 0056, 2514 9863
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAzIyananI amIvANa siddhAnta mahodadhi, karmasAhitya niSNAta rava. pa.pU. AcAryadeva zrImad vijaya premasUrIzvarajI ma.sA. vairAgya vAridhi, AyaDa tIrthoddhAraka pa.pU. AcAryadeva zrImad vijaya phulacandrasUrIzvarajI ma.sA. samatAnidhi, vAtsalya vAridhi - pa.pU. gaNivarya zrI razmirAjavijayajI ma.sA.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ II zrI kuMthunAthAya namaH II II zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH / / jJAna nidhimAMthI A graMthanA prakAzanano lAbha zrI umarA zve.mU.pU. jaina saMgha umarA, surata taraphathI levAyo che.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ jemanI kRpA thatIrAdhAra varasI rahI che evA pyArA murUdevo jemaNe zIlpI banI aneka sAdhuone ghaDayA. * jemaNe jinazAsanane vizALa sAdhu samudAyanI bheTa dharI. * jemaNe vipula karma sAhityanuM navanirmANa karyuM. * jemaNe utkRSTa nirmaLa saMyama pALyuM. vairAgya vAridhi pa.pU.A bha zrI kulacandrasUrIzvarajI mahArAja siddhAntamahodadhi sva.pa.pU.A.bha. zrI premasUrIzvarajI mahArAja jemano vairAgya utkRSTa kakSAno hovAthI "vairAgya vAridhi" nuM bIrUda apAyuM. jemanuM apAra vAtsalya sarvene mATe vazIkaraNa maMtra che. jemano sadAya eka ja vyavasAya che: paThana-pAThana (svAdhyAya). * jeo suvizuddha cAritranuM pAlana karIne Azritone ajoDa AlaMbana ApI rahyA che.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgya vAridhi, AyaDa tIrthoddhAraka pa.pU.A.bha. zrI phulacandrasUrIzvarajI ma.sA.nI sAhitya yAtrA 1. zrI kalpasUtra-akSaramanikA (pratAkAra). (mudraNAlayastha) 2. zrI mahAnizItha sUtra. (saTIpaNa) (pratAkAra-mudraNAlayastha) * 3. zrI AcArAMga sUtra (bhAga 1). - 4. zrI AcArAMga sUtra (bhAga 2). 5. zrI paMcakalpa bhASya cUrNi. (saTIppaNa) (mudraNAlayastha) 6. nyAyAvatAra-saTIka. * 7. zrI viMzati viMzikA prakaraNa-saTIka. * 8. zrI viMzati viMzikA prakaraNa-anuvAda. 9. zrI zrAddhavidhi prakaraNa-(pratAkAra) * 10. zrI mArga parizaddhi prakaraNa-saTIka 11. sulabha dhAtu rUpa koza. * 12. saMskRta zabada rUpAvalI. 13. saMskRta adhatanAdi rUpAvalI. * 13. muhapatti carcA. hindI-gujarAtI (pU. buTerAyajI ma.sA.nA jIvana kavana sahita) * 15. jaina zrAvakAcAra hindI tathA gujarAtI (zrAvaka jIvana varNana) * 16. jaina itihAsa-hindI. 17. jIvavicAra evaM tatvajJAna-hindI (jIvavicAra ane .. tatvajJAnanA padArtho). 18. subodha saMskRta mApadezikA (saMskRta buka-1). 19. subodha saMskRta mandirAntaH pravezikA (saMskRta buka-2) * 20. karma nacAvata timahi nAcata (ATha karma varNana-sadaSTAMta) * 21. sukhI jIvananI mAsTara kI (mArgAnusAritA tathA aucitya pAlana sadaSTAMta) . * 22. jIvathI ziva tarapha (jIvavicAranA padArtho) 23. tattvanI vebasAiTa (nava tatvanA padAtho). * 24. bhakti karatAM chUTe mArA prANa (bhakti gIta saMgraha) * 25. kauna banegA garaguNajJAnI(sUri prema jIvana saurabha) 26. ogho che aNamUlo...(101dIkSA gItono saMgraha) 27. subodha prAkRta vijJAna pAThamAlA * nizAnIvALA pustako aprApya che. prAptisthAna ja divya darzana kAryAlaya, 39, kaliphreMDa sosAyaTI, maphalIpura cAra rastA, dhoLakA-387 810.ji. amadAvAda (guja.) 0 (02714) 225481, 225981
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAna, mahira tenA praveza dvAra thI prabhunuM darzana karatAM je AnaMdanI anubhUtI thAya che, tenA karatAM garbhadvAra thI thatuM prabhunuM darzana anahada - asIma AnaMdathI bhareluM hoya che. jema derAsaranuM navanirmANa thayA pachI, temAM bhagavAna birAjamAna karavAmAM na Ave to te derAsara derAsara rahetuM nathI. jema dIkSA lIdhA pachI paNa yathAzakti jJAna-dhyAna-tapa-tyAga na karavAthI te sArthaka thatI nathI. jema jJAna meLavyA pachI paNa te mujabanuM AcaraNa na karavAthI te jJAna saphaLa thatuM nathI. basa................ te ja rIte "subodha saMskRta mAgoMpadezikA" no abhyAsa karyA pachI paNa, je "subodha saMskRta madirAntaH pravezikA" nuM adhyayana karavAmAM na Ave to pUrve meLaveluM jJAna phaLatuM nathI. sukhamAM virAga Ape te jJAna dukhamAM samAdhi Ape te jJAna bhayamAM nirbhayatA Ape te rAmanA mohIne nirmohI banAve te aMdhakAramAM prakAza pAthare te dAna ane. jIvane ziva banAve te paNa kAna ! "hANe jaNAvejJAna che, thAye nirmaLa buddhi, deva-guru bhakti kare, hoye anukrame siddhi ApaNe paNa AvuM jJAna meLavI rAtrayInI ArAdhanAmAM AgaLa vadhI kALakrame siddhapadane pAmIe e ja abhilASANIya.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA pRSTha 1. 14 3 22 33 40 44 57 ma viSaya 1lA, 4thA, 6ThThA ane 10mA gaNanA dhAtuomAM aniyamita paNuM pAMcamo ane AThamo gaNa - vartamAnakALa pAMcamo ane AThamo gaNa - hastana bhUtakALa pAMcamo ane AThamo gaNa - AjJArtha ane vidhyartha navamo gaNa - vartamAnakALa ane AjJArtha navamo gaNa - hastana bhUtakALa ane vidhyartha A1 - bIjo gaNa - vartamAnakALa ane AjJArtha A2 - bIjo gaNa - hastana bhUtakALa ane vidhyartha B1 - bIjo gaNa - vartamAnakALa ane AjJArtha' 10. | B2 - bIjo gaNa - hyastana bhUtakALa ane vidhyartha 11. | trIjo gaNa 12. sAtamo gaNA 13. gaNakArya rahitakALa, A-parokSa bhUtakALa 14. gaNakArya rahitakALa, B-parokSa bhUtakALa 15. | jaistana bhaviSyakALa, sAmAnya bhaviSyakALa ane kriyAtipatyartha 16. | | vibhaktinA niyamomAM bhaMga. 17. | saMkhyAdarzaka zabdo 18. | vizeSaNanA adhikatAdarzakazreSThatAdarzaka vagere rUpo 9. | 64 75 83 95 105 119 133 144 167 170
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. sAmAsaH dvandva ane tatpuruSa samAsa : bahuvrIhi, avyayIbhAva, aluk, nitya, pRSodarAdi ane susup preraka rUpa adhatana bhUtakALa - pahelo, bIjo ane trIjo prakAra adhatana bhUtakALa - chaThTho ane sAtamo prakAra adhatana bhUtakAla - cotho ane pAMcamo prakAra tathA AzIrvAdArtha IcchAdarzaka rUpa dhAtu sAdhita zabdo saMskRta gujarAtI koza gujarAtI saMskRta koza 185 202 . 214 222 234 239 255 263 271 324
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ || pATha- 1 | 1lA, 4thA, 6ThThA ane 10mA gaNanA dhAtuomAM aniyamitapaNuM bhUmikA 1. A pAThamAM subodhasaMskRta mArgopadezikAmAM AvelA gaNonA aniyamitapaNAnuM varNana joizuM. A pustakanA svAdhyAya prazna-2mAM kausamAM ApelA dhAtuno upayoga karI vAkyo karavA. niyamo 1. (A)guF (pa.ravuM), pUY (pa.tapAvavuM), 4(pa.vakhANavuM) ane pa (pAstuti karavI) A pahelA gaNanA dhAtuotathA vipi .ga.6,ja) ne gaNanI nizAnI lagADatA pUrva mAlagADavAmAM Ave che. dA.ta. 5=5[+gAm + a + tiHpAyaripUra = dhUpatti (B) uparokta mAnI pUrve gurUnA 3no guNa thAya che. dA.ta. bhopAyaritA (C) A dhAtuomAM mAm vikalpa gaNakArya rahita kALa (parokSa bhUta, adyatana bhUta, zvastana bhaviSya, sAmAnya bhaviSya, kriyAtipatyartha ane AzIrvAdAthI, kamaNi ane prerakamAM lagADavAmAM Ave che. (D) ane pan dhAtune AtmapadamAM mAna lAge. dA.ta. panDyapAte prANA (A.), nAgu (A.) ane prama, 5, 5, 6, , , ,, sam+ya, +va A sarve parasmapadanA che tathA pahelA ane cothA gaNanA dA.ta. pAra= prArA / prArA = ati / pragati sam = saMyati / saMyatii 3. gupi.kApavuM, tuTavuM) cothA ane chaThThA gaNano che. su. saM. madirAH pravezikA paNa 1 pATha - 1 -
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. 5. 6. 7. 8. ' El.d. geafa / gefa i akSa, tal dhAtuno artha 'sApha karavuM' evo thAya tyAre pahelA tathA pAMcamA gaNanA gaNAya che. dA.ta. al = akSatti / aoti / m, vatam, vi, A + dyam A cAra dhAtuono upAMtya svara paraApadamAM laMbAya che. dA.ta. m = Ati / myati / Ja + tram = ArAmati / zam, tema, tama, zrama, mad, bhrama, kSam A cothA gaNanA dhAtuono upAMtya svara paraaipadamAM laMbAya che. dA.ta. zam = zAmyati / pram = bhrAmyati / " mA (phUMkavuM), dhrA (sUMghavuM), mnA (vicAravuM), (javuM), r (doDavuM), yam (kAbumAM rAkhavuM), vA (ApavuM), zat (nAza pAmavuM), vyak (viMdhavuM), brahna (bhUMjavuM), vrukS (kApavuM), mahtva (DUbavuM), sastra (taiyAra thavuM) A dhAtuonA gaNakArya viziSTa kALomAM rUpa karatI vakhate anukrame thama, vidya, mana, ra, thI, yajjU, ya, zIr, vid, mukhta, vRzca, mant, san Adeza thAya che. dA.ta. dhmA = dham = thamati / vyak = vidh = vidhyuti / - brahna = kRSna = mRti| puno upAMtya 3 gaNanI nizAnI lagADatA pahelA tathA guNa karAvanAra svarathI zarU thatA pratyayo pahelA laMbAya che. El.d. Tefa i 9. vaMr (5.), saGga (5.), svaGga (A.), raN (u.) A dhAtuo pahelA gaNanA che, temAM gaNanI nizAnI lAgatA pUrve anunAsika lopAya che. dA.ta. vez = vAti / svaz=svapnate / 10. (A) dhAtumAM rahela dIrgha avikAraka pratyaya pUrve (hasva) thAya ane ochya ke va nI pUrva hoya to jh thAya che. El.d. kRR (ga.6)= virati / (B) rU ke 3 + avikAraka vyaMjana = rUr ke r dIrgha thAya che. su. saM. mandirAntaH pravezikA pATha - 1
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ dA.ta. + 2 (karmaNi) + te = zIrtha vRt (ga.10) + ta = vIrtIti (C) dhAtumAM hasva rU ke 35ra aMte + avikAraka vyaMjana= rUke dIrgha thAya dA.ta. vis (ga.4) = vin + a + ti = rIvyati 11 , , , cho A cothA gaNanA dhAtuno golopAya che. dA.ta. so = riA zo = tivo = sthati che = caritA 12. chaThThA gaNanI nizAnI lagADatA pUrve aMtya DUtathA 3(hasva ke dIrgha) no anukrame tathA 3N thAya che. dA.ta. ri= riyati nU=buvati pUra yuvati. 13. nu, ti, vi, ta, piza, siva, vi, mur A chaThThA gaNanA dhAtuo gaNakArya viziSTa kALamAM anya vyaMjana pUrve anunAsika le che. dA.ta. tun = suppati vRt = vRttatiA 14. tanna, ri, marja, manna, tane, vi, vaMza A dazamA gaNanA dhAtuo mAtra AtmapadI ja che. dA.ta. tandra = tatraya vitH tayA 15. yuna,,sa, vRna, vR, kRti , 5, 5, A dhAtuo pahelA ane dazamA gaNanA che. dA.ta. yuna= yogati / yogati. A + m dhAtu jyAre koI nabhamaMDaLanA padArtha mATe vaparAya che tyAre ane jyAre teno artha "ugavuM, uThavuM, asara karavI, lAgu thavuM evo thAya che tyAre AtmapadI thAya che. dA.ta. mA + 5 = gAma " 17. zabdanA bevaDA prayogano artha "pratyeka evo thAya che. dA.ta. gRgRhe= pratyeka ghare, li = pratyeka divase 18. sama, ava,i, vi+thA dhAtu AtmapadI pratyaya le che. dA.ta. jhava + tha = jhavati . ' su. saM. mandirAntaH pravezikA 3 nI A pATha - 1 -
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19. vi, gA, pAra, 35 + rajU dhAtu parasvaipadI pratyaya le che.' dA.ta. vi + ra =viramati 20. dhAtumAM hyastanabhUtakALamAM pUrvelagADavAmAM Avato dhAtunA prathama svarathI joDAtAM thAya che. sa. nAmanA pratyaya umeravAmAM Ave tyAre temAM paMcamIno ane koika vArasamIno artha Ave che. dA.ta. vizva=vicAryuM 22. aMtyaprathamAnA e.va.mAM ane vyaMjanAdi pratyayo pachI Ave to athavAt thAya che. dA.ta. di6 = dil/diddA dhAtuo - ga.1, para. ane ga.10 | parizrama pAmavo, narama paDavuM, khinna thavuM meLavavuM, pAmavuM, kamAvuM | - ga.4,para. mApha karavuM ma-ga.1, para. ane ga.10 yogya | -ga.1, u. saMtADavuM thavuM 3ya + - ga.1,para. suMghavuM tra - ga.1, A.meLavavuM, pAmavuM | mA +ram-ga.1,para. cATI javuM, pIvuM -ga.6,para. kApavuM jita-ga.10, A.cetanA hovI,hAlavA - ga.6,para. veravuM cAlavAnI zakti hovI vikra-pAtharavuM -ga.1, ga.4,para., ga.10, gharaDA -ga.10, prazaMsA karavI, vakhANavuM, 1 thavuM, ghasAI javuM, khavAI javuM. stuti karavI. zna-ga.1,para. cholavuM, kApavuM, m-ga.1,para. cAlavuM, pagaluM bharavuM, "tam - kakaDA karavA, ghAyala karavuM, A. pariNAma ANavuM, zaktino upayoga zabdathI vIMdhavuM karavo, -ga.1, para., ga.10, A dhamakI A + K - pAse javuM, paga mukavo, {ApavI, Thapako Apavo. ubhA thavuM, ugavuM, rajU-ga.1,4,para., ga.10, uM. javuM, tti + 2 - oLaMgavuM, chuTa thavuM. bIhavuM vAn - ga.4,52. thAkavuM, thAkI javuM, (6-ga.6,52. bhAMgavuM, tuTavuM su.saM. madirAH pravezikA para 4 thI pa pATha-1 TS
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ OMz - ga.1 52., ga.10 A. daMza |ttiv - ga.6,u. copaDavuM, AMjavuM, devo, DaMkhavuM lIMpavuM. yU- ga.6,52. dhrUjAvavuM, halAvavuM na -ga.1,52. avAja karavo, gAjavuM, - thavuM, uDI javuM garjanA karavI. | tur - ga.6,52. lai levuM, lUMTavuM, coravuM, chInavI levuM vi + nak - ga.4,52., nAza pAmavuM. paN - ga.1, A. stavanA karavI, hoDa karavI, jugAra ramavo | vap - ga.1,u. kApavuM, vAvavuM, brUm - ga.1,4,52. bhaTakavuM, pharavuM brahna - ga.1, u. mUMjavuM, bALavuM mahtva - ga.6,52. DubI javuM nA - ga.1,52. manamAM pharI bolavuM, manana karavuM, sup-ga.4,52. nAza pAmavo, adazya sam + A + nA - vAraMvAra manana karavuM, kathAone AdhAre bolavuM, amala karavo ni + yam - ga.1,52. kAbu rAkhavo, pAchuM kheMcavuM, kabajAmAM rAkhavuM. X + yam - ga.4,52. yatna karavo, kozIza karavI vi+ yu judA thavuM vi + rar - ga.1 52., ga.10 goThavavuM vi + ram - ga.1, A. aTakavuM v - ga.1,52., icchA karavI, azmi + jJap - lobha karavo, mAMgavuM nar+ vyak-ga.4,52. vIMdhavuM, ghA karavo - ga.6,52. kApavuM, phADavuM gar- ga.1,52. nAza pAmavo, kSINa thavuM. sam + fzra - ga.1, u. Azraya levo, AdhAra rAkhavo, vizvAsa karavo. v + sa - ga.1, u. zaktimAna hovuM, yogya thavuM, himmata karavI. san- ga.1,52. vaLagavuM, lAgI rahevuM vyati + sajja - ekaThA thavuM - ga.1,para., ga.10, sahya. | sne- ga.4,para. aMta ANavuM, pUruM karavuM, nAza karavo, vi + ava + mo - nizcaya karavo, kozIza karavI, yatna karavo + vap- bali Apavo. tRp - ga.1,52. varasavuM, varasAvavuM, reDavuM Java + sthA - ga.1, A. ubhA rahevuM, vasavuM nAma (A - saMskRtanuM gujarAtI) rahevuM te, niraMkuzapaNuM puliMga anigraha - (nigraha -puM. dAba) dAbamAM na | aLa - sUryano sArathi su. saM. mandirAntaH pravezikA pATha - 1
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ AsavAra - (sAra - puM. mAna) |tiniha- (niha- strI. jIbha) jene be adhyathI eTale ke atithinI pUjA | jIbha hoya te, sApa karavAnA athavA mAna ApavAnAdvi-zatru sAhityathI ApeluM mAna tharmasUri - ( - . kAyado + sUtra arthasaMzaya - (saMzaya -paM. zaka, bhaya) na. vacana) kAyadAnA vacana banAvanAra, dhanane lagato bhaya dharma zAstra lakhanAra - sApa nilaya - unALo prANavAyu- AkAzamAMno pavana pArtha - cIja, vastu mAnoH- sugaMdha pratApanA- (pratApa-puM. garamI) tApano kAdava - yuddha bhaMDAra za - vALa pratipakSa - zatru zopa - gusso mA- bhUla kSitIjI - (kSiti - strI. pRthvI) rAjA, prApa - ba.va. jIva pRthvI pati | vahipAdhi - (3pa-puM. dharma, vizeSa utnamuna - (una - . harAmI +|guNa) bAhya hetu, bahArano guNa muna-puM. sApa) khaLarUpI sApa | nAnu-sUrya nimaNya - 5. (ana-na. AkAza +1 madhupa - AvelA atithine madha, dahiM madhya - pu.na. vacalo bhAga) AkAzano | |vagerenuM arpaNa madhya bhAga (na.) mahAna -moTo bakaro pRdan - gRhastha mahArAja - moTo rAjA deza - teno deza mokSa - (kSa-. vRSabha, moTovRSabha tAlim - teno zatru mAne - abhimAna, garva tApa - garamI mAtAri-mALI ratI - ddhi.va. strI-puruSa razmivat - (razmi -puM. kiraNa) sUrya rata - dAMta vALana - (nim - muM. vepArI) dinanam - (di - be + nanana - na. vepArIo janma) jenAbe janma hoya te, pahelA traNa | vatha - mAravAnI rIta varNamAMno eka, brAhmaNa vArira- vAdaLuM, megha 8i su. saM. mandirAntaH pravezikA dazag 6 GEBRA pATha - 1 ES
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ vIpati - IMdra, zacIno pati puSTi-poSaNa zabda - avAja, bola vAvRSTi - (vRSTi -strI. varasAda) saMpAta - (zastra - na. Ayudha, | bANano varasAda hathiyAra + saMpati - pu. upara paDavuM te) | mogagWT - (mogA -puM. saMsArika sukha hathiyArano ghA. + WIT- strI. tarasa, icchA) saMsArika zivam - mora sukhanI icchA. zauta - ThaMDu (strI) san - krodha zrama-thAka nakSmI - dhananI devI, zobhA, vaibhava zrotriya - veda bhaNelo brAhmaNa vatsarI - vAcharaDI vanaviyo- potAnA mANasothI judA vRddhi - udaya : paDavuM te napuMsakaliMga vana - avAja, garjanA - avayava va - ( - paM. parasevo) 3jhana - mesa, kAjaLa parasevAno chAMTo mananukana - (manuSThAna -na. karavuM, sAdhavuM) hetu - kAraNa na karavuM, na karyAnI bhUla. strIliMga sanIlI - sainya puruSasevA - (sat - vize. sAruM + | mapathya - koI paNa prakRti bagaDe evI sevA - strI. cAkarI) je mANasa sAro | cIja, avaguNakAraka cIja nathI tenI cAkarI, kharAba athavA duSTa aparAdhasatra - (satra - na. hajAra) mANasanI sevA eka hajAra aparAdho voTi- karoDa mAvatri - jhADanA mULanI AsapAsa pati - Asaro, zaraNa pANI mATeno kyAro vijJA - garUDano hukama rUjhiyArthopasevana- (ndriya-na. indriya nIvanarAzA - (nIvana - na. jIMdagI +1+ artha - paM. padArtha + 3pasevana - na. mA - umeda, IcchA) jIvavAnI icchA | Azraya karavo te, upabhoga) Indriya tatipUti - teno udaya viSayano upabhoga karavo te, thanAzA - dhananI IcchA | viSayalaMpaTANuM nicchannatA - niSphaLapaNuM, vyarthatA | vetan - mana kasa. saM. madirAH pravezikA phraNa 7 Exdaka pATha -1 :
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ toya- pANI | caDheluM - - rivartana- aTakavuM, dUra rahevuM, vagara rahevuM parin - upakAra karanAruM patana - paDavuM, saguNathI bhraSTa thavuM. jhinnata - moTuM, uttama pathya - hitakAraka vatnAna - (vastranuM karma. bhU.ku.) thAkI mata - abhiprAya, salAha gayeluM, nirgata thayeluM, karamAyeluM, glAni 2 - yuddhabhUmi pAmeluM rASTra rAjya, prajA dhana - (varSa -puM. ghAma, garamI) ghAmathI vapusa- zarIra utpanna thayeluM varSa- kavaca tenasvi- tejasvI, prakAzavAna vipina - jaMgala, vana suI- nirdaya vaiSamya - muzkelI, saMkaTa dhana - (rya - na. dhIraja) jenuM dhana dhIraja che te zotra - kAna saMvarabrata - (trata-na. vrata, mAnatA) niti - (ninuM karma.bhUka) nindAyeluM, sArI cAla rUpI vrata ThapakA lAyaka. sevana- sevavuM, cAkarI karavI nirad - (nis + a nuM karma.bhUka) svahita - potAnuM kalyANa vikherI naMkhAyeluM, dUra kareluM vizeSaNa niSTa zUnya - (niSThA - strI. sthiratA + zUnya - vize. rahita) sthiratA rahita, ca - bIjuM (sarva.) asthira, caMcaLa mahita - ( + thA nuM karma bhU. |vIra- nIcuM, halakuM, apratiSThita ku) bolAyeluM cAyavarin - (cA-puM. je kharuM hoya adhyAta - (fja + A + pAm nuM te) kharuM bolanAra karmabhU.ka.) AveluM, puM. paroNo pAvana - pavitra karanAruM, svaccha mA- nAnuM, ochuM pravA- garama, uSNa, tIkSaNa mananya - ghaNAM, ghaNuM pratyutpanapati - (prati + sat + a nuM mavAta - (sava + jJA nuM karma.bhU.kR.) bhU.ka.) hAjara javAbI, capaLa dhIkkArAyeluM mahAnubhAva-moTAIvALuM mAtara - aMdaranuM vaca - vanane lagatuM mArUDha - (mA + nuM karma.bhU.kR.) | su. saM. mandirAnaH pravezikA daE TEESEaa pATha -1 gi
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicitra - ajAyaba jevuM vihita - (vi + thA karma.bhU.kR.) zAstramAM batAveluM. vyacita - (vyar nuM bhU.kR.) duHkhita zasya - banI zake evuM zarIrin - zarIravALuM, manuSya, mANasa zAzvata - haMmezanuM, akhaMDa saMta - (sam + gam nuM karya.bhU.kR.) ekaThuM thayeluM sarjana - AkhuM, saghaLuM soya - gusse thayeluM sthita - (sthA nuM karma.bhU.kR.) raheluM, hoyeluM, hayAta raheluM avyaya ahnAya (kri.vi.) vastu - nakkI - tatkSaNa, jaladI, jhaDapathI puliMga dharmArtham - (tharna + artha) dharmane mATe param - paNa, paraMtu | sadyam - ekadama (kri.vi.) kriyAvizeSaNa tAvat - tyAM sudhI, teTalAmAM pUrNam - jaladIthI mithaH - paryAptam - saMpUrNa rIte, icchAnurUpa sAthe arasa parasa, yAvat - je vakhatamAM, jyAM sudhI vizvataH - sarva dizAmAM zanaim - dhIme samantAt - AsapAsa samya - sAruM vizeSa janaya (nan nuM kAraka rUpa) utpanna karavuM, janma Apavo, nacitum (he.kR.) zakti - prabhAva - I su. saM. mandirAntaH pravezikA nAma (B - gujarAtInuM saMskRta) zoka zoja - strIliMga aja nAma che - ana ikSvAkuo (rAmanA kuLanA rAjAo) - | atimukta velo - atimuhanatA SvA (ba.va.mAM vaparAya) icchA- jJAA kaMThI - hAra jaLakaNa - La, sau * pataMgiyuM - pataGga punaH prApti (pharIthI meLavavuMte) -pratyAgama pAzcAtI 9 jyota-zivA namakaharAmI - takhatA pAMcAlI (pAMcAla dezanI rAjakumArI) napuMsakaliMga pATha - 1
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ meSI sAthe athAj te - paraspara - |...) ... saMghaTTana .. | 57 / iro - nivartayiSyan(ni + vRtnu huniyA - jagaccakra, brahmacakra . .... mavi:. pre24) dohI- zoNita mIna - Ardra vizeSaNa bhAI 43 nahIM bhej - amarSaNa avazya- anirvacanIya, anirvarNanIya, sabhI5vatA - saMnihita (sam + ni + dhA kim + api nu bha.bhU..) 582() - paruSa , paruSAkSara yAvizeSa opAyamAna thayej - kruddha (krudh nu | tANathI - sasaMbhramam bha...) 4- sahasA yAyej - vilobhita (vi + lubh nu | dhIme - mandam pre2 ...) paDej - prathamam , Adau ( Adi nuM gaeNTavAyej - AkSipta(A + kSip nu sa.vi.me..) svAdhyAya prazna - 1 saMskRtanuM gutI ze. 1. vaiSamyamapi prAptA dhairyadhanAH sAdhava AtmanaH saccaraNavrataM gopAyanti / 2. svajanaviyogena vyathitaM me mano niSThAzUnyaM bhrmtiiv| u. mArge vanyAnAM kusumAnAmAmodamupajighrantau tau dampatI Rsseraashrmmgcchtaam| 4. ayaM zIta AkAzavAyustava mukhe dhrmjaasvedlvaanaacaamti|| nadata : siMhasya svanaM zrutvA yathA sarve mRgAstrasanti tathaiva bhImasya zabdaM zrutvA sarve yodhA atrsyn| gaganamadhyamArUDhasya savituH pracaNDena tApena klAnto'yaM zikhI tarorAlavAle sthitaM zItamudakaM paryAptamAcAmati / 7. nidAghe'lpairapi toyairmAlAkAreNa yA taroH puSTiviracyate sA kimanalpAnyapi toyAni vizvato vikiratA vAridena janayituM shkyaa| zrotriyAyAbhyAgatAya vatsatarI mahokSaM mahAjaM vA nirvapanti gRhamedhinaH / taM hi dharmaM dharmasUtrakArAH samAmananti / ja su. saM. madirAH pravezikA dazarU 10 divasa pATha-1 : 8.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. pratyutpannamatiH prAptAM kriyAM kartuM vyavasyati / 10. etAnyanIkAni mahAnubhAvaM gRhanti meghA iva rshmivntm| 11. yAvatpratApanidhirAkramate na bhAnurahnAya tAvadaruNena tamo nirstm| 12. vyatiSajati padArthAnAntaraH ko'pi heturna khalu bahirupAdhInprItaya : saMzrayante / 13. limpatIva tamoGgAni varSatIvAJjanaM nbhH| asatpuruSaseveva dRSTiniSphalatAM gatA // 14. tvaM tenAbhihita : pathyaM kiM kopaM na niyacchasi / 15. tadvidviSAM jarati cetasi bhogtRssnnaa| teSAM vapUMSi vipineSu ca jArayanti // 16. sahate zastrasaMpAtaM sahati shrmmaahve| utsAhayati taccittamapi jetuM shciiptim|| 17. pUjAmarhati srvessaamRssiinnaamaashrme'pysau| arhayatyaya'satkAraM madhuparkaM ca pAvanam // 18. nakSAmyati kSitIzAnAmaparAdhalavAnapi / aparAdhasahasrANi kSamate yo dvijnmnaam|| nAhida'zayate kaMcittaddeze gruddaajnyyaa| yadi pramAdAddazati tasminna kramate viSam // 20. na tarjati ruSA kNcinniicmpyupkaarinnm| paraM tarjayate duSTAn smntaatsNgtaanmithH|| 21. koTibhi : paNate nityaM rASTre tasya vnnigjnH| yakSAzcApi paNAyanti tadvibhUti gRhe gRhe|| 22. sarvo'bhilaSati shriimaanindriyaarthopsevnm| abhilaSyatyasau yogI tebhya eva nivartanam / / 23. lumpati pratipakSANAM sa lakSmI bANavRSTibhiH / na lupyati matistasya skle'pyrthsNshye|| 24. arjate dharmamevaikamarthaM dhrmaarthmrjti| arjayatyUjitAllokAn sa dharmeNaiva zAzvatAn // 25. sarvasya jAyate mAnaH svahitAcca prmaadyti| su. saM. madirAH pravezikA daE 11 daEEEEE pATha -1 YE
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRddhau bhajati cApathyaM naro yena vinazyati // ...... 26. mAiviAhUtimati saMpadA tAnmadAnAvatiSThante ye mate nyaayvaadinaam|| 27. prArA tenasvinaHsaspAiraviiArA te'vajJAtA mahArAja klAmyanti viramanti ca // 28. nIti nIyaMta zatA nIti nItA jIvanAzA dhanAzA ca jIryato'pi najIryati // 29. so varnamunavicitroDathaM vadhA anyasya dazati zrotramanyaH praannairviyujyte|| 30. vidhau vidhyati sakrodhe varma dhrmHshriirinnaam| sa eva kevalaM tasmAdasmAkaM jAyatAM gatiH // 31. vihitInanuSyanAnniticara sevanAtl anigrahAccendriyANAM naraH patanamRcchati // prazna -2 gujarAtInuM saMskRta karo. 1. jenAthI saMsAranuM cakra cAle che () e IzvaranI zakti che. tenI nimakaharAmIthI gusse thayelA viSNudate tene tIvra zabdothI vidhI nAkhyo (sam+ takSa). te sabhAmAM utAvaLathI uThatA ghaNA rAjAonI kaMThIo teonA eka bIjA sAthe athaDAvAthI tuTI (gu). kSamA na kare evo sApa zuM lohInI icchAthI, je manuSya tene pagathI aDake che tene karaDe che (laM)? ikvAku vaMzanA AcArya vasiSThane paheluM namana karI rAma potAnA bhAIone bheTyA (%). IndrajIta marI javAthI tenA kaveLAnA motane lIdhe zoke rAvaNane agninI mAphaka bALyo (jja). jenAthI huM jIvuM chuM te laI le to, tuM mArI jIMdagI laI levA yatna kare che (ya). 8. dIvAnI jayotathI AkarSAyeluM) kheMcAyeluM pataMgiyuM ekadama tenA para paDyuM ane marI gayuM (2 mRtyu nI dvitIyA sAthe vAparavuM). daE su. saM. mandirAntaH pravezikA ! 12 (ISE EYES pATha-1 {
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9. te hAthIne pAchA pheravavAnuM icchatA ane tene bANa vaDe viMdhyo (). 10. rAkSasonI sAthe laDAimAM rAme seMkaDo duzmanone tIkSNa zastrothI kApyA (tra). 11. rAmano AtmA sItAnA virahathI utpanna thayelA zokamAM Dubyo (manna). 12. jyAre draupadI sivAya yudhiSThira pAsethI badhuM jItAyuM hatuM, tyAre dhRtarASTranA putroe yudhiSThirane kahyuM ke tArI strI pAMcAlInI hoDa kara (pa). 13. pakSIe chInavI lIdheluM ratna meLavavA meM ghaNI mahenata lIdhI (v +{). 14. je moTA joDe zatrutA rAkhe che te tarata mare che (B). 15. hajAro aparAdho mArAthI dareka kSaNe karAya che, ane Izvara te sarve mApha kara (kSa). 16. A kanyAnI na kahI zakAya tevI zakti? ke phakta sajIva (vi) vastuo nahi, paNa nirjIva vastuo paNa tenI sevA kare che? 17. te pAsenI nadInA jaLakaNathI ThaMDo A pavana bAgamAM atimuktavelAne dhIme kampAve che (pU). 18. jayAre ane potAno zaMkha vagADyo (), tyAre tenA yoddhAo jeo nAsI gayA hatA, teo pAchA AvyA ane tenA zatruonA sainyone uMghatA dIThA.. = = che. vava va taddhitA? - vacanamAM daridratA zA mATe dAkhavavI? ke che tamena sthiti - lobhathI buddhi calAyamAna thAya che. A che. temaja hatyeva mata :- kAmadeva haNelAne paNa haNe che. te dag . saM. madirAnaH pravezikA paNa 13 kalAkageNA pATha -1 dUdha
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATha-2 | puruSa 1 thas tas pAMcamo ane AThamo gaNa-vartamAnakALa pratyayo 1. gaNanA bIjA vibhAganA vartamAnakALanA paramaipada pratyayo pahelA vibhAganA vartamAnakALanA jevA ja che. paNa Atmane pada pratyayomAM thoDoka pheraphAra thAya che. paraaipada ekavacana dvivacana bahuvacana vas mas puruSa tha puruSa ra anti Atmane pada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 6 vaDe puruSa ra Athe puruSa 3 te mAte noMdha - nizAnI karelA pratyayo vikAraka che. bhUmikA saMskRtamAM kriyApadanA kALa ane artha maLIne daza vibhAga thAya che. emAMnA cAra-vartamAna, hyastana bhUtakALa, AjJArtha ane vidhyarthamAM kriyApadonA rUpamAM vizeSa pheraphAra thAya che. jethI kriyApadonA daza gaNavibhAga karavAmAM Ave che. A cAra vibhAgone gaNakArya viziSTa athavA vizeSa kALa ane artha kahe che. saMskRta vaiyAkaraNoe karelA daza gaNa vibhAga, upalA vibhAgane anusaratI rIte be vibhAgamAM goThavAI zake. pahelA vibhAgamAM pahelo, cotho, chaThTho ane dazamo gaNa tathA bIjA vibhAgamAM bAkI rahelAono samAveza thAya che. pahelA varganuM sAmAnya lakSaNa e che ke temAM dhAtuone gaNanI nizAnI lAgyA pachI je rUpa thAya che teno aMtyAkSara che, bIjA vargamAM te nathI. su. saM. mandirAH pravezikA ji. 14 mI sadI nA pATha - 2 ata
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. 4. 2. 3. 4. 5. bIjA vibhAganA gaNakArya viziSTa kALamAM amuka pratyaya pahelAM dhAtu tathA gaNanI nizAnIomAM vizeSa pheraphAra thAya che, jethI pratyayonA be bhAga karavAmAM AvyA che, temAM ekane vikAraka ane bIjAne avikAraka kahevAmAM Ave che. keTalAka dhAtuonA gaNakAryaviziSTa kALomAM je Adeza thAya che te kauMsamAM () ApelA che. niyamo pAMcamA gaNamAM nu ane AThamA gaNamAM 3 gaNakArya viziSTa kALomAM pratyayo lagADatA pUrve dhAtuone lagADavAmAM Ave che. dA. ta. khri = cinoti / tan = tanutte / A baMne gaNanA dhAtunA aMgamAM asaMyukta vyaMjana para 3 + vAli - mAhipratyaya = vikalpe lopAya. El. d. fa= fara: / faga: I apavAda - Ap dhAtunA rUpomAM lopAto nathI. dA. ta. Ap = Anuva: / Anuma: / mi Adi vikAraka pratyayo lAgatA aMtya 3no guNa o thAya che. dA. ta. vi=vinomi / tam = tanoti / pAMcamA gaNamAM vyaMjana aMte hoya evA dhAtuo pachI junA OMno thAya che. A v svarathI zarU thatA avikAraka pratyaya pUrve ja thAya che. dA. ta. Ap = Abuvanti / i (ga. 8) nuM aMga, (A) vikAraka pratyaya pUrve thAya. dA. ta. romi / vALi / avavam / (B) avikAraka vAji - mAri- yAnAipratyaya pUrve thAya. dA. ta. vurva : / vukSma : / AMm| (C) bAkInA avikAraka pratyaya pUrve thAya. dA. ta. butha : |taH| su. saM. mandirAntaH pravezikA 15 pATha - 2
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6. ke+nu+ datya vyaMjana =jUno na thAya. rUpAkhyAna pAMcamo gaNa di-u. ekaThuM karavuM - paracyapada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 cinomi cinuvAdiH vinu:/vije puraSa 2 cinoSi vinuyA cinutha puruSa 3 cinoti cinutaH cinvanti Atmapada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 jije cinuvahe/cinvahe cinumahe/cinmahe puruSa 2 cinvAthe cinudhve puruSa 3 vinu cinvAte . cinvate. sA-pa.meLavavuM ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 manomi ApnuvaH ApnumaH puruSa 2 AjoSi 3jthaH Apnutha puruSa 3 mAnati jhAjhudAH Anuvani AThamo gaNa u. karavuM parasmapada ' , ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 ropi TurvaH : jika su. saM. mandirAH pravezikA ja 16 jAnArA pATha- cinuSe
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaMdra kurve puruSa ra raSi kuruthaH kurutha puruSa 3 rati suta: kurvanti Atmapada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 kurvahe kurmahe puruSa 2 kuruSe kurvAthe kurudhve puruSa 3 phatte kurvAte kurvate tam - u. tANIne lAMbuM karavuM paraaipada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 tanomi tanuva:/tatva: tenuN:/ta: puruSa 2 tanoSi tajutha: tanutha puruSa 3 tanati tanutaH tanvanti Atmapada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 tanve tanuvade/tavaMde tanumahe/tanmahe puruSa 2 tanuSe tanvAthe tanudhve puruSa 3 tanuje tanvAte tanvate dhAtuo cotho gaNa | sam + ri - bheguM karavuM TU- A. duHkhita thavuM, duHkha pAmavuM 3-5. duHkha devuM, pajavavuM, cIDavavuM pAMcamo gaNa fzu-pa., dhU- u. dhrujavavuM, halAvavuM. zuM-A. meLavavuM, bhogavavuM, vyApavuM | pR - 5. himmata karavI, hoDa bakavI vR- u. DhAMkavuM, mA-pa. meLavavuM vi-u. ekaThuM karavuM, mapa + ma + vR- ughADavuM, vi + ri-zodhavuM, vi + 4 - cokhuM samajAvavuM, kahI 1 dekhADavuM, ETa su. saM. mandirAntaH pravezikA daE 17 BEEEEE pATha - 2 -
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ sam + TM - baMdha karavuM, A + vR - kAbu rAkhavo, dAba rAkhavo zad - puM. zaktimAna thavuM, zakavuM zru (zu)- 5. sAMbhaLavuM mAdh - 5. sAdhavuM, pAra pADavuM su - u. somarasa kADhavo chaThTho gaNa sU - 5. haDaselavuM, AgaLa calAvavuM . - uM. karavuM, vI + - vaza karavuM, jItavuM, adla + hra-aMgIkAra karavuM, kabula karavuM, vis + z2a - ughADuM karavuM, khullu karavuM, tiram + - dhikkAravuM, = | prati + H- sAmA thavuM, badalo levo, vera levuM tan- u. tANavuM, pAtharavuM, yajJa karavo, X + tan - pAtharavuM | van- A. mAgavuM nAma (A - saMskRtanuM gujarAtI) AThamo gaNa puliMga vibhUti - zakti, moTAi adhvaryuM - balidAna taiyAra karI agnimAM satkRti - puNya karma, rUDuM kAma homanAra yAjJika, gora napuMsakaliMga anyavAsa - (gaLya - na. vana + vAsa | carmacakSum- (dharman-na. cAmaDuM, cAmaDI - puM. raheThANa) vanamAM raheThANa citrAtApa - (citra - tareha tarehanuM, vividha + AlApa - puM. vAta) vividha viSayanI vAtacIta. + cakSum - na. AMkha) cAmaDAnI AMkha, zArIrika dRSTi | | nAnnAya- (nAt-na. jagata, vizva + nAyavjha - puM. dhaNI) vizvano dhaNI. tuLa - ghoDo - yajJa - yajJa, jagana saMgrAma - yuddha yajJa - ratha strIliMga ArAdhanA - ArAdhanA, pUjA A su. saM. mandirAntaH pravezikA cAtutva - dayAbhAva, mAyALupaNuM guru - anucita vacana, sArI rIte nahi bolelA zabdo, durbhASaNa dvAra - bAraNuM rAnana - (rAnan - puM. + hrala - na. gha2, mahela) rAjamahela | saMsArayuddha - (saMsAra- puM. duniyAmAM hovuM te + suha - na.) duniyAnI sthitinuM sukha vizeSaNa Arya - karavA lAyaka, karavA yogya pATha - 2 18
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ sIna -garIba, daridrI, duHkhI | dRSicchi - (halaya-na. haiyuM mana surapIDita-duHkhathI pIDAyeluM naM. jemAM mAravAthI jIva jAya evA bhAgo, kurApa-meLavavuM muzkela paDe evuM marmasthAna + chid - kApavuM) hRdayanA ta:stha- bAraNe ubheluM, dvArapALa marmasthAnane chedanAruM. avyaya puSya - (puSya - na. puNya +karavuM) puNya karanAra cA-nahI to, bIjI rIte ' zuti manohA - (kRti - zrI. kAna +]pratyakrama - (ti - dareka + madana - na. manohA-vize. ramaNIya) kAnane ramaNIya | lAge evuM svayam-pote, jAte lakhazAvara - sAba - pu. cadrI | kriyAvizeSaNa caMdra vaMzane zobhAvanAra, caMdravaMzano.. vAraMvAra - vArevAre, vAraMvAra alaMkAra nAma (B - gujarAtInuM saMskRta) puliMga mananI lAgaNI -kriya kaMjusa mANasa - vArtha mULa vicAra - tAva sahelAI - sauvArya mananI lAgaNI-mano vizeSaNa mULa vicAra - naya vicAra-saMnya jADI - pUta, vipula pApI - pApa strIliMga potAnuM-strIya mananI lAgaNI-nivRtti zikSaka - adhyApaka yAtrA -yAtrA samaju - tulana, tura vicAra-vAddhi avyaya halakAI - naputA kAraNa ke -yati ,hi napuMsakaliMga daravarasa - risaMvatasaram (kri vi.) daravAjo -dvAra --- - kriyAvizeSaNa matalaba - vAI || vAraMvAra-nizam zi8 su. saM. mandirAH pravezikA dazaka 19 nA pATha - 2 Es
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizeSa savAne bhATe - yuddhAya/yuddhe/yoddham svAdhyAya 4. prazna - 1 saMskRtanuM gutI ze. 1. yajJeSu somaM sunvate'dhvaryavaH / . 2. pratyahaM prAtarutthAyopavanaM ca gatvA puSpANyavacinomi / 3. mahAtmanAM yazAMsi dikSu pratanvanti kvyH| / duHkhapIDitAmapi mAM hRdayamarmacchidbhirvacanaiH kiM punardunoSi / 5. dvAHsthau puruSau rAjakulasya dvAramapAvRNvAte / puNyakRtaH sveSAM sucaritAnAM phalaM svargaloke'znuvate / 7. AryAH saMsArasukhAni tyaktvA kimarthamaraNyavAsamaGgIkurudhve / zrutimanoharAMzcitrAlApAzRNmaH / 4. AkAzaM meghA vRnnvte| 10. he jagannAyaka na vayaM carmacakSuSA tava vibhUtimupavIkSituM zaknumaH / 11. yattvaM kuruSe tadanyathA vidhAtuM kaH zaknoti / 12. kenApi rakSasA hRtamasmAkaM turagaM vayaM vicinuma : / . 13. vAraMvAramIzvarasyArAdhanAM sAdhavaH kurvanti / 14. satkRtirmanuSyasya kIrtiM sarveSu dezeSu tanoti / 15. durApamapi loke'smin yadyadvastvabhivAJchati / tattadApnoti medhAvI tasmAtkAryaH samudyamaH // 16. na dunoti dayAlutvAdvacasA kaMcidapyasau / duruktairapi dInAnAM manastasya na dUyate // 17, somaM sunoti yajJeSu somavaMzavibhUSaNaH / puraH suvati saMgrAme syandanaM svayameva saH // prazna - 2 gu42|tiin saMskRta ze. 1. tame tamArI mAnanI mAmIne vaza 42vAne zaktimAna nathI (zak). EC su. saM. mandirAntaH pravezikA daE 20 diEET pATha-2 889
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. 2. ame dara varSe kAzInI jAtrAo karIe chIe (). 3. cAtaka pANI mAge che (vana) paNa te pAmatuM nathI (5). 4. huM zuM kahuM chuM te tuM sAMbhaLe che (zra)? huM te vicAra kahI dekhADato nathI (vi+ 3), kAraNa ke te pApI che. 6. mahelanA daravAjA huM baMdha karUM chuM (sam + ). te be zikSako potAnA ziSyone nyAyanA mULa vicAro samajAve che ( vivuM). 8. Ama karavAmAM mAtra tame tamArI potAnI halakAI ughADI pADo cho (mAvizuM #). 9. kaMjuso paiso saMgharI mUke che (sa + vi). 10. samaju mANaso potAnA matalabo sahelAIthI pAra pADe che (sAdhu). 11. meM eka pazu joyuM, tene jADI pUMchaDI che jene te vAraMvAra halAve che (6). PEEDEDEDEDEBEREDETESEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE $ putre kurta naDDA- kuputrathI kuLano nAza thAya che. zuM 888PDTDCTEDC388888888888888EEEEEEEEEEEE SEEDSBEBEDEBEBEDEBESEBEEEEEEEEEEEEEEEEEE puSya naiva varSaT - karma koIne mUkatuM nathI. $ SEEDEEEEEDEDEEEEEEE88888888EEEEEEEEEEDED POWDEDEBEDEDESETENTIERUNENUESTREERDETETTE che toSAgRti TurnanA:- durjano doSane ja grahaNa kare che. je SOSPEDEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEERDERED REEDEBESEDESIDEREDESTEERDEEREEEEEEE8E8T8 phate sainyamanA vaMza- nAyaka vinAnuM sainya haNAya che. 8 S88388EBEDEBEDEBEREDTEEDEDEEEEEEEDEDEBED che toma: sarvArthavALavA- sarva arthano bAdha karanAra lobha che. $ zaka su. saM. mandirAntaH pravezikA daza 21 briTiza pATha - 2 %
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATha - 3 L pATha - 3 pAMcamo ane AThamo gaNa - hyastana bhUtakALa pratyayo 1. parasmapadanA pratyayo pahelA vibhAgamAM che te ja che. AtmapadanA pratyayomAM thoDoka pheraphAra thAya che. paraaipada 'ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 ( 6) va puruSa 2 tam tAm puruSa 3 an noMdha-0nizAnI karelA pratyayo vikAraka che. Atmane pada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 - rU vahi puruSa 2 thAs AthAm dhvam puruSa 3 AtAm ata niyama-mudata batAvanAra nAmane bIjI vibhaktimAM mUkavAmAM Ave che. rUpAkhyAna pAMcamo gaNa - A. vyApavuM ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 Anuvi Aznuvahi Aznumahi puruSa 2 AznuthAH AznuvAthAm Aznudhvam Aznuta AznuvAtAm Aznuvata udya - u. bheguM karavuM AtmAnapada ekavacana dvivacana bahuvacana B su. saM. madirAH pravezikA daza 22 T ET 2 pATha - 3 4 kuM cha(c)e -1- 'kefff" puruSa 3
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 acinvi acinuthA: acinuta fe-4.89, ekavacana atanavam atano : atanot acinuvahi / acinvahi acinumahi / acinmahi acinvAthAm acinudhvam acinvAtAm acinvata ekavacana Apnavam Ajo : Anot Ap-5. bhejavaj. dvivacana tan - 3. tAzIne sAMSu 5 paramaipada pahelo gaNa abhi + gam - pa. Dubhalo vo pAMcamo gaNa su. saM. mandirAntaH pravezia AThamo gaNa Anuva Apnutam ApnutAm ekavacana atanvi puruSa 1 puruSa 2 atanuthA : puruSa 3 atanuta kR (7.) pra. pu. parasmai. pra. pu. Atmane. akurvi akaravam dvivacana atanuva / atanva atanutam atanutAm Atmanepada dhAtuo pra + hi bhoDasa - bahuvacana Anuma Apnuta Anuvan dvivacana bahuvacana atanuvahi / atanvahi atanumahi/ atanmahi atanvAthAm atanvAtAm akurva akurvahi bahuvacana atanuma / atanma 23 atanuta atanvan atanudhvam atanvata akurma akurmahi AThamo gaNa kSaN (kSiN ) - 5. ghAyala 5 415 - 3
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ vagere. avyaya nAma (A-saMskRta gujarAtI) puMliMga | vizeSaNa rAmavi- (Ama-paM. vizeSa nAma+mavA mavathat - (manu + rUm - ga.4, para. - AraMbha) rAma ane bIjAo, rAma |nuM va.) zodhatuM, zodhatAM zi - AvuM saMjaya - vizeSa nAma 3pAmya- ThakapA lAyaka, doSapAtra tR- homa karanAra, yAjJika, gora nivi- phATacIrA vagaranuM, ghADuM strIliMga namUnAdra- (mUna - kanda, phaLa, mULa bhavitavyatA - nasIba, prArabdha vagere vRtti - gujarAna, AjIvikA mAmA - mAruM napuMsakaliMga vRddha-gharaDuM sahita - je iccheluM hoya te mazana -khAvuM te, bhojana kurukSetra-kurUo laDyA te jagyAnuM nAma sAthya- madada - pAdapUraNa mATe vAparelo zabda - are ! (saMbodhanArtha avyaya) nAma (B- gujarAtInuM saMskRta) puliMga sukha - sua icchA - hAma vizeSaNa babruvAhana - yuvahina (arjunano | khovAyeluM - naSTa (nanuM karma. bhU. kR.) putra, pAMDava) nitya - zAzvata lobha - noma bIjuM - mapara (sarva.) zikSA - marAyuM - hata (karma, bhU. pha.) hilacAla - vyApAra avyaya strIliMga tapAsavA - nirUpatum (ni + m, sarayU - sarayU (ayodhyA pAsenI nadI) ga. 10nuM hetvartha ) napuMsakaliMga haju sudhI - madApi killo - Du zakA madira ntiH praveza makA pATha - 3
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. svAdhyAya prazna - 1 saMskRtanuM gujarAtI karo. 1. sevA vai yajJamatinvata tAMtavAnAnasurI mukhya chinA 2. he saMjaya ! kurukSetre mAmavilo: pAghagvAzca virvata tathA 3. rAma vinAnetuM dUtAnAM pradipoLana: 4. ekasminnibiDe'raNye vasanphalamUlAdInAmazanena vRttimakurvi / 5. thaya nI yAda tathA vRddhatvamazuom: 6. rAyuDathuLuvAkSasAda. 7. udyamaM kurvannapi phalaM naivApnavaM tasmAdbhavitavyataivAtropAlabhyA / IdRzaiH karmabhirmahatpuNyaM tvaM smcinuthaaH| 9. bho bho adhvaryavaH somaM yUyamasunudhvaM na veti pRcchati hotaa| 10. rAmalakSmaNau sItAmaraNye'nviSyantau mahAntaM kAlaM samIhitaM naivAznuvAtAm / 11. sApatitA mApa pratyayurva mavatAM sAphAccenA prazna - 2 gujarAtInuM saMskRta karo. 1. rAjAnA duzmanoe tenI sAthe yuddha karavA himmata karI (). 2. dazarathe sarayUnA kinArAo upara yajJa karyo hata). 3. zatrunI hilacAla tapAsavAne rAjAnA pradhAnoe mane mokalyo ( + ). 4. ame te lliAnA daravAjA ughADyA (apa + + ). te je karyuM () tethI tArA mitrone hajI duHkha thAya che (2). 6. parvatanA zikhara sudhI huM caDhI zakyo nahi (za. 7. je pustako khovAyelA hatA te tame kyAM zodhyA (vi+vi)? 8. gaI kAle bAgamAM be chokarIoe potAne mATe kulo cuMTyA (sava + vi). 9. teoe yatnathI icchAo, gusso ane lobhadabAvyo (+), ane brahmanuM dhyAna karatAM mokSa meLavyo (mA). 10. babruvAhane tIravaDe arjunane chAtImAM ghAyala karyo (kSa athavA fkSa). 11. te laDAImAM yoddhAonA ghoDAo marAyA, paNa teoe bIjA meLavyA (mA) ane pharIthI laDyA. - 12. te ane rAme pApa karyuM () tene mATe tame banne zikSA pAtra cho. jika su. saM. madirAH pravezikA dazakamAM 25 TakA pATha - 3 kara
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 noMdha che. - pATha-4 pAMcamo ane AThamo gaNa - AjJArtha ane vidhyartha pratyayo AjJArtha - parauMpada dvivacana Ava tam tAm AjJArtha - Atmanepada dvivacana Avahai ekavacana Ani hi tu ekavacana ai sva tAm ekavacana yAm yAH yAt AthAm AtAm vidhyartha -paraupada dvivacana yAva yAtam yAtAm bahuvacana Ama ta antu bahuvacana Ama hai dhvam atAm bahuvacana yAva yAta yuH nizAnIvALA pratyayo vikAraka che. vidhyartha - Atmanepada vidhyartha Atmanepada pratyayo gaNonA pahelA vibhAganA AtmanepadanA jevA ja niyamo 1. pATha - 4 pAMcamA gaNamAM jyAre dhAtune cheDe svara hoya tyAre ane AThamA gaNamAM badhe * su. saM. mandirAntaH pravezikA 26
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJArtha dvi.pu.e.va.no dilopAya che. 2. dhastana bhUtakALanA pratyayonI pUrve mUkavAthI vidhyarthanA pratyayo thAya che ane tR.pu.ba.va. no pratyayayu che. rUpAkhyAna pAMcamo gaNa su- u. somarasa kADhavo. AjJArtha -paramaipada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 yunavani sunavAva sunavAma puruSa 2 sunuM sunutam sunuta puruSa notuM sunutAm sunvantu mA-5. meLavavuM ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 ApnavAni ApnavAva ApnavAma puruSa 2 Apnuhi Apnutam Apnuta puruSa 3 Apnotu ApnutAm Apnuvantu vi- u. bheguM karavuM AjJArtha-Atmapada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 cinavai cinavAvahai cinavAmahai puruSa 2 cinuSva cinvAthAm cinudhvam puruSa 3 vinutAm cinvAtAm cinvatAm ma - A. vyApavuM dvivacana bahuvacana thaka su. saM. madirAH pravezikA dara 27 diER pATha-4 YE ekavacana
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 1 aznavai aznavAvahai---- aznavAmahai puruSa 2 . aznuSva aznuvAthAm aznudhvam puruSa 3 aznutAm aznuvAtAm aznuvatAm ci - 6. me 42 vidhyartha - parastrapada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 cinuyAm cinuyAva cinuyAma puruSa 2 cinuyAH cinuyAtam cinuyAta puruSa 3 cinuyAt cinuyAtAm cinuyuH vidhyartha - Atmapada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 cinvIya cinvIvahi cinvImahi purUSa 2 cinvIthAH cinvIyAthAm cinvIdhvam puruSa cinvIta cinvIyAtAm cinvIran . vidhyartha az- mA. vyApaj ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 aznuvIya aznuvIvahi aznuvImahi puruSa 2 aznuvIthAH aznuvIyAthAm aznuvIdhvam puruSa 3 aznuvIta aznuvIyAtAm aznuvIran AThamo gaNa kR- 6. 72 kR (6.), zArtha parasmai. pra.pu. me.va. karavANi mAzArtha 52smai.vi.pu.me.pa. kuru mAzArthamAtmane. pra.5.sa.1. karavai su. saM. manzina: pravezist 28 416 - 4
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ tanuta vidhyartha parasmapada : ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 kuryAm .. kuryAva kuryAma puruSa 2 : kuryAtam guryAta puruSa 3 put vRtAm ryuM: vidhyartha Atmane padapra.pu.e.va. rvIya san- u. tANIne lAMbu karavuM AjJArtha-parasmapada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 tanavAni tanavAva tanavAma puruSa ra tana tanutam AjJArtha-Atmapada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 tanavai tanavAvahai tanavAmahai purUSa 2 tanuSva tanvAthAm tanudhvam ekavacana dvivacana bahuvacana vidhyartha paraai. pra.pu. tanuyAm tanuyAva tanuyAma vidhyartha AtmAne. pra.pu. tanvIya tanvIvadi tanvImahi - dhAtuo pahelo gaNa t nam - toDavuM, ullaMghana karavuM tti kSa-A. saMbhALa levI, darakAra | pAMcamo gaNa karavI, rAha jovI, jovuM sammetR-u. DhAMkavuM, pAtharavuM 6+ chd-5. ukALavuM ve -pa. bALavuM 1. chaThTho gaNa nam- u. javuM (ga.10), | + riza - u. pharamAvavuM dara su. saM. madirAH pravezikA daza 29 (kAdazI kI pATha-4
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAma (A-saMskRtinuM gujarAtI) puliMga | |javAI - kAlanuM kAma anurA-prIti, maherabAnI satyani-(sutya-strI.) somayajJamAM mAtApa - vAtacIta somarasa pIvAno divasa vidyAjJika, gora vizeSaNa vAla - vizeSa nAma aparA - pAchalA pahorane lagatuM, rusaMtApa - (36 - na. duHkha +| utaratA divasane lagatuM saMtApa- puM. tApa) duHkhano tApa, zeka, pera - (35 ru nuM karma. bhU. ku. ) pIDA joDAyeluM, yukta pUrvAha- divasano pahelo bhAga tA-AvA prakAranuM, AvuM yajamAna - yajJa karanAra vakanosama - (8 - na. lAkaDuM + dhUpa-yajJamAM pazune bAMdhavAno khIlo noSTa-paM.na. mATInuM DhekuM phesa - jevuM) vadhastama- (vA-puM. mArI nAkhavuM + | lAkaDA ane mATInA DhephA jevuM taja - pu. thAMbhalo) phAMsI devAno nira-kheranA lAkaDAnuM thAMbhalo Duitara-oLaMgAya nahIM evuM, alaMdhya vAsenApatI - (vasantanA - prasanna - ( + nuM karma. bhU.kR.) khuza strInuM nAma + pAtavara - paM. mArI | thayeluM nAkhanAra) vasantasenAno ghAta karanAra vimu-ADu mukha karanAra sahAya- madadagAra, sobatI svargavAna -svarganI icchAvALo strIliMga kSiti-pRthvI amuka-paralokamAM pravRtyupatnazvi- (pravRtti-khabara aMtara | sarthanAma - kharekhara, kema + 3patravya - prApti) khabara aMtaranI kriyAvizeSaNa prApti tat - tethI zuzruSA - cAkarI, sevA yAvaMIna - jIvanaparyaMta napuMsakaliMga s -dhIme dhIme #vya -nIcapaNuM sAsu. saM. mandirAH pravezikA 30 jA pATha-4 [ avyaya
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ puliMga naja - nala (kheDa rAbha) 2sa - rasa zetraM - kutha somayAga - somayAga mIna- bhUmi strIliMga napuMsakaliMga ujavazI - adhyayana, nAma (B - gujarAtInuM saMskRta) vinayana vizeSaNa quello-farrer (fare'i s2. 4. . ), sasneha niraparAdhI - anapakArin najaNuM - durbala avyaya ta23 - prati (khenI sAthai dvitIyA vibhakti vaparAya che.) svAdhyAya prazna - 1 saMskRta gujarAtI karo. 1. khAdiraM yUpaM kurvIta svargakAmaH khAdireNaiva vai yUpena devA: svargaM lokamajayaMstathaivaitadyajamAnaH khAdireNa yUpena svargaM lokaM jayati / 2. duHkhasaMtApena pacyanta iva me'GgAnyutkathyata iva hRdayaM pluSyata iva dRSTirvalatIva zarIram / atra yatprAptakAlaM tatkarotu bhavAn / vatsa ! prasanno'smi te kathaya kiM te priyaM karavANi / 3. 4. 5. EUR. 7. rAjanyanurAgamAviSkurvatAM janA yatasteSAM saMkaTAni nazyeyuH / 8. AtmanaH putrANAM pravRttyupalabdhaye dAsaM zrInagaraM prahiNu / 8. * rAjanprItAH smaH zuzrUSayA tavaitayA tasmAtsarvairguNairupetaM putramavApnuhi / 10. zRNuta re paurAH / ayaM vasantasenAghAtakazcArudatto vadhastambhaM nIyate tadyadIdRzaM karma ke'pi kurvIsndaNDamapyetAdRzaM prApnuyuH / he Rtvijo'dya sutyAdine somaM sunudhvam / kathaM nAma prabhorAdezamullaGghayituM zaknuyAm / etairAlApairAtmana: kArpaNyaM mApAvRNuSva / 11. mRtaM zarIramutsRjya kASThaloSTasamaM kSitau / su. saM. mandirAntaH pravezikA 31 pATha - - 4
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimukhA bAndhavA yAnti dharmastamanugacchati // .... 12. tAddha sahAyAI nitya dinuyAnaiH dharmeNa hi sahAyena tamastarati dustaram // 13. pUrve vasi to vRddhaH suuM van! yAvajjIvena tatkuryAdyenAmutra sukhaM vaset // 14. :kSArthamA rutapUrvAhe vAparahim na hi pratIkSate mRtyuH kRtamasya na vA kRtam // prazna - 2 gujarAtInuM saMskRta karo. 1. cAkara jamInane zetruMjIothI DhAMke (7). 2. brAhmaNo jagatamAM bhame ane naLane zodha (vi+ ji). 3. jo te mane pharamAve to huM te karuM (). 4. tamArA zatruno tiraskAra na karo (tiram + ) kAraNa ke te baLavAna che. 5. nabaLA puruSoe, jo te DAhyA hoya to jabarA mANasa sAme himmata karavI nahi (kRSa). 6. somayajJamAM goralokoe soma choDavAno rasa kADhavo joie (jI. 7. te zuM kahe che te sAMbhaLa (zra), te kahe che ke tuM mUrkha che. 8. huM icchuM chuM ke tame tamArA chokarAne bhaNavA mATe IMglAMDa mokalazo (+). 9. jyAM sudhI e ApaNA upara kRpAzIla che tyAM sudhI ApaNe ApaNA kAma pAra pADIe (sAdhu). 10. pelA nirdoSa pakSIone pajavo nahi (3). E parathInaM vRthA nA parAdhIna janma vRthA che. EE jJAnaM mAra: yiAM vinA - kriyA vinAnuM jJAna bhArabhUta che. RE za8 su. saM. mandirAH pravezikA daza 32 SEaa pATha -4 (
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. pATha naMbara 2,3 ane 4 mAM ApelA pratyayo ja ahIM lAgu paDe che. niyamo A gaNamAM vyaMjanathI zarU thatA avikAraka pratyaya pUrvenI, svarathI zarU thatA avikAraka pratyaya pUrve ! ane bAkInA pratyaya pUrve nA lAge che. dA.ta. ii (u.) = jhIpAti / jhINIta Iti / vyaMjanAMta dhAtumAM AjJArtha dvi.pu.e.va.mAM nauttinA badale jJAna lAge che. dA.ta. mu=mupALa 1. 2. 3. 4. 5. pATha-5 navamo gaNa - vartamAna kALa ane AjJArtha pratyayo 6. 7. bhI, zU, zU, jU ane dIrgha haiM kArAMta dhAtumAM svara hasva thAya che dA.ta. jU = junAti / ] = rUAAti / dhAtunI vacce rahelo anunAsika lopAya che. dA.ta. prantha = prati|. vac= khAti / visarga + 5, 5, s + aghoSa = vikalpe visarga lopAya. dA.ta. ziromi: + bAti = ziromi stuti / zikhristRti / zirobhisstRNAti / kSum dhAtumAM gaNanI nizAnI no kh thato nathI. yuvan zabdanA rUpa aniyamita che (juo pATha-16) rUpAAna ekavacana puruSa 1 kriNAmi e su. saM. mandrisanna pravezikA jhI - u. vecAtuM levuM vartamAnakALa - parauMpada dvivacana krINIva: 33 bahuvacana krINImaH pA - dha
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 2 puruSa 3 krINAsi krINAti puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 ekavacana krINe . krINISe krINIte puruSa 1 ekavacana krINAni krINIhi krINAtu puruSa 2 puruSa 3 . krINIthaH krINItha krINItaH . krINanti vartamAnakALa-Atmapada dvivacana bahuvacana krINIvahe krINImahe krINAthe.. krINIdhve krINAte krINate AjJArtha-paramaipada dvivacana bahuvacana krINAva krINAma krINItam krINIta krINItAm krINantu AjJArtha-Atmapada dvivacana bahuvacana . krINAvahai krINAmahai krINAthAm krINIdhvam krINAtAm krINatAm muS- 5. yo2j AjJArtha-paramaipada dvivacana bahuvacana muSNAva muSNItam muSNItAm muSNantu puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 ekavacana krINai. krINISva krINItAm puruSa 1 puruSa2 puruSa 3 ekavacana muSNAni muSANa muSNAtu muSNAma muSNIta pAtumao pahelo gaNI dhU- 6. dhUqg 888 su. saM. madirAH pravezikA dara stambha - 2.1, mA. yoTI 4, nahIM mej thaj, bhaga32 thaj (2.5,52.) 34 va NiI pATha-5 6
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka lAvavuM cotho gaNa jhA (gA) - u. jANavuM, tnI A. vaLagavuM, jorathI vaLagI rahevuM, manu + jJA - rajA ApavI. lIna athavA garaka thavuM. - pa. phADavuM pAMcamo gaNa pU - u. halAvavuM - u. mAravuM pu6 - pa. pALavuM tR-u. DhAMkavuM, pAtharavuM, vikheravuM pU- u. pavitra karavuM chaThTho gaNa |ii - u. prema rAkhavo, khuza karavuM zu-pa. gaLavuM, pR-5. bharavuM samjI - A. vacana ApavuM nu - pa. baLavuM - navamo gaNa | vanyU-pa. bAMdhavuM mI - u. nAza karavuM ma-5. khAvuM mud-5. coravuM za - u. kharIdavuM nI - 5. oLaMgavuM, - u. mAravuM vi + nI - ogaLI javuM vinna-5. rIbavuM, duHkha devuM -- u. kApavuM ma-5. AkuLa vyAkuLa karavuM - u: pasaMda karavuM -. gUMthavuM, ekaThuM karavuM zrI - u. rAMdhavuM (6)- u. levuM, tam-pa. aTakAvavuM athavA garviSTa thavuM. ni + prad- kabaje karavuM mA + U- u. DhAMkavuM, pAtharavuM sam+-5. bolavuM dazamo gaNa kR-5. gharaDuM thavuM, ghasAI javuM vi + bU(pUna-pUjAvavuM nAma (A-saMskRtanuM gujarAtI) puMliMga kSitIjI - (fkSati - strI. pRthvI) azo-eka vRkSanuM nAma pRthvIpati, rAjA mAni-laDAI, yuddha (strI) ripavipuSparey- (2pa-puM. caMpAnuM vara- hAthI jhADa+ju-paM. puSkaraja) caMpAnA phulonI su. saM. mandirAnaH pravezikA 35 pitA pATha -5 4
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ raja vRta - AMbAnuM jhADa 5 - abhimAna lehanAta - (hana - na. dohavuM + vAla - puM. vakhata) dohavAno vakhata pazmezvara - jagatano zreSTha rAjakartA, izvara pAvaja - agni maLa - mANasa - yuvan - juvAnIo, juvAna mANasa rudra - ziva, mahAdeva va - varadAna vahi - agni vivAvidhi - (vivAhna - puM. lagna + vidhi - puM. kriyA) lagnanI kriyA vismaya - Azcarya, acaMbo zAmaLa - bANano mAMDavo (na.) sAcAra - (sat - vize. sAruM + AvAra - puM. cAla) sArI cAla stambha - thAMbhalo svapna - samaNuM hA - ghoDo strIliMga strI - pRthvI vanamArI - (cantana - puM. sukhaDanuM jhADa + mArI - strI. phula athavA mo2) caMdananA jhADanuM DIcakuM, phaNago, mora strI. hAra) phUlano hAra aircraferit - (araferit -zell. A-u) vIronI athavA yoddhAnIsenA napuMsakaliMga apekSita - (apa + z nuM karya.bhU.kR.) iccheluM ttarIya - upaluM vastra tatra - bhAryA campakavana caMpAnA jhADano samUha athavA ghaTA tAir - tenuM mAthuM tAnana - (jAnana-na. ghaTA) tenuM vana, tenI vRkSa ghaTA - tIrthovjha - (tIrtha - na. pavitra vastu, jevI ke nadI + 1 - na. pANI) pavitra pANI - puSpasrag - (puSpa - na. phula + strav - | phula " su. saM. mandirAntaH pravezikA 360 jaMgala, vRkSanI tRSNA parata - (tRvana - puM. tADa) khajUrInI jAtanA jhADanuM phaLa (nALiyera) traya - traNano samuha vALagAta - (vAta - samUha) bANano samUha yauvana - juvAnI suvarNAnta - (suvaLa - puM. sonAno sikko + sata na. so) sonAnA so sikkA sTuoTitAAtimuTM - khIleluM atimuktAnuM A pATha - 5
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizeSaNa | jeNe karyuM che te) jeNe pApa karyuM che te agnitata - (gni ane tapta - tapeluM) | mahAgava - (mahat - moTuM + lava - puM. vega) moTA vegavALuM devatAthI tapeluM samakriya - anAdananta - (anAvi - jeno AraMbha (sama - sarakhuM + ziyA nathI te + ananta - jeno cheDo nathI te ) | strI.karaNI) sarakhI rIte vartanAruM, AraMbha ane cheDA vinAnuM niSpakSapAta. avyaya vAstu - mAyALu kSaLadhvabhin - (kSaLa - puM. paLa + |vavA - (lA - 'ApavuM' nuM avyaya dhvasin - nAzavALuM) kSaNabhaMgura bhU.kR.) ApIne mallita - (can nuM karma.bhU.kR.) paDeluM para - bIjA pakSane lagatuM (sarva.) havAle karavuM, ApavuM prAyam- ghaNuM karIne, ghaNI kharI bAbatomAM kriyAvizeSaNa prati + pAdaya ( prati + 56 nuM preraka rUpa) pApakRt - (pApa - na. pApa + t - DALI - zAkA muMbai - mumtApurI puliMga kAvatruM - paTapravanya ghaDo - vukSma mleccha - yavana rAjyAdhikArI - rAnapuruSa strIliMga - nAma ( B - gujarAtInuM saMskRta) napuMsakaliMga upavAsano divasa - 3pavAsani su. saM. mandirAntaH pravezikA tam - (v + haeNn nuM bhU.kR. kri.vi. peThe vaparAyuM che) bephikarAithI (upavAsa - puM. upavAsa + vighna na. divasa) vizeSaNa raheluM, rahyuM -sthita (sthA nuM karma.bhU.kR.) kriyAvizeSaNa ADe raste - patham mAtra - vanam - hAla - sammati 39 pATha-5
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdhyAya prazna - 1 saMskRtanuM gutI 2. - . - 1. agnitaptaM suvarNaM vilinAti / 2. priyAyai dAtuM puSpasrajaM grnaami| u. dohanakAle vatsaM stambhe bdhnnti| .. 4. asminnaraNye mArga kartuM tarU~llunIhi / ayaM tava sadAcAraste lakSmI puSNAtu / 6. yuddheSu vIrAH zatrUNAM zirobhirbhUmimAstRNate / 7. uddhataM gacchantyAstava galitamuttarIyaM gRhANaitat / . 8. vivAhavidhau kanyAyAH pANiM varo gRhnnaati| 4. suvarNazataM dattvA vayamazvaM mahAjavaM krINImahe / 10. apekSitaM vRNatAM bhavanta ityasmAnavadatkRpAlurbhagavAn / 11. rudro devAnavadadahaM varaM vRNai / vRNISveti te'bhASanta / 12. pAvakastIrthodakaM ca pApakRtaH punIta iti brAhmaNA vadanti / 13. kSaNadhvaMsino manujA vayamanAdyanantasya paramezvarasya kathaM tattvaM jAnImaH / 14. asminmahati durbhikSe dhAnyaM na labhyate tataH kimaznAma kathaM ca jIvitaM dhaaryaam| 15. dhUnoti campakavanAni dhunotyazokaM / cUtaM dhunAti dhuvati sphuTitAtimuktam // vAyurvidhUnayati campakapuSpareNUMstatkAnane dhavati candanamaJjarIzca // 16. bANAvaliM kiratyAjau karoti zaramaNDapam / kRNoti kariNaH zatroH sa kRNAti hayAnparAn // 17. stambhate puruSaH prAyo yauvanena dhanena ca / na stabhnAti kSitIzo'pi na stabhnoti yuvApyasau // 18. kRNAtyasau dviSAM darpa zirasteSAM nikRntati / kIrtayanti guNAMstasya vismayena divaukasaH // 18. stRNoti bANajAlaiH sa raNe vIravarUthinIm / tacchirobhi stRNAtyurvI tRNarAjaphalairiva // TB su. saM. madirAH pravezikA gi 38 pATha-5
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20. vaDApa nAnRtAM vAiit saMskRti samUpatiH yasya saMgirate kiMcittasmai tatpratipAdayet // 21. linAti dharma evAsau nendriyArtheSu lIyate / 22. prAti yaH suritaiH pitaraMsa puro yamarava hitamicchati tatram tanmitramApadi sukhe ca samakriyaM yadetatrayaM jagati puNyakRto labhante // prazna - 2 gujarAtInuM saMskRta karo. 1. pavana jhADonA zikharone halAve che (q). 2. tuM paisA cora mA (mu), kAraNa ke rAjAnA adhikArIo jeo ema kare che temane zikSA kare che. ' 3. upavAsane divase ame kaMI khAtA nathI (3). 4. hamaNA to brAhmaNo mleccho pAsethI paNa dakSiNA le che(m). 5. mAre mATe muMbaimAM dhAnyanA moTA Dhaga kharIda kara (m). 6. govinda te jhADanI DALIo kApI nAkhe che (sU). 7. nArAyaNa potAno ghaDo taLAve pANIthI bhare (B). 8. tuM temanA kAvatarA jANato nathI (aa). 9. ADe raste laI janArI icchAone teo kAbumAM rAkhe (nijhahyuM. 10. mAre ghera AvatA dareka mANasane huM khuza karuM chuM (gl). 11. huM ahiM bahuvAra sudhI rahyo chuM, mane javA do (manujJA). 12. o devo! pApI mANaso mAtra tamane smare che eTale tame temane pAvana karo cho (). che : sarve vivettaH - vivekathI sarva guNo Ave che. je mUnaM hi saMsAratoH vaSAthIdA- saMsArarUpa vRkSanAM mULa kaSAyo che. $ 8 su. saM. madirAntaH pravezikA dazaka 39 IEEEEEE pATha - 5 [E
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATha- 6] navamo gaNa - hyastana bhUtakALa ane vidhyartha rUpAkhyAna jI-u. vecAtuM levuM vyastanabhUtakALa -paramaipada ekavacana dvivacana akrINAm akrINIva akrINAH akrINItam akrINAt akrINItAm hyusTana bhUtakALa - Atmane pada pua 1. puruSa 2 * puruSa 3 bahuvacana akrINIma akrINIta akrINan puruSa 2 ekavacana bahuvacana puruSa 1 akrINi akrINIvahi akrINImahi akrINIthA: akrINAthAm akrINIdhvam - puruSa 3 akrINIta akrINAtAm akrINata vidhyartha -parasaipada ekavacana dvivacana bahuvacana purUSa 1 krINIyAm krINIyAva krINIyAma krINIyAH krINIyAtam krINIyAta krINIyAt . krINIyAtAm krINIyuH vidhyartha Atmane pada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 krINIvahi krINImahi puruSa 2 krINIthAH krINIyAthAm krINIdhvam . krINIta krINIyAtAm krINIn ka8 su. saM. madirAH pravezikA paNa 40 nA pATha - 6 puruSa 2 puruSa 3 puruSa 3.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvivacana amanIva ekavacana ma-pa.hya bhU.kA.pra.pu. 3 jhAm jU-5. hya bhU.kA.pra.pu. anAm -A.hya bhU.kA.pra.pu. sana bahuvacana amanIma alunIma alunImahi alunIva alunIvahi dhAtuo pahelo gaNa devo, nI upara kRpA karavI, 35 + sthA-pa. pAse javuM vid-u. nI sAthe laDAI karavI chaThTho gaNa kha+sA-5. oLakhavuM pratimA + ri-u. Thapako Apavo. | nyU-5. valovavuM navamo gaNa 15-5. khAMDavuM, cUrecUrA karavA vi+jI -A. vecavuM dazamo gaNa manu + d-u. mitrabhAvathI AvakAra/nim + Thapako Apavo nAma (A- saMskRtanuM gujarAtI) puliMga ApelA hoya te (asalate paisA kanyAnI ravi- (pha+gari) jemAM Indramukha| kiMmata tarIke ApatA hatA) (na.) che te, Indra vagere saMda-saMdeha vada-sAdaDI | svayaMvaradal-(svayaMvara-puM. pote pasaMda vopa-gusso, rIsa karavuM te + ta - pu. vakhata) kanyAe parivAra-khIjamatadAra pote vara pasaMda karavAno vakhata aTa-laDavaiyo strIliMga masuta-pavanano putra, mAruti, rAmano vArnivacevAlI - (vAIi - strI. bhakta vIra hanumAna kArtika mAsanI + pAlazo - strI. -je sthaLe kaMI moTuM kArya karavAmAM Ave | agiyArasa) kArtika mAsanI agiyArasa te, nATaka sthaLa ramata-naLanI strI zAstra viSe - (zAstra - na. zAstra + | napuMsakaliMga pratiya-puM. aTakAva) zAstrano aTakAvI zu - kanyAnA mA-bApane je pai kAnapura- eka gAmanuM nAma A su. saM. mandirAntaH pravezikA : 41 B pATha - 6
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ lobhI rUpa - AkAra nipatharina - (thArina - dhAraNa zastrAstra- badhI jAtanA hathiyAra karanAra) naLanA jevuM rUpa dhAraNa karanAra vizeSaNa phAti-raMgamaMDapane viSe AveluM DAMmAra- (362-na. peTa + -bharavuM) [qvyuM - varavAne Atura potAnuM peTa bhare te, peTa bharuM, ekalapeTuM, avyaya - ya - jene mATe, jene lIdhe ini -ekaluM, ekAMtavAsI sAthe-sAthe (tRtiyA sAthe vaparAya che.) ratnatulyavRti- (tra - . + tunya - | saMkhyAvAcaka vize. samAna + grAti - strI. | | tvara:- pra.vi.ba.va. cAra AkAra) naLanA samAna rUpavALa |-pra. ki.vi.ba.va.pAMca nAma (B- gujarAtInuM saMskRta) puMliMga strIliMga ravaiyo - sthanAda (sthA - na. | brahma hatyA - vahAhatyA valovavuM + i-puM.hAtho), mIna | bhakti - jItta, revaniSTha virATa-virATa (rAjAnuM nAma) vacana - vRtra - vRtra (indrano zatru ) napuMsakaliMga sarasAmAna - gRhopara DAkhaLI (phulanuM mULa) - vacana mULa - mULa vacana - vana svAdhyAya prazna - 1 saMskRtanuM gujarAtI karo. 1. vAtivAkya thathata jolAnAththItA. 2. cn tAni vastrA iyAna vamazIuthA: 3. parivAra ! vimarthapadya mUrSi rainAtRVI: 4. yajJAMstanvAnA vayaM bahUnpazUnyUpe devebhyo'bdhniim| 5. tasmindeze mayA sAdhU yoddhabahavo bhaTA AgatAstAnahamekAkI zastrAstrairamRdnAm / da8 su. saM. mandirAnta pravezikA ( 42 daESTEEM pATha - 6 TEX
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6. na kanyAyAH zulkaM gRhNIyAditi zAstrapratiSedhe satyapi kecidudaraMbharayo brAhmaNA gRhNantyeva / 1 9. damayantyAH svayaMvarakAle bahavo rAjAno mAmiyaM vRNIta mAmiyaM vRNIteti manyamAnAH kuNDinapuramAgatA raGgaM prAvizan / nalaM vuvUrSurdamayantI raGgAgatAnnRpAnprekSamANA nalatulyAkRtInpaJca puruSAnapazyat / tataH saMdehAnnAbhyajAnAnnalaM nRpam / teSAM catvAro nalarUpadhAriNa indrAdayo devA iti jJAtvAbhASata / kathaM devAJjAnIyAM kathaM ca nalaM nRpaM bodheyam / yadA sA devAJzaraNaM gatA tadA te svIyAni rUpANyAvirakurvan / pazcAnnalaM nRpaM damayantyavRNIta / anantaraM devAnAM kopaM pratikartuM tAvubhau stutibhistAnaprINItAm / tato devA nalaM varairanvagRhNan / yatkRte'rIn vyagRhNIma samudramatarAma ca / sAhateti vadan rAmamupAtiSThanmarutsutaH // prazna - 2 gujarAtInuM saMskRta karo. 1. 2. 3. 4. 5. EUR. 9. 8. 8. bhaMhAra parvatane ravaiyo 'rI hevokhe samudra vasovyo (manth) . bheM bhArA pusta tathA sarasamAna vethyo (vi + krI), pe| jahu dhana prApta yu nahIM. indre potAno zatru vRtra } ke brAhmaNa to tenA yurethurA jharI nAMgyA (mRd), jA pramANe brahmahatyAnuM pApa karyuM ane te pApamAMthI ame tene zuddha karyo nahIM (yU) . RSikhonA vayana teM jhyAre kheDaThA arthA (grantha) ? jo tame tamArI bhaktithI devone khuza karo (M) to teo tamArI upara kRpA kare ( anu + graha ) . A vanamAM rAma ane lakSmaNa sItA joDe rahetA, ane phaLo ane mULo khAtA (aza). bheM nA hyA chatAM tabhe vADIbhAM aNI parathI Dulo zA bhATe toDyAM (vi + pra + lU) ? bhe huM govindanI yoyaDI jo sa N (graha) to guru bhane upar3I hai. virATa dezamAM pAMDavo eka varSa sudhI rahyA te tame jANatA nahotA (jJA) ? su. saM. mandirAntaH pravezi 43 pATha - hu
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. 2. 1. 2. 3. 4. 5. pATha - 7 A1 - bIjo gaNa - vartamAnakALa ane AzArtha bhUmikA A gaNamAM dhAtune mAtra pratyayo lagADavAthI rUpo thAya che. A kArAMta dhAtu sivAyanA AM gaNanA lagabhaga badhA dhAtuo aniyamita che. emAMnA ghaNAkharAnA vizeSa niyamo ApaNe nIce pramANe joizuM. niyamo (A) al dhAtumAM avikAraka pratyaya pUrve maiM lopAya che. dA.ta. a = svA (B) A dhAtune aMte s + s ke thU thI zarU thatA pratyayo = dhAtuno lopAya dA.ta. an + za = azi / an + che = dve / (A parathI) (C) parauM. AjJArtha dvi.pu.e.va.nuM dhirUpa thAya che ane Atmane. varta. kA. pra.pu. e.va.nuM derUpa thAya che. (A) rU (javuM) pararsI. nA varta.kA.tR.pu.ba.va.mAM yanti rUpa thAya che tathA AjJArtha pR.pu.ba.va. mAM yantu rUpa thAya che. (B) A dhAtu pachI svarathI zarU thato avikAraka pratyaya Ave to teno y thAya che. dhi + rU (A.bhaNavuM) mAM rU no svarAdi avikAraka pratyaya pUrve thAya che dA.ta. adhi + rU + ate = adhi + v + ate = JathIyate / yu, 3, phlu, haiM A hasva OMkArAMta dhAtu + avikAraka vyaMjanAdi pratyaya = A 3 kArAMta dhAtunI guNanA badale vRddhi thAya che. dA.ta. yu = caumi / yauSita yauti stu ane rU dhAtune vyaMjana vikAraka pratyaya pUrve vikalpe dIrgha maiM lAge ane tyAre vRddhinA badale guNa thAya, tathA vyaMjana avikAra pratyaya pUrve paNa vikalpe hU~ lAge. dA.ta. phlu = stauti / stIti|4 = rIti / ravIti / su. saM. mandirAntaH pravezikA 440 pATha - 7
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6. 7. .. (A) zI (A.sUvuM) dhAtunuM badhA pratyayo pUrveze aMga thAya che. dA.ta. zI = rAye / zei 9. (B) temaja pR.pu.nA ba.va.mAM pratyaya pahelAM mUkavAmAM Ave che. dA.ta. zI = zete / azeta| zetAm| (A) vrU dhAtumAM varta.kA.52.mAM pAMca vadhArAnA rUpa thAya che. Dha. va. e. va. ddhi. pu. bravIsi / At pR. pu. jUtha: / A bravIti / Aha bhUta: Adu : (B) vyaMjanAdi vikAraka pratyaya pUrve dhAtumAM dIrgha umerAya che. dA.ta. jU + ta = hU +{+ti==+v + huM + ta = thavIti sU (A.) mAM AjJArthanA badhA pratyayo avikAraka che. dA.ta. su = surai / suvAvahai / suvAmade / ba. va. (A) an, pakSa, zvas, svap, v mAM vidhyartha sivAyanA vyaMjanAdi pratyaya pUrve rU umerAya che. dA.ta. 6 = x + 3 + ti = liti / (B) pakSa nA pR.pu.ba.va.nA pratyayamAMnA no lopa thAya che. dA.ta. nak + anti = kSati / 10. dhAtune aMte hasva ke dIrgha OM ke OM hoya ane tenI pachI svarathI zarU thatA avikAraka pratyaya Ave to rU (hasva ke dIrgha) no ane ane 3 (hasva ke dIrgha) no thAya che. dhruvati / AduM : 12. s ane jU phakta gaNakArya viziSTa kALomAM vaparAya che. 13. dhAtumAM thI zarU thatA pratyayo pUrve phlopAya che. su. saM. mandirAntaH pravezikA 45 dA.ta. nru + anti = nuvanti / yU + a = jUvAte 1 11. dhi + LI, At ke sthA Ave to je sthaLe kriyA thai hoya te sthaLanA nAmane dvitIyA vibhakti lAge che. dA.ta. zirAmAsAmade pATha -7
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 dA.ta. Ak + ve = Andre puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 ekavacana yAmi yAsi yAti ekavacana yAni yAhi yAtu bahuvacana yAma yAta yAntu - snA, 5, tA, pA (rakSavuM), rahyA, mA, mA, khA, zrA ane vA (kApavuM) A dhAtunA rUpo yA mujaba karavA. ekavacana asmi asi asti rUpAkhyAna yA - 5. javuM vartamAnakALa puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 ste urjA su. saM. mandirAntaH pravezikA ekavacana dvivacana yavaH yAtha: yAta: AjJArtha al - u. hovuM vartamAnakALa - paraupada dvivacana yAva yAtam yAtAm dvivacana svaH : : vartamAnakALa - Atmanepada dvivacana svahe sA sAte 46 bahuvacana yAma: yAtha yAnti bahuvacana saH stha santi bahuvacana smahe dhve sate pATha - 7
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa ra stAm AjJArtha-parasmapada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 asAni asAva asAma puruSa ra edhi stam sta puruSa 3 astu / stAm santu AjJArtha-Atmane pada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 asai asAvahai asAmahai sva sAthAm dhvam puruSa 3 sAtAmsa tAm pha- pa.javuM vartamAnakALa ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 4: rUma: puruSa ra eSi rUtha: itha puruSa 3 ta: yanti AjJArtha ekavacana dvivacana bahuvacana ayAni ayAva ayAma puruSa 2 itam ita puruSa 3 itAm yantu madha + 3- A. bhaNavuM vartamAnakALa ekavacana dvivacana : bahuvacana puruSa 1 adhIye adhIvahe . adhImahe puruSa 2 adhISe adhIyAthe / adhIdhve puruSa 3. adhIte ...... adhIyAte adhIyate Bda su. saM. madirAnA pravezikA dila 47 BEST pATha-7 RE emi eti puruSa 1 ihi
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayAmahai bahuvacana numaH nutha nauti nuvanti mAzArtha pra. 5. adhyayai adhyayAvahai nu- 5. quij . vartamAnakALa ekavacana dvivacana puruSa 1 naumi nuvaH puruSa 2 nauSi puruSa 3 - nutaH AjJArtha ekavacana dvivacana puruSa 1 navAni navAva 5252 nahi nutam puruSa 3 nautu nutAm - yu bhane snupaatun| 35o nubhu072 stu- 6. quij vartamAnakALa-parastrapada ekavacana dvivayana puruSa 1 staumi stuvaH stavImi stuvIvaH puruSa 2 stauSi stuthaH stavISi stuvIthaH puruSa 3 stauti stavIti stuvItaH varta.bhA.tR.pu. stuvAte bahuvacana navAma nuta nuvantu bahuvacana stumaH stuvImaH stutha stuvItha stuvanti stute stuvate stuvIte AjJArtha-paraTyapada ja su. saM. madirAH pravezikA viSa 48 kalAka pATha-7 A
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 ekavacana stavAni puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 stuhi stuvIhi stautu stavItu ekavacana stavai stuSva stuvISva stutAm stuvItAm ru dhAtunA rUpo phlu nI jema ja jANavA. ekavacana zaye zeSe zete dvivacana stavAva stutam stuvItam stutAm stuvItAm AjJArtha - Atmanepada ekavacana zayai zeSva zetAm su. saM. bhandirAntaH pravezikA dvivacana stavAvahai stuvAthAm stuvAtAm zI - ja.sU vartamAnakALa dvivacana zevahe zayA zayAte Atmanepada dvivacana zayAvahai zayAthAm zayAtAm bahuvacana stavAma stuta stuvIta stuvantu bahuvacana stavAmahai studhvam stuvIdhvam stuvatAm bahuvacana zemahe zedhve zerate bahuvacana zayAma zedhvam zetAm -6. lag 48 XXXpA-7
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 1 bravItu buvantu vartamAnakALa -paramaipada ekavacana dvivacana bahuvacana bravImi kUvaH ma: puruSa 2 bravISi/Attha bUthaH/AhathuH bUtha / puruSa3 bravIti/AhabUtaH/AhatuH buvanti/AhuH AjJArtha-parasmapada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 avANi bravAba bravAma puraSa 2 brUhi tUtam puruSa 3 bUtAm - AjJArtha-Atmane pada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 bravai bavAvahai bavAmahai puruSa ra bruvAthAm budhvam puruSa 3 brUtAm buvAtAm bruvatAm sU A. varta. tR.pu. sUte AjJArthatU.pu. sUtAm suvAtAm suvatAm 6- pa. raDavuM vartamAnakALa ekavacana | dvivacana bahuvacana puruSa 1 rodimi rudivaH rudimaH puruSa 2 rodiSi rudithaH ruditha puruSa 3 roditi ruditaH - runti AjJArtha e.va. roni rudihi tu - sva, caNa, san ane gakSa niyama 9 (B) juo) nA vartamAnakALa ane AjJArtha rUpo nI jema karavA. su. saM. madirAH pravezikA 50 pATha - 7 suvAte suvate
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ At A. varta.pR.pu.maste puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 ekavacana Asai Assva AstAm an- 5. zvAsa levo, X + al - zvAsa levo, jIvavuM as - 5. hovuM. adhi + At - A. besavuM, AsAte AjJArtha - Atmanepada pahelo gaNa v + ay - A. udaya thavo v + 6 - 5. udaya thavo X + = ke vi+ catna-5. dUra khaseDavuM, dUra khasavuM thai - 5. dhyAna dharavuM, manana karavuM X +sa ( sIk) - 5. besavuM, prasanna thavuM bIjo gaNa 35 + At - pUjavuM, upAsanA karavI Gga - 5. javuM, zaraLam ke 5 + rU - tAbe thavuM, ami + rU - tarapha javuM, A + OM - AvavuM, ava + rU - jANavuM, v + rU - ugavuM, AbAda thavuM, Ii su. saM. mandirAntaH pravezikA dvivacana AsAvahai AsAthAm AsAtAm dhAtuo adhi + i adhyayana karavuM khyA 5. kahevuM / s - 5. khAvuM vA - 5. kApavuM pA J-5. vakhANavuM - - 51 Asate bahuvacana AsAma hai A. abhyAsa karavo, - 5. ApavuM - Adhvam AsatAm 5. rakSaNa karavuM kSA - 5. bhakSaNa karavuM brU- u. bolavuM mA - 5. dekhAvuM, bhAsavuM, prakAzavuM yA - 5. javuM yu-5. joDavuM 5 - 5. zoka karavo, avAja karavo 6 - 5. raDavuM, zoka karavo tA - 5. ApavuM, levuM vat - A. paheravuM. vA - 5. vAvuM zI - A. sUi rahevuM, uMghavuM, atti + zI - caDhIyAtA thavuM pATha- 7
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrA -5. rAMdhavuM cothA gaNa zam - 5. zvAsa levo, v - A. zvAsa levo, jIvavuM ni + 8 - dama levo, zvAsa levo ne 6+ DuM-A. ugavuM kADhavo, chaThTho gaNa vi + tha - mAnavuM, vizvAsa rAkhavo, san + +9-mana zAnta thavuM | sam + mA + viza - pa. praveza karavo. TU- A. janma Apavo 1 aMdara AvavuM tu- u. vakhANavuM AThamo gaNa nA - 5. snAna karavuM namas + - u. page lAgavuM, namaskAra -pa. TapakavuM, jharavuM karavo, sva-5. uMghavuM apa + ke ni + kR-pIDA karavI - A. saMtADavuM, | dazamo gaNa sapa + &athavA ni + huM - chupAvavuM | vI-pIDA karavI nAma (A - saMskRtanuM gujarAtI) puliMga nIvAtman - (nas - na. vizva + mata - cheDo, nAza | gAtman -puM. AtmA) paramAtmA santA - yamarAja nanAmAn - mANasa, janma pAmeluM azvina - (ki.va. mAM vaparAya che) | (vize.) azvanIkumAra, devonA be vaidyo navA - prANIonI duniyA, mati - mULa kAraNa | mRtyuloka sAhava- laDAI tehi -dehavALo, mANasa 3ra-paragaju, kAma, upakAra narava - naraka (na.) panidhi- (pA - strI. dayA + nidhi puSyapuruSa - pavitra athavA sadguNI - puM. bhaMDAra) dayAno bhaMDAra mANasa jhIlAta- (grIDA-strI. ramata +B7 jAri - (dAna - puM.+ mAra - -. parvata) gammatane mATe parvata | AraMbha) brahmadeva ane bIjAo pora- bhayaMkara (strI) | mA - nasIba, udaya su. saM. madirAH pravezikA jaE para A jALA pATha - 7 :
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke ja mava- duniyA napurva - halakI sthiti, apamAna * mA-cIja, padArtha vRkSamUna - (vRkSa - 5. jhADa + mUna - mAra- sUrya na. mULa) jhADanuM mULa mahArana-moTo rAjA, dhaNI vRtta-banI cukelI vAta, banAva mAnava-mANasa zrotraya-be kAna rAyava- raghuno vaMzaja miti - hAsya no: pati-(traya -na.traNano samUha +pati - pu. svAmI) svarga, mRtyu ane vina - (vina - na. kaMika) jenI pAtALa e traNa duniyAno svAmI pAse kaMI paNa na hoya te, garIba vizvanAtha - jagatano svAmI, Izvara manAtha - lAcAra, nirAdhAra - ziva, mahAdeva manuSao - (manu + nuM karma.bhU.kR.) strIliMga sAthe raheluM, yukta kSiti-pRthvI mANIna- beTheluM mAnuM va. ku.) gomatI nadInuM nAma jharva - ubhuM, uMcuM, upaluM citnI - mithilA dezanI rAjaputrI, | vArthara- (bIjAne mATe) je koi kare te sItA - nirjIva, acetana vatsA - vahAlI chokarI dri-garIba , napuMsakaliMga kSi - jovAne Atura vAvya-kavitA suta-duHkhI, kaMgALa thora - (Tdha - vize. chIcharuM +| thatUSA-dharmane kalaMka lagADanAra 36 - na. pANI) chIcharuM pANI nipAmAna - (ni + patnuM vapha.) suteluM daya - be cIjono samUha nItinipu0T- (nIti- strI. rAjavidyA, vyavahAra buddhi +nipuNa - vize. pravINa) pa6- pagaluM rAjavidyAmAM tathA vyavahAramAM pravINa pramAI - pramANa cAvya -vAjabI, yogya brahana- vizvanuM je tattva che te. pApa-pApa laI lenAruM yuttara - (yuna - na. kALa, juga + cAra - bIjuM) bIjo yuga athavA kALa | prAyalana- ramaNIya dekhAvavALuM fmanna-juduM da8 su. saM. mandirAntaH pravezikA daE3 pa3 killA pATha - 7 {E,
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdaMzayojita- (mahA-vize. ghaNI avyaya kiMmatavALuM + zayana - na. pathArI + vinu - nakkI vita -vize. TevAyeluM) kiMmatI pathArImAM | nUna-cokkasa suvAne TevAyeluM kriyAvizeSaNa ratha - manohara hita - vinAnuM vinazvita - vilaMba vagara vituw - (vi - vinAnuM + 7 - | kAna - tA. | saMzayam- zaka vinA strI. icchA) kaMI paNa icchA vagara sAm- jorathI, sakhata vihata - AkuLa vyAkuLa, bebAkaLuM diva - divase zItana - ThaMDuM madhura-madhura rIte, madhurAIthI sthAvaraNama - (sthAvara - vize. eka yatheSTama-marajI mujaba, mana mAnyuM, jagyAethI bIjI jagyAe na laI javAya icchA pramANe evuM+galama-vize. eka jagyAethI | bIje laI javAya evuM) caLa - acaLa vizeSa pathaH- (Atha-paM. rasto e zabdanuM paMcamInuM ekavacana) rastethI nAma (B- gujarAtI saMskRta) puliMga vizeSaNa bAbata-viSaya ALasu - mana, takita vAcharaDo - vatsa Azraya vagaranuM-manAtha sasaro - zvazura uMcuM - satra paramezvara -paramAtmAnuM kaI jAtanuM valaNa A jagyAnuM - atya muzkelI - maurya, vesTa . avyaya veNa - varasa, vana laIne tyA(nuM abhaya rUpa ) svAdhyAya prazna-1 saMskRtinuM gujarAtI karo. 8 su. saM. mandirAntaH pravezikA ! 54 A pATha - 7 napuMsakaliMga
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. asmiJjagati ye santi kavayastAnnamaskRtyaitaM grnthmaarbhe| 2. pRccha bAlakaH kiM roditi| 3. he kRpAnidhe ! jagadAtmaMstvAM brahmAdayaH sarve devAH stuvantyUSayazca sarve / 4. IdRzaM tvAM zaraNamupaimi / prasIda / pAhi mAM narakAddhorAt / 5. taruSu madhuraM ruvanti pakSiNo vAyuzca zItalo vAti tasmAdramyamidaM sthAnam / atraiva vRkSamUle shilaamdhyaasaamhai| bho bhoH paurAH ka gato'smAkaM mahArAjaH / kiM brUtha / devyA saha krIDAzailamadhyAsta iti / evamastu / ahaM tatra gacchAmi / sarvaM ca vRttaM kathayAmi / 7. akiMcano vitRSNazca sukhaM svapiti rAtrau / 8. ye prANanti jIvanti ca teSAM jaDAnAM cAdihetuM me brUhi / 4. vatse samAzvasihi samAzvasihi / ayamAgatastava putrako yaM tvaM mRtaM manyase / 10. govindaH smitenAtmanaH kopamapate / 11. azvinau madanamapi saundarye'tizayAte / 12. rAtrAvudayate candro divodayati bhAskaraH / udeti sa sadaivograM nodIyante ca vidviSaH // 13. prANinAmupakArAya prANiti priyadarzanaH / prANyate puNyapuruSaH zreyase yazase ca saH // 14. sa stauti bhAskaraM bhaktyA nauti pApaharaM hrm| 15. edhi kAryakarastvaM me gatvA pravada rAghavam / didRkSumaithilI rAma pazyatu tvAvilambitam // 16. te janmabhAjaH khalu jIvaloke yeSAM mano dhyAyati vizvanAtham / vANI guNAnstauti kathAM zRNoti zrotradvayaM te bhavamuttaranti // 17. dharmadUSaNa nUnaM tvaM nAjAnA nAzRNoridam / nirAkRtya yathA bandhUlaghutvaM yAtyasaMzayam // 18. bhUmau zete dazagrIvo mahArhazayanocitaH / nekSate vihvalaM mAM ca na me vAcaM prayacchati // 18. samAzvasimi kenAhaM kathaM prANimi durgtH| .... lokatrayapatirdhAtA yasya me svapiti kSitau // su. saM. bhandirAta: praveziste 55 8 m 48 -7
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20. ricanAthamAtmAnaM vanyunA ratiyA . pramANaM nopakArANAmavagacchAmi yasya te // 21. mAte margAsInorthasitatitikata: niSadamAnavarati rasto maLa: . garati' ne badale niyama viruddha athavA chaMda racanA mATe mAMnA ane dIrgha rUpa karyuM hoya evuM lAge che. 22. thoma0 rUva su vizveta vastI manavAtevu vApu mRtyuti mAnavam II 23. gItakhevAntoDanA rA rAti him anuSaktA dvayenaite bhAvAH sthAvarajaGgamAH // . .. 24. nitu nItinipuNa tivA suvatu, namaH samAvizagchA vAyatheSTamAM adyaiva vA maraNamastu yugAntare vA, nyAyyAtpathaH pravicalanti padaM na dhIrAH // 25. madhya paIInAya vAna: vyithIyA prazna- 2 gujarAtInuM saMskRta karo. 1. ame govindanA vacana upara vizvAsa rAkhatA nathI (vi + arU. jeo nindAne pAtra che temane tame vakhANo cho (7). 3. pakSIo gomatInA kinArAo upara sUI rahe che (zI). he bALaka, tuM raDIza nahi (), A tArI mA hAthamAM khAvAnuM laI ahi Ave che (mi + ma + ). pa. A be gAyo dara varSe vAcharaDAone janma Ape che (. janaka rAmano sasaro hato e tuM jANato nathI (+)? 7. tuM ane tAro bhAI nizALamAM zuM bhaNo cho ( + )? 8. uMcA parvatonA zikharo upara mANaso muzkelAIthI zvAsa le che (ni + ). 9. A jagyAnA loko garIba che ema mane lAge che (ba). 10. evo koI puruSa che (w + anake je garIba lokone ane Azraya vagaranA lokone pIDe che? 11. ALasu mANasa ghaNo vakhata uMdhe che (5). 12. kharA izvara sivAya bIjAne je loko upAse che (35 + mAsa), teo nitya sukha meLavatA nathI. 13. ghoDo kaI jAtanuM jAnavara che te amane kaho (sU). EXE su. saM. madirAntaH pravezikA daY 56 (DIAda pATha - 7 - 2.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ | | pATha - 8] A,-bIjo gaNa - hyastanabhUtakALa ane vidhyartha niyamo 1. A kArAMta dhAtuo pachI hyastana bhUtakALanA tRpu.ba.va.no vikalpa pratyaya thAya che ane tenI pUrve aMtyasvarano (mAno) lopa thAya che. dA.ta. ya = mayu/mAnA. 2. dhAtu pachI hyastana bhUtakALanA s ane 7 pahelAM (dIgha) lAge che. dA.ta. mArI mArI (A) mana, nakSa, , , r mAM hyastana bhUtakALamAM s ane n A be pratyayonI pUrve ke mUkavAmAM Ave che. dA.ta. maroDa/maroDI marot /sarovIndrA (B) nakSa dhAtuno hyastanabhUtakALatRpu.ba.va.no pratyaya che. dA.ta. sAkSI 4. dha rUdhAtumAM hyastana bhUtakALamAM rUnI vRddhi karatA pahelA karavo dA.ta. dha +3+ rU= 3 + rUd + 3 = 1 + zetru = gayA rUpAkhyAna ya - 5. javuM hyastanabhUtakALa ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 ayAm ayAva ayAma puruSa : gayA: ayAtam ayAta puruSa 3 yAtrA ayAtAm ayuH/ ayAn vidhyartha tR.pu. yAyA yAyAtAm yAyuH - tA,, nA, (rakSavuM), kyA, mA, mA,sI, zrA ane rA (kApavuM) A dhAtunA rUpo yA mujaba karavA jika su. saM. mandirAntaH pravezikA dazaka 57 killA pATha-8 PS
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Asta puruSa 3 syAt as - 6. ho - hyusTana bhUtakALa - parasmapada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 Asam Asva Asma puruSa 2 AsI: Astam AsIt AstAm Asan 6. bhU.5t. Atmane.tR.pu. Asta AsAtAm Asata vidhyartha 52spai.tR.5. syAtAm vidhyarthamAtmane.tR.pu. sIta sIyAtAm sIran i.(5.) . bhU.tR.pu. ait aitAm AyAn tRpu.vidhyartha iyAt iyAtAm iyuH adhi + i - mA. j hyusTana bhUtakALa ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 adhyaiyi . adhyaivahi adhyaimahi puruSa 2 adhyathAH adhyaiyAthAm adhyadhvam puruSa 3 adhyaita adhyaiyAtAm adhyayata vidhyartha tR.5. adhIyIta adhIyIyAtAm adhIyIran nu (5.) .bhU...tR.5. anaut anutAm anuvan vidhyartha tR.. nuyAt . nuyAtAm nuyuH - yumanesnu n| 35o nunIma 4 stu (6.) ha.bhU.51.52spai.tR.5. astIt astutAm astuvan. astavIt astuvItAm 6.bhU..mAtmane.tR.pu. astuta astuvIta . astuvAtAm astuvata : vidhyartha 52smai.tR.pu. . stuyAt stuyAtAm stuyuH ..... stuvIyAt stuvIyAtAm stuvIyuH 88 . saM. madirAH pravezikA 58 pATha -8 thI Junerte WIFI
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidhyartha khAtmane. tR. pu. pft (211.) El. y. Fl.q.Y. vidhyartha tR. pu. brU (7.) hya. lU.DI. parasmai.tR.pu. gha.bhU.a. Atmane. tR. pu. vidhyartha parasmai.tR. pu. vidhyartha khAtmane. tR. pu. sU (A.) hya.bhU.a.tR. pu. vidhyartha tR. pu. puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 vidhyartha tR. pu. stuvIta ata zayIta abravIt abUta brUyAt buvIta asUta suvIta -4.239 hyastana bhUtakALa Asta AsIta stuvIyAtAm stuvIran azayAtAm azerata zayIyAtAm zayIran abUtAm abruvan abruvAtAm abruvata dhAtuo brUyAtAm brUyuH bruvIyAtAm ekavacana arodam arodI: / aroda: aruditam arodIt/arodat aruditAm asuvAtAm asuvata suvIyAtAm suvIran rudyAt rudyAtAm rudyuH - svap, zvas, an ane jakS (niyama 3 nA upayogathI ) nA 3yo rud nI bha bharAvA. As (A.) hya.bhU.a.tR. pu. vidhyartha tR. pu. 59 buvIran dvivacana bahuvacana arudiva arudima arudita arudan AsAtAm Asata AsIyAtAm AsIn pahelo gaNa arj - 5.bhAvu apa + hR- 3. dhuMyavI sevuM apa + IkS - A. 432 hovI vi + kruz, A + kruz - 5. yA svare vi + apa + i - huM paDavu, su. saM. mandirAntaH pravezikA 41- 8 raDavuM, zoka karavo prati + bhAS- 24vAja khApavo. zap - 3. zApa devo. bIjo gaNa
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ cotho gaNa pAMcamo gaNa ava + At - 5. meLavavuM, pAmavuM, vik - jugAra ramavuM, krIDAM karavI X + mudde - 5. moha pAmavo, mUrchAgata | sam + A + Ap - ekaThuM thavuM AThamo gaNa thavuM | parizrama + H - u. mahenata karavI nAma (A - saMskRtanuM gujarAtI) puliMga strIliMga revazunI - devonI kutarI f - vizeSa nAma vuza, nava - rAmanA be putro caitra - zAlivAhana hiMdu dharmano pahelo mahino, caitra navamI - pakhavADIAno navamo divasa prakRti - raiyata, loko, pradhAnamaMDaLa maryAtrA - hada, sImA nanamenaya - parikSitano putra ane zastravidyA - (zastra + vidyA) yuddhakaLA, arjunano pautra yuddha zAna satrabhUmi - yajJanI jagyA saramA - devonI kutarInuM nAma saMdhyA - saMdhyAkALa (savAre ane sAMje jhaLahaLIyA vakhate ane bapore brAhmaNo izvara prArthanA kare che) napuMsakaliMga fafer-e-u-u Bazi (z@ll.) dropna - vizeSa nAma pArikSita - parikSitano putra pUrvarAtra - (pUrva - AgaLanuM + rAtri - strI. rAta) rAtano pahelo bhAga bhUtasamAgama - prANIonuM ekaThuM thavuM athavA ekatra maLavuM madhyAhna - (madhya - na. vacaluM + aham - na. divasa) madhyAhna mahodhi - moTo samudra vAlmIdhi - RSinuM nAma viveda - dezanuM nAma (ba.va.) sAmeya - saramAno putra, kutaro * su. saM. mandirAntaH pravezikA "nAtra - eka rAta | satra - yajJano samAraMbha vizeSaNa anaparAdhin - aparAdha rahita, nirdoSa aniSaLa - na. beTheluM kSamin - dhIrajavAna 60 pATha - 8
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa.pa.) . gabhIra - bhIra, |bata - mAzcarya, 6 vinAra . savyaya syAvizeSae . aharahaH - 6224 | uSNam - (2bhIthI) 6nu na uccaiH - bhoTethA (pa.) tadvat - tenI peThe, te 4zata nAnA - gu, ghai | dIrgham - eist aud, AP11, 6 nAma (B - gurAtInusaMskRta) puliMga gora - upAdhyAya, purohita napuMsaliMga huSTa (puruSo) - zaTha, khala, durAtman anna - anna sagara (2%D nAma) - sagara | 758 yuti // 2 - kapaTadyUta (kpttstrIliMga | na.71 + dyUta - na. 8) garAta - gatA rAtri - vizeSa thAjI - sthAlI | dhanagarnu - dhanahIna mthur| - mathurA vAlI - ucita, yukta (yuja nuM pra.4nI strIbho - vrajAGganAH (prathA | bha.bhU..) svAdhyAya prazna- 1 gujarAtInuM saMskRta karo. 1. aharahaH snAtvA sNdhyaamupaasiit| 2. dazarathasya bhAryA kausalyA caitre navamyAM tithau madhyAhne putraM rAmaM prAsUta / 3. pArikSitasya janamejayasya satraM sArameyo'bhyet / 4. tatra ca jnmejysytvijstmtaaddyn| . so'rodIdrudaMzca maatrmyaat| mAtApRcchadvatsa ! ki rodiSi / 7. so'bravIjjanamejayasya satramayaM tatra ke'pi mAM prAharan / 8. mAtAvadatki tvamakaroH kiM taanspshH| 9. so'bhASata naahNmryaadaamtyaaym| 1 su. saM. madirAH pravezikA daza 61 dANA pATha-8 ,
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10. saramA strbhuumiNgtvoccairvaacaabuut| 11. ayaM me putrako nyussmaanspRshtttkimenmnpraadhinmtaaddyt| 12. tAM na ko'pi pratyabhASata / tena kruddhA sA devazunI saramA janamejayaM zaptvA gRhmyaat| 13. droNAcchastravidyAmadhyaiyata pANDavAH kuzalavau vAlmIkeradhyaiyAtAM karNazca prshuraamaaddhyait| 14. abhivAdya guruM brUyAdadhISva bhgvniti| 15. aniSaNNe gurau naasiit| 16. videhAnupayanto vayamekarAtraM gaGgAyAstI'vasAma tatra ca pUrvarAne nAnA ramyAH kathAH kRtvaanntrmsvpim| 17. brUyAtkSamI gabhIro'sIti bata yudhiSThiraMprabhuMko n| 18. kathamahaMbalI syAM kathaM mayi prajA vizvasyuH kathaM ca prakRtayo mAmupAsIrannityevaM cintayatastasya raatriryaat| 14. tataH prAmuhyatAM vIrau rAghavAvarUtAM tthaa| uSNaMca prANitAM dIrghamuccaiAkrozatAM tathA // . 20. yathA kASThaM ca kASThaM ca sameyAtAM mhoddhau| sametya ca vyapeyAtAM tdvdbhuutsmaagmH|| 42-1 - 2 gu42rAtInu saMskRta ase. dhRtarASTranA chokarA pAMDunA chokarA sAthe jugAra ramyA ane teo pAsethI temanI . pI 4.ciil, pachI 5ispovanamA ya (i). 2. tyai ugu prAsa temanI 7 gayA (anu + i). tyAre yudhiSThire teone kahyuM (lU) ke tamAre amArI pAchaLa AvavuM joIe nahIM (anu + i), 9 mabhe dhana varanA chIme (as) mane tamane anna bhASA zatA nathI. 4. tyAre brAhmaNo bolyA (g) ke ame amAruM anna kamAvAne zaktimAna chIe (as). 5. tyAre yudhiDire temane nA pAI nahIM (prati + A + khyA). 6. paNa brAhmaNo potAnA annane mATe mahenata kare, e tene gamyuM nahIM. su. saM. maEiArt: RAKHI 12 300000 416 - 8 8 .
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7. tyAre teNe potAnA gorane puchyuM ke mAre zuM karavuM. 8. teNe tene kahyuM ke sUryanI stuti karo (7). 9. tyAre yudhiSThire sUryanI stuti karI(Du), ane jyAre sUrya prasanna thayA tyAre tenI pAsethI eka thALI maLI ane temAMthI tene joIe teTaluM anna maLatuM.' 10. sagaranI strIoe ghaNA chokarAone janma Apyo (sU). 11. gaI rAtre huM udhyo nathI (3). 12. tame gaMgAnA pANImAM kyAre nAhyA (rA)? 13. kRSNa mathurA gayA tyAre vrajanI strIo moTethI raDI (). 14. huM kAzImAM nyAya bhaNyo ( + ). 15. jo huM hastinApuramAM houM (mato dhRtarASTrane kahuM (Q) ke pAMDavo pAsethI kapaTavALA jugArathI temanI puMjI laI lIdhI e kaMI yogya karyuM na hatuM. 16. koIe paNa duSTa mANasonA vacano upara vizvAsa rAkhavo na joIe (hi + ERRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRES daLa chArI vyathirim - zarIra e vyAdhi-roganuM ghara che. A ERRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRASSERERUR ERRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRA ddha vana dinIvitam - jIvitanuM mULa baLe che. ? kriDiviDiviDivilidauuuuuuuuuha ERERERERUREREREREREREREREALALALALALALA dakSI purve vRthA vartA-puNya kSINa thayuM hoya tyAre baLa vRthA che. ERKAKASARRERERLAUREACRERSALALALALALALA ERERERSALARREREREREALAURERERERURLAR amUrta vAstivRtti: zANA? - mULa ja nathI to zAkhA kayAMthI hoya? DI ERURSAERERERERURSAKERRURERERERURERSAUR hatu. saM. madirAH pravezikA 63 mA pA pATha -8 [ :
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATha-9 1. a B, bIjogaNa - vartamAnakALa ane AjJArtha bhUmikA 1. pATha 7 ane pATha8 sivAyanA bIjA gaNanA dhAtuone pratyaya lagADatA keTalAka saMdhinA pheraphAra thAya che. je nIcenA niyamomAM ApelA che. - niyamo aMte 6+ 24 ke zUnya =no sthAya. dA.ta. nid + ra = nid + si= trA vargIya cotho +7 ane thI zarU thatA pratyaya = 7 ane jUno zuM thAya che. * dA.ta. TUti = saeNk dhi = Dhi= DhiA ni + tha = siMha + tha = siMha + ha = :. (mArgo. niyamAvalimAM vyaMjana saMdhino niyama 21juo) 3. TUke+= hRke juno thAya. dA.ta. s + si= te pi= naikSiA (mArgo niyamAvalimAM vyaMjana saMdhino niyama 20juo) . 4. A pustakamAM AvatA gaNamAM dhAtune aMte 24+AjJArtha di=dinodhi thAya. dA.ta. nid = nid + di= nit* thi = nit + Dhi= nIDhiA 5. dhAtunA prAraMbhamAM ane aMte s+ 24 ke zUnya =no thAya. dA.ta. 36 = kun + = yod si = so + siA 6. padanI asiddhAvasthAmAM varganA trIjA ke cothA akSara (na,na , nya ,, 2, 6, ma) nI pUrve anunAsika sivAyano vyaMjana = vyaMjananA sthAne potAnA vargano trIjo akSara thAya che. vaLI, A prasaMge pUno thAya che. dA.ta. 36= to + dha = [ + dha = roNA 7. dhAtunA prAraMbhe ,,ane aMte vargIya cotho (5,pha,Dha, 6, ) dhva,s da8 su. saM. madirAH pravezikA 64 kI pATha-9 (.
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. ke zUnya = ,,no anukrame 1, 5, 6 thAya che. dA.ta. vo + si= thava+ = dhokSiA (A) aMtaHstha, anunAsika sivAyano vyaMjanathI zarU thato avikArakapratyaya =hanAno lopa thAya che. dA.ta. + tha{ = :. (B) + svarathI zarU thato avikAraka pratyaya = darano upAMtya lopAya che) ane no thAya che. vaLI, mArgo niyamAvalino vyaMjana saMdhino niyama 12 paNa lAge che. dA.ta. hajUni =nmani=ti dan + si= siA (C) AzArthahi.pu.e.va. nAdithAya che. 9. (A), (A.) +, thI zarU thatA pratyaya = te dhAtumAM pratyaya pUrve umerAya che. dA.ta. rAte = zire [++ dvam = zivam (B) raMdhAtunA karmane SaSThI vibhakti lAge che. dA.ta. sivAnA mATe 10. , , , , , rAna, bAna ane zatathA aMtavALA dhAtuo + 24 kezanya = aMtya vyaMjanano thAya che. 'dhata phaLa (karma.bhU..) = * = sukA 11. kuLa no upAsya RvikAraka pratyaya pUrve vRddhi pAme che ane svarathI zarU thatA avikAraka pratyaya pUrve vikalpa vRddhi pAme che. dAta. *pi = mAn + api = gari/zALAnA 12. a[ dhAtunA no avikAraka pratyaya pUrve 3thAya che. vrata + = + da = rajavADA 13. zA dhAtunA mA no vyaMjanathI zarU thatA avikAraka pratyakSa pUrve thAya che. dA.ta. { + 3 = zin + = ri: 14. rilA dhAtunA aMtyAno svarathI zarU thatA avikArakapratyaya pUrvelopa thAya che ane vyaMjanathI zarU thatA avikAraka pratyaya pUrve thAya che. su.saM. mandirAntaH pravezikA nI 65 thI 5 pATha-9
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ * ha... daridrA + ati = daridrati / daridrA + vaH = dridrivH| / 15 (A) zAs, jakSa, cakAs, daridrA bhane jAgR mA anti, antu nA 563 ati, atumAgecha. 6.d. zAs = zAsati / zAsatu / zAs + hi = zAdhi / ' cakAs + hi = cakAdhi / ckaaddhi| 16. ThokSaramA mAgha s k + 24.4 zUnya = s k no do5 thAya che. t.. cakS + se = caS + se = cak + Se = cksse| 17. A + cakS pAtu meM viziSTa mA mane parokSAbhUtama 52rAya che. 914 28 AMma bhane vi. parokSa (bhUtabhA pAtuno khyA (3.) Adeza thAya che. rUpAkhyAna lih - 6. yA2j vartamAnakALa-paraMaupada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 lejhi lihvaH puruSa 2 lekSika lIDhaH lIDha leDhi lIDhaH lihanti vartamAnakALa - Atmapada ekavacana dvivacana bahuvacana lihe . lihvahe ... lihmahe puruSa 2 likhe .. lihAthelIDhve puruSa 3 lIDhe lihAte . lihate . ... mAzArtha - parasmaipaha ekavacane dvivacana bahuvacana 5251 . lehAni lehAva lehAma puruSa 2 - lIDhi lIDham lIDha ESE su. saM. mandirAH pravezikA daza 66 rana pATha-9 limaH puruSa 3
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ ledu lihantu puruSa 1 lehai bahuvacana lehAmahai lIDhvam lihatAm puruSa 2 bahuvacana duhmaH dugdha dhokSi dogdhi duhanti puruSa 3 lIDhAm AjJArtha-Atmane pada ekavacana dvivacana lehAvahai likSva lihAthAm puruSa 3 lIDhAm lihAtAm duh - G. ghosg vartamAnakALa -parasmapada ekavacana dvivacana puruSa 1 dori duH purUSa 2 dugdhaH puruSa 3 dugdhaH pata.mAtmane.vi.pu. pata.mAtmane.tR.5. dugdhe mArtha 52smai.tR.5. dogdhu ... dugdhAm dhukSva duhAthAm mAzArthamAtmane.tR.pu. dugdhAm duhAtAm - dih paatun| 35o duhanI ... han - 3.4 vartamAnakALa -parasmapada ekavacana dvivacana puruSa 1 hanmi hanvaH puruSa 2 haMsi hathaH hanti ... ---- hataH / vartamAnakALa - Atmapada - dhukSe. duhAthe duhAte dhugdhve . . duhate duhantu dhugdhvam duhatAm bahuvacana puruSa 3 ke su. saM. mandirAH pravezikA daza 67 thI kAkA kA pATha - 9 6%
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ bahuvacana hanmahe kare mAthe ghAte nate antu matAm bahuvacana Izmahe iMzidhve Izate .. IzatAm IzAte ekavacana dvivacana puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 AjJArtha dvi.pu.e.va. jahi AzArthanR.pu. AjJArtha Atmane. tR.pu. hatAm gAtA - A. rAja karavuM vartamAnakALa ekavacana - dvivacana puruSa 1 puruSa 2 iMzive IzAve puruSa 3 AjJArtha.pu. ISTam -5. sApha karavuM - vartamAnakALa ekavacana dvivacana paraSa 1 puraSa 2 mArki puruSa 3 AzArthaDhipu.e.va. AjJArthanR.pu. mAruM gun - 5. IcchavuM vartamAnakALa ekavacana vivecana puruSa 1 vazmi . saM. madirAnaH pravezikA 68 bahuvacana mAji. mRjanti / mAnti bahuvacana pATha-9 ja
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 1 ziSyaH ziSTha puruSa 2 vakSi puruSa 3 vaSTi zanti mAzArtha va.pu.me.. . uDDha zAs - 5. 24 2j vartamAnakALa ekavacana dvivacana bahuvacana zAsmi ziSvaH puruSa 2 zAssi ziSThaH puruSa 3 zAsti ziSTaH zAsati mAzArtha va.pu.me.. zAdhi mAzArthata.. zAstu ziSTam zAsatu daridrA (5.) varta.tR.pu. daridrAti daridritaH daridrati mAzArtha tR.pu. daridrAtu daridritAm daridratu cakAs (5.) vata.tR.5. cakAsti cakAstaH cakAsati mArtha .pu.me.pa. cakAddhi / dhi jAgR (5.) vata.tR.pu. jAgarti jAgRtaH . jAgrati bhAvArtha pra.pu.me.pa. jAgarANi |mne va jaagRhi| cakSu - A. poj vartamAnakALa ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 cakSe cakSvahe cakSmahe puruSa 2 cakSAthe caDDhve puruSa 3 caSTe cakSate bhAzArtha tR.. caSTAm cakSAtAm cakSatAm - vid (5. j)nAvata.nA 35 tene parokSa bhUta.nA pratyayo vAthI 59 thAya cha tathA bhaarthn| 35nAvipe vidAm + kRnAzArtha 35 vAge. cakSe cakSAte FE susaM. mandirAntaH pravezikA 69 pATha-9 mAM
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ vartamAnakALa --- ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 vedmi/veda vidvaH/vidva vidyaH/vidya puruSa 2 vetsi/vettha vitthaH/vidathuH vittha/vida puruSa 3 vetti/veda vittaH/vidatuH vidanti/viduH AjJArthapra.pu. vedAni . vedAva vedAma (vivAMravALa) (vivAravI)(vivAMravAma) dim (uM.) varta.paramai.4.pu.STi dviSTaH dviSanti varta AtmAne tR.pu. dviSAte dviSate AjJArtha parasai.4.pu. teNe nim dviSantu AjJArtha Atmane. tR.pu. tim dviSAtAm dviSatAm dhAtuo pahelo gaNa ti- u. dhikkAravuM pad-pa. bhaNavuM mun - pa. mAMjavuM, sApha karavuM, vi+ zam - pa. mAravuM, nAza karavo V+ mRga - sApha karI nAkhavuM, san + mRgu - vALavuM raM- A. vakhANavuM nid - u. cATavuM raMza - A. dhaNI thavuM, rAja karavuM va6-5. icchavuM, prakAzavuM vAs - pa. prakAzavuM vid-pa. jANavuM zAs-pa. rAja karavuM, niyamamAM mUkavuM, IT + rakSa - A. bolavuM, kahevuM, niyamita karavuM vi + ma + kSa - samajAvavuM na|i - 5. jAgavuM + zAn - A. IcchavuM driA - 5. garIba thavuM. -pa. mAravuM - dazamo gaNa vid-u. lepa karavo : 36 - 1. dohavuM - vakhANavuM v+ 36 - hAMkI mUkavuM dagI su. saM. mandirAH pravezikA de 70 uBEE pATha-9 {Bg bIjo gaNa
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAma (A - saMskRtanuM gujarAtI) puliMga | tIrti - tenI AbarU mAtmayAta- (mana - pote vAta| vAvetA - nindAne pAtratA, Thapako - nAza karanAra) potAno nAza karanAra devAlAyakapaNuM (na.) napuMsakaliMga tyAyana - moTA vaiyAkaraNanuM nAma mAhitI - (mAtma ane hita -bhaluM) kSaya - nAza | potAnuM bhaluM nAnAtha - (nat-na.duniyA, saMsAra | dritIkava - (ndriya-na. avyaya athavA +nAtha -paM. dhaNI) jagatano dhaNI | Indriya + sauSThava - na. khubasUratI) suMdara rIvanyu- (vIna - vize. garIba +vanyu bAMdho, Arogya zarIra. - pu. bhAI) garIbano bhAI, paragaju triviSTaparisthAna - (viSTa - na.svarga narendra- rAjA + sthAna - na.sabhA) divya sabhA, pata tri - mahAbhASya nAmanA moTA devonI sabhA vyAkaraNa granthanA kartA trAkSara-pavitra athavA vaidika kavitAno purohita - gora, kuLagora bola. prasava - je kaMI utpanna thayuM hoya te, vasunAta - (vata - na. + nIti - utpatti na.samudAya) vastusamudAya, vastuno jaththo mAgar - bhASya athavA artha | sarvabhUtAni- (prathamA ane bIjInuM ba.va.) samajAvanArA vyAkaraNa granthano kartA, | saghaLI hayAta cIjo. TIkAkAra vizeSaNa navajAta - (maksa - na. koIpaNa | makaphaT - VTV - strIne nirdaya, zubha vastu + vAta - chuM. vakhata) zubha | dayArahita avasara 3thati - -puM. khoTo rasto, vAsava - Indradeva doSavALo mArga + sthita (A + sthA saMmin - jeNe badhI Indriyone vaza karI nuM karma.bhU.kR.) prApta thayeluM khoTe raste che evo RSi, yogI gayeluM sava -sUrya mUvamaya - (mUd, r + strIliMga | | utpanna thavuM nuM karmabhU.kuM.) jenAmAM, BS su. saM. madirAntaH pravezikA daza 71 daEEEEE pATha - 9 ku.
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ acaMbo utpanna thayo che te. 36 - baMne (sarva.) - va - prakAzita namra - garIba svabhAvanuM, vinayI padmamAna - (par - ga.1 vAMcavuM, moDhe bhaNI javuM nuM karma.va.kR.) vaMcAtuM ( + patnuM bhU.kR.) zaraNe thayeluM sAdhuvRtta - (bhAyu - vize. sAruM + vRtta na - puliMga pahora (trIjo bhAga) - yAma bhamaro - bhramara magadha -mAyAH (ba.va.mAM) (eka dezanuM nAma tathA lokanuM nAma) strIliMga mukhya zahera - rAnayAnI zerI - rA napuMsakaliMga pATalIputra (magadha dezamAM eka zaheranuM nAma che )- pATaliputra na. vartaNuMka) sadAcArI handu - mArI nAkhanAra avyaya nAma (B - gujarAtInuM saMskRta) sUtra-sUtra bhAm - sAMje vijJAya - (jJA - choDavuM, vi + AnuM avyaya rUpa bhU.kR.) choDI daIne kriyAvizeSaNa prazna -1 saMskRtanuM gujarAtI karo. ja su. saM. mandirAntaH pravezikA vistarataH - vistArathI vizeSaNa Apa sAheba - bhagavAn athavA bhavAn (prathamA e.va.) chelluM - gharama vaMzaja - ozya, lana avyaya zell 912-onfigura: kriyAvizeSaNa avicArathI - ramakSAt, mohAt vizeSa rAjagRha (magadha dezamAM eka zaheranuM nAma | kadi nahIM - na javA che) - rAnagRha jyAre jyAre, tyAre tyAre - cala cala - tadA tadA svAdhyAya 72 pATha-9
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. savitA vai prasavAnAmISTe / gopaH sAyaM dhenUrdogdhi payaH / adhunAkhilabhastavarSaM bhAratIyAH svayaM prazAsati / prazna tasminpuSpe bhramarau madhu lIDhaH / agnimIDe purohitaM yajJasya devamRtvijam / yo'smAndveSTi yaM ca vayaM dviSmastaM ghnantvimAnyasmAbhiH paThyamAnAni mantrAkSarANi / he jagannAthAkhilasyaitasya vastujAtasya tvamIziSe / he dInabandho ! yadyanme namrasya pApaM bhavettattatpratijahi / 8. zatruM hantuM zarAnviSeNa degdhi / 10. AcakSva kva mAmekAkinImatra vihAyAkarUNa yAsi / 11. yaM mAM dharmamAcave tameva pratyahamAcarAmi / 12. vatse na yuktaM te maGgalakAle rodituM pramRGkhyazrUNi / athavA sakhyau pramRSTAm / 13. bhASyakRtpataJjaliH kAtyAyanasya vacanAni vistarato vyAcaSTe / 14. ziSyaste'haM zAdhi mAM tvAM prapannam / 15. zAstyayendharmamAzAste kIrtimAzaMsate parAm / sa zaMsati satAM vRttaM vizasatyutpathAsthitAn // 16. ITTe triviSTapAsthAne tatkIrti vAsavaH svayam / IDayanti narendrAzca bhUmAvudbhUtavismayAH // 17. yA nizA sarvabhUtAnAM tasyAM jAgarti saMyamI / yasyAM jAgrati bhUtAni sA nizA pazyato muneH // 18. ya enaM vetti hantAraM yazcainaM manyate hatam / ubhau tau na vijAnIto nAyaM hanti na hanyate // 18. karoti pApaM yo'jJAnAnnAtmano vetti ca kSayam / pradveSTi sAdhuvRttAMzca sa lokasyaiti vAcyatAm // . 20. prApya cApyuttamaM janma labdhvA cendriyasauSThavam / na vettyAtmahitaM yastu sa bhavedAtmaghAtakaH // - 2 gurAtInuM saMskRta Daro . e su. saM. mandirAntaH pravezikA 93 418 - 8
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. cha @@@@@@@@@@@@@@OOOOOOOOOOO@@@ - svabhAvo mUrdhni vartate / OOOOOOOOOO tuM divasamAM keTalIvAra gAyo dohe che (6) ? puSpamAMthI madhamAkhane uDADa nahi, tene madha cUsavA de (tti). jeo vicAra vinA prANIone mAre che (hana) teo kadI sukha bhogavatA nathI. nagaronA loko, jyAre jyAre potAnA rAjAo zerIomAM praveza kare che tyAre tene vALIne sApha kare che (sam + muna). # rAtrine pAchale pahore RSinA ziSyo uThe che (nAglR) ane veda bhaNe che. rAjagRha ke pATalIputra magadhanuM mukhya zahera hatuM te amane khabara nathI (vid). sajjanone dhikkAro nahi (dviSa). satya ApaNA para cirakALa rAja karo (zam). A sUtra Apa sAheba samajAvo (vi + A + vrukSo. # @@@@@@OOOOOOOOOOOOOO$$$$0 9 SAyamurtti vita muoiva / - kaSAyathI mUkAvuM te ja mukti che. OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO OPDOOOOOOOOOOOO # svabhAva mastaka para rahe che. @@@@@@@@@ @@@@ aputrasya gRhaMzUruM| - putra vinAnuM ghara zUnya che. DOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO yuddhivipadArinI / - buddhi, vipattine vAranAra che. ########OOOOOOOOOOOOOO dde su. saM. mandirAntaH pravezikA cha COPPOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO anvatoyazcattati janma: / - adhUro ghaDo chalakAya che. OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO 74 32 pATha - 9 cha
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. 2. 4. 5. 3. vid, nArR, zAs,nas, cAN ane tri e dhAtuono hyastana bhUtakALano tR.pu.ba.va.no pratyaya v che tathA A s nI pUrvanA dhAtunA aMtya svarano guNa thAya che. pATha - 10 B, - bIjo gaNa - hyastana bhUtakALa ane vidhyartha niyamo puruSa 1 G& dhAtunA aMganA aMte vyaMjana + bhUtakALanA s, teM pratyaya = sa, teM lopAya che. dA.ta. an + 6 = an / aham + t = an padAMte anunAsika sivAyano vyaMjana = e vargano pahelo athavA trIjo vyaMjana mUkAya ane jo padAMte p hoya to teno ke thAya che. dA.ta. atti + s, t = aned - k| dA.ta. nAnuM = AnAma: / apavAda - dip mAM s vikalpe lAge che. dA.ta. dik = addiSan / atiSuH / dhAtunA aMtya haiM no hyastana bhUtakALanA dvi.pu.e.va. mAM vikalpe athavA visarga thAya che. dA.ta. vid= avek / aver / ave: 1 / dhAtunA aMtya stno t pratyaya pUrve t ke rU thAya che. tathA s pratyaya pUrve vikalpe t ke haiM thAya che. dA.ta. zAs = azAt / azAt / azAH / (dva.pu.e.va.) zAt = azAt / AzAn / (pR.pu.e.va.) rUpAkhyAna ekavacana aleham niMd - u. cATavuM hyastana bhUtakALa - paraaipada TTa su. saM. mandirAntaH pravezikA dvivacana ali 75 bahuvacana ali pATha - 10
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 2 aleT-D . alITam ... alIDha puruSa 3 aleT-D alItAm alihana hyastana bhUtakALa - Atmane pada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 lehai lehAvahai leAmahai puruSa 2 likSva --- lihAthAm lIbvam puruSa 3 lIDhAm lihAtAm lihatAm duh - 6. asg hyastana bhUtakALa-paracyapada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 adoham aduha aduhya puruSa 2 adhok-g adugdham adugdha puruSa 3. adhok-ga adugdhAm aduhan hyusTana bhUtakALa- Atmane pada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 aduhi aduhi aduhmAhi puruSa 2 adugdhAH aduhAthAm adhugdhvam puruSa 3 adugdha aduhAtAm aduhata - dihn| 35o duhanI ma Aqt. vidhyarthanA rUpo saraLa hovAthI ahIM ApyA nathI. han - 6. Aj hyusTana bhUtakALa -parabaipada ekavacana dvivacana bahuvacana 5251 ahanam ahanva ahanma puruSa2 ahan ahatam ahata puruSa 3 ahan ahatAm anan su. saM. mandirAta praveza 76 8000 - 10
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvivacana nIdhvam jIta hyastana bhUtakALa- Atmapada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 aghi ahanvahi ahanmahi puruSa 2 ahathAH anAthAm ahavam puruSa 3 ahata aghAtAm aprata vidhyartha-Atmapada ekavacana bahuvacana puruSa 1 ghIya nIvahi dhImahi puruSa 2 gIthAH mIyAdhAm puruSa 3 ghIyAtAm bhIn raMza - A. rAja karavuM hRstana bhUtakALa ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 aizi aizvahi aizmahi puru5 2 aizAthAm puruSa 3 aizAtAm aizata pR-5. sApha karavuM hrastana bhUtakALa ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 magArna amRjva amRjya puruSa amArda-I - kaTa . . puruSa3 sAruM amRSTham apajan / amArjan' sara-5. IcchavuM stana bhUtakALa ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 avazam - mI auzma su. saM. madirAH pravezi vi. 77 nA pATha - 10
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 2 puruSa 3 puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 avaT-D avaT-D ekavacana uzyAm uzyAH uzyAt ekavacana azAsam azAH/ azAt-d azAt-d ekavacana adaridrAm adaridrAH adaridrAt ekavacana daridriyAm daridriyAH daridriyAt su. saM. mandirAntaH pravezi auSTam auSTAm vidhyartha dvivacana uzyAva zyAm uzyAtAm zAs - 5.242 hyastana bhUtakALa dvivacana aziSva aziSTam aziSTAm daridrA - pagarIja tha hyastana bhUtakALa dvivacana 'adaridriva adaridritamM adaridritAm vidhyartha dvivacana daridriyAva daridriyAtam daridriyAtAm cakAs - 5. prAzavuM 78 Ta auzan bahuvacana uzyAma uzyAta uzyuH bahuvacana aziSma aziSTa azAsuH bahuvacana adaridrima adaridrata adaridruH bahuvacana daridriyAma daridriyAta daridriyuH pATha- 10
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 puruSa 1 puruSa ra puruSa 3 puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 ghastana bhUtakALa dvivacana acakAsva acakA:/acakAt d acakAstam acakAt-d acakAstAm ekavacana acakAsam ekavacana ajAgaram ajAgaH ajAgaH ekavacana acakSi avA: acaSTa ekavacana avedam ave: ave-6 avet-d nAglR - 5. jAgavuM ghAna bhUtakALa dvivacana ajAgRva ajAgRtam ajAgRtAm ekavacana ne su. saM. mandirAntaH pravezikA cakSu - A. bolavuM ghastana bhUtakALa dvivacana acakSvahi 'acakSAthAm acakSAtAm vik- 5. jANavuM hyastana bhUtakALa dvivacana avidva avittam avittAm dvir - u. dhikkAravuM castana bhUtakALa - paraaipada dvivacana 79 bahuvacana acakAsma acakAsta acakAsuH .bahuvacana ajAgRma ajAgRta ajAgaruH bahuvacana acakSmahi acaDvam acakSata bahuvacana avidma avitta aviduH bahuvacana pATha - 10
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 1 mavam gati adviSya puruSa 2 mahuM adviSTam adviSTa puruSa 3 masi adviyam adviSan(adviSuH hrastana bhUtakALa- Atmapada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 malipi adviSyahi adviSyahi puruSa 2 gati adviSAthAm advivam puruSa 3 gati advipAtAm adviSata tirudana (vidhyartha-parasmapada), raM ga, za, rA,nA, rasa, viane vidhAtunAvidhyartha rUpo saraLa hovAthI ahIM ApyA nathI. pahelo gaNI bIje gaNa gAma +-5. humalo karavo | mA kema + kana-mAravuM pa-5. moTe bhaNavuM nAma (A-saMskRtanuM gujarAtI) i-mAMDavo hu- kutaro U ra-ahevAla, banAva vapurA - rAjAnuM nAma - strIliMga vApovaca - puruSanuM nAma arvAcA - gandharvanI chokarI sivAra-zi-strI dizA vivAtha-pRthvI - 5. jIta) dizAonI jIta, dezonI jIta napusakaliMga - rAjavaMzanuM nAma, e vaMzano mANasa gAkArA-anidevatAno yaza vidu- chokarI ya-cIja, vastu beja - deDako - laDAI dharapaka-yajJane mATe taiyAra karelo mAMDavo rahaa - hajAra susaM. madirAH pravezikA e 80 rana pATha-10
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizeSaNa | samupAhRta - (sam + upa + A + hanu taTa - nArI, aura abha.pU..) me 3j yajJiya - yazanebagatuM nAma (B - gurAtInuM saMskRta) puliMga - maurya aMgaheza athavA aMgalojI - aGgAH | sa2682 - camUpati, senApati (5.1.bhaaNv52|yche.) strIliMga iliMgadeza athavA liMgadohI-kaliGgAH | 435nI 42yA - raNabhUmi (5.1.bha152057.) savyaya bhuva - viSaya bhauryavaMzaathavA bhauryavaMzano obhAsa | ta-svayam svAdhyAya prazna-1 saMskRtanuM gujarAtI karo. 1. sAyaM praatrdhenumgnihotraayaadhogRssiH| 2. daNDakAyAM vasantau rAmalakSmaNau rakSasAM shsraannyhtaam| 3. cANakyo'kiMcanoM brAhmaNo nandAnadveD buddhiprabhAvAcca taanhn| 4. teSAM ca rAjyaM candragupto nAma nRpatizcANakyasya shissyo'shaat| 5. devAnAM saMdezaM haranalo damayantyA antaHpuraM prAvizat / pravizantaM ca taM devAnAM varAdrakSitAro naaviduH| 6. kecidbaTavastaDAgasya taTamupagatA lossttairbhekaanbhyghnn| .. 7. sa rAjA digvijayAdArabhyAtmanaH sarvaM vRttAntaM gandharvakanyAyA aacsstt| 8. 'yathA pANDavA raNe nAsmAnhanyustathA kriytaam| 8. kazcitkukkuro yajJamaNDapaM gatohavIMSyavAleT / tatratvijastamAnansarvaM ca samupAhRtaM yajJiyaM dravyaM tyaktvA maNDapaM smmaarjn| 10. rAjAno dharmeNa vasudhAM shissyuH| . . prazna - 2 gujarAtInuM saMskRta karo. sa. saM. madirAntaH pravezikA thI 81 Eaa pATha -10 [g
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. Gall 184ad vest puddarl Lault gal Gua alsd (mm). 3. 4Gall bel l Mult -a Hual 58 (pl.. "auth all All test aud di festRelect (eg, dall MULL mulaka para humalo karyo. ame teonI sAthe laDAI laDyA ane teonA saradArone Ult (R.dl l 18 All gal deal (Pao , ul dan a galS-ML jagyAe jAte Avyo. paNa potAnA mANasone marelA joine te potAne mulaka Jie Jie " 3. all als and outh the (@? 8. lul aud de Meal alual ad( ), 1. Ells used ali titlj a szg an (g+Ming . Duan Duan Yin Jian Yin Guo Min Ji Yin Ji Qi Yin Zi Duan Yin Jian Ai Yin Qi Liang Yin Yin Jian Fu He : M: 1- eagu z&A wang aud 9. Lu Qie Yin Qi Liang Yin Mei Yin Yin Jian Ai Ai Yin Qi Yin Zi Min Guo Min Guo Guo Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Yuan Jin Jin Duan Gan Gan ND1 - WHA Mb ga glue du 9. Mei Duan Duan Duan Duan Ji Duan Yin Mei Mei Yuan Lu Liang Qie Yin Mei Fu Mei Liang Min Guo Guo Guo Yuan Yin Mei Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Qian Bu Ke Ke 1 - Esqtl AEgal eld l. Lu Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Shuang Mei Mei Mei Fu Fu Mei Jian Mei Zi Mao Yin Mei Mei Jian Mei Yin Qi Zi De Qi Chang Duan , Qian Si udT1- All Raul wan U, Yin gggggggggggggg 4. A. Welt-HAIR x 2 3 SETNESE U6 - 10 Guan
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ || pATha - 11 || trIjo gaNa bhUmikA 1. A gaNamAM pratyaya lAgatA pahelA dhAtuomAM abhyAsa athavA dvirUkti nAmano pheraphAra thAya che. niyamo 1. (A) dhAtunA zarUAtanA vyaMjana sahita svara bevaDAya che. dA.ta. la = lAlA (B) jo ekathI vadhAre svara hoya to zarUAtanA vyaMjana sahita pahelo svara bevaDAya, tathA svarathI zarU thato dhAtu hoya to ekalo svara bevaDAya che ane bevaDAyA pachI dhAtune pratyaya lAge che. dA.ta. pha = 6 2. (A) vargIya bIjA akSara (6, 3, thano prathama akSara (va,,,, pa) thAya che. dA.ta. n = pallu = paNa (B) vargIya cotho akSara (,,,, ba) no trIjo akSara (, na,,, va) thAya che. dA.ta. thA = thAya = vAyA ! kaMkyano teTalAmo tAlavya thAya che. tathA no na Adeza thAya che. dA.ta. raghana = vahana = = rahaiA = = rAha . 4. dhAtunA dIrgha svarano abhyAsamAM hasva thAya che ane noma thAya che. dA.ta. ra = lA = = = = 991 joDAkSarathI zarU thatA dhAtumAM joDAkSaranA prathamAkSaranI svara sahita dhirUkti thAya dA.ta. ho = = jIvA Egs su. saM madirAH pravezikA ja 83 pATha -11 TS
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6. jo prathamAkSara uSmAkSara aghoSa = aghoSa vyaMjananI dvirukti thAya che. dA.ta. a =pa . mA, rA (javuM), pR, ke pRane A dhAtuno abhyAsanA svarano rU thAya che ane nina,vina tathA vim dhAtuonA abhyAsanA svarano guNa thAya che. dA.ta. 4 = dAdA = nadI =ni = = piy 5= = =vi trinid =ninA pUrvamAM rahela dvirUktinA ruke pachI koI paNa vijAtIyasvara Ave to anukrame rU,3no rU, n thAya che. dA.ta. = rU8 =rUthA (niyama 7 thI trasTa ane 8 thI rUno rU thayo) trIjA gaNanA dhAtuonAtR:pu.ba.va.mAMthIno lopa thAya che. dA.ta. rA= tiA (varta..pu.ba.va.), tA(AjJArtha tR.pu.ba.va.) 10. hyusTana bhUtakALanA paramaipada tU.pu.ba.va. no pratyaya che. tenI pUrve dhAtune cheDe jo mA hoya to te mA lopAya che ane (hasva ke dIgha) 3,3ke 2 hoya to teno guNa thAya che. dA.ta. mI = vimI = vize + = vimaH. 11. zrI + vyaMjana avikAraka pratyaya = thI nA sthAne vikalpa mi ke bI thAya che. dA.ta. mI = vimI + vat = vimava:/vimavaH 12. mA ane (javuM) + vyaMjana avikAraka pratyaya = aMtya mA no ruM thAya ane svarAdi avikAraka pratyaya pUrve A lopAya che. dA.ta. ma = mimI + de= mimavA (vya.avi.) hA = niha + = nitA(sva. avi.) 13. (A) (tyAgavuM) + vyaMjana avikAraka pratyaya = aMtya no vikalpa ke huM thAya. dA.ta. hA = nahi + tha = thi:/nahIthI (B) vidhyartha tathA svarAdi avikAraka pratyayo pUrve no mAlopAya che. dA.ta. nahA + cA =narAti nadI + gati = gati Saa su. saM. madirAH pravezikA ; 84 kAkA pATha -11 [E
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ (C) AjJArtha dvi.pu.e.va.mAM mA vikalpa kAyama rahe che. dA.ta. nahAdi/di / nIdiA 14. dhAtunA aMgamAM ekathI vadhAre svara+dhAtunA (hasva ke dIrgha) rUnI pUrve joDAkSara na hoya to te rUno svarathI zarU thatA avikAraka pratyaya pUrve thAya che. dA.ta. thI = viki + ati = viSyati 15. (A) rA, dhAtu+avikAraka pratyaya = aMtyasvara lopAya dA.ta. 3 = + vat = dANA = 2thA + vat = vadhyA (B) DA, thAnuM aMga anukrame hatA, tathA + +, , nane pratyaya karavAnuM t ane thAnuM thar thAya che. dA.ta. havA + tham = tathA tathA + thar = thaO: (C) ane ghA nA AjJArtha ki.pu.e.va.mAM anukrame diane diAdeza thAya che. 16. svarathI zarU thatA vikAraka pratyayo pUrve A gaNamAM upAMtya svarano guNa thato nathI dA.ta. vin= vinAnA 17. jyAMthI bhaya utpanna thAya te hetu batAvanAra zabda paMcamI vibhaktimAM Ave che. dA.ta. regya: sarve malimapurA 18. upasarga + 6 ke kuddhAtu = je puruSa athavA vastu tarapha krodha ane drohanI vRtti batAvavAmAM Ave te puruSa athavA vastuvAcaka zabda dvitIyAvibhaktimAM vaparAya che nahI ke caturthImAM. rUpAkhyAna, - u. Azraya Apavo, laI javuM vartamAnakALa -parasaipada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 vi bibhRvaH bibhRmaH puruSa ra bibharvi .... - bibhRthaH bibhRtha daka su. saM. madirAntaH pravezikA dazA 85 TakA pATha - 11 PS
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 3 puruSa 1 puruSa ra puruSa 3 puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 puruSa 1 puruSa 2 bibharti bibhRtaH vartamAnakALa - Atmanepada ekavacana bibhre bibhUSe bibhRte hastana bhUtakALa - paramaipada ekavacana abibharam abibhaH abibhaH dvivacana abibhUva abibhRtam abibhRtAm castana bhUtakALa - Atmanepada ekavacana abini abibhRthAH abibhUta ekavacana bibharANi bibhRhi bibhartu su. saM. bhandizantaH pravezia dvivacana bibhRvahe bibhrAthe bibhrA AjJArtha - parauMpada ekavacana bibharai bibhuSva dvivacana abibhRvahi abibhrAthAm abibhrAtAm 86 dvivacana bibharAva AjJArtha - Atmanepada bibhUtam bibhRtAm dvivacana bibharAva hai bibhrAthAm bibhrati bahuvacana bibhRmahe bibhRdhve bibhrate bahuvacana abibhRma abibhRta abibharu: bahuvacana abibhRmahi abibhRdhvam abibhrata bahuvacana bibharAma bibhRta bibhratu bahuvacana bibharAma bibhRdhvam pATha-11 99
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 3 puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 (u.) ad.q.y. hya.lU.a.tR.pu. mA (A.) varta.tR. pu. bibhRtAm puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 hya.lU.a.tR.pu. khAjJArtha tR.pu. vidhyartha tR. pu. ekavacana bibhRyAm bibhRyA: bibhRyAt ekavacana jahAmi jahAsi jahAti ajahAt jahAtu jahyAt su. saM. mandirAntaH pravezikA vidhyartha - paraApada hya.lU.a.tR. pu. amimIta hA (A. 4) varta.tR. 5. jihIte hya.bhU.a.tR. pu. ajita ekavacana binIya bizrIthA: binIta jihreti ajit mimIte bibhrAtAm bibhratam vidhyartha - Atmanepada dvivacana bibhRyAva bibhRyAtam bibhRyAtAm dvivacana bizrIvahi bizrIyAthAm bibhIyAtAm jihvIta: ajitAm mimAte amimAtAm jihAte ajihyatAm hA - 5. tyAga 52vo vartamAnakALa dvivacana jahiva:/jahIva: for: jahItha: jahita: jahIta: ajahitAm/ajahItAm jahitAm / jahItAm jahyAtAm 87 bahuvacana bibhRyAma bibhRyAta bibhRyuH bahuvacana bizrImahi binIdhvam bibhIran jihniyati ajihUyuH mimate amimata jihate ajita bahuvacana jahima: / jahIma: for / jahI jahati ajahuH jahatu jahyuH pATha - 11 Dot
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 2 bhI 5. varta.tR.pu. bibheti bibhitaH/bibhItaH... - bibhyati 6.bhU.5t.tR.pu. abibhet abibhitAm/abibhItAm abibhayuH bhArtha tR.pu. bibhayAni bibhayAva bibhayAma dhA- 6. bhUpuM . vartamAnakALa -parasmapada mevayana : dvivayana / bahuvacana puruSa 1 dadhAmi dadhvaH dadhmaH dadhAsi dhatthaH dhattha puruSa 3 dadhAti dhattaH dadhati vartamAnakALa -AtmAnapada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 dadhe ...... dadhvahe. .. puruSa 2 dhatse dadhAthe / puruSa 3 : dhatte .. dadhAte ... . dadhate hyusTana bhUtakALa -paramaipada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 adadhAm adadhva adadhma . puruSa 2 adadhAH adhattam adhatta puruSa 3 adadhAt adhattAm hyusTana bhUtakALa- AtmAnapada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 adadhi adadhvahi adadhmahi puruSa 2 adhatthAH adadhAthAm adhaddhvam puruSa 3 adhatta adadhAtAm . adadhata AjJArtha-parasmapada dadhmahe ghaddhve adadhuH su. saM. maPiSA-ta: praveza 88 800 406 - 11
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ dadhAma puruSa 2 dadhai puruSa 2 ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 dadhAni dadhAva dhehi dhattam dhatta puruSa 3 dadhAtu dhattAm dadhatu AjJArtha-AtmAnapada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 dadhAvahai dadhAmahai puruSa 2 dhatsva dadhAthAm dhaddhvam puruSa 3 dhattAm dadhAtAm dadhatAm vidhyartha -paramaipada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 dadhyAm dadhyAva dadhyAma dadhyAH dadhyAtam dadhyAta puruSa 3 dadhyAt dadhyAtAm vidhyartha-Atmapada ekavacana dvivacana bahuvacana dadhIya dadhIvahi dadhImahi dadhIthAH dadhIyAthAm dadhIdhvam dadhIta dadhIyAtAm dadhIran nij (6.) vata.tR.5.52smai. nenekti neniktaH nenijati pata.tR.pu.mAtmane. nenikte nijAte nenijate 4.bhU.51.pra.pu.52smai. anenijam anenijva anenijma havAmata.pra.5.mAtmane. aneniji anenijvahi anenijmahi mAzArtha pra.pu.52smai. nijAni nenijAva nenijAma bhAzArtha pra.pu.mAtmane. nenijai -- . nenijAvahai nenijAmahai hu (5.) varta.tR.pu. juhoti... - juhutaH . juhvati 18 su. saM. madirAH pravezikA dila 89 IEEEEE45 pATha - 11 TE dadhyuH puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ hya.lUta.tR.pu. AjJArtha dvi.pu. mA (kha.) varta.tR. pu. hya. lUta.tR.pu hA (kha.) varta.tR.pu. hya.lU.a.tR.pu pR (pa.) varta.tR. pu. hya.lU.a.tR.pu. (u.) ad.q.y. hya. lUta.tR. pu. R (5.) varta.tR. pu. hya.lU.a.tR.pu. fast (63.) ad.q.y. uzzH. varta.tR.pu. Atmane. hya.lU.a.pra.pu.parasmai. viS (3.) varta.tR. pu. parasmai. varta.tR.pu. Atmane. alam + kR - 3. zAgAra ava + dai 5. sAI 42, zuddha - bIjo gaNa ajuhot juhudhi mimIte dA - . khApa amimIta jihIte ajihIta piparti su. saM. bhandizantaH pravezikA apipaH piparti apipaH iyarti aiyaH vevekti vevikte veveSTi veviSTe ni + han - 5. bhAra, nAza ravo trIjo gaNa iyRta: aiyatAm veviktaH vevajAte avevijam avevijva veviSTaH veviSAte dhAtuo ajuhutAm juhutam mimAte pahelo gaNa dhA - 3. dharag, parA + ay - mA.nAsavuM (parA nuM palA thAya vi + ghA paDavu, bhUDuvu, amala che) 12vo, 12vuM, (dharmapustabhAM) khAjJA " aravI, co amimAtAm amimata jihAte jihate ajita piprati apiparuH pipurati apiparuH ajihAtAm pipUtaH apitAm pipUrta: apipUrtAm ajuhavuH juhuta mimate 1 iti aiyaruH ve vijati vevijate avevijma veviSati veviSate pari + dhA - pahera, sam + dhA - samAdhAna aravu, lagAuvu, thoTADavu, - api pi + thA baMdha 5 - ni + dhA bhUDuvu, rAjI bhUDuvu, ava + dhA - dhyAna hevuM pATha- 11
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ puMliMga nim - u. svaccha karavuM, rA -5. tyAga karavo, tajavuM ava + nim - dhovuM du-5. homavuM 9 kepR-5. bharavuM |ii -5. zaramAvuM, lAjavuM mI - 5. bIvuM cotho gaNa 5 - u. Azraya Apavo, laI javuM mafja ke san + tha -pa. gusse thavuM mA -A. mApavuM sava+ro -5. kApavuM vina - u. juduM pADavuM, sampa n - A. thavuM vi+vina - bheda jANavo - chaThTho gaNa vim - u. gherI levuM sa +dhi -5. salAha karavI Dho -A. javuM, sad + g - uMce javuM nAma (A- saMskRtanuM gujarAtI) novevA-lokanI nindA gati - khobo vyAsa - mahAbhArata Adi kAvyono zAstha - kakacchanA vaMzamAM janmelo lakhanAra puruSa, rAma zeSa - bAkI raheluM (na.) lava - anAjanuM mApa surata - (sura - puM. deva + Atmaya - ziva - ( - puNya + gaI - paiso puM. sthAna, rahevAnI jagyA) devone + grAma - icchA) e traNa vastaono rahevAnI jagyA, svarga samUha strIliMga thanagImasenI -(ddhi.va.) duryodhana ane -gadA bhImasena (samAsa) bina -(aa - strI. dorI) dhanuSanI gharathA-(A-strI. pRthvI + tha | dorI - pu. dhaNI) pRthvIpati, rAjA rAmamA -rAmanI strI vizISaNa-rAvaNanA bhAInuM nAma kam -gusso E-brAhmaNamAM cAlatuM amuka prakAranuM zivattAnA -duSyata rAjAnI vahu lagna saman -uduMbara jevA koIpaNa pavitra su. saM. madirAH pravezikA 91 TakA pATha - 11 ra
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ jhADanI homAgnimAM nAkhavAnI nAnI nyAyapravRtta -(cAya - puM. InsApha, DALIo pramANikapaNuM + pravRtta, pra + vRt - AgaLa cAlavuM nuM karya.bhU.kR.) vAjabI vartaNuMkavALuM, InsApha pramANe cAlanAruM | mayAnti -(AAnta - A + m nuM karma.bhU.kR. jItAyeluM, vaza karAyeluM) bhayane vaza vidvat - (vip nuM va.kR.) jANatuM viziSTa -AbarUdAra sAdhAraLa -madhyama paMktinuM avyaya mithyA -khoTI rIte, phogaTa (kri.vi.) kriyAvizeSaNa napuMsakaliMga ganapaTAta - (paTA - strI. racanA, samUha, samudAya + jJata - na. so) hAthIonI so hAra, seMkaDo hAthIo gADIva -arjunanA dhanuSanuM nAma vikha -paiso vizeSaNa anvita -(anu + rU nuM karma.bhU.kR.) yukta, sahita, bhareluM cin -mAganAra, yAcaka avaza -Azraya rahita, lAcAra azao -nabaLuM anyathA nahIM to tri: -traNavAra uttamana -(uttama - suMdara + ta phaLa + ja pratyaya) uttama phaLavALuM, sArA | vine vine -dararoja pariNAmavALuM dhruvam nakkI prA's -dekhItuM, khulluM (kriyApada sAthe bRhna -AkhuM cAraLastuta -(cAraLa - puM. bhATa) bhATothI vaparAya che.) vakhaNAyeluM nirdhana -dhanarahita, garIba puliMga kamaMDaLa -manuM jati -vAnaprastha, yatti Teka -svAmimAna - tochaDAI -avinaya zuM su. saM. mandirAntaH pravezikA nAma (B - gujarAtInuM saMskRta) samagram - mantra sahita eTale mantra bhaNIne 92 punarlagna -punaH dAha laMbAI-AyAma zarIra - strIliMga laDAInuM sthAna -raLabhUmi pATha - 11
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ napuMsakaliMga bha....), ucchinna (ud + chid nu zarIra -zarIra bha...) saMdhyApUna -saMdhyAvandana nAgu -nagna vizeSaNa pANyu - nAmita (nam - namavUna preranu pAme -dhvasta (dhvas na bha...) nAvAyej svAdhyAya prazna- 1 saMskRtanuM gujarAtI karo. 1. dhAnyaM mimIte kuDavena 2. agnau samidho juhotydhvryuH| .. 3. yathA me pitA dharma na prajahAtu tathA me varaM dehi| 4. yebhyaH sarve lokA abibhayustAnAkSasAnaraNye raamo'hn| 5. bharnA saha pituH samIpaM gacchantI jihemiityvdcchkuntlaa| kRSNazcakramabibhararjuno gANDIvaM duryodhanabhImasenau gadAmabibhRtAmanye sarve yodhAH sAdhAraNaM dhnurbibhruH| 7. brAhmaNo'brAhmaNo vA yaH ko'pi nirdhano'zaktazca bhavettasmai dhanaM datta / 8. rAmabhAryAM jahAhi jahihi jahIhIti trirbibhISaNo rAvaNamupAdizat / 4. yasminkanyAmalaMkRtya varamAhUya tasmai tAM dadati sa brAhmo vivAha uttamaphalakaH / 10. haricaraNayoH prakSipto'yaM puSpANAmaJjalinaH kalyANaM vidhttaam| 11. purohitAsteSAM gRhaM gatvA prathamaM pAdAnavAnenijuH pazcAtsamantrakaM karma vyadadhuH / 12. dadAti draviNaM bhUri dAti daaridymrthinaam| so'vadAyati kIrtiM ca ziro'vadyati vidviSAm // .. . 13. saMdadhAti dhanurvyAyAM yadaiveSUna russaanvitH| .. tadaiva taM bhayAkrAntAH saMdhiyanti dharAdhipAH // 14. na jahAti sadAcAraMsa sadA caarnnstutH|| ujjihIte jagajjitvA tasya kIrtiH suraalym||.. 15. na klAmyati dinaM kRtsnaM dadAno'pi dhanaM bhu| naca klAmati saMgrAme nigajaghaTAzatam // su. saM. mandirAH pravezikA dAjha 93 TakA pATha - 11 888
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16. cAya pravRtirAtmAnapapittanA vivoparsa nihanti yuvamenyathA 17. adharmAnnAtrasaH pApa lokavAdAnna cAbibheH / daivAbdibhIhi kAkutstha jihIhi tvaM tathA janAt / mithyA mAmabhisaMkrudhyannavazAMzatruNA taam| 18. mAnavaMtA vilineti vAranA 19. yaddasiviziSTagocavAnasiiiA tatte vittamahaM manye zeSaM kasyApi rakSasi // 20. ravitiya rAyaMyalA rAmAvattio yadA necchati na dveSTi brahma saMpadyate tadA // prazna-2 gujarAtInuM saMskRta karo. 1. dhRtarASTranA chokarAoe gAyone choDI (4) ane laDAIne sthAnethI nAThA. 2. rAme zivanuM dhanuSa vALyuM mATe janake tene potAnI dIkarI dIdhI (7). 3. zUravIra mANaso potAnA zatruothI bItA nathI (zI). 4. rAjAnA mANaso mAruM dhana lAIna jAya mATe meM te pelA gharamAM nAMkhyuM (ni + thA). tamArA baLavAna zatru joDe salAhakaro (sa + ) ke tamAro deza nAza na pAme. tuM nAgo pharatAM lAjato nathI (a)? smRtio vidhavAonA punarlagnanI AjJA kare che ( thA). 8. jyAre govinda vAta kaheto hato tyAre teM tArA kAna kema baMdha karyA (pi + thA athavA mahi )? 9. strIo zarIre ghareNAM pahere che (jara ). 10. mANase TekamAMthI tochaDAI oLakhI kADhavI joIe (vi+vina). 11. tArA hAtha ane paga dho (gara + rijano ane pachI tAruM saMdhyA pUjana zarU kara. 12. rAjAnA adhikArIoe te jamInanI laMbAI mApI (mA). 13. yatio taLAve pANIthI potAnA kamaMDaLa bhare che (athavA 9). mmmmshmmmshmshmshh gujyAM raMpavanam - daMbha sevana duHkhe tajAya tevuM che. meM mshshshmmmmmmmmmmmshmshshmshshm su. saM. mandirAnta pravezikA daza 94 pATha-11 Ara
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATha - 1 2 | sAtamo gaNa niyamo vikAraka pratyaya pUrve dhAtunA svara ane aMtya vyaMjana e benI vacce mUkAya che. ane avikAraka pratyaya pUrve mUkavAmAM Ave che. pratyaya lagADatI vakhate pATha9 ane 10nA niyamo Ave che. dA.ta. = AiraH 2. dhAtunA anunAsikano lopa thAya che. dA.ta. 2 = manatti 3. DuMddadhAtumAM vyaMjanathI zarU thatA vikArakapratyaya pUrve aMtya varSa pUrvenA badalene mUkAya che. dA.ta. iMd=suMddamiTi 4. mArgo.niyamAvalinA vyaMjana saMdhinA niyama 12 no A pAThamAM upayoga thAya ja che. rUpAkhyAna 5 - u.aTakAvavuM vartamAnakALa -parasmapada ekavacana : dvivacana puruSa 1 ruNami puruSa ra. ruNasi puruSa 3 ruNaddhi rukha vartamAnakALa - Atmane pada ekavacana dvivacana puruSa 1 rundhe rundhvahe puruSa 2 runse 1 sAthe su, saM. mandirAH pravezikArI 95 mI bahuvacana rundhyaH ruddha runvanti bahuvacana runthmahe rundadhve pATha-12 .
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 3 puruSa 1 puruSa ra puruSa 3 puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 puruSa 1 2 puruSa puruSa 3 puruSa puruSa 2 puruSa 3 runddhe rundhAte ghastana bhUtakALa - parasaiMpada ekavacana aruNadham aruNa:/aruNat-d aruddham aruNat-dU arunddhAm hyastana bhUtakALa - Atmanepada ekavacana arundhi arunddhAH arunddha ekavacana rudhAni ruddhi ruNaddha ekavacana rudhai runtsva ruddhAm su. saM. mandirAntaH pravezikA dvivacana arundhva AjJArtha - parauMpada ekavacana rundhyAm rundhyA: rundhyAt dvivacana arundhvahi arunddhAthAm arunddhAtAm AjJArtha - Atmanepada 96 dvivacana ruNadhAva ruddham ruddhAm dvivacana vidhyartha - parauMpada dhAvahai rundhAthAm rundhatam dvivacana rundhyAva rundhyAtam rundhyAtAm rundhate bahuvacana arundhma aruddha arundhan bahuvacana arundhmahi arundadhvam arundhata bahuvacana ruNadhAma runddha rundhantu bahuvacana ruNadhAma hai rundhvam rundhatAm bahuvacana rundhyAma rundhyAta rundhyuH pATha - 12
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ bahuvacana rundhImahi rundhIdhvam rundhIran aJjanti aJjantu ajyuH piMSanti apiMSan vidhyartha-Atmapada ekavacana dvivacana puruSa 1 rundhIya rundhIvahi puruSa 2 rundhIthAH rundhIyAthAm puruSa 3 rundhIta rundhIyAtAm aJ (5.) vata.tR.5. anakti aGktaH 6.bhUta.tR.pu. me.. Anak - g mAzArtha vi.pu.me.pa. agdhi bhAvArtha tR.5. anaktu aGktAm vidhyartha tR.. ajyAt ajyAtAm piS (5.) pata.tR.pu. pinaSTi piSTaH 6.bhUta.tR.pu. apinaT - D apiSTAm mArtha di.5. me.. piNDDi mArtha tR.5. pinaSTa piMSTAm vidhyartha tu.pu. piMSyAt piMSyAtAm ric (6.) varta.52smai.tR.. riNakti riktaH pata.mAtmane.tR.pu. riGkte ricAte ha.bhUta.52smai.tR.5. ariNak - g ariGktAm tya..bhUta.mAtmane.tR.pu. ariGkta arizcAtAm bhAzArtha parasmai.vi.pu.me.. rigdhi bhAzArtha 52smai.tR.pu. riNaktu riktAm bhAvArthamAtmane. tR.5. riktAm ricAtAm vidhyartha 52.tR.pu. rijcyAt riJcyAtAm vidhyarthamAtmane.tR.. riJcIta riJcIyAtAm bhid (6.) vata.52smai.tR.pu. bhinatti bhintaH pata.mAtmane.tR.pu. bhinte bhindAte 4.bhUta.parasmai.tR.pu. abhinat-d abhintAm piMSantu piMSyuH riJcanti riJcate ariJcan ariJcata rizcantu rizcatAm rijcyuH riJcIran bhindanti bhindate abhindan su. saM. mandirAntaH pravezikA daE 97 BSEE pATha - 12 ?
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ & hya.lUta.Atmane.tR.pu. AjJArtha.parasmai.dvi.pu.je.va. bhiddhi AjJArtha parasmai.tR.pu. bhinattu AjJArtha Atmane.tR.pu. bhintAm virdhya parasmai. pa.tR. pu. vidhyartha Atmane. tR. pu. hiMs (5.) varta.tR. pu. hya.lUta.tR.pu. AjJArtha.dvi.pu. je.va. AjJArtha.tR.pu. vidhyartha tR. pu. puruSa 1 puruSa ra puruSa 3 puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 puruSa 1 puruSa 2 abhinta abhidAtAm abhinda bhindyAt bhindIta hinasti ahinat-d hindhi hinastu hiMsyAt ha - 5. bhAra vartamAnakALa ekavacana tRNei tRNekSi tRNe su. saM. bhandirAntaH pravezikA ekavacana atRNaham atRT-D atRNeT-D AjJArtha ekavacana tRNahAni tRNDhi bhintAm bhindAtAm bhindyAtAm bhindIyAtAm hyastana bhUtakALa 98 hiMstaH ahiMstAm hiMstAm hiMsyAtAm dvivacana tR'hvaH tRNDhaH tRNDhaH dvivacana aha atRNDham atRNDhAm dvivacana tRNahAva tRNDham bhindantu bhindatAm bhindhuH bhindIn hiMsanti ahiMsan hiMsantu hiMsyuH bahuvacana tRhyaH tRNDha tRhanti bahuvacana atUM atRNDha atR'han bahuvacana tRNahAma tRNDha pATha - 12
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 1 puruSa ra puruSa 3 puruSa 3 tRNeDhu tRNDhAm ti'hantu vidhyartha ekavacana dvivacana bahuvacana tuMhyAm tuMhyAva tUM hyAma tRhyA: tUhAtam tuMhyAta tUMhyAt tuMhyAtAm dhAtuo pahelo gaNa mAThuM lAgavuM (ga.6 paraspe.) 6 -pa.kheMcI kADhavuM, 6 - pa.ati lobha karavo vi ke + 6 - vadhAre kharAba karavuM. yuna - A.potAnuM mana kabaje karavuM narasuM karavuM, kamI karavuM sAtamo gaNa samayva-5. saMbaMdhamAM AvavuM, joDAvuM, miksa -pa.tela copaDavuM, maLI javuM (ga.2 A. tathA ga. 10) vi + san -khulluM karavuM, ughADuM karavuM yun 5. jovuM (ga.10), pha -AsaLagAvavuM, cetAvavuM ni yunnImavuM kSad -u.khAMDavuM, bhuko karavo d + vin - A.kaMpavuM, bIvuM, kaMTALavuM vid -A. kheda pAmavo, nAkhuza thavuM, na - 5. dUra rahevuM, vajevuM (ga.2A. | mAThuM lAgavuM. tathA ga.10). chid -u. kApavuM A + jhi-u. vaLagI rahevuM; pAse javuM, * hR6 -5. mAravuM, nAza karavo Azraya levo. piN - 5. daLavuM hiMsu-5. hiMsA karavI, nAza karavo. (ga.10) sa 6 -pa.saMbaMdhamAM AvavuM, joDAvuM anna -pa.nAza karavo, bhAMgavuM bIjo gaNa mit-u.cIravuM vin-AdhovuM, sApha karavuM mun -pa.bhogavavuM, A. jamavuM cotho gaNa yunuM -uM. joDavuM, vid- A. kheda pAmavo, nAkhuza thavuM, manu* yuna-pUchavuM, 6 su. saM. mandirAntaH pravezikA nA 99 pATha - 12 -
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavI vRk -5. vegaLA rahevuM, varjavuM zil -5. bheda karavo, rir -u.khAlI karavuM v -u.aDacaNa karavI, rokavuM, ghero vi + zil -vigatavAra karavuM hiMt -5. mAravuM, hiMsA karavI dazamo gaNa ghAlavo v + vighna-5. dhrUjavuM, bIvuM, kaMTALI javuM vid -A. vAdavivAda karavo, takarAra |ri -kApI nAkhavuM, bhAga karavo ni + yuna -nImavuM, v + yud -prayatnakaravo, udyoga karavo nAma (A - saMskRtanuM gujarAtI) vRptina - nirdaya mANasa puliMga adhiAra -hoddo, jagyA, annIyAra asthim - garajavAna, yAcaka jAma - icchA viIra - rAkSasanuM nAma zubhapAna - (julma - puM. killo) killAno samipretahetu - (abhipreta, abhi + pra + rU nuM karma.bhU.kR. iccheluM) saghaLI ISTa vastunuM (prApta karavAnuM) kAraNa rakSaka strIliMga vRSala mANasa zanit- Indrane jItanAra, rAvaNano putra pUrvavat-(dhULa - puM.na.dhULa, bhUko) dhULa jevuM (na.) jaina -zrAvaka niyoni - pradhAna, amaladAra pAntha - musAphara pAza - jALa, phAMso pRthanana - halako mANasa, nIca puruSa pradyumna - kAmadeva mastaja - mAthuM (na.) mUrdhan - mAthuM yatpAt - jeno paga vipra - brAhmaNa * su. saM. mandirAntaH pravezikA 100 zudra, pApI, vahI gayeluM alakSmI - khoTuM nasIba, duva, daridratA asidhArA - ( dhArA talavAranI dhAra - sUtti - (su - sAruM, chaTAdAra + vrutti -strI. vANI) sArI vANI, sAruM vacana, kharI rIte prasiddha karavuM te, zuddha vivaraNa. napuMsakaliMga agAra - ghara - strI. dhAra) e pATha - 12
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ yit - keTaluM jozaIR- koThAra, tIjorI ga'sthata - hAthInA lamaNA duSkRta - duSkarma, ghAtakI kAma, pApa dyumna - paiso, dhana mastta - kalyANa, bhaluM, pavitra hoya te muLaTaLyotsnAnana - (muTa - na. mugaTa) mugaTonI dIpti athavA prakAza paLa - nIca, kadarI, halakA manavALuM ae - (vaDu - puM. talavAra) jeNe talavAra kheMcI kADhI che te tattvavevin - tattva jANanAra rakSiLIya - dakSiNAne pAtra vavat - (yA - ga.3 nuM va.kR.) ApavuM | rUpI jaLa TvIna - garIba rAkhavjha - rAjasamudAya, saghaLA rAjAo vizeSaNa anArnavopeta -(Arjava - na. pramANikapaNuM + peta 35 + rU nuM karma.bhU.kR.) pramANikapaNA vagaranuM, apramANika anIjja - (anIja - na. sainya + sthA - ubhA rahevuM) lazkaramAM ubhA rahenAra, sipAI anya - bIjuM (sarva.) apramatta bephikaruM nahIM te - (a + pramatta - bephIkaruM) (ra - puM. tattva) tattva asAra vagaranuM, nakAmuM AtmIya - potAnuM puliMga pIDAra-duHkhadAyaka, ijA karanAruM savAcAra- (sat - vize. sAruM + AvAra - puM. cAla calagata, vartaNuMka) sArI vartaNuMkavALuM sUttuta - priya, AnaMdakArI hi~stra - khunI, mAMsAhArI avyaya jAnavara - pazu brAhmaNa rAjA - vALAna I su. saM. mandirAntaH pravezikA zveta -jo kriyAvizeSaNa akSarazaH - akSare akSara adyapravRtti - (adya -Aja + prakRti - mAMDIne) atyArathI mAMDIne anizam - rAta dahADo vRthA - phogaTa, nakAmuM nAma (B - gujarAtInuM saMskRta) maMtrI - maMtrin, thIsanniva vizrAma mahela - vizrAmaprAsAd vaMToLIo - cavAta, saMjJAvAta pATha - 12 101
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoho - adhikAra strIliMga bhosaDa - auSadhi DANI - zAkhA dhyA - dayA napuMsakaliMga 4gyA, hoddo - pada sAuta (zaheranuM nAma) - sAketa vizeSaNa uhuM huM - vividha dhyAthI pIgaNesuM - dayArdra bhAMhu - rugNa | hoziyAra - catura, kuzala avyaya ghaNuM paraM - prAyeNa ( [3. a.), (B.A.). svAdhyAya prAyaH prazna - 1 saMskRtanuM gujarAtI karo. 1. dInAya yAcamAnAya dhanaM dadataM mAM mA runddhi pApameva tasmAttvAmAzrayet / 2. kirmIrasya zarIraM cUrNavadapinaDbhImasenaH / 3. ripoH kariNAM gaNDasthalAnyabhindata vIrAH / 4. adyaprabhRti tvAM kozAgAre niyunajmi tadAtmano'dhikAre'pramatto bhava / 5. tasyAM tavAnurAgamasmAkaM puro vyarthaM kiM vyanakSi / kiM tena labhethAH / tAmeva gaccha / 6. araNye kecitpazavo'nyAnhiMsantyatastAnhisrAnbuvanti / 7. re re pAnthA ! jAle nipatito'ham / atrAgatya me pAzAMzchinta / 8. yatkiMcillabhase tadbhuJjIthAH / anyasya kasyaciddhanaM mA gRdhya / 8. na hiMsyAtsarvANi bhUtAnItyetaM vidhimakSarazo jainA anusaranti / 10. svagRhamAgatamarthinaM raghuH kiyadvasviSyate tvayetyanvayuGkta / 11. rAtrau nAbhuJji mahyaM kiMcidbhakSayituM dehi / 12. vetti sarvANi zAstrANi garvastasya na vidyate / vinte dharmaM sadA sadbhisteSu pUjAM ca vindati // 13. vRNakti vRjinaiH saGgaM vRkte ca vRSalaiH saha / karjamanArjavopetaiH sa varjayati durjanaiH // su. saM. mandirAntaH pravezikA ra 102 pATha - 12
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14. na saMpRNakti kRpaNai: saMpRkte na pRthagjanaiH / saMparcati sadAcAraiH saMparcayati paNDitaiH // 15. niyuGkte gulmapAlAn sa niyojati niyoginaH / niyojayatyanIkasthAn svayaM cAtmani yujyate // 16. na hinasti vRthA jantUMstRNAnyapi na hiMsati / tameva hiMsayatyekaM yastadAjJAM vilaGghate // 17. khidyate'sau na bhRtyeSu yAcakeSu na khindati / khinte teSveva ye dravyaM dIyamAnaM na gRhNate // 18. praNiGkte dakSiNIyAnAM viprANAM caraNau ca saH / yatpAdau mukuTajyotsnAjalairnenekti rAjakam // 18. chinatti saMzayaM zAstre viduSAM sUktibhissadA / chedayatyasidhArAbhirvidviSAM mastakaM ca saH // 20. mano nodvijate tasya dadato'rthamaharnizam / udvinakti tu saMsArAdasArAttattvavedinaH // 21. kecidyumnAya dhAvanti pradyumnAya ca kecana / nodyuGkte ko'pi dharmAya sarvAbhipretahetave // 22. pIDAkaramamitrANAM kartavyamiti zakrajit / abravIt khaDgakRSTazca tasyA mUrdhAnamacchinat // 23. tRNehni dehamAtmIyaM tvaM vAcaM na dadAsi cet / 24. kAmAndugdhe viprakarSatyalakSmIM kIrtiM sUte duSkRtaM yA hinasti / tAM cApyetAM mAtaraM maGgalAnAM dhenuM dhIrAH sUnRtAM vAcamAhuH // prazna - 2 gujarAtInuM saMskRta karo. 1. bhe hari bhane khaTAve nahIM (rudh) to huM se AunI DAjI aNI nAkhuM (chiT) . 2. telo mAMhA lAIne khAyavA bhATe te khosaDIkhAM mAMDyAM (kSud) . 3. chetsA brAhmaeArAbha sAthai vizrAmabhahesabhAM ghaezA brAhmaNo haMmezAM 4bhatA (bhuj) . vaMToNIkho jADone ane gharone toDI nAMSe che (bhaja). 4. 5. meM bhArA hu:jo tenI khAgaNa uhI jatAyA (vi + aJja), tethI tenuM DaiyuM dhyAthI su. saM. mandirAntaH pravezikA 103 pATha - 12
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIgaLyuM. Apa tene senAdhipatinI jagAe nimo (ni + yuna), te hoMziyAra ane zUro mANasa che. mane kAzI jatAM tame zA mATe aTakAvo cho (tha)? 8. ghaNuM kharuM tuM kyAM ane kyAre jame che (muga)? 9. hiMdustAnamAM ApaNe hAthathI anAja daLIe chIe, paNa vilAyatamAM saMcAthI daLe che. (f). - 10. huM maMtrInI jagyA upara kone nimuM (ni + yuQ? 11. have huM judI judI jAtanA jAnavarone vigatavAra gaNAvuM chuM (lava + zi). 12. caDatInI tenI badhI AzA bhAMgI na pADo (ba). 13. te yavane sAketane ghero ghAlyo (). 26 bahuratnA vasuMdharA - pRthvI bahu ratnothI bharelI che. ja 96 saMmitrane nayanorna diriddhiA - AMkho baMdha thayA pachI kAMI nathI. A0 9000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 6 ratnatA vayastha vibhUSaNam - saraLatA e hRdayanuM bhUSaNa che. 90 % nihAche mitravanyavAda - mitro ane badhuo jIbhanA agrabhAgamAM che. 90 0 navaM navaM pratiraM naram - manuSyone navuM navuM prItikara hoya che. 20 BTa su. saM. madirAnaH pravezikA daE 104 %EGEEE pATha - 12 {
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. 2. 3. svarAnta seT 1. 2. 3. pATha - 13 gaNakArya rahitakALa A - parokSa bhUtakALa bhUmikA parokSa bhUtakALa evuM batAve che ke kriyAne bahu vakhata thaI gayo che, athavA to kahenAra mANase te kriyA thatI joI nathI. sAmAnya rIte A kALa ghaNA prAcIna samayanI kathA kahevA mATe vaparAya che. vaLI, pahelA puruSamAM bolanAre je vAta bezuddhimAM karI hoya athavA to te koI vAta uMdhuM bolI chupAvavA mAgato hoya to te batAvavAmAM vaparAya che. se, aniT, veT 1. seT 1. aneka svarI tamAma dhAtuo seT che. dIrgha OM ane tlR kArAMta dhAtuo seT che. yu, ru, kSu, zI, nu, nu, kSu, fa, DI, tri, vR ane vR (ga.9/5, parauM.) A eka svarI dhAtuo seT che. sAmAnyathI seT dhAtune pratyayo lagADatA pUrve rU lagADavAmAM Ave che. 4. vyaMjanAnta seT vyaMjanAnta aniT kArikAmAM batAvelA dhAtuo sivAyanA bIjA vyaMjanAnta dhAtuo se che. 2. aniT svarAnta aniT 1. svarAnta se niyama 3 ane svarAnta veniyama 1nA dhAtuo sivAyanA tamAma ekasvarI dhAtuo aniT che. jju su. saM. mandirAntaH pravezikA 105 pATha - 13
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. vyaM nAnta aniT (102) k zak / c ch j d n p bh - sAmAnyathI aniT dhAtune pratyayo lAgatA pUrve phaeN lAgatI nathI. - - - had / - dh - krudh, kSudh, budha, bandha, yudh, rudh, rAdh, vyadh, zudh, sAdhU, sidh / - - - pac, muc, ric, vic, vac, sic / prcch| tyaj, nij, bhaj, bhaJja, bhuj, bhrasj, masj, yaj, yuj, ruj, raj, vij, svaj, saJj, sRj / ad, kSud, khid, chid, tud, nud, pad, bhid, vid, zad, sad, svid, skand, m z S s ghas, vas / h daha, diha, duha, naha, miha, ruh, liha, vaha / 3. veT man, han / Ap, kSip, chup, tap, tip, tRp, dRp, lip, lup, p, zap, svap, sRp / yabh, rabh, labh / gam, nam, yam, ram / kruz, daMzU, diza, dRz, mRz, rizU, ruz, lizU, viz, spRz / kRS, tviS, tuS, dviS, duS, puS, piS, viS, ziS, zuS, zliS / - svarAnta veT sU 9. F, F(21.8/2,....), I (3/4.4,6. caag ma n.6,6. calag } halavuM) A ekasvarI dhAtu ve che. 2. sAmAnyathI tamAma ve dhAtuo vikalpe seche. tethI pratyayo lagADatA pUrve vikalpe i lagAuAya che. vyaM nAnta veTU (33) c taJc, vrazca / j aJja, taJja, mRj / su. saM. mandirAntaH pravezikA 106 - pATha- 13
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ dU dh p m - - - - 1. vartuLa 0 karela pratyayo vikAraka che. puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 vistar, svar rajU, sik| varRpa, pa, tRp, trar, p| kSam| puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 ekavacana a tha a py # z kSa h paramaipada ekavacana pratyayo Atmanepada - az, vijJA, nak akSa, nis + p, tam, vas cAha, murtta, 6, gRha, kudde, bRha, mudde, spRha, niha, vrud 107 dvivacana va athus atus dvivacana vahe Athe Ate bahuvacana ma a us bahuvacana mahe dhve ire niyamo 1. parokSa bhUtakALanA pratyayo paikI phakta tha, va ane meM pratyayo ja rU le che. dA.ta. vudh = nubuddhiva / nubudhima / yuvodhitha / 2. trIjA gaNanI jema dvirUktinA niyama lAge. dA.ta. = vAr / 3. (A) vikAraka pratyayo pUrve upAMtya hasva svarano guNa thAya. dA.ta. vudh = juvotha / (B) parauM. mAM aMtya svara ane upAMtya OM nI pra.pu.e.va. mAM vikalpe ane pR.pu.e.va. mAM khAsa vRddhi thAya che. ja su. saM. mandirAntaH pravezikA pATha - 13
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ dA.ta. = vAr / varI (C) parauM. dvi.pu.e.va. mAM aMtya svarano guNa thAya che. upAMtya Ja ema ja rahe che. dA.ta. = varjya gaN = nAmitha / 4. vyaMjanathI zarU thatA pratyayanI pUrve se tathA aniTna avazya rU lAge tathA vene vikalpe rU lAge che. dA.ta. vulu = vuvuN + $ + va = ghubudhiva / (aniT) vunnum = juvuk + $ + tha = vubudhdhitha / mudda = mumud + TM + va = mumuhiva / mumua / (veT) apavAda : (A) , rR, rR, vR (dvi.pu.e.va.vathi), stu, haiM, sthu ane zru dhAtumAM e pratyayo rU letA nathI dA.ta. hra = cIva / (B) dhRsva jja jene aMte hoya evA aniT dhAtuomAM thanI pUrve rU AvatI nathI dA.ta. 'stra = tastartha / (C) aMte svara hoya evA aniT dhAtuo athavA vacce a vALA vyaMjanAnta aniT dhAtuo tha pUrve vikalpe haiM le che. dA.ta. nI = ninayitha / ninetha zab = vitha / zazavatha / 5. dhAtunA aMte a ke A sivAyano svara hoya to v no TrU thAya che. paraMtu jo tenA pahelA rU hoya ane rU nI pUrve aMtaHstha ke dda hoya to dh no vikalpe thAya che. dA.ta. + che = ca / vR + dhye = vaLa / variSye / 6. r kArAMta dhAtu + va ke ma pratyaya = dhAtunA aMtya maiM no b thAya dA.ta. kSam = rakSam + vahe = rakSavahe / vrukSam + mar3e = rakSamade / 7. sva, krU (ga.284), ghU (ga.985) veT hovA chatAM tha pUrve ja vikalpe rU lAge che anyatra rU nitya lAge. dA.ta. sva = sasvathi / sasvartha / sasvariva|yU = dUdhavidha / Tuthotha / dudhuvivA su. saM. mandirAntaH pravezikA 108 pATha - 13
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. pATha 11, niyama 8 pramANe phikta rU ke 3+ vijAtIya svara =rUno rUchyuM ane 3 no nyAya ane kirUkta ruke 3+ sajAtIyasvara= baMne maLIne dIrgha ke thAya dA.ta. rU pivA 9. rU (javuM)mAM svarAdi avikAraka pratyaya pUrve kirUkta thayelI rUlaMbAya che. dA.ta. = + rUva = + va =civa (pATha 7, niyama 2-B) 10. (A) dIrgha kArAMta, joDAkSara para hasva da kArAMta tathA jha, DhaDhDha ane nA ATalA dhAtuono badhA pratyayo para guNa thAya che. dA.ta. = + rUva = paravA k = mAnachivA nA = navI parivAravR= sarvArivA (B) , 9mAM avikAraka pratyayo para vikalpa guNa thAya che. jyAre A dhAtuomAM guNa thato nathI tyAre temano svara hasva thAya che. dA.ta. = + mathum = + artha = zazazu: (guNa na thAya tyAre), $= zazaratha: (guNa thAya tyAre). 11. (A) , , gu, yu, , pU A chaThThA gaNanA dhAtuomAM... (ka) parokSa prathama ane tR.pu.e.va.nA pratyaya pUrve, (1) preraka ya nI pUrve, (3)adyatana karmaNi tR.pu.e.va. nA pratyaya pUrve, guNa - vRddhi thAya che. dA.ta. 3 + ma = 3oTA (B)bAkInA vikAraka pratyaya pUrve guNa-vRddhi na thAya dA.ta. n + tha = vRkuTiza (C)parokSa pra.pu.e.va.mAM aMtyasvaranI vRddhi vikalpa thAya. guNa na thAya, upAMtya svarano mAtra guNa thAya. dA.ta. yud + a = loTa / cuTArU=+ ma=sunAva /junuvA 12. keTalAka dhAtuo jevA ke majU ane jUnA gaNakArya rahita kALamAM rUpa ja nathI. 13. (A) mAM kArAMta dhAtune prathama ane tRpu.e.va.nA ne badale ma pratyaya lAge da8 su. saM. madirAntaH pravezikA : 109 EEEEEEE pATha - 13 :
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ dA.ta. jJA=jajJa + = (B) mAM kArAMta dhAtu + se ke svarAdi pratyaya = mA lopAya che. dA.ta. = + 3 = 29 + ma = ravivAraH 14. gaNakAryavALA kALonA ane varta..nA pratyaya sivAya bIjA pratyaya pUrve dhAtuonA aMtya , che, ene badale mAM mUkAya che. dA.ta. nai = ratna nannata nAjuka 15. (A) parokSa bhUtakALamAM mUnI dvirUkti thatAM vamUvuM thAya che. (B)fja nA jU no thAya, hiMnA sno pUbadhe ja thAya ane nA rno va vikalpa thAya che. dA.ta. ni = / niyAdi= viyAya / niyA vi= cirAya / vivAviya / vijaya 16.ma,na, ga, ghana, s + svarAdi avikAraka pratyaya tathA teno rR+ vyaMjanAdi avikAraka pratyaya = dhAtuno 3 lopAya tathA kam ane thar mAM e lopAtAM anukrame ane jU thAya che. dA.ta. mUtranamivAnapu:na=nattivAri=nakSatra nakSA 17. dha + 2 (A.bhaNavuM)nuM aMga parokSa bhUtakALamAM dhinA thAya che. S111che. 18. upAMtya hasva travALA anirdhAtu+ghoSa vyaMjanathI zarU thato vikAraka pratyaya = trano vikalpa thAya che. dA.ta. K + tha = raNa ratha sarNa paraMtu mRga, dhAtumAM nitya thAya che, tathA A dhAtumAM pUrvevikalpamUkAya dA.ta. jaina = satra / saniza za = 24/raziyA 19. manne badale parokSa bhUtakALamAM vikalpa pa thAya che. tyAre dhAtune pratyaya pUrve phalAge che. 4 su. saM. padirAH pravezikA ( 110 kilakilA pATha -13 [g
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ dA.ta. AvuM / nayAma / nayasitha / ane nRt 20. r vALo upasarga + na, naT (ga:10), nAthu, nAthu, na , nak, de sivAyano s thI zarU thato dhAtu = s no thAya che. ane snI vacce mArgo.mAM gno p thAya e niyamamAM ApelA ja akSaro AvI zake. dA.ta. para + nI = khinAya noMdha - keTalAkanA mata pramANe nAy, maiM ane na e apavAdamAM gaNAtA nathI. 21. jam (ga.10) dhAtumAM gaNanI nizAnI ayano vikalpe lopa thAya che. AzIrvAdArtha parauM. ane adyatana bhUtakALa sivAyanA badhA gaNakArya rahita kALomAM ane arthamAM A pheraphAra thAya che. dA.ta. ame / jAmayAzca 22. zuk, ghuN AdimAM vikalpe Ay lAge che. dA.ta. gup = khuzopa / gopAyAOAra - cara 23. raN ane nam + svarathI zarU thato pratyaya = dhAtunA upAMtya a pachI na umerAya che. dA.ta. ram = ramya / (parokSa bhU.kA.tR.pu.e.va.) www apavAda - v mAM adyatana bhUtakALamAM 6 umerAto nathI temaja parokSa bhUtakALa sivAya jyAre rU le che tyAre paNa umerAto nathI. rUpAkhyAna vuk - jANavuM paraaipada puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 ekavacana bubodha bubodhitha bubodha ekavacana bubudhe su. saM. mandirAntaH pravezikA puruSa 1 dvivacana bubudhiva bubudhathuH bubudhatuH Atmanepada dvivacana bubudhivahe 111 bahuvacana bubudhima bubudha bubudhuH bahuvacana bubudhimahe pATha - 13
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 2 puruSa 3 bubudhidhve bubudhire - kup (5. ), krudh (5. ), kruz ( 5 ), kSud ( 3 ), kSudh ( pa. ), kSubh ( 3 ) gup (ga. 4. parasmai. ), ghuS (5), nud (5.), puS (5.), bhuj ( 3. ), muc ( 3. ), mud (A.), muS (5. ), duS ( 4 ), tuS ( 4 ), tud ( 3 ), juS ( A. ), yuj ( 3. ), yudh (A.), rudhU ( 3. ), rud (5. ), ruj ( 5. ), ruS ( 5. ), ruh ( 5. ), luT ( 4 ), luT ( 3. ), lubh (ga.1/4/6/ parasmai. ), lup (3.) Jane zuc (5.) khA dhAtukhonA 35o budh nI bhebha bhaeAvA. puruSa 1 puruSa ra puruSa 3 bubudhiSe . bubudhe puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 Atmanepra.pu. ekavacana cakAra/cakara cakartha cakAra ekavacana cakre cakRSe cakre bubudhA bubudhAte ninAya ninye kR - 3. 2 paraApada su. saM. mandirAntaH pravezita dvivacana cakRva cakrathuH puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 - sR (4.) nA 35o kR nI prema bhAvA. cakratuH Atmanepada dvivacana cakRvahe cakrAthe cakrAte ekavacana ninAya / ninaya ninayitha/ninetha ninyathuH ninyatuH ninyivahe nI - 3. arj paramaipada dvivacana ninyiva bahuvacana cakRma cakra cakruH bahuvacana cakamahe cakRve cakrire bahuvacana ninyima ninya ninyuH ninyimahe 112 pATha - 13
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zI (A.) ane DI (A.) nA 3po nI nI prema bhaeAvA gad (5.) tR. pu. jagAda jagadatuH jagaduH - van (A.), vam (5.), val ( 3 ), vas ( 1. 2,A.), vraj (5.), zas (4. hA), zram (5.), zlath (4.), zvas (5.), has ( 4 ), has (5.), gras (A.), gal (4.), ghaT (A.), jvar (4.), jval (4.), kaS (5.), kram (3.), klam (5.), kvath(5.), kSaN (3.), kSar (5.), skhal (4.), tvar ( A.), stan (4.), dhvan (4.), dad (A.), bhaN (4.), bhaS (gaM. 1, parasmai.), prath (A..) ane svad (A.) khA dhAtunA 3yo gad nI Thebha bhAvA. puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 zR (ga. 8, 52.) tR. pu. e, dvivacana sasmAra / sasmara sasmariva samartha sasmAra zazAra - pRR (1.3, 52.) ane dR (ga.8, 12.) nA 3yoM zR nI bhebha bhaeAvA. ghe (1.8,42.) J.y. cukoTa cukuTatuH cukuTuH - sphur, sphuT (ga. parasmai.) ne truT nA 35o kuT nI Thebha bhaeAvA. nU (ga. 6, 52.) dvi.pu. nunuvitha nunuvathuH nunuva -ru (5.), yu (ga. 2, 52.), pU (3.), pU (ja. 1, A.), lU (ga., (.), dUM (A.), kSu (ga. 2, parasmai.), kSNu (5.), sru (5.), sU ( 1. 2, khA.) ane sU (4.) dhAtunA rUpo nU nI jema jANavA. puruSa 1 puruSa 2 - u. 48 szg puruSa 3 Atmane.tR.pu. ekavacana jJA - 3. bhAvu parapada ekavacana jajJau jajJitha/jajJAtha jajJau jajJe sasmarathuH sasmara sasmaratuH sasmaruH zazastu: / zazratuH zazaruH / zazru: dvivacana jajJiva jajJathuH jajJatu: jajJAte su. saM. mandirAntaH pravezikA 1 13 bahuvacana sasmarima bahuvacana jajJima jajJa jajJu: jajJire pATha- 13
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ - dA (1.3,3.), dhe (4.), dhA (3.), do (pa.), pA (2.1 / 2, parasmai.), ghrA (4.), glai (4.), kSai (4.), mA ( 4 ), yA (5.), rA (4.), lA (4.), vA (4.), mnA (4.), mlai (4.), psA (5.), zo, (5.) so (5.) gai (5.), hA ( 3 ), bhA. (4.), sthA ( (.), snA (4.), zrA (5.), dhmA (5.), dhyai (4.), drA (4.) khane trai(A.) dhAtunA rUpo nI jema jANavA bhU (ja. 1, 52.) tR. 5. babhUva for (01.9,42.) q.Y. former hi (ga. 5, 52.) tR. 5. jighAya far (21.4,6.) 4.y. Pararar, cikAya babhUvatuH jigyatuH jiSyatuH cicyatuH, cikyatuH han - 5. (A.) haThAvuM paraaipada ekavacana jaghAna / jaghana jaghanitha / jaghantha jaghnathuH jaghnatuH jaghnate dvivacana jaghniva puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 javAna khAtmane. tR. pu. jaghne jan (A.) tR. pu. jajJe jajJA - jJA (ga. 8, 7.) nA 3po jan nI bha bhaeAvA ghas (1.1,52.) tR. pu. jaghAsa sRj (Ja. 6, 52. ane. 4, A.) dvi.pu. sasarjitha, dRz (ga. 1, parasmai.) dvi.pu. tRp (ga.4,5,6, parasmai.) dvi.pu. lI (8.8, 52. 2.4,A.) pra. pu. sakhaSTha dadarzitha, babhUvuH jigyuH jighyuH jju su. saM. mandirAntaH pravezikA 114 cicyuH, cikyuH bahuvacana jaghnima jana jaghnuH jaghnire jajJire jakSatuH jakSuH sasRjathuH sasRja dadRzathuH dadraTha tatarpitha, * tatRpathuH tatarpya, tatraya. lilAya, lilyiva liliyama lilaya, lalau tatRpa pATha- 13
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvi.pu. svR (ja. 1, 52.) dvi.pu. tyaj (ga.1,52.) dvi.pu. piprayitha, pipretha pipriyathuH pipriya (OL.C,G.) P.y. at (13.), far (4.) vi fae (vii.) ugu ZU AA JH AYU su (ga. 5, 7.) dvi.pu. suSavitha, suSotha suSuvathuH suSuva - su (ga. 1,2, parasmai.), yu (ga. 9, (.), hu ( 1.3, parasmai.), dhu (3.) ane hu (ga. 2, kha.) nA 3po su (ga. pa, 3 ) nI prema bhAvA he (ga. 1, 7.) dvi.pu. juhavitha, juhotha stu (ga. 2, 7.) tR. pu. tuSTAva - sru nA 3yo stu nI prema bharAvA hR ( ga.1, 7.) dvi.pu. jahartha jahathuH jahU - dhR (3.), dR (A.), pR ( ( . ) ane mR (A.) nA 3yo hRnI zebha bhaeAvA. dhU (ga. 1/5/9, 3.) dvi.pu. dudhavitha, dudhotha dudhuvathuH dudhuva stu (ga.8, 7.) tR. pu. tastAra tastaratuH tastaruH - kRR (5.), gRR (Ja.8,5.) ane vRR (3.) nA 35o stR nI prema bharAvA. gR (ga.6,5.) tR.pu. ukh - 5. 4dhuM mad - 5. gholavu gup- 5.2kSA 2 lilayitha, lilyathuH lilya liletha, lalitha, jagAra, jagAla sasvartha, sasvaritha tatyajitha, tatyaktha dhAtuo pahelo gaNa ghas - 5. jAvu punar + jIv - 5. pAchA chavatAthavaM ke su. saM. mandirAntaH pravezikA lalAtha juhuvathuH juhuva tuSTuvatuH tuSTuvuH jagastu:, jagaruH, jagalatuH jagaluH sasvarathuH sasvara tatyajathuH tatyaja jval - 5. prAza dru- 5. ghoDavu bhaN- 5. jola mUrccha - pa. jelAna thavuM mlai - pa. zrIbhaNAvu, nasma thavuM, thAr3I 115 pATha- 13
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ javuM - cotho gaNa - A. ALoTavuM - pa. gusse thavuM vam - pa. okavuM, ulTI karavI 7 - . tarasa lAgavI sid-5. niyamita karavuM, sArA kara1sArI - pa. garva dharavo nIkaLavuM ra6 - pa. ijA karavI stana - pa. raDavuM, gAjavIja karavI tri-5. sneha rAkhavo vR- 5. avAja karavo dazamo gaNa / bIjo gaNa - A.cAhavuM, prIti karavI su-5. vahevuM + mU-jaDamULathI kApI nAkhavuM puliMga nAma (A - saMskRtanuM gujarAtI) | | pRSaya-zikAra kanyA-harSa, praphullita thavuM te, vikAsa vibhUti-paiso, caDhatI sthiti zva-RSinuM nAma che. napuMsakaliMga dvi- dezanuM nAma che #Anana - jaMgala nya - eka jAtanI paraNavAnI rIta. mura- rAte khIlatuM kamaLa A rIte strI ane puruSanI aMdaroaMdaranI kSatvi - kSaNavAra hovuM te kabulAtathI paraNAya che. vivyAzramapada - (divya - svarganA jevuM grAvar-paththara + maHpara - na. Azrama) suMdara navumAnis- rAkSasanuM nAma che Azrama strIliMga ghara - divase khIlatuM kamaLa - lohI ti- dattaka lIdhelI chokarI vAsI - (trA - suMdara + sava- saghaLA avayavo) jenA badhA samaye baMne pakSane lagatuM (sarva) aMga suMdara che evI strI, sarvAga suMdarI kSata- (kSanuM karma.bhU.ka.) ghAyala thayeluM manvatA-dhImApaNuM, sustI panAyamAna - (pa + mam ga.1,A. mAyA - luccAI, jAdu jevuM javuM' nuM varta.kR., 1 no nA thAya che.) daBE su. saM. madirAH pravezikA ! 116 ravi pATha - 13 TET
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ puMliMga doDatuM 1- zaka athavA aTakaLa batAvanAra pUrva - paheluM (sarva.) kriyAvizeSaNa matta - (manuM karma.bhU.kR.) unmatta | pari- upara sani - sipAIo sAthe puratA - sAme, AgaLa hata - (danuM karma.bhU.ka.) marAyeluM | him - bahAra avyaya pakA - ekavAra (kri.vi.) nAma (B- gujarAtInuM saMskRta) reNukA - rebuvA (eka strI) aviveka - mavAra - napuMsakaliMga RcIka - trIja (vizeSa nAma che.) | nAmanuM - nAnA nAmananuM tu.e.va.) kArtavIrya - vartivarSa (eka rAjA) vizeSaNa kahADI -paraNa nAnAmAM nAnuM - vaniSTha gAdhi-madha (eka rAjA) avyaya bhRgu- mRgu RSinuM nAma) kadI nahIM- naiva, varjivit jamadagni- gamana (RSinuM nAma) jaDamULathI kApavA mATe - kanya tuma strIliMga (3nmU nanuM hetvartha ku.) chuTI - mu(mun nuM karma.bhU.kR.nuM nAmanuM nAma strI.) sivAya- te (paMcamI le che.) jIvatI-gavatI (nInuM karta.varta.kunuM kriyAvizeSaNa strI.), saLIvALIva-. jIMdagI ane sa (sadane ThekANe) a. sAthe ] ghaNuM-thum svAdhyAya prazna- 1 saMskRtinuM gujarAtI karo. 1. bahu jagada purastAttasya mattA kilaahm|| 2. bhuktaM tvayA kaliGgeSu / nAhaM kaliGgAJjagAma / kaNaka su. saM. madirAH pravezikA daE 117 BEEEEEEza pATha - 13 [E
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. purA kila duSyanto nAma rAjA babhUva / sa ekadA mRgayAM kartuM vanamiyAya / tasya sainikA amAtyAzcAnujagmuH / tasminkAnane duSyanto bahUnmRgAJjaghAna / ekaM mRgaM palAyamAnamanusaranmArge divyAzramapadaM dadarza / tasya sainikAH pUrvasminneva sthAne tasthuH / kaNvasyAyamRSerAzrama iti jJAtvA taM praviveza / pravizya ca ko nu bho atreti papraccha / kaNvasya kRtikA duhitA zakuntalA zramAdbahirAgatya duSyantaM svAgataM vyAjahAra / zakuntalAM cArusarvAMGgI dRSTvA duSyantastAM cakame / tasyAH pANiM gAndharveNa vidhinA rAjA jagrAha / anantaraM kaMcitkAlaM tAvubhau tasminnAzrame cikrIDatuH / ramamANaM rAjAnaM prekSya sainikA: puraM nivavRtire / rAjApi pazcAtsvaM nagaramupayayau / 1 4. kiyadvasu brAhmaNebhyo yUyaM dada / na vayaM tebhyaH kiMciddadima / 5. unmAdaM vIkSya padmAnAM kumudAnAM ca mandatAm / kSaNikatvaM vibhUtInAM cetasA nizcikAya saH // zuzrAva samastatsarvaM pratasthe ca sasainikaH / 6. 9. tastanurjajvalurmamlurjaglululuThire kSatAH / mumUrccharvavamU raktaM tutRSuzcobhaye bhaTAH // 8. jambumAlI jahau prANAn grAvNA mArutinA hataH / 8. babhANa sa na me mAyAM jigAyendro'pi kiM nRbhiH / prazna - 2 gujarAtInuM saMskRta karo. 1. 2. 3. 4. tenI jarAja yAsa bhATe te kheDa vakta gusse thayo (kup) bhane potAnA choDarAkhone tene bhArI nASavA irabhAvyaM (diz). gAdhi nAmanA rAjAe bhRgunA chokarA RcIkane potAnI chokarI ApI (vA). teNe jamadagni nAmanA chokarAne janma Apyo (sU). 4bhadRgni rezuane paraeyo ( pari + nI ) . 5. sauthI nAnA chokarA parazurAma sivAya te kAma koIe karyuM nahi (i). 6. potAnI DuhADIthI tenuM bhAthu tethe abhI nApyaM (chidU). "" 7. 4bhadRgni khe abhathI khuza thayA (tuS) khane'dhuM (abhi + dhA), "putra, tuMvara bhAga. ' 8. parazurAme viMnaMtI karI ke(q) mArI mA jIvatI thAya ane tenA pApathI chUTe. 8. tyAre 4bhadRgnikhe 'dhuM (vi 3 A + hRkhAtmane. ) "tema thAkho" khane reezua vadl bol (Je + Fen). dha su. saM. mandirAntaH pravezikA 118 pATha- 13
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10. keTalAka vakhata pachI kArtavIrya nAme rAjA te Azrame AvyA (A + gam) 11. teNe ane tenA sipAioe saghaLA jhADa kApI nAMkhyA (pa), jamIna verAna ka2I (utpannAM ) ane RRSinI gAyo lai gayA (apa + ). parazurAma ghare hatA nahi (C). jyAre te AvyA tyAre kArtavIrya sAthe laDyA (yuk) ane tene mArI nAkhyo (F). 12. jyAre kArtavIryanA chokarAoe A sAMbhaLyuM (nnu) tyAre teo gusse thayA (Sa) ane te Azrame AvyA (A + gam). 13. jamadagnine ekalA dekhI tenA para tIra nAMkhyA (kSip, mu) ane tene mArI nAMkhyo. 14. jyAre parazurAma ghare AvyA (tti + vRta) tyAre te gusse thayA ane kSatriya vaMzanuM nikaMdana kADhavA nizcaya karyo (nis + ). 15. kArtavIryanA chokarAone teNe pUchyuM ke, '"tame mArA pitAne mArI nAMkhyA ?'' teoe kahyuM, "nA, ame tene mArI nAkhyA ja nathI (pa)''. 19. paNa parazurAme jANyuM (jJA) ke te gunegAra hatA ane teone temaja bIjA kSatriyone mArI nAMkhyA. su.saM. mandirAntaH pravezikA 118-B pATha-13
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. 3. 4. 5. pATha - 14 B - parokSa bhUtakALa niyamo 6. be sAdA vyaMjananI vacce eN hoya ane dhAtuno vyaMjana dvirUktimAM na badalAyo hoya tyAre avikAraka pratyaya pUrve ane paraspai.dvi.pu.e.va.no tha pratyaya ph le che tyAre tenI pUrve a ne badale haiM mUkAya che, ane dviphakta vyaMjanano svara sAthe lopa thAya che. (E) dA.ta. tan = [ + 5 + [ + $ + va = tenava / paN = k + + [ + $ + tha = vitha / papavatha / rR, pat, ma, traN ane rAy (ga.5,guno karavo) dhAtuomAM paNa ghU thAya che. (htva) dA.ta. haiM = tatAra - tatara / tevi / n= niva| tram = Apiva Apima / rR, zrama, trasa, paLa, rAkha, bhrAt, zrAd, snAza, myam ane svan mAM vikalpe haiM thAya che (patna) dA.ta. = nariva / naivi / pram = vaSramiva / premiva / v thI zarU thatA dhAtu, zak ane r mAM 6 na thAya (putva) dA.ta. zas = zazAma / zazata / zazasiva / vam = vavAma / pragnya, vam, zraz mAM badhAya pratyayo pUrve vikalpe thAya, tyAre anunAsika lopAya. (C) dA.ta. r = zretha / zazrantha / zrethiva / zarthiva / kaNanI jema ja parokSamAM saMprasAraNa thAya che (saMprasAraNa) dA.ta. va = vAvI 7. (A) vikAraka pratyayo pUrve dhAtunI dvirUkti thayA pachI phikta vyaMjanamAM saMprasAraNa thAya. jo saMyukta vyaMjana hoya to AkhA saMyukta vyaMjananI dvirUkti karyA pachI saMprasAraNa karavuM (saMprasAraNa) dA.ta. yat = thayan + a = phyAna / Dvana svap = suSpApa / mukhyapa | ... su. saM. mandirAntaH pravezikA 119 pAMTha - 14
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ j. 2 8. yu, mudda,sudda, sid + ra4 ke zUnya =no ke sthAya dA.ta. mu=munot + =munInka ke mumo + tha =mumoDha/mumodA nad + 24 ke zUnya =no thAya. : dA.ta. nak + tha = nana + tha = navaktA mArgo niyamAvalinA vyaMjana saMdhinA niyama 21 mujaba jyAre vannAno lopa thAya che tyAre pUrvenA ke mA no go thAya che. (saMprasAraNa) dA.ta. vava= + tha = 300+ tha = 38+ Dha= 3oDhA 11. (A) (u.) mAM vikAraka pratyaya pUrve 3vad ane avikAraka pratyaya pUrve , san karIne rUpo karavA (saMprasAraNa) dA.ta. ve =2 + = vam + ma =Athe / vayA + ma = +, va=civa athavA an + va = viva (B) athavA to nA badhAya pratyayo para vAta karIne rUpa karavA (saMprasAraNa) dA.ta. ve= + ga = vA + ma =vavA + 3 = vavA + ga =vavI ve + va = vavA + $ + va = vat + $ + 3 = vivA 12. (A) ce (u.) +vikAraka pratyaya =ce nuM vivyam karI rUpo karavA (saMprasAraNa) dA.ta. e = = gvya = vicai + ma = vivyAyA. | (B) ge(u.) + avikAraka pratyaya =ce nuM vivI karI rUpo karavA (saMprasAraNa). dA.ta. e =vivyivAritrikA 13. hai(u.bolAvavuM) nuM parokSa bhUtakALanA badhA pratyayomAMzthAya che. (saMprasAraNa) dA.ta. he= gudu + = purva / gudavA zino vikalpa zu thAya che (saMprasAraNa) dA.ta. Izva =vi/vi athavA zizcAya / ziyA ga, traDha ane ce dhAtumAM pratyaya pUrve rUkhAsa Ave che. dA.ta. 2 = gAriyA mazna ane nA pachI vyaMjanathI zarU thatAM vikAraka pratyaya hoya to tenI pUrve A pachI na umerAya che. tyAre rUlAgatI nathI. dA.ta. mallu =mamI naza = nas + tha = sanaMThA 98 su. saM. madirAH pravezikA paNa 120 kikAkA pATha-14 ja
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18. 17.03 thI zarU thatA ane joDAkSara aMte hoya evA dhAtumAM, 9 thI zarU thatA dhAtumAM, kesa (ga.5,A.vyApavuM) dhAtumAM, phikti thatAM svarayukta vyaMjana pachI slAge che. tyAre phiktimAM na hoya to mana thAya che. tenuM Agama). dA.ta. = = = + + 1 + 4 = sa + 6+ sat + = mAnarvA = = +6+n +0= +7 an += mAnA gaNa = ma = + + + = mA + + a + 5 = gAnA - mA sivAyanA dIrgha svarathI zarU thatA dhAtune ane jhaphpha sivAyanA aMte saMyukta vyaMjanavALA 5 sivAyanA hasva svarathI zarU thatA dhAtune mAlagADIne, mUkenA parokSa bhUtakALanA rUpa lagADavAthI rUpo thAya che. (gAyukta parokSa) dA.ta. raMga = + mAtra =rAjAzAkhyapUvAmA Dranka Drad + mAm + ra = phAjhA gAe vikAraka pratyaya hovAthI aMtya svara ane upAMtya hasva svara (vit sivAyano) no mAm pUrve guNa thAya che (Ayukta parokSa) dA.ta. sIjI miyAjIrAvid =virAjIvarAvavA 20. mam nA sAmAnyathI rUpa thatA nathI. pU nA thAya che. A yukta parokSamAM lagADavA mATe annA nIce mujaba rUpa thAya che (gA yukta parokSa) ekavacana dvivacana ' bahuvacana puruSa 1 mAsa Asiva ... Asima puruSa 2 mAsitha AsathuH Asa puruSa 3 mAsa AsatuH AsuH 21. paramaipadI dhAtune , pU, mam nA parokSa parasmapadanA rUpa lAge ane AtmapadI dhAtune nA AtmapadanA rUpo lAge (gAyukta parokSa) 22. dazamA gaNanA dhAtune, preraka dhAtune, IcchAdarzaka dhAtune, nAma sAbita dhAtune ja su. saM. mandirAH pravezikA paNa 121 TakA bA pATha-14 19.
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23. ane aneka svarI dhAtune mAm lAge che (gAyukta parokSa) dA.ta. 6 = k + a + mAm + cAra = thayIjIvAra varSa, ma, vAs ane sAm dhAtuo mA yukta parokSa bhUtakALanA ja rUpa le che. dA.ta. rakSAzcAt = 3yAzcA kAs = kAsAJcakre / As = AsAJcakre / 35,vi (ga.2), nA ATalA dhAtumAM sAmUvikalpa lAge che (sAyukta 24. parokSa) ' ' dA.ta. 36 = moSAzcAra / phlopa vid = vijhA / viverA jAgR = jAgarAmAsa / jajAgAra /jjaagr| 25. mI, dI, 5,ATalA trIjA gaNanA dhAtumAM dvirUkti thayA pachI vikalpa lAge che (grAm yukta parokSa) dA.ta. =nidrA/nidrAya/giyA=vipAra/vArA huM=zukravIdait/gudAva / guvA karmaNi parokSa bhUtakALa pATha 13 ane 14mAM ApelA niyamAnusAra pheraphAra IpachI AtmapadanA pratyayo lagADavAthI karmaNi parokSa bhUtakALa thAya che. dA.ta. pa = . dhiavyaya bIjI vibhakti le che. dA.ta. mAM dhajA AzIrvAdArtha paramai. sivAya badhA gaNakAryarahitakALamAM padma(ga.6) dhAtunA prazna ane ma ema be rUpa thAya che. praznanA sUno jyAre lopa thato nathI tyAre teno thAya che. rUpAkhyAna ta - pa. lAMbuM karavuM (7) ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 tenima puraSa 2 tenitha tenathuH Esu saM. mandirAntaH pravezikA 122 dhArI pATha - 14 TES 1" tatAna / tatana tena
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 3 tatAna tenatuH tenuH - tam (5.), dam (5.), dala (5.), nad (5.), naT (5.), paNa (bhA.), pat (5.), pad (mA.), phal (5.), math (5.), mad (5.), man (. 4/8, mA.), cam (5.), car (5.), cal (5.), jap (5.), yas (5.), yat (mA.), sT (5.), rabh (mA.), labh (bhA.), las (5.), lag (5.), lap (5.), laS (7.), zam (5.) bhane saha (mA.) n| 35o tan nAma 14 . nanandatuH nananduH - laGgha (6.), lamb (mA.), raMha (5.), vaJca (5.), vand (mA.),za (.), zaMs (5.), dambha (5.), bRMha (2.6,52smai.), manth (5.), kamp (mA.), krand (5.), granth (5.), jambh (mA.), jRmbha (mA.), taJc (2.1,52smai. 4), spand (bhA.), stambha (7.), straMz (mA.), bhraMz (mA.) ane dhvaMs (mA.) paatun| 35o nand nI jema jANavA pac (6.) 52smai.vi.pu. pecitha/papaktha pecathuH peca . zak (5.) dvi.pu. zekitha/zazaktha zekathuH zeka. tR (5.) pra.pu. tatAra / tatara teriva . terima bhaj (.) va.pu. bhejitha / babhaktha bhejathuH bheja jR (5.) pra.pu. jajAra, jajara jajariva,jeriva, jajarima, jerima vam (5.) tR.pu. vavAma vavamatuH - vavamuH yaj - 6. pUxj (saMprasA291) parasmapada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 iyAja / iyaja Ijiva Ijima puruSa 2 iyajitha / iyaSTha iMjathuH puruSa 3 iyAja iMjatuH Atmane pada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 Ije......... Ijivahe Ijimahe vAsu saM. mandirAjAH pravezikA 1ra3 pATha - 14 Ija
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 3 puruSa 2 Ijiye . IjAthe . Ijidhve Ije IjAte Ijire vyadh (5.) vi.5. vividhitha/vivyaddha vividhathuH vividha svap (5.) .pu. suSvapitha/suSvaptha suSupathuH suSupa vap (.) mAtmane.tR.5. Upe UpAte Upire muha (5.) 6.Y. mumohitha/mumoda/mumogdha mumuhathuH mumuha - druh, snu mane sniA yothA garAnA paatuon| 35o muha nAma vA. naha (6.) 52spai. dvi.pu. nehitha/nanaddha nehathuH neha zap (6.) 52smai. vi.pu. zepitha/zazaptha zepathuH zepa - tap (6.), zap (6.), zad (5.) bhane sad (5.) dhaatun| 35o zap nAma jANavA vap (6.) 52smai. dvi.pu. uvapitha/uvaStha UpathuH Upa - vac (5.), vas (2.1,52.), vah (6.), vad (6.) bhane vaz (5.) pAtuna rUpo vapUnI jema jANavA ve (6.) parasmai.tR.. vavau vavatuH vaH athavA parasmai.tR.pu. uvAya .UyatuH/UvatuH UyuH/UvuH mAtmane.tR.. vave vavAte vavire athavA mAtmane.tR.pu. Uye/Uve UyAte/UvAte Uyire/Uvire vye (6.) 52smai. pra.pu. vivyAya/vivyaya vivyiva. vivyima Dhe (7.) parasmai.tR.pu. juhAva juhuvatuH juhuvuH zvi (5.) tR.pu. zizvAya zizviyatuH zizviyuH athavAta.pu. zuzAva zuzuvatuH zuzuvuH R (5.) pra.. Ara Ariva Arima masj (5.) vi.pu. mamajjitha, mamajjathuH mamajja mamaktha naz (5.) vi.pu. nezitha/nanaMSTha nezathuH neza a (5.) tR.. Anarda AnardatuH AnarduH(n bhAgama) - archa, arha, arja (21.1 52smai.) mane aJca (25.1, 52smai.) paatun| 35o Esu. saM. mandirAntaH pravezikA 124 ESS pATha - 14
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ anI ma vA j (..) tR.pu. AnRje . AnRjAte AnRjire az (nA.) tR.5. Anaze AnazAte Anazire Iz - mA. 24 42 (Am yuta parokSa) ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 IzAJcakre IsAJcakRvahe IzAJcakRmahe puruSa 2 izAJcakRSe izAJcakrAthe IsAJcakRDhve puruSa 3 izAJcakre izAJcakrAte IzAJcakrire tathA IzAmAsa / , IzAmbabhUva / 3 inth (1.) tR.pu. indhAJcakre . inthAJcakrAte indhAJcakrire tathA indhAmAsa / , indhAmbabhUva / taD (1.10, 6.) tR.5. tADayAJcakAra tADayAJcakratuH tADayAJcakruH tathA tADayAJcakre / , tADayAmAsa / , tADayAmbabhUva 3 day (.) tR.pu. dayAJcakre dayAJcakrAte dayAJcakrire athavA dayAJcakAra / , dayAmAsa / , dayAmbabhUva / vagere jAgR (5.) tR.5. jajAgAra jajAgaratuH jajAgaru: athavA jAgarAJcakAra / , jAgarAmAsa / , jaagraambbhuuv| bhR (.) parasmai.tR.5. babhAra babhratuH babhruH athavA bibhraanyckaar|, bibharAmAsa / , bibharAmbabhUva / vid (5.) tR.. viveda vividatuH vividuH athavA vidaanyckaar|, vidAmAsa / , vidAmbabhUva / dhAva (6.) 52spai.tR.pu.dadhAva ... dadhAvatuH dadhAtuH - tAy (2.1,.), yAc (6.), nAya (4u.), kAz (mA.), khAd (5.), gAdh (mA.), bAdh (mA.),bhASa (mA.), bhAs (mA.), vAz (bhA.), sAdh (5.), zAs (6.), zlAgh (mA.), svAd (mA.), sphAya (mA.), hlAd (mA.), kAGkSa (5.) mane vAJch (5.) paatun| 35o dhAvanI The vA . viS (6.) 52spai.tR.5.viveSa . .. viviSatuH viviSuH su. saM. mandirAntaH pravezikA 125 kika pATha - 14 TET
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ preze - zliS (2.4/1 52smai.), ziS (1.1/7 parasmai.), diz (.), riS (5.), likh (5.), lip (6.), lih (.), vic (6.), vij(1.3 6.), vid(6.), viz (ru.), kliz (1.4,mI.), piz (5.), piS (5.),bhid (.), mil (6.), miS (pa.), miha (5.), ric (.), riz (5.), div (5.), dih (.), dviS (6.), nij (.), tviS (7.), cit (5.), khid (ru.), kSip (7.), kSiNa (6.), SThiv (5.), siv (5.), sic (5.), sidh (2.1/4 52smai.) mane svid (2.4 52smai. ane ga.1 A.) nA rUpo vinI jema jANavA rAdh (2.5 52spai.) tR.pu. rarAdha redhatuH redhuH - rAdh (2. 4 52smai.) n|| 35o rAth nAma AqL bhrAz (mA.) tR.pu. babhrAze . babhrAzAte babhrAzire bhrezAte bhrezire - bhlAz (5.1/4) n| 35o bhrAz (2.1/4)nAma vA krID (5.) tR.pu. cikrIDa cikrIDatuH cikrIDuH - vID (1.4,52smai.), mIl (pa.), dIp (.) bhane jIv (5.) nA 35o krIDnI bhaqi. ghUrNa (7.) tR.pu. jupUrNa jughUrNatuH jughUrNaH - mUrcha (5.), sphUrkha (25.1, 528.), pUra (AU.) bhane kUj (5.) n|| 35o ghUrNanI bhae sev (mA.) tR.pu. siSeve siSevAte siSevire - vep (.), deva (1.1,5.), ceSTa (.), veSTa (1.), lok (2.1,..) bhane Dhauk (A.) // 3po sev nI ma NeAqu. ga' (5.) tR.pu. jagarja jagarjatuH jagarjuH - gaI, ta, naI, rakSa, jakSa, jalpa, valga, sajja jhA parasmaipahI paatumon| 35o garcha nAma vA galbh (nA.) tR.pu. jagalbhe . jagalbhAte jagalbhire - katth, spa, lajja, bhikSa, zikSu anecasmAmAtmanepadIyAtunA3po galbh nI jema jANavA av (5.) tR.pu. Ava AvatuH AvuH su. saM. madirAH pravezikA paNa 126 rAjA pATha -14 .
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ aT, ad, an, Ap, az (ga.8, parasmai.) ne as ( 1.4, 7.) nA 3po av nI prema bhaeAvA nindra (5.) tR. pu. nininda nininduH - liGga ane hiMs nA 3yo nind nI prema bhaeAvA. feus (211.) 1.Y. jihiNDe jahiNDA jihiDire f$100 (21.2,241.) HA F10 (21.2,vu.) u zui fevg Al 84 NYU. juguJjaH ciklizuH guJja (5.) tR. pu. juguJja juguJjatuH - gumpha, kuNTh ane cumbU nA 35o guJj nI prema bhAvA. cikleza ciklizatuH famyl (4.) d.y. - klid nA 3yo kliz nI zebha bhaeAvA kRS (7.) tR.pu. cakarSa cakRSatuH cakRSuH - kRz (5.), gRdh (4.), hRS (4.), dhRS (5.), dRp (ga. 1, parasmai.), tRp (ga. 1, parasmai.), sRp (5.), vRS (5.), vRdh (A.), vRt (A.), vRj (3.), nRt (5.), kRt (5.), mRg (4.), mRd (4.), mRz (4.), mRS (3.), pRc (7.) ane spRz (5.) nA 3yo kRS nI prema bhAvA remaH ninindatuH ram (5.) tR. pu. rasama rematuH - nam (4.) Jane yam (3.) nA 3yo ram nI prema bhaeAvA. raJj (7.) dvi.pu. raJjitha, raraJjathuH raGktha bhaJj (4.) ane saJja (pa.) nA 35o raj nI prema bhAvA. dhAtuo pahelo gaNa 31-6. SS:4 g (11.90) uS - 5. jANavuM vi + kruz - pa. jUbha pADavI car - 5. tappa tapa kho dhuM, jahAra labhavu sam + tras- 5. jIhavuM su. saM. bhandizantaH pravezikSa dad - khA. khApavuM day - khA. ghyA hovI phaN - 5.4 phal - 5. ijavuM bhrAj - khA. prAza bhrAz- khA. yajavaM bhlAz - khA. prakAzavuM 127 raraJja pATha- 14
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ -5. cIsa pADavI 5. bhAMgavuM, chUTuM pADavuM vi + tapU-5. zoka karavo sAtamo gaNa 3va + nan-A. AdhAra rAkhavo d + chid - nAza karavo mAM zri - u. Azraya levo | dazamo gaNa bIjo gaNa para + DuM-pa. AsapAsa hovuM v+ artha -A. vinaMtI karavI afma + g - u. vakhANa karavA v+ cha-saMtADavuM cotho gaNa an-A. salAha levI 36+ - A. tajavuM - sApha karavuM pAMcamo gaNa ni + sUt-nAza karavo visaT -A. vyApavuM preraka chaThTho gaNa varI- karAvavuM tenuM preraka rUpa). in-u. rAMdhavuM, sekavuM - nAma (A-saMskRtanuM gujarAtI) puliMga vmAva - sAmarthya, moTAI mArca-RSinuM nAma che vaMzama - vAMdaro mAlisa-aMgirasano vaMzaja viSaM - rAvaNano bhAI ane mavikSita - avikSita no chokaro | rAmano mitra sAmapri- jenI icchAo purI paDI che te ma- deva vAsteya - rAkSasanuM nAma che - rAjanuM nAma che timira-aMdhAruM (na.) mahAma- (maha - vize. moTuM+ gAvA-puM. rAjyAbhiSekanI kriyA) rathI-SinuM nAma che moTo rAjyAbhiSeka rAnava - rAkSasa nomA-RSinuM nAma che roga- niMdA nohalaca-(noda-paM.na. loTuM vanya paroTina -brahmadeva -paM. baMdhana) loDhAnuM baMdhana pariveNu-pIrasanAra 3- bhayAnaka hathIyAra (1) jAsu. saM. mandirAH pravezikAra 128 nA pATha-14 ja
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ napuMsakaliMga vAtipura-vAlIno chokaro - indrane lagatuM vivutha - deva govitapUvRtta - jIMdagIthI mAnabhaMga vizvavAda - sarvadevo (ba.va.) thayelo vera - jhaDapa tA- tenA jevuM zaa - IndranuM nAma tuputra - bhayaMkara saMvarti - goranuM nAma cIna-garIba, nirAdhAra satyuSa - sAro mANasa parINu-marI gayeluM samAsan maMDaLIno mANasa methya - yajJa karavA yogya sugrIva-vAnarasenApati rAmano mitra) |vizruta - (fe + zu nuM karma bhU.ku.) strIliMga prakhyAta savismaya - Azcarya sahita vidizA sedra- Indra sahita rApurA - (rabA - pu.na.+ ghu-strI. osarI) laDAIne mokhare avyaya mAtaH - Akhare (ki.vi.) gathi - hADakuM phAstad - ahIMthI tahIM (krivi.) 3-pUraka zabda yuga - satyayuga 27ovA-traNe loka virATu-ghaNA vakhata pachI (kri.vi.) vaica-nabaLAI thi- dhikkAra puttara- zaherano daravAjo pata vat - pataMga jevo (kri.vi.) pRSA - khoTI rIte motica-aMdhAruM, melApaNuM roTalI-pRthvI ane svarga (ddhi.va.) samatam-AsapAsa, gametema (kri.vi.) sarvata -badhI dizAe (kri.vi.) vizeSaNa sarathA - hajAro bhAgamAM (kri.vi.) gatiyo - ghaNuM bhayaMkara, duSTa kriyAvizeSaNa mota - ( ga.1,para. nuM karmabhU.ka., kha+ nIta) gavAyeluM | ziva-mAre mATe - sakhata pa - eka eka (sarva) - sAdhu- sAruM su. saM madirAH pravezikA ja 129 nA pATha-14 ja
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ puliMga bharae - vadha zakti - prabhAva nAma (B - gujarAtInuM saMskRta) khAvate - Agama upAya - upAya, abhyupAya nAza - dhvaMsa, nAza, avasAda napuMsakaliMga khAvavuMte - Agamana khAdhAranI 4gyA - AzrayasthAna Sziel - antef, phala ta5 - tapAMsi (tapas nuM 5.1.) hetu prayojana - prazna - 1 saMskRtanuM gujarAtI karo. 3883 - nirjana vizeSaNa avyaya nAza 42vo - ucchettum (he..), niSUdayitum (he.I.) anunathI - prasahya (B.vi.), AtmanirapekSam (Di.vi.), sAhasena (tR.Di.vi. tarI qparAyuM che.) vizeSa * su. saM. mandirAntaH pravezikA rAho pAra pADavAne bhATe - phalAvAptaye (yaturthI) svAdhyAya 1. gatAyAM rAtrau suptA vayaM kila bahu vilepima / 2. yudhiSThireNa pRSTo lomazo'gastyasya prabhAvaM kathayAmAsa / 3. kRtayuge kAleyA iti vizrutA dAnavA vRtraM samAzritya mahIM svargalokaM ca bhRzaM pIDayAJcakruH / naitatkartumAnarhaste / 4. tAnhantuM sendrA vibudhA na zekuH / 5. te brahmANamupasaMgamyocurbhagavannakhilaM trailokyaM dAnavairardyate kimatra karavAmahai / 6. parameSThyuvAca bho devA ! dadhIcamRSiM gatvA tasyAsthIni yAcadhvam / teSAM vajraM kRtvA vRtraM hata / 7. tatheti pratijJAya te sarve dadhIcasyAzramamupayayuH / 8. tamRSiM devAH praNemustasyAsthIni ca yayAcire / 8. tataH sa mahAtmA trailokyasya hitAyAtmanaH prANAnutsasarja / 130 pATha - 14
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10. tasya parAsorasthIni devA jagRhustvaSTAraM ca gatvA taM teSAmugraM vajaM kArayAmAsuH / 11. tatastvaSTA zakramuvAcaitadgRhItvA vRtraM jhi| 12. indreNa sahitA devA rodasI AvRtya tiSThantaM kAleyairabhirakSitaM ca vRtramAseduH / tAMzca yuddhaayaajuhuvire| 13. taiH saha devAnAM tumulaM yuddhaM samApede rajobhiH sarvA dizo vyaanshire|daanvebhyshc devA bhRzaM tresuH| 14. itastataH pradhAvatAM teSAM vegaM devA daurbalyAnna sehire bhItAzca plaayaamaasuH| 15. tAdRzAMstAndRSTvendro viSNuM zaraNaM vvraaj| . 16. tato viSNurAtmanasteja indre nidadhe / devAzca maharSayazcApi tathA viddhire| 17. tato raNadhurAmeko'pIndra uvaah| 18. sa vRtrasya vadhAya mahadvajaM mumoca / tena hato vRtro bhUmau suSvApa / 18. koTyAkoTyA puraddhAramekaikaM rurudhe dviSAm / 20. tatkarma vAliputrasya dRSTvA vizvaM visiSmiye / saMtresU rAkSasAH sarve bahu mene ca rAghavaH // 21. sugrIvo mumude devAH sAdhvityUcuH svismyaaH| - bibhIzaNo'bhituSTAva prazazaMsuH plvNgmaaH|| 22. rAghavo na dayAJcakre dadhudhairya na kecana / mane pataGgavIrahahiti ca vicukruze // 23. prANA dadhvaMsire gAtraM tastambhe ca priye hate / ucchazvAsa cirAddInA rurodAsau rarAsa ca // 24. lohabandhairbabandhe nu vajreNa kiM vinirmme| mano me na vinA rAmAdyatpusphoTa sahasradhA // 25. uttesthi samudraM tvaM madarthe'rib jirhisitha / .. mamartha cAtighorAM mAM dhigjiivitlghuukRtaam|| 26. mAlinyaM mArjayAmAsa candramAstimiraiH kRtm| khalairdattaM mRSA doSamiva satpuruSaH satAm // 27. aindreNa havai mahAbhiSekeNa saMvarta AGgiraso mruttmaavikssitmbhississec| tasmAdu marutta AvikSitaH samantaM sarvataH pRthivIM jayanparIyAyAzvena ca medhyeneje / tadapyeSa shloko'bhigiitH| su. saM. mandirAH pravezikA daza 131 rAjAnA pATha - 14 kA
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ atta pariSTho macAvanagRo A vikSitasya vAmorvivAda samAsa rUti prazna - 2 gujarAtInuM saMskRta karo. 1. jayAre kAlayano netA mAryo gayo (jU karmaNi), tyAre teojhanunathI laDyA (yu), paraMtu devoe temane aMte vaza karyA (ni). 2. pachI teo mAMhomAMhe salAha levA bhegA thayA (majU athavA marja ) ane vizvano nAza karavAno TharAva karyo (nis+vi). 3. e kArya mATe brAhmaNa ane RSiono nAza karavo eja uttama upAya che ema dhAryuM (mana), kAraNa ke teo dharmAdi kriyAo (5,6) temaja yajJAdi karatA hatA (tan athavA mI + da), tene lIdhe vizva TakI rahyuM hatuM (A + zi, gava + (navuM) 4. tethI teo darIyAmAM chUpAI rahyA (U+ che), ane rAte bahAra nIkaLI (2) ghaNA brAhmaNone mArI nAMkhyA, ane badhA mANasone duHkha devA mAMDyuM (pI ). 5. vasiSTha, bhArgava ane bIjA RSionA Azramono ghANa kADhyo (sava + sAduM preraka) ane temAM koI rahe nahi evuM karyuM che ane pachI tene bALI nAMkhyA (9). 6. koipaNa yajJa karatuM na hatuM (ca) ane devo DaryA (pI ke tra). 7. temane A koNa karatuM hatuM tenI khabara na hatI (aa) ane tethI viSNu pAse gayA (3 + mam) ane tenI sahAya mAMgI (yA). 8. viSNue temane kahyuM (va, rakSa) ke kAleya nAmanA rAkSaoe rAtre A karyuM che ane divase darIyAmAM chUpAI rahe che. 9. teNe temane agamya pAse jaI darIyo pI javA vinaMti karavA kahyuM (A + viza). 10. devo te RSi pAse gayA (35 + rU) ane tene praNAma karyA (y + 1), ane tenI zaktinI prazaMsA karI (tu kev + zaM). 11. temaNe temanA AgamananuM kAraNa pUchyuM to . 12. teoe kahyuM (tha) ane agamya darIyA pAse gayA (thA) ane devo temanI pAchaLa gayA che, manu + yA) te darIyo pI gayA () ane kAleyane temanI saMtAvAnI jagyAmAMthI bahAra kheMcI kADhyA (mI +). 13. pachI laDAI thaI (sam+ + pa) ane devoe temane mArI nAMkhyA (na). dA. saM. mandirAntaH pravezikA dazA 132 kAli pATha - 14 ZE
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 pATha - 15 zvastana bhaviSyakALa, sAmAnya bhaviSyakALa, kriyAtipatyartha zvastana bhaviSyakALa - pratyayo paraupada puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 ekavacana tAsmi tAsi tA ekavacana tAse da ekavacana syAmi syasi syati ekavacana s syase syate su. saM. mandirAntaH pravezikA dvivacana tAsvaH tAsthaH tArau Atmanepada sAmAnya bhaviSyakALa - pratyayo paramaipada dvivacana tasva tAsAthe tArau dvivacana syAvaH sthaLaH svataH Atmanepada dvivacana syAva syethe syete 133 bahuvacana tAsmaH tAstha tAra: bahuvacana tAsmahe tAdhve tAra: bahuvacana syAmaH syatha syanti bahuvacana syAmahe syadhve syante pATha 15
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 1. ekavacana syam svaH syat kriyAtipatyartha - pratyayo paraApada ekavacana sye syathAH svata dvivacana syAva stam syatAm Atmanepada dvivacana syAvahi sthAm syetAm su. saM. mandirAntaH pravezikA bahuvacana syAma syata syan bhUmikA sAmAnya bhaviSyakALa sAdhAraNa rIte Avato kALa sUcave che ane vizeSa karIne Ajano ja Avato samaya batAve che. bahuvacana syAmahi 2. zvastana bhaviSyakALa vizeSa karIne Ajano nahi evo samaya batAve che. 3. sAMketika vAkyomAM jyAre saMketa ke zarata pUrNa thai nathI evo bhAva batAvAya che tyAre kriyAtipatyarthamAM vaparAya che te be kALa batAve che, bhaviSya ane bhUta. niyamo dA.ta. vR = varItA / vatA | parokSamAM = vItha / dha = rItA / ritA | syadhvam syanta 1. parokSa bhUtakALa sivAya badhA gaNakArya rahitakALomAM gra dhAtunI rU haMmezAM dIrgha thAya che. dA.ta. prahItA / 2. vR dhAtu ane tlR kArAMta dhAtuone parokSa bhUtakALa, adyatana bhUtakALa parauMpada ane AzIrvAdArtha Atmanepada sivAya dareka gaNakArya rahita kALamAM vikalpe haiM laMbAya che. 134 pATha - 15
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. zvastana bhaviSyakALa 1. dhAtunA aMtya svara ane upAMtya hasva svarano guNa karIne pratyaya lagADavo. aMte tR vALA nAmanI prathamA vibhaktinA je rUpo thAya che te ja tRtIya puruSanA rUpo che ema jANavuM. pahelA ane bIjA puruSamAM as dhAtunA paramaipadanA rUpa prathamA vibhaktine lagADavAthI ane AtmanepadavALA dhAtune aknA AtmanepadanA rUpo lagADavAthI A kALanA rUpo thAya che. 2. pratyayo pUrve seT dhAtune rU lAge, veT dhAtune vikalpe rU lAge ane aniT dhAtune rU nalAge. dA.ta. mU = mavitA / (seT), mRt = mAnitA / mAryAM / (ve), zat = zA / (aniT) 3. 61, sad, tuma, ruN ane ridh dhAtumAM A kALamAM pratyaya pUrve vikalpe rU lAge che. phaL = phaL + tA = SitA / TA| tum = tum + tA = tomitA / nobA / 4. sa , vadhAtumAM jyAre phno thayA pachI te no pachInA para lopa thAya tyAre pUrvanA ma ke A no o thAya che. dA.ta. sa =sa + ta = sa + thA = sa + DhA = soDhA / va = vohA / 5. vak (A.veT) dhAtu vikalpe paraApada bane che ane tyAre haiM na lAge. dA.ta. vanamAmi / jasvitAphe / bhAde / 2. sAmAnya bhaviSyakALa 1. A kALanA pratyayo varta.kA.nA pratyayanI pUrve sva lagADavAthI thAya che. dhAtu se, aniT ke veT hoya te pramANe ca nI pUrve rU lagADavI ke na lagADavI. pratyaya pUrve aMtya svara ane upAMtya hasva svarano guNa thAya che. 2. dhAtune aMte k + s thI zarU thato pratyaya = aMtya s no t thAya che. dA.ta. vak + sthati = vat + sthati = vasmRti / 3. gam (5.), ane RR kArAMta aniT dhAtuo seT banavAthI rU lAge che. dA.ta. hra = riti| han = niyati / 4. vRt ane nRt seT hovA chatAM paNa vikalpe rU lAge che. su. saM. mandirAntaH pravezikA 135 pATha - 15
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 dA.ta. nRt = titi / smRti nRt = titi / smRti / varRpa, vRta, vRzya, zudh ane sva dhAtu A kALamAM vikalpe parauMpadI che ane tyAre rU lagADAtI nathI. dA.ta. vatRp= jayaMti (pararsI.), sthate spiyate| (Atmane.) 3. kriyAtipattvartha 1. kriyAtipatyarthamAM stha ne hya.bhUta.nA pratyaya lAge che. dhAtunI pUrve kALavAcaka a lagADAya che. bIjI rIte sAmAnya bhaviSyakALanA jevA ja rUpo thAya che. : anadhye / dA.ta. tam = a + nam + sTe = adyatana bhUtakALamAM ane kriyAtipatyarthamAM adhi + rU dhAtumAM vikalpe rU ne badale // mUkAya che ane te vyaMjana pUrve au thAya che. dA.ta. adhi + Ja + 3 + cata = adhyeyata / athi + a + gI + sthata = adhyagISyata / karmaNi rUpa tathA bhAve 1. mArgo.niyamAvalimAM ApelA karmaNinA niyamo jovA. 2. 2. gaNakArya rahita kALamAM karmaNi tathA bhAverUpo taiyAra karelA aMgane ja AtmanepadanA pratyayo lagADavAthI thAya che. rUpa nAmadhAtu 1. keTalIka vAra tulya, AcaraNa Adi arthamAM nAmane ya pratyaya lAgI nAma dhAtu bane che. ane AtmanepadamAM rUpa thAya che. dA.ta. ciMtAmaLirivApati = ciMtAmaLIyate / 2. kyAreka tha lAgyA vinA ja pasmaipadanA pratyaya lAge che. dA.ta. patamivAttati = nannati / ne su. saM. mandirAntaH pravezikA rUpAkhyAna 1. zvastana bhaviSyakALa 136 pATha - 15
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 . puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 zak (5.) tR.5. mRj (5.) tR.pu. bhU-5. thag, choj (seTa) ekavacana dvivacana bahuvacana bhavitAsmi bhavitAsvaH bhavitAsmaH bhavitAsi bhavitAsthaH bhavitAstha bhavitA bhavitArau bhavitAraH - mud- mA. puza 5j (seTa) ekavacana dvivacana bahuvacana moditAhe moditAsvahe moditAsmahe moditAse moditAsAthe moditAdhve moditA moditArau moditAraH zaktA zaktArau zaktAraH (maniTa) mArjitA, mArjitAro, mArjitAraH mArTA mASrTArau mArTAraH () 2. sAmAnya bhaviSyakALa ___ bhU- 5. Doj, (seTa) ekavacana dvivacana bahuvacana bhaviSyAmi bhaviSyAvaH bhaviSyAmaH bhaviSyasi bhaviSyathaH bhaviSyatha bhaviSyati bhaviSyataH bhaviSyanti labh - . bhagavaj (bhanida) ekavacana dvivacana bahuvacana lapsyAvahe lapsyAmahe lapsyase lapsyethe __lapsyadhve lapsyate lapsyete lapsyante mArjiSyati, mArjiSyataH, - mArjiSyanti, mAyati mArkSyataH mAyanti (4) puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 lapsye puruSa 1 puruSa ra puruSa 3 mRj (5.) tR.5. daka su. saM. madirAntaH pravezikA zika 137 vividha pATha - 15 [E
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 mRna (5.) tR.pu. nir 3. kriyAtipatyartha bhU-5. hovuM, thavuM (seT) dvivacana abhaviSyAva abhaviSyatam abhaviSyata abhaviSyatAm abhaviSyan ekavacana abhaviSyam abhaviSyaH abhaviSyat + mA - 5.bAMdhavuM * ekavacana alapsye bIjo gaNa A. meLavavuM (aniT) alapsyathAH alapsyata amArjiSyat amAt dvivacana alapsyAvahi alapsyethAm alapsyadhvam alapsyetAm alapsyanta amArjiSyatAm amArjiSyan amArkSyatAm dhAtuo pahelo gaNa trIjo gaNa | antar + ghA - u. saMtAvavuM, chupAvavuM, ati + sam + thA - chetaravuM ni + . - u. ijA karavI, nukasAna karavuM anu + rahyuM - u. saMtuSTa rAkhavuM (preraka) vi + X + jJam - A. chetaravuM ni + vat - 5. pozAka paheravo, paheravuM cotho gaNa (preraka) prati + vac - 5. prativacana ApavuM, pratyuttara devo bahuvacana abhaviSyAma nir + vA - holavavuM, bujhavavuM (vAvaya preraka) jju su. saM. mandirAntaH pravezikA 138 - bahuvacana alapsyAmahi amArthyana (veT) prati + paN - A. prApta karavuM. dazamo gaNa vac- A. chetaravuM nAma dhAtu asUcav - 5. khoTuM icchavuM, dveSabhAva rAkhavo pATha - 15
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAma (A- saMskRtanuM gujarAtI) puliMga himAvata - himAlaya akSa-jugaTAnA pAsA | hiSe- uMdaranuM nAma rUvA-sUryavaMzI rAjAono mULa puruSa - strIliMga zara- rAjA TIlI - nadInuM nAma ma-mULa, utpatti, nIkaLavuM te taracinI - teno rasto rokanArI, vaTavA - sApanuM nAma tenA kAmamAM vighna nAkhanArI ti-pAparUpI tattva ti-prIti maff - rAvaNano bhAI napuMsakaliMga saurava-kurUno vaMzaja akSaya-pAsA nAkhavAnI kaLA chatta - kapaTa (na.) zvadala - ghoDA calAvavAnI kaLA tanaya - putra supiDanapura-zaheranuM nAma taravolphIca - (37ii - . zvAsa levo te, UMco zvAsa + anya-puM. gADatI-gaNAkIno kinAro sugaMdha, suvAsa) tenA mukhanA zvAsanI patra-avayava, zarIra |vitravana - vananuM nAma suvAsa vanitIkSNa dAMtavALuM prANI, sApa yunata-duSTa, avicArI kAma vAva - jaMgala Rpu - caturAI niSathezvara - niSadha dezano rAjA yuga - joDuM niSa-niSadha dezano rAjA, naLa " | vAsIyu - kApaDano joTo pura - vizeSa nAma sumikSa - annanI puSkaLatA vApApatha - (thana - paM.mAga) bANa / dvira-himAlayanA taLIyA AgaLa eka pahoMce eTalo mArga, bANamaryAdA pavitra sthAna che. vahu-naLe jyAre sArathIno veza lIdho vizeSaNa hato tyAranuM nAma akSajJa-pAsAthI ramavAnI kaLA jANanAra mUSa - uMdara | | akSapuna-pAsA nAMkhavAmAM hoMziyAra mUSaRIs - uMdarono rAjA gatini - (mati - ghaNuM, atizaya) sUta - sArathI, ratha hAMkanAra 8 su. saM. mandirAnta pravezikA 139 S ET B pATha - 15 TE
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghaNuM nirdaya, ghaNuM krUra ananheM - ayogya - anAs - niraparAdhI - nana - (ol - na.kuLa, kuTuMba + = nan 'utpanna thavuM' uparathI) kuTuMbamAM janmeluM, vaMzaja rAma - dazamuM vivya - svargIya, suMdara duHsvamAn - duHkha bhogavanAra, duHkhI suSThita - pIDAyeluM parinthina - karanAra, rokanAra paribhraSNu - (pati+ i nuM karma.bhU.kR.) paDeluM pAtita - (pat nA preraka nuM karma.bhU.kR.) pADeluM vartuvidya - ghaNA prakAranuM rastA vacce rahIne harakata puliMga chevaTa - 3, pazikhAma nIca puruSa - vhApuruSa parNAda - pAMva (vizeSa nAma) sudeva - suDeva (vizeSa nAma) hetu - deza strIliMga vinaTTa - (vi + naz nuM karma.bhU.kR.) nAza pAmelo saMbhAvita - ( sam + mU nA prerakanuM karma. bhU. kR.) banI zake evuM, dharAyeluM saMsmartavya - yAda rAkhavA lAyaka avyaya vRtte - vAste, lIdhe nAma (B - gujarAtInuM saMskRta) kriyAvizeSaNa anizam-vAraMvAra, haMmezAM, niraMtara asaMzayam - bezaka zatrutam - zatruthI jJaRRt - haMmezAM vizeSa tanmadhye - (tak + madhye, madhya - nAnuM sa.e.va.) tenI madhyamAM napuMsakaliMga chevaTa - avasAna meLApa - Agamana zreSTha rAjasattA - sAmrAjya, pAmechya hetu - prayogana vizeSaNa abhimAnI - azmi (karma.bhU.kR.) arakSita rakhavALa vinAnuM (karma.bhU.kR.) AzIrvAda - Azis saMkhyA - saMsthA su. saM. mandirAntaH pravezikA . 140 pATha - 15
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ kriyA vizeSaNa 353 (onI) - samakSam, pratyakSam - 1 saMskRtanuM gubharAtI puro.. prazna vizeSa chevaTe - udarke, pariNAme vagere (udarka - dhuM., pariNAma - puM. nuM sa . je. va.) svAdhyAya 1. haridvAraM gamiSyAmi tatra ca gaGgAyA udgamaM himAcalaM ca drakSyAmi sarvAsAM devatAnAM pUjAM ca vidhAya svakIyaM grAmaM pratinivatsyami / 2. yadyatte hitakaraM tatsarvaM kartuM yatiSye / 3. svAminAdiSTo'pi puSpANi nAnayasi yadAnItAni na veti sa prakSyati tadA kiM prativakSyasi / 4. asmAkaM mitraM hiraNyako nAma mUSakarAjo gaNDakItIre citravane nivasati so'smAkaM pAzAMzchetsyati / 5. yadi me bANapathamAyAsyasyasaMzayaM mariSyasi / 6. suvRSTizcedabhaviSyattadA subhikSamabhaviSyat / 7. yadi sa dharmamatyakSyadduHkhabhAksamavartiSyata / 8. kusumapura ekasmingRhe zatruNA pAtitamagniM yadi kRSNavarmA na niravApayiSyattadA sarvameva nagaramagniradhakSyat / 8. kumbhakarNasya gAtrANi rAmo raNe kartsyatIti kena saMbhAvitam / 10. puSkareNa bhrAtrA dyUte jito nalo rAjyAtparibhraSTo damayantyA saha vanamiyAya / tatrApi kalinA bahuvidhaizchalaiH pIDitaH suptAM damayantImutsRjyaikasminsthale jagAma / gacchaMzca mahAntaM dAvaM dadarza / tanmadhye karkoTako nAma nAga AsIt / taM sa rAjAgnermadhyAduddhRtya kAnicitpadAni ninAya / dazame pade karkoTako nalamadazat / tena naiSadhasya svIyaM rUpamantaradhIyata / AtmAnaM vikRtaM dRSTvA sa rAjA vismitastasthau // 11. tataH karkoTako nAgaH sAntvayantralamabravIt / mayA te'ntarhitaM rUpaM na tvAM vidyurjanA iti // 12. yatkRte cAsi nikRto duHkhena mahatA nala / su. saM. mandirAntaH pravezikA . 1411 pATha - 15
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSeNa sa madIyena tvayi duHkhaM nivatsyati / / .. 13. viSeNa saMvRtairgAtrairyAvattvAM na vimokSyati / ___tAvattvayi mahArAja duHkhaM vai sa nivatsyati // 14. anAgA yena nikRtastvamana) janAdhipa / krodhAdasUyayitvA taM rakSA me bhavataH kRtA / 15. na te bhayaM mahAvIra daMSTribhyaH zatruto'pi vaa| brahmarSibhyazca bhavitA matprasAdAnarAdhipa // 16. rAjanviSanimittA ca na te pIDA bhaviSyati / saGgrAmeSu ca rAjendra zazvajjayamavApsyasi / 17. gaccha rAjanitaH sUto bAhuko'hamiti bruvan / samIpamRtuparNasya sa hi caivAkSanaipuNaH / ayodhyA nagarI ramyAmadya vai niSadhezvara |s te'kSahRdayaM dAtA rAjAzvahRdayena vai // 18. ikSvAkukulajaH zrImAnmitraM caiva bhaviSyati / bhaviSyasi yadAkSajJaH zreyasA yokSyase tadA // 18. sameSyasi ca dArestvaM mA sma zoke manaH kRthaaH| rAjyena tanayAbhyAM ca satyametabravImi te // 20. svaM rUpaM ca yadA draSTumicchethAstvaM narAdhipa / saMsmartavyastadA te'haM vAsazcedaM nivAsayeH // 21. anena vAsasAcchannaH svaM rUpaM prtiptsyse| ityuktvA pradadau tasmai divyaM vAsoyugaM tadA // 22. evaM nalaM ca saMdizya vAso dattvA ca kaurava / nAgarAjastato rAjaMstatraivAntaradhIyata // 23. mariSyAmi vijeSye vA hatAzcettanayA mama / haniSyAmi ripuMstUrNaM na jIviSyAmi duHkhitaH // 24. smeSyante munayo devAH kathayiSyanti cAnizam / - dazagrIvasya durnItairvinaSTaM rakSasAM kulam // 25. madhukara madirAkSyAH zaMsa tasyAH pravRttiM varatanurathavAsau naiva dRSTA tvayA me / yadi surabhimavApsyastanmukhocchvAsagandhaM tava ratirabhaviSyatpuNDarIke kimasmin // 26. akariSyadasau pApamatiniSkaruNaiva sA / nAbhaviSyamahaM tatra yadi tatparipanthinI // dila su. saM. mandirAH pravezikA dalAla 142 kilo pATha - 15 %
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazna - 2 gujarAtInuM saMskRta karo. 1. jo huM Aje naLane jouM nahiM (vR to agnimAM mArA AtmAno tyAga karIza (pari+tyana) ane marIza (mu). 2. rAjA potAnA meLApano hetu mane kaheto nathI, Akhare huM jANIza (jJA). 3.sudeva ! RtuparNa pAse jA ane kaheje ke "damayantI navo svayaMvara karanAra che (ma+sthA), ghaNA rAjAo ane rAjakumAro tyAM jAya che, ane te kAle thanAra che" (pra+vRta). 'jo tamArI marajI hoya to kunDinapura eka ja dahADAmAM jAo, kAraNa ke sUrya ugaze (p+rU) ke te tarata ja bIjAne varaze" (q). 4. 5. damayantIe parNAdane bahu dhana ApyuM ane kahyuM ke naLa Avaze (A+gam) tyAre tane vadhAre dhana ApIza (vA), mAre mATe teM ghaNuM karyuM che, eTaluM badhuM bIjo koi karaze nahi (i), kAraNa ke have tArA prayatnanA pariNAmathI ja huM thoDA samayamAM mArA dhaNI bhegI thaiza (yun karmaNi rUpa ke sam + gam ke sam + rU.) A nabaLA ghoDA mane eke dahADe kunDinapura zI 6. o bAhuka ! tuM mane chetara nahiM, rIte lai jaze (vad ke nau) ? 7. ApaNe have ApaNA ghoDA upara caDhIzuM (A+rud) ane utAvaLA doDIzuM. 8. bAhuke rAjAne kahyuM ke "teM mane A jhADanA pAMdaDAM ane phaLanI saMkhyA kahI che, ThIka che, have huM tArI rUbarU tene kApI nAkhIza (zat preraka athavA ri) ane pAMdaDAM gaNI joiza." 9. tame duSTa joDe jamo cho mATe huM tamane aDIza nahIM (spRza). 10. te vasavA mATe ghara kyAre bAMdhavA mAMDaze (A+ram) te huM jANato nathI. 11. jyAre te gharamAM peTho tyAre yajJadatta tene namyo hota (pra+nam) to teNe tene madayukta gaNyo na hota (mana). 12. jo te zatru pAse arakSita gayo hota (mam) to zatrue tene mArI nAMkhyo hota (hana). 13. jo devadattane te vakhate nAga karaDyo hota (vaMza) ane osaDa lAvavAne koi na hota (mU) to te nakkI marI jAta (pR ke pa+ram). 14. mArA AzIrvAdathI tuM A lokamAM zreSTha rAjasattA bhogavIza ( mukh) ane tArA saghaLA guNavALo putra pAmIza (Apa, sam). tArI badhI prajAne saMtuSTa rAkha. * su. saM. mandirAntaH pravezikA 143 12 pATha - 15
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATha- 16 ] vibhaktinA niyamomAM bhaMga bhUmikA 1. nAmanI vibhaktinA keTalAka rUpaniyama viruddha che. te ahIM batAvAze. bAkInAne vibhaktinA pratyaya lagADIne temaja sAmAnya saMdhinA niyamo dhyAnamAM rAkhIne karavAnA che. 2. vizeSatA na batAvI hoya tyAre vibhaktinuM rUpa e ja saMbodhananuM rUpa jANavuM. pratyayo 1. mArgo.nA 25mA pAThane mathALe ApelA pratyayo yAda rAkhavA niyamo tathA rUpAkhyAna 1. vizvanA, zarmA ane bIjA nAmo jemAM aMte A kArAMta dhAtu hoya tevA nAmo mAM ki.ba.va.thI AgaLa svarathI zarU thatA pratyayo pUrve lopAya che. vizapa - puM. bhagavAna ekavacana dvivacana bahuvacana vizvapAH vizvapau vizvapAH dvitIyA vizvapau vizvapaH tRtIyA vizvapA vizvapAbhyAm vizvapAbhiH caturthI vizvape vizvapAbhyAm vizvapAbhyaH paMcamI vizvapaH vizvapAbhyAm vazvapAbhyaH SaSThI vizvapaH vizva: saptamI vizvapi. vizvapoH vizvapAsu saMbodhana vizvapAH vizvapau vizvapAH ke gopA, dhUpa, chaThTha, somA vagere mA kArAMta puliMganA rUpo vizvapA nI jema jANavA 2. pati nA saM.e.va., pa.ba.va. ane prathama cha rUpo rinA jevA ja thAya che. : su. saM. madirAH pravezikA diNi 144 REST ki pATha - 16 1 prathama vizvapAm vizvapAm
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekavacana pati: patim prathamA dvitIyA tRtIyA caturthI paMcamI SaSThI saptamI saMbodhana 3. sakhi nA prathama cha 35o : ekavacana sakhA sakhAyam - jADInA 3yo pati prabhA prathamA dvitIyA patyA patye patyuH patyuH patyau pa ufa - y. 29120 dvivacana patI patI patibhyAm patibhyAm patibhyAm patyoH patyoH patI dvivacana sakhAyau sakhAyau prathamA dvitIyA tRtIyA * su. saM. mandirAntaH pravezikA ke 4. (A) dhAtubhAMthI vagara pratyaye thayelA zrI, dhI, bhU vagere tebha4 strI ane bhrU bhAM svarathI za3 thatA pratyaya pUrve antya dIrgha hrasva i e uno anubhe iy e uv thAya che. Fat-zoll. zal ekavacana dvivacana strI striyau striyam / strIm striyau striyA bahuvacana patayaH patIn patibhiH patibhyaH patibhyaH patInAm patiSu patayaH (B) strI ne nadI nA pratyaya lAge che zrI, dhI, bhrUsane khAvA jIbha strIviMganAbho yaturthI, paMyabhI, SaSThI, saptabhI je.va. aneSa. ja. va bhAM nadI nA pratyaya vi'sye se che. bahuvacana sakhAyaH sakhIn strIbhyAm 145 bahuvacana striyaH striyaH / strI: strIbhiH pATha- 16
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthI DhiyA: strISu zrIbhyAm caturthI striyai strIbhyAm - strIbhyaH paMcamI striyAH strIbhyAm strIbhyaH SaSThI striyoH strINAm saptamI striyAm striyoH saMbodhana stri striyau striyaH zrI strI, lakSmI ekavacana - dvivacana bahuvacana prathama zrIH zriyau zriyaH dvitIyA zriyam zriyau zriyaH tRtIyA zriyA zrIbhiH zriye/zriyai zrIbhyAm zrIbhyaH paMcamI zriyaH/zriyAH zrIbhyAm zrIbhyaH SaSThI zriyaH / zriyAH zriyoH. zriyAm / zrINAm saptamI zriyi / zriyAm zriyoH . zrISu saMbodhana zrIH zriyau thI, pUvagere dhAtu sAdhita strIliMga nAma tathA suthI strI. nA rUpo zrI nI jema jANavA. thI, zrI, tarI, tatrI, nakzI, prathI jevA strIliMga dIrgha kArAMta dhAtunAmo pra.e.va.mAM no lopa karatA nathI. dA.ta. thI zrI tarIH tatrIH nI: > bAkInA rUpo navI pramANe 6. (A) (4)jyAre ke dIrghara ke koI dhAtunAmanI atte hoya, (4)tenI pUrve dhAtumAM joDAkSara na hoya, ()enAmAM dhAtunI pUrve upasarga lAgyo hoya ke koI nAma AvyuM hoya,. (3) jeno saMbaMdha samAsane chUTo pADatAM prathamA sivAya bIjI koI paNa vibhakti thato hoya. tyAre te sva ke dIrghakesano cuke thAya che. su. saM. madirAH pravezikA jANa 146 pATha-16
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ Eu.d. grAmaM nayati = graamnnii| (B) grAmaNI mane nI ante Doya mevA bhI nAmanA sa.me.va. Am pratyaya lagADavAthI thAya che. Et.d. grAmaNI = graamnnyaam| (C) senAnI ThevA namo no bhUga artha puruSathI thato dhaMdho patAve cha tevA nAmonA rUpo strIliMga nAmonA vizeSaNa tarIke vaparAtA hoya tyAre paNa puliMganA jevA thAya che. (D) nA aMtya I U, y v bhA 32vAya che tevA nAmo strIliMgamA DoyatyAre tanA nadI vadhUvA 35o thAyacha. bhAvA nAmAne niyama lAgu paDe che. grAmaNI-puM. netA ekavacana dvivacana bahuvacana prathama grAmaNIH grAmaNyau grAmaNyaH dvitIyA grAmaNyam grAmaNyau grAmaNyaH grAmaNyA grAmaNIbhyAm grAmaNIbhiH grAmaNye grAmaNIbhyAm grAmaNIbhyaH paMcamI grAmaNyaH grAmaNIbhyAm grAmaNIbhyaH SaSThI grAmaNyoH . grAmaNyAm saptamI grAmaNyAm grAmaNyoH grAmaNISu saMbodhana grAmaNIH grAmaNyau grAmaNyaH - senAnI vagaire nI RitanA 35o grAmaNI nI bharAvA pradhI - puM.buddhimAna ekavacana dvivacana bahuvacana pradhIH pradhyaH dvitIyA pradhyam pradhyau pradhyA pradhIbhyAm . pradhIbhiH pradhye pradhIbhyAm pradhIbhyaH paMcamI pradhyaH . pradhIbhyAm pradhIbhyaH su. saM. mandirAntaH pravezikA dazaka 147 {dIkarI pATha - 16 tRtIyA caturthI grAmaNyaH prathama pradhyau pradhyaH tRtIyA caturthI
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThI saptamI saMbodhana pradhyaH pradhiya pradhIH prathamA dvitIyA tRtIyA caturthI paMcamI SaSThI saptamI saMbodhana 7. sudhIjane bhUarAMta nAmo tathA I } U no bhyAM iy } Uv thAya che te kyAre strIliMga hoya tyAre tenA rUpo zrI nI jema jANavA apavAha - varSAbhU ane punarbhU / sudhI ekavacana sudhIH sudhiyam sudhiyA sudhiye sudhiyaH sudhiyaH sudhiyi sudhIH ekavacana prathamA bhane dvitIyA sudhi tRtIyA caturthI paMcamI SaSThI saptamI saMbodhana pradhyoH pradhyoH pradhyau sudhiyA / sudhinA sudhiye/sudhine puM. zreSTha buddhivANA dvivacana sudhiyau sudhiyau sudhIbhyAm sudhIbhyAm sudhIbhyAm sudhiyoH sudhiyoH sudhiyau napuMsakaliMga dvivacana sudhinI sudhibhyAm sudhibhyAm pradhyAm pradhISu pradhyaH sudhiyaH/sudhinaH sudhibhyAm sudhiyaH / sudhinaH sudhiyi / sudhini sudhe / sudhi bahuvacana sudhiyaH sudhiyaH sudhIbhi: sudhIbhyaH sudhIbhyaH sudhiyAm sudhISu sudhiyaH bahuvacana sudhIni sudhibhi: sudhibhyaH sudhibhyaH sudhiyAm / sudhInAm sudhISu sudhIni sudhiyoH/sudhino: sudhiyoH / sudhino: sudhinI 8. go jane dyobhAM prathama pAMya ipomAM saMtya o no au thAya che su. saM. bhandirAntaH pravezita 148 pATha - 16
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAvI gavA gobhyAm goH gavoH goSu go-puM.strI.gAya, paNa ekavacana dvivacana bahuvacana prathabhA . gauH gAvaH dvitIyA gAm gAvI gAH tRtIyA gobhyAm gobhiH caturthI gave gobhyaH - paMcamI goH gobhyAm. gobhyaH SaSThI gavoH gavAm saptamI gavi saMbodhana gauH gAvau . gAvaH - o Rid tamAma naamon| 35o go nI bha ql 9. nau bhane glau bhai is pAsa vizeSatA nathI. . glau - puM. yandra ekavacana dvivacana bahuvacana prathama glauH glAvI glAvaH dvitIyA glAvam ___ glAvau glAva: glAvA glaubhyAm glaubhiH caturthI glAve glaubhyAm globhyaH paMcamI glAvaH globhyAm glaubhyaH glAvaH glAvoH glAvAm saptamI glAvi glAvoH glauSuH saMbodhana glauH glAvI . glAvaH / - nau vagere tamAma au saMta nAmonA 35o glau nIma Aqaa. 10. jemAM vyajanathI zarU thatA pratyaya pUrve thAya che. rai-strI. saMpatti ekavacana dvivacana bahuvacana rAH ... rAyau rAyaH ja su. saM. madirAntaH pravezikA 149 nA aai pATha - 16 - tRtIyA pahI prathama
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyA tRtIyA caturthI paMcamI SaSThI saptamI saMbodhana rAyam rAyA ekavacana anaDvAn anaDvAham rAyaH rAyaH rAyi rAH tamAma pe kArAMta nAmonA rUpo renI jema jANavA 11. tR.khe.va. thI svarAhi pratyaya para asthi, dadhi, sakthi ane akSi anubhe asthan, dadhan, sakthan bhane akSan hoya se pramANe 3po DaravA. prathamA khane dvitIyAmAM A nAmonA rUpa vAri pramANe karavA. bAkInA rUpo rAnan nI jema bhAvA. 12. anaDuh nA h no vyaM nathI za3 thatA pratyaya pUrve thAya che. prathamA dvitIyA tRtIyA anaDuhA caturthI anaDuhe paMcamI anaDuhaH SaSThI anaDuhaH saptamI anaDuhi saMbodhana anaDvan rAyau rAbhyAm rAbhyAm rAbhyAm rAyoH rAyoH yau ekavacana pra. jane dvi. rAjadhruk-g-T-D su. saM. mandirAntaH pravezita anaDuha - puM. jajaha dvivacana anaDvAhI anaDvAhau anaDudbhyAm anaDudbhyAm anaDudbhyAm anaDuhoH anaDuhoH anaDvAhau rAja - puM. rAdroha 42nAra dvivacana rAjagu rAyaH rAbhiH rAbhyaH rAbhyaH rAyAm su rAyaH 150 bahuvacana anaDvAhaH anaDuhaH anaDudbhiH anaDudbhyaH anaDudbhyaH anaDuhAm anaDutsu anaDvAhaH bahuvacana rAjadruhaH pATha- 16
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthI prathama tRtIyA caturthI SaSThI tRtIyA rAjadruhA rAjadhugbhyAm,rAjadhuDbhyAm rAjadhugbhiH, rAjadhubhiH rAjaguhe rAjadhugbhyAm rAjadhuDbhyAm rAjadhugbhyaH, rAjadhuDbhyaH paMcamI rAjadhugbhyAm rAjadhuDbhyAm rAjadhugbhyaH,rAjadhuDbhyaH SaSThI rAjadruhaH rAjadruhoH rAjadhahAm saptamI rAjadruhi rAjadruhoH rAjadhukSu, rAjadhuTsu, rAjadhutsu saMbodhana rAjadhuk-g-T-D rAjaguhau rAjadruhaH kAmaduh - puM. 7 pUrI pAunAra ekavacana dvivacana bahuvacana kAmadhuka - g kAmaduhau kAmaduhaH dvitIyA kAmaduham kAmaduhau kAmaduhaH kAmaduhA kAmadhugbhyAm kAmadhugbhiH kAmaduhe kAmadhugbhyAm kAmadhugbhyaH paMcamI kAmaduhaH kAmadhugbhyAm kAmadhugbhyaH kAmaduhaH ..kAmaduhoH kAmaduhAm saptamI kAmaduhi kAmaduhoH kAmadhukSu kAmadhuk - g kAmaduhau kAmaduhaH madhuliha - puM. mamaro ekavacana dvivacana bahuvacana prathamA madhuliT-D madhulihI madhulihaH dvitIyA madhuliham madhulihI madhulihaH tRtIyA madhulihA madhuliDbhyAm madhulibhiH yatuthA madhulihe madhuliDbhyAm madhuliDbhyaH paMcamI madhulihaH madhuliDbhyAm madhuliDbhyaH pahA madhulihaH madhulihoH madhulihAm sabhI madhulihi madhulihoH madhuliTsu saMbodhana madhuliT-D madhulihau madhulihaH 13. div nu pra.a.pa. dyauH thAya che. vyaM4nathI za3 yatA pratyaya pUrva dyuH 23 je. su. saM. madirAH pravezikA paNa 151 EEEE pATha - 16 saMbodhana
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ divI dhubhyaH divoH divAm div - strI. TRA, svarga ekavacana dvivacana bahuvacana prathama divau divaH dvitIyA divam divaH tRtIyA divA dhubhyAm dyubhiH yaturthI dive dhubhyAm dhubhyaH paMyamI divaH dhubhyAm pahI divaH sabhI divi divoH dhubu saMbodhana dyauH divI divaH 14. (A) han maMtavANA (Eu.d.vRtrahan) tathA pUSan bhane arthamannAmo anta vANA bIjA nAmothI judA paDe che. kAraNa ke A nAmomAM pra.e.va.mAM ja laMbAya che. (B) vRtrahan bhanyAre adopAtI nayI tyAre nno N thAya arthaman -'. sUrya . ekavacana dvivacana bahuvacana prathamA aryamA aryamaNI aryamaNaH dvitIyA aryamaNam aryamaNI aryamNaH ke bAkInA rUpo rAjapramANe vRtrahan - puM. putrane bhAranAra, Indra ekavacana dvivacana bahuvacana prathamAvRtrahA vRtrahaNau vRtrahaNaH dvitIyA vRtrahaNam vRtanaH tRtIyA vRtranA vRtrahabhyAm vRtrahabhiH yaturthI vRtrane vRtrahabhyAm vRtrahabhyaH paMyamI vRtaghnaH vRtrahabhyAm vRtrahabhyaH pahI vRtaghnaH vRtranAm phiDe su. saM. madirAH pravezikA para 15ra rAjA pATha-16 vRtrahaNau vRtranoH
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama zubhyaH zunoH sabhI vRtrahaNi/vRtrani vRtranoH vRtrahasu saMbodhana vRtrahan vRtrahaNau vRtrahaNaH 15. zvan, yuvan bhane maghavan mAM svarathI 23 yatA pratyayo pUrva vano uthAyache. van-.tarI ekavacana dvivacana bahuvacana zvAnI zvAnaH dvitIyA zvAnam zvAnI zunaH tRtIyA zunA abhyAm zubhiH yatA zune abhyAm paMyamI zunaH abhyAm abhyaH SaSThI zunaH zunoH zunAm sabhI zani vasu saMbodhana van bhAnaH 16. pathin bhArathI 23thatA pratyaya pUrva indopAyaje. pathin - . bhArga ekavacana dvivacana bahuvacana prathamA panthAH panthAnI panthAnaH dvitIyA panthAnam panthAnau pathaH tRtIyA pathA pathibhyAm pathibhiH yaturthI pathe pathibhyAm pathibhyaH paMyabhI pathaH pathibhyAm pavibhyaH SaSThI pathaH pathoH pathAm sabhI pathi pathoH pathi saMbodhana panthAH panthAnau panthAnaH 17. RbhukSin bhAMprathama pAMya 3pomAM anunAsi bharAto nathI. AuIna35o pathin nI jema jANavA su. saM. madirAH pravezikA kig 153 kilakANasa pATha-16
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18. parivrAj- puM. vayana dvivacana bahuvacana prathamA parivrAT-D parivrAjau parivrAjaH dvitIyA parivrAjam parivrAjau parivrAjaH tRtIyA parivrAjA parivADbhyAm parivrAbhiH yaturthI parivAje parivADbhyAm parivADbhyaH paMyamI parivrAjaH parivADbhyAm parivADbhyaH pahI parivrAjaH parivAjoH parivrAjAm sabhI parivAji parivrAjoH parivATsu - tsu saMbodhana parivAT-D / parivrAjau parivrAjaH - viz, deveja, niz, vizvasRja, rAja vgeren| 35o parivrAja nAma Aqaa. 19. (A) prAc, pratyac, udac, avAc, samyac bhane tiryac diganA prathama pAMya rUpomAM aMtya vyaMjana pUrve anunAsika umerAya che. (B) ..1. pachI 12thI 23 thatA pratyaya pUrva tema4 napuM.nI prathamA-dvitIyA dvi.pa. I pUrve pratya, uda, samya bhane tirya ne pahale pratI, udI, samI bhane tirazthAyache. (C) mApA saMgane I bAthI strIliMga thAyache. tiryac - puM. pazu, vAna ekavacana dvivacana bahuvacana prathamA tiryaka tiryaJcau tiryaJcaH dvitIyA tiryaJcam tiryacau tirathaH tRtIyA tirathA tiryagbhyAm tiryagbhiH yaturthI tira tiryagbhyAm tiryagbhyaH paMthabhI tirathaH tiryagbhyAm tiryagbhyaH SaSThI tirazcaH tirathoH tirazAm sabhI tirazci tirazcoH su. saM. mandirAH pravezikA da6 154 dizA pATha - 16 [. tiryakSu
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ dizam dizaH tRtIyA digbhyAm saMbodhana tiryaG tiryau tiryaJcaH strIliMga - prathama tiracI tirazcyau tirazcyaH ke bAkInA rUpanI pramANe napuMsaliMga pra.vi.mane saM. tiryak . tirathI tiryaJci ke bAkInA rUpa puliMga pramANe 20. saj, tAdRza, dizmane dRzpachI vyaM4nathI za3thato pratyaya mAve tyAre atyano k gthAya cha bhane nasAve tyAre vilpe thAya che. diz - strI.hA ekavacana dvivacana bahuvacana prathama dika-g dizau dizaH dvitIyA dizau. dizA digbhiH dize digbhyAm digbhyaH paMcamI dizaH digbhyAm digbhyaH SaSThI dizaH dizoH dizAm saptamI dizi dizoH saMbodhana dik - g dizau dizaH 21. puMsno svyaMjanathI za3 yatA pratyaya pUrva thopAyacaM. puMs - puM. puruSa ekavacana dvivacana bahuvacana prathama pumAn . pumAMsau pumAMsaH dvitIyA pumAMsam pumAMsau puMsaH tRtIyA pugbhyAm pumbhiH caturthI pumbhyAm pumbhyaH paMcamI puMsaH pumbhyAm pumbhyaH caturthI dikSu puMsA paMse - jAsu. saM. madirAH pravezikA na 155 hA pATha-16 mAM
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ pachI saptamI puMsaH puMsoH .. puMsAm puMsi puMsoH puMsu saMbodhana puman - - pumAMsau pumAMsaH 22. gira, pur, dhupagaire saMta nAma bhane Azis bhAM vyaMnadhI za3 yatA pratyaya pUrve athavA tenA pachI kaMI na AvyuM hoya tyAre upAMtya laMbAya che. gir-strI.uel, ekavacana dvivacana bahuvacana prathamA girI gira dvitIyA giram gira tRtIyA gIAm caturthI gire gIAm paMcamI gira gIyA'm gIyaH giroH saptamI giri giroH gIrSu saMbodhana girI gira 23. ApnA po5.1.ideg4 thAya che aMtyapno bhthI 23yatA pratyaya pUrva dyAya gIH girI girA gIryaH SaSThI girAm cha. pra. . tR. ya. paM. 5. sa. saM AptrI.uel, 5.1. Apa: apa: adbhiH adbhyaH adbhyaH apAm apsu ApaH 24. ahan mA prathamA bhane dvitIyA o.pa.nA pratyaya pUrvenno rAya che. ahan - na. hivasa ekavacana dvivacana bahuvacana prathama ahrI/ahanI ahAni ahaH ahnI/ahanI ahAni ahnA ahobhyAm ahobhiH ahne ahobhyAm ahobhyaH Esu. saM. mandirAH pravezikA para 156 STEREST pATha - 16 E ahaH dvitIyA tRtIyA caturthI
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcamI ahnaH ahobhyAm ahobhyaH paDI. ahnaH maH ahAm saptamI dvi/hari saTTo ahassu saMbodhana ahI/ahanI ahAni 25. pUrva, , gavara, zikSaNa, 3ra, apara, mahA ane 3 A zabdo sthaLano, kALano athavA puruSano saMbaMdha batAve tyAre ane manajyAre aMdaranuM ke nIcaluM lugaDuM evA arthamAM vaparAya tyAre sarvanAma tarIke rUpAkhyAna le che. pra.ba.va. ane 5. sa.e.va.mAM teo vikalpa sakArAMta pramANe rUpAkhyAna le che. dA.ta. pUrve = pUrvaka pUrva=pUrvAtpU rva = pUminA 26. aca, rAcatA, vAta-vAta, yatayata, tAta-tala, ajAma ane A zabdo sarvanAma che te pramANe rUpAkhyAna le che. paNa pra.ane ki.e.va.napuM.mAM kelagADavAthI rUpAkhyAna thAya che. 27. rarama, satya,artha, tithinAmuM.pra.ba.va. sarvanAmanA jevA rUpo vikalpa thAya che. nema sarvanAma che paraMtu pra.ba.va.mAM vikalpa rAma jevA rUpo thAya che. 28. papI, yathI ane bIjA dIrgha huM kArAMta puliMga nAmonuM ki.e.va. ane ba.va. anukrame ane lagADavAthI thAya che. ( pI-puM. sUrya ekavacana kivacana bahuvacana prathama papIra papyau paNa: dvitIyA papIm papIn papyA papIbhyAm papIbhiH caturthI papye papIbhyAm papIbhyaH paMcamI paNa: papIbhyAm papIbhyaH SaSThI paH papyoH papyAm saptamI papI papyoH papISu saMbodhana papI: - papyau paNa: 29. zabdanA rUpo hoya te rIte thAya che. prathama pAMcamAM khAsa tarIke ja thAya che paNa tR.e.va.thI AgaLa vibhaktimAM svarathI zarU thatA pratyaya pUrve su. saM. mandirAntaH pravezikAra 157 jaEWS pATha -16 papyau tRtIyA
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikalpa thAya che. Sa.ba.va.mAM A niyama lAgato nathI. temAM pUnAm thAya che. * saM.e.va. aoNo thAya che. bIjI rIte pR. 3kArAMta nAmonI jema rUpo thAya che. 30. nara ane nirvasvarathI zarU thatA pratyaya pUrve vikalpa nara ane nirnaranA rUpo le che. athavA to nA nA A aMtya strIliMga pramANe rUpAkhyAna thAya che. nirnara nA A kArAMta nAmanA jevA rUpa thAya che. 31. sarvanA rUpo vat aMte hoya evA nAmonI jema thAya che. pra.ane saM.e.va.mAM ema thatuM nathI jyAre nakAra dazakaman zabda pUrve lagADAya che tyAre tenA mAbhina nI jema rUpo thAya che. 32. 1zana nAma ma aMtavALA nAmothI pra.e.va.mAM judo paDe che ....e.va.3zanA che ane saMbodhana vikalpa zanana/zana ke vaza thAya che. 33. ki.ba.va.thI AgaLa svarathI zarU thatA pratyaya pUrve keTalAka nAmomAM aMtya vano thAya che. A jhano pUrvenA mA ke sAthe maLatAM gau thAya che. vizvavAnA sno sthAya che. 34. surasAduMnA sno vyaMjanathI zarU thatA pratyaya pUrve thAya che 35. (A) roSapuM.na., sanna., tS, 5, strI, mA !., sUna., mAMna., pRstrI, nu pu.na., zana., 3na., gAsana., nizastrI. A zabdonA prathama ane dvitIyA e.va. ane ki.va. nA rUpo ja nathI. sAmAnya niyamAnusAra anya rUpo thAya che. (B) ane mAMno svyaMjanathI zarU thatA pratyaya pUrvelopAya che. mAsamAM zuM no saMpUrve lopa thato nathI. 36. tAt pratyaya AjJArthanA ddhi.ane tR.pu. nA e.va.nA rUpa banAvavAmAM vikalpa vaparAya che. A pratyaya avikAraka che. 37. svAdhyAyanA prazna-1 nA sAtamA vAkyamAM kSatvina: kartA adhyAhAra che. dhAtuo pahelo gaNa t +-5. bolavuM (ga.10) 3 + 5. meLavavuM (ga10) apa + a + 8- u. khaseDavuM, dUra su. saM. madirAntaH pravezikA para 158 rAjA pATha - 16 na
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavuM, A + 56 - 5. pAse javuM adhi + . -tAkavuM (adhikRttva - tAkIne | TM + sar - (preraka bheda) khuza karavuM, rIjhavavuM eTale lAgu paDIne, uddezIne) vista - 5. zoka karavo han - u.poluM karavuM (nitum OMv + - he.kuM.) duM - 5. koine viSe halako vicAra karavo, dhikkAravuM, niMdA karavI (ga.10). dhR - A. koine viSe halako vicAra karavo, dhikkAravuM pa - 5. bhaNavuM, vAMcavuM phal - 5. phaLavuM vi + maN - u. bhAMgavuM, bhAga karavA para+ bhU-5. dhikkAravuM, tiraskAra karavo sam + yat - A.taraphaDiyA mAravA, bahu zrama levo A + raT - pa. OM OM karavuM vi + rAkh - u. prakAzavuM sam + vat - A. (vRk no preraka bheda) ucheravuM A + vRt- A. AsapAsa pharavuM,pAchA pharavuM puliMga I + su - 5. utpanna karavuM. (ga.2, parauM.) 35 + A + 6 - u. ANavuM, levuM bIjo gaNa vi + nim + yA - 5.jatA rahevuM pra + sU- A. utpanna karavuM (ga.4,A.) trIjo gaNa ami + thA - uM. kahevuM nir + mA~ - A. bAMdhavuM cotho gaNa vistat - 5. bhInuM thavuM sam + nan~ A. janmavuM, thai javuM sam +np-A. duHkha pAmavuM, ijA thavI sam + mRt - A. saMsargamAM ANavuM, sAmela karavuM nAma dhAtu svapnAyu-A. samaNuM AvavuM, samaNAmAM bolavuM nAma (A - saMskRtanuM gujarAtI) anitA - vAyu aprava - je bolato athavA zikhavato nathI atharma- duSTa kAma ana - baLada anana - agni jju su. saM. mandirAntaH pravezikA 159 arthaman - deva, devaloka gayela pUrvaja - pATha - 16
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ arvan - ghoDo AmiSa - mAMsa (na.). mahava - laDAi nam - asuronA gurunuM nAma RmukSina - indranuM nAma pAta - mAthuM, khoparI (na.) vhANa - eka jAtanuM dhoLuM phula (na.) THIR - haraNa te - Akhalo grAmaLI - gAmano mukhI ttau - candra puMr - mANasa, puruSa | puroyam - dharano gora priyasaMvAsa - (saMvAsa - puM. sAthe rahevuM) vahAlA mANasonI sAthe rahevuM te, vahAlA mANasonI sobata na4 - magara nirjhara-deva pati - zeTha, vara, dhaNI pacin - mArga, rasto munas - sApa mathavan - indranuM nAma macin - valovavAno ravaiyo madhutir - bhamaro | mAs~ mahino yama jama yI - mArga rAj - rAjA - paiso vAkAta - caMDALa, bhaMgiyo taryaMtinevA - (vyatija - puM. bAtala mUkavuM | te) tene bAtala mUkavuM te, tenI gerahAjarI tiryaMc - pazu, hevAna turAsAd - indranuM nAma t - dAMta lAthi - dazarathano putra roSan - hAtha (na.) - varSAmU - deDako vahi - devatA viz- vaizya, vepArI vizvA - sarvano rakSaka, izvara vizvavAd - vizvano rakSaka athavA nabhAvanAra vizvapn-vizvano sarajanahAra, brahmA vRtrathat - vRtrane mAranAra, indra vRzcina - viMchu 160 vaiyAvaLa - vyAkaraNa zAstra jANanAra 56 - paga. pI - sUrya, rakSaNa karanAra, pALanAra, zabda - gADuM (na.) = pAlaka paritrAt - jogI pinAvin - zivanuM nAma ne su. saM. mandirAntaH pravezikA zatru - zaMkha phUMkanAra zarvarIza - (zarvarI - strI. rAtrI) rAtrIno dhaNI, candra pATha-16
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ khADo - kutaro pur-purI zrApa- zIkArI jAnavara, pazu pUta - lazkara sariNa- dostadAra, sobatI ji-mAlikI, kabajo, upabhoga saMprala - rivAja, paraMparAthI cAlatI | bhU-pRthvI rUDhI jU-bhamara san -moTo rAjA, bAdazAha mAnonnati - (mAna -puM. mAna, AbarU). su-zikhara (na.) mAnanuM moTApaNuM, prauDha svamAna strIliMga vi-raiyata, loko ma-pANI (ba.va. mAM vaparAya) zrI - dhana, lakSmI mAzi-AzIrvAda saMskRti - (saMskRti-strI. A duniyA, saMsAra+ArtA - strI.khADo) saMsAra rUpI unnati- ucapaNa, mahatmatA Tva-pRthvI satsaMgati- saguNInI sobata ni-vANI vAla-suMdara strI, alabelI strI -vahu, strI tastriI -tenA duzmananI strI napuMsakaliMga tI-vINA, sAraMgI | gaI - AMkha tI - machavo, hoDI , - lohI vim - teja, caLakATa - divasa tri-divasa, svarga gamana, gAya-mukha vidizA kiya- jora (aMganuM) -najara, AMkha - pANI co-svarga varSA - kAmaThuM ( nya + vApuMjathI-buddhi vize. jenuM kAmaThuM kheMceluM hoya te) zu-jotara, jhusarI - kuTuMba nas - nAka kSara-dudha nira-rAtrI vana-candananuM lAkaDuM punarmu-pharIthI paraNelI vidhavA ta{ - haiyuM, buddhi rAzi- susti, jaDatA bAsu saM. madirAH pravezikA paNa 161ra nI nA pATha - 16
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ vadhi-dahIM n- devano pUjanAra mAMsa, mAM-mAMsa | nara-nAzavaMta nAvaB - khubasUratI, suMdaratA nitya - kUra, dayA rahita vaivavya -duHkha, vyathA para-bIjuM, anya, Itara (sarva) vyApA - vyAkaraNa tyi - (Ara + cana nuM karma. zavana- chANa bhU.kR.) tajAyeluM hAsya- hasavuM te pUf - (9nuM karma.bhUku) bharAyeluM, vizeSaNa bhareluM pUrva-agAunuM, pUrva dizAnuM sarva) mAtra - haMmezanuM, niraMtaranuM prayuta - (y + nuM bhUpha) paDeluM malkata- AzcaryakAraka kApaDanA - pri - strI. raiyata athara-nIcaluM, nIcenuM sarva.) +pIDA-na. pIDavuM+ga (nardhAtu apara-bIjuM, anya, itara, (sarva.). uparathI) utpanna thavuM ] raiyatane avara-pAchaluM, pachInuM,utaratuM (sarva). pIDavAthI utpanna thatuM vIndra- dakSiNanuM pratiSiddha - (prati + sid nuM karma. uttara- uparanuM, pachInuM sarva) bhU.kR.) manA karAyeluM 3- uttara dizAnuM pratyak-pazcimanuM vImad game te IcchA purI pADanAra uthI-catura, buddhizALI vAti - (vayavat - paiDAnI jaima) pravu - y + yunanuM karma bhU.) cakranA jevI jenI gati che te, haMmeza pharatuM vaparAyeluM vati - (tram nuM karma.bhU.kR.) kareluM, prAr-pUrva dizAnuM AcareluM mana-(magnanuM karma bhU.kR) bhAgeluM, afa -(ranuM karma.bhU.ka.) lepa kareluM | raNamAMthI nAsI gayeluM tA - tenA jevuM, tatsadaza mRgutAni - mRganI pAchaLa janAra tirtha-ADuM, trAMsuM rIn-prakAzanuM rat - (1 - Apa nuM varta..). niraMvat -paisAdAra rakSiA - dakSiNa dizAnuM (sarva.) viddha - (vyarthe nuM karma.bhU.kR.) durvA-muzkelIthI vaza thAya evuM | viMdhAyeluM, ghAyala thayeluM Psa. saM. mandirAntaH pravezikA 162 kiSi pATha - 16 :
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMdhyAtIta -(saMsthA - strI. saMkhyA ! kriyAvizeSaNa +mati-vize. uparAMta gayeluM) asaMkhya sacaI- ghaNuM ja atizaya saMtuSTa - (sam+ tunuM karma.bhU.ka.) vayam -nakkI, nizca saMtoSa pAmeluM, khuza thayeluM niyata-nakkI sa - sAruM nirandaram-avakAza vagara, cheka pAse pAse vayaMbhU-potAnI zaktithI je che te -dhIme dhIme sada - ekadama, tarataja | sAkSAt rUbarU, dekhatAM nAma (B- gujarAtInuM saMskRta) puMliMga rAjakIya vidyA -nItizAstra dIrghatamasa-rAtamanuM satya-rasA, satya dharmapustaka-thI vizeSaNa prAraMbha -Ari AMdhaLuM anya napuMsakaliMga gaNAyeluM -mati (karma bhUpha), gulAmagiri-TAsya prasiddha (karma.bhU.kR.), pati comAsuM - varSa (ba.va.) (karmabhU.ka.), pariti (karma.bha.pha.) mANasane ayogya (amAnuSika) - dANo - pAca mAnavAnaha dharmapustaka- pustavize. prAraMbha - mArA avyaya so so -zataka svAdhyAya - prazana saMskRtanuM gujarAtI karo. 1. yadA mahAnvaiyAkaraNaH pANiniH samajAyata tadA vyAkaraNaviSaye prAcAM kAnicinmatAni pratIcAM matebhyo bhinnaanyaasn| 2. pUrveSa saMghakAyamanukRtya thAze revatAM tauSiA 3. vidhavAyAH punarudvAhaH sazAstra ityeke zAstraviruddha ityanye kalau pratiSiddha su. saM. mandirAntaH pravezikA ! 163 la ES pATha - 16
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ ityapare vdnti| 4. vivAhavidhAvaryamaNaM pUSaNaM cAdhikRtya mantrA-paThanti / 5. aparAdhaM vinA patyurnArI tasmai prakupyati / 6. prajApIDanajo vahI rAjJaH zriyaM kulaM prANAMzca dahati / 7. yasmizakaTe somo rAjAnIyate tasya dhuryanyataro'naDvAnyuktaH syAdanyataro vimukto'tha raajaanmupaavhreyuH| 8. yUnAM buddhiH zAstraiH sNskriyte| 8. patyA parityaktA vidhavA vA yAnyaM patiM vindate sA punarbhUrbhavati / 10. divi yathA saMkhyAtItAstArakAstathaiva dAzarathau rAme guNAH / 11. tasyAzcArvaGyAH striyA lAvaNyaM pazyanto janA akSNAM phalaM prApuH / 12. indriyaM vA etadasmilloke yaddadhi / yaddadhanAbhiSiJcatIndriyamevAsmistaddadhAti / 13. madhurAbhirgIbhiH sAdhu sAntvayAmAsa govindaH / sa sAdhuzca tamAzIbhiranugRhyeSTaM pradezaM jgaam| 14. astrA rakSaH saMsRjatAt / 15. ekaH zabdaH samyagjJAtaH samyakprayuktazca svarge loke kAmadhugbhavatIti vaiyAkaraNAnAM mtm| 16. puNye'hani purodhAstaM rAjye'bhiSiSeca mantraM cemaM ppaatth| 17. yAbhirindramabhyaSiJcatprajApatiH somaM rAjAnaM varuNaM yamaM manuMtAbhiradbhirabhiSiJcAmi tvAmahaM rAjJAM tvamadhirAjo bhveh| 18. devAsurA vA eSu lokeSu saMyetire / ta etasyAM prAcyAM dizi yetire tAMstato'surA ajayan / te dakSiNasyAM dizi / yetiretAMstato'surA ajayan / te pratIcyAM dizi yetire tAMstato'surA ajayan / ta udIcyAM dizi yetire tAMstato'surA ajayan / 18. AdityacandrAvanilo'nalazca dyaurbhUmirApo hRdayaM yamazca / ahazca rAtrizca ubhe ca saMdhye dharmo'pi jAnAti narasya vRttam // 20. avazyaM nazvare dehe durdame ca yame dviSi / hAsyaM nAsyAdviniryAti yatpuMsAmidamadbhutam // 21. satyaM saMsRtigarteyaM duHkhaiH pUrNA nirantaram / yatastavyatirekeNa nAnyatkicidihApyate // 22. anitye priyasaMvAse saMsAre cakravadgatau / pathi saMgatamevaitadbhrAtA mAtA pitA sakhA / / 6 su. saM. mandirAntaH pravezikA daEA 164 TET pATha - 16 :
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23. hRdi viddha ivAtyarthaM yayA saMtapyate janaH / pIDito'pi hi medhAvI na tAM vAcamudIrayet // 24. tasya pRthvI prasUte'rthaM dharmamarthaH prasUyate / prasauti vijayaM dharmaH sa ca prasavati zriyam // 25. garhate na tathA zvAnaM cANDAlaM ca na garhati / garhayatyAhave bhagnaM yathAsau kSatriyaM naram // 26. hate bhartari vaiklavyAtklindanti tadaristriyaH / ajasrairazrubhistAsAM klidyanti nayanAni ca // 27. dadAtyasau dhanaM bhUri brAhmaNebhyo dine dine / dadate brAhmaNAstasmai saMtuSTA nityamAziSaH // 28. asau svapnAyamAno'pi katthate nAtmano guNAn / kathayanti janA eva tasya tAnadbhutAn bhuvi // 28. vRzcikAnAM bhujaGgAnAM durjanAnAM ca vedhasA / vibhajya niyataM nyastaM viSaM pucche mukhe hRdi // 30. candanaizcarciteva dyaurdizaH kAzairiva zritAH / kSIreNa kSAlitevorvI zarvarIze virAjati // 31. yathAmiSaM jale matsyairbhakSyate zvApadairbhuvi / AkAro pakSibhizcaiva tathA sarvatra vittavAn // 32. nakraH svasthAnamAsAdya gajendramapi karSati / sa eva pracyutaH sthAnAcchunApi paribhUyate // 33. buddhimAnpuruSo jahyAdbhinnAM nAvamivAmbhasi / apravaktAramAcAryamanadhIyAnamRtvijam // 34. jADyaM dhiyo harati siJcati vAci satyaM mAnonnatiM dizati pApamapAkaroti / cetaH prasAdayati dikSu tanoti kIrti satsaMgatiH kathaya kiM na karoti puMsAm // 35. mAnuSANAM pramANaM syAdbhuktirvai dazavArSikI / vihaMgAnAM tirazcAM ca yAvadeva samAzrayaH / 36. kRSNasAre dadaccakSustvayi cAdhijyakArmuke / mRgAnusAriNaM sAkSAtpazyAmIva pinAkinam // su. saM. bhandirAntaH pravezikA 165 2 pATha -
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39. nAdharmazcarito loke sadyaH phalati gauriva / zanairAvartamAnastu karturmUlAni kRntati // prazna - 2 gujarAtInuM saMskRta karo. 1. jyAre bharatano rAjyAbhiSeka thayo tyAre teNe brAhmaNone so so gAyo ApI. dIrghatamase tene te ApatAM (vata) dITho. uttara (var) nA lokoe gulAmagirine amAnuSika gaNI ane dakSiNa prAntanA (avAr) lokonI sAthe tene mULamAMthI kADhI nAMkhavA laDyA. 3. uzanas (kzanas) asura lokono ane bRhaspati suralokono guru hato. rAjanItinA keTalAMka pustako maLe che tenA teo prakhyAta lekhako gaNAya che. 4. temaNe TekarI khodavI zarU karI ane te kAma ghaNA divase (an t.) pUrUM karyuM. gAmanA paTelane (grAmaLI) senApatie pUchyuMke mArA lazkarane dANA ApIza? 6. citrakUTa pAse je jhuMpaDuM che, te tyAM bAjumAM rahetA jogIoe (parivrAna) bAMdhyuM 5. che. 2. 7. strIo (strI) chokarA ucheraze ane puruSo (puMsa) mahenata majurIthI paisA bhegA karaze. 8. IndrathI (vRMtranuM ke mayavana dilIpano ghoDo eka vakhata haraNa karAyo hato. 9. prAraMbhe pANI (ap) ja hatuM. A pANI para svayaMbhU (svayaMm) brahmA dekhAyA ane te svayaMbhUthI A sarva vastuo racAi 10. te AMkhe (akSi) kANo che. 11. kuMdalatAnA phulomAMnuM madha madhamAkhothI pIvAyuM (madhutti). 12. hAthInA hADakAMnI (asthi) mUrtio banAvAya che. 13. satya mArge (thino cAlanAranI caDhatI thAya che. 14. grIsamAM be TekarIo che te kutarAnA (anna) mAthA kahevAya che. 15. garIbone paisA ApavAne tArA dhaNIthI (ti) tane hukama karAyo che. 16. teno goThIyo (vi) kAzI gayelo hovAthI te ahiM ekalo rahe che. 17. jhaMda bhASAnA dharma pustakomAM aryamananuM nAma che. 18. A pustakomAMnuM game te eka (ghuttama) mane Apo. 19. veda bolatA brAhmaNo varasAdamAM OM OM karatA deDakA (vaLamU) jevA che. ne su. saM. mandirAntaH pravezikA 166
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 416 - 17 saMkhyAdarzakazabdo ke saMskRtamAM 1 thI 20 sudhI saMkhyAvAcaka zabdonI TIpa nIce pramANe che. 1 - eka - me |8 - aSTan - mAha |15 - paJcadazan - 542 2- dvi-khe |9 - navan - nava 16 - SoDazan - soga 3 - tri - 10 - dazan - 6za 17 - saptadazan - sattara 4 - catur - yAra | 11 - ekAdazan - sAbhAra 18 - aSTAdazan - aDhAra 5 - paJcan - pAMya 12 - dvAdazan - pAra 19- navadazan,ekonaviMzati 6 - SaS -7 |13 - trayodazan - tera - mogasi 7 - saptan - sAta | 14 - caturdazan - yauha 20 - viMzati - vIsa 30 - triMzat - trIsa 70 - saptati - sItte2 40 - catvAriMzat - yAlIsa 80 - azIti - mesI 50 - paJcAzat - 5yAsa 90 - navati - ne 60 - SaSTi - 18 31 - ekatriMzat - maitrIsa |39 - navatriMzat/ekonacatvAriMzat - oyAdIsa 32 - dvAtriMzat - patrI 42 - dvicatvAriMzat/dvAcatvAriMzat - betAlIsa 33 - trayastriMzat - tetrIsa. 43 - tricatvAriMzat/trayazcatvAriMzat - tAlIsa 34 - catustriMzat - yotrIsa. 48 - aSTacatvAriMzat / aSTAcatvAriMzat-utANIsa 35 - paJcatriMzat - patriIsa |82 - dvayazIti - pyAsI. 36 - SaTtriMzat - chatrIsa 83 - tryazIti - tyAsI 37 - saptatriMzat - sAtrIsa vagere vagaire 38 - aSTAtriMzat - mAutrIsA bhUmikA 1. svAdhyAya, prazna - 1 nA AThamA ane agIyAramA vAkyano kartA hotA adhyAhAra che. tathA dazamA vAkyano vizeSya yajJamAna athavA yajJa karanAra adhyAhAra che. Esu. saM. madirAH pravezikA jilla 167 dakSiA pATha - 17 :
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. niyamo 1. saMkhyAvAcaka zabdo navIna sudhInA badhA saMkhyAvAcaka zabdo vizeSaNa gaNavA arthAt je nAmanI joDe te saMbaMdha dharAvatA hoya te nAmanI vibhakti ane vacana teone lAge che ane pahelA cArane (vi, ddhi, tri, vatu) to jAti paNa te nAmanI ja lAge che. (A) viMzati pachInA zabdone nAma tarIke paNa gaNI zakAya. te badhAstrIliMga che. je nAmane te lagADAya che te nAma game te jAtinuM hoya to paNa ane bahuvacanamAM hoya to paNa te zabda e.va.mAM AvI zake che. dA.ta. viMzativrApa:- vIsa brAhmaNo. (B) bIjA nAmanI jema A zabdone paNa ki.va. ane ba.va. che paNa jyAre A vacanano upayoga thAya tyAre vAkya racanA kaMIka judI thAya che. dA.ta. brAhmaUInAM urvazatI - brAhmaNonI vIsa-vIsanI be maMDaLI. dvAdAnA vaMzata:- brAhmaNonI vIsa-vIsanI ghaNI maMDaLIo. (C) A ja pramANe ekavacanano upayoga thAya che dA.ta. brahAna viMzatiH - brAhmaNonI vIsanI eka maMDaLI. 3. viMzati pachInI vaccenI saMkhyAo , di vagere lagADIne karAya che ane te navasudhI ja. paNa te navavALI saMkhyA pachInA saMkhyAvAcaka zabdane vona (parva + Q lagADIne paNa karI zakAya. A samAsa karatAM anya lopAya che. dinA ,ri no traya ane gaSTano naSTa thAya che. A traNa pheraphAra vatvazata, paDjhazana, pada, sati ane navani mAM vikalpa thAya che ane azakti mAM thato nathI. A saMkhyAvAcaka zabdone uparokta vAkyaracanAnA niyamo lAgu paDe che. 5. vinA sarva. nI jema rUpa thAya che. anizcita sarvatra tarIke tenA ddhi.va. ane ba.va. thAya che. dinAddhi.va. mAM ja rUpo thAya che ane rUpo karatI vakhate dino karavo eTale kArAMta nAma gaNavo. 7. tri ane bIjA vizeSaNa rUpI saMkhyAvAcaka zabdonA ba.va.mAM ja rUpa thAya che. ri nArU anya hoya tevA rUpo thAya che. 8 su. saM. madirAH pravezikA 168 kAkI kA pATha - 17 ka.
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. vizeSaNa rUpI bIjA saMkhyAvAcaka zabdo pachI prathama ane dvitIyAnA pratyayo lopAya che ane vyaMjanathI zarU thatA pratyaya pUrve jUno lopa thAya che. manno SaSThImAM laMbAya che. vati "keTalA' nA rUpo A pramANe ja thAya che. strIliMgamAM parva ane dAnA sarvonI jema rUpo thAya che. riane ghatunA aMgo ti ane vAta thAya che. bIjA vizeSaNa rUpI saMkhyAvAcaka strIliMga aMgo puliMgathI judA nathI. 2. saMkhyApUraka zabdo 1. pavana, ddhi, ri, vastu ane pannA saMkhyApUraka zabdo prathama, dvitIya, tRtIya, caturtha ane kaSTa thAya che. prathama ne badale zcima ane mAmi tathA vArtha ne badale turtha ane turIya paNa vaparAya che. razan sudhI saMkhyAvAcaka zabdonA saMkhyApUraka zabdo na lopI ma lagADavAthI thAya che. dA.ta. pazcana = pama: 3. ranathI navalazanasudhI phakta guno lopa karavAthI thAya che. dA.ta. vizaY= viza: 4. (A) viMzati ane bIjA saMkhyAvAcaka nAmo parathI saMkhyApUraka zabdo karavA hoya to tame lagADavo dA.ta. viMzati = viMzatitama: viMtitaH zittama: viviMzattama: (B) bIjI rIte tino lopa karavAthI ane bIjA zabdonA anya vyaMjanano lopa karavAthI thAya che jyAM anya svara hoya tyAM svarano ja thAya che paNa te phakta sAmAsika saMkhyAvAcaka zabdomAM ja. ekalavAyA zabdonA saMkhyApUraka zabdono pahelI rIte thAya che. dA.ta. viMti = dvizArviza: faza: aaa patimA paSa viSaSTata: ta = zatatama: prathama, agrima, Adima, dvitIya, tRtIya, turya bhane turIya nAstrIliMga 35o A umeravAthI thAya che. anyanA strIliMga rUpo mano karavAthI thAya che dA.ta. prathama, dvitIyAparatuthI pazcamI parvizI viviMzatita dazaka su. saM. madirAntaH pravezikA 169 dadI pATha - 17 I.
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6. prathA paM. nuM pra.ba.va. prathache ke prathamA che ane dvitIya ane tRtIya ke mitIyA ane tRtIyA nA ca.paM.Sa. ane sa. nA e.va. rUpo ya kArAMta ke jhA kArAMta sarvanAma jevA thAya che. dA.ta. dvitIyaa dilIyAvA 3. vAra artha > eka vAra, be vAra, traNa vAra... saMkhyAvAcaka zabdomAMthI niyamita AvRtti darzaka kriyAvizeSaNo dikari ane ratu ne lagADavAthI ane bIjAne vRtvasUlagADavAthI thAya che paNa te pUrveno lopa thAya che ane badale savRtta (ekavAra) mUkAya che dA.ta. ti= diHA (be vAra), ri= riTA(traNa vAra). tu = vA (cAra vAra), pajhana = jIvA (pAMca vAra) 2. ya, tat ane patid ne vat pratyaya, rUkSma ane vim ne vat pratyaya "eTalo evo artha karavA mATe lagADAya che. dA.ta. ya+ vat =thAvat tat + vat = tAvatuM vim + ya = viyA patan + va = patAvat + thatuM = thatA 3. thAvat vagerene tvam lagADavAthI jeTalIvAra, teTalIvAra vagere arthamAM kriyAvizeSaNa bane che. dA.ta. yAvat + va = yAvitva: (jeTalI vAra) tAvat + va = tAvava: (keTalI vAra) 4. yAda vagerenA pu. rUpo bava pramANe, strIliMga rUpo lagADI navI pramANe ane napuMsakaliMga rUpo ja pramANe jANavA rUpAkhyAna va - paM eka vi -strI.eka di - paM.be ! di- strI. be ekavacana | ekavacana | dvivacana dvivacana prathama S: ekA dvau dvitIyA vim | vim to zuM che su. saM. mandirAnta pravezikA (170 bakarA pATha - 17
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyA caturthI Illeu SaSThI trIn tistraH caturthI caturthyaH SaSThI ekena ekayA dvAbhyAm dvAbhyAm ekasmai ekasyai dvAbhyAm dvAbhyAm paMcamI ekasmAt ekasyAH dvAbhyAm dvAbhyAm ekasya ekasyAH dvayoH dvayoH saptamI ekasmin ekasyAm / dvayoH dvayoH saMbodhana eka | eke tri-pu. ] tri-strI.jaya catur- puM. yAra catura-strI.yAra bahuvacana bahuvacana | bahuvacana bahuvacana prathama trayaH tistraH catvAraH catastraH dvitIyA | caturaH catastraH tRtIyA tribhiH tisRbhiH caturbhiH catasRbhiH tribhyaH tisRbhyaH catasRbhyaH paMcamI tribhyaH tisRbhyaH | caturthyaH catasRbhyaH trayANAm tisRNAm | caturNAm catasRNAm saptamI tisRSu caturSu catasRSu saMbodhana trayaH tisraH / catvAraH napuMsakaliMganA rUpo ekavacana dvivacana bahuvacana bahuvacana prathama ekam trINi catvAri dvitIyA ekam trINi catvAri saMbodhana , trINi - eka porena 415010 35o ghuviMga pramANe 421 // paJcan - 5in | SaS - 7 | tRtIyA paJcabhiH | SaDbhiH bahupayana bahupayana yaturthI paJcabhyaH | SaDbhyaH prathama paJca SaT / paMyamI paJcabhyaH SaDbhyaH dvitIyA paJca... - SaTThI paJcAnAm SaNNAm ke su. saM. mandirAntaH pravezikA phI 171 ke . pATha - 17 HD triSu catastraH
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamI saMbodhana prathamA dvitIyA tRtIyA caturthI paMcamI SaSThI saptamI saMbodhana paJcasu paJca SaTsu SaT aSTan ( mA ) - ATha vAn- daza bahuvacana aSTa/aSTa aSTa/aSTau abhi:/ami: abhya:/gAya aSTabhyaH/ aSTAbhyaH aSTAnAm aSTasu / aSTAsu aSTa/aSTau bahuvacana daza daza dazabhi: dazabhyaH dazabhyaH dazAnAm | daza daza saman, navam nA rUpa padman pramANe karavA rAn pramANe jAvAn thI navavazan sudhInA rUpo karavA dhAtuo pahelo gaNa A + cam - 5. Acamana karavuM sam + vi + mag - u. bhAga Apavo, bakSIsa ApavI (ga.10). che (dU ga.2, ddhi. pu.e.va.) puliMga anAstra - prAraMbha nahIM te aja- varasa su. saM. mandirAntaH pravezikA ( 172 bIjo gaNa anvA ( anu+ Aha)- te bole che, te paDe | maLIne thavuM nAma (A - saMskRtanuM gujarAtI) khaMDita dhAtu, vyati + rU - 5. jatA rahevuM - X + mukh - 5. dhovuM sam + paN - A. jumale thavuM, badhuM ahorAtra - rAta divasa AyuSyakAma icchanAra varta. kA. lAMbI AvaradA kRSNa - viSNuno AThamo avatAra nA pATha - 17
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ oSNapakSa - aMdhAriyuM vRSNavarman- vizeSa nAma vastIva - napuMsaka, nAmarda (na.) candrApIDa - rAjakumAranuM nAma dinottama - brAhmaNomAM zreSTha dharmavagAMzamAi - puNyano chaThTho bhAga prajJApati - brahmadeva prApazuAma - (prajJA - strI. chokarA + pazu - puM. Dhora + jAma - puM. icchA) chokarA ane pazu icchanAra pravAsit - musAphara - vaSAra - agnimAM bALI nAkhatI vakhate 'vauSaT' karIne uccAra kare che te e devatA gaNAya che. viz - hiMduomAM (brAhmaNa, kSatriya, vaizya athavA viza ane zudra) cAra jJAtimAM trIjo varga athavA trIjI nyAta. vyAsa- mahAbhAratanA kartA tarIke manAya che te, RSinuM nAma che vidyA- vidyA sAtheinI - yajJane mATe devatA pADatI vakhate eka kavitA (mantra) bolAya che te napuMsakaliMga antAmana - ante javuM te 35nAyana, upanayana - janoinI kriyA vArya - kAma, kAja kha mANasanA zarIranA polA bhAga, jevA ke moDhuM, nAka vagere yuninakSaLa - (buddhi - strI. akkala + nakSaLa - na. cihna) buddhinuM cihna noman- vALa rAta - so zuka - ziMgaDuM - - vizeSaNa akSatriya- kSatriya vinAnuM | anUnya - (anu + vap nuM vidhyartha kR.) bhaNI javAnuM zrAvaLa - hiMdunA caitrI varasano pAMcamo uttama - - mahino saMvatsara - varasa chelluM paztiItita - (s - ga.10, 'kahevuM' uparathI) gaNAveluM strIliMga gAMma - (garma - garbha + aSTama arthoTI - (artha - na. aDadhuM + voTI AThamuM) garbha rahe tyAMthI AThamuM - strI. karoDa) aDadho karoDa, pacAsa lAkha kalA hunnara vaLI - kRSNanI mAtA parivAM - nokarI, sevA dhI su. saM. mandirAntaH pravezikA 173 patita - pApI, dharmabhraSTa thayeluM pravruSita - (vra + vak nuM karya.bhU.kR.) dezamAMthI kADhI mUkelo, tyAgI thayelo vim (vip nuM va.kR.) jANanAra -
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAyita - rogiSTa kriyAvizeSaNa zatAyu - so varasa jIvanAra " | tAvAhanama- teTalIvAra sudhI nAma (B- gujarAtInuM saMskRta) puliMga | parva (bhAga, saga) - parvanI ajavALIyuM pakhavADIyuM (candramAsanuM) - purANa (ghaNI cIjo vize paraMparAthI zuklapakSa cAlatuM varNana je granthomAM hoya che tevA Aso mahinAnuM nAma che) - gAjara tathA dharma saMbaMdhI vidhiathavA paddhati viSe Rgvada vadanuM nAma che) - surata jemAM dhyAna hoya che evI jAtanA granthonuM kumArasaMbhava (kAlidAsa racita kAvyanuM nAma-purANa nAma che) - rumArasaMbhava mahAbhArata (pAMDu ane dhRtarASTranA putro digyAla-spina vaccenuM yuddha jemAM varNaveluM che te vIrarasa kAvyanuM nAma che.) -mahAmArata pharaja - thaI vizeSaNa yajurveda (vedanuM nAma che) - yajurveda raghuvaMza (kAlidAsanA kAvyanuM nAma che) - | kahetuM - mithAna (gama + thA nuM. raghuvaMza va.ku.) vaida -miSA, vaidya gaNAyeluM - parivartita karma.bhUku), sabhA - samAna rAti (karma.bhU.kR.). sarga - 3 bharAI (maLelI - jevI ke sabhA) - sAmaveda (vedanuM nAma che) - sAmavera tita (karma.bhU.kR.) strIliMga mAlUma paDyuM - paDeluM - 3pata | (karmabhU.ku), sAmayita (karmabhU.ka.) lAta - nattA, lAta mAre che - tattayA | sAre - sakhIrIna, nipu praharati vidyA - vidyA zamI (eka jAtanuM vRkSa) -pI. | pahelA (asala mULa) - (aa nuM sabhA - pariSa, samAM sa. e.va.), mAvo (gari nuM sa.e.va.) napuMsakaliMga nATaka - nATa. DIsu. saM. madirAH pravezikA 174 pATha - 17 |
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdhyAya ... ........... prazna - 1 saMskRtanuMgutI ro.. .. . .. 1. paJcAzate brAhmaNebhyaH pratyahaM kRSNavarmAnaM ddaati| 2. guroH paricaryAM kurvatastasya dvicatvAriMzadahAni vytiiyuH| 3. catasro vidyAzcatuSpaSTiM kalAzca candrApIDo'zikSata / 4. catvAri zRGgA trayo'sya pAdA dve zIrSe sapta hstaaso'sy| 5. zrAvaNasya kRSNapakSe'STamyAM tithau devakI kRSNaM suSuve / 6. tri : saptakRtvaH parazurAmaH pRthiviimksstriyaamkrot| 7. saptadaza sAmidhenIranubUyAt / 8. tA etAH sapta!'nvAha tAsAM tri : prathamAmanvAha triruttamAM tA ekAdaza sNpdynte| 4. trayastriMzadvai devA aSTau vasava ekAdaza rudrA dvAdazAdityA : prajApatizca vaSaTkAraca / 10. zatamanUcyamAyuSkAmasya / zatAyurvai puruSa AyuSyevainaM / 11. taddadhAti / trINi ca zatAni ca SaSTizcAnUcyAni yajJakAmasya / trINi ca vai zatAni SaSTizca saMvatsarasyAhAni / tAvAnsaMvatsaraH saMvatsaraH prajApatiH prjaaptiryjnyH| upainaM yajJo namati yasyaivaM vidvAMstrINi ca zatAni ca SaSTiM cAnvAha / sapta ca zatAni viMzatizcAnUcyAni prajApazukAmasya / sapta ca vai zatAni viMzatizca saMvatsarasyAhorAtrA / 12. saMvibhAjayati zrImAn sa vittena dvijottamAn / dharmaSaSThaMzabhAgena te'pi saMvibhajanti tam // 13. garbhASTame'bde kurvIta brAhmaNasyopanAyanam / garbhAdekAdaze rAjJo garbhAttu dvAdaze vishH|| 14. trirAcAmedapaH pUrvaM dviH pramRjyAttato mukham / khAni caiva spRzedaddhirAtmAnaM zira eva ca // 15. jIvanto'pi mRtAH paJca vyAsena parikIrtitAH / daridro vyAdhito mUrkha: pravAsI nityasevakaH / / 16. anArambho hi kAryANAM prathamaM buddhilakSaNam / jAsu. saM madirAH pravezikA para 175 pATha-17 varSa
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ prArabdhasyAntagamanaM dvitIyaM buddhilakSaNam // 17. naTe mRte pradraSite vastIne = patite patI paJcasvApatsu nArINAM patiranyo vidhIyate // 18. ti: eorthoTI = yAni nomAni mAnave / tAvatkAlaM vasetsvargaM bhartAraM yAnugacchati // prazna - 2 gujarAtInuM saMskRta karo. 1. te mahinAnI 27mI tArIkhe paMDitonI sabhA bharAi hatI. 2. te vakhate navvANuM mANasonI parIkSA levAi hatI, temAMthI coppana mANaso vyAkaraNamAM sArA vidvAna mAluma paDyA. 3. paMDito kahe che ke aDhAra purANo che ane covIsa smRtio che. 4. pahelA traNa veda hatA. Rgveda, yajurveda ane sAmaveda pachIthI cAra thayA. hAla yajurvedanI be mukhya zAkhAo che. 5. 6. manusmRtinA bAra adhyAya che ane sAtamAmAM rAjAonA dharma gaNAvyA che. 7. Aso mAsanI zuklapakSanI dazamIe dakSiNamAM loko arasaparasa zamInA pAMdaDA, te sonuM che ema kahI Ape che. 8. pAMce pAMDavothI sarve zatruo mAryA gayA. 9. rAme rAvaNanA daza mAthA kApI nAMkhyA. 10. teNe cAra vighAmAM, cha zAstramAM ane cosaTha kaLAmAM pravINatA meLavI. 11. traNa vakhata meM tene javAne kahyuM ane te jyAre na gayo tyAre meM tene lAta mArI 12. judI judI ATha dizAnA ATha digpALa che, ema hinduo mAne che 13. mahAbhAratanA aDhAra parvamAM trIjuM sauthI sAruM che, kAraNa ke temAM AnaMdadAyaka vArtAo che. 14. A davA betAlIsa divasa levAne DaoNkTare mane kahyuM che. 15. raghuvaMzanA sattara sarga, kumArasaMbhavanA sAta, nava nATako, ane pataMjali mahAbhASyanA vAsI pAnA huM zIkhyo chuM. bahumina viro dvavya / - ghaNA mANaso sAthe virodha na karavo. ; su. saM. mandirAntaH pravezikA 176 -
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATha - 18 vizeSaNanA adhikatAdarzaka, zreSThatAdarzaka vagere rUpo 1. adhiktA -- be vastumAMthI ekamAM bIjA karatAM adhikapaNuM batAvavuM hoya tyAre adhiktAdarzaka pratyaya vaparAya che. 2. zretA-tevA prakAranI badhI vastuomAM tenI zreSThatA batAvavI (sarvAdhika paNuM batAvavuM) hoya tyAre zreSThatAdarzaka pratyaya vaparAya che. 3. svAdhyAya prazna-2 nA AThamA vAkyano pAThake javAba Apavo. pratyaya 1. adhiktA darzaka pratyaya -satA 2. zreSThatA darzaka pratyaya -8AtanA 3. svAmitva darzaka pratyaya -matvatAnA vinA 4. "nA jevuM evA artha mATenA pratyaya - za [ kSA 5. tri pratyaya - , dhUke sanuM rUpa niyamo 1. (A) - Jpratyaya 1. yam - rU8 pratyaya lAgatA pUrve zabdanA anya svara athavA vyaMjana sahita upAjya svarano lopa thAya che. dA.ta. yu + = + = navIyalsa tapu + 8 = nam + 8 = nahi ! mahat + k = mad + { = paTTIyA mahat + 8 = mad + 8 = mahiST 2. cam - 38 pratyaya guNa batAvanAra vizeSaNane ja lAge che. paNa kUdatone temaja kriyApado parathI sAdhita zabdone lAgatA nathI. tara ane tama badhe ja lAge che. dA.ta. pRtha = thIyartha ka 3ai: =caitara caitamAM 3. pRthu, mRtyu, kRpA, rUDha ane parivRDha AdimAM 28 no thAya che su. saM. mandirAntaH praveziddha 177 dI pATha-18 kI
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ dA.ta. mRtyu = prIyam / pratiSTha / 4. sthUla, TUra, hakva, kSiprA ane kSudra mAM, (A) anya svara sahita vyaMjana lopAya che tathA yuvan mAM van no lopa thAya che (B) ane A lopa thayA pachI anya svara ane upAttva hasva svarano guNa thAya che. dA.ta. sthUla = thavIyam / sthaviSTha / yuvan = cavIyam / viSTha / = 5. mat - vat vagere svAmitvadarzaka pratyayo lAgI vizeSaNa banyA hoya to yas - i lAgatA pUrve te pratyaya lopAya che. dA.ta. vanavat = : valIyam / vRttiSTha / 6. (A) phaicat aMtavALAnA puM.napuM. rUpa zreyas jevA ane strI. rUpa hU~ lagADI navI jevA thAya che. (B) 4 aMtavALAnA puM.rUpa rAma jevA ane strI. rUpa A lagADI mAnA jevA thAya che 1. (B) tara - tama 1. A baMne pratyayo vizeSaNa, nAma, avyaya ane kriyApadane lAge che. keTalIka vAra te pratyayanA sthAne tAt - tamAm pratyaya paNa lAge che. dA.ta. nayu = nayutara / nayutama / pati = pannatitAm| patitamAm| 2. tat - tama aMtavALA nAmanA puM. rUpo rAma nI jema, strI. A lagADI mAtA nI jema ane napuM. vana nI jema thAya che. 2. svAmitva darzaka pratyaya 1. mULa zabde batAvelI vastunuM svAmitva batAvanArA sAdhita rUpo prakRtine (mULa zabdane) man lagADavAthI thAya che. dA.ta. ghI (buddhi) = zrImat / (buddhivALo) 2. jo prakRtine aMte m ke a (hasva ke dIrgha) hoya athavA bemAMthI ekapaNa upAMtye hoya to A pratyayamAM meM no va thAya che. dA.ta. ghana (paisA) = dhanavat / (paisAvALo) su. saM. mandirAntaH pravezikA 178 pATha - 18
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ dA.ta. yavamat / bhUmimam| 3. (A) a aMte hoya evA nAmone A ja arthamAM phaeNna pratyaya lagADavAmAM Ave che. te pahelAM pUrvanA jJa no lopa thAya che. vidyA (vidyA) - vidyAvat / (vidyAvALo) noMdha -- keTalAka rUpo apavAdabhUta che. 2. : vAin / 3. dA.ta. thana = nin / Ga = = (B) A ja arthamAM vighna pratyaya paNa lagADAya che. dA.ta. yazas = yazasvin / 1.(A) A arthamAM tat Adi sarvanAmane traNa pratyaya lAge che. - / / / vRkSa / (B) pratyaya lAgatA pUrve prakRtinA aMtyAkSarano lopa thaI tenI jagyAe A mUkAya che. 4. 'nA jevuM' evA artha mATeno pratyaya dA.ta. tevuM = tAdRza / tAlukA | tAlusa (C) rUm ane vhim no ++ ane jI thAya che. vam = / / dA.ta. 5. dhvi pratyaya 1. je pahelAM nahotuM te tevuM athavA tenA jevuM thayuM evo artha jaNAvavA mATe zabdane kvi pratyaya lAge che. kSa|vim = LIza||IkSa| AmAM zabdane hU~ lAge che. pachI jo zabda karma rUpa hoya to ane kartA hoya to maiM ane kyAreka abh dhAtunA rUpo lAge che. dA.ta. gADuM pakDyA | mati = 13nImati / (je gaMgA nathI tene gaMgA tarIke karelI) rUM lAgatA pUrve, - (A) avyaya sivAya badhe anya a su. saM. mandirAntaH pravezikA 179 A no rUM thAya che. pATha - 18
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ El.d. &T= dhanIbhavati / - (B) pUrvano i uhIrgha thAya che. 6. ta. zuci = zucIbhavati / (C) hrasva RR no rI thAya che. Et... mAtR = mAtrIkaroti / (D) antya n no ane manas, aruSa, cakSuS, cetas, rahas ane rajas nA s no lopa thAya che. El.d. rAjan = rAjIbhavati / cetas = cetIbhavati / mULa artha antika pAsenuM alpa uru guru dIrgha adhikatAdarzaka ane zreSThatAdarzaka keTalAka aniyamita rUpo bahu bahula bADha prazasya vAzavA sAya priya yuvan vRddha sthira sphira ochuM, nAnuM pahoLuM bhAre lAMbuM vahAluM ghaNuM bahu dRDha, sAraM adhikatA nedIyas | nediSTha alpIyas / kanIyas alpiSTha / kaniSTha varIyas variSTha garIyas gaThi drAghIyas drAdhiSTha zreSTha preSTha bhUyiSTha baMhiSTha sAdhiSTha yaviSTha / kaniSTha jyeSTha / varSiSTha stheSTha spheSTha zreyas preyas bhUyas baMhIyas sAdhIyas yavIyas / kanIyas jyAyas / varSIyas stheyas spheyas juvAna gharaDuM nizcala jADuM, ghaNuM pu. saM. bhandizantaH pravezikA 180 zreSThatA pATha- 18
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ pahelo gaNa karavuM - ati + m - 5. oLaMgavuM, ullaMdhana | 35 + ram - 5. marI javuM peliMga aNu - nAno rajakaNa adhvan- mArga abhimanyu - arjunano putra al - ghA, jakhama(na.) ahi - sApa - dhAtuo kaca vALa varmapatha - (varman - karma + pacin - rasto) karmano mArga, arthAt mokSa athavA nitya sukha meLavavAne dharma saMbaMdhI kriyA tathA karma karavA te iT - kajIyo nApa - daDo, samUha - nAma ( A - saMskRtanuM gujarAtI) tAra - bALa, putra parivRtta - dhaNI, mAlika garuDa - garUDa pakSI, viSNudeva vAhana tarIke vAparatA te jAtanuM pakSI jJAnamArtha - (jJAna - na. jANavuM te + mALa - puM. rasto) jJAnano rasto, mokSanI prApti mATe Izvara saMbaMdhI jJAna purIvjha - vizeSa nAma miAnlR - (masji - strI. prIti, bhakti + mArja - pu. rasto) mukti mATe su. saM. mandirAntaH pravezikA IzvaranI prIti athavA bhakti mAnyayoga - (mAnya - na. nasIba,sAruM nasIba + yoga - pu. prApti) sArA bhAgya athavA nasIbanI prApti manuSyanman - (manu - puM. mANasonA pUrvajo athavA mULa puruSomAMno eka) manuthI janmelo, mANasa, manuSya yazavardhana - vizeSa nAma yunA - jhuMsarI, jotara (na.) joyasamA - (coSa - puM. yoddho + samAna - puM. ToLuM) yoddhAnuM ToLuM, lazkara viSaya - Indriya sukha ApanAra padArtha viSNuzarman - vizeSa nAma vistAra - phelAva saMbhava - zakyatA, banI zake evI sthiti, saMbhava rajUmar - vAnaranuM nAma, (e rAmano bhakta hato) hanumAna strIliMga uttarA - virATa rAjAnI putrI jaTA jaTA (guMcavAyelA vALanuM jhuMDa) |Ipti - teja vAltiA - chokarI ' 181 pATha - 18
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ mamAnyatA - (mantra - susta, nabaLuM + |vizvasanIyatA bhAgya nasIba, mamAnya nasIba vALo, kamanasiba, abhAgiyo) daiva, durbhAgya mahAzvetA - eka garvanI dIkarInuM nAma yamunA - nadInuM nAma che, rantu - doraDuM jamanA puliMga - nabaLA | upajAvavAnI zakti veLi / veLI - guMthAyelA vALa sumadrA - arjunanI vahu mevA - nokarI artha - artha TIkA karanAra - TIAjAra, TIAvRt paLa - kSA saguM - vanyu, vadhunana, jJAti strIliMga 1. nAma (B - gujarAtInuM saMskRta) rukmiNI (kRSNanI vahu) - vimaLI zarIrano AkAra - tanuM, Ari prazna-1 saMskRtanuM gujarAtI karo antara - phera avasthAna raheThANa napuMsakaliMga 1 kaikeyI (dazarathanI eka patnInuM nAma che.) - anupapanna (bhU.kR.) kaikeyI krUra - nRzaMsa kausalyA (dazarathanI eka patnInuM nAma che.) - kausalyA khoTuM - pratibhUta napuMsakaliMga doDavuM te - vidravaLa zarIrano AkAra - vaput vizeSaNa RgvedAtsAmavedasya mahimA bhUyAn / ne su. saM. mandirAntaH pravezikA 182 jALa - hAla = artha vagaranuM - ayuTM(bhU.kR.), satyabhAmA (kRSNanI eka patnInuM nAma pavitra- vizuddhIta che.) - satyabhAmA vizvAsa joDAyeluM - niyuTM (karma.bhU.kR.) dayA vagaranuM -nirNA svAdhyAya nikhAlasa - RnuM, Arnavayukta, sarata sAdhAraNa - sAdhAraLa, sAmAnya pATha - 18
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. yajJavarmAyodhyAM gacchannadhvano'rthAdbhUyo'tikramyAzrAmyat / 3. kRSNasya subhadrA yavIyasI svasA / 4. sarveSu kusumeSu zirISakusumaM pradiSTham / 5. niHzreyasAya karmapathAjjJAnamArga: sAdhIyAn / zreSThastu sarveSAM bhaktimArga: / paramAtmANorapyaNIyAnmahato'pi mahIyAnvartate / 6. dhArtarASTrebhyaH pANDavAH kRSNasAhAyyAdbalIyAMsaH kiM tu teSAM yodhasamAjo garIyAn / 8. duHkhitasya vRttAntazravaNenArdrIbhavanti hRdayAnyanukampinAM mahAtmanAm / yo yajJakarmANi yathAvidhi karoti sa prajAvAnpazumAMstejasvI brahmavarcasI yazasvAMzca bhavati / 8. 9. 10. viSNuzarmaNa ekapaJcAzatputrA Asan / teSAM ye madhyamAddevadattAjjyAyAMsaH paJcaviMzatiste kanIyobhiH paJcaviMzatyA kalahaM cakruH / . 11. sarvAsu nadISu bhAgIrathI drAghiSThA vistAre variSThA ca / tasyAH salilaM yamunAyAH zucitaram / parvateSu himAlayaH prathiSThaH / 12. aho dIptimato'pi vizvasanIyatAsya rAjJo vapuSaH / 13. IdRzI me mandabhAgyatA yanna kevalaM bharturviraho dArakayorapi / 14. hA saumya hanUman punastvAdRzasya sAdhormahopakAriNaH saMbhavo'smiJjagati / 15. naitadvidmaH kataranno garIyo yadvA jayema yadi vA no jayeyuH / 16. neyaM me jaTA kiM tu veNIkRtaH kacAnAM kalApa ityabravItkAcitstrI / 17. dAsIbhUtAM sarpANAM jananyAH sevAM kurvatIM svamAtaraM bandhanAnmumoca garuDaH / 18. tapazcarannrAvaNaH svIyAni nava zirAMsi zivAyopAyanIcakAreti zRNumaH / 18. priyatamasya puNDarIkasya maraNena sazokayA mahAzvetayA tIraskRtA viSayA dUrIkRto baandhvjno'nggiikRtmrnnye'vsthaanm| 20. ekaH puruSaH priyatamAyAH prAsAdasyoparitanIM bhUmiM praveSTumicchurvAtAyanAdadho'valambamAnamahiM rajjUkRtyAruroha / 21. uparate bhartari yatprANAH parityajyante tanmaurvyam / uttarA virATaduhitA bAlikA vinayavati dhImati vikrAnte ca paJcatvamabhimanyAvupagate'pi prANAnna jahau / anyA api sahasrazaH kanyakA abhartRmatyo jAtA satyo jIvitAni na tatyajuriti su. saM. mandirAntaH pravezikA 183 > -
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ brUyA 22. lIvanAya manunmanAmida grAmyatAmatha vApi sa pramuH / tvAdRzo bhavati bhAgyayogato vetti yaH sadasatAM yadantaram // prazna-2 gujarAtInuM saMskRta karo. 1. dazarathanI traNa strImAM kauzalyA sauthI moTI (vRddha)ane kaikeyI sauthI nAnI hatI. (yuvana) 2. sItAnI zarIranI AkRti draupadI karatAM vadhAre nAjuka (tanu) hatI. 3. moTuM ( vadu ) nAnAnI (napu) barAbara thAya e artha vagaranuM che. doDavAmAM sarva prANIomAM ghoDo sauthI vadhAre jhaDapavALo che (Azu). 5. sadguNI (sattuLa, puNya)sukhI che (suha), ane mAnane yogya che. 6. satyabhAmA karatAM rUkmiNI kRSNane vadhAre priya hatI (priya). 4. 7. jyAre mANasa vadhAre durbhAgI hoya tyAre tenA sagA paNa duzmana jevA (vipakSa) thAya. jenI pAse paiso (vasu), hImmata (dhairya), kIrti (yazas, vhIti) ke jamIna (bhUmi) hoya tene zuM kahevAya ? 9. badhA eka mananA thAo ( citta) ane A jALa laIne uDI jAo. 10. devomAM Indra sauthI vadhAre pratApI (osvin) ne sauthI vadhAre baLavAna (vRttinuM) hato tethI teno rAjyAbhiSeka karyo. 8. 11. TIkAkArathI mULa phakarAno artha spaSTa karAya che (viza), ane keTalIkavAra guMcavaNa bharelo karAya che (jUna). 12. te vakhatanI badhI strIomAM damayantI sauthI vadhAre suMdara (cAra) hatI ane potAnA svAmIne Asakta hatI (anuttta, matta). 13. snehathI tAruM hRdaya A kSaNe pIgaLyuM che (va). 14. sAdhAraNa baLado karatAM jhuMsarIe joDelA vadhAre jADA (pIva) hoya che. 15. he sItA ! tArA (tvaT) jevI AvI zuddha, sAdI, premI (anuvAna, ya)strI bIjI koI nathI ane mArA jevo (mad Avo dayAhIna ane kRtaghna manuSya bIjo koI nathI. jju su. saM. mandirAntaH pravezikA 184 pATha - 18
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATha - 19. samAsa dvandra ane tapuruSa bhUmikA 1. be athavA tethI vadhAre padone joDI ekapada banAvavuM tene samAsa kahevAmAM Ave che. samAsa e saMskRta bhASAnuM hRdaya che. 2. samAsathI bhASAnA prayogamAM zabdanI ghaNI karakasara thaI zake che. temaja lakhavAmAM ane bolavAmAM saraLatA ane suMdaratA paNa Ave che. gamete nAmane game te bIjA nAmanI sAthe game te arthamAM samAsa thaI zake ema kadI dhAravuM nahi, saMskRta bhASAnI vAkya racanA pramANe amuka samAsa ja sazAstra che ane bIjA nathI. A vAta na jANanArA mANaso game tevA samAso kare che paNa te kharA saMskRta samAsa nathI, saMskRta vaiyAkaraNoe e vize ghaNA bArIka niyamo ApyA che ane temAMnA keTalAka A granthamAM samajAvyA che. abhyAsane mATe to uttama granthakAroe je samAsa vAparyA che te vAparavA e ja uttama rasto che. navA bhaNanArane ane granthanA vistArane dhyAnamAM rAkhI ahi mukhya niyamo ApyA che. sUkSma niyamo ahi ApyA nathI. A pATha ane AvatA pAThamAM svAdhyAya prazna-2 nA gujarAtI vAkyomAM chApelA jADA akSaranA sthAne vidyArthIe saMskRta samAsa vAparavA. pATha 19-20 nA niyamonA udAharaNomAM bhaNanArane saraLatA rahe te mATe samAsanI saMdhi karela nathI. 7. samAsanA mukhya cAra prakAra che. A pAThamAM prathama be joIzuM. 1. dvanda 2. tatparuSa 3. bahuvrIhi ane 4. avyayIbhAva niyamo ! 1. dvanda samAsa | 1. (A) jyAre be athavA tethI vadhAre pado 4 avyayathI joDAyelA hoya tyAre strano ke su. saM. mandirAH pravezikA ke 185 daEY pATha - 19 (.
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ - lopa karI te padone joDI devA te dvanda samAsa kahevAya che. dA.ta. rAma: ghanazmaUT: = rAmanaphTa (B) A samAsanA traNa prakAra che. 1. Itaretara dvanda 2. samAhAra dvandra 3. ekazeSa dvandra 1. Itaretara dvanda samAsa 1. jo be nAmano samAsa karavAno hoya ane banne nAmo e.va.mAM hoya to Akho samAsa .va. mAM thAya ane be nAmo hovA chatAM hiM.va. ke ba.va. mAM hoya athavA to bethI vadhAre nAmono samAsa karavAno hoyato Akho samAsaba.va. mAM thAya che. temaja samAsanA chellA nAmanI jAti te ja AkhA samAsanI jAti gaNAya che. dA.ta. nana: 2 putra = ganaputrA: sItA rAma: gha= sItArAmau ! rAmaH ca lakSmaNaH ca bharataH ca zatrughnaH ca = raamlkssmnnbhrtshtrughnaaH| tra ane hoya evo zabda je nikaTa sagapaNa ke koI jAtanI vidvattA sUcavato hoya te zabdanA zrano A tenI pachI jyAre 8 anta hoya evo bIjo zabda Ave tyAre thAya che, athavA putra zabda Ave to paNa thAya che. dA.ta. hotA 4 potA gha= hotA potAnI mAtA = pitA == mAtApitaro ! pitA ca putraH ca = pitaaputrau| 2. samAhAra dvanda samAsa jyAre samAsamAM AvatA dareka padono judI-judo artha batAvavAno na hoya paNa badhA padono maLIne samUha eTale ke sAmaTo vicAra batAvavAno hoya tyAre game teTalA nAmo hoya to paNa samAsa napuM. ane e.va.mAM thAya che. ane te samAhAra dva kahevAya che. dA.ta. bAhAra: ranidrA 2 mayadra = mahAnidrAmaya jyAre samAsanA zabdo.. (A) jIvaDA, (B)prANInA zarIranA aMgo, (C) sainyanA vibhAgo, (D) jemanI vacce svAbhAvika zatrutA hoya evA padArtho ane (E) prANI sivAya sAmAnya nAmo batAvanArA hoya tyAre haMmezAM A ja Esu. saM. madirAntaH pravezikA ! 186 BETES pATha - 19 (E
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAsa thAya che. dA.ta. cULA: = tikSAH = ( teSAm samAhAra: ) = yUnikSam / rathikAH ca azvArohAH ca = rathikAzvAroham / dhAnAH ca zaSkulyaH ca = dhAnAzaSkuli / 3. jo A samAsane cheDe tAlavya vargano koI paNa akSara hoya athavA to haiM, kend hoya to a svara umerAya che. ane AmAM tathA dvigu temaja avyayIbhAva samAsamAM aMte dIrgha svara hoya to te hasva thAya che. 1. ' dA.ta. vAt ca tvak = = vAdyam / vAk ca vid = vASim / chatra: ca pAnau ca = tropAnaham / sat ca vivat ca = sampadvipadam / do: kAryo: samAhAra = dviram / dvivAri 3. eka zeSa dvandva samAsa eka ja zabda be vAra athavA tethI vadhAre vAra sAthe Ave athavA eka ja varganA eka strIliMga ane eka puliMga ema be zabdo sAthe Ave to teno Itaretara samAsa banAvI temAMnuM eka ja pada rAkhIne bAkInA padono lopa karIe to te ekazeSa dvandva thayo kahevAya. ane te bAkI raheluM pada potAnI ja jAti kAyama rAkhe che. paNa tenuM vacana mULanA padonI saMkhyA upara AdhAra rAkhe che, temaja strIliMga ane puMliMga zabda hoya to strIliMgano zabda kADhI nAkhavAmAM Ave che. dA.ta. mAtA ca pitA == pitarau|vAALI = drAdghaLaH = = brAhyanau / keTalAka aniyamita dvandva samAsa gho: ca pRthivI = = vivRthivyo / te ja rIte dAvAmUmI / dAvAkSane / nAyA 5 pati: 6 = nAyApatI / nampatI / vatI / 'akSiNI ca bhruvau ca = akSibhruvam / uru ca aSThIvantau ca = urvaSThIvam / vArA: 4 mAva: ca = vAvam strI = pumAn ca = strInuMsau / azna: 5 vaDavA 4 = aAvavo a = rAtri: 7 = akSetra: / ahni ca nizAyAm ca anizam / gaddonizam| ahiM ca vivA ca = avim / rAtrau ca DivA = = rAtrivik|nahuM = rivA == : navim / - jju su. saM. mandirAntaH pravezikA 187 pATha - 19
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 2. tatparuSa samAsa (A) A samAsamAM mukhya be pada hoya che. emAM pahelA padane pUrvapada ane bIjA padane uttarapada kahevAya che. paheluM pada bIjA padanA arthamAM vadhAro kare che athavA to tenA arthane cokkasa kare che. dA.ta. rAsA: puruSa: = rAnapuruSa: pUrvapada uttarapada (B) A samAsanA sAta prakAra che. 1. vibhakti, 2. nagu, 3. karmadhAraya, 4. hiMgu, pa.prAdi, 6. gati, 7. upapada 1. vibhakti tapuruSa samAsa A samAsamAM pUrvapada ane uttarapadanI vacce prathama ane saMbodhana sivAyanI cha vibhaktino saMbaMdha hoya che, tethI tenA dvitIyA vibhakti tapuruSa vagere che bhedo che. 1. dvitIyA vibhakti tapuruSa samAsa (A) pUrvapada koI nAma hoya ane uttarapada zrita, tIra, patita, ati, satyata, prApta ane Apanna vagere tathA evA arthavALA bIjA zabdo hoya tyAre A samAsa thAya che. dA.ta. vRzritaH = wifzrataH suram satItaH = duHAtItaH narakam patitaH = narakapatitaH / svargam gataH = svargagataH / taraGgAn atyastaH = taraGgAtyastaH / jIvikAm prApta : = jiivikaapraaptH| moham ApannaH = mohaapnnH| (B) jyAre dvitIyA eka cAlu kArya ke sthitino samaya darzAvatI hoya tyAre te te kArya ke sthiti darzAvatA bIjA nAma sAthe joDAya che. dA.ta. muhUrtam yuvam =muhUrtamuham saMvatsaram vAsa: = saMvatsaravAsa: . 3. tRtIyA vibhakti tatparuSa samAsa Esu. saM. mandirAntaH pravezikA daza 188 TET BECEM pATha - 19
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ (A) A samAsamAM nAma pariNAma batAvanAra zabda sAthe joDAya che. tathA kartAnA arthamAM ke karma nA sAdhananA arthamAM hoya tyAre paNa koIvAra kriyApada parathI sAdhitarUpo joDe joDAya che. dA.ta. zItayA has = gaMbhArahas: / harinA trAtaH = Aita : / (B) pUrvapada koI nAma hoya ane uttarapada pUrva, saTTA, sama, na ke tenA jevA arthavALA zabdo temaja naha, nipuLa, mizra ane ratnA sAthe joDAtAM A samAsa thAya che. dA.ta. mAsena pUrvaH = mAlapUrva: / mAtrA sadRza = mAtRmazaH / bhaginyA samaH = bhaginIsamaH / vAcA kalahaH = vAha ! AcAreNa nipuNa: = AcAranipuNaH / lavaNena mizraH = lavaNamizraH / AcAreNa zlakSNa: = AcArazlakSNaH / (C) khorAkane svAdiSTa banAvanArI vastunA arthamAM tRtIyA vaparAI hoya ane tenI pachInA zabdano 'eka jAtanuM anna' evo artha thato hoya to te beno samAsa thAya che. dA.ta. yukena thAnA: = muladhAnA: I 4. caturthI vibhakti tatpuruSa samAsa (A) nAmathI sUcita vastuothI banAvelA vastudarzaka nAma sAthe A samAsa thAyache. dA.ta. yUpAya tAruM = yUpIruM | (B)pUrvapada koI nAma hoya ane utta25da artha, vatti, hita, sukha ane rakSita joDe A samAsa thAya che. artha sAthe jo samAsa thAya to samasta zabda vizeSaNa thAya che. ane tene tenA vizeSyanA liMga-vacana lAge che. dA.ta. dvinAya ayam = dinArtha: |dvinAya zyam = dinArthI / dvinAya Dram = dinArtham / bhUtamyo vattiH = bhUtavRtti: i gave hitam = gohitam / nave muham = mosulam / gave rakSitam = gorakSitam / 5. paMcamI vibhakti tatpuruSa samAsa jju su. saM. mandirAntaH pravezikA 189 pATha - 19
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6. (A) pUrvapada koI nAma hoya ane uttarapada praya, bhauti, zrI jevA arthavALA zabdo tathA aveta, apoDha, muttta, patita ane apatrasta hoya tyAre A samAsa thAya che. 11 dA.ta. corAt mayam = coramayam| vyAghrAt mIti: = vyAghramItiH / siMhAt bhIH = siMhabhIH / sukhAt apetaH - mullApetaH / kalpanAyAH apoDhaH = kalpanApoDhaH / cakrAt muktaH = ramuo: I svargAt patitaH = svargapatitaH / taraGgAt apatrastaH = taraGgApatrastaH / SaSThI vibhakti tatpuruSa samAsa (A) A vibhaktimAM nAma bIjA koI paNa nAma sAthe samAsamAM AvI zake. dA.ta. rAjJaH puruSaH = rAnapuruSa: / (B) paraMtu keTalAka apavAda che. tR ane aja anne hoya evA kriyApada parathI sAdhita zabdo sAthe temaja karmanuM kartApaNuM sUcavatA zabdo sAthe joDAtA nathI. dA.ta. avAk Na = atraNa / gonasya pALa: = odanapAcakaH / yasya tartA = 58+ / A badhA samAso thatA nathI. A apavAdamAM paNa keTalAka apavAdabhUta che. dA.ta. levasya pUnaH = sevapUna: brAhmaNasya yAna: = brAhmaLayAna: (C) eka pada eka ja AkhI vastu batAvanAro zabda hoya ane eka pada teno amuka vibhAga batAvanAra zabda hoya jevA ke pUrva, apara, avara, ttara, artha, madhya, sAya vagere. tyAre banne padono SaSThI samAsa thAya che. paNa temAM vibhAga batAvanAra zabda pUrvapadamAM ja mukAya che. dA.ta. pUrvam Ayasya = pUrvAya / apam ahna = apAhna / = ardham pippalyAH arthapippalI / sAyam ahna = sAyAhna / (D) eka banAva banyA pachI je kALa gayo hoya te kALadarzaka nAma te banAva sUcavatA nAma sAthe joDAya che. dA.ta. saMvArA mRtasya yasya (jene maryAne varSa thayuM) 7. saptamI vibhakti tatpuruSa samAsa. su. saM. mandirAntaH pravezikA ke 190 = : saMvatsaramRta: 2 pATha - 19 13
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ anyasya kArakaH = anyatkArakaH / udakasya kumbhaH = udakakumbhaH / udkuM:|35 dhi: = vRddhi: |gavAn akSi va = gavAkSaH |mAM zALA = : gozAlA / pozAnam |vinasya arthak = avinam / vinAim / vezasya madhyam = madhyaveza:/ dezamadhyam / puruSasya AyuH = puruSAyuSam / bRhatAm patiH = bRhaspatiH / maNDUkAnAm sara = mahUvasaraNam / vanasya patiH = vanaspatiH / vizvasya mitram = vizvAmitra: 1 yasya roga: = daityona: / oH / daityasya zoH = thazoH / doH / phezvare adhi = zAdhIna: = 1. (A) pUrvapada koi nAma hoya ane uttarapada zauNDa, dhUrta, pravILa, nipuna, pati, patu, zana, siddha, zu, pada, vanya vagere hoya to A samAsa thAya che. dA.ta. samAyAm paNDitaH = samAsitaH / vAci paTu = vAvavatu: I vAyeluM zata: = vArthAta:| Atape zu: = Atapazu: | keTalAka aniyamita vibhakti tatpuruSa samAsa 2. nak tatpuruSa samAsa pUrvapada na hoya ane uttarapadamAM koi paNa zabda hoya tyAre A samAsa thAya che. ane te 7 no vyaMjanathI zarU thatA zabda pUrve Ja ane svarathI zarU thatA zabda pUrve an thAya che. 2. dA.ta. na puruSaH = apuruSa: I 7 kaththai = anubhai:| keTalAka aniyamita nak tatpuruSa samAsa na panthA: = avasthA: / apatham / na pumAn na strI = napuMsaH / namitram = amitra: / 3. karmadhAraya tatpuruSa samAsa - 1. karma - kriyA ane dhAraya = teno AdhAra. kriyAno AdhAra kevala uttarapada na hoya paraMtu Akho samAsa hoya te karmadhAraya samAsa kahevAya che. A samAsamAM pUrvapada koi guNadarzaka vizeSaNa ke nAma hoya che ane uttarapada rUpAkhyAna thAya tevo koi paNa zabda hoya che. ane te be padonI vacce prathamA vibhaktino saMbaMdha hoya che. su. saM. mandirAntaH pravezikA 191 pATha - 19
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. A samAsanA ATha prakAra che. 1. vizeSaNa pUrvapada, rAvizeSaNa uttarapada, 3.vizeSaNa ubhayapada, 4. upamAna pUrvapada, pa.upamAna uttarapada, 6.su pUrvapada, 7.3 pUrvapada ane 8. madhyamapadalopI 1.vizeSaNa pUrvapada karmadhAraya tapuruSa samAsa (A) pUrvapada vizeSaNa hoya ane uttarapada nAma hoya tyAre A samAsa kahevAya che. ane tenA vigrahamAM vizeSyanI jAti ane vacana pramANe gata vigere sarvanAmanuM rUpa paNa vAparI zakAya che athavA emane ema paNa vigraha karI zakAya che. dA.ta. rASpI: ramata nA dara athavA gaLI nA =jAgIranAvidA ghoram ca tad vanam ca athavA ghoram ca idam vanam ca athavA ghoram vanam = ghorvnm| (B) mahat karmadhAraya ke bahuvatinuM pUrvapada hoya to tene badale mAM thAya che. dA.ta. mAna = sau puruSa: 2 = mahApuruSo vizeSaNa uttarapada karmadhAraya tapuruSa samAsa (A) pUrvapada koI nAma hoya ane uttarapada vizeSaNa hoya tyAre A samAsa thAya che. dA.ta. vIraH ramatI nina: = vIravidA - 3. vizeSaNa ubhayapada karmadhAraya tapuruSa samAsa (A) banne pado vizeSaNa hoya tyAre A samAsa kahevAya che. dA.ta. zItam 23w = zItoSAmAM (B) rUpAkhyAna thAya tevA kRdaMto, temAM paheluM kRdaMta AgaLanuM kArya batAvatuM hoya ane bIjuM kRdaMta pachInuM kArya batAvatuM hoya tyAre paNa A samAsa thAya che. dA.ta. strItiH pazcAt manusi:= trAtA ni: 4. upamAna pUrvapada karmadhAraya tapuruSa samAsa (A) pUrvapada koI upamA batAvanAra pada hoya ane uttarapada koInAma hoya ke jAsu. saM. madirAH pravezikA ji. 192 nI parI pATha - 19 | 2.
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizeSaNa hoya tyAre A samAsa kahevAya che. tenA vigrahamAM upamAdarzaka cihna tarIke va zabda mukAya che. dA.ta. dhana: va zyAma; = dhanazyAma: |siMhasya nAT: va nAvaH = siMhanA6: / 5. upamAna uttarapada karmadhAraya tatpuruSa samAsa (A) pUrvapada koI upameya batAvanAra zabda hoya ane uttarapada upamA batAvanAra zabda hoya tyAre A samAsa thAya che. tenA vigrahamAM upamAdarzaka zabdanI pachI va mukAya che ane upamAdarzaka zabdanI pUrve va mukIne paNa vigraha karI zakAya che tene avadhAraNa pUrvapada karmadhAraya tatpuruSa samAsa paNa kahevAya che. dA.ta. puruSaH vyAghra: va = puruSavyAghra: muham vantraH Dva athavA muham va candraH = mukhacandraH / netram kamalam iva athavA netram eva kamalam = netrakamalam pArH padmam va : pApam / = 6. su pUrvapada karmadhAraya tatpuruSa samAsa (A) sAruM artha batAvanAra su zabda pUrvapadamAM hoya ane rUpAkhyAna thAya tevo koI paNa zabda uttarapada hoya tyAre A samAsa thAya che. tenA vigrahamAM vizeSyanI jAti-vacana pramANe zomana, sAdhu, sukSu ke samyak zabda vaparAya che. dA.ta. zomana: dharma: = sudharma: |sAdhu vanam = muvanam / suSu mASitam = subhASitam| samyak patim = supatim / 7. hra pUrvapada karmadhAraya tatpuruSa samAsa (A) pUrvapada hra zabda hoya ane uttarapada rUpAkhyAna thAya tevo koI zabda hoya tyAre A samAsa thAya che. tenA vigrahamAM vizeSyanI jAti-vacana pramANe vrutsita zabda vaparAya che. svarathI zarU thatA zabda pUrve nuM t thAya che. dA.ta. krutsitaH puruSaH puruSa: / sitam annam = tram / (B) uttarapadathI batAvAtI vastu ke prANIne ekadama halakuM gaNI utArI pADavuM hoya tyAre nuM pi paNa thAya che ane koI ThekANe aa paNa thAya che. dA.ta. tiH puruSaH ja su. saM. mandirAntaH pravezikA 193 = - - vipuruSaH athavA vhApuruSa: / pATha - 19
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM pUrvapadavALA keTalAka aniyamita samAsa kutsita: rathaH = kadrathaH / kutsitam tRNam = kattRNam / kutsitam jalam = kajjalam / kutsitaH panthAH = kupathaH / kApatham / ISat puruSaH = kApuruSaH / ISad uSNam = koSNam / kvoSNam / kaduSNam / 8. madhyamapadalopI karmadhAraya tatpuruSa samAsa (A) pUrvapada koI samAsa hoya ane uttarapada koI nAma hoya ane te banneno karmadhAraya samAsa karatI vakhate pUrvapada tarIke AvelA samAsanA chellA padano lopa karavAmAM Ave che. 6.ta. zAkaH priyaH yasya saH = zAkapriyaH / 1. zAkapriyaH ca asau pArthiva : ca = - zAkapArthivaH / keTalAka aniyamita karmadhAraya tatpuruSa samAsa 1. mayUravyaMsakAdi arbhadhAraya tatpuruSa samAsa (A) A samAsamAM pahelo samAsa mayUravyaMzaja hovAthI vaiyAkaraNIo Ane mayUravyaMsakAdi 'rbhadhAraya tatpuruSa samAsa patra uhe che. vyaMsakaH ca asau mayUraH ca = mayUravyaMsakaH / adhamaH ca asau rAjA ca = rAjAdhamaH / viziSTham ca tad tejaH ca = tejovizeSaH / te4 rIte atithivizeSaH / satkriyAvizeSaH / hatakaH ca asau duryodhanaH ca = dUryodhanahatakaH / apasadaH ca asau naraH ca = narApasadaH / vRndArakaH ca asau nRpaH ca = nRpavRndArakaH / kuJjaraH ca asau tApasaH ca = tApasakuJjaraH / nAgaH ca asau puruSaH ca = puruSanAgaH / kRtakaH ca asau putraH ca = putrakRtakaH / anyaH ca asau rAjA ca = rAjAntaram / zreSTha rIte nagarAntaram / janmAntaram / grAmAntarANi / grAmAntaram / cit eva = cinmAtram / na asti kutaH bhayam yasya saH = akutobhayaH / na asti kiJcanaH asya saH = akiJcanaH / 4. hiMgu tatpuruSa samAsa karmadhAraya samAsanuM pUrvapada eka sivAya koI saMkhyAvAcaka vizeSaNa hoya ane Akho samAsa samUha batAvato hoya tyAre te dvigu samAsa kahevAya che. te navuM. mAM ane prathamAnA khe.va. mAM thAya che. I su. saM. mandirAntaH pravezikA 194 pATha- 18
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ dA.ta. rayA muvanAnA samAhAra: =tribhuvanam 2. aMte hoya evo A samAsa keTalIkavAra ma no DuM thaI nArIjAtimAM paNa Ave che ane aMte dIrgha svara hoya to samAhAra dvanda samAsanA niyama 3pramANe hasva thAya che. dA.ta. jJAnAtmanAm sahi. = grAm/pApha 5. prAdi tapuruSa samAsa 1. pUrvapada koI upasarga hoya ane uttarapada koI nAma hoya tyAre A samAsa thAya che. vaLI uttarapada prathamA vibhaktivALuM nAma ke vizeSaNa hoya tyAre prAdi karmadhAraya kahevAya che ane jo uttarapada koInAma hoya to pUrvapada tarIke Avela upasargane gata - rAta jevA koI bhU.kR. lagADI vizeSaNa banAvIne prathama vibhaktimAM mUkI vigraha karAya che. dA.ta. pragatiH AvArtha =pravAryA vAtA =pravAta: 6. gati tapuruSa samAsa pUrvapada amuka upasarga ke avyaya hoya ane uttarapada avyayI bhU.ka. hoya athavA uttarapada kriyApada uparathI banela koI zabda hoya tyAre A samAsa thAya che. tri pratyayAttano paNa A samAsamAM samAveza thAya che. dA.ta. gatizana dUra = tirUpatiH ca=3SAnyaH 7. upapada tapuruSa samAsa pUrvapada koI nAma, upasarga ke avyaya hoya ane uttarapada koI kriyApada athavA to kriyApadamAM kAMI pheraphAra thaIne baneluM rUpa hoya tyAre te be padono upapada samAsa thAya che ane te samAsa nAma athavA vizeSaNa bane che. dA.ta. gRtiti = hAtha: tammuti = samudAviza yati = vizvajit / puraH sarati = puraHsara / dhanam dadAti = dhanadaH / vasu dadhAti = vasudhA / kumbham karoti = kumbhakAraH / vaMzam bhUSayati = vaMzabhUSaNaH / madhu pibati = mdhupaayii| pUjAm arhati = pUjArhaH / sukham bhajati = sukhbhaag| paGke jAyate = paGkajam / na gacchati = nagaH / bhogam karoti = bhogakaraH / zatrum hanti = zatruhaH / zatrughnaH / vRtram hanti = vRtrahA / vRtrahan / sukhena tIryate BE su. saM. madirAH pravezikA paNa 195 thI ra thI nA pATha - 19 jUna 1.
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___ = sutaraH / duHkhena labhyate = durlabhaH / duHkhena jIyate = durjayaH / / keTalAka aniyamita upapada taskuruSa samAsa lalATam tapati = lalATaMtapaH / udaram bibharti = udaraMbhari / rAtrau carati = rAtriMcaraH / param tApayati = paraMtapaH / paNDitam AtmAnam manyate = paNDitaMmanyaH / kUlam kaSati = kUlaMkaSA / priyam vadati = priyaMvadA / na sUryam pazyanti = asUryapazyA : / - dareka jAtanA tatparuSanA uttarapadamAM thatA pheraphAro 1. rAtra, ahna bhane aha maMte Doya tyA bheza puMliMga Doya che. 59 // 4yAre rAtra nI pUrve saMkhyAdarzaka zabda Ave tyAre ane kada nI pUrve putha Ave tyAre napuM. thAya che. 6.ta. pUrvam rAtreH = pUrvarAtraH / madhyam ahnaH = madhyAhnaH / puNyam ca tad aham ca = puNyAham / dvayoH rAtryoH samAhAraH = dvirAtram / 3. (A) Rc, pur, dhur (yAre pusarI vo artha na thAya tyA3) is 59. sabhAsane cheu sAne, (B) goyAre tatpuruSane cha3 Doya tyAre, temAM 1 umerAya che. .. ardhA Rk = ardharcam / ardharcaH / viSNoH pUH = viSNupuram / rAjyasya dhUH = rAjyadhurA / 4. ahan no tatpuruSa samAsane cha yA tanI pUrve bhavyaya hoya : vimarza zabda hoya tyAre gaDhathAya che. 6.ta. sarvam ahaH = sarvAhnaH / pUrvam ahnaH = puurvaahnH| nIcenA zabdo anyasvara ke pUrvasvara sAthe anya vyaMjanano lopa karI nIcenI sthitimAM 1 umere che. (A) pathin o' 545 sabhAsane che. E.ta. svargasya panthAH = svargapathaH / (B) sakhi bhane rAjan tatpuruSa samAsane cha3. da8 su. saM. madirAntaH pravezikA daza 196 BEST pATha - 19 WEB
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ dA.ta. mahAna ra sa rInA = ma na: stha saravI = MI : (C) rAtri tapuruSa samAsane cheDe, jayAre tenI pUrve saMkhyAvAcaka zabda hoya ke avyaya ke vibhAgadarzaka zabda hoya tyAre ane dvanda samAsamAM tenI pUrve mada hoya tyAre. dA.ta. pUrvamrA = pUrvotra: (D) madana tapuruSane cheDe jyAre uparokta cothA niyama pramANe teno prazna thato nathI tyAre. dA.ta. drayo : prazno samAhAra. = cira: dhAtuo pahelo gaNa A + m - pa. oLaMgavuM (ga.4) | + va6 - u. ANavuM nAma (A - saMskRtanuM gujarAtI) puliMga | hin - AtmA, mANasa niSTona - eka jAtano yajJa niraya - naraka makara -aMgAro (na.) paripAva - pAkavuM te, pakvatA matimAmoTI cUka, ghaNI bephIkarAI | paratApa - duHkha, pIDA nAma - nukasAna | pati - paDavuM te, patana noma - lobhano abhAva, saMtoSa | pratikSAra anartha dUra karavAnuM ddA - puruSanuM nAma che. pratIkAranuM sAdhana, upAya 3pavaya - khajAno, saMgraha athavA saMcaya | moda- mUrkhAI, moha karavo te rama - utAvaLa, sAhasa, avicAra ni- kaLiyuga eTale cAra yugamAMno ror - maMdavADa, roga chello ane pApiSTa-hAlamAM dunIyAmAM jenuM nAma - prApti, phAyado yuga cAle che te. va: - eka jAtanA dezanuM tathA tenA gana - gaLuM lokanuM nAma (ba.va. mAM vaparAya che.) guI - phAyado, guNa - - vAsara - divasa (na.) naya - phatteha, jIta | saMvAda - bakhatara, kavaca Eii su. saM. mandirAH pravezikA - 197 BREE pATha - 19
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsAra - duniyA stana thAna stambha - thAMbhalo - strIliMga annA - bakarI pati - rasto, vahivaTa, rIti venA - mahAdu:kha napuMsakaliMga anumaraLa - (koInI) pAchaLa maravuM, jema vidhavA marelA dhaNInI joDe baLI mare che tema, satI thavuM. Apati - AcaraNa, kRtya punam - pApa naLIya - je kAma karavAnuM hoya te kArya, kartavya pratyutttIvana - sajIvana karavuM te prabhAta - paroDha mUtta - mULa, pAyo vikSita - ramata, pApI karma svahita - saheja gothuM, cuka svartavya - svakArya, Atmadharma kApavuM te - chel puliMga vizeSaNa atinita - cheka vyartha, kaMI paNa phaLa vagaranuM avaza - parAdhIna, paravaza annA - (sa nuM vidhyartha bhU.kR. a sAthe) sahevAya nahIM tevuM Avarita - AcareluM, varteluM AtmayAtinlR - ApaghAta karanAra - tkRSTa - (mukh nuM karma.bhU.kR., v sAthe) choDeluM, tajAyeluM kavita - (35 + vi nuM karma bhU.kR.) ekaThuM kareluM su. saM. mandirAntaH pravezikA 198 pata - mareluM, baMdha thayeluM - tehin - dehavALuM parityAgya - (ti + cat nuM vidhyartha kR.) tajavAlAyaka pramAta - (du + mA nuM karma.bhU.kR.) (aMdhArAnA rUpamAM) adRzya thayeluM (ajavALAnA rUpamAM) dekhAyeluM vidyArthamALa - (vi + p nuM preraka karma. vartamAna kR.) je vize vicAra thAya che te, vicAra karatAM kriyAvizeSaNa nayuAyu - vaheluM nAma (B - gujarAtInuM saMskRta) jItanAra - vijJinIpu darIyo - aLava pATha - 19
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ pati - nAtha, pati parAbha - parAkrama pAMja - pakSa mahendra (eka parvata ane tenI pAsenA hezanuM nAma che ) - mahendra bhitratA - saMdhi als - tAlI napuMsakaliMga harIyAI (vahAsano DAilo) - nausAdhana parAmbha - adbhutacarita pAtANa - pAtAla jhaMTo, pravAha - strotas bha66 - sAhAyya prazna- 1 saMskRta nuM gubharAtI ro. 1. 2. 3. 4. 5. strIliMga 6. 9. vayalo pradeza - antara, antarAla mitratA - sakhya khaDatuM - lagna Adhe seDAyesuM dUrotsAhita, utsArita (s nuM pre25 urbha. lU.I., ud bhe3) vizeSaNa aNuM - zyAma garva 2nAra - uddhata svAdhyAya choDI bhUDAyeluM mukta (muc nuM abha. lU.I.) taiyAra thayeyuM - udyata (ud + yam nuM arbha. lU.I.) usslag - TEa (WEJ SH. Y.SS.) pUrva tarainuM pUrva (sarva), prAcya - - 199 prayAge caturahamuSitvA kAzIpathamupayayAvuddAlakaH / ravivArasya caramarAtre saMsArAGgArataptaH kazcitpuruSazcicchedAtmanaH ziraH / AzvinasyAdye navarAtre durgAyA mahotsavaH kriyate / nanu prabhAtA rajanI / tacchIghraM zayanaM parityajAmi / athavA laghulaghutthitApi kiM karomi / na me duHkhAduciteSu prabhAtakaraNIyeSu hastapAdaM prasarati / asminkalau khalotsRSTaduSTavAgbANadAruNe / kathaM jIvejjaganna syuH saMnAhAH sajjanA yadi // ijyAdhyayanadAnAni tapaH satyaM dhRti kSamA / alobha iti mArgo'yaM dharmasyASTavidhaH smRtaH // rogazokaparitApabandhanavyasanAni ca / su. saM. mandirAntaH pravezia 54 - 18
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAparAdhavRkSANAM phalAnyetAni dehinAm // sukhaduHkhe same kRtvA lAbhAlAbhau jayAjayau / tato yuddhAya yujyasva naivaM pApamavApsyasi // dharmArthakAmamokSANAM yasyaiko'pi na vidyate / ajAgalastanasyeva tasya janma nirarthakam // 10. yadetadanumaraNaM nAma tadatiniSphalam / avidvajjanAcarita eSa mArgo mohavilasitametadajJAnapaddhatiriyaM rabhasAcaritamidaM kSudradRSTireSAtipramAdo'yaM maurvyaskhalitamidaM yaduparate pitari bhrAtari suhRdi bhartari vA prANAH parityajyante | svayaM cenna jahati na parityAjyA: / atra hi vicAryamANe svArtha eva prANaparityAgo'yamasahyazokavedanApratIkAratvAdAtmanaH / uparatasya tu na kamapi guNamAvahati / na tAvattasyAyaM pratyujjIvanopAyo na dharmopacayakAraNaM na zubhalokopArjanaheturna nirayapAtapratIkAro na darzanopAye na parasparasamAgamanimittam / anyAmeva svakarmaphalaparipAkopacitAmasAvavazo nIyate bhUmimasAvapyAtmaghAtinaH kevalamenasA saMyujyate / prazna-2 gujarAtI nuM saMskRta karo. 8. 9. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. pakhavADIAmAM ATha vakhata mahetAjI amane zIkhave che. cha divasamAM dharmaguruo agniSToma yajJa kare che. sAta svarga ane sAta pAtAlamAM rAmanA parAkramanI kIrti gavAI. 8. manu, yAjJavalkya ane asitanI smRtiomAM brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zUdronA dharmo kahyA che. paraspara sahAya mATe rAme ane sugrIve mitratA karI. raghu potAnI sAthe moTuM lazkara laIne pUrvanA samudra tarapha jato zivanI jaTAmAMthI paDelI gaMgAne laIne jatA bhagIratha jevo dekhAyo. A pramANe pUrva taraphanA dezomAM musApharI karatAM te vijayI rAjA tAlI vRkSanA vane lIdhe kALA dekhAtA mahAsamudranA kinArA sudhI pahoMcyo. vahANanA kAphalAne lIdhe magarUra evA vaMgono jaDamULathI nAza karI teNe gaMgAnA be phAMTAnI vacce vijayano sthaMbha Ubho karyo. 9. jevI rIte parvato, pAMkha kApavA taiyAra thayelA IndranI sAmA patharAo vAparI * su. saM. mandirAntaH pravezikA nA 200 eka pATha - 19
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmA thayA tema kaliMganA rAjAe tenI sAmA zastro vAparyA. 10. te vijayI rAjAe, mahendrano rAjA je pahelAM pakaDAyo hato paNa pAchaLathI chUTyo hato tenuM dhana lIdhuM paNa deza lIdho na hato. 11. samudra jo ke parazurAmanA bANathI ghaNo Agho khaseDAyo hato topaNa tenA moTA sainyane lIdhe jANe sahya parvatane aDakato hoya ema lAgyuM. * = = vaniIpi hita pradAm - bALakathI paNa hita grahaNa karavuM. = = = = = = = = = = = = = = yAnA pataravA - yAcanAthI gaurava cAlyuM jAya che. 4 = == * 2% * viveza: paramApavAM param - aviveka moTI ApadAna ApanAra che. A ## nna * zAntiH saMcAtinAM suthA- saMnyAsIone zAMti amRta samAna che. ja # svArthaghaM dimUrNitA - svArtha haNAya te ja mUrkhatA che. * * yak pAcaM tat viSyati - je banavAnuM hoya che te bane che. * * * ** * A * tharmalaMmaDuta - dharmano daMbha dustara che. ##### # ### ### # # # su. saM. madirAH pravezikA daza 201 EdakSikA pATha - 19 [4
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. ra. 3. pATha 20 samAsa bahuvrIhi ane avyayIbhAva bhUmikA (A) bahuvrIhi samAsamAM sAmAnyathI be pado hoya che ane te samAsa bIjA koIpaNa padanuM vizeSaNa ja hoya che, ane tethI ja A samAsane anyapada pradhAna samAsa paNa kahe che. dA.ta. mahAvAduka rAma: - moTA hAthavALo rAma. (B) karmadhAraya samAsa nAma avayava vizeSaNa hoya che. jyAre bahuvrIhi vizeSaNa ja hoya che paNa jyAre te karmadhAraya hoya tyAre te nAma che ane teno artha 'moTo bAhu' evo thAya che, paNa jyAre te bahuvrIhi hoya tyAre te vizeSaNa ja che ane teno artha 'jenA bAhuo moTA che te' ema thAya. eTale ke karmadhArayamAM je artha thato hoya 'te vALo' evo artha vadhArAmAM bahuvrIhimAM thAya che. (A) bahuvrIhi samAsa vizeSaNa hovAthI sAmAnya rIte vizeSya pramANe tenA jAti-vacana thAya che. (B) A samAsanA ATha prakAra che. 1. samAnAdhikaraNa, 2. vyakiraNa, 3. upamAna, 6. saha, 7. saMkhyA ane, 8. dig 4. nas, 5. prAdi, dvandva, tatpuruSa, bahuvrIhi ane avyayIbhAva A cAra samAso uparAMta paNa keTalAka samAsanA prayoga Ave che. jeonI siddhi vyAkaraNamAM judA-judA ghaNA niyamothI karavAmAM Ave che. badhA pAThaka saraLa rIte samajI zake te mATe tenA cAra vibhAga pADavAmAM Ave che. tenI samajuti A pAThanA prakIrNa samAsamAM umeravAmAM AvI che. 1. alph, 2. nitya, 3. pRSodarAdi ane niyamo 4. susup. 3. bahuvrIhi samAsa 1 A samAsanA vigrahamAM vizeSyanI jAti-vacana pramANe prathamA ane saMbodhana jju su. saM. mandirAntaH pravezikA 202 pATha - 20
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ sivAya arthanA saMbaMdhane anusAra sarvanAmanuM chae vibhaktinuM rUpa mukAya che. kaI jagyAe thanuM kayuM rUpa mUkavuM te samAsanA artha uparathI nakkI karI zakAya. dA.ta. prAtam 3 vam yam : = prAto :(grAma:) : ratha: yena sa = hAthaH (zva:) ! 3yata: paNa thI ta: = 3patiparA (4) nitiH garaH mAtra =nitAra(heza:) vadhu janamya : = gyanAH (1) ! sam bIjam yasmin tad = abIjam (kssetrm)| 1. samAnAdhikaraNa bahuvrIhi samAsa 1. banne pado prathamA vibhaktimAM hoya to A samAsa thAya che. dA.ta. vatam macchara ya sa = pItAmbara: I 2. vyadhikaraNa bahuvrIhi samAsa 1. banne padonI vibhaktio judI-judI hoya to A samAsa thAya che. dA.ta. rampa yatha : = rapALi: 3. upamAna bahuvIhi samAsa pUrvapada koI upamAdarzaka nAma hoya tyAre A samAsa thAya che. dA.ta. pAnAm anya rUva : yA sa: (pAnAmrUva thayA :) = padmagandhiH / candrasya kAntiH iva kAntiH yasya saH (candrasya iva kAntiH vaca :) = ratiH | 4. nan bahuvIhi samAsa pUrvapada nakAradarzaka ke na hoya tyAre A samAsa thAya che ane tenA vigrahamAM pUrvapadane badale nAti athavA vizeSyanI jAti pramANe vidyamAna zabda mukAya che. dA.ta. nAti(vidAmAna:) putrayastha : = mapurA 5. prAdi bahuvati samAsa 1. pUrvapada koI upasarga hoya tyAre A samAsa thAya che. tenA vigrahamAM upasargamAM 8i su. saM. madirAntaH pravezikA ! 203 SEE pATha - 20 jUna 1.
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ ta, jevA koI vizeSaNa tarIke karma. bhU.ku mukAya che. dA.ta. vijAta paryA : sa = virUpA ( nyA) 1 nitA: banA: mA tat =nirNanam (vanas) 6. saha bahuvati samAsa 1. pUrvapada na ke sada hoya to A samAsa thAya che. dA.ta. pune sadavartate yaH sa = putra / sadapura (revatta)T. 7. saMkhyA bahuvati samAsa (A) pUrvapada koI upasarga, mAtra, madha, TUra athavA saMkhyAvAcaka nAma hoya ane uttarapada koI padArthane jaNAvanAra saMkhyAvAcaka nAma hoya tyAre A samAsa thAya che. (B) uttarapadane aMte jo svara hoya to teno ane vyaMjana hoya to pUrvanA svara sahita anya vyaMjanano lopa karI 5 umerAya che ane viMzati nA ti no lopa thAya che. paraMtu ratanI pUrve 35 ke tri hoya to mAtra e ja umerAya che. dA.ta. tau vA trayo vA = triA : 1 (be ke traNa) diH sAvRttA: ra = divaza: (vIza) viMzaH mAtrA = dvizA: (lagabhaga vIza) trizataH mahUDa = dUSiA : (trIsathI AvuM nahi) ravAriMzataH udhaal: = madhavArdizA: (cAlIsathI vadhAre) vatum samIpe ye santi te = 35raMtura : (lagabhaga cAra) 8digu bahuvati samAsa 1. be mukhya dizAonA nAma sAthe sAthe AvI te banne vaccenI dizA batAvAtI hoya to A samAsa thAya che. dA.ta. uttara pUrvathA rahizo: mArInam =3rapUrva nIcenA zabdo uttarapada tarIke hoya to bahuvrIhi samAsamAM nitya , umerAya che. (A) koI paNa kArAMta zabda, jJAsu. saM. mandirAH pravezikA ! 204 nAnA pATha - 20
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ (B) svarAdi pratyayo pUrve nitya hU~ no y ane no v thAya tevA phai- kArAMta strIliMga zabda, (C) strI tathA (D) nArI jAtinA vizeSaNa tarIke vaparAyela n aMtavALA nAmo hoya tyAre paNa ahIM n nA rno ja pUrve lopa thAya che. 6.ta. IzvaraH kartA yasya tad = IzvarakartRkam (jagat ) / bahvyaH nadyaH yasmin saH = bahunadIkaH ( deza: ) / 3.) bahuvrIhi samAsanA uttarapadamAM thatA pheraphAro : 5. (A) akSi ne sakthi nuM ubhazaH akSa bhane saktha thAya che. 6.. jalaje iva akSiNI yasya saH = jalajAkSaH / dIrghe sakthinI yasya saH = dIrghasakthaH (uSTraH ) / (B) dhanus nuM dhanvan, jAyA nuM jAni, go nuM gu khane nAbhi nuM nAbha thAya che. hAta. puSpam dhanuH yasya saH = puSpadhanvA / umA jAyA yasya saH = umAjAniH / citrAH gAvaH yasya saH = citraguH / padmam nAbhau yasya saH = padmanAbhaH / 4. ut, pUti, su ane surabhi pachI gandha nuM gandhi thAya che. tebha4 utta256 gandha hoya ane samAsa upamA darzaka hoya tyAre paNa gandhi thAya che. 6.ta. zobhanaH gandhaH yasya tat = sugandhi (puSpam ) / madhunaH gandhaH iva yasya saH = madhugandhi : / pUrvapaha kheDa 4 zabda hoya to dharma nuM dharman thAya che. upasarga pachI nAsikA nuM nas thAya che. dvi athavA tri pachI mUrdhan nuM mUrdha thAya che. 6.. samAna: dharma : yasya saH = = samAnadharmA / unnatA nAsikA yasya saH = unnasaH / dvau mUrdhAnau yasya saH = dvimUrdhaH / 6.) uparokta niyama mujaba banelA samAsa, temaja saha, dig ane saMkhyA bahuvrIhi sivAyanA dareka bahuvrIhi samAsanA uttarapadamAM ja vikalpe umerAya che. hAta. zriyA saha vartate yaH saH sazrIH / sazrIkaH / su. saM. mandirAntaH pravezikA -- bahu dhanam yasmin saH = bahudhanaH / bahudhanaka: ( deza: ) / 205 pATha- 20
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ apagataH arthaH yasmAt tat = apArtham / apArthakam (vcnm)| vidAmAnA zrI yacata = zrI/zrI (2) (7) jayAre 4 umerAto nathI tyAre bahuvrIhi samAsano anya svara, jo uttarapada mA atyavALuM strIliMga nAma hoya to hava thAya che. jayAre ja lagADAya che tyAre A vikalpa chava thAya che. dA.ta. trIH kAyaya : = namImArtha:/nArthavA/ nI mA -- * aniyamita bahuvIhi samAsa zomana prAta:vastha = sutaH manasya : = surA zobhanam divA yasya = sudivaH / kaNThe kAlaH yasya saH = kaNThekAlaH / 4.avyayIbhAva samAsa 1. (A) A samAsa avyaya, upasarga ke kriyAvizeSaNa avyaya ane eka nAma joDavAthI thAya che. (B) Akho samAsa napuM. prathamAnA e.va. jevo thaI avyaya tarIke gaNAya che. (C) 5 kArAMta avyavIbhAva samAsa keTalIkavAra tRtIyA ke paMcamI e.va. nA pratyaya le che. (D) kriyAvizeSaNa napuM. nA dvitIyA e.va. jevA gaNavA. (E) anya dIrgha svara hasva thAya che. * (F) anya na lopAya che, paraMtu jyAre uttarapada napuM. hoya tyAre vikalpa lopAya che. dA.ta. daza rUti = madhari vi. pazcAt = anubhava gaGgAyAH samIpam = upagaGgam / gaGgAm anvAyatam = anugnggm|| zaktim anatikramya = yathAzakti / Atmani iti = adhyAtmam / ahani ahani = pratyaham / akSNoH samIpam = prtykssm| tRNam api aparityajya = satRNam / akSNo : param = parokSam / 2. (A) pakaDI zakAya evI eka ja prakAranI vastuo batAvanArA be zabdo saptamI " vibhaktimAM AvI athavA zastroke zastra tarIke cAlI zake evI eka ja prakAranI Esu. saM. mandirAnta pravezikA paNa 206 nA pATha- 20 ja
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ vastuo batAvanAra be zabdo tRtIyA vIbhaktimAM AvI 'A pramANe sAmasAmI laDAI zarU thaI' ema artha batAvavAno hoya ane te be mULa zabdono samAsa karyo hoya to A samAsa thAya che. (B) A samAsa banAvatA pUrvapadano anya svara dIrgha karavo ane uttarapadanA anya svarano lopa karI tenI jagyAe rU umeravI. paNa A rU umeratAM pahelAM jo 3 Avela hoyato 3no guNa ka2vo paNa lopa karavo nahIM. dA.ta. jezeSu ca ozepu Sa gRhItvA m yuddham pravRttak ti = ozALezi / teja rIte rjJAgDi muThThImuSTi hastAisti musanAmumatti / vAduvAvi / prakIrNa samAsa 1. aluph samAsa 1. pUrvapada ane uttarapada vacce prathamA sivAya bIjI koI vibhaktino saMbaMdha hoya ane te be padone joDavA chatAM vibhaktinA pratyayano lopa na thAya paNa kAyama rahe te aluk samAsa kahevAya che. 1 dA.ta. ajJamAM tam = ajJasAtam / onasA vRtam = sonasAtam / puMsA anuna: = puMsAnuna: / nanuSA anya = anuSAnya: / AtmanA pazcama: = AtmanApazcama: |paraai pam = pAOpalam / Atmane palam = Atmanepatam / sUcav Ayata: = vAgata: 1 vAt murto: = vAmuttta: 1 pazyata: haraH = pazyato / devAnAm priyaH : revAnAMpriya: / vAsyA: putra: = vAsyA:putraH / viH pati: = vismRti: |vAca: patiH = vAcaspatiH / vivaH nAmaH = viovAsaH / gehe zUTa = behenUra / zeThe navI - gehenI pAtre yuzanaH = pAtre neM napa: = bainapa:| yudhi sthira : = yudhiSThiH / == zata: 1 2. nitya samAsa 1. je samAsano vigraha na karI zakAya ane jo karIe to artha pharI jAya athavA to vigrahamAM samAsanA badhA pado na Ave to A samAsa kahevAya che. jju su. saM. mandirAntaH pravezikA 207 pATha - 20
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ dA.ta. urvI.=nIca vidyArthI), paNa jo Ano dvArUDha:vigraha karIe to teno artha "khATalA upara ArUDha thayela ema thAya che. mULa artha raheto nathI. 3. pRSodarAdi samAsa 1. tapuruSa, bahuvrIhi vagere koIpaNa prakArano samAsa hoya paNa te samAsamAM nipAtathI koI jAtano pheraphAra thayo hoya tevA samAsone pRSodarAdi samAsa kahevAmAM Ave che. dA.ta. pRSa: 32(pRSata 39 cata) =pRSo AmAM nipAtathI no lopa thayo che. manasaH ISiNaH = manISiNaH / vArINAm vAhakaH = balAhakaH / gUDhaH ca asau AtmA ca = gUDhotmA / jIvanasya mUtaH = jImUtaH / pizitam AcAmati = pizAcaH |shmaani zerate atra = zmazAnam / mahyAm rauti saH = mayUraH / hartum manaH yasya saH = hartumanAH / / 4. supsa, samAsa 1. (A) dvandra vagere upara jaNAvela koI paNa samAsamAM jeno samAveza na thAya tevA samAsane supsa, samAsa kahevAya che. (B) ane AmAM pUrvapada kriyAvizeSaNa, avyaya ke avyayIbhAva samAsa ane uttarapada vizeSaNa hoya che. Ane kevala samAsa paNa kahevAmAM Ave che. dA.ta. pUrvam mUtaH = bhUtapUrva madada va za va = azva: | dhAtuo pahelo gaNa | | anurakta thavuM, lAgavuM na| - 5. dhIme dhIme japavuM chaThTho gaNa sava + no - A. avalokana karavuM | sadga - 5. taiyAra thavuM (ga.10) navamo gaNa sama + A + sanna - pa. prIti karavI, | vanyU - pa. bAMdhavuM da8 su. saM. mandirAntaH pravezikA daza 208 TET EdaES pATha- 20
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ puliMga bhArgava - RSinuM nAma che. Ja - khoLo mAna - AbarU, mAna adhiSyadhanvan - jenuM dhanuSa kheMceluM hoya | ruru - mANasanuM nAma che. vizvAvasu - garvanuM nAma che. samAgama - sobata, meLApa sAra - zakti, tAtparya sthULaoga - RSinuM nAma che. strIliMga te anurAga - prIti artha - IcchelI vastu vazeSa - garva nAma ( A - saMskRtanuM gujarAtI) meSa - eka prakArano yajJa (emAM - azvanuM balidAna thAya che.) Rtu - jIva, prANa (A arthamAM te haMmezAM ba.va. mAM vaparAya che kemake prANa pAMca che.) pariti - pUjA stUpI - eka nAgakanyAnuM nAma che. (e thoDA divasa arjunanI bhAryA hatI.) nyA - dIkarI 35mona - bhogavavuM te mAra - juvAna chokaro, kuMvara, kumAra | jAmbarI - eka tarUNa strInuM nAma che. - tanaya - dIkaro tryambavjha - rUdranuM nAma, ziva oaa - dADha, aNidAra dAMta devatA - devatA dhUpa - dhUpa nirmAM - svabhAva, prakRti AtmamAt - jene AtmA che te, mANasa AzIviSa - sarpa parikSita abhimanyuno putra arjunano pautra nina - sevaka, nokara - pravAr - phelAvo pramati - mANasanuM nAma che. vASpa - AMsu (na.) * akSamAtA - (akSa - puM. eka choDanuM ane tenA mULanuM nAma che +mArIA - strI. kaMThI, mALA) rUdrAkSanI mALA ane pramadA - strInuM nAma che. menA - apsarAnuM nAma che. yuk - laDAI zUnyamuhI - sunA moM vALI, phIkA mukhavALI, jhaMkhavANI paDelI napuMsakaliMga anuttepana - malama, aMgane lagADavAno sugandhita padArtha jju su. saM. mandirAntaH pravezikA 209 pATha - 20
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ayur - jIMdagI nirara - bhUkhyuM, upavAsI Tu - kuTuMba parinuSTa- (pari+nunuM karma.bhUku) thAman - teja bALI nAkheluM prathA - javuM te, kuca ofpatavat -(v+ mAnuM preraka kartari vizeSaNa bhU.ka.) pamADanAra, ApanAra vumati - bhUkhyuM vijya-avicArya, nadhArI zakAya evuM vanitavat - (yun nuM preraka kartari mAnIta - (1 + nI nuM karma. bhU.ka) bhU.kR.) joDanAra ANeluM vinuH - (vi + tun nuM karma. bhU.ka.) mArta - duHkhita, pIDita nAza kareluM mAsa - meLavAya tevuM e - (vi + magna nuM karma. bhU.ka.) Wtra - janmeluM, upajeluM khulluM, spaSTa DAra - umadA, moTA manavALuM, udAra samAropata - (sam + + a nuM ddAmavRtti - uddhata svabhAvavALuM, preraka karma. bhUku) mUkAyeluM amaryAda sArvabhauma - cakravartI ddhati - garviSTha surama - sugaMdha, suvAsavALuM 35nita - (35 + nana nuM preraka karma. 1 maraka mare toDyA - zvAsavALuM, jIvatuM bhU.ka.) upajAveluM avyaya tina - jenI IcchA saMpUrNa thaI che te, kRtakArya, suMdara | mA - maryAdA batAvato zabda, avadhi taLAvita - mareluM darzaka virapravRtta - lAMbA vakhatathI cAlatuM kriyAvizeSaNa kunta - jene cheDe pahoMcavuM kaThaNa che evuM, yathAvidhi - vidhi pramANe amaryAda cAvat - sudhI nAma (B - gujarAtInuM saMskRta) puliMga paraMtapa (rAjAnuM nAma che.) - pitA tIDa- nA prakRti - nirI, mAva thApaNa - cAsa, nikSepa prIti - anurAga su saM. madirAH pravezikA 210 pATha - 20
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ raheThA - AvAsa zakti, zUrapaNuM - pratApa, parAkrama hAthanuM ghare, DuM - aGgada hemAMgaha (rAbhanuM nAma che.) - hemAGgada strIliMga hevaDDubhArI - apsaras, surAGganA prakRti prakRti prIti - prIti napuMsakaliMga kammara madhya chAtI - vakSas te4 - sattva rahehAe - Aspada prazna-1 saMskRtanuM gujarAtI karo. 1. 2. 3. 4. 5. 6. - 9. rIbhvapuM te (rAbhakhe, prabhane ) - anuraJjana vizeSaNa agAdha - agAdha huM - bhinna (bhid nuM abh.lU.I) pAeM khApetuM - pratyarpita (prati + R nuM preraDa Darma. lU.I.) pahoNuM - vizAla woig - mfaa ($? + zref j s2. lU.I.) bhAyeM (pIDAyesuM) - abhibhUta (abhi + bhUnuM urbha. lU. 3) paryAkula, Akula upasarga 23- abhi 624 - prati svAdhyAya sneharUpastanturmanujAnAM hRdayamarmANi sIvyati / bhAryAyA yadyadiSTaM tattadadhijyadhanvanastasya bhUpaternAnAsAdyaM kiMcidAsIt / pratidinaM tryambakaM yathAvidhi pUjayAmi yAvadavakAzaM granthAnavalokayAmyAmadhyAhnasamayamakSamAlAM gRhItvA japAmi / tricaturANyahAnyasminme gRhe vastuM tvamarhasi yAvattavArthasiddhiM karomi / AsannapaJcAzA gA brAhmaNebhyo'dadAdyajJavarmA zrAvaNasya prathame somavAsare / cirapravRtta eSa mRtasya punarjIvapradAne panthA: / tathAhi / vizvAvasunA gandharvarAjena menakAyAmutpannAM pramadvarAM nAma kanyAmAzIviSaviluptajIvitAM sthUlakezAzrame bhArgavasya naptA pramatitanayo munikumArako rururnAma svAyuSo'rdhena yojitavAn / arjunaM cAzvamedhaturagAnusAriNamAtmajena babhruvAhananAmnA samarazirasi zarApahRta ; su. saM. mandirAntaH pravezikA ja 211 pATha- 20
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ prANamulUpI nAma nAgakanyakA socchvAsamakarot / 8. abhimanyutanayaM ca parikSitamazvatthAmAstrapAvakaparipluSTamudarAduparatameva nirgatamuttarApralApopajanitakRpo bhagavAnvAsudevo durlabhAnasUnprApitavAn / yAnyeva surabhikusumadhUpAnulepanAdIni candrApIDasamAgamasukhopabhogAyAnItAni taireva mRte tasmindevatocitAmapacitiM saMpAdya candrApIDamUrtI mUrtimatIva zokavRttirArtarUpA rUpAntaramiva tatkSaNenaivopagatA gatajIviteva zUnyamukhI mukhAvalokinI candrApIDasya pIDotpIDitahRdayApi rakSantI bASpamokSamuddAmavRtte : zokAdapi maraNAdapi ca kaSTatamAmavasthAmanubhavantI tathaivAGke samAropitacandrApIDacaraNadvayA dUrAgamanakhinnenApi bubhukSitenApyapratipannastrAnapAnabhojanena muktAtmanA rAjaputralokena svaparijanena ca saha nirAhArA kAdambarI taM divasamanayat / 10. sajjanti kuJjaraghaTAH khalu tatprayANe taM saMtataM yudhi pariSvajate jayazrI : / cetaH samAsajati tasya guNAnurAgAdvidyAvizuddhahRdaye viduSAM samUhe // 11. yaM na spRzantyenamacintyatattvaM durantadhAmAnamanantarUpam / manovacovRttaya AtmabhAjAM sa eva pUjyaH paramaH zivo naH // 12. ayaM nijaH paro veti gaNanA laghucetasAm / udAracaritAnAM tu vasudhaiva kuTumbakam // 13. daMSTrAbhaGgaM mRgANAmadhipataya iva vyaktamAnAvalepAH / nAjJAbhaGgaM sahante nRvara nRpatayastvAdRzAH sArvabhaumAH // prazna-2 gujarAtInuM saMskRta karo 1. nd 2. 3. 4. meM pAMca cha mANasa, paMcAvana karatAM vadhAre gAyo ane lagabhaga sATha kutarAo rastApara joyA. 5. A aMga dezano rAjA che, jeno prema svarganI apsarAo icche che. zrI ane sarasvatI devIo, jenAM raheThANa svAbhAvika rIte judAM che, te tenAmAM ekaThAM rahe che. je rAjAe mahAzvetAnuM vRttAnta sAMbhaLyuM te duHkhano mAryo zabda paNa kahI zakyo nahi. jenuM teja agAdha che ane jeNe prajAne saMtoSI moTI kIrti meLavI che te A paraMtapa nAme rAjA che. jju su. saM. mandirAntaH pravezikA 212 pATha- 20
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6. mArI zakti pramANe nyAyanA tattvo have samajAvuM chuM. 7. tIDa agni tarapha uDe che. 8. dareka parvata para raghue kIrti sthaMbha ubho karyo. godAvarInA kinArA para janasthAna AveluM che. 9. 10. dhaNIne ghera chokarIne mokalIne jANe ke meM koinI ApelI thApaNa pAchI soMpI hoya tema huM sukhI chuM. 11. lAMbA hAthavALo, pahoLI chAtIvALo ane nAjuka kammaravALo A avantino rAjA che. 12. kamaLa jevI AMkhovALI jenA aMgo nAjuka hatAM teNe tene mATe prIti rAkhI nahi. 13. kaDAMthI zobhAyamAna hAthavALo, mahendra parvatanI zaktivALo ane jeNe potAnI zaktithI zatruono nAza karyo hato, te hemAMgada kaliMgano rAjA je jagyAe beTho hato, tyAM te jayAre pahoMcI tyAre sunandAe te candramukhI suMdarIne kahyuM. SISUSES SYST 0 aparIkSita na rtavya / - parIkSA karyA vinA koi paNa kArya na karavuM. S&SES ESTSE 2] zataM vihAya mohavyuM / - so kAma paDatA mUkIne paNa bhojana karavuM. 782 20 N] nitaM ddi vena ? mano phri cena / - jItyo koNa ? jeNe mana jItyuM te. 0 S& 02 na dharmAt parama mitra / - dharma jevo mahAna mitra koi nathI. su. saM. mandirAntaH pravezikA 213 1521 $2 pATha - 20
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ pATha- 21 1 preraka rUpa bhUmikA 1. (A) preraka rUpo koI paNa dhAtunA thaI zake che. | (B) A rUpa ubhayapadI che. preraka dhAtunA = bIjA pAse (jaDa ke cetana) kriyA karAvavI ke te kriyAmAM bIjAne preraNA karavI. AvuM jaNAvavA thato prayoga preraka kahevAya che. meM khAdhuM A vAkyamAM bolanAra vyakti svayaM khAnAra che, tethI A prerakanathI. paraMtu "mane khavaDAvyuMahIM tene khAvAnI kriyA karavAmAM bIjA taraphathI preraNA maLe che, mATe preraka kahevAya. svAdhyAya, prazna - 2 nA vAkyomAM kauMsamAM ApelA dhAtuonA preraka rUpo vAparavA. niyamo 1. (A) preraka banAvavA mATe dhAtu para dazamA gaNanI jema guNa-vRddhinA niyama tathA maya lAge che. (B) dazamA gaNanA dhAtunuM mULa rUpa ja preraka rUpa bane che. dA.ta. 3 = rati/varavadhu = poSatti/zoSathI 2.(A) am aMtavALA dhAtuo (ma, ma, va, yak sivAyanA), rana, (ga.4), traN ane bIjA bahu upayogI nahi evA keTalAka dhAtuomAM upanya svaranI vRddhi thatI nathI dA.ta. na=nanayati - te pR= narathati - te tra=pati - te paraMtu, anupasargava, , vanane kvan dhAtumAM vikalpa vRddhi thAya che. upasarga hoya to na thAya. taTathatI nathI (B) Esu. saM. mandirAntaH pravezikA 214 kI pATha - 21 jUna
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ .d. nam = namayati/nAmayati / pra + nam = praNamayati / u. dhAtuna antya e, ai, o, au noA thAya che. El.d. dhe = dhA = dhApayati / do = dA = dApayati / (niyama -4 52thI.) 4.(A) pA (25.1), pA (25.2)pAtu sivAyanA A Rid pAtumai, (B) niyama 7 - A sivAyanA e, ai, o, au tita pAtubhai, (c) hI mane R (1.4,8) bhai, . aya na 14o paya dAga cha. .ta. dA, de, do = dApayati / gai= gApayati / hI = hepayati / R = arpayati / 5.(A) ? no A nitya sthAyacha. (B) anupasarga strI ane nai mAM vikalpa hasva thAya che. upasarga hoya to dIrgha 423 che. El.ta. 1 = kSapayati / snA = snApayati / snapayati / ___ pra + glai = praglApayati - te / glai = glApayati / glapayati / 6. jabha,radh, rabh, labh mA antyAkSara pUrve anunAsi ubherAya che. El.d. ram = rambhayati / radh = randhayati / labh = lambhayati / 7.(A) zo, cho, so, hve, vye, ve sane pA (2.1) pAtuma aya nI pUrva pane pahale yasAgecha. 6.ta. zo = zAyayati / pA = pAyayati / (B) pA (l.2) bhai aya nI pUrva p ne pahale l dAge che. Et.d. pAlayati - te| ..(A) ji, krI ane adhi + i paatun| svarano A thAya che. El.d. ji = jApayati - te |krii = krApayati - te / adhi + i = adhyApayati / / 88 su. saM. mandirAnta pravezikA - 215 dadadadadags pATha - 21 BE
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9.(A) akarmaka kriyApadanA preraka rUpomAM, (B) sakarmaka kriyApadamAM koIka sAhityane lagatuM kArya hoya tyAre tevA dhAtuonA prerakarUpamAM, --- gatidarzaka dhAtu, kaMIka jJAna, khabara, khAvAnuM darzAvatA hoya tevA dhAtuonA preraka rUpamAM ane (D) 3 dhAtunA preraka rUpamAM,. kriyApadanA mULa bhedano kartA dvitIyAmAM mUkAya che. dA.ta. rAmaM prAkaM namayati - rAmane gAma mokale che. ziSya thaI sApati - ziSyane dharma jaNAve che. vAtaM movalaMbonayati - bALakane lADavo khavaDAve che. apavAda : nI ane vakmAM A niyama lAgato nathI, tathA hRane mAM vikalpe lAge che. dA.ta. zrAva sAthuM/sAdhunA vihArayati : dvire mAraMvAdathatiA 10. preraka ane dazamA gaNanA maya pachI seTu AdimAM rU pratyaya Ave to ya nA anya no lopa thAya che. dA.ta. yu + ++ tum = voran + $ + tum = voyitum | 11.(A) bhU.kR. nA ta ane tava pratyaya pUrve, (B) 5 thI zarU thatA pratyaya pUrve ane, (C) dhAtu sAhitanA svarathI zarU thatA pratyayo pUrve, maya no lopa thAya che. paNa svaramAM thayelA pheraphAra kAyama rahe che. dA.ta. yu + ca + $ + ta (saM.bhU.kR.) = vor + $ + ta = caritA vadhu + maya + (karmaNi) + te = vol + + te = vadhyA 12. upAjyasvasvaravALA upasargavALA dhAtunesaM.bhU.kR. mAM pratyaya lAgatA pUrve maya nA anya 3 no lopa thAya che. dA.ta. prAmaya + 2 = prAmad + ya = pramithyA da88 su. saM. mandirAntaH pravezikA daza 216 daEEE pATha - 21 KER,
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhAtu vici jAgavuM % 3 4 5 keTalAka prasiddha dhAtuonA rUpanA Adeza | artha rUpa | dhAtu | | artha rUpa i mati | pRnna | sApha karavuM mArgati sadhi + rU| bhaNavuM adhyApayati bheguM karavuM vAti, jAgR jAgarayati cApayati doSita karavuMtUSayati, | run | ugavuM diti, doSayati ropayati dhrujavuM dhUnayati vi + rsi Azcarya pAmavuM vismIpati khuza karavuM prINayati puru pUjavuM, camakavuMaorathati, DaravuM bhAyayati, sphArayati bhApayati, han haNavuM ghAtayati bhISayati dhAtuo pahelo gaNa pa-5. bhaNavuM mam - pa. hAlavuM vam - pa. vamana karavuM -- pa. bUma pADavI ven- A. DhAMkavuM, javuM zna -5. kSINa thatA javuM bIjo gaNa nai - 5. thAkI javuM | . - pa. bUma pADavI kvan - 5. bhaDako thavo, baLavuM cotho gaNa ratna -5. phADavuM, cIravuM vikrUr -pa. bhInuM thavuM nAma (A - saMskRtanuM gujarAtI) puliMga | varSa -garamI, uSNatA, ghAma artha - kharobhAva, artha narendra - parvatarAja, himAlaya, parvata hatna - zabda pArtha - pRthAno putra, pAMDavonuM nAma, vinara- eka suralokanuM nAma | arjuna MvarSana-puruSanuM nAma che -- fpuSpamitra - rAjAnuM nAma che Eda su. saM. madirAH pravezikA daE 217 daEGEETA pATha - 21 6
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ - DusakAM khAI-khAIne raDavuM te | Rti - (nAma tarIke vaparAya che. ya - eka zilpanuM nAma che bhU.kR.) bUma mAta - pavana ruSa - maradAnagI, zUrapaNuM vIrarasa - zUrabuddhi, nava rasamAMno eka prApya - hAma, dhIrapaNuM rasa che mithuna - joDuM, yugma zrIhari viSNunuM nAma che sinita - pANI saMbhava- mULa Q - parasevo mana - nahIM janmeluM strIliMga kathIra- sAbita ke gaMbhIra mana vagaranuM, majthA - vacana, nizcaya alpa manavALuM, adhIruM gati - gamana vinAzin - nAza nahIM pAme evuM, pti - guptavAta, rakSaNa rUpabheda nahIM thAya tevuM gurutA - moTAI, dabadabo, gaurava | mavyaya - phare nahIM evuM, nirvikAra dviva - gaMgA dina - durgama, bhedAya ke pesAya nahIM tRSNaT - tarasa evuM, gahana triI - pRthvI ti- ugra, sapta praznati- svabhAva suIrSa - pAse javAya nahIM tevuM, durgama pratihArI - dvArapAlikA nitya - haMmezanuM, sadAnuM napuMsakaliMga nirNana - manuSya rahita, ekAMta niva-halakA puruSano Azraya karanAruM, amRta - amRta halakA puruSanI pAse hoya te, nIca jamIna saumAra - bAlyAvasthA, zaizava | para vahetuM nAma (B- gujarAtInuM saMskRta) puliMga strIliMga pragnavaNa (parvatanuM nAma che) - pravaUT | keLavaNI - vidA zyAparNa (zvAparNa nAmanA goronA napuMsakaliMga kuLano eka vyakti) -zyApa sauSadhana (rAjAnuM nAma che) -sauSana|phaLa - ja E8 su. saM. mandirAntaH pravezikA daE 218 SiEZEEZEE pATha - 21 BEST
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArI yAsanuM - sucarita vizeSa vizeSaNa yuM, Aja3hAra - viziSTa aMyA athavA khAja3hAra DujanuM - ardha ardha prasaMge - kAle kAle, prasaGgavazAt ardha zrerdha vAra - kadAcit abhijanavat, kulIna sArI keLavaNIvALuM saMskRtacitta, suvinIta kRtavidya, te prabhAze - tathA, ittham svAdhyAya prazna -1 saMskRtanuM gujarAtI karo. 1. yajamAno yajJakarmatvigbhirArambhayati / 2. indraH svayazaH kiMnaramithunAni gApayAmAsa / 3. puSpamitro yajate yAjakAstaM yAjayanti / 4. kRSNavarmA putreNa brAhmaNebhyaH pratyahaM zataM gA dApayati / 5. jAnakIM rathamAropya jAhnavItIramAsAdya rAmAjJApito lakSmaNastAM vijahau / 6. prabhuprasAdalavo'pyadhIraprakRterdAsajanasya prAgalbhyaM janayati / 9. asurasya tigmatapasA prItAtmA bhagavAJzaMkaraH svIyaM rUpaM taM darzayAmAsa / nagendrasaktAM dRSTi pArzve kasyApi kranditamAkarNya rAjA nivartayAmAsa / 8. asmi~lloke'nuSThito dharmastasya kartAraM svargalokaM prApayati / 8. 10. grISmakAle gharmo'GgAni glapayati svedaM pravartayati tRSNAM parivardhayati ca / 11. bahirdvAri pravRttamRSikumArakaM pravezayituM pratihArImAjJApayAmAsa rAjA / 12. ciranaSTamAtmano bAlakaM dRSTvA sA sundarI bhRzaM ruroda taM ca dRDhaM pariSvajyAzrubhiH strapayAmAsa / 17. zatrUnagamayatsvargaM vedArthaM svAnavedayat / 14. AzayaccAmRtaM devAnvedamadhyApayadvidhim / Asayatsalile pRthvI yaH sa me zrIharirgatiH // 15. ramayanti manastAvadbhAvAH saMsArasaMbhavAH / yAvannazrUyate sAzrulokaphUtkArakAhalaH // 16. svIyaM yazaH pauruSaM ca guptaye kathitaM ca yat / su. saM. bhandirAntaH pravezikA 219 pATha - 21
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRtaM yadupakArAya dharmajJo na prakAzayet // 17. vedAvinAzinaM nityaM ya enamajamavyayam / kathaM sa puruSaH pArtha kaM ghAtayati hanti kam // 18. nainaM chindanti zastrANi nainaM dahati pAvakaH / na cainaM kledayantyApo na zoSayati mArutaH // 18. saMyojayati vidyaiva nIcagApi naraM sarit / samudramiva durdharSaM nRpaM bhAgyamataH param // 20. yadi satyAbhisaMdhastvaM rAjanrAmaM pravAsaya / nava paJca ca varSANi nirjane gahane vane // 21. yudhiSThirastu kaunteyo mayamAhUya satvaram / kArayAmAsa vai tena sabhAmadbhutadarzanAm // 22. dRSTistRNIkRtajagattrayasattvasArA dhIroddhatA namayatIva gatirdharitrIm / kaumArake'pi girivadgurutAM dadhAno vIro rasaH kimayametyuta darpa eva // prazna-2 gujarAtInuM saMskRta karo. 1. rAbha brAhmaNo pAse paisA tevaDAve che (prati + grah ). vasiSThe dRzaratha pAse yajJa urAvyo ( yaj). 2. 3. jAUrA4nA pApI'rbho sApAne sa4ve che (hrI ). indre svargamAM arjunane potAnI gADImAM bhAtali pAse te DAvyo (A+nI ). pahelAM te bhAeAso pAse potAnAmAM vizvAsa bhUave che (vi+zvas) jane pachI temano nAza pabhADe che. (naz, ava + sad, dhvaMs ) potAnA gurunA humbhathI (A+jJA pre24 ) teo ro4 gAyone javarAvyuM (car) ane pAzI pIvarAvyuM (pA). teo prAtaH pUraM arthA pachI (sam+Ap pre25 ) soNa brAhmaNone bhADyA (bhuj) bhane pachI pote jA. yaudha varSa vanamAM rAmanuM bhavAnuM thayuM. te dRzarathanuM bhota rAvyaM (pra+saJju ). jyAM pAMDavo ane dhRtarASTranA putro laDatA hatA te raNasaMgrAmamAM zuM thayuM te saMjaye dhRtarASTrane saMbhAvyaM (zru ). 10. 4 lAIsone jane mitrone paraspara laDAvI mAre che (yudh ) bhane vajate mAesa 220 4 su. saM. bhandirAntaH pravezikA pATha- 21 4. 5. 6. 7. 8. e.
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAse potAnuM mAthuM paNa kapAve che (cha) te adaSTa ja che. 11. bApe potAnI chokarIne sArI cAlanA, uMcA kuLanA, sArI keLavaNIvALA mANasane paraNAvavI joIe (para + nI, vi + vadda, d + va6). 12. A chokarAe je zloko gAyA che te huM jyAre mArI priyA ane lakSmaNa sAthe pragnavaNa parvatanA zikhara para raheto hato te samaya yAda devaDAve che (). 13. sauSadhananA yajJamAM zyApoM gayA ane vedInI aMdara Asana lIdhA tyAre rAjAe tene Asana parathI uThADI mUkavA potAnA mANasane hukama karyo, teoe te pramANe temane uThADI mUkyA. temane uThADI (3+sthA) mUkyA tyAre teoe moTethI bUma pADI. ja viSaya vizvavaMda - viSayo jagatane ThaganAra che. jja OM bhavanA mavanAzinI - bhAvanA bhavano cheda karanArI che. % jja na ra tha rApara - dayAthI bIjo koI zreSTha dharma nathI. jIM % hiMsA paramo dharma - ahiMsA e mahAna dharma che. jja Egg su. saM. madirAntaH pravezikA - 221 IEEEEE pATha - 21 phaE
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ pATha - rara | adyatana bhUtakALa - pahelo, bIjo ane trIjo prakAra bhUmikA 1.(A) koI paNa kALano saMbaMdha batAvyA sivAya thayelI kriyA darzAvavA athavA to tAjI thayelI kriyA batAvavA ke AjanuM kArya batAvavA mATe adyatana bhUtakALa vaparAya che. (B) kathA Adi kahevAmAM A kALa vaparAto nathI. 2. adyatanamAM tamAma dhAtuo sAta prakAramAM vibhAjita thayela che. temAMthI A pAThamAM ApaNe eka thI traNa prakAra joIzuM. 3. hyastana bhUtakALanI jema A kALanA dareka prakAramAM 5 nizAnI dhAtunI pUrve lagADAya che. pratyayo pahelo prakAra -parasmapada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 am 3 puruSa 2 tam puruSa 3 tAm bIjo prakAra-parasmapada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 puruSa 2 tam puruSa 3 an AtmAnapada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 vahi mahi puruSa 2 dhvam puraSa 3 ' te itAm anta su.saM. mandirAja pravezikA ! 222 kI pATha-22 . che am kaI mSr tAm thAs ithAm
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ trIjo prakAra - bIjA prakAra mujaba pratyayo jANavA. niyamo 1. jyAre aghatana bhUtakALa nakAradarzaka mA avyaya sAthe AjJArthanA arthamAM vaparAya che tyAre bhUtakALanI nizAnI a lopAya che. dA.ta. mA NaM mama: / - tame jAo nahiM. pahelo prakAra 1. A prakAra mAtra parauMpadI che. paramaipadInA s pratyaya pUrve dhAtunA anya A no lopa thAya che. dA.ta. la = aH| 2. A prakAranA dhAtunA AtmanepadI rUpa cothA ke pAMcamA prakAra pramANe thAya che. 3.(A) pA (pIvuM), sthA, vA, thA ane bIjA dhAtuonA 5 ane thA aMgo thatA hoya evA dhAtuo tathA rU (javuM) no Adeza thato TM ane mU (thavuM) ATalA dhAtuo A prakAranA che. El.d. T = yAtpar=satta (B) mU mATe tR. pu. ba. va. no pratyaya an che. svarAdi pratyaya pUrve va umerAya che. dA.ta. mU=amUvan 4. dhrA, ghe, zo, so ane cho vikalpe prathama prakAranA che. bIjA rUpo chaThThA prakAra pramANe thAya che. the trIjA prakArano paNa che. dA.ta. zo = azAt / the = athAt / bIjo prakAra 1.(A) dareka dhAtu para OM lAgyA bAda pratyaya lAge che. dA.ta. pu = a + puN + a + t = anuSat / (B) Ja thI zarU thatA pratyaya para A a lopAya che. dA.ta. pu = a + pus + a + an = apuSan / * (C) va ane ma thI zarU thatA pratyaya pUrve A no A thAya che. tathA svaranI guNa-vRddhi thatI nathI. su. saM. mandirAntaH pravezikA 223 pATha .. 22
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dhAtu poSavuM krudh mad dA.ta. puN = puNAva puSAmAM 2. dIrgha ke hasva 2 kArAMta tathA zu dhAtumAM guNa thAya che. dA.ta. 2 = prAram za = avatA 3. dhAtuno upAjya anunAsika lopAya che. dA.ta. can= atA 4.(A) nIcenA keTalAka upayogI dhAtuo avazya bIjA prakAramAM Ave che. (B) galagADatA pUrve keTalAka dhAtuonA je rUpa thAya che te kauMsamAM ApelA che. dA.ta. mam = mANyuM ke mam = Atham artha dhAtu | artha pheMkavuM puN (ga.4) | Apa meLavavuM ja (ga.4) | bhaTakavuM gusse thavuM gAMDA thavuM klam thAkI javuM muc mUkavuM, choDI devuM kSam (ga.4) mApha karavuM lip lepa karavo DyA m) u. moha pAmavo javuM lup kApavuM lobhI thavuM nu (ga.4.)| lobha karavo khAvuM (vo) u. bolavuM | zarIre athavA manathI duHkhI thavuM | zaktimAna thavuM saMtoSa pAmavuM zam nAza pAmavuM tarasyA thavuM zam pALavuM | |(zi) hukama karavo doSita thavuM zim sarakhAmaNI karavI IjA karavI, vizvAsaghAta karavo zam | zuddha karavuM nAza pAmavuM zrama levo pat (pam) zizna (ga.4)| coMTavuM kahevuM muha gRth E E che ke je che zAMta thavuM druha naza zram paDavuM dags su. saM. madirAH pravezikA dazaka 224 akA pATha - 22 -
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ piS daLavuM kRm cAlavuM, peTe cAlavuM sat | besavuM, khinna thavuM stri sneha rAkhavo sica sIMcavuM svit (ga.4) parasevo thavo sid (ga.4.) | taiyAra thavuM | he (haM) | bolAvavuM Tram (ga.3.) | khuza thavuM 5. nim (lepavuM), sid (sIMcavuM) ane he (haM - bolAvavuM) A traNa dhAtuo jyAre AtmapadI hoya che tyAre vikalpa A prakAranA thAya che. 6. nIcenA keTalAka upayogI dhAtuo A prakAramAM vikalpa Ave che. niyama 4-B juo. dhAtu artha dhAtu artha bhUko karavo yuja joDavuM ghuS jAhera karavuM rica khAlI karavuM cyut TapakavuM raDavuM chid kApavuM aTakAvavuM gharaDA thavuM vica juduM karavuM saMtoSa pAmavuM zu (ga.4) cokhkhuM karavuM dRp magarUra thavuM f% () upasavuM (ra) skand kudako mAravo nija sApha karavuM rokavuM, rUMdhavuM jANavuM (ga.1) bhAMgavuM bhid bhedavuM 7. nIcenA keTalAka upayogI dhAtuo AtmapadI hovA chatAM paNa jyAre A prakAranA thAya che. tyAre te paraaipadI thAya che. | dhAtu | artha na dhAtu | artha | | vastR5 | banAvavuM, nA tarapha valaNa hovuM | ta | thavuM, hovuM | . saM. madirAH pravezikA paNa 225 pATha - 22 [. rudh E tRp jovuM stambha budh
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. 9. 1. 2. kSubh dyut dhvaMs bhraMz ruc khaLabhaLavuM prakAzavuM nAza pAmavuM paDavuM prakAzavuM vRdh zubh syand sraMs svid vadhavuM prakAzavuM, svaccha dekhAvuM paDavuM, vahevuM nIce paDavuM parasevo thavo (A) fzva vikalpe trIjA ane pAMcamA prakArano che. (B) bIjA dhAtuo cothA ane pAMcamA prakAranA ani-seT hoya te mujaba thAya che. (C) jyAre nim no artha 'bheTavuM' evo thAya che tyAre te sAtamA prakArano che. niyama 8 mAM ApelA je dhAtuo AtmanepadI che te AtmanepadamAM cothA ane pAMcamA prakAranA paNa che. trIjo prakAra dazamA gaNanA ane preraka rUpa thayelA dhAtuonA A kALanA rUpo A prakAra mujaba thAya che. A prakAra ubhayapadI che. (A) dazamA gaNanA tathA preraka dhAtunA aMgamAMthI aya lopAya che. (B) upAnya svara hasva thAya che. (C) dhAtunI dvirUkti sAmAnya niyama pramANe thAya che. (D) jo dhAtumAM dvirUkta thayelA svarayukta vyaMjananI pachIno svara yukta vyaMjana isva hoya ane joDAkSa2ne lIdhe paNa dIrgha na hoya to dviphakta vyaMjananA utsu a no rU thAya che. (E) svara sAmAnya rIte hasva hoya ane joDAkSarane lIdhe dIrgha na hoya to dIrgha thAya che. (F) AvA taiyA2 aMgane a lagADI bIjA prakAra pramANe hya. bhU. kA. nA pratyayo lagADavA. dA.ta. P = mAvaya (preraka) = (A) parathI mAv = (B) parathI mak = jju su. saM. mandirAntaH pravezikA nA 226 pATha - 22
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. 1. :. (C) parathI babhav = (D) parathI bibhav = (E) 52thI bIbhav = (F) 52thI abIbhavat / spand = spandaya (pre23 ) = spand = paspand apaspandat / skhal = skhalaya (pre25) = skhal = caskhal = ciskhal : aciskhalat / = (A) svarAdi dhAtumAM pachInA vyaMjananI svara sahita dvirUkti karI dviphakta vyaMjanamAM rU lagADavI. 6.ta. aT = ATiTat / (B) svarAdi dhAtumAM svara pachIno vyaMjana saMyukta hoya ane temAM prathama varNa na, hU~ ke r hoya to tenI dvirUkti na karatAM pAchaLanA vyaMjananI dvirUkti ravI. chA.ta. arha = arhah = arjaha= arjih = Arjihat / ubj = aubjijat / und = undad = undid = aundidat / (A) hRsva ke dIrgha OM aMte hoya tevA dhAtumAM dviphakta vyaMjanamAM rU ne badale te ja svara mUkAya che. paNa jo tenI pachI A ke A aMte hoya tevA oSTya, aMtaHstha ke kh vyaMjana hoya to abhyAsano 3na thatAM rU thAya che. .ta. ku = kAvaya = kAv = kav = cakav = acUkavat / paraMtu, bhU = abIbhavat / ane pU = apIpavat / (B) I, I, I, I, I va zy ugui z laseU 2414 SS. chA.ta. zru = zrAv = zrav = zazrav = azizravat / azuzravat / bhrAj, bhAS, bhAs, dIpU, jIv, mIlU, pID, he, luTh, lup, kaN, caN, raN, baN, bhaN, zraN, haTh bhane luT dhAtubhAM upAntya svara vi'sye hasva thAya che. 6.ta. pID = pIDaya (24) = pID = pipID = apipIDat / athavA pID = piD = pipiD = pIpiD = apIpiDat / = kath, var, zaTh, raha, spRha, sUca, mRg, dhvan ane pAr dhAtubhAM niyama 2 nA B, D, E vagere 32jhAro thatA nathI. 6.ta. kath = acakathat / var = avavarat / su. saM. mandirAntaH pravezikA ja 227 pATha - 22
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9. 8. 8. 10. 11. (A) smR, dR, tvar, prath, prad, stR bhane spRz dhAtunI dvi3ktibhAM ano ina thAya. temaja svara paNa dIrgha na thAya. chA.ta. smR = asasmarat / dR = adadarat (B) veSTa ane ceST dhAtubhAM viGasye i lAge che. 6.ta. veST = avaveSTat/aviveSTat / (C) gaN dhAtumAM vilye Irajhara thAya che. 6.ta. ajagaNat / ajIgaNat / (A) zri, dru bhane ssru dhAtuoM bhUNa 3pamAM khA prAramAM Ave che. t.. zri = zizri+at = azizriyat / (B) zvi viTThalyekhA prahAra se che. (C) chelR nI dvirUkti thayA pachI A lopAya che. AmAM abhyAsa thavo e ja 432nuM che. 6.ta. dhe = adadhat / Adeza thaIne thatA rUpo, sthA = atiSThipat / pA = apIpyat / ghrA = ajighrapat/ajinipat adhi + i ( lAj) = adhyAyipat / adhyajIgapat / cakAs = acIcakAsat / acacakAsat / vagere dhAtuno upAttva hrasva RR vikalpe kAyama rahe che ane dIrgha rR vikalpe hasva thAya che. 6.ta. vRt = vartay = vart vRt / vart = vavarta vRt = vRvRt = vavRt = vivRt = avIvRtat / kRMt = kIrta 3 kRt / kIrta = acikIrtat / kRt = acIkRtat / lok, loc, zAs, zlAgh, bAdh, sev, vep, ej, lAgh, rAdhU, tAy, dAz yAc ne rAj dhAtuno upAntye svara hrasva thato nathI. 6. ta. lok = alulokat / tAy = atatAyat / zAs = azazAsat / ej = ejijat / 228 su. saM. mandirAntaH pravezia avavartat / 2 = pATha- 22
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12. (A) he ane svapU preraka adyatanamAM duane sur tarIke gaNI rUpo karavA. dA.ta. he= du= samUhavat / maguhAvat svam = abhUSapat (B) fzva nuM vikalpa zu thAya che. dA.ta. mazUravat / ziyA rUpAkhyAna pahelo prakAra - pararthyapada che - ApavuM ekavacana dvivacana bahuvacana adAm adAva adAma adAH adAtam adAta adAt adAtAm puN - ga.4 posavuM bIjo prakAra - pararthyapada puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 jhavuM ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 apuSam apuSAva apuSAma puruSa 2 apuSaH apuSatam apuSata puruSa 3 apuSat apuSatAm apuSan va(vo) - u. bolavuM bIjo prakAra - Atmapada ekavacana dvivacana - bahuvacana puruSa 1 avoce avocAvahi avocAmahi puruSa 2 avocathAH avocethAm avocadhvam puruSa 3 avocata avocetAm avocanta -u. laI javuM trIjo prakAra - paramaipada A su. saM. mandirAntaH pravezikA : 229 diEGEB pATha - 22 YE
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 3 ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 ajIharam ajIharAva ajIhasana puruSa 2 ajIharaH ajIharatam ajIharata ajIharat ajIharatAm ajIharan Atmane pada ekavacana - dvivacana bahuvacana puruSa 1 ajIhare ajIharAvahi ajIharAmahi puruSa ra ajIharathAH ajIharethAm ajIharadhvam puruSa 3 ajIharata ajIharetAm ajIharanta dhAtuo pahelo gaNa cotho gaNa pati-pa. khAtarI karavI (preraka) nid + a - 5. rada karavuM, kADhI tA-A. phelAvavuM nAkhavuM be-pa. dhAvavuM, pIvuM | sI- A. prakAzavuM, dIpavuM t + - u. kheMcI kADhavuM, uddhAra karavo tri-5. cAhavuM dhva-5. avAja karavo dazamo gaNa vaMza - A. paDavuM (ga.4, para.) |- A. zodhavuM, khoLavuM v + vRta - A. (prerakamAM) dAkhala karavuM, - choDI devuM pravartAvavuM va-varavuM, pasaMda karavuM san + + sat-5. meLavavuM, maLavuM, ThagavuM, chetaravuM jaDavuM sUr- sUcavavuM bIjo gaNa nis+ rU-5. nIkaLavuM nAma (A-saMskRtanuM gujarAtI) puliMga aSTAva-puruSanuM nAma che. anura-cAkara, nokara mAsa-mitra, hita IcchanAra su. saM. madirAH pravezikA daza 230 kalAkeza pATha - 22 ja
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ suSa - rAvaNanA eka bhAInuM nAma rAtrI - rAjahaMsI | sIna (saraLa) - rasto, vastuonI bApatya - gRhastha haMmezAM je pavitra racanA athavA goThavaNI agni rAkhe che te agninuM nAma che, napuMsakaliMga gRhakRtya -kamaLa parivAra-cAkara mANasanuM ToLuM pattAza - eka jAtanuM jhADa che. vizeSaNa pudhi- eka devatAnuM nAma che. manAtha - lAcAra, dhaNI vagaranuM, hoya - jagADavuM te AzrayahIna jaLa-eka devatAnuM nAma che. gati - (vasthA nuM karma. bhU..). maves - mAMDavo (lagna vigere utsava! dhyAna rAkheluM, sAvadha prasaMge karelo) varu - zokakAraka manoratha - IcchA tatpatti - ( varanuM preraka karmabhUpha) matAni - vAyuputra, hanumAnuM, yojeluM, banAveluM mArUti tuma - javAnuM IcchanAra vaTavRkSa - vaDanuM jhADa tatiya - tene lagatuM savitu - sUrya navIna - navuM svAmina-mAlIka, dhaNI samAluna-rokAyeluM, pUrNa strIliMga samata- ( sa nuM karma.bhU.ka.). gAtI - oLa, paMkti ekaThuM kareluM nAma (B- gujarAtI nuM saMskRta) puliMga - strIliMga bhUta-preta, tAta, pitta vicAra - zraddhA vicAra - vizvAsa napuMsakaliMga hAra (lazkaranI hAra, senAnI racanA) - lUMTa-toSa, nutra vyUha | hovApaNuM -mastitva hovApaNuM - mAva su. saM. mandirAntaH pravezikArI 231 6 pATha - 22 .
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizeSaNa bhUgaranu - nirmUla sama2 - amRta (amR k 5. bhU..), | avyava amara 30 59 - adyApi svAdhyAya prazna - 1 saMskRtanuM gujarAtI karo 1. kAzIM gantukAmaH zrInagarAnniragAtpaNDitaH saha privaarenn| 2. bhago aryamA savitA puradhirmahyaM tvAdurgArhapatyAya devaaH| u. tasmingurvanucare gRhaM praviSTe yUyaM kimadhunodasthAta / gururayamiti mtvaa| 4. asminnirjane vane naSTamazvamiyantaM kAlamanviSyannapi na samAsadam / 5. idamAmraphalaM vRkSAdapaptat / yadi rocate gRhItvA svAdasva / 6. he gaGge ! yadIdRzebhyaH pApebhyo mAmudadIdharastataH satyamanAthazaraNamasi viSNupadapaGkajodbhavAsi / 7. prAtarArabhya paJcasaptatiM vRkSAnasicAma / 8. vatsasya maraNena tadviSayakAH sarve manorathA me'dhvsn| 4. krIDArthamupavanamagamatAM daMpatI tayonivRttayorAtmanaH karuNavArtA kthy| 10. iyaM bAlikA duHkhavArtA zrutvAmuhat / AzvAsayainAmudakena ca sinyc| 11. imaM grAmamAgacchantau bhavanirdiSTe gahane vane nAnApakSigaNasamAkulaM mahAvaTavRkSaM tmdrshaav| 12. upAdhyAyo devAnapUpujadadhunAtithayo yatheSTaM bhuJjatAm / . 13. asminmaNDape samAhRtAnbrAhmaNAnahamajagaNam / paJca zatAni teSAM vartante / etebhyo'dhunA dakSiNAM daatumaarbhsv| 14. maccintitA saraNirvarIyase'dhikAriNe nArucadataH sa tAM nirAsthanavInAM ca svayaM kalpitAM prAvIvRtat / 15. kiM yUyamavocata / punarapi kathayata nAhamavahito'bhUvam / 16. prAtiSThipatsa bodhArthaM kumbhakarNasya rAkSasAn / 17. rAghavasyAmuSaH kAntAmAptairukto na cArpipaH / 18. muSTinAdadarattasya mUrdhAnaM mArutAtmajaH / 38 su. saM. madirAH pravezikA dag: 232 zakazA pATha - 22 TET
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19. muktvA ni:zrIvamayyamnuM mAnI na yatAnyata: I bhramarAlI tvagAdvegAdidaM sadasadantaram // prazna - 2 gujarAtInuM saMskRta karo 1. ame somarasa pIdho (pa) che ane amara thayA chIe (maeN). 2. devadatte A sonuM tolyuM che (tul) enAM ghareNAM karo. 3. kaliMganA rAjAe pATaliputrane gheryuM che (thaeN) paNa temAM ghaNA sainiko hAramAMtho chUTA thayA che (bhraMza ane lUMTa zodhe che. aSTAvakra bAra gAuthI AvatAM have thAkyo che (zrama), tene anna pANI Apo. bhUta che evo mAro vicAra napago che, evI mArI khAtarI te karI zakyo nathI (zabda). 6. pradhAne dezapara nyAyathI amala karyo che (zAs), badhI prajA tene cAhe che. 7. govinde Akho divasa khovAyelI copaDI zodhI paNa te na jaDI (dhi + gam, sam + A + sar). 8. yajJasthaMbha karavA ame palAzanI DALI kApI nAMkhI che (khris). 9. hajI tame tamArA hAtha dhoyA nathI (kSat ? 10. mArA chokarAne une pANIe navaDAvyA (sA preraka). 11. meM (va) kahyuM te pramANe teM hajI paNa pANI unuM karyuM nathI (tap preraka) ? 12. mAlIka marI javAthI teoe ghara toDI paDAvyuM (v + sad preraka ke naL preraka) ane tenA lugaDA bALI naMkhAvyA che ( preraka). 4. 5. *****************..... vezatyALajI TurnanAt / - durjanathI deza tyAga karavo. vinayena vidyA prAdyA ! - vinayathI vidyA grahaNa karavI. - ja su. saM. mandirAntaH pravezikA 233 000000000 pATha - 22
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 pATha 23 adyatana bhUtakALa - chaThTho ane sAtamo prakAra pratyayo chaThTho prakAra - paraaipada puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 ekavacana siSam sI sIt dvivacana siSva siSTam siSTAm sAtamo prakAra - parasaiMpada ekavacana sam saH sat dvivacana sAva satam satAm Atmanepada ekavacana si sA: sata phormyulA - 1. (A) chaThThA prakAramAM ar dhAtunA hya.bhU.kA.nA rUpomAMthI A no lopa karI pUrve tti lagADAI che. s no dh mAM pheraphAra thAya che. dvivacana sAvahi bahuvacana siSma siSTa sa: sAthAm sAtAm bahuvacana sAma sata san bahuvacana sAmahi sadhvam santa (B) san ne badale sus tR.pu.ba.va. no pratyaya gaNavo ane dvi. ane pR.pu.e.va.mAM kSi lagADAI nathI. 2. (A) sAtamA !kAramAM as nA bIjA prakAranA rUpo dhAtune lagADavAmAM Ave che. ar no a lopavAmAM Ave che, bIjA zabdomAM s ne a lagAvI su. saM. mandirAntaH pravezikA 2734 pATha - 27
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. tene keTalAka pheraphAra sAthe hya bhU.kA.nA pratyaya lagADavAmAM Ave che. A rUpo pratyaya tarIke gaNAI dhAtune lagADAya che. niyamo chaThTho prakAra A prakAra mAtra paramaipadI che. A kArAMta dhAtuo (niyamathI thatA hoya to paNa) tathAya, ane nadhAtuo A prakAranA che. dA.ta. zastra = mANI = kamANI zo = mAnya = sattA sAtamo prakAra 1. A prakAra ubhayapadI che. 2. uSmAkSara ke aMtavALA aniTu dhAtuo, jemAM upAMtya,4, ke hoya to tenA rUpo A prakAra mujaba thAya che. dA.ta. nid = bhikSat apavAda-dhAtune Aniyama lAgato nathI. 3. sthA, zuM ane vikalpa A prakAranA che. - dA.ta. pR[ = pravRt 4. Du,vi, nid ane suddhAtuo AtmapadamAM hoya tyAre, (A) pra.pu.ddhi.va., (B) dvi.pu.e.va. ane ba.va. tathA (C) tR.pu.e.va. nA pratyayomAMthI teno vikalpa lopa thAya che. dA.ta. trimadhakSAvaha/vidiA(pra.pu.ki.va.), gAthA: vidhA: (ddhi.pu.e.va.), vikSathvam / dhvanl (ddhi.pu.ba.va.), adhikSata /vighA (4.pu.e.va.) ( rUpAkhyAna chaThTho prakAra su. saM. mandirAH pravezikA 235 pATha - 23 TET
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 puruSa 1 puruSa 2 puruSa 3 ekavacana aglAsam aglAsI: aglAsIt ekavacana alikSam alikSa: alikSat ekavacana puruSa 1 alIkSi puruSa 2 alikSathAH / alIDhAH puruSa 3 alikSata/alIDha pahelogaNa abhi+ gam - 5. sAmA dhuM vRS - 5. varasa glai - thAGavu puliMga asta - sUryanuM khAthabhavaM te. su. saM. bhandirAntaH pravezi dvivacana aglAsiSva aglAsiSTam aglAsiSTAm sAtamo prakAra - parasmaipa fa-63.229 dvivacana alikSAva alikSatam alikSatAm Atmanepada dvivacana alikSAvahi / alihi alikSAthAm alikSAtAm dhAtuo nAma (A - saMskRtanuM gujarAtI) 236 bahuvacana aglAsiSma - parjanya- varasAha bhAga- lAga veNu-pAsa aglAsiSTa aglAsiSuH bahuvacana alikSAma bahuvacana alikSAmahi alikSadhvam/ alIvam alikSanta cothogaNa druh - 5. hagasajA4 thadhuM so - 5. aMta khAvavo, pari+ava + so parilAbha thavo. alikSata alikSan pATha - 23
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ \. vizeSaNa strIliMga siMpAvana - pUrNa karavuM te, siddha karavuM te mA - candranuM chaThuM nakSatra rAhuti-yajJanuM balidAna | sAvRti- (ma nuM karma.bhU.ka.) bhareluM, tiRrtavyatA - kaMIka karavAnI rIta | DhAMkeluM vRvatA -kuLadevatA, gharano devA mAsa - (mAsanna- vize. pAsenuM ghamanI bhuMgaLI [+-na.mota) jenuM mota pAse AvyuM sAvitrI-jharvedano pavitra manna, ene / hoya te, coke nAMkheluM bahudhA gAyatrI kahe che, eno sarva vijaLaya- (vidhyartha) je karavAnuM hoya te brAhmaNo dararoja japa kare che. pravINa - (v+ rInuM bhU.ka.) cakacakita napuMsakaliMga prakAzanuM vivAra - svAdiSTa manuSThAna karavuM te, bajAvavuM te timira-aMdhAruM vanitavya- (vanuM vidhyartha ) namavA yogya nityakarmana- nitya karavAnuM dharmakArya samAna - barobariyuM , vitha -mAla-milkata, dhana nAma (B- gujarAtInuM saMskRta) puliMga | dharmazAstra- tharmazAstra candraketu (rAmanA bhAI lakSmaNano putra) vaiidakazAstra - vaida - candraketu vizeSaNa vaidakazAstra - Ayurveda vadhAre zokakAraka-yuvatara strIliMga sugaMdhidAra -sura IjA -pauer kriyAvizeSaNa napuMsakaliMga chAtI phATa-pramuov8m IjA - saMvara svAdhyAya prazna-1 saMskRtanuM gujarAtI karo su. saM. madirAH pravezikA daE 237 pATha - 23 4
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. nityakarmAnuSThAnAyAstrAsIstacchUdrAdInyA spRkssH| 2. veNudhamanyAgnimadhmAsiSam / tadasminpradIse vahmavAhutI: prAsya / 3. bhoH purohita bhavadAjJAmanusRtya baTave'haM sAvitrImupAdikSam / tadadhunAnyatkaraNIyaM drshy| 4. vivAhavidheritikartavyatAmatratyA brAhmaNA nAjJAsiSusto mAM tatsaMpAdanAyAin / 5. astamayAsIdravistimireNAvRtaM namaH / tatkimadyApi gAM nAdhukSata payaH / kRSIvalA bhUmimakRkSanparaM tvAsu sthite'pi sUrye parjanyo na varSati / 7. mA vayaM bhrAtaraH parasparaM dvikSAmetyasmAkaM pitAsannamaraNo rikthasya samAnAMzcaturo bhaagaankset| 8. mahAkAryArambhe devo gurujanazca vanditavya iti vacanamanurudhya gRhadevatAM mAtaraM pitaramanyAMzca vRddhaangraannNsissy| 4. kUpataDAgAdinirmANAya mahanto yatnA yuSmAbhiH kRtAste kasminparyavAsAsiSuH / 10. idaM madhu kiM nAlikSaH / rucikarametat / 40 - 2 14tAna saMskRta se 1. te potAnA chorAne bheTyo (zliS) bhane chAtITa 2'yo (rud). 2. sabhe samArA gho52 yA chIme (Aruha) mane zatru sAmA me chIme. 3. gale mAhodA mudo 42mA mAcha (mlai) tamane 31 ho bhane napA mo. 4. caMdraketu ane lava kevI rIte eka bIjA sAthe laDyA te kahIne ane rAme temane zAMta 2vA vIrIte mAzA rIte DIne bhayo (viram parasmai.). 5. meM hajI vicAra karyo nathI ke kayuM mAre mATe sAruM paDaze, kAyadAno abhyAsa ke vaino (vi+mRz ? 6. tame puSpa suMdhyuM (ghA) ! te ghaf sugandhiche. 7. 2% 652 meTho cha (upa viS) bhane pradhAnonI salADa che. ame tamane ATalA vakhata sudhI saMkaTamAMthI ke IjAmAMthI bacAvyA (pA) ane have dagalabAja thAo cho, bIjuM zuM vadhAre zokajanaka thaI paDe ? 9. je strIe tane aNagamatuM koI divasa kaMI paNa karyuM nathI tene teM kema tajI dIdhI (hA)? . 8i sa. saM. mandirAntaH pravezikA dazaka 238 dizA pATha - 23 ja
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATha- 24 sam. adhatana bhUtakALa - cotho ane pAMcamo prakAra tathA AzIrvAdArtha bhUmikA 1. (A) dhAtu bIjA koI paNa prakAramAM gaNAyA na hoya te A bemAMthI koI paNa prakAranA hoya che. (B) te ja pramANe koI dhAtu bIjA koI paNa prakArano vikalpa hoya ke parasmapadamAM ja hoya to teno bIjo prakAra ke AtmAnapadanA rUpo A bemAMthI eka rIte thAya che. pratyayo cotho prakAra -parasmapada ekavacana dvivacana bahuvacana paruSa 1 sva purUSa 2 stam puruSa 3 Atmapada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 svahi smahi puruSa 2 sthA: sAthAm dhvam puruSa3 sAtAm pAMcamo prakAra-paraaipada ekavacana bahuvacana puruSa 1 iSam puruSa 2 iSTa puruSa3 sta sIt stAm si sata dvivacana rU . iSpa A su. saM. mandirAntaH pravezikA 239 pATha - 24 TS
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa3 Atmapada ekavacana --- dvivacana bahuvacana puruSa 1 iSi iSvahi iSmahi puraSa 2 38: iSAthAm idhvam iSTa iSAtAm iSata phormyulA - 1. (A) cothA prakAramAM rajU hovuM) nA hya. bhU. kA. nA rUponI nizAnI mAM no lopa karI pratyaya tarIke dhAtune lagADavAmAM Ave che. (B) 4.pu.ba.va. sane badale suH che. 2. pAMcamA prakAramAM jyAre pUrve rUAve che tyAre dipu anez.pu.e.va.mAM huM lopAya che. 3. beno thavAno niyama A kALamAM AK mAM paNa lAge che. bram nI pUrve Ave to paNa teno dva thAya che. niyamo 1. tR5, 25 dhAtu vikalpa rU le che. tethI baMne prakAramAM Ave che. tathA bIjA prakAramAM paNa Ave che. cotho prakAra A prakAramAM aniTu dhAtuo Ave che. vR, dhU ane pUrve joDAkSara hoya evA hasva ke dIrgha jhaTa kArAMta dhAtuo A prakAramAM vikalpa Ave che. paraaipada 1. dhAtunA svaranI vRddhi thAya che. dA.ta. mit= amaitnItva = akSArthI 24 ane hasva svara pachI sthI zarU thato pratyaya Ave to te s lopAya che. dA.ta. mid + ta = mittA mait + tAmra maittAm . 2. Kii su. saM. mandirAntaH pravezikA daza 240 EEEEE pATha - 24 883
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmapada (A)hasva ke dIrgha aMtya rU ke 3no guNa thAya che. dA.ta. nI = aSTAku = kasoTTA (B) traNa kArAMta dhAtunA upAMtya svaramAM pheraphAra thato nathI. dA.ta. "= amRSata . (tR.pu.ba.va.) (C) pATha-1 niyama 10-A mujaba aMtya dIrgha mAM pheraphAra thAya che. dA.ta. hR= mastIrNa = kanvarTa hasva svara pachI te ane sthA no lopAya che. dA.ta. hR+ ta = mAtA AtmapadA, ghA, thA ane evA aMgavALA dhAtuonA aMtyAne badale rUAve che. A rUno guNa thato nathI. dA.ta. mA +rA = mAlita mahiSAtAm | tu ane meM AtmapadI A prakAramAM Ave che. A +ran AtmopadImAM na lopAya che. dA.ta. A + hen + ta = mI + de+te = mAhitI m ane cam (paraNavuM) dhAtumAM vikalpa anunAsikano lopa thAya che. dA.ta. sam+m = samAta/samasta 35 +yam = rUpAyata/upAyaMtA vI, nagna, vadhu (ga.4), puru, tA ane svAs ne vikalpa ane pamAM nitya ta ne badale rU vaparAya che. tyAre vRddhino niyama lAge che. dA.ta. vadhu = avofdha pa = mArA pAMcamo prakAra pratyaya pUrve rUlagADavAthI pAMcamo prakAra cothAthI judo paDe che. tethI pAMcamAmAM se dhAtuo Ave che. 2. tu ane su (paramai.) aniTu hovA chatAM paNa A prakAranA gaNAya che. 3. anna ane dhU (paramai. hoya tyAre) A prakAranA gaNAya che. 8 su. saM. mandirAntaH pravezikA : 241 EEEEEE pATha - 24 . 7.
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ parasmapada 1. (A) sva ke dIrgha aMtya rU, 3, ane jUnI, (B) je dhAtune cheDe ke 7 hoya evA dhAtuonA upAMtya nI, (C) va, nA ma nI, vRddhi thAya che. dA.ta. TU= sanI + rUpam = anAviSara = mAriNam phal = aphAliSam ru, na sivAyanA vyaMjanAMta vyaMjanAdi dhAtumAM upAMtya 1 nI vikalpa vRddhi thAya che. dA.ta. at=sagavat / vItA apavAda - ane aMtavALA tathA kSa, zvasa, nA, , , , fza ane keTalAka bIjA bahu nahi upayogI evA dhAtuomAM vRddhi thatI nathI. dA.ta. m = mItA upAMtya 6,3, 2, nR tathA nA ane Izva nA aMtya svarano guNa thAya che. dA.ta. sid + arthAt zu = azorIt r = sarjAtA dhAtuno vadhu Adeza thaI ahIM vaparAya che. dA.ta. + a+ t = vaghInA Atmapada aMtya svara ane upAMtya hasva svarano guNa thAya che. dA.ta. -= aviSTAmu= amovijhA 2. kiAno vikalpa lopAya che. dA.ta. kin/driAsItA rIpa, na, m (ga.4), puru, tAryuM ane hA mAM vikalpa hasva rU lAge tyAre vRddhino niyama lAge. dA.ta. rI= matapiSTa / lapi su. saM. mandirAH pravezikAra 242 nA pATha - 24 mAM
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. 1. A + haeNn Atmane. dhAtumAM ahIM vikalpe vay Adeza thAya che. (vadhu Adeza seT che jyAre haeNn dhAtu aniT che.) tyAre vRddhi thatI nathI. dA.ta. vadh = Ja + vadhu + dRSTa ASTi / aghatana karmaNi - tamAma dhAtunA rUpo mAtra cothA ane pAMcamA prakAramAM thAya che. sAtamA prakAranA dhAtu mATe sAtamo prakAra. bAkInA aniT dhAtu mATe cotho prakAra ane seT dhAtu mATe pAMcamo prakA2. A badhAmAM Atmanepada rUpa e ja adyatana karmaNi rUpa. pATha-15nA karmaNi tathA bhAve rUpano niyama 2 juo. tR.pu.e. va. mAM mAtra rU pratyaya lAge tyAre, (A) upAMtya hasva svarano guNa thAya che. dA.ta. tullR = aovi (B) aMtya svara tathA upAMtya OM nI vRddhi thAya che. dA.ta. pa = apAti / (C) nan, ( Ja + cam, vam ane vasivAyanA) am kArAMta dhAtuonA a no pheraphAra thato nathI. dA.ta. nan = anani / kSam = akSama / (D) A kArAMta aMgavALA dhAtumAM ya umerAya che. El.d. AT = 3raifa I (E) dazamA gaNamAM guNa-vRddhi thayA pachI gaNanI nizAnI na lAge. dA.ta. vur = aori / pIk = JapIDi (F) haiMnA svaranI vRddhi thAya che tyAre ddano p thAya che. (pATha 11 no niyama-7) rUpAkhyAna cotho prakAra ae - uM. bhavuM. paramaipada OM su. saM. mandirAntaH pravezikA 243 pATha - 24
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhATa ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 abhArSam abhArba abhAl puruSa 2 abhArSIH abhASTam puruSa 3 abhArSIt abhASrTAm abhArSaH a + bhR + sIt = a + bhAr + sIt = abhArSIt / mAtmane56 ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 abhRSi abhRSvahi abhRSyahi puruSa 2 abhRthAH abhRSAthAm abhRvam puruSa 3 abhRta abhRSAtAm abhRSata a + bhR + sta = a + bhR + ta = abhRta / - prach = prAch = prAH (418 8 no niyama 10) = prAk (418 8 no niyama 3) = a + prAk + sIt = aprAkSIt / (tR.pu.me.va.) . prAch + stAm = a + prAch + tAm = a + prAS + tAm = aprASTAm / (tu.pu.dvi.1) tR.5.5.1. = apraakssuH| ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 aprAkSam aprAkSva aprAkSma puruSa 2 aprAkSIH aprASTam aprASTa - tRp = trap (418 13 no niyama 18 vidhe) = a + trAp + sIt = atrApsIt tathA tRp = tAp = atArsIt / (tR.pu.me.va.) tR.5.vi.pa. = atrAptAm / atAprtAm / dRp nA 35o tRpnI sebha 14. mApAtu bane prA2mA mAcha. - tyaj = tyAj = a + tyAk + sIt (bhAgo. niyamAvali vyadeg4 saMghi no niyama 8) = atyAkSIt / (bhArgo. niyamAvali vyaM4na saMpino niyama 20) (tR.pu.me.va.), tR.5.vi.pa. = atyAktAm / daha = dAh = dhAgha (416-8 no niyama 5) = a + dhAk + sIt = adhAkSIt / PAY su. saM. mandirAta praveziURY 244 THRISTRY 18 - 24 0
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ (tR.pu.me.va.),ta. pu. vi. 1. = atyAktAm / dah = dAha = dhAgha (416 -8no niyama 5) = a + dhAk + sIt = adhAkSIt (tR. pu. me. 1.) adah + stAm = adAh + stAm = adAh + tAm = adAy + tAm (418-8 niyama 5) = adAy + dhAm (418-8 no niyama 2) = adAgdhAm (418 8 no niyama 6) (tR.pa.dvi.va.), tR..pa.va. = adhAkSuH / - vas = vAs = a + vAt + sIt (418 15 sA..no niyama 2) = avAtsIt / (tR....) vAs + stAm = vAt + stAm = a + vAt + tAm = avAttAm / (4.5.vi.pa.) - vah = vAh = vAda (418 8 no niyama 1) = a + vAk + sIt = avAkSIt (ta.pu...) vah = vAh = vAd + stAm = vADh + tAm = vAd + dhAm (418 8 no niyama 2) = vADh + DhAm = a + vADhAm = avoDhAm (418 14 no niyama 10) mAyo 4 32612 tam, ta bhane sAmane56 ta, thAs mane dhvam 58i thAya che. - rudh (7.) = 522mai. rauth = raut + sIt = arautsIt (tR.pu.me.pa.) raudh + stAm = raudh + tAm = raudh + dhAm (418 8 no niyama 2) = a + roddhAm (418 8 no niyama.6) = aroddhAm / (tR.5.dvi.) tR.5.5.1. = arautsuH mAtmane. rudh + sta = rudh + ta = a + ruddha = arUddha / (tR.pu.me.va.) tR.5.vi.va. = arutsAtAm / , tR.5.5.1. = arutsata / - labh (mAtmane.) = labh + sta = labh + ta = labh + 2 = a + labdha = alabdha / (4.5...) a + labh + sAtAm = alapsAtAm / (tR.5.vi.pa.) - saj = straj = sAja = srAS (418-8 no niyama-10) = a + strAk + sIt (418-8 no niyama-3) = asAkSIt / (tR.pu.me.pa.) - vR (mAtmane.) = a + vR + sta = a + vR + ta = avRta / (tR..me.pa.) EgE su. saM. madirAH pravezikA ! 245 kalAka pATha - 24 [4
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ - adhi + i = adhi + A + i + sta = adhi + A + e + sta = adhi + ai + sta = adhyaiSTa athavA adhi + a + gA + sta = adhi + a + gI + sta (416 15 myAti. noniyama 2) = adhygiisstt| pAMcamo prakAra lU - 6. 5 paraaipada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 alAviSam alAviSva alAviSma puruSa 2 alAvIH alAviSTam alAviSTa puruSa 3 alAvIt alAviSTAm alAviSuH a + lU + it = a + lau + It = alAvIt / Atmapada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 alaviSi alaviSvahi . alaviSmahi puruSa 2 alaviSThAH alaviSAthAm alavidhvam - Dhvam puruSa 3 alaviSTa alaviSAtAm alaviSata a + lU + iSTa = a + lo + iSTa = alaviSTa / - tRp = atIt / (tR..me.va.), tR.5.dvi.pa. = atarpiSTAm / dRpn| 35o tRpnA bhaql. skhal = askhAlIt / (tR.pu.me.va.) nad = anadIt = anAdIt / (tu.pu.o..) nand = anandIt / (tR....) - vR (6.) = 52smai. avArIt / (4.5.a.va.) mAtmane. a + vR + iSTa = a + var + iSTa= avariSTa tathA 416 15 naniyama 2 prabhArI var + ISTa = avarISTa / (tR.5.me..) AzIrvAdArtha da# su. saM. madirAH pravezikA (3 246 pATha - 24 kaa
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 1 puruSa 2 yAsuH puruSa 1 sIya rI: puruSa 3 bhUmikA 1. koIne AzIrvAda ApavA vagere arthamAM A arthanA rUpo vaparAya che. pratyayo parasma pada ekavacana dvivacana bahuvacana yAsam yAsva yAsma yAda yAstam yAsta puruSa 3 yAt yAstAm Atmapada ekavacana dvivacana bahuvacana sIvahi sImahi puruSa 2 sIyAsthAm sIdhvam sANa sIyAstAm ' sIran phormyulA 1.(A) A arthanA paramaipadanA pratyayo hya bhU.kA. nA pratyayonI pUrveyA lagADavAthI thAya che. (B) tR.pu.ba.va. yAsu che tathA dri.pu. ane tU.pu.e.va. nA ,ta, - pratyaya pUrve yArnA sUno lopa thAya che. 2.(A) AarthanA AtmapadanA pratyayo vidhyartha AtmapadanA pratyayomAM AvelA ane nI pUrve huM lagADavAthI thAya che. ahIM paNa ' thImbanuM vIdyum thAya che. niyamo paraaipada tamAma pratyayo avikArI che tathA seTu dhAtune paNa ahIM lAgatI nathI. dA.ta. kU = mUyAtrA 2. (A) mArco. niyamAvalimAM karmaNinA niyama 3,4,5,7 ane 8 lAge tathA 8. saM. madirAH pravezikA kA 247 kAlidAdA pATha - 24
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 niyamanA dhAtuonA sAno ahIMthAya che. dA.ta. ra = yAt (B) mAM kArAMta aMgavALA dhAtuonA ma nI pUrve joDAkSara Aveto mA no vikalpa thAya che. dA.ta. = naiyA /nAyAt dazamA gaNanA dhAtumAM mAtra guNa-vRddhi thAya che. dA.ta. =matA Atmapada (A) (a) ver dhAtune, (ba) dIrgha kArAMta dhAtune, (ka) saMyukta para hasva kArAMta dhAtune ane (Da) 2 dhAtune, vikalpa phalAge che ane tyAre guNa thAya che. dA.ta. sU= savizISTa / sopI tR= taSiINa/tIrSaNA = variSINa/vRSINA (B) jyAre pratyayanI pUrve rUna lAge tyAre hasva ke dIrgha kArAMta dhAtumAM aMtya trano temaja aMtya dhAtuomAM upAMtya svarano guNa thato nathI. dA.ta. = tRthI/NiIchA = pIchA dazamA gaNanA dhAtumAM guNa-vRddhi uparAMta maya paNa lAge che. dA.ta. 5 =ArSaNiISThA gaNakAryarahitakALonA taiyAra karelA aMgane AtmapadanA pratyayo lagADavAthI thatA karmaNinA niyamo uparAMta pATha 15 nA karmaNi tathA bhAve rUpano niyama 2 A arthamAM paNa lAgu paDe che. rUpAkhyAna - u. karavuM paramaipada mh su. saM. madirAH pravezikA paNa 248 TakA pATha - 24 .
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 2 kiyAta ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 kriyAsam kriyAsva kriyAsma triyA: kriyAstam kriyAsta puruSa 3 kriyAt kriyAstAm kriyAsuH Atmapada ekavacana dvivacana bahuvacana puruSa 1 kRSIya kRSIvahi kRSImahi puruSa ra SIkA: kRSIyAsthAm kRSIDhvam puruSa 3 kRSISTa kRSIyAstAm kRSIran dhAtuo pahelo gaNa ghaNA yajJo anukrame karavA raNa - 5. jhaMkhavuM cotho gaNa TU - pa. bALavuM, baLavuM. 7| - 5. saMtuSTa thavuM, tRpta thavuM DIkSa-A. pavitra karavuM ane tethI karIne prati + pa-jANavuM, samajavuM, aMgIkAra yajJa karavA mATe yogya thavuM karavuM, karavuM, AcaravuM v + + pat - pa. paDavuM sava + an- avagaNanA karavI patna-5. phaLavuM, phatteha pAmavuM chaThTho gaNa vi + man - uM. vaheMcavuM, bhAga karavA v + 5-5. bolavuM. bakavAsa karavo ! +3- A. mAna ApavuM, AdaravuM dazamo gaNa bIjo gaNa satram + As - yajJa samAraMbha karavo. | A. ThagavuM nAma (A- saMskRtanuM gujarAtI) puliMga | raghurava- himAlayanI pelI pAranA narI - AgagADI, relagADI dezanuM nAma che. (ghaNuM karIne AryalokanuM sAtti eka cina nAma che- asala sthAna e hatuM) (ba.va.) . mitra - zatru TUSa- IlUSAno putra 6. su. saM. mandirAH pravezikA : 249 TEST SEM pATha - 24 .
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaSa - puruSanuM nAma che karavAno saMskAra tiva - Thaga, apramANika puruSa, ucApata revakSetra - devabhUmi - karanAra mahattva - moTAI, teja - nAnaMpi - janaMtapano putra tapana - julama karanAra, julamI satra - yajJano samAraMbha sAttivya - pradhAnapaNuM vizeSaNa gUja - sApa paurAtri - purANI mAttvavat - rAkSasanuM nAma che. e rAvaNanI mAtAno pitA hato snevjha - mleccha vAsiSTha - vasiSTha no vaMzaja zAja - zAka zaivya - rAjAnuM nAma che. sAtyavya - goranuM nAma che. strIliMga / / - avasthA, sthiti niyati - nasIba, prArabdha 1 akSama - azakta + sthA nuM vidhyartha anuSTheya - (anu ku.) karavAnuM AjJaH - (karma. bhU. kR.) hukama karelo muoozI - chuTA vALavALI sarasvatI - nadInuM nAma che. napuMsakaliMga Atta - ( Ja + vRtta, vA 'ApavuM' nuM karma. bhU.kR.) laI lIdheluM jAnta - ekasarakhuM navAvahaiM - jaya lAvanAruM - duvinIta - vinayarahita, beadaba ni:zu - sattvavagaranuM, zaktihIna mugdhAti - rUpALI AkRtivALuM, ramyAkRti nemi - paiDAno ghera bhAnumatI - dhRtarASTranA moTA putra duryodhananI zuSmiLa - zaktimAn vahu zovina - zokamAM magna, zokathI bAvaruM suvinIta - namra - kriyAvizeSaNa 35tti - upara ntitaH - ekasarakhI rIte auSadha - osaDa - sumapura - zaheranuM nAma che. nAtajarman - janmakriyA, janma samaye |audhai: - nIce - jju su. saM. mandirAntaH pravezikA 250 pATha - 24
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ puliMga AgevAna phIturI - pradhAnanAnakohin nAga - khinna, nAga pAMjarUM - pannura - bajAra - ApA - bhuko - zor maheNuM - 3pAnamna mojaNIdAra - bhUmApI yajJadatta - yajJatta = rU - tUla, pitru roga - vyAdhi vepArI - vAn nAma ( B - gujarAtInuM saMskRta) strIliMga ImAnadArI - bhaktti, niSThA auSadha - auSadhi khAI - tyA garIbAI - yuti bajAra - paLyavIthiA rAja calAvavAno jummo - rAjyathurA rAjadhAnI - rAnayAnI prazna - 1 saMskRtanuM gujarAtI karo. 1. 2. 3. auSadha-auSadha kAgaLa - patra garIbAI - vAi chAparuM - avisa, paTana - bhuko - dhULa - napuMsakaliMga mIlkata - ribdha, vitta - vizeSaNa gharaDAonuM - pitRvaitAmada | duHkhakAraka - vyathAna, pIDAra pureluM -niyaMtrita (karma. bhU. kR.), niva (karma. bhU. kR.) saMbaMdha rAkhatuM - saMta (karma. bhU. kR.), saMmAna (varta. kR.) kriyAvizeSaNa akhaMDa - aviratam vizeSa khetIvADInA kAmamATe - RSiheto:, RSirmaLe (caturthI vibhakti) svAdhyAya duSTAJ zabdAnmA prayukSmahi mlecchAzca mA bhUmetyadhyeyaM vyAkaraNam / odanaM zAkAMzca sUdA apAkSurato'dhunA sarvAnbrahmaNAnbhojaya / kaniSThaM putramahamabravaM putraka ! kusumapuraM gatvA tatraikasmingRhe mayA nikSiptaM dhanamAste jju su. saM. mandirAntaH pravezikA 251 pATha - 24
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ tdgRhaann|so'gccht |nivRty ca mAmabravIttAta bhrAtaro metatrAgatyAsmabhyametaddhanaM pitAdAditi vadantaH sarvameva tadAdiSata / yattvaM satyamavAdIstattubhyamahametadgavAM zataM ddaami| tvamAtmanaH pUrvabhAryAmatyAkSIranyAM ca paryaNaiSIriti yadazrauSaM tatki satyam / mugdhAkRtiratIva priyazcAvayoH zizusmRteti zokavikalo'haM bhAryA ca me / paraMtu kiM vRthAzokena satyameva tadyatkavirAha / kazcaikAntaM sukhamupagato duHkhamekAntato vaa| nIcairgacchatyuparica dazA cakranemikrameNa // RSayo vai sarasvatyAM satramAsata / te kavaSamailUSaM somAdanayandAsyAH putraH kitavo'brAhmaNaH kathaM no madhye'dIkSiSTeti / sAcivye mAmevAnyAnsarvAnanAdRtya rAjA'yaukSIdato'bhiyuktena manasA mayA kAryamanuSTheyam // 10. asminkSetre vipulaM dhaanymvaapsm| 11. aGgIkRtaM mahatkAryaM pArayitumakSamA vayamudassrAkSma / 12. akhilA manorathA me'phAliSurato'haM sukhamasvApsaM na kiMcidavediSam / 13. kiM nAdyApyagnirathamadrASTa pratyahaM triranena mArgeNa sa nIyate / 14. muktakezI mAM dRSTvA duryodhanasya bhAryA bhAnumatyahasIttanme dahati dehamityabravIddhImaM draupdii| 15. asamartho'yamarjuno dhArtarASTraiH saha yoddhamataH saGagrAmAtryavartiSTeti janA brUyuH // 16. bhAryA me putramasaviSTa / ato jAtakarmAdi saMskArANAM saMbhArAnkaromi / 17. adhunaiva so'trAgatyAyaM puruSaH suvinIto'yaM durvinIta iti bahu prAlApIt / maivaM punaH pralapIdityekadA taM bhRzaM taaddy| 18. asmAbhirAjJaptaH paurANikaH purANakathAH kathayitumArabdha tadehi zrotum / 14. paricArakaM me dandazUko'dAGkSIttattvarasva bhiSajaM gatvauSadhamAnaya / 20. iyantaM kAlamudyamaM kurvannapi sukhaM nAlapsi tasmAniyatirbalIyasI / 21. mahatA prayatnena tena saMcitaM dhanamahathAstasmAtpApo'si garhaNIyacarito'si / 22. te'bhyagurbhavanaM tasya suptaM caikSiSatAtha tam / 2 3. avocatkumbhakarNastaM vayaM mantre'bhyadhAma yat / na tvaM sarvaM tadoSI: phalaM tasyedamAgamat // su. saM. mandirAH pravezikA daza 252 Eaa pATha- 24 [Na
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24. prAjJavAkyAnyavAmaMsthA mUrkhavAkyeSvavAsthithAH / adhyagISThAzca zAstrANi pratyapatthA hitaM na ca // 25. mUrkhAstvAmavavaJcanta ye vigrahamacIkaran / abhANInmAlyavAnyuktamakSaMsthAstvaM na tanmadAt // 26. tato'krandIddazagrIvastamAzizvasadindrajit / nirayAsIcca saMkruddhaH prAcicacca svayaMbhuvam // 27. so'labdha brahmaNaH zastraM syandanaM ca jayAvaham / 28. prodapAti nabhastena sa ca prApi mahAgiriH / yasminnajvAliSU rAtrau mahauSadhyaH sahasrazaH // 28. etaM ha vA aindraM mahAbhiSekaM vAsiSThaH sAtyahavyo'tyarAtaye jAnaMtapaye provAca / tasmAdatyarAtirjAnaMtapirarAjA sanvidyayA samantaM sarvatraH pRthivIM jayanparIyAya / sa hovAca vAsiSThaH sAtyahavyo'jaiSIrvai samantaM sarvatraH pRthivIM mahanmA gamayeti / sa hovAcAtyarAtirjAnaMtapiryadA brAhmaNottarakurUJjayeyamatha tvamu haiva pRthivyai rAjA syAH senApatireva te'haM syAmiti / sa hovAca vAsiSThaH sAtyahavyo devakSetraM vai tanna vai tanmartyo jetumarhatyadrukSo vai ma Ata idaM dada iti / tato hAtyarAtiM jAnaMtapimAttavIryaM niHzukramamitratapanaH zuSmiNaH zaibyo rAjA jaghAna / prazna - 2 gujarAtInuM saMskRta karo. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. duzmanoe vIsa gAma bALI nAMkhyA che (va) ane have mukhya zahera sAmA kuca hure che. 8. pAMTharAmAM purAyetAM pakSIkho uDI gayA cheM (ud + DI Atmane. ) . sAMjo vaSataM thayA ke mitronI vATa bheto to te khAvyAche ( A + gam A + i) Jane umazAM4 gADImAMthI utaryA che (ava + tR). jAgamAM jhADonI DANIkho abhe abhI nAMgI che (lU } chidU) . -- jetIvADI mATe siMdhune lagatI ghaesI naheroM abhe johI che (khan) . bhyAre tethe 'hyuM } saMskRta paMDita haza hivasabhAM thA tyAre huM isyo (smi). yajJadRtte habhaeyAM cho'rAnA upanayanano vidhi ryo (kR, vi + dhA 3 anu + sthA), te vajate brAhmazone ghazI dRkSiNA khApI. ke madada mATe pote govindane bolAvavA mANasa mokalyo che, e temane hamaNAMja yA khAvyaM (smR). jo su. saM. mandirAntaH pravezikA 253 416 - 24
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9. bItA mA (A + ba), tuM juve che te nAga nathI paNa doraDuM che. 10. sainikoe AgevAna phIturIne mArI nAMkhyA che (vadhu), ane deza pharI jItyo che (pun + ni). - " 11. Akho divasa ghera besI rahevAthI ane bIjuM kAMI paNa na karavAthI dAridra ane ghaNA duHkhakAraka darado thayA (Ana ke nis + po. 12. meM tamane kahyAM hatAM te ghareNAM tame karyA che ()? jo tame karyA hoya to batAvo. 13. rAjAnA mojaNIdAroe hajI jamIna mApI nathI (H). 14. ame badhA kAgaLo phADI nAkhyA che (2) have te kAmanA nathI. 15. teNe davA vATIche (kSa), vAsaNa khAlI karyuM che (ndri), ane bhUko temAM nAkhyo che (ni + kSiA), pANI reDyuM che, ane te devatA para mUkyuM che. 16. govindanI IcchA pAra paDI che (), ane te have sukhI che. 17. teNe badhAM saMsArika kAmo choDI dIdhAM che (Tina), ane have te saMnyAsI thayo ' che (triA ). 18. temaNe gaI kAle ApelA paisA ame hajI lIdhA nathI (pati). 19. temaNe rAjAne ImAnadArIthI sevyo che (seva). 20. bajAramAM vepArIoe badhuM rU vecAtuM lIdhuM che (ri + lI), ane te IMglAMDa mokalI dIdhuM che ( + di). 21. gharanuM chAparuM vAMdarAoe bhAMgI nAMkhyuM che (pa). 22. bApadAdAnI mIlkata bhAIoe vaheMcI lIdhI che (vi + ba). 23. meM lokonA maheNA zAnta rIte sahana karyA che (6), ane satata rAja karavA mAthe lIdhuM che (a). 24. be rAjAoe lazkara caDAI mATe taiyAra karyuM che (sam+ 6). prazna-3 pratyayane lAgu paDatA niyamo ApI nIcenA rUpo samajAvo. dizyAt, dikSISTa, rudhyAt, rutsISTa, ucyAt, smaryAt, staryAt, nIyAt, nepaSTa, reyAta, vAsI, dakSiNa, AhiNISTa, yAta, chAyA, tIta, pUta, phrAti, vakSaNa, motiSIjha, thukSag, 6aaaa prazna-4 nIcenA dhAtuonA AzIrvAdArtha rUpo Apo. , , , , , , , ti, vanyU, nai, DhA, fma, 1, vRta, 3, , so, tu, , zAn ! 8 su. saMmadirAH pravezikA ki 254 kizi pATha - 24 kapa
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. 3. 1. pATha 25 IcchAdarzaka rUpa bhUmikA IcchAdarzaka rUpano artha che kriyA karavAnI IcchA athavA kriyA karavAnI taiyArI. dA.ta. gam =binamit (IcchAdarzaka aMga) = javAnI IcchA athavA javAnI taiyArI. = mR = muLuM = maravAnI taiyArIvALo athavA maravAnI aNI para honAra. je dhAtuo mULamAM jenA (paraspai. ke Atmane. nA) pratyayo le che te ja ahIM lAge che. svAdhyAya prazna-2mAM jyAM jADA akSaro chApelA che tyAM IcchAdarzakano prayoga karavo. niyamo (A) trIjA gaNanI jema dvirUktinA niyamo lagADyA pachI RRtune s pratyaya lagADavAmAM Ave che. gaNakAryavAna kALomAM 6 mAM jha umerAya che. (B) abhyasita akSaramAM (dvirUktimAM) jJa no rU thAya che. dA.ta. paN = bimiti 1 nIcenA apavAdo dhyAnamAM rAkhI dhAtu seT che ke aniT che te pramANe s nI pUrve rU mUkavI. (A) pra , ane 3 - dA.ta. pra = nivRkSati / mU= ghumUSati 1 kArAMta dhAtune haiM lAgatI nathI. (B) haiM, c, , thru ATalA chaThThA gaNanA dhAtuo ane smi,pU (A.), anna, prar, trUpha ane as dhAtune rU lAge che. dA.ta. OM = viSite 4 ! = vidhaSite pU = pipaviSane 1 pracch = pipRcchiSati / (C) dIrgha r kArAMta, v aMtavALA dhAtuo anerR, ra1, vra, yu, 1, sap aa su. saM. mandirAntaH pravezikA 255 pATha-25
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane bIjA keTalAka bahu upayogI nahi evA dhAtuone vikalpa rU lAge che. dA.ta. vid = duSati / viviSati jha = zizrISati / zizrayagati nIcenA apavAda dhyAnamAM rAkhI dhAtune guNa aMgenA sAmAnya niyamo lagADavA. (A) aMtya ke upAMtya, hasva ke dIrgha, 3, 4 vALA dhAtuomAM nI pUrve ? AvatI nathI tyAre guNa thato nathI. dA.ta. mUtramUrtiA (B) , vi ane mun dhAtumAM guNa na thAya. dA.ta. vi=vivivitAmu =mumukSatiA. (C) 5, sivAyanA vyaMjanAMta vyaMjanAdi dhAtumAM upAMtye rahela svaru-3 nA rUpachI su lAge tyAre vikalpa guNa thAya che. dA.ta. mud=mumuriko /mumotiSane ghut = vidyutiSate vidyotiSa (A) pUrve phana Ave tyAre aMtya svaravALA dhAtuono aMtya svara laMbAya che. hanamAM paNa laMbAya che. dA.ta. ni= niti niyAMtti (A) jha6, svapU ane prarphomAM ane jUno ane 3thAya che. dA.ta. var=suSuptati pUchuM = vicchiti zrad = nivRttiA (B) zudra mAM no abhyAsita (dvirakta) akSaramAM rU thAya che. (C) mi, bI, , , thA ane ra, thAnA aMgavALA dhAtuo tathA ma, nama, zI, pati, pat dhAtumAM, (a) dhAtunA svarano thAya che, (ba) dvirukti na thAya, (ka) svarAMta dhAtunenI pUrve lAge che. dA.ta. hA = killatiAram = ritikA (D) - ane pat dhAtu pUrve vikalpa se che. su. saM. madirAH pravezikA paNa 256 rAjA pATha - 25
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ aniyamita rUpo mA = kSati = iiraSati jJa = raNati / lipasthiti pU = pipaviSate / dambh = dhIpsati / dhipsati / didambhiSati / . tan = titAMsati / titaMsati / titaniSati / pat = pitsati / pipatiSati / prati +Tu = pratISiSati = vivipatinA (E) ru (javuM) no gad thAya che. abhyAsata (dvirukta) akSara pachI ni nA - no guthAya che. ane nAno thAya che ane janA rno vikalpa thAya che. preraka ane dazamA gaNamAM aMga uparathI IcchAdarzaka rUpa thAya che. dA.ta. guru = guvoyiSati yuthu = yuvayitA adyatana pATha-22 trIjA prakArano niyama 4 ahIM lAge che. dA.ta. mU= mAvaya = bimAvayiSati sA, zu, ane rU dhAtunA rUpo AtmapadamAM thAya che. dA.ta. jJa =vijJAsA . IcchAdarzaka aMgane lagADavAthI "IcchanAra eTaleke IcchAdarzaka nAma bane che. A kriyAvAcaka nAmo bIjI vibhaktinuM nAma (karma tarIke) le che. dA.ta. vikIrSa: ram 10. IcchAdarzaka aMgane mA lagADavAthI bhAvavAcaka nAma thAya che. dA.ta. zA = nisAsA (jANavAnI IcchA) rUpAkhyAna mAm (daza kALamAM rUpo) . 1.nimiSati (varta.kA.), 2. nirAmiSa (hya bhU.kA.), 3. nimitu (AjJAthI, 4. niyamividhyathI, 5. viniritA (zva. bhavi.kA.), 6. niSasthati (sAmA bhavi.kI.), 7. nimiSAzara(parokSa bhU.kA.), 8. nirAmiSAt (AzIrvAdAtha), 9. maniSiSyat (kriyAtipasyartha), 10. niSiSa (adyatana bhU.kA.) > =+=+=In+s (pATha-1, niyama 10) =vis+ SEsu. saM. madirAH pravezikA ! 257 GEETESS pATha - 25 [;
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ = vila++ = dilIpati - - 5=+=+=mUra+{="[+=mubhUti ke pU= mU+s= + = zubhUti =pram+=At+=nirda+=nivR+{=nivR+ = nivR+=jiAgRti yu = yukta + = vidyuta + ke vidyota + 1 = vidyutiSatA ke didyotisste| di = += lijil+{= likitsaritA dhAtuo pahelo gaNa navamo gaNa 36+ ram-5.ugAmavuM (preraka) | | sa + gran - saMgraha karavo, bheguM 35+nI-AjanoI ApavI, upanayana | karavuM. karavuM. - dazamo gaNa Ama +pa-5. koInI tarapha kUdavuM. | mathuM -A. vAcavuM, mAgavuM mahi+ 4-5. caDhavuM. ni+-sAmA thavuM, vAravuM ni+ -5. hAMkI kADhavuM, kADhI mUkavuM) (preraka). nAmadhAtu chaThTho gaNa thAya - u. spaSTa karI samajAvavuM tu - u. choDavuM. | naya, Avonaya - hiMDoLavuM, 1 jhulAvavuM nAma (A- saMskRtinuM gujarAtI) puliMga mastagiri - pazcimano parvata, jenA -koIpaNa dharmakriyA karavA mATe ] upara sUrya-candra ane tArA Athame che yogyatA : | evuM kalpeluM che te rAkhyunidhi - (apara - bIjo eTale mArAI-vidyArthIne janoI paherAvI pazcimano+ nidhi) pazcimano samuddha rAkhavacha maNake mamatApa-ghaNo ja bAbato tApa tu:- trApo, koTIuM 46 su. saM. mandirAnaH pravezikA B 258 pATha-25 na
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3AruSi - sUrya vitta - dizAono cheDo, badhI che. dizAono deza. saMbhava - janma sUryavaMza - sUryanuM kuLa dvArapAla - daravAna, dvArarakSaka mura - viSNu athavA kRSNanA zatrunuM nAma | vighna - vighnarahita, IjA vagaranuM che. gna - sakhata, tIkSNa strIliMga sAMdhya - eka darzana eTale zAstranuM nAma napuMsakaliMga vAryayAta - eka ja vakhate be vastuo karavAnI hovAthI vyagra thayelo alpaviSayA - TuMkA viSayavALI, TuMkI | OMnDruddha - samajavuM kaThaNa paDe evuM, gUDha AzA - umeda praka- baLatuM, ugra rUqhalevatA - ISTa deva, ArAdhya devatA - mana - (manna nuM karma. bhU.kR.) nAza pAmeluM ufgth-e12, Ellal simApti - cheDo, saMpUrNatva siddhi - saMpUrNatva sopAna - dAdara, pagathIyA vizeSaNa vata - sainya vaLa - varasavuM, varasAda RtiSit - keTalAeka (sarva.) - puliMga takarAra - vAtavivAr tattva jANanAra - tattvavid pAMjarU - pannura bandha - niha (na.) - ne su. saM. mandirAntaH pravezikA kriyAvizeSaNa ta- kinAro traya - (cchuM - na. prAyazcita + | amivaidyam - (vaidya - puM. cedino traya - traNa) traNa prAyazcita e zabda rAjA ane kRSNano zatru, uparathI) vaidya tarapha havat - jora julamathI mUrti-ghaNuM yUropIya - yuropakhaMDanuM vaivika - vedanuM nAma (B - gujarAtInuM saMskRta) rUDhI - vidhi saguM - jJAti, vanyu . ghoDIu - preta rUDhI - paddhati. 259 strIliMga pATha - 25
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ napuMsakaliMga | (varta..) hIpatuM - uttejita (7. bhU. pR.), tanmAtra-tanmAtra uddIpita (ma. bhU..) janya - bandhana napAI za mej- adRzya vizeSaNa pIDAyuM, pIyej - Arta (bhU..), yabhaDArI - adbhuta ardita (bha. bhU..) tI - prabala, balIyas hI - pANDu, vivarNa te42vI - dedIpyamAna, vibhrAjamAna | sapata - pracaNDa svAdhyAya prazna-1 saMskRta gurAtI . 1. prAripsitasya granthasyAvijaparisamAptaya iSTadevatAM stauti / 2. svayaMvarakAle sItAM lipsavo rAvaNAdayo bahavo rAjAno videhAJjagmuH / kiMtu rudradhanurnamayitumazaktAH sarve bhagnAzA babhUvuH / 3. abhitApasaMpadamathoSNarucinijatejasAmasahamAna iva / payasi prapitsuraparAmbunidheradhiroDhumastagirimabhyapatat // 4. brahmatattvaM jijJAsamAnaH kazcidAcAryamupetyAdhyApaya bho brahmetyuvAca // 5. tasyAM sabhAyAmeva duryodhanaM gadAghAtena jighAMsurbhImaseno yudhiSThireNa nivaaritH| yiyakSamANenAhUtaH pArthenAtha dviSanmuram / abhicaidyaM pratiSThAsurAsItkAryadvayAkulaH // 7. prAsAdatalamArurukSuH sopAnapatiSu padaM nidhatte / 8. yUropIyavaibhavaM didRkSamANAH pratisaMvatsaraM katicidbharatakhaNDIyA angglbhuumyaadideshaangninaukaabhirgcchnti| &. brAhmaNo bubhUSU rAjarSivizvAmitra ugraM tapazcakre / 10. prabhUtavarSaNAdasyA nadyAH kUlaM pipatiSati / tadasminmA padaM nidhehi / 11. sUryavaMzasaMbhavAnAM rAjJAM yazo jigAsuH kAlidAsa aah| 12. va sUryaprabhavo vaMzaH ka cAlpaviSayA matiH / titIpurdustaraM mohAduDupenAsmi sAgaram // za8 su. saM. mandirAntaH pravezikA dazaka 260 (daNikA pATha - 25
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13. bhUridhanamAditsunA balenAnugamyamAnaH zaradArambhe digantAJjigISu raghurayodhyAyAH pratisthA 14. baTumupaninISurAcAryaH svAdhikArasiddhaye kRcchvayaM kuryAt / 15. rAgadaMpraviviSikumAro hAri:sArito vinItaipAlai. 16. mAtmanaHzane viyiSajyanA mahAnta tamanRtyanA 17. arthayane tirAno tArI yiyakSavA arthApayatyasau samyag durbuddhaM vaidikaM vacaH // prazna-2. gujarAtInuM saMskRta karo. 1. kUtaro maravAmAM che (6), tene cheDo nahi. 2. jhADanI DALIne namAvavAnI IcchA karIne (napreraka) teNe hAtha uMco karyo. 3. ghaNuM sakhata tophAna caDhI AvyuM, sUrya dekhAto baMdha thayo, ane jANe pavana badhA jhADone mULamAMthI ukheDI nAMkhavA mAMgato hoya (d + mULa) ane badhA gharano nAza karavA Icchato hoya evuM lAgyuM (ma). 4. hajAro varSa sudhI vizvAmitre tapazcaryA karI ane tyAM sudhImAM tenuM badhuM kAThuM brahmanA tanmAtra tattvathI dIpita thayuM ane potAnA adUbhUta tejathI AkhI sRSTine bALI nAMkhavAnI taiyArImAM hoya ema dekhAyuM (2). 5. potAnA sagA potAnI sAthe laDavAne taiyAra (yu) joIne tenuM moM phIkuM paDyuM. 6. A chokaruM uMghavAmAM che (sva), ghoDIyAmAM suvADo ane tene jhulAvI uMghADo. 7. eka mANasa bAraNe ubho che, jarUranA kAma mATe tamArI sAthe bolavA Icche che . (). 8. je A saMsAra baMdhanathI mukta thavA Icche che, (muteNe tattvadarzI pAse javuM, brahmane oLakhI tenuM dhyAna dharavuM. 9. je punarvivAhano rivAja calAvavA mAMge che (y + vRta preraka) teNe te kAma ekadama zarU karavuM, vivAdano vakhata gayo che. ' 10. te laDAImAM eka sipAI hato ane te ghAyala thavAthI ghaNI ja tarasathI pANI ( pIvAnI IcchAthI) (1) pIDAyo. . 11. potAnI talavArathI dhRSTaketu eka RSine potAno zatru jANI mAravA jato hato | (whyuM tyAre meM tene hAthathI pakaDyo. blika su. saM. madirAntaH pravezikA ! 261 24 pATha - 25 ju
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12. gaMgAnA pavitra pANImAM nAhavAnI dhAraNA rAkhI () ane sAMkhyadarzana bhaNavAne be varSa tyAM rahevAnI IcchAthI (nizvasa) huM kAzI gayo. 13. kula bhegAM karavAnI IcchAthI (vari) be kanyA bAgamAM gaI. 14. svayaMbhU Izvara, sRSTi racavAnI IcchAthI (phaLa) sarva avakAzane DhAMkI mUkanAre pANInI sapATI upara dekhAyA. 15. je popaTa Aja savAre pAMjarAmAM pUrAyo hato te uDI javAnI taiyArImAM che ( * ke * po. suSuvihunA? - suzane vadhu zuM kahevuM? ' vivAhya 7 mA - nirAgIne strI e tRtulya che. je # saMsAMnA ro"ST avantiA- saMsargathI doSa ane guNa Ave che. ja mAveSa vidyate sevA- bhAva hoya tyAM deva hoya che. ja ja pUrva dala jhUcA-mUrkhanuM hRdaya zUnyavatu hoya che. %i & rAti nA to yam - jAgRta rahenArane bhaya hoto nathI. A su. saM. mandirAntaH pravezikA dina 262 pATha - 25 .
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATha-26 | dhAtusAdhita zabdo bhUmikA mArgo. pATha 24mAM Apela kRdaMto sivAyanA kRdaMta A pAThamAM Apela che. svAdhyAya prazna-2mAM chApelA jADA akSarone ThekANe kRdaMta vAparavA. pratyayo ane niyamo aMtaHstha, anunAsika sivAya koIpaNa vyaMjanathI zarU thatA avikArakapratyaya pUrve aMtya no thAya che ane pUrvanA ma ke A joDe maLe tyAre be svarone sthAne vRddhi ke za thAya che. nAma pachI jayAre mAtra pratyaya Ave tyAre te pratyayano artha mAtra', "phakta' thAyache. dA.ta. viddhamAtrA- ghAyala thatAM vAra ja. vidhyartha kRdaMta pratyayo -tavya, manIya, ya A kRdaMta bhAve ane karmaNi prayogamAM Ave che. dA.ta. kayA sthAtivyam A kRdaMta karmanuM vizeSaNa bane che. kartAne tRtIyA ke pachI lAge che. dA.ta. kathA /maraM vaktavya (A) tavya ane manISa pUrve aMtya svara ane upAMtya hasva svarano guNa thAya che. dA.ta. kR = varNavyA varIyA (B) tavya mAM se dhAtu pUrve lAge che. tathA dazamA gaNamAM guNa-vRddhi thayA pachI ya lagADI lagADavI.-- * - - dA.ta. yu = poSayitA ga che kaI su. saM. madirAntaH pravezikA daE 263 pATha - 26 4 * *
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. 5. 1. 2. 3. 4. 5. dazamA gaNamAM anIya pUrve guNa-vRddhi thAya che. dA.ta. yudh = yoSaLIyA (A) ya pUrve aMtya - upAMtya haiM - 3no guNa thAya che. dA.ta. nau = neya / vjha = jo = vyA (B) aMtya go no av ane A no chu thAya che. dA.ta. bhU = mo = maLyA tyA = (C) RR karAMta dhAtumAM 6 nI vRddhi thAya che. dA.ta. OM = hrArtha / (D) aMtya 6 no , n jo z thAya. upAMtya maiM nI vRddhi thAya che. dA.ta. par = pAjya (E) haiM, phlu, vR (u.), rU, khul ane upAMtya RR vALA dhAtuonA svaramAM pheraphAra thato nathI. tathA hasva svara pachI ya pUrve t mUkAya che. A niyama keTalAkane lAgato nathI te ghaNA hovAthI ahIM lakhela nathI. dA.ta. phlu = stutya | pratyaya - vR, a A pratyayothI dhAtu sUcita kriyA karanAra nAmo banAvAya che. A pratyayo lAge tyAre te dhAtunA karmane SaSThi lAge che. (A) pUrve aMtya svara ane upAMtya hasva svarano guNa thAya che. (B) a pUrve aMtya svara ane upAMtya maiM (m kArAMta seT dhAtunA upAMtya Ja sivAya) nI vRddhi thAya che ane upAMtya hasva svarano guNa thAya che. dA.ta. nI = netR / nAya / tum = no / nodhA / van = va / vAva ||m = gama / A + vam = AAma / tR pUrve seT dhAtune rU lAge che. dA.ta. ras = rakSit / A kArAMta dhAtuomAM avjha pUrve ya lAge che. 264 su. saM. mandirAntaH pravezikA pATha - 26
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ dA.ta. stha = sthAyaThThA = vAyA vRddhi karanAra dhAtu sAdhita pratyaya pUrve nA sUno sthAya che. pATha 24, adyatana karmaNino niyama 2- F juo. dA.ta. yAtA tRnuM strIliMga aMga tR + =trI thAya manuM strIliMga aMga rU thAya che. keTalIka vAra mA paNa thAya che. dA.ta. nI = nI + Z + = netrI nI + rU =nAyA bhAvakRdaMta - dhAtunA arthano sUcaka kRdaMta pratyaya - mana | ma | ti napuMsakaliMga | puliMga | strIliMga dA.ta. rAmana gama gati ti avikAraka pratyaya che. bAkInA be vikAraka che. bhU.kRnA pratyaya pUrve dhAtuomAM je pheraphAra thAya che te ja pheraphAra ghaNuM karIne ti pUrve thAya che. dA.ta. var= mu=muIi (A) 5 pUrve keTalAka dhAtumAM guNa ane keTalAkamAM vRddhi thAya che. (B) mana pUrve aMtya svara ane upAMtya hasva svarano guNa thAya che. dA.ta. kU = mA = bhavAni =nayA na = vAta = unanA = votha = vothana aMtya ke jUno ma pUrve 6 ke thAya che. dA.ta. par=pAiyuna =tho - parokSa kRdaMta parokSa bhU.kA.nuM kartari kRdaMta paramai.mAM vas ane AtmAne. mAM mAna avikAri pratyaya pUrvenA aMgane (javA ke tU.pu. ba.va.ne) lagADavAthI thAya che. dA.ta. $ = Hai I8= gahavarnA | 6 su. saM. mandirAntaH pravezikA , 265 46 pATha - 26 !
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. 4. (A) eka svarI ane A kArAMta rUpamAM vat pUrve rU lAge che. dA.ta. vA = vivat / pat = pattivam / (B) gama, haeNna, viv (ga. 6), vid ane zuM pachI vat vikalpe rU le che. dA.ta. gam = naSmivat / jJAtvam / vas ane Ana pUrve vac, ajJa vagere dhAtuono anunAsika lopAya che. tathA dIrgha tlR kArAMta dhAtuo guNa pAmatA nathI. dA.ta. vac = navat / haiM = titIrvam / (A) parokSa bhU.kA. nuM pR.pu.ba.va. nuM rUpa kRdaMtanA aMga tarIke ddhi. ba.va. thI AgaLa svarathI zarU thatA pratyaya pUrve gaNavuM. (B) A ja aMga strIliMganI nizAnI pUrve ane (C) napuMsakaliMganA prathamA, dvitIyA ane saMbodhana dva.va.mAM levAya che. dA.ta. jhau=vitrIvat = ciyuiSA / (pR. vibhakti e.va.), khrijhyuivI (strI), mam = gAnta ke gayyivasuparathI bhuSA / (pR. vibhakti e. va.), orgot (zall.) amuka bAbatamAM A rUpamAM uparokta niyama 3 pramANe pheraphAra thAya che. bhaviSya kRdaMta (A) sAmAnya bhavi.kA. nuM kRdaMta parauM. mAM at ane Atmane. mAM mAna pratyaya rahita kALamAM aMgane lagADavAthI thAya che. (B) pUrvenA a no at nI pUrve lopa thAya che. dA.ta. hra = RSit / niSyamAna / (karanAra) (karmaNimAM - karAnAra) dRza = drazyat / (jonAra, jovAno), drazyamALa (dekhavAnuM, dekhAnAra) sthat nuM strIliMga sthanI ke sthatI thAya che. dhAtuo pahelo gaNa 35 + - u. upakAra karavo, pravRkSiLItta - u. pradakSiNA karavI. su. saM. mandirAntaH pravezikA 266 prati + v + gam - 5. sAmuM javuM prati + 65 - 5. pAchuM ApavuM savAcoLa + vRt - A. yogya rIte pATha 26
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAlavuM trIjo gaNa bIjo gaNa puram + thA - u. koIne gora banAvavo. AziSaKvad-pa. AzIrvAda devo. | cotho gaNa A + zam - A. IcchavuM, AziSa tam -5. duHkhI thavuM. ApavA. sAvaram + prati pat-yogya rIte cAlavuM nAma (A - saMskRtanuM gujarAtI) puliMga patnI - zakya sana- raghunA putranuM nAma. - napuMsakaliMga mazatA- khaccara 354- gAma ke zaheranI pAsenI zna- hAthInA kapALanA bhAga jagyA, pAdara, sIma. uparano goLo - piMgaLa, chaMda rararatha - gaMdharvano deza gaNanAI - (nayana - na. keDa, kaTino za - mulaka pUrva bhAga + artha - aDadhu) pAchalo varu - samudra devatA bhAga. vi- dezanuM nAma che. hAla tene varADa | rola - kinAro prAMta kahe che. (ba.va. mAM vaparAya) / novAktara-(kacana- novAkta) vizi3- bANa bIjI dunIyA zApa - zrApa, zApa saroda-eka adbhuta astranuM nAma che. seniza - lazkaranI chAvaNI sarvasva - (sarva - saghaLuM + 4 - na.) strIliMga badhI milkata, badhI mAlamattA. sAro- sAruM rAjya . mAyA - nAma vya -balidAna ti-eka strInuM nAma narmala-nadInuM nAma vizeSaNa vRSTi-varasAda cAyata - ghaNuM vegaLuM, ghaNuM lAMbu raSiA - paroNAgata, satkAra * ! 1 ki.vi.). 244 su. saM. madirAH pravezikA 267 mA pATha - 26 thI
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ anurUpa - maLatuM, yogya TIpA - prakAzamAna karanAra - punaruttubhUta - (punaruttta - pharIthI kaheluM athavA pharIthI kahelI vAta + bhUta - thayeluM) | atham - nIce pharIthI kahevA jevuM nAma (B - gujarAtInuM saMskRta) vAraNAvatI puliMga krauMca (eka pakSI) - aizca jarAsaMdha (magadha dezanA rAjAnuM nAma) - |nizAnI - vijJa jarAsaMdha niSAda (eka jaMgalI jAtanuM athavA te - jAtanA vyaktinuM nAma) - niSAd vidura (vizeSa nAma) - vipu strIliMga pratyagna - navuM, tAjuM (kri.vi.) vanya - rAnI athavA vananuM kriyAvizeSaNa magarUra - utpavinI vAraNAvatI (eka jagyAnuM nAma) 4. 5. 6. svAdhyAya 268 napuMsakaliMga vizeSaNa kimatI - mahAduM tahevAra - vinnakSaLa magarUra - utsittu(karma. bhU. kR.) vizeSa keda karavuM - vArAde nikSip prazna-1 saMskRtanuM gujarAtI karo. 1. tasmAdevaM viduSe brAhmaNAyaivaM cakruSe na kSatriyo druhyAt / 2. rAjA yakSyamANo brAhmaNaM purodadhIta / 3. chandAMsi vai devebhyo havyamUdavA zrAntAni jaghanArthe yajJasya tiSThanti yathAzvo vAzvataro vohivAMstiSThedevam / asuraiH saha yotsyamAna indro varuNasya sAhAyyaM yayAce / varuNasAhAyyaM labdhavatastasmAtsarve'surA abibhayuH / vyarthaM me janma na mayA kRtaM kartavyaM na bhuktaM bhoktavyaM na dRSTaM draSTavyaM na zrutaM zrotavyam / su. saM. mandirAntaH pravezikA pATha - 26
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7. niSeduSIM rAjJI dRSTvA dAsyo'pi sapatnIvRttaM kathayiSyantyo'dhastasthuH / . 8. brAhmaNebhyo dattasarvasvo raghuH pratyagrAgatAyArthine dhanaM ditsuH kuberAttanniSkraSTuM cakame / kuberastu tenAbhiyAsyamAnamAtmAnaM prekSya svayameva tasya koze dhanavRSTiM pAtayAmAsa / tatsarvaM dhanamAtmane dadivAMsaM raghu vakSyamANAmAziSaM so'ryuvAca / 4. AzAsyamanyatpunaruktabhUtaM zreyAMsi srvaannydhijgmussste| ! putraM labhasvAtmaguNAnurUpaM bhavantamIDyaM bhavataH piteva // 10. tato raghuH putra prApAjaM nAma / taM katibhiH saMvatsarvivAhayogyadazaM jJAtvA sasainyamindumatIsvayaMvarAya vidarbhAnprasthApitavAn / 11. mArge narmadArodhasyekarAtramuSitavatastasya senAnivezo vanyagajatvamRSi zApAtsamApedAnena kenacidgandharveNa tumulazcakre / 12. tamApatantaM nRpateravadhyo vanyaH karIti zrutavAnkumAraH / nivartayiSyanvizikhena kumbhe jaghAca nAtyAyatakRSTacApaH // 13. sa viddhamAtraH svIyaM divyaM rUpaM prApa / tataH prajahuSe'pyAtmana upacakruSe'jAya saMmohanAkhyamastraM dadau / 14. evaM tayoradhvani daivayogAdAseduSoH sakhyamacintyahetu / 15. eko yayau caitrarathapradezAnsaurAjyaramyAnaparo vidarbhAn / 16. taM nagaropakaNThe tasthivAMsaMtadAgamanahaSTo vidarbhanAthaH pratyujjagAma nagaraM cAnIya sarvAM sakriyAM ckaar| 17. trailokyadIpake deve lokAntaramupeyuSi / tamastAntamabhUdvizvaM ka sukhI mahadApadi // prazna-2 gutInu saMskRta 422.. 'niSAda ke jeNe krauMca pakSInI joDamAMthI ekane mArI nAMkhyuM hatuM (na) tene vAlmiIme ||5po. 4 2049bhAratene so Ayo mApavAvayanamApyu tuM (prati + zru) tene RSise AzIrvAda dIdho. vispo yA pArAvatI 4AnI taiyArImA u (gam : i) tyAre vire temane zikhAmaNa dIdhI. 4. teNe zahera bALyuM te pahelAM te senApatie temAMthI badhA bairA chokarAne bahAra su. saM. mandirAntaH pravezikA ! 269 pATha - 26 1.
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. 6. 7. laIlIdhA. tene paiso pAcho ApavAnuM kahetAM pahelAM (A + vize nyAyAdhIze barobara cAlavA zikhAmaNa ApI. kAzImAMthI yajJadattane javAnI rajA maLI (anu + jJA) te pahelAM devadatte tene karelA pApo mATe tapa karavA kahyuM. 8. je lugaDA viSNune ApavAnA che (vA) te ghaNA sArA ane kiMmatI che. jhADa kapAvavAnuM che (ri). 9. 10. teNe A vicitra saMdezo mokalyo temAMthI zuM samajavAnuM (ghaTa)? patine ghera jyAre zakuntalAne mokalavAnI hatI ( + ddi ke X + rUpa) tyAre kave tene agninI pradakSiNA karavA kahyuM ane potAnI moTAI mATe magarUra na thavA zikhAmaNa ApI. 11. jarAsaMdha jeNe badhA rAjAone jItyA hatA (tti) ane keda karyA hatA te kRSNa ane bhImathI marAyo. 3 8523 12. tenA vacana vizvAsa karavA yogya nathI (vi+zvasa) ane tenA kAma nindA karavA yogya che (ni~). A 13. te khAvA yogya nathI (makSa, ami + ava + 4) ke pIvA yogya nathI (pA), ApaNe zA mATe zodhavuM. ? 14. teNe DahApaNanA cinho batAvyAM have tene mUrkha gaNavAno nathI (man). tuM naiva vinA tam / - vRkSa vinA phaLa hotA nathI. manasya tvaritA gatiH / - kALanI gati vegavALI che. meLo IdhAnatva / - karmanI ja pradhAnatA che. su. saM. mandirAntaH pravezikA 270 pATha - 26
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ a akaruNa vize. (aa - strI. dayA) nirdaya, dayAhIna. na. azvina - vize. (vina kaMIka) jenI pAse kaMi paNa na hoya te, garIba.) saMskRta gujarAtI koza - - - akSa - puM. jugaTAnA pAsA. akSajJa - vize. pAsAthI ramavAnI kaLA | aGa - na. avayava jANanAra. akSatriya - vize. kSatriyavinAnuM akSanaipuLa - vize. pAsA nAkhavAmAM hoMziyAra. akSama - vize. azakta akSamAlA - strI. (akSa - puM. eka choDanuM ane tenA mULanuM nAma che + mAtA - strI. kaMThI, mALA) rUdrAkSanI mALA. akSarazaH - kri.vi. akSare akSara. akSaya - na. pAsA nAkhavAnI kaLA. akSi - na. AMkha akSobhya - vize. kSobha na pAme evuM, bIke nahIM evuM, Dage nahIM evuM. sad - vize. roga vagaranuM, nIrogI, svastha, Arogya. | - agastya - puM. RSinuM nAma che. agAra na. ghara. agnitata - vize. (gni ane tama - he su. saM. mandirAntaH pravezikA tapeluM) devatAthI tapeluM. anaraNya - puM. AgagADI agniTToma - puM. eka jAtano yajJa. agnihotra - na. agnidevatAne Apelo yajJa. aGga - puM. khoLo. ati - vize. nindrita, dUSita. - mana - na. AMgaNuM cAra - puM. na. aMgAro acittva - vize. avicArya, na dhArI zakAya evuM. mana - puM. raghunA putranuM nAma che, vize. nahIM janmeluM. anasa vize. haMmezanuM niraMtaranuM, anam - kri.vi. anA - strI. bakarI. anIzarta - puM. aka brAhmaNanuM nAma che. ag - ga.7 parauM. tela copaDavuM, vi + ag - khulluM karavuM, ughADuM karavuM aJjana na. kAjaLa, mesa. atti - puM. khobo. | al - ga.4 Atmane. zvAsa levo, jIvavuM - aNu - vize. nAnuM, puM. nAno rajakaNa atiyo - vize. (mati - ghaNuM) bhayaMkara, saMskRta gujarAtI koza ra 271
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ | madhvaryuM-puM. yAjJika gora. tinirupa - vize. (3i - ghaNuM, | man - ga.2 paraspe. zvAsa levo, atizaya) ghaNuM nirdaya, kUra. |y + san - zvAsa levo, jIvavuM. gatiniuaNa - vize. ati vyartha. | mana - pu. baLada tipramaH - 5. moTI cuka, ghaNI | | mananuSThAna - na. (anukana-na.karavuM, bephIkarAI. sAdhavuM) na karavuM te, na kIdhAnI kasUra. madhuna - vize. anupama. | manapatyatA - zrI. (apatya - atyartham - kri vi. ghaNuM. na.chokaruM) vAMjhiyApaNuM. atyati-puM. eka kSatriyanuM nAma che. | manapathin - vize. niraparAdhI, atyAti - ki.vi. athavA vize. ghaNuM | nirdoSa lAMbuM, ghaNuM dUra. anaya - 5. DahApaNano abhAva. adbhata - vize. AzcaryakAraka. mana- vize. ayogya. adyatana - vize. AjanuM, Ajane lagatuM. | manana - pu. agni adabhUti - kri.vi. (mAM - Aja + | manavekSaUT - na. saMbhALa na levI te. prakRti - mAMDIne, thI) AjathI, atyAra | manAm - vize. niraparAdhI pachIthI. manAtha - vize. lAcAra, dhaNI adhama - vize. nIca. | vagaranuM, AzrayahIna. aghara- sarva., vize. nIcaluM, nIcenuM manAdAna - vize. (anAvi- jeno atharma - . duSkRtya. AraMbha nahIM te + mananta - jeno cheDo athar - avyaya nIce, taLe. nahIM te) AraMbha ane cheDA vinAnuM. fdhavAra - pu. jagyA, annIyAra, hodo, | manorama- puM. prAraMbha nahIM te. koI paNa dharmakriyA karavAne yogyatA. manAvopeta - vize. (mArnava-na. thavas-puM. jenuM dhanuSa kheceluM hoya | pramANikapaNuM + sati - 35 + rUnuM te. karmaNi bhU.kR., yukta) apramANika. jhina - na. jagyA. | maniprada - . (nida - . kabajo, kathIra - vize. sAbita ke gaMbhIra | niyama) kabajAmAM na rAkhavuM te, manavagaranuM, alpamanavALuM, adhIrUM. | niraMkuzapaNuM. adhvan - pu. mArga manina - puM. pavana. jika su. saM. madirAH pravezikA dazakA 272 saMskRta gujarAtI koza RE
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ anizam - kri.vi. vAraMvAra, niraMtara, | antaHpurA - strI. janAnakhAnAmAM haMmezAM rahenArI strI. aniSaLa - vize. beTheluM nahIM te. anIja - na. sainya, senA. anIjja - vize. (anIja - na. ane sthA- rahevuM) lazkaramAMno eka sipAi. | anuppin - vize. dayAvAna. anucara - puM. cAkara, nokara. anutte - puM. namratA, garvabhAva anupata - vize. avicchanna. anuvantha - puM. jArI rahevuM te. anumALa - na. satI thavuM, maranAranI pAchaLa maravuM te. antaH - puM. yamarAjA. na. ante javuM antagamana - antataH - kri.vi.Akhare. antara - na. phera. antarita vize. taphAvatavALuM, juduM paDeluM. anya - sarva., vize. itara, bI. anyathA -kri.vi. bIjIrite, nahito. anyaghuH - kri.vi. bIje divase. anvATM - (anu + AhaiM) te bole che anvita - (anu + rU nuM karmaNi bhU.kR.) yukta, sahita, bhareluM. aviSyat - (anu + rUp ga.4 parauM. nuM vartamAna kR.) zodhatAM anurAna - puM. prIti, maherabAnI. anurUpa - vize. maLatuM, mujabanuM, pramANenuM. anulepana na. malama, aMgane ap - strI. pANI (ba.va. mAM vaparAya lagADavAno sugandhi padArtha. che). anuvidheya - vize. anusaravA yogya, | apattiti - strI. pUjA. pramANe cAlavuM. anuSan - (anu + sarjA, san nuM. karmaNi bhU.kR.) sAthe raheluM, joDAyeluM. anuSThAna - na. karavuM te. anoya - (anu+sthA nuM vidhyartha 1.) karavAnuM hoya te. w anU - (anu+vap nuM vidhyartha kR.) bhaNI javAnuM. anta - puM. cheDo, nAza. dha su. saM. mandirAntaH pravezikA - apathya na. avaguNakAraka cIja. apayazas - na. apakIrti. apar - sarva., vize. bIjuM. = aparAdhasahastra na. (sahastra hajAra) hajAro aparAdho. apAmvanidhi - puM. (apara - bIjo eTale pazcima + amyunidhi - samudra) pazcimano samudra. apavitra - vize. apavitra, pApI saMskRta gujarAtI koza 273 - na.
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ apekSita - na. (35 + pheMkSa nuM karmaNi | mAhitI - (mafma + tha nuM karmaNi bhU.kR.) je iccheluM hoya te. :) bhU.ka.) bolAyeluM. mauTya - 5. kaThoratA. adhyAta -( + ma + nuM pratividheya - vize. upAya rahita, karma. bhU.kR.) AveluM, 5. paroNo. duHsAdhya. mam-ga.1 paraspe. hAlavuM. pratihata - vize. pratibandha rahita, | gamAvAyA - strI. amAsa. aTakAvAya nahIM evuM. mitra-puM. zatru mamatta - vize. (ane pramatta bephIka) | ma7 - kri. vi. paralokamAM bephIkaruM nahIMte, sAvaceta. amRta - na. IzvaronuM pAna, amRta. prava-puM. je bolato athavA zikhavato | manoya - vize. saphaLa, kharuM. nathI. - na.pANI. em - na. kamaLa. goninI - zrI. kamaLano choDa. - pu. varSa d + kam - ga.1 Atmane. udaya mAgana - na. apAtra, nAlAyaka, amuka thavo. kAryane mATe nirmita nathI te. " ya-na. loDhuM. miti - (gara + ga.1 paramai. nuM | sarapravAsa - paM. (maratha - na. karmaNi bhU.kR.) gAyeluM, gavAyeluM. | jaMgala, vana + vAsa - paM. raheThANa) mafmavaidyam - ki.vi. (vaidya - paM. cedino | vanamAMnuM raheThANa. rAjA, e kRSNano zatru hato) caidyatarapha. |garitrI- strI. duzmananI strI mamatApa - pu. ghaNoja baLatA tApa. | U - paM. sUryano sArathi. manava - vize. navIna, komaLa. | m-paM.na.ghA jakhama. mika-puM. arjunano putra. marthasAra - puM. (sAra - pu. amula- vize. sAmuM. mAna) atithinI pUjA karavAnA gAyu - vize. guNI, yogya, athavA tene mAna ApavAnA puNyazALI. sAhityathI ApeluM mAna. manIya - puM. rAjasUya yajJamAM eka | nuM - ga.1 paramai. ane ga.10, kriyA karavAmAM Ave che tenuM nAma, te yajJameLavavuM, kamAvavuM. karavAno divasa. | gaLuM - ga. 10 Atmane. mAgavuM, misaMthA - strI. vacana, nizcaya. |g + artha - araja karavI. ETS su. saM. mandirAntaH pravezikA 274 saMskRta gujarAtI koza
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha - paM. kharobhAva, artha, izkelI | avatasvamAna - vize. (sava + nannuM vastu | vartamAna kRdaMta) laTakatuM. arthazaya - 5. (saMzave - paM. zaka, mavallepa - pu. garva. bhaya) dhanane lagato bhaya. | mavaza - vize. parAdhIna, paravaza, arthapaya - nAma dhAtu. u. spaSTa karI | Azrayarahita. samajAvavuM. vayam- ki.vi. nakkI. marthana - pu. garajavAna, yAcaka. | avasthAna - na. raheThANa. ad-ga.1 ane ga.10paDavuM, damavuM. | mavadita - (sava + thA nuM bhU.ka.) dhyAna marthakoTa - strI. (artha - na. aDadhuM | rAkheluM. voTI-strI. karoDa) aDadho karoDa athavA navIn - vize. dakSiNanuM. pacAsa lAkha. vina - vize. aDacaNa vagaranuM. arthAt - . devaloka, gatapUrvaja. |gavinAzin - vize. nAza nahIM pAme sarvana- pu. ghoDo. evuM. ma-ga.1 paramai. ane ga.10ghaTavuM, | vinaMtim - kri.vi. tarata. chAjavuM. avyaya - vize. phare nahIM evuM, mana - strI. khoTuM nasIba, daridratA. |nirvikAra. sattara - vize. susta, manda, ALasu. | mA - ga.5 Atmane. meLavavuM, nAma - paM. nukazAna bhogavavuM, vyApavuM, manoma - pu. saMtoSa. | vi + - vyApavuM anya - vize. nAnuM, thoDuM. mam - ga.9 paramai. khAvuM. ananya - vize. ghaNA, ghaNuM. gaNo - vize. nabaLuM, azaktimAna. anyaviSaya - strI. TuMkA viSayavALI, magana - na. khAvuM te, bhojana TuMkI mazana- strI. bhukha. navasati - (vA nuM karmaNi bhU.kR.) | govA - pu. AzopAlavanuM jhADa. dhikkArAyeluM. Rtara - puM. khaccara. *vavAta - vize. suMdara, sapheda, zveta, mane - paM. eka prakArano yajJa (emAM svaccha, puNyazALI azvanuM balidAna thAya che.) kavara - sarva. vize. pAchaluM, pachInuM. mizradaya - na. ghoDA calAvavAnI kaLA. da6 su. saM. mandirAH pravezikA - 275 4 saMskRta gujarAtI koza
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ azvin - (dvi.va. mAM vaparAya che.) be | aharaH svargalokanA vaidyo (sAthe janmelA). aSTAva - puM. puruSanuM nAma che. nir+ al- ga.4 rada karavuM, kADhI nAkhavuM. al - ga.2. parauM. hovuM. asaMzayam - kri.vi. nakkI. asatpuruSasevA - strI. (sat - vize. sAruM + sevA - strI. cAkarI.) duSTa athavA nirdaya puruSanI cAkarI. | an - na. lohI. asahya - vize. (* + sad nuM vidhyartha kRdanta) sahevAya nahIM tevuM. akSara - vize. (sAra - puM. jIva tattva) tattva vagaranuM, phAyadA vagaranuM, nakAmuM. abhiyArA - strI. (dhArA - strI. dhAra) talavAranI dhAra. attiyAdrita - na. talavAranI dhAra upara sui rahevA jevuM kaThaNa vrata. aNu - puM. jIva, prANa. (A arthamAM haMmezAM ba.va.mAM vaparAya che kemake prANa pAMca che.) asumaGga - puM. mota. | asUcaya - nAmadhAtu. dveSabhAva rAkhavo. amRt - na. lohI. asta - puM. sUryanuM AthamavuM te. astagiri- puM. pazcimano parvata jenA upara sUrya, caMdra ane tArA Athame che evuM kalpeluM che te. asthi -na. hADakuM. .. al - na. divasa. a. dararoja. anizam - kri.vi. dahADo ane rAta. anizam - na. (samAhAra dvandva) | dahADo ane rAta. atti - puM. sarpa. su. saM. mandirAntaH pravezikA 276 ahorAtra - puM. rAta - divasa. - ajJAya - a.kri.vi. tatkSaNa, tarata ja, jaldIthI. A maryAdA dAkhavanAra avyaya, avadhidarzaka avyaya. AAra - puM. AkAra, rUpa. - AkAzavAyu * puM. AkAzamAMno A - 2 vAyu. AkSepa - puM. maheNuM, nindA. AvyA - strI. nAma. Amin - vize. AvanAro - rI - mAgnim - puM. aMgirasa no vaMzaja. Annati - vize. AcareluM, varteluM, na. AcaraNa, kRtya. AcArya puM. vidyArthIne janoi paherAvI veda zikhave te dharmaguru. Ani - puM. strI. laDAI, yuddha. (karmaNi bhU.kR.) hukama AjJapta kareluM. Atta - vize. (A + tta, vA . 'ApavuM'nuM karmaNi bhU.kR.) lai lIdheluM. saMskRta gujarAtI koza
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmaghAtaja - puM. na. (Atman - pote + yAta-mAranAra) potAno nAza | karanAra mAtmayAtinlR- vize. ApaghAta karanAra. Abhamana - na. manano kabajo rAkhavo - te. A - pu. lakSa, mAna. Aheitu - puM. mULakAraNa. - Amodda - puM. sugandha, suvAsa, khullu. Ayatta - vize. AdhIna, sattAmAM raheluM, vaza. Anana - na. mukha. - AyAsya - puM. RSinuM nAma che. AyuSkAma puM. lAMbI AvaradA IcchanAra. AtmamAt - puM. jene AtmA che te, | Ayur - na. jIMdagI. mANasa ArAdhanA - strI. pUjA. ArAdhita - vize. saMtuSTa kareluM. Atmacita - vize. potAne gameluM. Atmahita - na. (Atman - pote + hita | ArUDha - (A + rudda nuM bhU.kR.) caDheluM. - bhaluM) potAnuM bhaluM. AtmIya - vize. potAnuM. - Arta - vize. duHkhita, pIDita. Ardra - vize. bhInuM. ArdrA - strI. candranuM chaThThuM nakSatra. - AlavAla na. jhADanA mULanI AsapAsa pANI bharI mUkavA mATe kareluM - AnIta - (A+nI nuM karmaNi bhU.kR.) kuMDALuM, kyAro. ANeluM. AtApa - puM. vAtacIta. Antara - vize. aMdaranuM. AttI - strI. oLa, paMkti. karavuM, Av - ga.5 parauM. meLavavuM, saMpAdana | AvikSita - puM. avikSit no putra. AvRta - (A + vR nuM karmaNi bhU.kR.) bhareluM, DhaMkAyeluM. ava + At - meLavavuM, pAmavuM. ApAhi - vize. pAchalA pahorane | mArI - strI. umeda. - lagatuM, utaratA divasane lagatuM. zil - strI. AzIrvAda. AzIviSa - puM. sarpa. ApAvura - vize. thoDuM phIkuM. Asa - puM. mitra, hitaicchanAra. AprIta - vize. AprI nAmanI keTalIka | dhi + Al - besavuM, RcA bhaNIne abhiSeka karAyeluM. AmiSa - puM. na. mAMsa hai su. saM. mandirAntaH pravezikA At - ga.2 Atmane. besavuM, 277 35 + As - pUjavuM, upAsanA karavI, satra + At-yajJa samAraMbha karavo, ghaNA saMskRta gujarAtI koza
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ yajJo anukrame karavA. suvA - puM. sUryavaMzI rAjAono gAsana - na. mukha mULapuruSa. mAsagnamara - vize. (mAsanna - vize. rUchuM - vize. IcchatuM, IcchanAra, pAsenuM + araV - na.mota) jenuM mota pAse | tatatA - kri.vi. Ama tema, AvyuM hoya te, coke nAMkheluM ahIMthI tahIMthI. mAsAI - vize. meLavAya tevuM. .| tirtavyatA - strI. kaMI karavAnI mAsIna - vize. beTheluM (mAnuM vartamAna rIta. krA- ( ane mAri-prAraMbha) zAsthAna - na. sabhAsthAna, sabhAmaMDapa. jemAM Indra mukhya che te, Indra vagere. mArca - na.moDhuM, mukha. kirya - na. jora (aMganuM). mAvA-puM. rUci. rasikava - na. (ndriya-na. mAdava - 5. yuddha, laDAI. avayava, Indriya + sauSThava - na. mAta - strI. yajJanuM balidAna. khubasUratI) rUpavALo ghATa, Arogya zarIra. kirthopasevana - na. (niya - - ga.2 paraspe. javuM, na. Indriya + artha - paM. padArtha + mi + 3 tarapha javuM, 3pavana - na. Azraya karavo te, sava + - jANavuM, upabhoga) Indriya-viSayano upabhoga mA + rU- AvavuM, karavo te, viSayIpaNuM, +- ugavuM, AbAda thavuM, udaya thavo, I viSayalaMpaTapaNuM. nid + - nikaLavuM, vumatI - strI. eka strInuM nAma. nara + 3- AsapAsa phero karavo, rUd - ga.7 AtmAne. saLagAvavuM, vyati + - jatA rahevuM, cetAvavuM. vi + apa + rU.- juduM paDavuM, Bra - vize. iccheluM ApanAra zaraVIH+5 +3- tAbe thavuM. zaraNe javuM. | phuTavevatA - strI. ISTadeva, ArAdhya saY +3- ekaThuM thavuM. sAthe AvavuM | devatA, rakSaNa karanAra deva. d +3- ga.1paramai. ugavuM, udaya thavo. + - ga.2 Atmane. abhyAsa | 6+ - ga.4 Atmane. ugavuM uMce karavo, adhyayana karavuM. pri su. saM. madirAH pravezikA paNa 278 para saMskRta gujarAtI koza na
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavuM. ugavuM. | meranA dezanuM nAma che. (ghaNuM karIne Arya prati + kSa - jovuM, saMbhALa levI. lokanuM asala saMsthAna e hatuM.). - ga.2 Atmane. ane 10 3ttarI - strI. virATa nAmanA rAjAnI vakhANavuM. putrI. raMza - vize. AvuM 3ttarIya - na. upaluM vastra, uparano d + $- ga.1 paramai. ane ga.10|pozAka. * bolavuM. sattAna - vize. catuM. za - ga.2 Atmane dhaNI thavuM, rAja | FthAsthita - vize. [3tpaNa - paM. khoTo rasto, doSavALo mArga, masthita huMra-puM. rAjA. - (1 + Daa nuM bhU.kR. prApta thayeluM] phaM-ga.1 Atmane yatna karavo, IcchavuMkhoTe raste gayeluM. utpana- (tpa nuM bhU.ka.) janmeluM, upajeluM. 3- avyaya. patra - na. kamaLa 36-ga.1 paramai. javuM. 6-5. khoLo. 3Nya - vize. sakhata, tIkSNa, AkaruM. skRSTa - (s + nuM karmaNi bhU.ka.) 356- kri.vi. jorathI, sakhata, Akaro, karaDo. sad - vize. uttara dizAnuM. 39-a. kri.vi.moTethI. san- na.pANI. zna-ga.6 paramai. nAkhI devuM, tyAga 3ra- na. peTa, jaThara. karavo. 3 vahu - paM. na. trApo, koTIuM. ra- vize. (362- na.peTa + chuM uttama - vize. chelluM. - bharavuM) potAnuM peTa bhare te, peTabharo, ekalapeTuM ane lobhI. uttamavi - vize. (ttama - vize. 3lAra - vize. umadA, moTA manavALuM, suMdara, zreSTha + 7 - na. phaLa + | | udAra. pratyaya) sArA phaLavALuM, sArA pariNAmavALuM. 33vara-puM. ekajhADanuM nAma che, na. e uttara - sarva. vize. uparanuM, pachInuM. | jhADanuM phaLa. . uttaragurava:- pu.ba.va-himAlayanI pelI - . mULa, utpatti, nIkaLavuM te. dUra su. saM. madirAH pravezikA dara 279 4 saMskRta gujarAtI koza :
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ tR-paM. yAjJika gora, tenuM kAma eTaluM 351 - paM. bhogavavuM te. ja ke sAmavedanA mantra bhaNavA. 35ryu. - vize. upayoga kareluM, DAmavRtti - vize. uddhata svabhAvavALuM, vApareluM. amaryAda, bezarama. 35rata - vize. mareluM, baMdha thayeluM uddAtrA - puM. puruSanuM nAma che. ' 35ri- krivi. upara. Data - vize. garviSTha. , - 35tina - vize. upaluM. ddhatam - (t + 6 nuM bhU.kR. kri.vi. 35zama - pu. saMtoSa. tarIke vaparAya che.) bephIkarAIthI, 35Ata - vize. lAveluM. uddhatAIthI. 3pAyana - na. najarANuM hUtavismaya - vize. (vahUta, smU 3pAnadhya - vize. ThapakAlAyaka, utpanna thavuM nuM bhU.ka.) jenAmAM acaMbo | doSapAtra utpanna thayo che te. 3kheta - (35 + nuM karmaNi bhU.ka.) 3rAmamRt - vize. udyogI. joDAyeluM, yukta. 3nati- strI. uMcapaNuM, mahAtmatA. | 3ma - sarva. bane. 3mA-pu. harSa, praphullita thavuM te, vikAsa. maya-sarva. vize. be pakSane lagatuM. 358 - na. gAma athavA zaheranI - strI, pathvI. pAsenI jagyA, pAdara, sIma. nUpI - strI. eka nAgakanyAnuM nAma 32vAra - puM. paragaju kAma, bIjAnuM bhaluM | che. e arjunanI bhAryA hatI. karavuM te. uzanas - pu. asuronA gurunuM nAma 3parin - vize. upakAra karanAruM. 35ti - strI. upakAra. 36 - ga.1 paramai. baLavuM. 35raya-puM. khajAno, saMgraha athavA saMcaya 35m - strI. prAtaHkALanI devI, karavo te. maLasakuM. 3pati - (35 + ri nuM karmaNi bhU.kR.) WIF-kri.vi. garamIthI unuM unuM. ekaThuM kareluM. 3wAra-. sUrya 35rnAnita - (35 + nan nuM preraka karmaNi | Syan - pu. garamI. bhU.kR.) upajAveluM. 35nAyananana. janoInI kriyA. ta - vize. moTuM, zreSTha, jADuM, su. saM. madirAntaH pravezikA : 280 % saMskRta gujarAtI koza ja 35nayana_F
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ jabaruM. rdhva - vize. ubhuM, uMcuM. - gara gara ga. parauM. javuM. Rg - ga.1 Atmane. meLavavuM. Rtu - vize. sAduM, sIdhuM, sApha. La - na. devuM. Rtvipna - puM. yAjJika gora. mukSin - puM. indranuM nAma che. e - ekadA kri. vi. ekavakhata. rmanas - vize. ekamananuM prAtra - na. ekarAta. jAni - vize. eluM, vAsI. - ka DhyA - strI. oraDo. kuLa - na. kAMkaNa. va - puM. vALa. Ta - puM. sAdaDI. va - puM. RSinuM nAma che. Rtivit - sarva. keTalAeka, na. suvarNa. kanaka chricht - Zall. asa. pAtA - puM.na. mAthuM, khoparI. pila - vize. piLAza paDato, tapaekAnta-khIrIyo, badAmI. Anta - vize. ekasarakhuM. jAntamuLa - vize. nizcita guNavALuM, jenA guNa phare nahIM te. | yuvAntata: - kri. vi. ekasarakhI rIte. vevjha - sarva. vize. ekeeka, dareka. tAdRza - vize. A tarehanuM, AvuM. nam - na. pApa. au auSadha - na. osaDa. ai pezvA - puM. IkSvAkuno vaMzaja. pendra - vize. indra saMbaMdhI. - penUSa - pu. IluSAno putra. I su. saM. mandirAntaH pravezikA - m - ga.10 Atmane. prIti karavI. raLIya - na. je kAma karavAnuM hoya te, kArya, kartavya. rin - puM. hAthI. 281 La - vize. zokakAraka. bApara - vize. dayALu. vAjra - puM. sApanuM nAma che. varjya - puM. vizeSa nAma che. dharmapatha - puM. (varman - karma + pacin - mArga, rasto) karmano mArga eTale mokSa athavA nityasukha meLavavAne dharma saMbaMdhI kriyAkarma karavAM te. kalatra na. strI saMskRta gujarAtI koza
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ vada- . kajIyo.. vAya - pu. zarIra. vajaMla - puM, eka jAtano haMsa | vAra - (qnuM preraka) kaMI paNa cIja nA - strI. hunnara. | karAvavI. nApa - puM. samuha. vivaraNI - strI. (rtinI ti- . kaLiyuga eTale cAra yugamAMno/- strI. kArtika mahinAne lagatI + chello ane pApii hAlamAM duniyAmAM jIpa -strI. agIyArasa) kArtika yuga cAle che te, pAparUpI tattva. .. | mahinAnI agIyArasa. vajanika- . dezanuM nAma che (ba.va. mAM vApaMtha - na. halakAI, laghutA, vaparAya che.) nIcapaNuM. nyA - paM. (vA - paM. sRSTinI vArnara-na. dhanuSa, kAmaThuM, marca avadhi + ta - pu. cheDo) | + kuMvara - vize. jenuM bANa kheceluM vati - (va7nuM preraka karmaNi bhU.ka.) Tche te. kalpeluM, yojeluM, zodhI kADheluM. vArtha - vize. karavAlAyaka kRtya, vavaSa - puM. puruSanuM nAma che. | kAma. vatA - strI. kavitA, vidyA. vAraMvAra - vize. (bIjAne mATe) kaMI TTa - vize. duHkhIta. paNa kAma je koI kare te. va8 - ma - kri.vi. hAya hAya. vAryakrayApuna - vize. eka vakhate vi+ vA-ga.paramai. khIlavuM (kulanI be kAma karavAne lIdhe gabharAyeluM. mAphaka), vikAsavuM. rAya - 5. keTalAka rAkSonuM nAma tatha - paM. kakusthano vaMzaja, rAma. atyAyana - 5. eka moTA vaiyAkaraNanI vyi - na. kavitA. nAma che. vA -puM. na. eka jAtanuM dhoLuM phula. vAlI - zrI. apsarAnuM nAma che. vakoSTakama - vize. (varSa - na.lAkaDuM + noTa - puM. na. mATInuM nana - na. vana, araNya. DhekuM + sama -sarakhuM) lAkaDA ane ma- . IcchA. mATInA DhephAM jevuM. rAmad - vize. koI paNa IcchA pUrNa vAha - pu. zabda. karanAra. mapri-puM. jenI icchA pUrNa thaI che te. vinara -paM. devayonivizeSa. visvit - kaI jAtanI vastu? su. saM. madirAH pravezikA dina 282 kI rAja saMskRta gujarAtI koza na che.
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ jitava - 5. Dhaga, apramANika mANasa. | tra - na. kuLa. cit - vize. keTaluM. nana - vize. (na - na. kuLa + vira - . prakAzanuM kiraNa. -kan "pedA thavuM" uparathI) kuLamAM zira- muM. rAkSasanuM nAma che. janmeluM, kuLanuM kizorI - pu. zizu, chokaruM. (jemake | za - . ane nava - 5. rAmanA siMhanuM.). dIkarAo. #Irti-strI. kIrti. yusumapura - na. zaheranuM nAma che. 3 - (nAmanI AgaLa mukavAmAM Ave | na - na. kinAro. che) kharAba, nidita. - ga.8 u. karavuM, dura - muM. kutaro. gapha + 3 - Azraya levo, aMgIkAra 3ra - pu. hAthI. karavo, dua - na. kuTuMba. madha + # tAkavuM, lAgu pADavuM, mi-. na. pharasabaMdI, nAjitya - tAkIne, eTale saMbaMdha - maNinI pharasabaMdI, sphaTIkanI | rAkhIne, lAgu pADIne pharasabaMdI. apa + ma - dUra karavuM, juDava - 5. dhAnanuM mApa. manam +vR - zaNagAravuM, ina - na. kAnanuM ghareNuM. mAvis + - khulluM karavuM, ughADavuM, nipura - na. zaheranuM nAma che. | 35 + # - upakAra karavo, bhaluM karavuM, vidarbha athavA varADanI rAjadhAnI. tiram + 1 - dhikkAravuM, tUhalsa - na. Azcarya, jIjJAsA. namas + - namaskAra karavo, namana mArA - paM. kumAra. mura - na. rAtre khIlatuM kamaLa. | ni + - ijA karavI, apakAra karavo, ax - paM. hAthInA kapALanA bhAga/nim + mAM + + (nirA) - nirAkaraNa uparano goLo. | | karavuM, tyAga karavo, choDI devuM, gaI - paM. rAvaNanA bhAInuM nAma prati + 3 - vera levuM, sAmA thavuM, vaza + - vaza karavuM. kurukSetra - na. kauravo laDyA te jagyAnuM | #= ga.pa u. mAravuM. nAma. triya - na. (chuM - na. prAyazcita hatu. saM. mandirAH pravezikA : 283 sudi saMskRta gujarAtI koza da karavuM,
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ + 2- traNa) traNa prAyazcita. stuti karavI. - ga.6 paraspe. kApavuM. yUra - paM. bAjubaMdha, bAhubhUSaNa, ta, yu - na. satyayuga, cAra | koNI upara paheravAnuM ghareNuM. yugamAMno pahelo yuga, jagatano pahelo ane voza - pu. vALa. uttama kALa. ni - puM. siha. tivA - strI. dattaka lIdhelI (putrI). tava - na. ThagAI, kapaTa. vRti - vize. jenuM kArya saphaLa thayuM che, parI -Ti - strI. karoDa. kRtakRtya, sAruM, guNavALuM. zopa - puM. kopa, gusso. ttei - a. lIdhe, vAste. vora-na. tIjorI. vRnna- vize. AkhuM. vaumArA - na. bALapaNa. U - vize. kadarI, halakA manavALuM. nita - (bhU.ka. nAma tarIke vaparAya paridhi - 5. (kRpA - strI. dayA + | che.) na. bUma. nidhi - 5. bhaMDAra) dayAno bhaMDAra, ghaNo | m - ga.1 ane ga.4 paramai. dayALu. cAlavuM, pagaluM bharavuM, Atmane. lAgu pAnu - vize. mAyALu. thavuM, asara karavI, za - vize. azakta, pAtaLuM. mati + m - pelI tarapha cAlavuM m - ga.1 paraai. kheMcavuM, | athavA javuM, judA paDavuM, oLaMgavuM, vi+y+-nikRSTasthitimAM ANavuM. pAra javuM, pa- strI. khetI. A + 2 - upara thaIne cAlavuM, #w - . viSNuno AThamo avatAra. ugavuM, uMce ugavuM. JpakSa - paM. aMdhAriyuM. za - ga.9 u. kharIdavuM varSa-puM. puruSanuM nAma che. nis + za - rUsavata ApI potAnuM w/sAra - pu. haraNa. karI levuM, niSkriya Apavo, khaMDaNI ApI choDAvavuM JIsANAdhya - na. kRSNanI madada. - ga.6 paraai. vikheravuM, vi + za - vecavuM. trIkArata-puM. (DA-strI. ramata vi + - pAtharavuM. -gamata kSetra-puM. parvata) gammatane - ga.9 u. mAravuM, nAza karavo. mATe parvata, moja karavAno parvata. t - ga.10 tArIpha karavI, vakhANavuM, 6-ga.4 parasai. gusse thavuM, da su. saM. madirAH pravezikA daE 284 2ESS saMskRta gujarAtI koza che
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhi ane sam + v - kopavuM, krodha | kSIra - na. dUdha. karavo. vi + Rk - ga.1 parauM. raDavuM, zoka | curo karavo. klam ga.1 ane ga.4 parauM. thAkavuM, thAkI javuM, parizrama pAmavo, narama paDavuM, udAsImAM hovuM. | kSudra - vize. halakuM, nIca. zrum - ga.9 parauM. kSobha pamADavuM, gabharAvavuM, AkuLa vyAkuLa karavuM. kSetranevatA - strI. (kSetra - na. khetara + klAnta (vastam nuM bhU.kR.) thAkI | revatA - deva) kSetrapALa. gayeluM, nirgata thayeluM, karamAyeluM, glAni | A - ga.1 parauM. kSaya pAmavo. pAmeluM. kha - kSur - ga.7 u. khAMDavuM, bhUko athavA karavo. vistar - ga.4 parauM. bhInuM thavuM. vijJap - ga.1 parauM. zoka karavo. vistar - ga.9 parauM. duHkha devuM, pIDA karavI, pIDavuM. vastIva - puM. na. napuMsaka - + v + v - ga.1 parauM. ukaLavuM, kSa-kSiN- ga.8 parastre. ghAyala karavuM. kSaLadhvasin - vize. (kSaLa - puM. paLa dhvabhin - nAza pAmatuM) kSaNamAM nAza pAmatuM, kSaNika, kSaNabhaMgura, kSaLitva - na. kSaNabhaMgurapaNuM. kSata - (kSan nuM karmaNi bhU.kR.) ghAyala thayeluM. kSam - ga.4 paraai. mApha karavuM. kSamin - vize. kSamA karanAra. kSaya - puM. nAza, ghaTADo. farfa - zoll. yeal, gul+. kha na. mANasanA zarIranA polA bhAga, jevA ke moDhuM, nAka vigere. ghATTa-vize. (hA - puM. talavAra) jeNe talavAra kheMcI che te. - + namunaS - puM. (hana - puM. duSTa munas - puM. sApa) duSTa mANasarUpI sarpa. haju - a. nizcaya. chAtri - vize. vina - eTale kheranuM. di - ga.7 ane ga.4 Atmane. ane ga.6 parauM. khinna thavuM, nAkhuza thavuM, khoTuM lAgavuM. rahyA - ga.2 parauM. kahevuM. ga gaganamadhya na. puM. na. (gagana AkAza + madhya - puM. na. vacalo bhAga) AkAzano madhya bhAga. - - kSitIza - puM. (kSati - strI. pRthvI) | nAyaTAzata - na. (ghaTA - strI. racanA, rAjA. samUha, samudAya + zataM na. so) jju su. saM. mandirAntaH pravezikA saMskRta gujarAtI koza 285 -
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAthIonI so hAra, seMkaDo hAthIo. navuMnava - puM. sArAmAM sAro hAthI. Tushii - strI. nadInuM nAma che. zItIra - na. gaNyakIno kinAro. gaNDasthala na. hAthInA lamaNA. rAtanIvita - vize. mareluM, gati - strI. Azraya, Asaro, cAlavuM 6 - ga.1 parauM. bolavuM. TTET - Zall. SLEL. gantuAma - vize. vinyA - strI. gandharvanI chokarI. javAne = Atura. gaMbhIra - vize. gaMbhIra abhi + gam - humalo karavo, prati + gam, v + gam - tarapha javuM. garuDa - puM. viSNudevanuM vAhana. garuDajJA - strI. sarpajAtinA zatru garUDano hukama garbha - puM. garbha rArmASTama - vize. (garbha - puM. garbha rahevo te + aSTama - AThamuM) garbha rahyA pachI AThamuM. duM - ga.1 parauM. ane ga.10 halako vicAra bAMdhavo, nindavuM. gAtra na. avayaya, zarIra. gAyo - na. (gadya - vize. chAchara + 3 - pANI) chAchara pANI. gAndharva - puM. eka prakAranI lagnakriyA che. e kriyA pramANe varakanyAnI paraspara anumati thAya eTale lagna thAya bIjuM kazuM joie nahIM. gArhapatya puM. gRhastha haMmezA je pavitra agni rAkhe che te, agninuM nAma che, gRhaSkRtya. gar- strI. vANI. muLa - puM. phAyado. gup - ga.1 parauM. rakSaNa karavuM. gupti - strI. guptapaNuM, rakSaNa. gurutA strI. moTAi, dabadabo, bhapako. - purvI - (guru nuM strI.) moTI, moTA kadavALI. zubhapAta - puM. (zubha - puM. killo) killAnuM rakSaNa karanAra. zudgha - ga.1 3. chAnuM rAkhavuM, gupta rAkhavuM. vRk - ga. 4 parauM. atilobha karavo gata - puM. gaLuM. gatita - (man nuM bhU.kR.) gaLeluM, paDeluM. vRdgha - ga.1 Atmane. halako vicAra bAMdhavo, nindavuM. jJAna - vize. durgama, bhedAya ke pesAya nahIM vRddhevatA - strI. kuLadevatA, gharanI evuM, na. araNya, jhADI. athavA kuLanI devI. gADIva - na. arjunanA dhanuSanuM nAma che. jju su. saM. mandirAntaH pravezikA 286 gRhamethik - puM. gRhasthadharma pramANe ja saMskRta gujarAtI koza
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ vartanAra. 5-ga. paraspe. gaLavuM, pAdavA - strI. nAno ghaMTa, ghaMTaDI. san + AtmAne. vacana ApavuM. san +- ga.9 paraspe. bolavuM. | tharmana - vize. (varSa - pu. uSNatA) no - paM. Akhalo, strI. gAya, vANI, garamIthI utpanna thayeluM. pRthvI. tha -ga.1 paraspe. khAvuM. govara- 5. viSaya, kyAMya paNa pahoMcI yAra- vize. bhayaMkara, bhayAnaka. zake eTalI hada. 35 + prA - ga.1 paramai. suMghavuM. mitI - strI. nadInuM nAma che. rorAnA - strI. eka jAtanuM cakacakita | aa - ga.2 paraspe. prakAzavuM. pILuM anupana. vaTavati - vize. (vatravat - cakra nyU - ga.9 paramai. gUMthavuM, ekatra athavA paiDAnI mAphaka) jenI gati paiDAnI karavuM, racavuM. gati jevI che te, haMmeza pharatuM. sthi - paM. gaTha, gAMTha. rakSa - ga.ra AtmAne. bolavuM, 6 (gR6) - ga.9 u. levuM, grahaNa mA + rakSa - kahevuM, karavuM, vi + ma + kSa - samajAvavuM. anu+prin - anugraha karavo, maherabAnI vamA - na. pharavuM te. karavI, rAzi - . RSinuM nAma che. ni + pram - kabaje rAkhavuM, vivAraH- saMkhyAvAcaka pra.ba.va. cAra. vi+ 6-laDAI karavI, vigraha karavo, vandana - . na. sukhaDanuM lAkaDuM. samad - ekaThuM karavuM, saMgraha karavo. vanarUpI - strI. (rana - puM. grAma -puM. gAmano mukhI. sukhaMDanuM jhADa + marI - strI. aMkura, pravi- puM. paththara. mAMjara, phula athavA mora) candananA - ga.1 paramai. thAkI javuM, glAni jhADanuM DacakuM, phaNago, mora, kula vigere. pAmavI. vapura- . rAjAnuM nAma che. vApa- puM. rAjakumAranuM nAma che. cam - ga.1 paraai. cATI javuM, pIvuM, jAsu. saM. madirAH pravezikA daza 287 (saMskRta gujarAtI koza dUdha
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ A + vam - Acamana karavuM. (thoDuM pANI | cAvI moMmAM lai dharma kriyAmAM karavAmAM Ave che | alabelI tema pI javuM.) ampa pureNu - puM. (campa - puM. eka | jAtanuM sugaMdhIdAra phulavALuM jhADa, caMpAnuM jhADa + reNu - puM. parAga, 24) caMpAnA phulanI raja ke parAga. ampavana - puM.caMpAnA jhADano samUha. r -ga.1 pararsI. javuM, bahAra pharavuM. gharaLarAna - puM. pagane raMgavA te, pagano raMga. gharama - vize. chelluM. vruti - (car nuM karmaNi bhU.kR.) AcareluM, kareluM. cita - (vat - nuM karmaNi bhU.kR.) lepa kareluM, copaDeluM. carmacakSum - na. (dharman - na. cAmaDuM cakSum - na. AMkha) zArIrika dRSTi. X + vi + vat - dura cAlavuM, eka kore + cAlavuM. cATu - puM. na. madhura bhASaNa. vALavaya - puM. puruSanuM nAma che. nAkAta - puM. cANDALa, bhaMgiyo. cAraLastuta - vize. (cAraLa - puM. bhATa) bhATathI vakhaNAyeluM. vArutta - puM. puruSanuM nAma che. cArutarvADDI - strI. (cAru - khubasUrata * sarvADu - saghaLAM avayava) jenA saghaLA avayava suMdara che evI strI. + I su. saM. mandirAntaH pravezikA | - strI. khubasUrata strI, vi - ga.5 u. ekaThuM karavuM, 35 + ci - jADA thavuM, nim + tri - nizcaya karavo, TharAva karavo, | sam + tti - saMgraha karavo. cit - ga.10 Atmane. cetana hovuM, gati hovI. 288 vi + vi - zodhavuM, khoLavuM, - - citravana - na. vananuM nAma che. citrAlApa - puM. (citra - judI judI tarehanI + AlApa - puM. vAtacIta) judA judA viSayo upara vAtacIta. citrita - vize. citravicitra kareluM, suzobhita kareluM. - vipravRtta - vize. lAMbA vakhatathI - cAlatuM cirAt - kri.vi. lAMbA kALa pachI. dUta - puM. AmravRkSa, AMbAnuM jhADa, na. AMbAnA jhADanuM phaLa sthULa - puM.na. bhuko, curaNa, pUrvavat - bhukAnA jevuM, dhuLa jevuM. | zvet - a. jo zvetas - na. mana, citta. | caitra - puM. zAlivAhana hiMdu varSano pahelo mAsa, caitra. caitraratha - puM. gandharva lokono deza. saMskRta gujarAtI koza
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ | nona-puM. parIkSitanA eka chokarAnuM nAma che, e arjunano pautra hato. v + cha - ga.1 koIpaNa cIja DhAMkavI janaya-ka "utpanna karavuM pedA karavuM" cha - na. chanda, vRtta. nuM preraka, kathituma hetvartha kRdanta. chana - na. chaLa, kapaTa. pAnA-puM. kRSNanuM nAma che. chatra - na. DhAMkaNa. -paM. prANI. chi - ga.10 ane ga.7 u. kApavuM, T. nA - vize. janmeluM, muM. mANasa. kApI nAMkhavuM, bhAga karavA. janmanAra - na. (kacana - khajAntara) bIjo janma. nakSa - ga.2 paramai. khAvuM. kam - ga.1 paramai. japavuM, dhIme sAde kalAtman - puM. (s - na.jagata, | bolavuM athavA bhaNavuM (matranI mAphaka). duniyA + mAtman - . AtmA) nADumAnina-puM. rAkSasanuM nAma che. jagatano AtmA. jaya - pu. jIta. gagannAtha - puM. (- na. duniyA + gayAvada - vize. jIta lAvanAruM, jaya nAtha - pu. dhaNI) jagatano dhaNI, ApanAruM. jagatpati, jagannAyaka, izvara. | gAyuM - ga.2 paramai. jAgavuM. nAya - 5. ( - na. duniyA nAtha - na. jaDatA, susti. nAya - 5. dhaNI, pati) jagatpati. gita - na. samUha. nayanA -na. (dhana-na. keDa, kaTino nAta -na. utpatti kALano saMskAra. pUrva bhAga, koI paNa vastuno pAchalo jAtaves -puM. agni. bhAga + artha - aDadhu) pAchalo bhAga. nAtapi - puM. janatAno putra. - strI jAMdha. nAnu-paM.na. ghuMTaNa. nadI - strI. jaTA, guMcavAyelA vALanuM gAya - strI. strI, bhAryA, patnI. jhuMDa. nAhnavI - strI. gaMgA, jahunuM putrI. garitra - vize. lepa kareluM, mizra kareluM. s- |LIvana - na. jIMdagI, upajIvikA. nada - vize. jIva vagaranuM, acetana, rIvanA - strI. (govana - na.jIvavuM nirjIva. te, jIMdagI + mANA - strI. umeda) san + nan - janmavuM, AbAda thavuM,0AvavAnI thaI javuM. su saM. mandirAntaH pravezikA dazag 289 : saMskRta gujarAtI koza
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ navano - 5. mRtyuloka, sajIva | bApanuM) ke vahAlAnuM nAma. prANIonI duniyA. tattvavid - vize. tattva jANanAra. nIvita - na. jIMdagI. tavIya - vize. tene lagatuM. kavitApUra - vize. jIMdagIthI athavA tidina - kri. vi. tenA jevuM, evI ja jIvatA rahevAthI nAmozI pAmeluM athavA | rIte. mAnabhraSTa thayeluM. taSiya - vize. tene lagatuM. sams + ... - ga.1 Atmane. yatna | tana - ga.8 3. tANavuM, pAtharavuM, karavo, sAdhavuM, siddha karavuM. pravartAvavuM, jemake yajJa pravartAvavo pR-ga.1,4 ane 9 paramai. ane ga.10| athavA karavo, gharaDA thavuM, kSINa thavuM, jIrNa thavuM, ghasAI v + tan - phelAvavuM. javuM. tana - puM. dIkaro. naina - puM. janamatane anusaranAra, jaina tanu-tan- strI. zarIra. lokamAMno eka. tanu-. dorI, tAMtaNo. jJA (gA) - ga.9 u. jANavuM, tatrI - strI. vAjIMtra, vINA. manu + jJA - paravAnagI ApavI, rajA tatha-nAmadhAtu athavA sAdhita dhAtu ApavI, (tannA - strI. ALasa uparathI) mi + 1 - oLakhavuM, ALasu thavuM. rAma - . (jJAna-na. jJAna+mA - | tamecche - tenI vacce. ' puM. rasto) mokSa meLavavA mATe IzvaranA tam - ga.1 paraspe. tapa karavo, jJAnano rasto. sim + ta - ga.4 Atmane. duHkha van - ga.1 paramai. baLavuM, tapavuM, 1 thavuM. dhagadhagavuM. tapana - puM. julamI. tapodhana-puM. tapa che dhana jenuM, RSi. tam - ga.4 paraspe. duHkhita thavuM. tas-ga.1paraai. cholavuM, kApI nAMkhavuM, sam+ takSa - kakaDA karavA, ghAyala karavuM, tarI - strI. machavo. zabdo vaDe vidhavuM. ta - ga.1 parasai. ane ga.10 tara- vize. kinAro, kora. AtmAne. dhamakAvavuM, dhamakI ApavI, Thapako devo, nirbharlsanA karavI. tati - paM. koIpaNa sagAnuM (chokarAnuM ke| da8 su. saM. madirAntaH pravezikA ! 294 KB saMskRta gujarAtI koza
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA - vize. tenA jevuM. tR6-ga.7 paraspe. mAravuM, nAza karavo. tApa - pu. tApa. tenasvit - vize. prakAzamAna. tAryuM - ga.1 Atmane. phelAvavuM. toya - na. jaLa. tAra- na. taNo svara, vize. tINuM. tyA - puM. dAna. tAvAtman - kri. vi. teTalA vakhata, triya - na. traNano samudAya. sudhI. traNa - ga.1 ane 4 paramai. dhrujavuM, tAvat - kri. vi. te vakhatamAM, e bihavuM, daramyAnamAM. san + 2 - trAsa pAmavo. tima - vize. sakhata, tIkSNa. trA - na. rakSaNa. tithi - strI. mahInAno koI paNa ri:- kri. vi. traNavAra. divasa. triva - 5. traNa vastu. eTale puNya timira- paM. na. aMdhakAra. artha eTale paiso ane tema eTale icchA tirthavyuM . halakA varganuM prANI, vize. | athavA icchA pUrNa karavI)e traNa vastuno ADuM, bAju paDatuM, trAMsuM. samudAya. tIrthodavA - na. (tIrtha - na. nadI jevI bhaviSTa sthAna - na. (triviSTA - na. pavitra vastu + 30 - na. pANI) svarga + gAna - na. sabhA) devonI pavitra pANI. sabhA. tumuna - vize. pracaMDa, bhayaMkara, bhAre, gun - ga. 4 ane 6 paraai. tuTavuM, khUba jAmeluM. bhAMgavuM, kaDAka daI kakaDA thavA. turA - paM. ghoDo. retA - strI. tretAyuga, cAra yugamAMno turAsAdi-pu. IndranuM nAma. bIjo yuga. tUm- kri. vi. utAvaLathI. triloca - na. traNa loka. garInapatta-na. (gr2/-puM. tADa) sivida - . rUdranuM nAma che, ziva, khajurInI jAtanA jhADanuM phaLa. trinetra. tR5 - ga.4 paraspe. tRpta thavuM, saMtuSTa vin - strI. teja, caLakATa. thavuM. 7... - ga.4 parasai. tarasyA thavuM. tuuT- strI. tarasa, lobha. jAsu. saM. madirAH pravezikA daza : - ga.1 paramai. ane ga.10 Atmane DaMkha devo, karaDavuM. ra91 nA saMskRta gujarAtI koza :
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaMNA - strI. dADha, aNidAra dAMta. | --ga.2 paramai. kApavuM. vaSTri-puM. tIkSNa dAMtavALuM prANI, sApa. rAnava - pu. daitya, asura. pA- sarva vize. dakSiNa dizAne lagatuM. rAvala - puM. putra. kSaya - vize. dakSiNAne yogya. | lAva- pu. davAgni, vanamAM saLagato (- . dAMta. agni, vana. tva - avyaya ( "ApavuM" nuM bhUpha) | ApIne. vidhAna - . dizAono atta, t - ga.1 Atmane. ApavuM. ra ( saghaLI dizAomAMnA dezo. ApavuM" nuM vartamAna ku) vivigaya - 5. (liza - strI. dha - na. dahIM. dizAo + viSaya - 5. jIta) vata - pu. dAMta. dizAonI jIta, saghaLA dezonI jIta. ramUja - pu. sApa. vikSa - vize. jovAne Atura. ramatI - strI. naLanI strI. trei trei - ki.vi. dararoja, prati ramatI - . kiM. va. dhaNI dhaNIyANI, divasa. jAyApati. vi- strI. divasa, svarga. 5 - . DhoMga. vivA - kri. vi. a. divase. varyu - ga.1 AtmAne. dayA AvavI. divya - vize. svargIya, suMdara tyAra - na. dayALupaNuM. divyAzramapa - na. (divya ane varidra- vize. garIba. Azramapa - na. Azrama) suMdara radriA - ga.2 paraspe. garIba hovuM, daridra Azrama. hovuM. liza - strI. dizA. 0 - paM. abhimAna. vi - ga.2 1. lepa karavo. ratna - ga.1 paraspe. phoDavuM, phADavuM. lIm - ga.1 Atmane. pavitra karI yajJa karavAne yogya thavuM, dIkSA levI. vana - . dAMta. rAma - vize. dazamuM. vIna - vize. garIba, garajavAna, vaza - strI, sthiti, avasthA. duHkhI, lAcAra. rInavanyu - pu. (vIna, vadhu - puM. ra6 - ga.1 paramai. baLavuM. bhAI, garIbono bampa) paragaju. hA - ga.3 1. ApavuM. 38 su. saM. madiranaH pravezikA daza 292 saMskRta gujarAtI koza na
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ du:khI. vInAra-puM. eka jAtano sikko (romana) |puta - na. durAcaraNa. vI... - ga.4 Atmane. prakAzavuM. | | durvAddha- vize. samajavuM muzkela, rIpa - vize. prakAzamAna karanAra. | | aprasiddha. rIti- strI. caLakATa. - vize. duSTa che mukha jenuM, rIdhama- kri. vi. cirakAlaparyanta, lAMbuM, 'durbhASaNa karanAra. uDuM. juthanamImasenI -paM. ki.va. duryodhana 3- ga.pa paramai. duHkha devuM, pajavavuM, ane bhImasena (samAsa che). pIDavuM. turvidha - vize. vidvattAno vyartha garva supati - vize.duHkhathI pIDAyeluM. karanAra. DumAn - vize. duHkha bhogavanAra, | nauta - vize. uddhata. Duta -na.duSTakRtya, duSTapaNuM, pApa. susaMtApa-puM. (, saMtApa - pu. 3 - vize. nirdaya. tApa, garamI) dilagiri, pIDA kutara - vize. oLaMgatAM muzkela paDe suti - vize. duHkhI thayeluM. evuM, durladhya. tu - na.dudha. 36 - ga.2 1. dohavuM. purA- vize. jene cheDe pahoMcavuM muzkela TU-ga.4 Atmane duHkhita thavuM. che te, apAra. A + 6 - ga.6 AtmAne. AdaravuM, surApa - vize. duSmApta, muzkelIthI mAna ApavuM. meLavAya evuM. - vize. majabuta, sthira. - na. ayogya zabdo, sArI rIte 5 - ga.4 parasai. magarUra thavuM. nahIM bolAyelA zabdo. - strI. AMkha, najara. I - na. saMkaTathI gherAyelI jagyA, 2- ga. paramai. phADavuM. durgamasthAna. reva - vize. prakAzamAna. surata - vize. duHkhita, duHkhI sthitimAM vahI - zrI kRSNanI mA AveluM. devakSetra - na. devabhUmi. tu - vize. muzkelIthI vaza karAya vitA - strI. devatA. evuM. revaNanI - strI. devonI kutarI. suIrSa - vize. pahoMcI na zakAya evuM. | = | vana - vize. devano pUjanAra, devasu. saM. madirAH pravezikA adA 293 nArA saMskRta gujarAtI koza Re
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjaka. digan - pu. (di-be + man - teza - puM. deza. na. janma) be janmavALo, prathama traNa dina - paM. zarIrI. mANasa. vize. |varNamAMnI game te varNamAMno koI zarIravALuM. vyakti, brAhmaNa. sava + 2 - ga.1 paramai. pavitra karavuM, tivihe- . (- strI. jIbha) sApha karavuM. be jIbhavALo, sApa. sava + } - ga.4 paraspe. kApavuM, kApI | dinottama - paM. brAhmaNomAM zreSTha.. nAkhavuM. div-ga.2 3. dhikkAravuM, dveSa karavo. roSa - pu. nindA, badabo. ti- pu. zatru. pan-puM. na. bAhu. hodanA - puM. (lohana - na. dohavuM + | nAza - strI. paisAnI icchA.. dir - pu. vakhata) dohavAno vakhata. ghanurthI - (kyA - strI. dorI vIrvajo - na. nabaLAI. [kAmaThAnI]) dhanuSanI dorI. vIrA -na. duSTa masalata, khoTI salAha. thamanI -strI. muMgaLI. yuti - strI. kAnti, varNa. thayA - pu. (tharA - strI. pRthvI + ghuna- na. paiso, vitta. adhipa puM. pati) pRthvIpati, rAjA. Dyo - strI. svarga. triI - strI. pRthvI. kavi - na.paiso, dhana. ghaTUSA - vize. dharmane kalaMka dravya - na. padArtha, cIja lagADanAra. Tu- ga.1 paramai. doDavuM. gharmaparNAMzamA - puM. puNyano chaThTho dropa - pu. vizeSa nAma che. bhAga. daya - na. be cIjono samUha, joDuM. thafsUravAra - puM. (gharSa - pu. kAyado tathI - strI. be prakAranI. + sUjha - na. eka vacana) kAyadAnA tA:- vize. dvArapAlaka, vacana banAvanAra, dharmazAstra tApara-puM. trIjo yuga, dvApara yuga. lakhanAra. tAra-na. bAraNuM. thA - ga.3 u. mUkavuM, dharavuM, tArapAna - paM. dvArarakSaka. | matta6+ thA - saMtADavuM, diku - vize. bevaDuM. Apa + ghA - baMdha karavuM, su. saM. madirAntaH pravezikA jANa 294 dha saMskRta gujarAtI koza paNa
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavuM, meva + thI - dhyAna ApavuM, kADhavuM. ni + tha - mUkavuM, | pRSa- ga.pa parasma. hAma bhIDavI, hoDa pari+thA - paheravuM, bakavI, koInI sAmA chAtI calAvavI. puram + tha - koIne gora karavo, | che - ga.1 paramai. dhAvavuM, stanapAna vi + tha - karavuM, bajAvavuM, zAsana karavuM. karavuM, niyama bAMdhavo, vidhAna karavuM vairyaTana - vize. (rya - na. dhiraja, (dharmazAstramAM thAya che tema), himmata) dhairya che dhana jenuM. sam+ tha - saMdhi karavI, coMTADavuM, A - ga.1 parasma kuMkavuM. 35 + tha ke sam + thA - joDavuM. -ga.1 paramai. dhyAna dharavuM, cittana thAtrI- strI. dhAva. thAma- na. teja, prabhAva. | manu + Le - vicAra karavo, cittana thAra - strI. dhAra (pANInI), kora. | karavuM. saY + dhi - ga.6 parasma, saMdhi karavI, e yuvam - kri. vi. nakkI. thi - a. dhikkAra sacaka avyaya. | ana - ga.1 paraspe. zabda karavo. thI - strI. buddhi. thIvara- pu. mAchI. na - puM. magara. zu ke pU - ga.pa u. dhrujavuM, halAvavuM. | no- pu. parvatomAM zreSTha, himAlaya. guru - strI, jusarI, jota. naTu-ga.1 paraspe. zabda karavo, garjanA dU-ga. 1ane u. ane ga.6 paramai. | karavI, gAjavuM. dhrujavuM, halAvavuM, gAma + nan - abhinandana karavuM, vi + bU(dhUna) - ga.10 dhrujAvavuM, | satkAra karavo. dhUm - ga.1 paraai. tapAvavuM. nanda-puM. rAjavaMzanuM nAma che, e vaMzano dhUpa - pu. dhUpa. vyakti . dhUrta - 5. dhutAro. na - vize. narama. yUlara - vize. jhAMkhuM, dhULanA raMga jevuM. | nara - paM. naraka, niraya. sava + chuM - ga. 10 athavA preraka, nA - strI. nadInuM nAma che. cokasAIthI jANavuM, nakkI karavuM. nittAnyAvRti - vize. (- . + d + 9 - uddhAra karavo, tAravuM, kheMcI | tulya - vize. sarakhuM +Ati-strI. dazaka su. saM. mandirAntaH pravezikA daza ra95 TakA saMskRta gujarAtI koza [g
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ AkAra) naLanA jevA AkAravALuM. | ninAda - 5. zabda. narUpatharina - vize. (nata, pa - na. niti - ( ninuM karmaNi bhU.kR.). AkAra + gari - dhAraNa karanAra) naLanuM | nindAyeluM, nindavA yogya. rUpa dhAraNa karanAra. | nipaTAmIna-(ni + patnuM vartamAna naninI - strI. kamaLano choDa. ku.) sUI raheluM. navaNI - strI. noma. nivika- vize. phATa ke cIrA vagaranuM, navIna - vize. navuM. | ghaTa, ghADuM. vi + nan - nAza pAmavuM. niyati - kri. vi. nize. nazvara - vize. nAzavaMta. niyati - strI. prArabdha, deva. nam - strI. nAka. niyo- paM. bAMdhanAra, sAMdhanAra. san + 6-ga.4 u. taiyAra thavuM, sajja oiLa - pu. pradhAna, kAmadAra. thavuM, kammara bAMdhavI. nirartha-vize. nirUpayogI, nakAmuM, nAnA- a. juduM juduM, aneka prakAranuM, ghaNuM. vyartha, niSphaLa. nAra-puM. RSinuM nAma che. nirantaram - kri. vi. antara vagara, nArAyA - pu. viSNunuM nAma. pAse pAse. ni:zAna - (ni + zo - ga.2 Atmane. nimimavasara- vize. utkRSTatAvALuM vaidikano vartamAnaku.)tIrNa thatuM, tINa karatuM. (benkikRta koza) jyAM apamAna nathI ni:za - vize. zaktihIna. evuM, mAna sahita. niHzreyasa - na.mokSa. niya - 5. naraka. nim - ga.3 . svaccha karavuM, - nirata - (nis + a "nAMkhavuM', va+ nim - dhovuM. phekavuM'nuM karmaNi bhU.ka.) vikharAyeluM. nina - vize. potAnuM saguM) nirAhAra - vize. AhArarahita, v+ni - ga.2 Atmane. dhoI nAMkhavuM. upavAsI. nitara - kri. vi. atyanta. * nirgubatA - strI. nirdayatA. nitya - vize. haMmezanuM, nirantaranuM. nirNana - vize. janarahita, ekAMta. nityakarmana-na. dharmasaMbaMdhI nityakarma. nira-puM. deva. nivAya - . unALo, garama tu. niya - vize. dayArahita, ghAtakI. nidhana - na.mota, nAza. niraMza - vize. daza divasanuM (chokaruM) g4 su. saM. madirAH pravezikA 296 4 saMskRta gujarAtI koza mAM
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirdhana - vize. paisA vagaranuM, garIba. | nUpura - puM. ToDo, jhAMjhara. nirjhara - vize. bhareluM, pUrNa nirvyAnatA - strI. satya, kharApaNuM. nivartana karavI te, parejI, aTakavuM, pAchA pharavuM te. - na. baMdha rahevuM te, parejI | nemi - strI. paiDAno ghera. niz - strI. rAta. niSaSezvara - puM. niSadha dezano rAjA, | vAjabIpaNuM + pravRtta pra + vRt naLa. 'AgaLa cAlavuM' nuM bhU.kR.) jenI vartaNuMka niSThAzUnya - vize. (niSThA - strI. | vAjabI che te, nyAya mArgamAM vartanAra. vize. rahita) | nyAyavAni - vize. (cAya - puM. vAjabI hoya te) vAjabI bolanAra. sthiratA + zUnya sthiratA rahita, asthira. niSphaLatA - strI. niSphaLapaNuM. - nisaryAM - puM. svabhAva. 35 + ni - upanayana kriyA karavI, janoi devI. + nRSa - vize. mANasomAM rahenAruM, eka jagyAe sthira raheluM. nISa - vize. nIcuM, halakuM, adhama, utaratI sthitinuM. nauvana - vize. nIca puruSa pAse janAra, nIca athavA utaratI sthitivALA mANasa pAsenuM, nIcI jamIna tarapha vahetuM. nIcaiH - kri. vi. nIce. naipulya - na. caturAi. naiSaya - puM. niSadha dezano rAjA, naLa. nyAyapravRtta - vize. (cAya - puM. nyAya, - - cAcya - vize. vAjabI, yogya, adala nyAyathI dUra nahIM evuM. pa parlRi - strI. hAra, oLa. padma - saMkhyAvAcaka pra. ane dvi.ba.va. pAMca. | paN - ga.1 parauM. paThavuM, vAMcavuM. padmamAna - (pad - 'paThavuM', 'vAcavuM' nuM karmaNi vartamAna kR.) bhaNAtuM, vaMcAtuM. paN - ga.1 vakhANavuM, zaratamAM athavA hoDamAM mUkavuM,ghUta ramavuM. mi + pat - (koipaNa padArtha) tarapha kUdavuM, nItinipuna - vize. (nIti - strI. rAjakIya bAbatanuM jJAna athavA vyavahAra nipuna - vize. catura) rAjanItimAM catura, vyavahAramAM hoMziyAra, zANo. nu - ga. 2 parakhai. vakhANavuM. nu - a. zaMkA ke vitarka sUcaka avyaya. nUnam - kri. vi. nizce. daDha su. saM. mandirAntaH pravezikA pra ke v + ami + pat - uDavuM. pataGAvat - kri.vi. pataMgiyAnI peThe. patajJatti - puM. mahAbhASya nAmanA moTA 297 saMskRta gujarAtI koza
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkaraNa granthanA kartA. paraMparA -strI. hAra, oLa, anukrama. patana-na.paDavuM, saguNamAMthI bhraSTa thavuM, param - ubhayAnvayI a. paNa, kiMtu. bhraSTatA, nAza. paramezvara-5. jagatano zreSTha rAjakartA, ta - pu. dhaNI, vara. jagatriyantA, Izvara. patita - vize. pApI, dharmabhraSTa. parata - . brahmadeva. patha:- (pathina - . rastA nuM paMcamI e. parIyaUT - na. je padArthapara dhyAna va.) rastAmAMthI. ApyuM hoya te. pathar-puM. rasto, mArga, parAyaTI - vize. pArakAnuM bhaluM . pathya - na. hitakAraka cIja. | karanAra. pad - ga.4 Atmane. gaLavuM, paDavuM, para// - vize. mareluM. sthAnathI khasavuM, rilIti - (pari + vRt nuM karma. prati + pad- jANavuM, samajavuM, aMgIkAra bhu. .) gaNeluM. karavo, karavuM, AcaravuM, prApta karavuM, ti-puM. abhimanyuno putra ane san + pad- thavuM, ekaMdara maLIne thavuM, | arjunano pautra. prati + par - (prerakarUpamAM) vicAravuM, parivaryA - strI. nokarI, sevA, dhyAnamAM levuM, siddha karavuM, ApavuM, soMpavuM, | ArAdhanA. san + pad- sodo karavo. parivAra-5. sevaka, khajamatadAra. pa- puM. paga. parikana - . cAkara, sevaka. parva - na. pagaluM. pariNata - vize. gharaDuM, vRddha, jUnuM. palavI - strI. rasto, mArga, parityajI - (ft + can nuM karmaNi pArtha - paM. cIja, vastu. bhU.kR.) tajeluM. paddhati - strI. rasto, vahIvaTa. parityArca - vize. (ri + tyar nuM pa - na. divase khIlatuM kamaLa. vidhyartha ku) tajavA lAyaka. pan- ga.1 vakhANavuM. parinzina - vize. koinI vacamAM papI - paM. sUrya, rakSaNa karanAra. AvanAra, harakata karanAra. para - sarva. vize. bIjuM, bIjAne lagatuM, tarapazvina - strI. tenA vacamAM bIjA pakSane lagatuM. AvanArI. para - . na. zreSTha vastu, Izvara. parapAvara-puM. pAkavuM, paripakva thavuM, paripakvatA. daE su. saM. madirAntaH pravezikA , 298 : saMskRta gujarAtI koza TET
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ parijhu - (Ara + anum nuM bhU.kR.) | jIva - pu. na. nAjuka pAMdaDuM. baLeluM. |- ga.2 paramai. rakSaNa karavuM. pariSada - (Ara + aMzanuM .kR.) |pati - puM. paDavuM, patana. chinavI lIdheluM, paDeluM, bhraSTa thayeluM. patita - ( nuM preraka karmaNi bhU.ka.) parivartana - na. pheraphAra. pADeluM. svirtina- vize. pheraphAra thatuM, pharatuM, pAtra- na. yogya puruSa (dAna ApavA). badalAtuM. pAtha - pu. musAphara. parivAra - puM. rasAlo. pApakRt - vize. (pApa - na. pApa + parivRDha-puM. dhaNI, svAmI. - karavuM.) pApa karanAra. pariNa- 5. pirasanAra. pApa - vize. pApa haraNa karanAra. . pAm- . sanyAsI. pAyaujtama - vize. kazuM pAra mUkavAne parizva-puM. AliMgana. ghaNuM ja zaktimAna. riti - strI. cheDo, siddhatA. parikSita - parikSitano putra. paNItApa - pu. duHkha, pIDA. pArtha - puM. pRthAno putra, pAMDavanuM nAma paropakAra - . bhaluM kAma, paragaju che, arjuna. pAvavA - paM. agni. parjanya - paM. varasAda. pavana - vize. pavitra karanAra, pavitra, paryanivRtta - vize. jenI AsapAsa svaccha. devatA pheravyo hoya te, balidAnane mAryA pariNA puM. jALa. pahelAM tenI AsapAsa devatA laI jAya |pikA-puM. na. kaMku. fi - vize. anna ApanAra. pAma- kri. vi. joIe eTaluM, mana |pADAnarn - puM. aLato raMga. saMtoSa pAme eTaluM, icchAnurUpa. pinAvina - puM. zivanuM nAma che. parvata - 5. RSinuM nAma che. pazuna - vize. duSTabuddhivALuM. panAyamAna - (1 + arthe ga.1 pazunatA - strI. duSTabuddhi. Atmane. "javuM' nuM vartamAna kR. erUpamAM19 - ga.7 paramai. duLavu. che. dA. pIlavara - vize. duHkha denAra:pattAza - puM. eka jAtanuM jhADa che. piyuSa - na. amRta. ja su. saM. madirAja pravezikA 299 saMskRta gujarAtI koza na kAma. che.
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ puMsa - puM. puruSa. - puNDarI - puM. vizeSanAma che, na. kamaLanuM phula. puchyuMt - vize. (puchya - na. dharmakRtya + - karavuM.) puNyazALI, puNyavAn. puchyapuruSa - puM. pavitra athavA sadguNI mANasa. pudhi - puM. eka devatAnuM nAma che. puddhAra - na. zaherano daravAjo. | 1 pUrvAhna - puM. divasano pahelo bhAga. athavA TM - ga.3 parauM. bharavuM. san + putra parauM., ga.2 Atmane. ane ga.10 samAgama karavo, saMbaMdha rAkhavo. ga.1 ane ga.7 pRth - strI. senA. pRthagjana puM. halako mANasa, sAmAnya manuSya. puram - a. AgaLa. pRthu - vize. moTuM. purastAr - kri. vi. AgaLa, moM AgaLa. - ga.9 ane ga.1 paraspai. bharavuM. purodham - puM. kuLagora. purohita - puM. upAdhyAya. puN - ga.9 parauM. poSaNa karavuM. pura - puM. vizeSanAma che. puSTi - strI. poSaNa. puSpamitra - puM. rAjAnuM nAma che. puSpasraN - strI. (puSpa na. phula + svat - strI. hAra) phulano hAra, phulanI mALA. - pR puna bhUta - vize. (punaruttta - pharI | boleluM + bhUta - thayeluM) pharI bolyA jevuM. punarmU - strI. pharIthI paraNelI vidhavA, je vidhavAe punarvivAha karelo hoya te. pur - strI. zahera. puSpiLI - strI. puSpayukta, saphaLa. pU - ga.9 u. pAvana karavuM. pUrNa - (rR nuM karmaNi bhU.kR.) bhareluM. su. saM. mandirAntaH pravezikA pUrNapAtra - na. mAMgalika prasaMge cAkarane ane bIjAne ApelI bakSIsa. pUrva - vize. AgaluM, pUrva dizAnuM. pUrvAztra - puM. (pUrvI - AgalI + rAtri - strI. rAta) pahelI rAta, rAtano pUrva - bhAga. 300 - - paurALivjha - puM. purANa vAMcanAra tathA samajAvanAra, purANI. pauruSa - na. puruSatva, parAkrama. paurNamAsI - strI. punama. prakRti - strI. (ba.va.) prajA, pradhAnamaMDaLa, svabhAva. praSTa - vize. utkRSTa, moTuM. prazvantu - vize. garama, ugra, tIkSNa. pracAra - puM. prasaravuM te, prasAra. pradyuta - ( X + J 'paDavuM' nuM bhU.kR.) paDeluM prajJApati - puM. brahmadeva. saMskRta gujarAtI koza
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJApa - (ghana - strI. santAna | nA divaso dararoja. + pazu - paM. Dhora + ma - pu. IcchA) | LIvana - na. pharIthI jIvatuM karavuM. sattati ane DhoranI icchA karanAra. pratyutpatti - vize. (pratyutpana, prati prajJApaDanana - vize. (prajJA - strI. | + + patnuM bhU.ka.) hAjara javAbI, raiyata + pIDana - na. julama + , na| samayartivALuM, cAlAka, tIkSNa - uparathI, utpanna thatuM) raiyata upara julama buddhivALuM. . karavAthI utpanna thatuM. prayUSa - . savAra. prati - (x + ni + thA nuM kamaNi pravINa - (gii prakAzavuM' nuM bhU.kR.) bhU.kR.) mUkeluM, ewAdita - sArI | cakacakita prakAzatuM. rIte vyavasthita kareluM, sArI rIte pradeza paM. prAnta, mulaka. niyamamAM rAkheluM. pradyuna- kuM. kAmadeva. pratApanadhi - . (pratApa - pu.)| garamIno bhaMDAra. wthI - vize. kuzAgrabuddhivALuM, tIkSNaprativara, tIra - . upAya, pIDA | buddhivALuM. dUra karavAno upAya. . prAna - vize. (y + pa nuM bhU.ka.) - pratiniviSTa - vize. ghaNA divasanuM zaraNe thayeluM. athavA jUnuM, sudhare nahIM evuM, pramAvi- . prabhu. ApamatiyuM, svecchAcArI, haThIluM, mAta - vize. (+ mAM nuM bhU.kR.) jIddI. (aMdhArAnA rUpamAM) jatuM raheluM ane pratipakSa - pu. zatru. (ajavALAnA rUpamAM) dekhAyeluM, na. pratiliMva - na. pratimA, ArasImAM paDe | | savAra, prAtaHkALa. che tevo paDachAyo. vmAva -puM. parAkrama, moTAI. ttiSiddha - (ta + si6 nuM karmaNi prapati - puM. eka puruSanuM nAma che. bhU.kR.)manA kareluM. prakA - strI. eka strInuM nAma che. pratihArI - strI. dvArapAlikA. pramA-puM. bhulacuka. pratyA - vize. athavA kri.vi. tAjuM, yA - na. gamana, kuca. navuM. priyu - (y + yuna nuM karmaNi bhU.ku.) pratyak - vize. pazcimanuM. | | vApareluM. pratyaham - a. (prati - dareka + an-pravAsin-puM. musAphara, pravAsa karanAra. da8 su. saM. madirAH pravezikA dazaka 301 thI saMskRta gujarAtI koza Na
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravRtyupatadhdhi - strI. (pravRtti - strI. |priyasaMvAla - puM. (saMvAsa - puM. sAthe khabara + upasthyi - meLavavuM te) khabara | rahevuM) prIti rAkhanAra mANasonI sAthe meLavavI te, khabara aMtaranI prApti. pravruSita - (pra + vrat nuM bhU.kR.) dezanikAla karelo, saMnyAsI thayelo. rahevuM. prasanna - ( + sadnuM bhU.kR.) khuza thayeluM, saMtuSTa, anukULa. prasava - puM. pAka, phaLa athavA utpanna | vaMyama - puM. vAnara. thayelo padArtha. prAtmya - na. bahAdurI. prAr - vize. pUrva dizAnuM. prALa - puM. (ba.va. mAM vaparAya che.) prANa, jIva. khai - ga.9 u. prIti karavI, khuza karavuM. prIta - (ii nuM kaNi bhU.kR.) khuza G thayeluM. prALayAta - puM. prANano nAza. prAput - kri. vi. athavA zabdayogI a. (kriyApada sAthe vaparAya che.) dekhItuM, ughADuM. snum - ga.1 ane ga.9 parasaiM. bALavuM. khA - ga.2 parauM. khAvuM. pha d - ga.1 paraai. javuM. t - ga.1 parauM. phaLavuM, saphaLa thavuM. tahi - vize. phaLa lenAra athavA jene amUka kRtyathI napho maLyo hoya te. prAnta - puM.kora, kinAro. prApitavat - (pra + At nuM preraka kartari | namUnAvi - vize. (mUna - mULa) phaLa, mULa ane bIjI cIjo. Ara - puM. DusakAM bharavAM te. - bhU. kR.) pamADanAra, ApanAra. prAptAna - vize. (prAsa, pra + Ap nuM. bhU.kR.) prApta thayeluM, AveluM + jJAta puM. samaya) jeno samaya Avelo che te, prasaMgane yogya. ghaNuM karIne, sAmAnya rIte. prAyam - a. prArthanA - strI. mAgavuM te. priyarzana - vize. jene joine prIti utpanna thAya evuM, manohara dekhAvavALuM. priyazarman - puM. eka brAhmaNanuM nAma che. = I su. saM. mandirAntaH pravezikA 302 vaDu - puM. chokaro. vrata - a. Azcarya, kheda vigere sUcave - che. anya - ga.9 paramaiM. bAMdhavuM, coMTADavuM, jaDavuM. vandana bala - - na. kabajo, keda. na. sainya. saMskRta gujarAtI koza
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ + - vrutti pAdhi -puM. (upAdhi - puM. dharma, vizeSa guNa, AsapAsanI athavA viMTaLAyelI bAbato) bAhyaguNo, bAhyaketu. yajJa upara sAmAnya dekharekha rAkhavAnuM che. brahmavabhin - vize. vedathI prakAzamAna, vaidika kriyAnA AcaraNathI prApta thatuM teja jenAmAM hoya te. vahim - a. bahAra. vaDu - kri. vi. ghaNuM. vartuvidya - vize. ghaNA prakAranuM na. (pAtta - na. samUha) - bANajAla bANano samUha. bANapatha puM. (cin - puM. mArga, rasto) bANano mArga, jyAM sudhI bANa pahoMce tyAM sudhInI jagyA, bANamaryAdA. | aruqiy - zell. (qfy - zall. azzue) bANono varasAda vAtAtapa - puM. savArano taDako. vAlijA - strI. chokarI. cApa - puM. na. AMsu. - vAstu - puM. naLe sArathinuM rUpa dhAraNa karyuM hatuM tyAranuM naLanuM nAma. vibhISana - puM. rAvaNano bhAi. buddhitakSaNa - na. (vRddhi - strI. buddhi, akkala + jJakSaLa - na. cihna) buddhinuM cihna. vumukSita - vize. bhUkhyuM. - bRhadratha - puM. magadhano rAjA, e jarAsaMdhano bApa hato. nodha - puM. jAgavuM te. brahman - na. sRSTinuM IzvarI kAraNa ane tattva, puM. eka yAjJIka gora, enuM kAma brahmAdi - puM. (brahman - puM. + mAri - prAraMbha) brahmA vigere devo. vAgha - puM. brAhmaNomAM cAlatuM amuka prakAranuM lagna. brU - ga.2 u. bolavuM. mattimArtaM - puM. (Rtti - strI. prIti, niSThA + mAryuM - puM. rasto.) mokSa prApta karavA IzvaranI bhakti athavA prItino mArga. maga - puM. eka devanuM nAma che, bhAgya, udaya. mana- (mannuM kaNi bhU. kR.) bhAMgeluM, nAza thayeluM, nAsI gayeluM (raNamAMthI) mam - ga.1 u. Azraya levo, vi + man - vibhAga karavA, sam + vi + maN - bhAga Apavo, ApavuM. man- ga.6 paraai. nAza karavo, bhAMgavuM. maTa - puM. yoddho. mad - ga.1 parauM. bolavuM. yAtrAnta-vize. (A + m nuM karmaNi bhU. kR.) pakaDI paDAyeluM, vaza karAyeluM, saMskRta gujarAtI koza su. saM. mandirAntaH pravezikA 303
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhayathI vaza thayeluM. puna - ga.7 paraspe. bhogavavuM, ava - . duniyA, saMsAra. Atmane. khAvuM, bhojana karavuM. ' pavana - na. ghara. mugama - muLA-puM. sApa, nAga. kavitavyatA - strI. daiva, prArabdha. | - strI. pRthvI. ba - ga.2 paraspe. bhAsavuM, dekhAvuM, | madha + - harAvavuM, prakAzavuM. para + 5 - dhikkAravuM, paribhava mA- muM. bhAga. . athavA avagaNanA karavI. mAdheya - na. nasIba. mUtasamAgama - puM. prANIonuM sAthe mAthayo - . (bAtha - na. nasIba, [ AvavuM. sAruM nasIba + yoga - 5. prApti) sArA ri- vize. ghaNuM. nasIbano yoga. mU- vize. thanAruM. savi + mAna-ga.10bhAga Apavo, 5 - ga.3 . bharaNapoSaNa karavuM, ApavuM. laI javuM. mAnu-paM. sUrya. muza- vize. ghaNuM, puSkaLa, jabaruM. mAnubastiI - strI. dhRtarASTranA moTA dIkarA | beva - . deDako. duryodhananI strI. nokAra - vize. bhoga utpanna bhAva-. 28SinuM nAma che. karanAra. (zi - strI.) mavi- . padArtha. bogaM - strI. (nona - paM. pati pAm-ga.1 Atmane javAba devo. saMsArika sukhano upayoga +7 - kAvya - 5. bhASya eTale vivaraNI . tarasa) sAMsArika sukha karanAra, TIkAkara. bhogavavAnI IcchA. mA -puM. sUrya. aMza - ga.1 Atmane. ane ga.4 tti-strI. bhIMta, dIvAla. paramai. paDavuM. mit-ga.7 u. phADavuM. pram- ga.1 ane 4 parasai. bhamavuM, mina- vize. juduM. pharavuM. bI-ga.3 parauM . bIvuM. prazna-ga.6 3. sekavuM, bALavuM. vINa - vize. bhayaMkara. kAjU - ga.1 Atmane. prakAzavuM. mukti-strI, kabajo, upayoga. prANuM - ga.1 AtmAne. prakAzavuM. su. saM. mandirAH pravezikA nA 304 saMskRta gujarAtI koza na
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ krU - strI. AMkhanAM bhavAM. - At - ga.1 Atmane. prakAzavuM. ma mathavan - puM. IndranuM nAma che. maGgala na. kalyANa, udaya, pavitravastu, zubhakAraka cIja. makunavAna - puM. (madgata - na. + jAta - - vakhata) zubhasamaya. makUnapUrIpa - puM. mAMgalika dIvo. makhkhu - vize. priya, madhura. malDana - na. alaMkAra, bhUSaNa. - maNDapa karelo mAMDavo. - - puM. mAMgalika prasaMge ubho maNDala na. vartuLa, goLa. mata - na. abhiprAya, salAha, upadeza. matta - (mar nuM bhU. kR.) mada caDhelo. macin - puM. ravaiyo. - - mathaeN - kri. vi. mAre mATe. - madhyama - vize. vacaluM, na. kammara. madhyAhna - puM. (madhya - vacalo + mahat - na. divasa) bapora. manuna - puM. mANasa. manulanman - puM. (manu - puM. manuSyanA mULa puruSomAMno eka) manuthI utpanna thayelo manuSya. manoratha - puM. icchA. mantra - ga.10 Atmane. gupta vicAra* karavo, masalata karavI. ava + man - avagaNanA karavI. manasvin - vize. buddhimAn su. saM. mandirAntaH pravezikA mantrAkSarI - na. mantra athavA vaidika kavitAno bola. mac - ga.9 parauM. dohavuM, valovavuM. mandatA strI. mandapaNuM, susti, karamAyelI sthiti. mamAnyatA - strI. (mantra - jaDa + bhAgya nasIba, mamAnya kamanasIbavAna) kamanasIba, duEva. | mana - puM. eka zilpInuM nAma che. mayUha - puM. kiraNa. mAnI - strI. haMsI. madya na. dArU. madhupa - puM. AvelA atithine madha, dahIM vagerenuM arpaNa. madhuram - kri. vi. madhura rIte, madhurAithI. maryA - strI. hada. - madhutti - puM. mAkhI. - marut - puM. deva. marutta - puM. eka rAjAnuM nAma che. adbhuta - puM. pavanano putra, mArUti, hanUmAna. mahtva - ga.6 parauM. DubavuM. masta - puM. na. mAthuM. mahat - na. teja, moTAi. mahattva -na. moTAI, prabhAva mahAna - puM. moTo bakaro. 305 saMskRta gujarAtI koza
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAMsa 1. mahAva - vize. (mahatuM - moTo + va - mAthA -strI. indrajALa, jAdu, vidyA, puM.vega) moTA vegavALuM. . . - phasAvavAnI yukti. mahAnubhAva - vize. kulIna. -- bhArata - pu. pavana. mamitte - . (mahat - vize. moTuM + | mArutAtmaga - 5. marUtuno putra, miSe - puM. pANI chAMTavuM, jemake rAjA | mArUti, hanUmAna. gAdI para bese tyAre tene mAthA para pANI |mAtmAkSara - pu. mALI. chAMTe che tema) moTo rAjyAbhiSeka - mininya - na. aMdhAruM, malinapaNuM. marIjha - . moTo rAjA. mAnyavat -puM. rAkSasanuM nAma che. e magI - vize. ghaNI yogyatA athavA rAvaNano mAtAmaha hato. kimmatavALuM. mahAzayoti - vize. (mahAI, zayana|mAM Ena. mAMsa. ' - na. pathArI + rata - vize. yogya, miAna - 5. mahino. TevAyeluM) kiMmatI pathArI para zayana karavAne mitha:- kri. vi. paraspara, sAthe. TevAyeluM. mithuna - na. joDuM, yugma. mahAzvetA - strI. eka gandharvanI chokarInuM miththA - kri. vi. phogaTa. nAma che. mI - ga.9 u. nAza karavo. mokSa -puM. (ana-puM. Akhalo) moTo mudacotrAnana - na. (mueTa - Akhalo, moTo baLada. na. mugaTa) mugaTanA prakAzarUpI pANI. movadhi- pu. moTo samudra. mu za - strI. chuTA ane mahoparin - vize. ghaNuM upakArI, ghaNuM vikharAyelA vALavALI. AbhArI. mAM - ga.3 Atmane. mApavuM. murA, ji -motI. muetA - strI. vAcALapaNuM. mAna - puM, mAna, magarUrI, garviSTapaNuM. puNovAsAtha - paM. (vAsa mAnava - . mANasa. - pu. zvAsa levo + -puM. suvAsa, mAnavirAkSasa - pu. manuSya rUpI rAkSasa. pImaLa, mukhanA zvAsanI sugandha. mAnuSya- na. manuSya jAti. muLAkRti - vize. ramaNIya AkRtimAnonati - strI. (pAna - puM. AbarU) vALuM. mAnanI moTAI, ghaNuM mAna, prauDha svamAna. pura-. viSNu athavA kRSNanA zatrunuM mAma - vize. mAruM. da8 su. saM. mandirAntaH pravezikA daza thI 306 [ saMskRta gujarAtI koza
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAma che. putrI, sItA. mukh - ga.9 parauM. coravuM. - mohna - puM. mUrkhAi, moha. X + mud - mUrchA pAmavI, moha pAmavo. | mauna - na. mUMgApaNuM. maurtha - na. mUrkhAi. mnA vAraMvAra kahevuM, sam + A + nA - vAraMvAra kahevuM, paraMparAthI cAlatI rIta pramANe paThana karavuM, niyama karavo. mleccha - puM. maleccha. mULamAva - puM. muMgApaNuM. mUrccha - ga.1 parauM. mUrchA pAmavI. mUrdhan - puM. mAthuM. - mUla - na. pAyo. yUSa - puM. uMdara, yUSAna - puM. uMdarono rAjA. mRg ga.10 Atmane. zodhavuM, khoLavuM. G mukhyavRSNiA - strI. mRgajaLa. muLayA - strI. zIkAra. mULAnusArina - vize. mRganI pAchaLa janAruM. mut - ga.2 parauM. ane ga.10 mAMjavuM, luchI nAkhavuM, sApha karavuM, X + mun - sApha karavuM, sam + mRt - vALavuM. mULAta - puM. na. kamaLanA choDano dAMDo. mRt - ga.9 parauM. khAMDavuM, cUre cUrA karavA. muLa - avyaya. phogaTa. netA - strI. kamarapaTTo. medhya vize. baLidAna karavA yogya athavA baLidAna karavA nImeluM. menA - strI. eka apsarAnuM nAma che. maithilI - strI. mithilA dezanA rAjAnI - su. saM. mandirAntaH pravezikA - - ga.1 parauM. manana karavuM, mha - ga.1 parauM. thAkI javuM, glAni pAmavI. ya yajJamAna - puM. yajJa karanAra. yajJa - puM. yAga. - yajJaRtu - puM. yajJa saMbaMdhI kRtyano bhAga. yajJama5 - puM. yajJa karavA taiyAra karelo mAMDavo. yajJavarman - puM. vizeSa nAma che. yaziya - vize. yajJa saMbaMdhI. sam + cat - prayatna karavo, laDavuM. yate - a. jene mATe, jene lIdhe. yatnata: - kri. vi. yatnathI. yathAvidhi - kri. vi. dharmazAstramAM kahelA niyama pramANe. yazeSTam - kri. vi icchAne anusarIne, mana saMtoSe tevI rIte, manamAnyuM. yam - ga.1 parauM. kabajAmAM rAkhavuM. saMskRta gujarAtI koza - 307
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ yama - puM. jama rAjA, antaka. yamunA - strI. jamanA nadI. thathI - puM. mArga. yam - ga.4 parauM. yatna karavo, X + yam - kozIza karavI. yA - ga.2 parauM. javuM, jatA rahevuM. vi + nis + thA yAvandrIvena - kri.vi. jIve tyAM sudhI, jIvana paryanta. thAvat - kri. vi. jyAM sudhI. hyu - ga.2 paraspai. joDavuM. yuga - na. joDuM, vAsoyuna - na. lugaDAno joTo. ni + yut - nimavuM. - yuvan - puM. juvAna. - yutha - puM. yajJakarmamAM pazu bAMdhavAno khIlo. karavI, kbAmAM rAkhavI. vi + yuk - (karmaNi prayogamAM) judA paDavuM, viyoga thavo. yUropIya - vize. yuropa khaMDane lagatuM. yonitavat - (yunuM preraka kI bhU. kuM.) joDAvanAra. - yu - puM. na. jusarI, jota. yugAntara - na. (yuna - kALa kRta, tretA vagere + antara - bIjo) bIjoyuga athavA kALa. yuk - ga.1 parauM. ane ga.10 joDavuM, ni + yughna - nimavuM, yu - ga.7 u. joDavuM, anu + yut - savAla puchavo, v + yud - kozIza karavI, udyoga karavo, tti - strI. prIti. yuk - strI. yuddha, laDAi. yuvati - strI. juvAna strI. su. saM. mandirAntaH pravezikA joyasamAna - puM. (yoya - puM. yoddho + samAna - puM. ToLuM) yoddhAonuM ToLuM, sainya. yauvana - na. juvAnI. ra rakta na. rUdhira, lohI. raGga puM. moTo samAraMbha thavAnI jagyA, nATakasthaLa, raMgabhUmi, sabhA. rAvata - vize. sabhAmAM AveluM, raMgamaMDapamAM AveluM. vi + 6 - racavuM, karavuM. rajju - strI. doraDuM. raNa na. laDAi, laDAi karavAnI jagyA, yuddhabhUmi. yut - ga.4 Atmane. manovRtti vaza | rak - ga.4 paraspai. ijA karavI. ramasa - puM. utAvaLa, avicArIpaNuM. 35 + ram - ga.1 paraai. maravuM, vi + ram - aTakavuM. - ramya - vize. ramaNIya. - razmivat - puM. (razmi - puM. kiraNa) sUrya. 308 saMskRta gujarAtI koza
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra -ga.1 parasmI bUma pADavI. * | -ga.2 parame. raDavuM, zoka karavo, hR- ga.10choDavuM. rUdana karavuM. ra -na. guptapaNuM, ekAntapaNuM, chupI -puM. zivanuM nAma che. vAta, kri. vi. chupI rIte, guptapaNe. - ga.7 u. aTakAvavuM, ghero ghAlavo. hita - vize. vinAnuM. - pu. puruSanuM nAma che. 2- ga.2 paraai. ApavuM. ' - strI. krodha. rAya - 5. raghuno vaMzaja. samAdhi + 46-caDhavuM. vi + rAjU - ga.1 u. prakAzavuM. pa - na. AkAra. nava - na. rAjasamUha, saghaLA - pu. dhULa. rAjAo. - !.dhana. rAnavuna-na. (cA-puM. ane | -puM. roga, maMdavADa, mAMdagI. - na. ghara, mahela) rAjamahela. rojI - na. dviva. mAM vaparAya che. rAjasUya - puM. eka jAtano yajJa che. e) AkAza ane pRthvI. rAjAo kare che. teyas -na. kinAro, taTa, tIra. + rAy - preraka. ArAdhanA karavI, hita - pu. harizcandranA putranuM nAma che. saMtuSTa karavuM. rAmA-strI. rAmanI strI. ' 5 vizeSanAma che .to - strI. saMpattinI devI. zobhA. vi- AraMbha) rAma vigere, rAma ane vaibhava. bIjA puruSo. nizuH- pu. lAkaDI, soTI. rASTranA rAjya, prajA. nayu- vize. nAnuM. vitha - na. dravya, saMpatti. nAyutapu - kri. vi. vahelAM. vid-ga.7 u. khAlI karavuM. ta - ga.1 ane ga.10 u. javuM, 4. ga ra para. zabda karavo. bama 136+ naya - toDavuM, ullaMghana karavuM. pADavI, zora karavo. y+na-ga.1paraai. bolavuM, babaDavuM sukSa - vize. puruSa. vi+ -zoka karavo, vilApa karavo. rila- vize. rUce evuM, game evuM. A + nam - amuka prANIne balidAna vira - vize. sundara, manohara, kiravA meLavavuM athavA nakkI karavuM. [sa sa. saM. mandirAntaH pravezikA 309 ja saMskRta gujarAtI koza ja
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ ava + namyuM.- ga.1 Atmane. AdhAra | jovuM, avalokana karavuM. rAkhavo. totrayapati - puM. (traya - na. traNa - agni + srar - abhilASa karavo, lobha ka2vo, tRSNA karavI. bhaN - ga.1 ane ga.4 paraspai. icchavuM. | vastuno samUha + pati - puM. dhaNI) traNa loka, eTale pRthvI, svarga ane pAtALano dhaNI. tA - ga.2 parauM. ApavuM athavA levuM. nAma - puM. prApti, phAyado. lAlana na. lADa. lAvaNya saundarya. - na. khubasUratI, ramaNIyatA, - nir - ga.6 u. lepa karavo, copaDavuM. qhi - ga.2 u. cATavuM. tnI - ga. 4 Atmane. sajjaDa coMTavuM athavA vaLagavuM, lIna thavuM, garaka thavuM, pIgaLavuM. paraai. pIgaLavuM, lIna thavuM, hrI~ - ga.9 vi + tI - pIgaLavuM. hrIna - (tI nuM bhU.kR.) gupta thayeluM, chUpuM thayeluM. tur - ga.1 Atmane. jamIna upara ALoTavuM. lup - ga.4 parauM. nAza pAmavuM, gupta thavuM, adRSTa thavuM, alopa thavuM. tur - ga.6 u. lai levuM, coravuM, lUMTavuM, chinavI levuM. suvyavjha - puM. zikArI, pAradhI. tU - ga.9 u. kApavuM, kApI nAkhavuM. tevA - strI. lITI. ava + ok - ga.1 Atmane. ane ga.10 su. saM. mandirAntaH pravezikA jo vAr - puM. lokonI niMdA. loLAntaram - na. (anyo noH bhoLAntama) bIjI duniyA. joApavAr - puM. lokoe karelI nindA, duSkIrti. tovana - na. AMkha, netra. homam - na. vALa. | bhomajJa - puM. RSinuM nAma che. srona asthira. novanya - puM. (toha - puM. na. loDhuM + vanya - puM. beDI) loDhAnI beDI. - - vize. caMcaLa, capaLa, va vA: - puM. (ba.va.mAM vaparAya che) eka dezanuM athavA te dezanA lokonuM nAma che. 310, AziSam + vac - AzIrvAda devo, prati + vac - javAba devo, pratyuttara devo, prativacana ApavuM. vajra - yuM. na. vajra, ghaNo kaThaNa paththara. va - ga.10 Atmane. ThagavuM. vaTavRkSa - puM. vaDanuM jhADa. vaDavAnala puM. vaDavAgni, e saMskRta gujarAtI koza
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ samudramAM rahe che ema kalpeluM che. | - ga.2 paraspe. icchavuM, prakAzavuM. vAjhana-pR. (vAr-puM. vANIo) | vAra - puM. agnimAM balidAna vepArIo. nAkhatI vakhate "vauSa zabdanuM uccAraNa, vatsatarI - strI. vAcharaDI. ene devatA gaNe che. vallA - strI. vahAlI, chokarI. var-ga.2 Atmane. paheravuM, varama- . mAravAnI rIta. ni + va - preraka pozAka paheravo. vathatA-puM. (vA-mAravuM ta|vasana -na. kapaDuM, lugaDuM. -puM. thAMbhalo) phAMsI devAnuM lAkaDuM. vatanAyata - pu. (vanAnA - vana- ga.8 Atmane. mAgavuM. strI. strInuM nAma che mAtA-puM. nAza vanitavya - (van nuM vidhyartha ka.) | karanAra) vasantasenAno mAranAra. namaskAra karavAne yogya. | vasA - strI. carabI. vaca - vize. vanamAM upajeluM, vanamAMvasuthA-strI. pRthvI. rahetuM. vastunAta - na. (vahu-na. + gAta - va-ga.1 u. kAtaravuM, kApavuM, vAvavuM, na. samUha) vastuno samUha. nid + var-balidAna ApavuM, arpaNa | mA + 26-ga.1 u. lAvavuM. karavuM.. vAha-. agni. vapusa-na. zarIra. va - ga.2 paraai. vAvuM. -ga.1 paraspe. vamana karavuM, ulTI vAvyatA - strI. nindhatA, Thapako thavI. devAlAyakapaNuM. va - ga.10 pasaMda karavuM. vAya - (vA no prerakabheda) ni+vA - varupa-puM. pANI athavA samudrano deva, holavavuM, bujhavavuM. jaladeva. vAraMvAram - kri. vi. vArevAre. varSa - na.bakhatara, kavaca. vana-puM mela, jalada (pANI ApanAra), varSa-na. varasavuM te, vRSTi. vAdaLuM. varSamU-pu. deDako.. vAtmiputra-puM. vAlino chokaro, vAnaromAM var-ga.1 Atmane. DhAMkavuM. mukhya. . vatnI- pu. na. kIDIoe rahevAne vAlmIvi- puM. RSinuM nAma che. mATe karelI TekarI. vAsara-5. nadivasa, vAra. zaka su. saM. mandirAntaH pravezikA paNa 311 saMskRta gujarAtI koza ?
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavuM. vAva-. indra. viddha - (vyarthe nuM rmaNi bhU.ka) vAsiSTha - paM. vasiSThano vaMzaja. vidheluM, ghAyala thayeluM. vigha - vize. khIleluM, praphullita, vidyA - strI. vidyA. vikaseluM. vida{ - (vid jANavuM' nuM vartamAna vipatti - vize. parAkramI, zauryavAn phi.) jANatuM, jANanAra. vidyArthamAne - (vi - pUrvaka ra "javuM nuM vilim -. zatru. preraka karmaNi vartamAna pha.) vicAratuM. vidhA-puM. sarajanahAra, sRSTikartA vicitra - vize abhUta, navAI jevuM. brahmadeva, daiva. viThTha-ga.1 paraai. javuM, pAse javuM. | vinaI - (vi + na nuM bhU.kR.) nAza 3+ vin - ga.1 Atmane. ane ga.7] pAmeluM. paraspe. kaMpavuM, bIvuM, kaMTALavuM. vipAza-puM. bandhana, pAza. vi + vid-ga.3 . juduM pADavuM, bhinna vipina-na. vana. vipra - pu. brAhmaNa. viDa - ga.10 macaDavuM, mazkarI karavI. vibuddha- pu. deva. 'vittavat - vize. paisAvALuM. vimak-puM. nAza. vitRM - vize. (vi - vinA + g - vimADavA - paM. RSinuM nAma che. strI. icchA, tarasa) icchArahita. vibhUti - strI. saMpatti, udaya, vid - ga.2 paraai. jANavuM. prabhAva, mahattva. vid-ga.7Atmane. dalIla karavI, takarAra vimavitA - strI buddhino abhAva. karavI. - vimura - vize. (januM moM pheraveluM che ni+ vid-preraka. ApavA mAMDavuM, arpaNa te) ADA mukhavALo, pratikUla. karavuM, khabara karavI. virahita - vize. juduM pADeluM. vira - 5 (ba.va. mAM vaparAya che) dezanuM virodha - 5. sAmApaNuM, ulaTApaNuM. nAma che, varADa prAMta. virodha -puM. maLatApaNuM. 'videzamana-na. (virA - puM. paradeza) |visita-na.krIDA, khela, vilAsa. paradeza javuM te. vinuna - (vi + nupUnuM bhU.ka.) nAza viveda - . dezanuM nAma che.(ba.va.mAM pAmela. vaparAya che.) vivAvidhi-puM. (vivAda-muM. lagna jika su. saM. madirAnta pravezikA dara 312 mI saMskRta gujarAtI koza dUdha
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ + vidhi - puM. kriyA) lagnakriyA. vividha - vize. judAjudA prakAranuM. + A + viz- praveza karavo, dAkhala sam + thavuM. viz - puM. hiMduonA cAra varNo | tapasIlavAra. (brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zUdra)mAM trIjo varNa, strI. raiyata, loko. vistAra - puM. phelAvo. vismaya - huM. acaMbo, Azcarya. C vijJaptitR -puM. katala karanAra. vita - vize. vihnita, jemAM aDacaNa AvelI evuM. vizighra - puM. bANa. + fasta - laii. (fa bhU.kR.) vakhaNAyeluM, prakhyAta. viziSTa - vize. AbarUdAra (mANaso). | vihAya - (vi pUrvaka haiM| "tyAga karavo" zru nuM karmaNi | nuM avyaya bhU. kR.) tyAga karIne, tajIne. vihita - (vi + dhA nuM karmaNi bhU.kR.) zAstramAM vidhAna kareluM, dharma zAstramAM kaheluM, zAstranirdiSTa. vizvataH - kri. vi. sarvadizAe. vizvanAtha - puM. jagannAtha, izvara. vizvapA - puM. sarvano 2kSaka, izvara. vizvavAd - puM. jagatno rakSaka athavA | vihnana - vize. gabharAyeluM, bebAkaLuM thayeluM, pIDita. viddIna - vize. vinAnuM, virahita. Azraya. - vizvasanIyatA - strI. vizvAsa utpanna | vIrarasa - puM. yuddhotsAha zRMgArAdi nava kare evI zakti. rasamAMno eka. vizvavRt - puM. sraSTA, brahmadeva. vizvAvasu - puM. garvanuM nAma che. vizverevA: - puM. (ba.va.mAM vaparAya che) sarvedevo. viTTapANi - puM. devapuruSone sukha ApanAra, viSNu. viSNuzarman - puM. vizeSa nAma che. vistarataH kri. vi. vistArathI, - vik - ga.3 u. cAre tarapha pharI vaLavuM, gherI levuM. vivALa - puM. na. zIMgaDuM. - jju su. saM. mandirAntaH pravezikA airamferit - zall. (armferit - zall. lazkara, senA) vIronI athavA yoddhAonI senA. varSa - vize. varavAne icchanAra. 6 - ga.5 u. DhAMkavuM, apa + A + haiM - ughADavuM, viSaya - puM. indriya sukha ApanAra | Ja + 6 - kabajAmAM rAkhavuM, dAbavuM, padArtho. vi+ vR - samajAvavuM, vivaraNa karavuM, sam + vR - baMdha karavuM. 313 saMskRta gujarAtI koza
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni + 3 - ga.10 sAmA thavuM, pratibandha vega - 5. jhaDapa, vega, gate. karavo, koI paNa vAtanI viruddha athavA te raLi-veLA - strI. guMthelA vALa, na karavA samajAvavuM. kabarI. vRkSanUna - na. (vRkSa - 5. jhADa + mUna - vipu - strI. vAMsa. na. mULIuM) jhADanuM mULa. velanA- strI. duHkha, pIDA. juna - ga.1 ane 7 paraai. tathA ga.2 Tiza, vepa- puM. pozAka. Atmane. ane ga.10 dUra rahevuM. - ki-a. pAdapUraNArthaka. vRjhina - . duSTa manuSya. vitravya -na. vedanA, pIDA. gati + vR-jatA rahevuM, veva -na. caturAI. A + vRt - viTaLAvuM, pAchA pharavuM. | vaivigha - vize. veda saMbaMdhI. * pravRta-(prerakabhedamAM) pravartAvavuM, dAkhala thasa- pu. vedhasano putra. karavuM, cAlatuM karavuM. vaiyAvarA- . vyAkaraNa jANanAra. vRta-na. banAva. vaiSaNa - na. saMkaTa, vipatti. vRttAnta - . banAva, ahevAla, ItihAsa. |ca - (vi + ar nuM. bhU.ka.) vRttAntajhavA - na. (vRttAnta, zravaU - TkhulluM. spaSTa, ughADuM. na. sAMbhaLavuM te) itihAsa athavA banelI | vyati - paM. bAtala mUkavuM te, vAta sAMbhaLavI te. abhAva. vRtti- strI. AjIvikA, gujarAna. thata - (vyanuM bhU.ka.) pIDita. vRdan-puM. vRtrane mAranAra, Indra. - ga.4pararma. bhoMkavuM, vidhavuM, vRthA - kri. vi. phogaTa, vyartha. | ghAyala karavuM. vRddha - vize. gharaDuM. vyaya - puM. kharaca. vRddhi - strI, udaya. vyAvaU - na. vyAkaraNa. vRziva-. viMchu. vyAdhita - vize. mAMduM, rogI. 6-ga.1 paraai. varasAvavuM, vRSTi karavI. vyani - paM. gAMDo hAthI. reDavuM, dhADapADavI. | vyAsa - pu. mahAbhAratanA racanAra, vRtna-puM. zudra, pApI, vahI gayeluM mANasa. |RSinuM nAma che. vRSTi- strI. varasAda. vrataSyi - vize. jene vrata athavA vR- ga.9 u. varavuM pasaMda karavuM. | niyamo AcaravAnI hoMsa hoya te. su. saM. mandirAH pravezikA paNa 314 EE saMskRta gujarAtI koza da
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ varzI - ga.6parauM. kApaNI karavI, | mAMDavo. phADavuM. vIDA - strI. lajjA, zarama. za A + zaMt - ga.1 Atmane. AzA rAkhavI, umeda rAkhavI. za - ga.5 parauM. zakavuM, zaktimAna thavuM. zabda - puM. na. gADuM. . zam - na. chANa. zatanA - strI. duSyanta rAjAnI strI. Ajya - vize. banI zake evuM. za - puM. IndranuM nAma che. zarunid - puM. zakra athavA Indrane jItanAra, rAvaNano putra. zAdhmA - puM. zaMkha vagADanAra. zak- ga.10 parauM. ThagavuM. - gifaufa - y. (grait - Savell) Sa. zatAyuk - vize. so varSa jIvanAra. zatrutam - kri. vi. zatruthI. zar - ga.1 nAza pAmavuM, kSINa thavuM. zanaiH - kri.vi. dhIme dhIme - avyaya bhUpR. zabda - puM. avAja, zabda zarAva - puM. eka jAtanuM vAsaNa che. zarIran - vize. zarIravALuM, puM. manuSya, dehadhArI. zam - a. sukha, kalyANa. zALAcit - vize. Azraya zodhanAra. zaramaGapa - puM. na. bANono banAvelo " su. saM. mandirAntaH pravezikA zarvarIza - puM. (zarvarI - strI. rAtrI) rAtrIno svAmI, candra. zajJa - puM. sasaluM. zAda-puM. candra. rARRt - kri. vi. haMmezAM. - vi + zat - ga.1 paraai. mAravuM, nAza karavo. zastravidyA - (zastra + vidyA) laDAInI vidyA. zastrasaMpAta - puM. (zastra, saMpAta - puM. paDavuM te) zastraprahAra. na. sarva prakAranA hathIyAra. zastrAstra zA - puM. zAka, bhAjIpAlo. zApa - puM. zrApa. zam - ga.1 u. zApa devo, zaCA dharmazAstramAM kahelo pratibaMdha. ga.2 parauM. rAja karavuM, zAvaja - puM. pazunuM baccuM. zAs niyamamAM mUkavuM, zikSaNa ApavuM. zAstrapratiSeSa - puM. (zAstra dharmazAstra + pratiSeSa - puM. aTakAva) na. - 315 - - zivin - puM. mora. zikS - na. mAthuM. zirISa - na. eka jAtanuM puSpa. zilAsaMyAta - puM. paththarano Dhagalo. saMskRta gujarAtI koza
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ zin - ga.7 paramai. pRthapha karavuM, ||zova - vize. zokathI viThThala, vi + zin - tapasIlavAra kahevuM, vizeSa | zokapIDita. kahevuM. zyAma - vize. kALuM, nIla. * zI - ga.ra Atmane. sUI rahevuM, uMghavuM, | zrama - muM. thAka.. gati + zI - caDhiyAtA thavuM, pAchaLa pADavuM, | zrA - ga.2 paraai. rAMdhavuM. jItavuM. zrAnA - (zra+nuM bhU.ka.) thAkI gayeluM. zIta - vize. ThaMDuM. zrAva - pu. zrAvaNa mahino. zItA -na. TADhathI rakSaNa * * zri - ga.1 u. vaLagavuM, Azraya zItana - vize. ThaMDuM levo, zIta - na. susvabhAva. san + fzra - Azraya levo, AdhAra zaui - strI. motInI chIpa. rAkhavo. vi- vize. pavitra. zrI - ga.9 u. rAMdhavuM. gunaHpucha-paM. vizeSa nAma che. zrI - strI. dhana, lakSmI. gunopa-paM. vizeSa nAma che. zrIhari-puM. viSNudevanuM nAma che. gunottAna-pR. vizeSa nAma che. zra - ga.pa paramai. sAMbhaLavuM. zu -paM. na. kanyAnA mAbApane je paisA | zratimanohara - vize. (zrati - strI. ApelA hoya te. (asala te paisA kanyAnI | karNa, kAna + manodara- vize. ramaNIya) kismata tarIke ApavAmAM AvatA hatA.) | zabhUSA - strI. sevA. Ui - - strI hAra. zuSyi - vize. zaktimAnuM. man-pu. zobhA. zUnya -paM.na. khAlI, rahita. zrotra - na. kAna. zUnyamuvI - strI. sunA moMvALI, phIkA | zrotraya-na. be kAna. movALI, jhaMkhavANI paDelI. : - na. AvatI kAlanuM kartavya. nit-puM. zivanuM nAma che. zvana - puM. kutaro. - na. ziMgaDuM. zam - ga.2 paraai. zvAla levo, vi + gR- karamAvuM (karmaNi prayogamAM).. ni + zram - zvAsa levo, zaSa-puM. na. bAkInuM, bIjA badhA. | vizvam - vizvAsa rAkhavo, vya - 5. rAjAnuM nAma che. san + + jam - dilAso Apavo, E88 su. saM. mandirAntaH pravezikA ?i 316 4 saMskRta gujarAtI koza TEST
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairyadharavuM, zrApa-puM. zikArI pazu, pazu | gabharATa. saMmohana - na. eka adbhuta zastranuM nAma saMyama-5. kabajo. saMdhyAtIta - vize. (saMdhyA - strI. saMyamik-puM. jeNe indriyo vaza karI che saMkhyA + atIta - vize.bahAra gayeluM) evo sAdhupuruSa, yati. asaMkhya. saMvatsara-puM. varSa saMta - (samsa nuM .kR.) ekaThuM saMvarta - paMgoranuM nAma che. thayeluM. saMvarta - pu. samudramAM rahenAra eka saMgrAma - . yuddha. agninuM nAma che. saMjaya-paM. vizeSa nAma che. saMvAsa-puM. ekatra rahevuM, sobata. saMtuSTa - (sam + tun nuM bhU.ka.) khuza thayeluM, saMtoSa pAmeluM. saMsamu - strI. saMsarga athavA saMbaMdha choDI de che te. saMda-puM. zaka. saMdhyA - strI. sAMja, jhaLavAMjhaLuM, saMsAra-. duniyA, prapaMca. saMdhyAkALa (vahANe ane sAMje jhaLAMjhaLAM saMsAra - na. (saMsAra - . saMsAra. vakhate ane bapore brAhmaNo Izvara prArthanA dunIyAnI sthiti + suE - na. sukha, siMdhyA kare che.) upabhoga) saMsArano upabhoga, duniyAnI sthitinuM sukha. saMtA-puM kavaca. saMparka- pu. saMbaMdha. saMskRtimA - strI, (saMskRti- strI. A duniyA, saMsAra + vArtA - strI. khADo) saMpAdana - na.meLavavuM te. saMsArarUpI khADo. saMvlAya-puM. rIvAja, paraMparAthI cAlatI saMsmartavya- vize. yAda rAkhavA lAyaka. rIta, zirasto. savana - vize. sarve. saMbhava - puM. saMbhava, banI zake evI | sArA-puM. AkhuM, badhuM, samIpa. sthiti,zakyatA. soya- vize. krodhamAM AveluM. saMbhavita - (sam+ jUnuM preraka karmaNi | bhU. ku.) dhAreluM, banI zake evuM dhAreluM. sA-puM. mitra. saMghaSaNika - paroNAgata. paroNo - pu. sAsArika padAthomAM Asakta - Ave tyAre tene AdarasatkAra karavAno rahevuM te, saMbaMdha. BE su. saM. mandirAH pravezikA dazaka 317 saMskRta gujarAtI koza ,
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ saccaraNavrata sadAcaraNa rUpI niyama. sauM - ga.1 parastra. vaLagavuM, vi + ati + sar (vyatiSajJa) - ekatra karavuM, - na. (vrata na. vrata) |samArM - puM. sabhAmAM besanAra, - sam + A + sajja - coMTavuM, joDAvuM. satkRti - strI. sAruM kRtya, puNyakRti. sattama - vize. zreSTha, uttama. - sattvAnurupa - vize. potAnI zakti athavA moTAine yogya. satpuruSa - puM. sAro puruSa. - na. yajJano samAraMbha, samUmi - satra strI. yajJabhUmi. satsaMgati - strI. sadguNInI sobata. sad (sI6) - ga.1 parasaiM. besavuM, - A + sat - pAse javuM, X + sa - prasanna thavuM, sam + A + sat - meLavavuM, jaDavuM. X + sat - (preraka bhedamAM) khuza karavuM, prasanna karavuM. savasat - vize. sAruM ane naThAruM. savAcAra - puM. (sat - vize. sAruM + pu. AcaraNa, vartana) "sadAcaraNa, sadgha rtana, vize. sArI AcAra cAlavALuM. - - sa: kri. vi. tarata ja, tatkALa, hAlamAM. sanAtha - vize. yukta, vyApta, rakSita. - sapatI - strI. sokya. ... su. saM. mandirAntaH pravezikA sabhAsada. sarvoya - vize. tesama - barobara + | yi - strI. karavuM te, jenuM vartana sarakhuM che te) sarakhI karaNIvALo, niSpakSapAta. samantam - kri. vi. AsapAsa. - samantAt - kri. vi. AsapAsa. samantram - kri. vi. mantra sahita, mantra bhaNIne. samasta - vize. badhuM. | samAna - vize. vyApta, pUrNa. samAnama - puM. sobata, sahavAsa. samAna - vize. sarakhuM. samAivita - (sam + A + rajU nuM preraka karmaNi bhU.kR.) mUkeluM. samiT - strI. uduMbara jevA koi paNa pavitra jhADanI homAgnimAM nAkhavAnI nAnI DALIo. | samIhita - vize. iccheluM, icchelI vastu. samudyama - puM. udyoga. samupAda - vize. vadheluM. samupAta - (sam + 35 + A + jUnuM karmaNi bhU.kR.) ekaThuM thayeluM. samyak - kri. vi. zuddha rIte, sArI rIte. 318 sabhyar - vize. sAruM. samrAn - puM. moTo rAjA, sArvabhauma. saMskRta gujarAtI koza
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ safo - kho - strI. mArga, rIti, | kakaDAmAM. vyavasthA. sahara:- kri. vi. hajAro. saramA - strI. devadAsInuM nAma che, sihA - pu. madadagAra, sobatI. devonI kutarInuM nAma che. sahi! - vize. vilakSaNa, zaktimAnuM. sarasvatI - strI. nadInuM nAma che. sAM - na. sAMkhyazAstra. sarvataH- kri. vi. dareka dizAe. mAMnAduvaka - vize. jeNe kavaca pahereluM sarvabhUtAni - na. pra. ane ddhi. ba. va. |che te. badhI hayAta cIjo, sarva padArtho. sAkSa-kri. vi. pratyakSa. sarvavid- vize. saghaLuM jANanAra. sAgara - puM. samudra. sarvatra - na. (sarva - saghaLuM + sva-saravya - na.pradhAnapaNuM. na.) saghaLuM vitta, saghaLI saMpatti. | |sAda - muM. goranuM nAma che. sarvAbhipretahetu - (abhipreta, abhi + pra sAthuM - ga.pa paraai. sAdhavuM, meLavavuM, * rU nuM kamaNi bhU. ku. IccheluM) sarve siddha karavuM. icchelI cIjanuM kAraNa. | sAdhArA - vize. sAdhAraNa, madhyama salina - na. pANI. paMktinuM. savi7 - . sUrya. sAdhu- kri. vi. sArI rIte. vismaya - vize. vismaya yukta, sAthag - vize. (sAya - vize. sArI sAzcarya. + vRtta - na. vartaNaka) sArI sohA- vize. (- sAthe + zo-| vartaNukavALuM. paM. zoka) zokayukta, duHkhathI pIDita. sAmAnya- vize. sAdhAraNa. nivara - vize. sipAI sAthe. samitheno - strI. yajJano agni sa-ga.6 paramai. taiyAra thavuM, sajja |saLagAvatI vakhate bolavAmAM Avato thavuM. 3 + sa6 - zaktimAna thavuM, lAyaka sAyana- a. sAMje. thavuM, yogya thavuM, sarakhA hoya ema * sAra-puM. zakti, mukhya aMza. lAgavuM. sAramera -paM. saramAno putra, kutaro. satra - na. hajAra. phasAI - a. sAthe (svatIyAnA yogamAM sahaaNA - kri. vi. hajAra rIte, hajAro vaparAya che.) mannA su. saM. mandirAntaH pravezikA 319 nuM saMskRta gujarAtI koza ,
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvapIra - vize. sarva pRthvIno (rAjA) | supri - vize. sugandhayukta. sAvadhAna - vize. ( ane mavathAna - surAtmaya - 5. (sura - deva + mAtraya na. dhyAna) avahita, sAvadha... --|-puM. sthAna) devonuM sthAna, svarga. sAvitrI - strI. Rgvadano pavitra mannA yuvafzata - na. (suvai - . jene sAmAnya rIte gAyatrI kahe che ane je | sonAno sikko + zata - na. so) dararoja badhA brAhmaNo bhaNe che te. | sonAnA so sikkA. sAkSartha - vize. (badvIti samAsa) | vinIta - vize. namra. adbhuta vartaNuMkavALuM. sudatima - vize. jIva jAna, pyArAmAM sAvya- na.maitrI, madada. pyAro. sAhitya - na. akSara vidyA, nibaMdha, Jv + jU - ga.2 Atmane. prasava vAmaya. | karavo, janma Apavo. sitA- strI. retI. v + jU - ga.4 AtmAne. prasavavuM, siddhi-strI. saMpAdana karavuM te, kAryasAdhana | utpana karavuM. karavuM te. TU - ga.6 paramai. preraNA karavI, sid-ga.1 parasma. zAsana karavuM. | AgaLa haDaselavuM. sa - ga.5 . somavelIno rasa kADhavo. | sUoi - strI. - sArI + ni - pra+-ga.1 paramai. ane ga.2 paramai. strI. vANI) sArI vANI, sAruM prasava karavo, janma Apavo. bhASaNa, zuddha vivaraNa. su - (zabdonI pUrve mUkavAmAM Ave che) | sU-ga. 10 paramai. sUcavavuM, sAruM, zobhana, subru. sUta - puM. sArathi. zIva-5. vAnaromAM mukhya vAnaranuM nAma | sUtRta - vize. madhura, priya, satyapriya. che, e rAmano madadagAra hato. sUryavaMza- . sUryano vaMza sutyAvina - na. somayajJamAM je divase - ga.1 paramai. doDavuM. somavelIno rasa pIe che te divasa. nin +- (preraka) hAMkI mUkavuM. suthAryAni - vize. (sudhA - strI. sam+sunna-joDavuM, samAgama karavo, amRta) jemAMthI amRta Tapake te. 3 + sUnuM - tyAga karavo. amadA- strI. arjunanI patnI. sevAniveza - pu. lazkaranI chAvaNI sukSa - na. annanI puSkaLatA, puSkaLa rendra- vize. indra sahita....' anna. ja su. saM. madirAntaH pravezikA zira 320 kimI saMskRta gujarAtI koza ja
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ sevana na. cAkarI karavI te, Azraya | stab- ga.9 parauM. aTakAvavuM, akkaDa levo te, AcaravuM te. sevA - strI. cAkarI. so ga.4 52svai. puruM karavuM, anna stu - ga.2 3. thavuM, magarUra thavuM. stambha - puM. zAMbhalo. ANavo, nAza karavo, para + ava + so - pariNAma thavo, vi + ava + so - TharAva karavo, nizcaya | karavo, prayatna karavo, kozIza karavI. socchvAsa - vize. sajIva, zvAsa sahita. vakhANavuM, ami + stu - stuti karavI, stavana karavuM, vakhANavuM. sam + skrU - ga.pa u. DhAMkavuM, pAtharavuM, vikheravuM. TM - ga.9 u. DhAMkavuM, A + skrU - DhAMkavuM, pAtharavuM, AstaraNa karavuM. sopAna - na. pagathiyuM, nisaraNI. somavaMzavibhUSaLa - vize. (soma - puM. | strI - strI. bhAryA, strI | ava + sthA karavI, caMdra) caMdravaMzano alaMkAra, caMdravaMzano zobhAvanAra. saumya - vize. zAnta, namra, anugra, | 35 + sthA - pAse javuM. manojJa. sauyavasi - puM. suyavasano putra. saurAjya - na. sAruM rAjya. sauvaLuM - vize. sonAnuM baneluM svataMt - (vartamAna kR.) paDatuM, Thokara khAtuM. stana - puM. kuca, thAna, kucAgra. stavajra - puM. jhumakhuM. stam - ga.1 Atmane. ane ga.5 parauM. akkaDa athavA nizcala thavuM, magarUra thavuM, coMTI javuM. jju su. saM. mandirAntaH pravezikA - rahevuM, vasavuM, sthiti sthAvaranama - vize. (sthAvara - vize. acaLa, sthira + jJama vize. cara) carAcara. sthita - (sthA nuM bhU. kR.) rahetuM, vasatuM. | zrUtaoza - puM. RSinuM nAma che. snA - ga.2 paraA. nAhavuM. snAyu - strI. snAyu. dhvanita - na. bhulacuka. stan - ga.1 parauM. bUma pADavI, nirdU - ga.4 paraspai. sneha rAkhavo. - garjanA karI. stu - ga.2 paraai. srAva thavo, paDavuM, TapakavuM. snu - puM. na. zikhara. . spRhA - strI. icchA. d - ga.6 paraai. phoDavuM, bhAMgavuM, 321 saMskRta gujarAtI koza
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ phuTavuM, phATavuM. vAya - vize. svAdhIna. paritAripu - na. vikaseluM vuiM - ga.1 paramai. svara karavo, atimuktalatAnuM phula. --- avAja karavo. mita - na.moM malakAvavuM te. ghera - . pasIno, parasevo. vi + 5 - visarI javuM, vismRta - zvetrava- puM. pasInAnuM bIMdu. visAreluM. cara - . ratha. svAtavya - na. potAnI pharaja. - a. pUraNArthaka, vAtamAM vaparAya svAviyo - puM. potAnA sagAMthI viyoga. havat - kri. vi. haThathI, baLathI. - (nanuM karmaNi bhU.ka.) marAyeluM, svara - pu. zabda, garjanA. | mAreluM. sva-ga.ra paraai. sUvuM. - ga.2 paraspe. mAravuM, vana-. samaNuM. vAya - nAma dhAtu. svapna AvavuM, gAma + ha ke A + n - mAravuM, samaNAmAM bolavuM. + - mAravuM, nAza karavo. svayaMbhU - vize. potAnI meLe utpanna hanuma-5. hanumAnuM, mArUti. thanAruM. hA - a. Azcarya athavA khedasUcaka avyaya. svayaMvarona - . (svayaMvara - 5. pote vara pasaMda kare te + vAta - pu. samaya) - vize. mAranAra. svayaMvarano vakhata. ha -pR. ghoDo. svayam- a. jAte, pote. - pu. ziva. svara- . dhvanI. DhA -puM. brAhmaNanuM nAma che. svAmI - vize. svarga icchanAra. haridvAra - na. himAlayanI taLeTI vahita - na. potAnuM kalyANa. AgaLa eka pavitra sthAnanuM nAma che. svAti- strI. nakSatra. jhika-puM. rAjAnuM nAma che. svAH- pu. svAda. davya - na. balidAna. vADuM - vize. madhura, rUce evuM. hA - ga.3 paratrya. tyAga karavo. svAmin-puM. dhaNI. hA - ga.3 Atmane. javuM, | sad + dA - uMcuM javuM, caDhavuM, su.saM. mandirAntaH pravezikA 322 : saMskRta gujarAtI koza na
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ levuM. san + ha - besavuM. haart - . hIro. hAdri- vize. haLadarathI pILuM kareluM. du-ga.3 parasma. homa karavo. hAtha- na. hasavuM te. | mapa + A + - ga.1 u. ANavuM, phAyavArya - na. hasavA jevuM kRtya. hi- ga.5 paramai. javuM, |dayaparijhal-vize. (laya- na. haiyuM v + ri-mokalavuM. | mana- na.marmasthAna +fcha-kApavuM) {i - ga.1 ane 7 paraspe. ane hRdayanA marmasthAnane kApanAra. ga.10 mAravuM. hiMsA karavI. nAza ?i - saMbodhanano artha batAvanAra, karavo. -1 aho, re. fhastra - vize. khunI, mAMsa khAnAra, tu -. kAraNa. mAMsAhArI. ro- puM. jenuM kAma manna bhaNavAnuM che himapAta - pu. barapha, hima, ThaMDI. | evo yAjJika gora. himAna - 5. himAlaya parvata. mA+ni+Dha-ga.2 Atmane.chupAvavuM diveva - puM. uMdaranuM nAma che. vi - vize. laghu, TUMkuM. hIna - vize. rahita |ii - ga.3 parasma. zaramAvuM, lAjavuM. bone sevAmacaM- bhogamAM rogano bhaya che. | vaiAthemevAmayam-vairAgya e ja abhaya che. ja viMra vRtti dunanA ?- durjano zuM nathI karatA? 8 su. saM. madirAntaH pravezikA ja 323 mAtra saMskRta gujarAtI koza che
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAtI saMskRta koza A | mahinuM sa. e. va. akhaMDa - Avaratan kri.vi. | | A agatyatA - gurutve na., mahattva na. AgevAnaphIturI - pradhAna rAjadrohi agatyatAnuM kAma - guruvarya na. aMgadeza athavA jaMgaloko - phA!Aghe dhakelAyeluM bhArita.kakSA(ba.va.mAM vaparAya che) ti, (d + nuM preraka bhU.kR.) aja - mana muM. ADeraste - Wthama kri. vi. ajavALIyuM pakhavADiyuM (cAndramAsanuM) AMdhaLuM -anya vize. zuklapakSa puM. Apa sAheba-mAvAnuM athavA mavAnuM aDakatuM - nAna vize. pra. e. va. atimuktavelo -atimutratA strI. AbarUdAra - viziSTa vize., agAdha - mApa vize. AbarUdAra kuLanuM - mAnavata anna - mana na. vize, vanIta - vize. apavAsano dahADo - 35vAsadana na. |AvavuM te - mArAmanana., mAma . (upavAsa - paM. upavAsa + lina - na. | AzIrvAda - mazin strI. divasa) Azraya vagaranuM - manAtha vize, amara - amRta ( nuM .ka.) = + 5, |ganAtha vize. mamaravize. Asaro lIdhelIjagyA-AzrayasthAnanA artha - gaI chuM. Aso(mahinAnuM nAma che.)-gAcina puM artha vagaranuM-mayuw (.ka.), anuSapa| | ALasu - enasa vize., jina - avarya - nirvanaya vize., Ta. nirvanaya vize., lim + |i vize. avicArathI-ramata,moTA kri. vi. IkvAkao (rAmanA kuLanA rAjAo) - aviveka marApuM. rAvuM chuM. (ba.va. mAM vaparAya che.) asala - ga, mAnuM sa. e. va., mAlI, su. saM. mandirAntaH pravezikA nuM 324 gujarAtI saMskRta koza |
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchA - kSiA strI, vAma pu. | IjA-manaI puM, pIstrI , saMvedanana. kai jAtanuM vIza vize. IndrajIta (rAvaNano putra) - kundanipuM. kaThora -paSa vize. (zabdo), ImAnadArIthI - vijyA, nika. paruSAkSara - vize. kaMThI - rAjapuM. ugAmavuM - snAna preraka. * kadarI -varya puM. uMcuM - 3Sya vize. | kadI nahIM-navalA, naiva a., ti ucheravuM - san + aI (66 no a. kapaTayukta jugAra - paTakUta (paTaujjaDa - nirjana vize. - na. chaLa + cUta - na. jugaTuM) utAvaLathI - saptamamkri.vi. kamaMDala - mahatu puM. upara, tarapha-prati (enAyogamAM nAmane kammara -madhyana. ki.vi. lAge che.) kamAvuM - ga.1 paramai. upAya - 35 pR., aspRpA !. kalijJadeza athavA kalinganA loko - vatiH (ba.va. mAM vaparAya che.) kahetuM - mithAna (mi + thA nuM Rgvada (eka vedanuM nAma che.) verapuM. vartamAna ) kahevuM-Ama + thA, kahevAtuM - mahita kAgaLa - patrana. ekadama - sadasA kri. vi. eka bIjA sAthe athaDAvavuM te - kApavuM te - che !. * paraspara saMya na. kAma - vArtha na., panna na. e hetu pAra | pADavAne - panAvAta kArtavIrya (eka rAjAnuM nAma che ene oLaMgavuM- + + ga.1 ane ga.4 | parazurAme mAryo hato) - tivIrya puM. paramai. kAraNa ke-vataH a., dA. osaDa - saupaNa na, auSadha strI. | kAvataruM - paTAla puM. osaDamAM kAma Ave evI vanaspati, | kiMmatI-mahaddhavize. sAmAnya rIte vanaspati. ---- | killo-supuM. su. saM. madirAH pravezikA nI 325 vizva gujarAtI saMskRta koza che o |
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumArasaMbhava (kAlidAsanA kAvyanuM nAma che) | kheMcAyeluM -vitnobita (vi+junuM - kumArasaMbhava chuM. karmaNi bhU.ka.) kuLa - guer na. | khetIvADInA kAma mATe - vAhito, kRpAthILa - siMgha (ti nuM bhU. ku), vivo . sada vize., pAla vize. khoTuM - vUimana vize. kRSNanI bena - strI. | khovAyeluM - gaSTa (bhU.ka.) keTalIkavAra - rativRtvaH a. -- keda karavuM - vArAhe nizi | gaI rAta -ati rasarI strI. keLavaNI - adhyayana na., vinayana na. kaikeyI (dazarathanI eka patnInuM nAma che) gaNAyeluM - ramata (kamaNi bhU. jevI strI. pha), siddha (bhU. 6), pariNIta (karmaNi bhU. ku.), koI koI prasaMge - vanevane bita (kamaNi bhU. ku) koI koivAra - - garIbAI - ni., tistrI. kuhADI - paNa puM. garva karanAra - uddhata (bhU. 6) krUra -nRzaMsa vize. garviSTha - anila (bhU.). krodhAyamAna thayeluM-suddha(yanuM bhUpha) gAdhi (rAjAnuM nAma che) - paM. phreMca (eka jAtanuM pakSI che) - joruM chuM. gulAmagiri-vacana. kauzalyA (dazarathanI eka patnInuM nAma che) -aurAnya strI. gora - 35ththA puM, purohita puM. kSaya pAmeluM - dgA (vaMzAnuM bhU.), chinna (dcha nuM kamaNi bhU.kR.) | ghaDo-puM. ghaNuM - kri. vi. ghaNuM kharuM-prAye a.kri. vi.pratha: khAI-3nyA strI. a. kri. vi. khAtarI karavI - prati + rU (preraka), gharaDAonuM patuvaitA-davize. pratIti . | ghoDIuM- strI. khArIluM samarthana vize. khuMcavI levuM, chInavI levuM - apa + | candraketu (rAmanA bhAI lakSmaNano su. saM. mandirAH pravezikA na 326 gujarAtI saMskRta koza ga.1
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ putra) - vatu puM. | jarAsaMdha (dazanA eka rAjAnuM nAma che) - camatkArika - sadgata vize. jarAsaMdha puM. .. cAhavuM - nid ga.4, tene cAhe che| jarUra hovI -apa + raMga.1 Atmane. tasminsnihyati. jaLakaNa - vaUT 5., tIra chuM. comAsuM - varSa (ba.va.mAM vaparAya che.) jADI - dhUna vize, viputra vize. jAte - svayam a. jAtrA -yAtrA strI. chAtI - vakSana. jAla -nAtana. chAtI phATa-pramuovmkri . vi. tarIke jItanAra - vikipupuM. vaparAya che. jIvatI-navanI (nInuM kartarivartamAna chAparuM- chavi na, padata na. ka) strI, savA strI. briIva - pu. cheDavuM - tun ga.6 paraspe. jIMdagI +sa(sadane ThekANa) a. sAthe.] chetaravuM - gati + sanma thA, vi + + juduM - bina (karmaNi bhU.kR. mit + nama, vagUga. 10 Atmane. uparathI) chelluM -rarama vize. juduM juduM - vivigha vize. chevaTa - 36 pu., avasAna na. |joDAyeluM-niyu (karmaNi bhU.kR.), thara pariNAma paM. chevaTe - vigere. niyuktaH choDI mUkavAmAM AveluM -mua (punuM jyota -ziva strI. karmaNi bhU.kR.) jyAre jyAre, tyAre tyAre - ya - tadA tadA jagyA (hodo) -pana. jaDamULathI kApI nAkhavuM-3 mUga. jhaTavAyeluM-gaNita (fkSanuM kamINa 10, 3rAthima hetvartha ku. jati - vAnaprastha kuM., yati muM. janAvara - pazupuM. jamadagni - (RSinuM nAma che) -| TIkAkAra-TIvAvarakuM., cAmuM. namarina puM. - Teka-svAminAra puM. jamIna-bhUmistrI. su. saM. madirAH pravezikA 327 5 gujarAtI saMskRta koza
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 Thapako devo - nir + martya ga.10, prati + A + viSNu ga.6 Da DAkhaLI (phulanuM mULa) - dhandhana na. DALI - zArA strI. OM haiM karavuM - A + Q ga.1 ta takarAra - vAviyAna puM. tattva jANanAra - tattvavid puM. - tanmAtra madana. -- teja - sattva na. tejasvI - relIpyamAna (vartamAna kuM.) vignAnavAna (vartamAna kR. te pramANe - tathA ca, tathA, tham taiyAra thayeluM - dAta (v + tham nuM bhU. - kR.) tochaDAi - avinaya puM. tha thALI-sthAnI strI. thApaNa khyAla puM., nikSepa puM. thAMbhalo - mma zuM. da dagAbAja thavuM - ga.4 parasaiM. dayA - vA strI. dayAthI pIgaLeluM - tyA vize. su. saM. mandirAntaH pravezikA tapa - tAMsi ba.va. tapAsavA - nirUpacitum (ni + p| darIyo - arNava puM. ga.10 hetvartha kR.) tarapha - mi (upa.) dareka - prati(upa.) tahevAra - vijJakSaLa vize. dlls - acit zall. tIkSNa - vatta vize., vIyam vize. tIDa - zalama puM. dayA vagaranuM - nirNana vize. dara varasa - pratisaMvatsaram kri. vi. a. 328 daravAjo - taddana. darIyAI kAphalo - nausAyana na. dANo - dhAnya na. digpALa - vipAla puM. dIpatuM - ttenAita (karmaNi bhU. kR.), dIpita (karmaNi bhU. kR.) dIrghatamas (RSinuM nAma che) - sIryatamam yuM. duHkhakAraka - vyathAjJavize., , pIDAkara vize. duSTa(puruSo) - zava yuM., vana kuM., tuAtman puM. devakumArI - akhAt strI., surAGganA strI. gujarAtI saMskRta koza
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ doDavuM te - vidravaLa na. dostI - saMdhi yuM., maccha na. ghUta ramavuM-sviMga.4, rIvyati vartamAna kA. pR.pu. e. va. dha dhana vagaranuM - dhanahIna vize. dharmapustaka - dharmapransa puM. dharmazAstra - dharmazAstrana. dhAma - Ata na., AvAsa puM. dhIme - mam kri.vi. na na dekhAi zake evuM - adRzya vize. naLa (eka rAjAnuM nAma che) - nava puM. nAga - khin puM., nAma puM. nANuM - nagna vize. nATaka - nA na. nAnAmAM nAnuM - niSTha vize. nAmanuM - nAma a., nAmnA tR.e. (nAmanlR zabda uparathI) nAza - dhvaMza yuM., nAza yuM., avasAd| ', puM. nAza karavo - v + f< ga.7, nA+ sUr ga.10, kacchannum hetvartha kR, nipUcitum hetvartha kR. - vize., sarala vize. nitya - zAzvata puM. strI. nimakaharAmI - takhatA strI. niraparAdhI - anaparina vize., niraparAdhinlR vize. nAsavuM - parA + ay Atmane. ga.1, pA nuM pattA thAya che. nikhAlasa - Rtu vize., Arnavayu su. saM. mandirAntaH pravezikA nizAnI -vikSana. niSAda (eka jaMgalI jAtanuM athavA te jAtanA vyaktinuM nAma) -niSAt puM. nIca puruSa - puruSa puM. pa pakaDAyeluM - gRhIta (pra nuM karmANa bhU. pataMgiyuM - pata6 puM. pati - nAtha puM., pati puM. - paraMtapa (rAjAnuM nAma che) - paraMtapa puM. parNAda (saMjJAvAcaka nAma che) - pad puM. parva (bhAga, sarga) - parvanuM na. pavitra - vizuddhIta vize. pahora - turIyo bhAgaH, parvanuM puM. pahoLuM - vizAna vize. - paLa - kSaLa puM. pAMkha - pakSa puM. pAchA jIvatA thavuM - punar + pAchuM ApavuM - prati + jIv pAchuM ApeluM - pratyapita (prati + RR nuM preraka karmaNi bhU.kR.) pAMcAlI (pAMcAla dezanI rAjakumArI ) - 329. gujarAtI saMskRta koza
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAzcAtrI strI. pragnavaNa (parvatanuM nAma che)-pravA pAMjaruM - paravuM. pATalIputra (magadha dezamAM eka zaheranuM nAma | prAraMbha - na., gAvi puM. che) - pATIpu na.. prIti -prIti strI, anurAga 5. pAtALa - patA na. pApI, pApavALuM -pApa vize. 1 pharaja - tharSa puM. pIDA karavI -ga.8, mA + athavA ni + 9, pIga.10 pharamAvavuM - +liza ga.6 pIDAyuM, pIDAyeluM-mArja (bhU. 6), ati | phIkuM -pApaDu vize., viva vize. (karmaNi bhU.kR.) punaHprApti (pharIthI meLavavuM te) -pratyAdhAma |bajAra-pathavIdhI strI, sApa punarlagna -punAda!. baMdha- vacana na., nipuM. na. purANa (ghaNI cIjo viSe paraMparAthI cAlatuM | babruvAhana (pAMDava arjunano chokaro) varNana je granthomAM hoya che tevA tathA dharma |- yuvAna puM. saMbaMdhI vidhi athavA paddhati viSe jemAM | bAMdhavuM - nim mA ga.3, vanyU ga.9 vyAna hoya che evI jAtanA granthonuM nAma) | | bAbata -viSaya puM. -pura/ na. | bUma pADavI - 4 ga.2, ronga.1 pureluM niyaMtrita (karmaNi bhU.ku), nibaddha paramai. (karmaNi bhU.kR.). | brahmahatyA - hatyA strI. pUrva taraphanuM - pUrva vize. sarva.), prAga JbrAhmaNarAja - vihiUrI puM. vize. potAnuM -vIya vize. poluM karavuM - sarva na, nichetvartha bhakti- strI, renichA strI. | bhaNavuM - parphaga.1 paramai. prakRti-nipuM, prakRti strI, svamAbhimaro - pArivuM. bhInuM Adravize. pradakSiNA karavI - pravakSipa. bhu - kSo puM, pUof na. pravAha - strota na. . saM. madirAH pravezikA para 336 para gujarAtI saMskRta koza ja puM.
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUta - preta kuM., vetAna kuM., pizA= puM. | mAtra - vhevatam kri. vi. = bhRgu (RSinuM nAma che.) - mRtyu puM. ma magadha (amuka deza athavA tyAMnA lokanuM nAma) - mAdhAH puM. (ba.va.mAM G vaparAya matalaba - hAryuM na. mathurA (jagyAnuM nAma) - mathurA strI. madada - sAhAyyana. maraNiyA thaine - sadgha a. kri. vi., AtmanirapekSam kri. vi., sAhasena (mR. vi.) kri. vi. tarIke vaparAyeluM che. marAyuM - hRta (karmaNi bhU. kR.) mleccha yavana pu., mleccha puM. mahAbhArata (pAMDu ane dhRtarASTranA putro vaccenuM yuddha jemAM varNaveluM che te vI22sa kAvyanuM nAma che) - mahAbhArata che) magarUra - utsitta (karmaNi bhU. kR.), (karmaNi bhUM. rR.) tlevinI strI. mIlkata - vitha na., vitta na. mukhya zahera - rAdhAnI strI. mulaka - viSaya strI. yafell - Breilandf r., t. mULa - mUlana. mULa vagaranuM - nirmUla vize. mULa vicAra - tattva na., naya puM. maheNuM - pAlaAE puM. mahenata karavI - parizrama ga.8 u. meLavavuM - 35 + anga.1 ane ga.10 meLApa - Agamana na. mojaNIdAra - bhUmApa puM. moTethI - bai: a. - mAgeluM - prArthita (pra na. mahendra (eka parvata ane tenI pAsenA | dezonuM nAma che) - mahendra puM. maLeluM (jevI ke sabhA) - mitita (bhU. mota - vadha puM. | kuM.) moDhe bhaNavuM - par ga. 1 paraai. mauryavaMza athavA mauryavaMzano koi paNa puruSa - maurya puM. maMtrI - maMtrin puM., thIsanniva puM. + mAduM - ruLa vize. mAryo (pIDAyelo) - amibhUta (ami + bhU nuM karmaNi bhU. kR.), paryAta vize., Akula vize. an nuM karmaNi mAluma paDyuM athavA mAluma paDeluM - pattavya (karmaNi bhU. kR.), sadhita bhU. kR.) mANasane ayogya - mAnavAnadaeN vize., niranukrozaM karma. I su. saM. mandirAntaH pravezikA ya yajurveda (vedanuM nAma che) - caturveva puM. gujarAtI saMskRta koza 331
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ yajJadatta - yara puM. yogya rIte cAlavuM - satAvAra pratipa,'laine - grahatyA (6nuM avyayarUpa sadAcAreNa vRt. laDavA - yutAya, yuke, yo_ma. rakhevALa vinAnuM - gaNita (karmaNi bhU.laMbAI - mAthA puM. laDAinuM sthAna - strI. raghuvaMza (kAlidAsanA kAvyanuM nAma che) - | lAta sattA strI, lAta mAre che. raghuvaMza puM. lattayA praharati. ravaiyo - rathanA puM. (kacana - na. lUMTa - nona., nura na. valovavuM ke vAda-puM hAtho), thAna . lobha - nonapuM. rasa - rasa puM. | lohI-zatutana. rahevuM - sthA, rahyuM - sthita (bhU. 6) rAjakIya vidyA -nItizAstrana. rAjagRha (magadha dezamAM eka zaheranuM nAma vacana - vana na., je strI. | vacalo pradeza - mannAna, torAta che) - rAjagudana. na. rAjadhAnI - zALAnI strI. rAjAno adhikArI - rAgapuruSa . vaMToLIo- vavAra ., sAvAta rAjaya calAvavAno jummo-sAdhustrI. vadhAre zokakAra - utara vize. rIjhavavuM te (rAjAe prajAne) - anurA | vaMzaja - vaMzaya vize, yuna vize., vaMzA vize. na. | vAcharaDo - vatsa !. rU-tUna puM, piyuM. rUkmiNI (kRSNanI vaha) - viUI strI. vAjabI - yujara (yu nuM bhU.ku), ti vize. rUDhi - vidhi puM, pati strI. vAjabI rIte - thA, cAra rUbarU (koInI) - samakSakri. vi., pratyakSanuM vAraNAvatI - vAraVIPvatI strI. (eka kri. vi. jagyAnuM nAma che.) reNukA (jamadagninI vahu ane parazurAmanI mA) - reNuvA strI. vAraMvAra -nigama kri. vi. roga - vyadhi puM. | vALyuM - nAyita namnuM preraka karmaNi su. saM. mandirAH pravezikA nI 332 nI gujarAtI saMskRta kozI
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ , bhU.ka) rAme dhanuSa vALyuM mATe - ane zreSTha rAjasattA-sADAcana,paramezcana.. dhanuSi nAmite | sa | vicAra - zraddhA strI, vizvAsa ., saMveja puM, vRddhistrI. sakhata pravAhavize. vidura (saMjJAvAcakanAma che) -virapuM. sagara rAjAnuM nAma) - sagapuM. vidyA - vidyA strI. saguM - kayupaM., nyujhana puM, pati virATa (rAjAnuM nAma che) - virapuM. vizrAmamahela - vizrAma/sApuM. saMkhyA - saMsthA strI. ' vRtra (indrano zatru ) - puM. satya- sata na. veNa - vAsnA, varana. satyabhAmA (kRSNanI eka strInuM nAma vepArI - puM. che) - satyAnA strI. saMtuSTa rAkhavuM - 1 + rajU no vaida -viSapuM, vaidya puM. | prerakabheda. vaidakazAstra-saina., Ayurveda puM. | saMdhyApUjana - saMdhyAvana na. vrajanI strIo - taLAvanAra strI. pra. sabhA-samAgapuM., pariSastrI., samA ba. va. strI. samaju - dUni vize., catura vize. zakti pramAva .. samIpavartI - nihita (san + a + zamI (eka jAtanuM jhADa che)-pIstrI. | ghA nuM karmaNi bhU.kR.) zarIra-zarIrana., dauM. saMbaMdha rAkhatuM - saMta (bhU. ku), zarIrano AkAra- strI., vadhuna., saMchamAna (vartamAna ku.) sAvRti strI. saradAra - bhUpati muM., senApati muM. zikSaka - adhyApa vize. sarayU ayodhyA pAsenI nadI) - sayU zikSA - puM. strI. zUrapaNuM - pratApa ., parama puM. | sarga - puM. zetruMjI - yutha puM. sasaro - sura puM. zerI - raththA strI. | sAketa (zaheranuM nAma che) - sAna. zyAparNa (zvAparNanAmanA goronA kaLano sAco paramezvara, sAco - satyasvarUpa eka vyakti) - thApa paM. ---- |vize., paramezvara - paramAtmAnuM . su.saM. mandirAntaH pravezikA che 333 mAM gujarAtI saMskRta koza na
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ - sAdhAraLa vize., sAmAnyavize. | halakAi. - nayuttA strI. hAthakaDuM - ana puM. hAla - saMprati kri. vi. a. sAdhAraNa sAmarthya - prabhAva puM. sAmaveda (vedanuM nAma che) - sAmaved puM. sAmaLuM - zyAma vize. sAmA javuM - mi + gam sArI cAlanuM - suti vize. sAruM - samIcIna vize., nipuna vize. sivAya - te a., - sukha - va na. sugandhidAra - surazmi vize. sudeva (saMjJAvAcaka nAma che) - veva puM. | paraspai. sUtra - sUtra na. sahelAI - saurjya na. hAlacAla - vyApAra puM. hAra (lazkaranI hAra, senAnI racanA) - vyUha puM hAMkI mUkavuM - pra + suv ga.10 hiMDoLavuM - lenava nAma dhAtu, Anonaya nAma dhAtu. so so - rAtaNa a.. = sauSAna (rAjAnuM nAma che) - sauSavAna puM. ha hajI paNa - adyApi a. humalo karavo - ami + 6 ga.1 hetu - prayogana na., dreza puM. hemAMgada (rAjAnuM nAma che) - temAkuna puM. hoddo - adhivAra puM. hovApaNuM - bhAva puM. astitva na. hoMziyAra - Rtu vize., zatavize. sromaH pApasya vAraLam / - lobha pApanuM mULa che. sAdhunAM varNana puchyuM / - sAdhuonuM darzana puNyarUpa che. - Mei Mei Mei Mei Wei Gao virodho naiva rtavyaH / - koinI paNa sAthe virodha na karavo. HELL ki su. saM. mandirAntaH pravezikA 334 . gujarAtI saMskRta koza
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aya tIrthoddhAraka, vairAgyadidha, pa.pU.AcArya zraphulacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nI sAhityayAtrA 1. zrI kalpasUtra-akSaragamanikA (pratAkAra). * 2. zrI zrAddhavidhi prakaraNa-saMskRta (pratAkAra) * 3. zrI AcArAMga sUtra-akSaragamanikA (prathama zrutaskandha) * 4. zrI AcArAMga sUtra-akSarazamanikA (dvitIya zrutaskandha) 5. zrI sUtrakRtAMga sUtra-akSaragamanikA (prathama zrutaskandha) 6. zrI sUtrakRtAMga sUtra-akSaragamanikA (dvitIya zrutaskandha) 7. zrI zrAddha-jIta kalpa 8. navya yati jIta kalpa 9. zrI mahAnizItha sUtra 10. zrI paMcakalpa bhASya cUrNi 0 11. nyAyAvatAra-saTIka. 0 12. muhapatti carcA. hindI-gujarAtI 0 13. zrI viMzati viMzikA prakaraNa-saTIka. 0 14. zrI viMzati viMzikA prakaraNa-saTIka 0 15. zrI mArga parizaddhi prakaraNa- saTIka 16. sulabha dhAtu rUpa koza. 17. saMskRta zabda rUpAvalI. 0 18. saMskRta adhatanAdi rUpAvalI. - 19. subodha saMskRta mArgopadezikA (saMskRta buka-1) 20. subodha saMskRta mandirAntaH pravezikA (saMskRta buka-2) 21. karma nacAvata timahi nAcata (gujarAtI) * 22. sukhI jIvananI mAsTara kI (gujarAtI) 23. jIvathI ziva tarapha (gujarAtI) 0 24. tattvanI vebasAiTa (gujarAtI) * 25. bhakti karatAM chUTe mArA prANa (gujarAtI) 26. kauna banegA guruguNajJAnI (gujarAtI) 27. subodha prAkRta vijJAna pAThamAlA (prAkRta buka) 0 28. jaina itihAsa (hindI) 29. jaina zrAvakAcAra (hindI ane gujarAtI) 30. jIvavicAra evaM tattvajJAna (hindI) 31. ogho che aNamUlo...(dIkSA gItono saMgraha) 32. subodha saMskRta dhAtu rUpAvalI bhAga 1 (pokeTa sAijha) 33. subodha saMskRta dhAtu rUpAvalI bhAga 2 (pokeTa sAijha) 34. subodha saMskRta dhAtu rUpAvalI bhAga 3 (pokeTa sAijha) 35. subodha saMskRta dhAtu rUpAvalI bhAga 4 (pokeTa sAijha) 36. zrI zrAddhavidhi prakaraNa (hindI) 37. tatvArthAdhigama sUtrama bhAgaH 1-2, (svopajJabhASya zrI sidhdhasenIya TIkA sAthe) * nizAnIvALA pustako aprApya che. RAJUL (c) 25149863 -