________________
૬. જો પ્રથમાક્ષર ઉષ્માક્ષર અઘોષ = અઘોષ વ્યંજનની દ્વિરુક્તિ થાય છે.
દા.ત. અ =પ . મા, રા (જવું), પૃ, કે પૃઅને આ ધાતુનો અભ્યાસના સ્વરનો રૂ થાય છે અને નિન,વિન તથા વિમ્ ધાતુઓના અભ્યાસના સ્વરનો ગુણ થાય છે. દા.ત. ૪ = દાદા = નદી =નિ = = પિy 5= = =વિ ત્રિનિદ્ =નિના પૂર્વમાં રહેલ દ્વિરૂક્તિના રુકે પછી કોઈ પણ વિજાતીયસ્વર આવે તો અનુક્રમે રૂ,૩નો રૂ, ન્ થાય છે. દા.ત. = રૂ8 =રૂથા (નિયમ ૭ થી ત્રસ્ટ અને ૮ થી રૂનો રૂ થયો) ત્રીજા ગણના ધાતુઓનાતૃ:પુ.બ.વ.માંથીનો લોપ થાય છે.
દા.ત. રા= તિા (વર્ત..પુ.બ.વ.), તા(આજ્ઞાર્થ તૃ.પુ.બ.વ.) ૧૦. હ્યુસ્ટન ભૂતકાળના પરમૈપદ તૂ.પુ.બ.વ. નો પ્રત્યય છે. તેની પૂર્વે ધાતુને
છેડે જો મા હોય તો તે મા લોપાય છે અને (હસ્વ કે દીઘ) ૩,૩કે 2 હોય તો તેનો ગુણ થાય છે.
દા.ત. મી = વિમી = વિશે + = વિમઃ. ૧૧. શ્રી + વ્યંજન અવિકારક પ્રત્યય = થી ના સ્થાને વિકલ્પ મિ કે બી થાય છે.
દા.ત. મી = વિમી + વત્ = વિમવ:/વિમવઃ ૧૨. મા અને (જવું) + વ્યંજન અવિકારક પ્રત્યય = અંત્ય મા નો રું થાય અને
સ્વરાદિ અવિકારક પ્રત્યય પૂર્વે આ લોપાય છે. દા.ત. મ = મિમી + દે= મિમવા (વ્ય.અવિ.)
હા = નિહ + = નિતા(સ્વ. અવિ.) ૧૩. (A) (ત્યાગવું) + વ્યંજન અવિકારક પ્રત્યય = અંત્ય નો વિકલ્પ કે હું
થાય.
દા.ત. હા = નહિ + થ = થિ:/નહીથી (B) વિધ્યર્થ તથા સ્વરાદિ અવિકારક પ્રત્યયો પૂર્વે નો માલોપાય છે.
દા.ત. નહા + ચા =નરાત્િ નદી + ગતિ = ગતિ Sા સુ. સં. મદિરાઃ પ્રવેશિકા ; ૮૪ કાકા પાઠ -૧૧ [E
