________________
૩.
૪.
(A) એક સ્વરી અને આ કારાંત રૂપમાં વત્ પૂર્વે રૂ લાગે છે. દા.ત. વા = વિવત્ । પત્ = પત્તિવમ્ ।
(B) ગમ, હૅન, વિવ્ (ગ. ૬), વિદ્ અને શું પછી વત્ વિકલ્પે રૂ લે છે. દા.ત. ગમ્ = નષ્મિવત્ / જ્ઞાત્વમ્ ।
વસ્ અને આન પૂર્વે વચ્, અજ્ઞ વગેરે ધાતુઓનો અનુનાસિક લોપાય છે. તથા દીર્ઘ તૢ કારાંત ધાતુઓ ગુણ પામતા નથી.
દા.ત. વચ્ = નવત્ । હૈં = તિતીર્વમ્ ।
(A) પરોક્ષ ભૂ.કા. નું પૃ.પુ.બ.વ. નું રૂપ કૃદંતના અંગ તરીકે દ્ધિ. બ.વ. થી આગળ સ્વરથી શરૂ થતા પ્રત્યય પૂર્વે ગણવું.
(B) આ જ અંગ સ્ત્રીલિંગની નિશાની ૢ પૂર્વે અને
(C) નપુંસકલિંગના પ્રથમા, દ્વિતીયા અને સંબોધન દ્વ.વ.માં લેવાય છે. દા.ત. ઝૌ=વિત્રીવત્ = ચિયુિષા । (પૃ. વિભક્તિ એ.વ.), ખ્રિઝ્યુિવી (સ્ત્રી), મમ્ = ગાન્ત કે ગય્યિવસ્ઉપરથી ભુષા । (પૃ. વિભક્તિ એ. વ.), orgot (zall.)
અમુક બાબતમાં આ રૂપમાં ઉપરોક્ત નિયમ ૩ પ્રમાણે ફેરફાર થાય છે. ભવિષ્ય કૃદંત
(A) સામાન્ય ભવિ.કા. નું કૃદંત પરૌં. માં અત્ અને આત્મને. માં માન પ્રત્યય રહિત કાળમાં અંગને લગાડવાથી થાય છે.
(B) પૂર્વેના અ નો અત્ ની પૂર્વે લોપ થાય છે.
દા.ત. હ્ર = ઋષિત્ / નિષ્યમાન । (કરનાર) (કર્મણિમાં - કરાનાર) દૃશ = દ્રશ્યત્ । (જોનાર, જોવાનો), દ્રશ્યમાળ (દેખવાનું, દેખાનાર) સ્થત્ નું સ્ત્રીલિંગ સ્થની કે સ્થતી થાય છે.
ધાતુઓ
પહેલો ગણ
૩૫ + ૢ - ઉ. ઉપકાર કરવો, પ્રવૃક્ષિળીત્ત – ઉ. પ્રદક્ષિણા કરવી. સુ. સં. મન્દિરાન્તઃ પ્રવેશિકા
૨૬૬
પ્રતિ + વ્ + ગમ્ - ૫. સામું જવું પ્રતિ + ૬૫ – ૫. પાછું આપવું સવાચોળ + વૃત્ - આ. યોગ્ય રીતે
પાઠ ૨૬
