________________
પાઠ-૯
૧.
અ
B, બીજોગણ - વર્તમાનકાળ અને આજ્ઞાર્થ
ભૂમિકા ૧. પાઠ ૭ અને પાઠ૮ સિવાયના બીજા ગણના ધાતુઓને પ્રત્યય લગાડતા કેટલાક સંધિના ફેરફાર થાય છે. જે નીચેના નિયમોમાં આપેલા છે.
- નિયમો અંતે ૬+ ૨૪ કે શૂન્ય =નો સ્થાય. દા.ત. નિદ્ + ર = નિદ્ + સિ= ત્રા
વર્ગીય ચોથો +7 અને થી શરૂ થતા પ્રત્યય = 7 અને જૂનો શું થાય છે. * દા.ત. ટૂતિ = સૅક્ ધિ = ઢિ= ઢિા
નિ + થ = સિંહ + થ = સિંહ + હ = :.
(માર્ગો. નિયમાવલિમાં વ્યંજન સંધિનો નિયમ ૨૧જુઓ) ૩. ટૂકે+= હૃકે જુનો થાય.
દા.ત. સ્ + સિ= તે પિ= નૈક્ષિા
(માર્ગો નિયમાવલિમાં વ્યંજન સંધિનો નિયમ ૨૦જુઓ) . ૪. આ પુસ્તકમાં આવતા ગણમાં ધાતુને અંતે ૨૪+આજ્ઞાર્થ દિ=દિનોધિ થાય.
દા.ત. નિદ્ = નિદ્ + દિ= નિત્* થિ = નિત્ + ઢિ= નીઢિા ૫. ધાતુના પ્રારંભમાં અને અંતે સ્+ ૨૪ કે શૂન્ય =નો થાય.
દા.ત. ૩૬ = કુન્ + = યોદ્ સિ = સો + સિા ૬. પદની અસિદ્ધાવસ્થામાં વર્ગના ત્રીજા કે ચોથા અક્ષર (ન,ન , ન્ય ,,
૨, ૬, મ) ની પૂર્વે અનુનાસિક સિવાયનો વ્યંજન = વ્યંજનના સ્થાને પોતાના વર્ગનો ત્રીજો અક્ષર થાય છે. વળી, આ પ્રસંગે પૂનો થાય છે.
દા.ત. ૩૬= તો + ધ = [ + ધ = રોણા ૭. ધાતુના પ્રારંભે ,,અને અંતે વર્ગીય ચોથો (૫,ફ,ઢ, ૬, ) ધ્વ,સ્ દ8 સુ. સં. મદિરાઃ પ્રવેશિકા ૬૪ કી પાઠ-૯ (.
