________________
૪.
૧.
આ + હૅન્ આત્મને. ધાતુમાં અહીં વિકલ્પે વય્ આદેશ થાય છે. (વધુ આદેશ સેટ્ છે જ્યારે હૅન્ ધાતુ અનિટ્ છે.) ત્યારે વૃદ્ધિ થતી નથી.
દા.ત. વધ્ = ઞ + વધુ + દૃષ્ટ આષ્ટિ ।
અઘતન કર્મણિ
-
તમામ ધાતુના રૂપો માત્ર ચોથા અને પાંચમા પ્રકારમાં થાય છે. સાતમા પ્રકારના ધાતુ માટે સાતમો પ્રકાર. બાકીના અનિટ્ ધાતુ માટે ચોથો પ્રકાર અને સેટ્ ધાતુ માટે પાંચમો પ્રકા૨. આ બધામાં આત્મનેપદ રૂપ એ જ અદ્યતન કર્મણિ રૂપ. પાઠ-૧૫ના કર્મણિ તથા ભાવે રૂપનો નિયમ ૨ જુઓ.
તૃ.પુ.એ. વ. માં માત્ર રૂ પ્રત્યય લાગે ત્યારે,
(A) ઉપાંત્ય હસ્વ સ્વરનો ગુણ થાય છે. દા.ત. તુલૢ = અોવિ
(B) અંત્ય સ્વર તથા ઉપાંત્ય ૐ ની વૃદ્ધિ થાય છે. દા.ત. પ ્ = અપાતિ ।
(C) નન્, ( ઞ + ચમ્, વમ્ અને વસિવાયના) અમ્ કારાંત ધાતુઓના અ નો ફેરફાર થતો નથી.
દા.ત. નન્ = અનનિ । ક્ષમ્ = અક્ષમ ।
(D) આ કારાંત અંગવાળા ધાતુમાં ય ઉમેરાય છે.
El.d. AT = 3raifa I
(E) દશમા ગણમાં ગુણ-વૃદ્ધિ થયા પછી ગણની નિશાની ન લાગે. દા.ત. વુર્ = અોરિ । પીક્ = ઞપીડિ
(F) હૈંના સ્વરની વૃદ્ધિ થાય છે ત્યારે દ્દનો પ્ થાય છે. (પાઠ ૧૧ નો નિયમ-૭)
રૂપાખ્યાન
ચોથો પ્રકાર
æ - ઉં. ભવું.
પરમૈપદ
ૐ સુ. સં. મન્દિરાન્તઃ પ્રવેશિકા ૨૪૩
પાઠ - ૨૪
