________________
ત, જેવા કોઈ વિશેષણ તરીકે કર્મ. ભૂ.કુ મુકાય છે. દા.ત. વિજાત પર્યા : સ = વિરૂપા ( ન્યા) 1 નિતા: બના: મા તત્ =નિર્ણનમ્ (વનસ્)
૬. સહ બહુવતિ સમાસ ૧. પૂર્વપદ ન કે સદ હોય તો આ સમાસ થાય છે. દા.ત. પુને સદવર્તતે યઃ સ = પુત્ર / સદપુર (રેવત્ત)T.
૭. સંખ્યા બહુવતિ સમાસ (A) પૂર્વપદ કોઈ ઉપસર્ગ, માત્ર, મધ, ટૂર અથવા સંખ્યાવાચક નામ હોય અને ઉત્તરપદ કોઈ પદાર્થને જણાવનાર સંખ્યાવાચક નામ હોય ત્યારે આ સમાસ થાય છે. (B) ઉત્તરપદને અંતે જો સ્વર હોય તો તેનો અને વ્યંજન હોય તો પૂર્વના સ્વર સહિત અન્ય વ્યંજનનો લોપ કરી 5 ઉમેરાય છે અને વિંશતિ ના તિ નો લોપ થાય છે. પરંતુ રતની પૂર્વે ૩૫ કે ત્રિ હોય તો માત્ર એ જ ઉમેરાય છે. દા.ત. તૌ વા ત્રયો વા = ત્રિા : 1 (બે કે ત્રણ)
દિઃ સાવૃત્તા: ર = દિવશ: (વીશ) વિંશઃ માત્રા = દ્વિશા: (લગભગ વીશ) ત્રિશતઃ મહૂડ = દૂષિા : (ત્રીસથી આવું નહિ) રવારિંશતઃ ઉધal: = મધવાર્દિશા: (ચાલીસથી વધારે) વતુમ્ સમીપે યે સન્તિ તે = ૩૫રંતુર : (લગભગ ચાર)
૮દિગુ બહુવતિ સમાસ ૧. બે મુખ્ય દિશાઓના નામ સાથે સાથે આવી તે બન્ને વચ્ચેની દિશા બતાવાતી
હોય તો આ સમાસ થાય છે. દા.ત. ઉત્તર પૂર્વથા રહિશો: મારીનમ્ =૩રપૂર્વ નીચેના શબ્દો ઉત્તરપદ તરીકે હોય તો બહુવ્રીહિ સમાસમાં નિત્ય , ઉમેરાય છે.
(A) કોઈ પણ કારાંત શબ્દ, જ્ઞાસુ. સં. મન્દિરાઃ પ્રવેશિકા ! ૨૦૪ નાના પાઠ - ૨૦
