Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAkalA-zikAra prathama lekhaka ( pATaNa nivAsI paMDita zivalAla nemacaMda zAha naH prakAzaka 8 lokara aAzanI zAhIbAga, amadAvAda-4. phona : (079) 2810985 che , , , , , - 77 ( '
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimu-saMskRta pravezikA prathamAM lekhaka pATaNa nivAsI paMDita zivalAla nemacaMda zAha -: sahayoga :zrI bhAbhara jaina saMgha -: prakAzaka : bhadraMkra prakAzana C/o. phakIracaMda maNIlAla zAha 49/1, mahAlakSmI sosAyaTI, sujAtA phaleTa pAse, zAhIbAga, amadAvAda - 380 004 phona : (079) 22860785
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8mI AvRtti nakala 2000 vikrama saMvata 2060 prApti sthAna dinezacaMdra zivalAla zAha 14, kalAdarzana phaleTa, bhAratI sosAyaTI sAme, pATaNa. (u.gu.) jaina zreyaskara maMDaLa sTezana roDa, mahesANA (u.gu.) sarasvatI pustaka bhaMDAra ratanapoLa, hAthIkhAnA amadAvAda-1. pArzvanAtha pustaka bhaMDAra taLATI roDa, pAlItANA. 40-00 mUlya : mudrakaH vardhamAna enTaraprAIjha amadAvAda - 380004. phonaH (079) 22860785
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ be kalola...... kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrAcAryabhagavaMtanA padArpaNathI pavitra banelI paramAhitu kumArapALa mahArAjAnA nyAya ane jIvadayAnI bhAvanAthI bhAvita banelI pATaNanI dhanyadharA upara siddha-hemazabdAnuzAsana vyAkaraNanI racanA thaI ane tenAthI hajAro bhavyAtmAo saMskRta prAkRtano abhyAsa karavA sabhAgI banyA. kALakrame alpabaddhivALAo paNa zAstravAMcana karI zake te mATe sAdhanagraMtharUpe - pATaNanAM ja vatanI ane pATaNamAM rahIne haima saMskRta pravezikAnI racanA karI zrAddhavarya zrI zivalAlabhAIe pATaNane eka vadhuyazakalagI apAvI che. paMDitajI pAse meM mArA saMyamanA prathama varSomAM abhyAsa karyo ane te vyAkaraNa karAvavAnI emanI paddhati evI ke vyAkaraNanA pustakamAM kayA pAnA upara kayuM sUtra che te nAmanI jema magajamAM besI gayeluM hatuM. zAstravacana - saMzodhana ke saMpAdanamAM upakArI deva-gurunI kRpA ane upakAranI sAthe paMDitajIno upakAra bhUlAya tema nathI. eo to khUba ja samAdhi sAdhI gayA paNa emanA haste racAyela A pAThya pustako saMskRtanI 3 bukothI prasiddha che. je dareka saMskRta pAThazALAomAM sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtono saMskRtano abhyAsa A bukothI zarU thAya che. emAM paMDitajInA svargavAsa pachI be buko jyAM hatI te badhI bhegI karIne jyAM jyAM jarUrata hatI tyAM tyAM pahoMcADI
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa A to pAThya pustaka, jethI eka vakhata buka bhaNavAnI pUrI thAya eTale e buka paNa pUrI thaI jAya, eTale mAMga vadhavA lAgI. paMDitajInA suputraratna suzrAvaka dinezabhAIne jaNAvyuM ane teoe anumati ApI ke bApujIe je rIte chapAvela che temAM koI sudhArA-vadhArA karyA vinA chapAya tema karazo. temanI bhAvanAne dhyAnamAM laI presa-doSa zuddhi karIne A buka taiyAra karI te Aje pharI navI AvRtti rUpe prakaTa karatA paMDitajIno saMgha upara ane mArA upara caDelA upakArathI kaMika haLavAza anubhavAya che e ja. - paM. vajrasenavijayajI jAmanagara zrAvaNasuda-1, saMvata - 2055 ||
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ anumodanA / / zrI muni suvrata svAmine namaH / II zrImad vijayAnaMda-kamala-vIra-dAna-prema-rAmacaMdra-mahodaya sUri gurubhyo namaH II bhAbhara saMghanA ananya upakArI sva. dAdA zrI jitavijayajI mahArAjA, sva. paramapUjya zrI hIravijayajI mahArAjA, sva. paramapUjya zrI buddhivijayajI mahArAjA, sva. paramapUjya paM. zrI tilakavijayajI gaNivara sva. paramapUjya A.bha.zrImadvijaya zAnticandra sUrIzvarajI mahArAjA sva. paramapUjya A.bha.zrImad vijaya kanakaprabha sUrIzvarajI mahArAjA sva. paramapUjya A.bha.zrImad vijaya somacandra sUrIzvarajI mahArAjAnA agaNita upakAronI smRtimAM sva. paramapUjya A.bha.zrImad vijaya rAmacandra sUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna pa.pU. munipravara zrI AtmarativijayajI mahArAjanI preraNAthI bhAbhara jaina mUrtipUjaka saMgha taraphathI haima saMskRta pravezikA bhAga-1 chapAvavAno pUrNa lAbha lIdho che. te badala amo hArdika anumodanA karIechIe. - lI. namaskAra ArAdhaka TrasTa vatI bhadraMkara prakAzana 5
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAlocanA pa.pU.A. zrI kanakasUrIzvarajI ma. (kalyANa jaina mAsikAmAMthI) samasta bhAratamAM prAcIna saMskRti, bhASA temaja vijJAnano kalyANakara pracAra karavAmAM jeoe potAnI samagra zaktiono sadupayoga ka2vA dvArA jainadharmanuM gaurava ane teja phelAvyuM te mahAn vibhUti ApaNA pUrvaja AcArya bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjazrInI anupama kRti, siddhahemazabdAnuzAsana lagabhaga bhUlAtuM jAya. e keTakeTaluM zocanIya kahevAya ! Aja kA2Ne siddhahemazabdAnuzAsananA sUtrone lakSyamAM rAkhIne alpabuddhinA tathA alpaparizrama levAnI IcchAvALA saMskRtabhASAnA abhyAsIvargane te bhASAnA viziSTa bodhamAM suvidhA rahe, te ja zubha AzayathI, prastuta haima saMskRta pravezikA prathamAnuM Ayojana adhyApaka bhAI zrI zivalAla nemacaMda zAhe karyuM che. A pravezikAmAM 51 pATho che, paNa A pATho saraLa ane saMskRta bhASAnA prAthamika abhyAsIne dareka rIte anukUla rahe te rIte TuMkANamAM yojyA che. pAThonI saMkalanA, paddhatipUrvakanI kramasara tathA abhyAsI varganA jJAnane dhIredhIre vistRta karavAnI samucita yojanA pUrvakanI che. vAkyo, zabdo, niyamo ItyAdi, saMskRta bhASAnuM adhyayana karavAmAM pragati karanArA abhyAsIgaNanI kakSAne najara samakSa rAkhIne yojavAmAM Avela che. A pravezikAnA yojaka paM. zrI zivalAlabhAIe mahesANA saMskRta pAThazALAmAM abhyAsa karI, varSo sudhI tyAM adhyApakanA sthAne rahI, saMskRta, prAkRta Adi bhASAomAM sArUM prabhutva prApta karela che. 'siddhahema zabdAnuzAsana' vyAkaraNa graMthanA paThana-pAThanamAM temaNe suMdara 6
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ parizrama lIdho che. tenA paripAkarUpe teonI kRti, kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjazrInA vyAkaraNa graMthanA pravezadvArarUpe avazya kAryasAdhaka banI zakaze, te niHsaMdeha che. DaoN, bhAMDArakaranI mArgopadezikA karatAM niyamo AdinI racanA saraLatAthI tathA spaSTatApUrvaka alpabuddhinA abhyAsakramane paNa sahaja rIte grAhya thaI zake te rIte karavAmAM AvI che. Aje jaina samAjamAM saMskRta bhASAno abhyAsa vadhato cAlyo che, chatAM A pravezikAnA paThana-pAThanamAM joIe teTalo rasa haju samAjanA sAdhu-sAdhvI ane zrAvaka-zrAvikAvargamAM jAgrata thayo nathI, e ApaNAM potAnA AMgaNe rahelI umadA vastu pratyenI ApaNI akSamya upekSA darzAve che, mATe ja pharI-pharIne ekaja hakIkata kahevAnI rahe che ke-jaina samAjanA pratyeka saMskRta bhASAnA abhyAsakoe potAnA abhyAsa mATe A graMthano-pravezikAno ja Azraya levo joIe ane saMcAlakoe saMskRta bhASAnA prAthamika abhyAsa mATe A pravezikAno ja pracAra karavo joIe, e dareka rIte jarUrI che. kalikAla sarvajJa pU.A.bha.zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma.nA siddhahemavyAkaraNanA pracArane protsAhana ApatA A prakAzananI pAchaLa tenA kartA paM. zrI zivalAlabhAIno parizrama dhanyavAdane pAtra che, gUrjara dezanA gauravasamA prastuta prakAzananA pracArane sarva koIe vegavaMto banAvavAnAM potAnA kartavyane adA karavAmAM pragatizIla rahevuM jarUrI che. e dvArA sUrIzvarajIe karelA amApa upakArone smRtipathamAM rAkhIne kRtajJabhAve aMjalI ApI RNamukta banavA sarva koIe jAgrata thavuM joIe. kalikAla sarvajJa AcArya bhagavAna zrIhemacandrasUrIzvarajI
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahArAjazrI racita "siddhahema zabdAnuzAsana'nA pravezadvArarUpa saMskRta-bhASAnA abhyAsaka varga rUcine uttejaka prastuta pravezikAno dvitIya bhAga tenA yojaka paMDita zrI zivalAlabhAIe parizramapUrvaka taiyAra karIne prasiddha karyo che. DaoN. bhAMDArakaranI mArgopadezikA ke mandirAntaH pravezikA karatAM sugama, saraLa tathA sahajagrAhya thaI zake tevI paddhatipUrvaka A graMthanI saMkalanA karavAmAM AvI che. bhAMDArakaranI be pustako karatAM A pravezikAnA prathamA tathA dvitIyAnA be pustakomAM saMskRta-bhASAnA abhyAsIne saralatApUrvaka bodha thaI zake tevI paddhatie A graMtho taiyAra karavAmAM AvyA che. prathamAmAM 51 pATho che. vAkyo, zabdo, dhAtuo ItyAdinI yojanA sugamatAthI thaI che. A pustakamAM hemazabdAnuzAsanano abhyAsa karavAnI rUcivALAne ke saMskRta bhASAnA abhyAsaka varganI rUcine pANI ane saMtoSI zake tevuM sAhitya suMdara rIte raju thayuM che. jaina samAjanA pratyeka abhyAsI vargane ke zikSaNanA viSayamAM rasa lenAra vargane ekaja kahevAnuM rahe che ke pU.pAda kalikAla sarvajJa AcArya zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjazrInA pagale pagale teozrInI kRtinA aghatana rUpAMtararUpa prastuta graMthanA adhyayana-adhyApanamAM sarva koI rasa le, ane AvA graMtho zIdhrAtizIdhra nUtana AvRtti pAme' e kahevA pharI pharI dila thayA kare che. gUrjarabhUminA eka mahAna suputra tathA samasta saMsAranA vizvavaMdya jyotirdharanI sAhityika kRtine bAlabhogya zailImAM gUrjarabhASAmAM saMkalita karanArI A prathamA tathA madhyamAne gUrjaradezanA abhyAsako samasta bhAratamAM pracAra karavA sajja bane, te Avazyaka che. samAja haju savizeSapaNe A baMne graMthone dareka rIte - sakriyapaNe AvakAre e AzA asthAne nahi gaNAya!
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ -: prastAvanA : bhAratavarSanI ane ekaMdare samagra jagatanI dezabhApA jayAre judA judA svarUpavALI prAkRta bhASA prAyaH rahI che. tyAre zAstrIya rIte vividha vijJAno raju karavA mATenI bhASA AkhA dezamAM saMskAra pAmyA pachI saMskRta bhASA rahI che, jethI karIne te bhASA paNa eka jIvatI jAgatI vizvanI viziSTa bhASA che. prAkRta ane saMskRta bhASAnA agAdha zabda bhaMDoLamAM bhArata dezanI mahAnuM Arya prajAnI AdhyAtmika mahA-saMskRtinA Adarza upara racAyelA mAnava jIvananA pratyeka aMga-pratyaMgane lagatI tamAma gaMbhIra paribhASAo saMkaLAyelI che. saMskRta bhASAnuM sAhitya jema vipula che, teja prakAre mAnavI hRdaya upara teno prabhAva paNa evo ja tejasvI che, mAnavahRdayanI bhaktino pravAha paNa tenA tarapha sadAye vaheto ja rahyo che ane raheze. mAnavI-buddhine grAhya evo koI paNa viSaya nathI ke jene lagatuM vAbhaya e bhASAmAM na hoya zilpa: jayotiSaH saMgItaH vaidyakaH nimittaH ItihAsaH nItiH dharma artha tattvajJAnaH vyavahAra adhyAtma vigerene lagatA vividha karNaka aneka grantho e bhASAmAM hatA ane Aje paNa moTA pramANamAM maLI Ave che. A rIte rojanA jIvana sAthe saMparka dharAvatA viSayo uparAMta prAcIna sAhitya saMzodhanaH prAcIna zodhakhoLa: bhASA vijJAnaH tulanAtmaka bhASA zAstra vigirenA abhyAsa mATe paNa A bhASAnA abhyAsanI AvazyakatA haju evIne evI ja ubhI rahI che. prAkRta ane saMskRta bhASA bhArata saMskRtino ja prANa che, ema nahi, paraMtu bahu ja uMDA utarIne vicArIe to "vizvabharanA mAnava
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvanano paNa e prANa che.'' ema kahevuM e vadhAre ucita ane satyapUrNa che. uttara ane pUrva bhAratamAMthI saMskRta bhASAnuM prabhutva madhya bhArata ane mALavA pradezamAM jaNAyA pachI, chellA hajAra varSanA gALAmAM gujarAtano pradeza paNa temAM khUba khUba samRddhi umere che. kalikAla sarvajJa mahAn jainAcArya zrIhemacaMdrAcArya mahArAjanA vakhatathI to sAgaramAM jema bharatI Ave tema ekAeka saMskRta ziSTa sAhityanI racanAmAM bharatI ja Ave che. e solaMkIo (caulukya)no rAjyakALa hato. siddhahemacaMdrazabdAnuzAsana nAmanA prasiddha vyAkaraNanI racanA paNa e kALamAM ja (gUrjarezvara siddharAja jayasiMhanI vinaMtIthI gujarAtanA prAcIna pATanagara pATaNamAM) thaI che. saMskRtaH prAkRtaH zaurasenIH mAgadhIH pizAcIH apabhraMzaH e cha bhASAnA niyamothI bharapUra aSTAdhyAyImaya tattvaprakAzikA prakAza mahArNava nyAsa sAthe, eka ja varSamAM ekale ja hAthe kalikAla sarvajJa prabhue e mahAvyAkaraNa taiyAra karyuM hatuM. vizva vADmayanA AbharaNa tulya e mahAvyAkaraNane mahArAjA siddharAja jayasiMhe potAnA pATanagara pATaNa (aNahilapura)mAM rAjyanA jJAnakozAgAramAM bahumAnapUrvaka sthApita karyuM hatuM. te mahAvyAkaraNane cAlu abhyAsakramamAM dAkhala karavA mATe-tenI ghaNI nakalo karAvavAmAM AvI hatI ane bIjI paNa aneka yojanAo pracAramAM mUkavAmAM AvI hatI. kAkala nAmanA ane kAyastha vidvAn adhyApake teno abhyAsa karAvavAmAM athAga parizrama UThAvyo hato. te vyAkaraNanA abhyAsathI gujarAta ane dUradUranI bhUmi garjI rahI hatI. kALanA vahevA sAthe gujarAta upara 5racakranI aneka AMdhIonA zyAma oLA utaryA, ne tenA abhyAsamAM ghaNI maMdatA AvI chatAM teno 10
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhAva prabaLa hato. tenuM teja AkarSaNa hatuM. tenI mIThAzanI asara jAduI hatI. dhIme dhIme pharIthI tenA paThanapAThanamAM vega Avyo che. hAlamAM, tyAgI ke gRhasthI aneka abhyAsIo teno abhyAsa karI rahyA che ane bhASAnA abhyAsamAM vizeSa vega Avato jaNAya che. saMskRtabhASAno abhyAsa karanArA vidyArthIo, te mahAvyAkaraNamAM ane saMskRta bhASAmAM saraLatAthI rasapUrvaka praveza karI zake ane TuMka samayamAM saMskRta bhASAno sAro abhyAsa karI zake te mATe te vyAkaraNane anulakSIne saraLa ane rasamaya pravezikAo lakhavAno vicAra mane AvyA karato hato. A bhAvanAne mUrta svarUpa ApavA meM mArI IcchA keTalAka abhyAsI jainamuni mahAtmAo ane bIjA vidvAno pAse vakhato vakhata vyakta karyA karI. teonI hArdika preraNA ane mArA utsAhane pariNAme hAla je kAMI alpa phaLa AvyuM che, te Apa sarvanA hAthamAM mUkIne huM Aje kAMIka AnaMda anubhavuM chuM. A haima-saMskRta-pravezikAno A svarUpAvatAra, parama pUjya parama tapasvI zAnta mahAtmA paMnyAsa pravara zrI zrI zrI 1008 zrI kAntivijayajI mahArAjazrInI asAdhAraNa kRpAdRSTi, paMDita zrI prabhudAsa becaradAsa pArekhanuM sAMskArika mArgadarzana paMDitajI varSAnandadharmadattajI mizra vyAkaraNAcAryajInI vyAkaraNa saMbaMdhi skUlanAo sAme lAlabattI dharavAnI tatparatA vigere tattvono RNI che. | vidyArthIoH adhyApako tathA vidvAnonI najaramAM je je khalanAo ane karavA yogya che je vizeSa sUcanAo jovAmAM Ave te sarva teo sahRdayabhAve avazya sUcavaze evI AzA sAthe viramuM chuM. pATaNa (aNahilapura) zivalAla nemacaMda zAha 11
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ hArda.... "haima-saMskRta-pravezikA"nAmanI A pustikA tenI sAthe joDAyelA haima zabda uparathI samajI zakAya che, ke "bAlyakALathI ja aneka zAstronA ane sva-para aneka darzananA tathA vidyAonA asAdhAraNa jJAna sAthe AdhyAtmika adbhuta ucca cAritrane lIdhe saMpUrNa pavitra jIvana jIvatA AjIvana saMpUrNa brahmacArI mahAyogI ane temanA samayathI mAMDIne Aja sudhInA kALamAM ananya mahAmAnava tarIke vizva vidyuta mahAnuM jainAcArya kalikAla sarvajJa zrImad hemacaMdrAcArya mahArAjanI adbhuta kRti bhArata vADmayanA grantharatna siddhahemacaMdrazabdAnuzAsana nAmanA prasiddha vyAkaraNanA AdhAre racAyela che." vizeSa avalokanathI ema paNa samajI zakAya ke - "te mahAvyAkaraNanA niyamo ane siddhAMtone AdhAre racAyelI hovAthI A pravezikA (1) temAM saraLatAthI praveza karI zakAya; tathA (2) svataMtra rIte paNa saMskRta bhASAno saraLatAthI bodha meLavI zakAya evI dvividha vyavasthAthI racavAmAM AvelI che." sAmAnya rIte zAstrIya paddhatine AdhAre koIpaNa viSayanA granthanI racanA karavAmAM grantha racanAnA ghaNA zAstrIya niyamono AdhAra levo paDe che, temAMya saMskRta vyAkaraNazAstranI vizALa prasthAnavALI chatAM saMkSepamAM racanAnA aneka sUkSma niyamo lAgu karavA uparAMta ghaNI ja saMbhALapUrvaka ucca-vyavasthA zaktino upayoga karavo paDe che, e daSTie paNa tulanA karI jotAM, siddha hemacaMdrazabdAnuzAsana nAmanuM vizvavikhyAta mahAvyAkaraNa sAMgopAMgo ane asAdhAraNa prakAranuM che. "ema viddhadUmAnya thaI cUkyuM che." paddhatisara: saMkalanAbaddhaH susaMbaddhaviSayakrama: yogya zabdasaMkSepa viSayanI taddana asaMdigdha vizadatAH prakriyA lAghavaH gaMbhIra vivecanaH 12
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ garbhita sUtra racanAH yogyamatamatAntara saMgrAhakatA vidyArthIonI surucine AkarSe tevI pAThya pustakane lagatI vyavasthA viddhabuddhine saMtarpaNatA ane saharSa saMtoSa-pradAnatA, vigere aneka guNaguNathI alaMkRta anerI khUbIono mahAsAgara e grantha-ratna che. teno, saMskRta bhASAnA sarva sAmAnya prAthamika abhyAsIone sAzcarya ane sAnaMda yathAzakya paricaya prApta karavAno moTAmAM moTo lAbha A pravezikAthI prApta thaze. kartAe, A haima-saMskRta pravezikA prathamA madhyamA ane uttamA: rUpe racIne traNa vibhAgamAM saMskRta bhASAnuM saraLatAthI Avazyaka jJAna pUratI rIte karAvavAnI dhAraNA rAkhelI che. A uddeza dhyAnamAM rAkhIne A prathama pravezikA taiyAra karavAmAM sArI kuzaLatA vAparI che. 1. saMpUrNa saraLatA. 2. viSayono samAveza ghaNo. 3. vidyArthInA mAnasane bojo paDavA na devAnI ane kaMTALo utpanna na thavA devAnI ThAma ThAma rakhAyelI kALajI. 4. jarAye guMcavADo ubho na thAya, tevI asaMdigdha rIte viSayanI vizada spaSTatA. eka be divasamAM ja purA thaI jAya ane vidyArthImAM navo utsAha jagADe, tevA viSayavAra nAnA nAnA pATho. jema bane tema mAtRbhASAmAM paricita thatA zabdono vaparAza ane teno koza. paricita uparathI aparicitano bodha karAvatI paricaya paddhatino yathAsthAne Azraya. navA navA viSayono Dhagalo vidyArthI sAme ekadama na raju karI detAM, te te viSayono abhyAsa sahaja rIte pAko thato jAya, 1 3
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ tevI garbhita rItanI punarAvartana paddhati tathA vacce vacce judA judA abhyAsa pATho ane praznAvalIo mUkIne vidyArthInA abhyAsanI saMgInatAnI khAtrI karI levAnI zikSakone pUrI pADavAmAM AvelI vyavasthita sagavaDa. saraLa rocaka ane vikAsakrame buddhine jagADatAM jema bane tema prAcIna sAhityamAMthI pasaMda karAyelA saMskRta vAkyo. 10. vidyArthI trAse nahi, teTalI parimita saMkhyAmAM hovA chatAM yathAsthAne abhyAsanI kasoTI karI lenArA bhASAntara mATenAM gujarAtI vAkyo. 11. kramabaddha, saraLa bhASAmAM, jema bane tema saMpUrNa chatAM saMkSepamAM bhAva barAbara samajAya tevI spaSTatA sAthe vyAkaraNanA sUtrone saMpUrNa rIte saMgrahI le tevA niyamo. 12. keTaleka ThekANe "sUtronI vizALa vyAptine haju vidyArthInI zakti nahiM pahoMcI zake tevuM anumAna karI ucita rIte niyamonA tyAM ja pADI batAvelA be traNa bhAgo tathA koI koI sthaLe saralatAne bAdha na AvavA devA mATe, judA judA pAThomAM ApelA vibhAgo maLIne paNa eka Akho niyama ApI devAnI levAyelI kALajI. 13. pAThamAM ja sIdhI ane saLaMga rIte viSaya tarapha AkarSA pAThamAM ja vidyArthInuM dhyAna kendrita karavA mATe, nIce TIppaNamAM niyamo ApavAnI sUcaka paddhatino karavAmAM Avelo tyAga. 14. ghaNI kharI vastuonI samajutI na ApatAM sUcaka nirdezavALAM zIrSako karIne saMkSepane ApavAmAM AveluM bhAre uttejana. 15. prayogonI kramazaH ane vyavasthita sAdhaniko mATe gatapAThonA niyamo sUcavavA apAyelA vyavasthita AMkaDA. 14
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16. kazIye muzkelI vinA samajI zakAya tevI sAdhanikA samajAvyA bAda, udAharaNa puratuM ja karAvAyeluM dhAtu ane nAmo vi.nuM saMpUrNa pratyakSa rUpadarzana. 17. koza bahu ja ocho ane jarUra purato ja ApIne, jema bane tema pAThonuM kada vadhavA na devAnI rAkhavAmAM AvelI vaphAdArI. 18. saMskRta vyAkaraNa zAstranI paribhASA anubaMdha ane paripATIne paNa jema bane tema akSata rAkhavA mATe levAyelo parizrama ane chatAM vidyArthIne te koI rIte naDatararUpa na thatAM AgaLa AgaLa sahAyaka thAya, tevI pUratI saMbhALa. 19. kaThIna viSaya paNa sahelAIthI samajI zakAya, tevI rIte pUrva bhUmikA racIne sAdhavAmAM Avelo kramika vikAsa. 20. vibhakti ane saMdhionA vadhumAM vadhu upayogI niyamono jema bane tema lagabhaga moTA bhAgano saMgraha. 21. saraLatAthI vaparAza karI zakAya tevI rIte tevA prakAranA taddhita pratyayo; samAso; kRdaMto tathA tenA vigraho (artha samajavA mATe vibhAgo chuTA pADI batAvavA te) tathA karmaNi vigere; prayogonI spaSTa samajutIo. 22. hAIskula ane kolejanA vidyArthIone saMskRta vyAkaraNanA niyamo moDhe karavA tathA sAdhanikA taiyAra karavAmAM ghaNI muzkelIo naDatI jovAmAM Ave che. keTalAka vidyArthIo to puSpanI sugaMdha levAya te ja rIte mAtra pAThomAMthI sugaMdha letAM letAM AgaLa vadhI jema tema karIne pAsa thatA hoya che, tene lIdhe temanuM vyAkaraNa jJAna tadana nabaLuM-nahi jevuM ja rahI jAya che, te doSa na rahevA pAme ane jema bane tema ochI mahenate yAda rahI javA pAme, daSTi sAme dareka bAbato ramatI rahe, mana sAthe jaDAtI jAya, tevI rIte karavAmAM AvelI khAsa yojanAo. 15
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23. sAmAnya rIte gujarAtI bhASA lakhI vAMcI jANanAra bAlaka bAlikAo ane prauDha ke vRddha strI puruSo paNa sArI rIte A pravezikAmAM praveza karI zake, te jAtano khAsa dhyAna rAkhavAmAM Avelo uddeza. ziSTa sAhityamAMthI pasaMda karI pariziSTa rUpe chelle joDavAmAM Avelo rocaka ane bodhaka saMskRta sAhitya saMgraha. 25. pustakanuM kada thoDuM vadhArIne paNa siddhahemacaMdra vyAkaraNanA je je sUtro A pravezikAmAM niyama rUpe vaparAyelA che, te saghaLAye sUtro aSTAdhyAyInI kramathI saMpUrNa rIte pAchaLa ApelA che, te te sUtra uparathI upajAvelA niyamo ke tenA bhAgo kyA pAThanA kyA kramamAM che? te baMnneya prakAranA AMka tenI sAthe joDavAmAM AvelA che. 26. tamAma zabdonA saMskRta ane gujarAtI ema banne prakAranA kozo akArAdi kramathI vyAkaraNanI saMjJAo ane cokkasa artho sAthe pAchaLa sAmela karavAmAM AvelA che. 27. saMkhyA vAcaka nAmo samAsaH taddhitaH kRdaMtaH vAkya vyavasthA jevA viSayonA paNa prAthamika darajjAno saraLatAthI nirdeza karavAmAM Avelo che. 28. Itara vyAkaraNothI paricita adhyApakone abhyAsa karAvavAmAM jarA paNa agavaDa nA paDe tevI saMbhALa rAkhavAmAM AvelI che. puSpamakaranda bhramara nyAye jJAnanI sugaMdha jema bane tema jaldI meLavI levAnA hAlanA samayamAM saraLatAnI sAthe saMskRta bhASA jevA kaThIna viSayanA abhyAsane rocaka ane rasaprada banAvavAmAM lekhake sArI saphaLatA prApta karI che. -prabhudAsabecaradAsa pArekha
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidvAnonA abhiprAya tamArI Trema saMskRta praveziA pustikA joI, rA.rA. zrIyuta DaoN. bhAMDArakara pANinIya vyAkaraNane anusarI mArgopadezikAnA bhAgo taiyAra karyA tyArabAda e dizAmAM vidvAnoe aneka prayatno karyo che. tame paNa e dizAmAM chatAM eka navIna prakArano anubhavagamya viziSTa prayatna karyo che. AzA che tamArI A kRti AcArya zrI hemacaMdra viracita siddhahemavyAkaraNane anusaratI atisarasa racanA hoI e vyAkaraNanI AdeyatA svIkAranAra vargane savizeSa upayogI thaze, khAsa karIne gujarAtanI bhUmimAM gUrjarezvara mahArAja zrI jayasiMhadevanI vijJaptithI gUrjaramAtAnA eka samartha putra AcArya zrI hemacaMdre racela sarvAMgapUrNa siddhahemavyAkaraNathI gaurava lenAra gujarAtIone to savizeSa AdaraNIya thaze. tamArI racanAmAM rahelI aneka vizeSatAono ullekha karavA karatAM vidvAno ane vidyArthIo svayaM samajIne svIkAre e ja vadhAre ucita che. AzA che AgaLanA bhAgo taiyA2 ka2I satvare prajA samakSa tame raju karazo. lI. muni puNyavijaya prayAsa tamAro stutya che vijaya lAvaNyasUri tamArI A saMkalanA prAthamika abhyAsIone upayogI thaze, ane gujarAtI bhASA dvArA saMskRtanuM saMkSepamAM saralatAthI teo jJAna meLavI zakaze. eTaluM ja nahi, gujarAtanA suprasiddha zabdAnuzAsana siddhahemacaMdranA abhyAsa mATe prerAze-evI AzA che. -lAlacaMdra bhagavAna gAMdhI ardha mAgadhInA muMbaI yunivarsiTInA posTa grejyueTa adhyApaka jaina paMDita prAcyavidyAmaMdira - vaDodarA 17
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI zivalAla nemacaMda zAhamRta "haima-saMskRta pravezikA'nuM prathama pustaka joyuM. AcArya hemacandranA suprasiddha siddhahema vyAkaraNane anusarIne, vidyArthIone navIna paddhatie saraLa bodha thAya e rIte A kRtinI racanA karavAmAM AvI che. emAM sAdhAraNa paddhati jo ke bhAMDArakaranI saMskRta mArgopadezikA'nI che, paraMtu enI viziSTa upayogitA e che ke haima-vyAkaraNanI paribhASAno ane nirUpaNa paddhatino paricaya karAvIne e vizALa vyAkaraNa granthano maulika abhyAsa karavA pratye e abhyAsIne prere che. gujarAtanA pradhAna vyAkaraNono abhyAsa khuda gujarAtamAM ja mukAbale ghaNo ocho thAya che; e sthiti dUra karavAmAM A pustaka sahAyabhUta thaze ema mAnuM chuM. A pachInA banne bhAgo - "madhyamA' ane uttamAM pravezikA'nuM tvarita prakAzana paNa e rIte AvakAra pAtra thaze. bhogIlAla ja. sAMDesarA, ema.e. adha mAgadhI ane gujarAtInA adhyApaka, bho.je.vidyAbhavana, gujarAta vidyAsabhA, amadAvAda, paMDita zrI zivalAla zAhamRta "ma saMskRta pravezikA" pustikA joI. A pustaka vidyArthIone ochI mahenate vadhAre bodha karAvI zake tema che. sAmAnya buddhivALA vidyArthIne paNa saMskRta bhASAnA abhyAsamAM utsAhita banAvavA mATe A pustikA asAdhAraNa sAdhana banI zake tema che. A saraLa saMyukta pustikAne sau koI vahelI take apanAve evI AzA rAkhuM chuM. lI. chabIladAsa kezarIcaMda saMghavI adhyApaka zrI syAdvAda saMskRta pAThazALA ane zrI bhaTTIbAI jaina zrAvikAzALA - khaMbhAta. 18 ,
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ etadvyAkaraNaM hitaM mitamatiprAmANyamAsAditaM haimavyAkaraNA'nusAriracanA ramyaM ca gamyaM satAm / saMkSiptaM vizadaM ca gUrjaragirA bAlAvabodhAya tad zrAvaka - paNDitena zivalAleneti sampAditam // 1-strIpratyayAEstatam| bAlAnAmudaye bhaviSyati tato'dhyeyaM hi vidyArthibhiH // paM. varSAnanda dharmadatta mizra vyAkaraNAcArya - banArasa / saMskRta bhASAnA sAmAnya bodha mATe ghaNAM pustakomAM bhAMDArakaranI be pustako prasiddha che, te siddhahema vyAkaraNano abhyAsa ka2nA2ne upayogI karatAM guMcavaNa vadhAre che paraMtu haima vyAkaraNanI saMkalanA pramANe koI tevAM pustako na hovAthI A pustako calAvI levAtAM hatAM. dharyodAharaNAni vAkyaracanA prAyaH prasAdaiH piyA maMjJA-saMdhi-vimatti-ptiGga-da -vaghanashbdaanukrm-dhaatu-kaark - samAsA'rtha-prabhRtyAdRtaM bhAIzrI zivalAle taiyA2 ka2ela A pustaka vyAkaraNano abhyAsa na karavo hoya ane sa2LapaNe sAmAnya saMskRta bhASAparicaya karavo hoya tene mATe paNa teTaluM ja upayogI che. maphatalAla jhaveracaMda, khetarapALanI poLa, amadAvAda. paMDita zrI zivalAlabhAie siddhahemanA pravezadvAra jevI buko taiyA2 ka2vAnuM bhagIratha kArya zarU karyuM che, te paikI A prathama pustaka che, temaNe suMda2 kAma karyuM che AthI siddhahemano vadhAremAM vadhAre pracAra thAya e ja bhAvanA. bhurAlAla kALIdAsa, hAthIkhAnA, ratanapoLa, amadAvAda. 1
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ haima-saMskRta-pravezikA e saMskRta bhASAno abhyAsa saraLa thAya e daSTi e je grantho taiyAra thAya che temAM AvakAravA lAyaka umero che, AcArya hemacaMdra siddhahema vyAkaraNa paNa saMskRtane sugama karavAnI daSTie racyuM hatuM. temanI paribhASA anvartha hoya che eTale sugama vadhAre bane che. tame e paribhASA paNa Apo cho e sAruM karyuM che. tamArA granthanA abhyAsa pachI vidyArthIne siddhahema bhaNavuM saraLa thaI paDaze. rasikalAla choTAlAla parIkha adhyakSa gujarAta vidyAsabhA, amadAvAda. gujarAta potAnA je sapUtanI apratima vidvattAthI potAnuM gauravabharyuM mastaka unnata rAkhe che te kalikAla sarvajJa zrI hemacandrAcAryanA siddhahema vyAkaraNanA AdhAre A pravezikAo taiyAra karI che. saMskRta sAhityanA sAgaramAM praveza karavA mATe A naukA saraLa to che ja, sAthe suMdara paNa che. A banne bhAgadvArA vidyArthI saMskRtinuM sArAmAM sAruM jJAna meLavI zakaze. candraprabhAsAgara haima saMskRta pravezikA' prathama-1 huM joI gayo, "siddhahema' vyAkaraNanuM adhyayana karavA IcchanArAone mATe A eka sarasa pravezikA che. pustaka saMbhALapUrvaka vyavasthita rIte lakhAyuM che emAM zaMkA nathI. siddhahema vyAkaraNanA sUtro sAthe pAThono anubaMdha e A pustakanI dhyAna kheMcatI vizeSatA gaNAya. 'haima saMskRta pravezikA' saMskRta bhASAnA abhyAsano AraMbha karatA vidyArthIone enI saraLatA, vyavasthA ane spaSTatAne kAraNe upayogI bane tema che. kAntilAla vyAsa, prophesara, muMbaI. 20
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAn jyotirdhara zrIhemacandrasUrinI kRtine saraLapaNe haLavI mahenate prAkRta prajA zIkhI zake te mATe tamoe karelI A mahenatane to saMskRtajJo ja saMpUrNa nyAya ApI zake. da. kSamAbhadra vijaya zrIyuta zivalAlabhAIe racelI 'haima saMskRta pravezikA'nuM avalokana karatAM AnaMda udbhavyo, tenI saMkalanA joI ghaNAM varSonI bhAvanA saphaLa banI hoya tema jaNAyuM, kAraNake keTalAka varSo pahelAM bhAMDArakaranI pustaka bhaNAvavAno prasaMga Avela tyAre tenA niyamonI apUrNatA, bhASAnI avyavasthA vigere joI hema vyAkaraNanA AdhAre saraLa niyamo banAvavAnI IcchA thayela ane te mujaba saMskRtanI banne bukonA viSayone Azrayine siddhahema laghuvRttinA niyamo gujarAtImAM taiyAra karela ane te mujaba adhyayana karAvatAM ghaNI ja anukULatA jaNAI tyAre evI IcchA janmela ke Avu pAThya pustaka taiyAra karAya to saMskRta bhASAnA jijJAsuone abhyAsamAM anukULatA ApanAra jarUra bane, eja kArya haima saMskRta pravezikAmAM mUrtarUpe joyuM tyAre AnaMda thayo. haima saMskRta pravezikAno zALAomAM saMskRtanA abhyAsakramamAM pAThya pustaka tarIke upayoga karavAmAM Ave to, 'Aje je saMskRtanuM' bIlkula paddhati vagaranuM ane adhakacaruM jJAna vidyArthIne ApavAmAM Ave che ke jene laIne vartamAna vidyArthIono moTo bhAga saMskRta abhyAsa upara aruci batAvato thaI jAya che ane pariNAme eka atyuttama bhASAno pracAra ghaTato jAya che.' tene badale vidyArthIvarga saMskRta bhASAno premI jarUra bane. jaima saMskRta pravezikAno pracAra paraMparAe kalikAla sarvajJa zrIhemacandrasUrIzvarajI mahArAjAe racela hema vyAkaraNa pratyeno lokono Adara vadhAranAra jarUra banaze. daH vijayabhadrasUrIzvara caraNa caMcarika vijaya OMkArasUri 21
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApanI buko prAthamika adhyeta vargane ghaNI ja upayogI hoI ahIM have te bukonuM ja adhyayana vyApaka banyuM che. have laghuvRtti ane bRhadravRttinA adhyetAone paNa prAthamika bhASAkIya jJAna hovuM Avazyaka hoI-ApanI be buko pUrvabhUmikA bahu sArI peThe taiyAra karI zake che ane mAtRbhASAmAM paribhASA sthira karyA bAda laghuvRtti Adi ati sarala banI rahe che. 5. vRjalAla vAlajI upAdhyAya prAdhyApaka zrI zAntidAsa khetazIbhAI zramaNa saMskRta pAThazALA, jAmanagara. *** paMDita zivalAlabhAI kRta "haima pravezikA' prathamA, madhyamA banne sAMgopAMga joela che. pU. sAdhu, sAdhvIjI ma. sAhebone anekavAra bhaNAvela che ane bhaNAvuM chuM. pravezikAonI racanA saraLa hoI maMdazaktivALAo paNa saMskRta bhASAnuM jJAna saraLatAthI suMdara meLavI zake che. A pravezikAo kalikAla sarvajJa bhagavAn zrI hemacandrAcArya viracita siddhahema vyAkaraNa tarapha abhiruci utpanna karavA sAthe tenA abhyAsamAM ghaNI ja saraLatA utpanna kare tema che. vartamAnakALamAM saMskRta bhASAnA pracAra kArya mATe A pravezikAo prabaLa kAraNabhUta thaze. abhyAsaka varga A pravezikAonA abhyAsa mATe vizeSa prayatnazIla bane tevI abhyarthanA! gAgaramAM sAgaranI jema A banne pravezikAomAM vyAkaraNano upayogI viSaya guMthavA badala paMDita zrI zivalAlabhAIno prayatna atyaMta prazaMsanIya che. paM. mANekalAla haragovanadAsa sonethA saMskRtavizArada sAhityaratna sAhityazAstrI, paMDita zrImad vijayabhadrasUrIzvarajI jaina saMskRta-prAkRta pAThazALA, rAdhanapura. 22
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aja sudhImAM prAyaH 30 pUjayone haima saMskRta pravezikAnA banne bhAgo bhaNAvavAno lAbha maLyo che. Ape zrI haMma saMskRta pravezikA prathamA madhyamAM ane uttamAmAM zrI siddhahemanA sAte adhyAyonA sUtrone lagabhaga niyamo dvArA evI saraLa rIte gujarAtI bhASAmAM utArI dIdhA che ke, tene bhaNatAM ane bhaNAvatAM AnaMda Ave che, saMskRta vAkyo paNa upadezanA, vairAgyanA tathA caritra granthonA mukyA che, je bhaNanAra tathA bhaNAvanArane jIvanamAM khUba ja upayogI thAya che. ApanI A traNeya haima saMskRta pravezikA bhaNanArA bAla ane vRddho paNa paMDita thAya ane AgaLa upara zrI siddhahemazabdAnuzAsanamahAvyAkaraNa sahelAIthI bhaNIne mahApaMDita thAya emAM jarAya atizayokti nathI. Ape saM. 2001mAM vijayAdazamInA mahesANAmAM haima pravezikA prathamA lakhavAnI zarUAta karI ane saM. 2004 caitra suda-5nA pATaNa jaI lagAtAra 36 varSa sudhI adhyApananI satata pravRttinI sAthe sAMsArika aneka kAryonI vacce, gRhastha hovA chatAM eka yogInI jema haMma saMskRta pravezikAnA traNa bhAgo tathA prathamA-madhyamAnI gAIDo ane sarvenI aneka AvRttio mATe je athAga bhoga Apyo che, te badala khUba khUba dhanyavAda che. haima saMskRta pravezikAonI racanA karI Ape zrI siddhahemanuM gaurava vadhAryuM che. A granthatrathI siddhahema vyAkaraNanI mahAn siddhinA sopAnanI paMkti tarIke bahAra Avaze. A mahAnuM grantharatnonI jaina saMghane amUlya bheTa che. sarva pUjanavidhikAra, zAha amRtalAla bhAramala paMDita zAha jeThAmala bhAramala paMDita velANI esTeTa bIlDIMga-dukAna naM. 7, kvArI roDa, (malADa, IsTa muMbaI naM. 64. 2 3 -
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalikAla sarvajJa pU. pAda AcArya bhagavaMta zrImad hemacaMdrasUrIzvarajI ma.zrI viracita vyAkaraNa graMtha zrI siddhahemazabdAnuzAsana kharekhara zabdazAstrano vistAra karanAra mahAna upakAraka graMtha che : pUNya bhUmi gujarAtanA gauravasamA A vyAkaraNa graMthamAM pU. pAdazrIe samasta zabdazAstranA sAgarane ThAlavela che. te mahAna vyAkaraNa graMthanuM avagAhana karavAne mATe naukA rUpa A 'haima saMskRta pravezikA'"nA traNe bhAgo kharekhara saMskRta bhASAnA jJAnanA artha sarve koIne mATe parama AlaMbana rUpa hovAthI mahAna upakAraka che : A graMtharatnonA racayitA paM. zrI zivalAlabhAIe siddhahema mahAvyAkaraNanuM avagAhana-maMthana karIne A graMthomAM saMgIna tathA suvyavasthita rIte zAstrano sarvasva sAra atra saMkalitasaMyojita karIne khUba ja sarvajana grAhya paddhatie sAhajika svastha zailIe raju karela che. varSo sudhI siddhahema vyAkaraNanA paThana-pAThana dvArA te viSe temano bodha paripakva temaja prauDha banela che; jethI A graMthomAM te bodhano paripAka sacoTa ane marmasparzI paddhatie suMdara rIte raju thayela che. vyAkaraNanA aMga rUpa taddhita Adi viSayo uttamA-bhAga-3 mAM prakAzita karela che. jethI saMskRta mArgopadezikA bhAMDArakaranA be bhAgomAM je bodha na thAya te bodha khUba ja sarala ane sahaja rIte A graMthonA abhyAsaka vargane thAya, tevI ghaNI-ghaNI saMskRta bhASA zAstranI mahattvanI hakIkato A 3 bhAgamAM paM. zrI zivalAlabhAIe khUba ja cIvaTa kuzaLatA tathA saMyojana zailInI viziSTatA pUrvaka atra saMkalita karela che : kalyANa mAsika 24
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMtasUci praveza 1 lo varNa vicAra // viSayAnukramaH 3 4 5 varNo svaronI vizeSa saMjJAo . vyaMjanonI vizeSa saMjJAo praveza 2 jo. zabda vicAra EUR varSonAM sthAna ane uccAra uccAromAM vizeSatA svasaMjJA abhyAsa 1 prazno vyaMjana ane svarono saMyoga saMyukta vyaMjano-joDAkSaro praNa-1 luM kriyApada (vartamAnakAla Adi prayoga) pATha pRSTha 1 pahelo gaNa paraaipada pratyayo, paraApadI dhAtuo.. 13 pahelo gaNa ekavacana .. 14 pahelo gaNa dvivacana 15 pahelo gaNa bahuvacana 16 pahelo gaNa sarvavacana . 17 18 19 abhyAsa 1 prazno keTalAMka sarvanAma pado saMdhi 7 pahelo gaNa upAttva guNa. 8 pahelo gaNa anya guNa saMdhi pRSTa 25 3 3 4 5 7 8 9 10 11 12 20 21
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja che 5 2 9 cotho gaNa .. 10 chaThTho gaNa ........................................... 1 1 dazamo gaNa .............................................. 12 dazamo gaNa upAjya guNa............... ........ 13 dazamo gaNa vRddhi ....... 14 dhAtuonA Adezo .. mana ga. 2. jA. nAM rUpo 15 Atmapada pratyayo .. ...... 28 AtmapadI ane ubhayapadI dhAtuo saMdhi abhyAsa 3 prazno . ..... 29 prakraNa 2 juM. nAmapada pATha ********************************* pRSTha 16 vibhaktinA pratyayo ane avyayo..................... 17 ga kArAnta puliMga prathama vibhakti ............... 18 * ............................. saMdhi ... 20. ma kArAnta puMliMga kitIyA vibhakti ............ karma ane kartAnI samaja saMdhi 21. A kArAnta napuMsaka-prathama ane dvitIyA vibhakti ....... 22. vizeSaNa ane sarvanAma prathama ane dvitIyA vibhakti........................ " 23. tRtIyA vibhakti..................................43 24. caturthI vibhakti .............. 25. paMcamI vibhakti ................... ........ 47 saMdhi che saMdhi ..... ja ja ........45 26
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 27 28 29. 30. 31. SaSThI ane saptamI vibhakti saMdhi prakaraNa 3 juM. kriyApada pATha 32. saMbodhana .. 7 ane vA no upayoga traNa puruSonI samaja sAte vibhaktinAM rUpo A kArAnta (At pratyayAnta) strIliMga nAmonAM rUpo abhyAsa 4 upasarga vibhaktinA niyamo karmaNi prayoga ane bhAve prayoga akarmaka, sakarmaka ane dvikarmaka dhAtuonI samaja prayogonI samajutI hyastana bhUtakAla paraspaipada saMdhi ghastana bhUtakALa Atmanepada hyastana bhUtakALa karmaNi ane bhAve prayoga saMdhi abhyAsa 5 prakaraNa 4 zuM. nAmapada pATha 33 kRdanto - 1 hetvarthakRdanta . 2 saMbaMdhaka bhUtakRdanta 3 karmaNi bhUtakRdanta. 4 bhAve bhUtakRtta 5 kartari bhUtakRdanta 27 49 para 59 62 pRSTha 63 66 70 74 78 pRSTha 80 80 80 81 81
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 35 36 prakaraNa 5 muM nAmapada pATha 37 38 39 40 sAdA vyaMjanAMta nAmonA rUpo vibhaktinA niyamo sarvanAma-puliMga napuMsaka liMganA rUpo avam ane vam nAM pu. naM. rUpo sarvanAmanAM strIliMga rUpo ... avat ane vam nA strIliMga rUpo vibhaktinA niyamo abhyAsa 6 42 maiM kArAnta ane 3 kArAnta nAmonAM puliMga rUpo saMdhi rU kArAnta ane 3 kArAnta nAmonAM napuMsaka rUpo vibhaktinA niyamo. praNa 6 huM kriyApada pATha 43 44 hrasva haiM kArAnta ane 3 kArAnta tathA dIrgha OM kArAnta ane OM kArAnta strIliMga nAmonAM rUpo vartamAna kRdanto tathA tenAM rUpo sati saptamI ane SaSThI vibhakti 41 vidhyartha saMdhi . AjJArtha vibhaktino niyama praNa 7 muM. samAsa H kRdanta ane taddhita pATha dvandva ane tatpuruSa samAsa bahuvrIhi ane avyayIbhAva samAsa 28 83 85 88 95 99 pRSTha 100 105 109 115 118 pRSTha 122 128 pRSTha 133 136
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 ma (mA) aMtavALAM nAmonAM rUpo ... ......... ...... 138 kartaribhUtakRdanta tathA vidhyartha kRdanta nirdhAraNa pachI ane saptamI vibhakti. 46 taddhita-taka (tame), tAra(tara)... * 143 rU8, {{( su)man (ma0) vaita, va tA (ta) pratyayo rUMdha (ya) ane man (7) pratyayAta nAmonAM rUpo.. mahat (mahA) zabdanAM rUpo. prakraNa 8 muM. nAmapada pATha 149 ***... 158 pa0 ****** pRSTha 47 man aMtavALAM nAmonAM rUpo . na saMtavALAM nAmonAM rUpo . ...... 152 48 aMtavALAM nAmonAM rUpo. ..... 154 jUna << ane aMtavALAM nAmonAM rUpo saMdhi 49 8 kArAnta nAmonAM rUpo..... saMkhyAvAcaka nAmo tathA tenAM rUpo .............. ...... 162 51 vAkya, sarvanAmanAM vizeSa rUpo ............. ..... 166 subhASita gadya-padyasaMgraha.... ...... 171 saMskRta ghAtuvoza ... 175 saMskRta zabdoza.... gujarAtI zabdakoza ....... siddhahema vyAkaraNanAM sUtro 2 19 niyamAvali . * * * * * ******... 230 saMskRtabhASAnI agatyatA ...... 263 saMskRta bhASA viSe be lekho................ *** 181 196 ........... ********* ... 266 29
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkta sUci a. avya. A. G. pra + ba.va. bhU, ku. avyaya avyaya Atmane pada ubhayapada ekavacana gaNa caturthI tRtIyA dvitIyA dvi-vacana napuMsaka niyama pararthyapada paramaipada paramaipada pATha paMcamI puliMga prathama pra sAthe bahuvacana bhUta kRdanta vizeSaNa sarvanAma saptamI sarvanAma saMkhyAvAcaka saMbodhana saMkhyAvAcaka strIliMga SaSThI hetvartha kRdanta sarva. saMkhyA. sTarI. para. paramai. pA. che. ku. paM. zrI zivalAlabhAIe atiprayatnathI taiyAra karela 'haimasaMskRta pravezikA' bhA. 1-2-3no abhyAsa karavAthI saMskRta bhASAnuM jJAna sArI rIte thaI jAya che temaja "siddhahema' vyAkaraNano abhyAsa karavA mATe A traNa bhAga bahu ja upayogI che. paMDitajIno prayatna stutya che. somacaMda DI. zAha - saMpAdaka "sughoSA' pAlitANA kapUracaMda Ara. vAyA - adhyApaka pAlitANA 30
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ sulabhacaritrANi vyAkaraNa zailIthI saMskRta pravezikAo taiyAra karIne paMDitajI zivalAlabhAIe saMskRta vAMcana mATe praveza mATe dvAra samAna kArya karIne mumukSu AtmAo upara jabbara upakAra karyo che. saMskRtanI be buko thayA pachI vAMcanamAM praveza karavA mATe paramamUjaya paMnyAsazrI vajrasenavijayajI gaNivarya dvArA saMpAdita suttamacaritrANi eTale ekadama sahelA saMskRtanA pUrvAcArya bhagavaMtoe racelA caritronuM saMkalana karIne A graMtha taiyAra karavAmAM Avyo che. A caritromAM prathama najare je zabdonA adharA hoya tenA artho tathA samAsa chuTA pADIne taiyAra karela che jethI saMskRta buka karanAra vyaktine vAMcana praveza khUba ja saraLatAthI thaI zake. A graMtha pAThyapustaka rUpe upayogI bane tethI dareka caritranA aMte abhyAsa rUpa praznottarI mUkavAmAM AvI che. jethI caritramAMthI javAba zodhIne saMskRta lekhana-vAMcanano paNa anubhava thaI zake. ane- A graMthamAM pracalita caritronI sAthe - akSayatRtIyA, caitrIpUrNimA, meruterasa, jJAnapaMcamI, kArtika pUrNimA, mauna ekAdazI tathA poSa dazamInI kathAo lIdhI che jethI vyAkhyAnamAM paNa upayogI banI zake. 31
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ sulabhakAvyapravezikA gAgaramAM...sAgara samAvavo duSkara che paNa..kyAMka te sukara paNa banI jAya che. saMskRtanI be bukonA adhyayana bAda vAMcanamAM praveza karatAM zlokonuM vAMcana saheluM bane te mATe khaMDAnvaya - daMDAnvaya-padaccheda samAsa - artha pUrvaka dareka zlokanuM vAMcana thAya to zlokano artha saraLatAthI besI jAya te mATe parama pUjaya paMnyAsajI vajanavijayajI gaNivarya saMpAdita sunamAvyapravezikhUba ja upayogI banI rahI che. prathama sakalAtunA 33 zloko A pAMca rIte spaSTa karIne batAvyA che. tyArabAda bhaktAmaranA 44 zloko che. pariziSTamAM zrImitrAnaMvaritram nA zloko ApIne temAM khaMDAnvayanA naMbara ApIne potAnI rIte padaccheda karI zakAya te rIte taiyAra karela che. padaccheda, khaMDAnvaya, daMDAnvaya karavAnI paddhati daSTAMtapUrvaka batAvela che. kriyAvizeSaNa avyayo, puMliga - strIliga - napuMsakaliMga, sarvanAmanA prathama zabdo ApIne cAra zloka batAvyA che. saMkSepamAM samAsa prakaraNa, kRdanta prakaraNa, taddhita prakaraNa, kAraka (vibhakti) prakaraNa, dareka gaNanA parasma pada - AtmapadanA kartari - karmaNi eka rUpa ApIne samajAvela che. kAvyamAM praveza saraLatAthI thaI zake te rIte A pustaka taiyAra karela che.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ haima-saMskRta- pravezikA prathamA 1 kartA adhyApaka zivalAla nemacanda zAha - pATaNa TI: siddhahemazabdAnuzAsana nAmanA vyANamAMthI banelI hovAthI haima tathA saMskRtabhASArUpI mandiramAM praveza karAvanArI hovAthI saMskRtapravezikA kahevAya che.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35rka | maMgalane mATe paramezvaranuM dhyAna karavuM. siddhiH syAd-vAdAt / eka ja padArthamAM, judI judI apekSAe judA judA aneka dharmono svIkAra, te syAdvAda. syAdvAdathI zabdonI siddhi-utpatti ane jJAna thAya che. athavA zuddhazabdanA vAdathI-prayogathI siddhi-samyajJAna thAya che ane samyagrajJAnathI mokSa thAya che. lokAt / ahIM je na kahevAmAM AvyuM hoya, te lokvI-tenA jJAtA pAsethI jANavuM.
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ praveza-1 varNa vicAra 1.va . svaro 14 a A, i I, u U, R R, la lu e ai, o au, (aM) anusvAra (a) : visarga k c T t p y z vyaMno 33 kh g gh ch j jh Th D Dh th d dh ph b bh r l v S s h G J Na n m
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. vizeSa saMjJAo....svaronI - hRsva 5 ka 1 La- kha 3-varNa -varNa3-varNa%-varNa-varNa >> ba sa 35 ' va 2 sabhyakSara 4 1 1 nAmI - 34varNa sivAya (hRsvarUthI) 3 sudhInA svaro nAmI kahevAya che. rU, 3, 4, 7 , gche, 3 gau. 12. samAnaH 1thI laIne dIrghana sudhInA svaro samAna kahevAya che. 3 mA, rU, 3, 4, nR. 10.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ u. vizeSa saMmo.....vyaM nonI ka-varga sparzavyaMjana-25 k, kha, ga, gha, ca, ch, ja, jha, J , l, wr ca-4Ta-vargata-4pa-varga t, tha, da, dha, n antasthA-4 GmA12-4 anunAsi-5 ya, ra, la, v / z, Sa, s, h G J, Na, na, m
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. vizeSa saMjJAo vyaMjanonI. ra 1 dhuH vargono pAMcamo akSara ane antasthA sivAyanA vyaMjano dhum kahevAya che. 5, 6 chuM j jh, T T D d, t th d dh, p ph - ma, zuM zuM huM. 24. 2 aghoSaH dareka vargano pahelo tathA bIjo akSara ane zuM 6 s aghoSa kahevAya che. ru , r chuM, Turu, TUtha, , zuM 6. 13. 3 ghoSavAnuMH aghoSa sivAyanA bAkInA vyaMjano ghoSavAnuM kahevAya che. gurU ga, r r , 6 6 1, 2 ma ma , hR. 20. 4 zikH anusvAra, : visarga - jidghAmUlIya L)(upahmAnIya ane zudra zik kahevAya che. 1. jillAmUlIya ke sTra nI pahelAM ja ane upappAnIya [ ke da nI pahelAM ja visargane badale vikalpa kvacit lakhAya che. tum, subram ! atta)(ta:, 3tta pati: /
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. varNonAM...uccAra sthAna. varNonAM uccArasthAna ApyuM che-ura (chAtI), kaMTha, zira, jidghAmUla, dAMta, nAsikA, oi ane tAlu. 3 varNa, 6, visargaH, varga.....kaMThya. Tu-varNa, gha-varga, zuM zu.....tAlavya. 3-varNa, -varga, (upabAnIya....okya. varNa, Ta-varga, zuM... mUrdhanya. nR-varNa, ta-varga, 7 .....danya. , che... ... ... ...tAlavya. go, ga . . ..oya - jiddAmUlIya ... ...jivya anusvAra ....nAsikya ru, gu punama... pota potAnA varganuM sthAna, uparAMta nAsikAsthAna.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6. uccAromAM vizeSatAo hRsva: je svara TuMkA bolAya che, te hasva kahevAya che 3, DuM vagere. dIrtha: je svarane bolatAM laMbAvavA paDe che, te dIrgha kahevAya che. , vagere. plata: svara jyAre dIrgha karatAM paNa vadhAre laMbAvIne bolAya che, tyAre te plata kahevAya che ane svaranI AgaLa traNa mAtrA sUcakarU mUkIne te lakhavAnI rIta che. jemake-4 vagere. mAtrAH AMkha mIMcatAM ke udhADatAM je samaya thAya, tene mAtrA kahevAya che. hrasvanI 1 mAtrA, dIrghanI ra mAtrA, butanI 3 mAtrA. anunAsikaH (1) svara jayAre nAsikAnI madadathI bolAya che, tyAre te anunAsika kahevAya che ane svara upara ardha caMdrAkAra ane biMdu mUkI te lakhavAnI rIta che. jemake -meM, za, maiM / vagere. (2) vyaMjanomAM paNa 2 - 6 nAsikAnI madadathI bolAya che tyAre te anunAsika kahevAya che, ane te A rIte lakhAya che- zuM, , zuM.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7. sva saMjJA. sva- je varNone mAMhomAMhe-eka bIjAnI sAthe, sarakhA gaNelA che teo paraspara sva kahevAya che. jemake - 3 varNanA 35, 3, 3, 5, maiM, 3, 3 3 e sarve bhedo paraspara sva che. 34-varNa-paraspara sva rU-varNa-paraspara sva 3-varNa-paraspara sva 8-varNa-paraspara sva nR-varNa-paraspara sva I-kAra-paraspara sva che-kAra-paraspara sva 3-kAra-paraspara sva 3mI-kAra-paraspara sva -varga-paraspara sva -varga-paraspara sva Ta-varga-paraspara sva ta-varga-paraspara sva pa-varga-paraspara sva yu, cuM-paraspara sva 7, z-paraspara sva va, hai-paraspara sva ru, za, 6, zuM ane zuM na koI sva nathI.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. 2. 10 abhyAsa. 1 nIcenA praznonA javAba Apo. svara kayA kayA ane keTalA ? vyaMjana kayA kayA ane keTalA ? Drasva svara kayA kayA ane keTalA ? dIrgha svara kayA kayA ane keTalA? sparzavyaMjana kayA kayA ane keTalA ? anunAsika vyaMjana kayA kayA ane keTalA ? samAna svara kayA kayA ane keTalA ? aghoSa vyaMjana kayA kayA ane keTalA ? ziT vyaMjana kayA kayA ane keTalA ? T vyaMjana kayA kayA ane keTalA ? anunAsika annasthA kayA kayA ane keTalA ? kaMThya kayA kayA ane keTalA ? mUrdhanya kayA kayA ane keTalA ? tAlavya kayA kayA ane keTalA ? Ja, 6, , v, zuM, A akSaronI kaI kaI saMjJA che ?
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyaMjana ane svarono saMyoga k + a = ka k + A = kA k + i = ki k + I = kI k + u = ku k + U = kU k + R = kR k + R = kU k + lR = kla k + lR = klU k + e = ke k + ai = kai k +o = ko k + au = ko vyaMjana ekalo hoya che, tyAre enI nIce Avo cheko mUkAya cha, bha3 k paNa vyaMjanamAM svaro maLe che tyAre tenI AkRtio bAjumAM batAvI cha, tevI thAya che. vyaMjanamAM svara maLyA pachI ja . manusvAra bhane : visarga aya cha bha. k + a + * = kaM k + a + : = kaH saMyukta vyaMjano-joDAkSaro pra +ra =pra + hi k + Sa =kSa. r + Sa = rSa. d + dha = ddha. z + ca= 0. j + a = jJa. ta +ratra. k + ta = kta ha+ra% hU~ kta. d + ga = dra ha+va= hna
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ - praveza-2) zabda vicAra varNonA zabdo bane che. zabdo cAra prakAranA che. 1 jAtivAcaka zabda go: gAya. 2 guNavAcaka zabda - vattaH sapheda 3 kriyAvAcaka zabda - va cAlavuM. 4 dravyavAcaka zabda - vattaH devadatta. ----- kriyAvAcaka zabdane dhAtu kahevAya che. pratyeka prANino, khAvuM. pIvuM. javuM. cAlavuM. hovuM. vagere vyavahAra-vyApAra, ene kriyA kahevAya che, kriyAne jaNAvanArU je padate kriyApada. ----- dhAtu sivAyanA bAkInA zabdone nAma kahevAya che, saMskRta bhASAmAM vaparAyelA dhAtuonA 10gaNa (varga) pADavAmAM AvelA che.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa 1 lo 2 jo 3 jo prakaraNa 1 luM. kriyApada. vartamAnakALa, vartamAnA vibhakti. kartari prayoga. pATha 1 lo. pahelo gaNa paramaipada. vartamAnA vibhaktinA paraaipada pratyayo ekavacana *ma si ti dvivacana vas thas tas parasmapada dhAtuo nam namavuM, namaskAra karavo var paThana karavuM, bhaNavuM t paDavuM, paDI javuM. bahuvacana mas tha anti * mi pratyaya, pahelo puruSa ekavacana 'huM' ne jaNAve che, eTale ke - 'huM' no bodhaka che, mATe mi vagere pratyayone puruSa bodhaka pratyayo kahevAya che. = 13
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATha 2 jo. pahelo gaNa ekavacana 1 parasmapadI dhAtuone parasmapada pratyayo lAge che. nama +ti2 ti vagere pratyaya lAgatAM, dhAtune 3 vikaraNa pratyaya lAge che. nam + + ti = namati 3 muM ane 6 thI zaru thatAM pratyayanI pahelAM 3 hoya to e 35 no thAya che. nam + + mi-nam + + ma = namana. 4 ti vagere vibhaktinA pratyayo jene lAgelA hoya che, te pada kahevAya che. namati pada . vartamAnakALane jaNAvavA dhAtune vartamAnAvibhaktinA pratyayo lagADAya che. namati - te namaskAra kare che. saMskRta vAkyo gujarAtI vAkyo namAmi ! tuM name che. pasi. huM paDuM chuM. patasiT te bhaNe che. pAbhi . tuM paDe che. nimatinA huM bhaNuM chuM. 1. dhAtuonA samudAyamAMthI dhAtuone judo pADanAra pratyayate vikaraNa pratyaya kahevAya che. 14
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 pATha 3 jo. pahelo gaNa dvivacana padane aMte zuM hoya to eno thAya che. namatas - namatar - padane anne rahelA no, jo enI pachI virAma (eTale ke kazuMe na) Ave athavA aghoSa vyaMjana Ave to visarga thAya che. nItiH | nIti: patiH | parasmapadI dhAtuo # rakSaNa karavuM, saMbhALavuM, rAkhavuM ma bhaNavuM, kahevuM vaTuM bolavuM brAn khAvuM vas vasavuM, rahevuM ra6 baLavuM, bALavuM saMskRta vAkyo patitaH | sA mataH | vati | namataH | parAva: gujarAtI vAkyo teo be vase che. tuM bole che. ame be bolIe chIe. te rakSaNa kare che. tame be paDo cho. huM khAuM chuM.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATha 4 tho. pahelo gaNa bahuvacana 1 34 nI pachI 3 ke 4 Ave to, pahelAMno 3 lopAya che, paNa jo padanI zarUAtamAM rahelo 33 ke 4 Ave to, pahelAMno 3 lopAto nathI. nam + 3 + 3tti - nam + 3tti =namati aa vartamAnA vibhaktinAM rUpo namAmi namAvaH namAmaH namasi namathaH namatha namati namataH namanti paraaipadI dhAtuo 3 aTana karavuM, rakhaDavuM | van cAlavuM 3 arcA karavI, pUjA karavI | va caravuM, pharavuM, AcaravuM saMskRta vAkyo gujarAtI vAkyo ratnantiA teo pUjA kare che. 3maratha che teo bole che. varAma: | ame cAlIe chIe. namattiI tame pharo cho. lakSamaH | ame bhaNIe chIe. 1. saE + 3pram = rabda pram ahi su mAM rahelo pUrvano 3 lopAto nathI, kemake 3 e pada . 16
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATha 5 mo. pahelo gaNa parasmapadI dhAtuo nI jIvavuM, AjIvikA calAvavI tyanuM tajavuM, tyAga karavo, choDI devuM Bra kharavuM, paDavuM, jharavuM, TapakavuM saMskRta vAkyo gujarAtI vAkyo rakSAma: | tuM paDe che. gavAva: | te cAle che. tyajasi / ame be khAIe chIe. sAttiI ame be paDIe chIe. vaya tame khAo cho. 3yaMti:. teo tyAga kare che. pAma: | tame be rakhaDo cho. tyajAmi / teo be bhaNe che. khAdAmi / huM pUjA karuM chuM. rIta : te jIve che. paritA huM rAkhuM chuM. vasami. tuM kahe che. 3thaH | ame rahIe chIe.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 2 3 4 5 18 abhyAsa. 2 ram gat yat vat rs kSr nam vagere dhAtunAM rUpo bolo ane lakho. paN 3. pu. e. va 2. pu. ba. nam 1. pu. dvi. var 3. pu. ba. ram 2 . pu. e. j 1. pu. e. dhRmar 1. pu. ba. bolo. 36 no 7 cAre thAya che ? s no r kyAre thAya che ? pada kone kahevAya ? rno visarga kacAre thAya ? dhAtu eTale zuM ? kriyApada eTale zuM ? vartamAnakALa eTale zuM? pahelo puruSa. bIjo puruSa ane trIjo puruSa eTale zuM ? ekavacana, dvivacana ane bahuvacana eTale zuM ?
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 pATha 6 TTo. keTalAMka sarvanAma pado vAm ame be yuvAm tame be tau te be aham huM vayam ame yUyam tame tvam tuM sa: ('sas) te te teo svaro ke vyaMjano pAse pAse Ave, to saMdhi thAya che. padAnta m pachI koIpaNa vyaMjana Ave, to e m ne badale pUrvanA akSara upara anusvAra thAya che, athavA maiM ne ThekANe pachInA vyaMjanano sva anunAsika thAya che. tva si / tyaM carasa, tyazvarasa | gaduM vAmi, ahavvadAmi / saMskRta vAkyo sanamati / rakSanti / tau paThataH / tvampatasi / nIvAmaH / ahaJcalAmi / gujarAtI vAkyo huM namaskAra karuM chuM. ame bolIe chIe. tame bhaNo cho tuM pUjA kare che. tame be jIvo cho. ame be tyAga karIe chIe. 1 sar pachI virAma Ave, to s no pA. 3. ni. 1 thI 6 thaine ni. 2 thI : visarga thAya che. saH / ane vyaMjana Ave, to pA. 35. ni. 3 thI 5 lopAya che. sa pati / 19
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATha 7 mo. pahelo gaNa. upAjya guNa 1 vikaraNa pratyaya 3 pUrve dhAtunA upAjya (eTale chellA vyaMjananI pUrvenA) hrasva nAmi svarano guNa thAya che. 7 varNano guNa 36, phuvarNano guNa , ane 3 varNano guNa 3o thAya che. vRF + 3 + ti - +3+{ + + 1 + ta = varSanA nima +3 +ti = riA zu + 3 +ti = zoti | varSAmi varSAva: varSoma: varSasi varSatha varSati varSataH varSanti paraaipadI dhAtuo zrI kIDA karavI, ramavuM nid niMdA karavI japavuM, jApa karavo vR6 varasavuM nim jamavuM, khAvuM zun zoka karavo saMskRta vAkyo gujarAtI vAkyo sa varSati! teo varase che. te jemanti / ame be jApa karIe chIe. ttiI ame ramIe chIe. yuvAM nindathaH / tame pharo cho. ahaM rakSAmi / ame cAlIe chIe. tvamasi tame be zoka karo cho. 20
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ tarama: tarayaH pATha 8 mo. pahelo gaNa. anya guNa. 1 vikaraNa pratyaya ma pUrve dhAtunA aMtya (eTale chellA) hrasva ke dIrgha nAmi svarano guNa thAya che. tu- tarati ni + +ti - m + +ti= + + = +ti - m + + + + ti2 gche 3 pachI koI paNa svara Ave to teone ThekANe anukrame mArga ane mAr thAya che. ++mati=gati +++ti=mati tarAmi tarAva: tarasi taratha tarati tarata: taranti paraaipadI dhAtuo ni jaya pAmavo, jitavuM 5 sarakavuM, khasavuM, javuM taravuM mR smaraNa karavuM, saMbhAravuM, ghAvuM dhAvuM, doDavuM yAda karavuM mU thavuM, hovuM fsa kSaya pAmavo, kSINa thavuM saMskRta vAkyo gujarAtI vAkyo ahaM jayAmi / ame be chIe AvAM smarAvaH / te kSaya pAme che. vayattarAma: | tame khaso cho. tvaM dhAvasi / teo be jame che.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATha 9 mo. cotho gaNa 1 cothA gaNanA dhAtuone ja vikaraNa pratyaya lAge che. 2 vikaraNa lAgatAM, cothA gaNanA dhAtuomAM guNa thato nathI. nRtyAmi nRtyAva: nRtyAma: nRtyasi nRtyathaH nRtyatha nRtyata: nRtyanti nRtyati paraaipadI dhAtuo kopa karavo, kopavuM | gujju poSavuM, popaNa karavuM d krodha karavo, gusse thavuM muhuM moha pAmavo, muMjhAvuM tu saMtoSa pAmavo, khuza thavuM sun loTavuM, ALoTavuM nam nAza pAmavuM, nAzI javuM, tuma lobha karavo, lalacAvuM naSTa thavuM kSama kSobha pAmavo, gabharAvuM, nRt nRtya karavuM, nAcavuM khaLabhaLavuM saMskRta vAkyo tau pussytH| te luTyanti / sa vati ahaM tuSyAmi / sUrya thI yuvAM kupyathaH / gujarAtI vAkyo teo lobha kare che. ame be muMjhAie chIe. tame be tyAga karo cho. tame krodha karo cho. te be nAzI jAya che. ame nRtya karIe chIe. R
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 2 pATha 10 mo. chaTTo gaNa. chaThThA gaNanA dhAtuone jJa vikaraNa pratyaya lAge che. jJa vikaraNa lAgatAM chaThThA gaNanA dhAtuomAM guNa thato nathI. sphurAmi sphurasi sphurati mit maLavuM, bheTavuM sik lakhavuM sn sarjana karavuM, sarajavuM, racavuM paramaipadI dhAtuo saMskRta vAkyo te milanti / AvAM nRtyAvaH / sphurAva: sphuratha: sphurataH yUtha yuvAM rathaH / te sphuTati / sa sRjati / vayaM luTyAmaH / jayasi tvam / sphurAma: sphuratha sphuranti spRz sparza karavo, aDakavuM Tr phUTavuM, khIlavuM r sphuravuM, pharakavuM, kaMpavuM gujarAtI vAkyo te be maLe che. huM jIvuM chuM. tame lakho cho. ame aDakIe chIe. jamIe chIe. teo gabharAya che. pharake che. tame niMdA karo cho. 23
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 pATha 11 mo. dazamo gaNa. dazamA gaNanA dhAtuone potAnA rU pratyaya lagADavo paDe che. cit + 6 = vinti vitti + ti dazamA gaNanA dhAtuone rU pratyaya lAgyA bAda, pahelA gaNanI jema pA. 2. ni. 2 thI 34 vikaraNa pratyaya lAge che ane guNa thAya che. pitti + ga + ti citte + 3 + ti / cintak + = + ta = cinnati / cintayAmi cintayAva: cintayAmaH cintayatha: cintayatha cintayataH cintayanti cintayasi cintayati parasmaipadI dhAtuo cin ciMtavavuM, vicAravuM, ciMtA karavI Tr daMDa karavo, daMDavuM vIr pIDavuM, du:kha devuM jUn pUjavuM, pUjA karavI saMskRta vAkyo 24 vayaM cintayAmaH / AvAM spRzAva: 1 tvaM daNDayasi / lubhyati / vatti | yuvAM pIDayathaH / van varNana karavuM, varNavavuM, raMgavuM sAn sAntyana karavuM, khuza karavuM, zAnta pADavuM gujarAtI vAkyo tame be zoka karo cho. teo be sAttvana kare che. huM nRtya karuM chuM. tame be pUjA karo cho. ame varNana karIe chIe. tame be lakho cho.
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATha 12 mo. dazamo gaNa. upAjya guNa. 1 dazamA gaNano pratyaya lAgatAM dhAtunA upAjya hrasva nAmi svarano guNa thAya che. guru + = cari corayAmi corayAva: corayAmaH corayasi corayathaH corayatha corayati corayata: corayanti parasmapadI dhAtuo coravuM, corI karavI puN ghoSaNA karavI, jAhera karavuM, gokhavuM, avAja karavo tun toLavuM, jokhavuM mULu bhUSA karavI, zobhA karavI, zaNagAravuM saMskRta vAkyo gujarAtI vAkyo te vattA tame corI karo cho. ahaM ghoSayAmi / tame be zaNagAro cho. AvAM tolyaavH| toLo cho. tvaM bhUSayasi / huM jokhuM chuM. yuvAM corythH| teo corI kare che. yUyaM ghoSayatha / ame be jAhera karIe chIe. vaye sAttvayAma: | tuM poSaNa kare che. ahaM jayAmi / ame racIe chIe. te pUjayanti / tame khaso cho. 25
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATha 13 mo. dazamo gaNa. vRddhi. 1 dazamA gaNano pratyaya lAgatAM dhAtunA upAjya 3 nI ane anya hRsva ke dIrgha nAmi svaranI vRddhi thAya che. 2 34 nI vRddhi 3, 4 varNanI vRddhi 32, 3 varNanI vRddhi che ane 3 varNanI vRddhi thAya che. ta + 6 = tAhi + 3 + ta = tArayati.. pR + $ = para + 3 + ti = parathati ! 3 m aa v pR6 ane mRt vagere keTalAka dhAtuomAM rU pratyaya lAgatAM, guNa temaja vRddhi thatI nathI. tethati ! parasmapadI dhAtuo ta tADana karavuM, mAravuM vay kahevuM, kathA karavI pR pUruM karavuM, pAra pAmavuM ma gaNavuM, gaNatrI karavI panuM pAlana karavuM, pALavuM, ra racavuM, racanA karavI rakSaNa karavuM rakR6 spRhA karavI, jhaMkhavuM, maksa bhakSaNa karavuM, khAvuM - tRSNA rAkhavI, cAhavuM saMskRta vAkyo gujarAtI vAkyo yUyaM bhakSayatha / tuM bhakSaNa kare che. tvaM kathayasi / tame mAro cho. te zaktiA huM pUruM karuM chuM yuvAM rcythH| ame pAlana karIe chIe. ahaM spRhayAmi / ame be spRhA karIe chIe. vayaM luttyaamH| huM karuM chuM.
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 pATha 14 mo. dhAtuonA Adeza. vikaraNa pratyaya lAgatAM, keTalAka dhAtuonA Adeza thAya che, te, te dhAtunI sAme AvA ( ) kauMsamAM mUkelA che. ga. 1. parastre. ga. 4. parastre. gam (macchu) gamana karavuM, javuM deMg (vazyU) dekhavuM, jovuM syA (tir) sthira rahevuM, ubhA rahevuM tA (yaccha) dAna karavuM, ApavuM aa (piva) pIvuM (pivati)' mar (mA) matta thavuM, masta thavuM, bhUlavuM, cUkavuM, pramAda karavo, gAMDA thavuM zram (zrAm) zrama pAmavo, kheda pAmavo, thAkI javuM zam (zAm) zAnta thavuM saMskRta vAkyo ahaM gacchAmi / tvaM zrAmyasi / yuvAmicchathaH / ga. 6. parauM. rUvu (rUvDa) icchavuM pravDa (pRSTha) pUchavuM, prazna karavo gar hovuM (ga. 2 jo. paraspai.) nAM rUpo. asmi sva: : asi : asti rata: stha santi gujarAtI vAkyo te zAnta thAya che. ame ubhA chIe. teo be bhUle che. teo jue che. AvAM pRcchAvaH / tvayya~cchasi / tame pIo cho. 6. piva Adeza TM kArAnta hovAthI guNa thayela nathI. 23
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ m lh l pATha 15 mo. Atmapada vartamAnA vibhaktinA Atmapada pratyayo puruSa e. va. kiM. va. ba. va. vare maTe se ithe dhye ite ante AtmapadI dhAtuo ubhayapadI dhAtuo van 1. ga. vaMdana karavuM | jU 1. ga. pakAvavuM, rAMdhavuM vR6 1. ga. vadhavuM | 81. ga. haraNa karavuM, laI levuM vande vandAvahe vandAmahe vandase vandethe vandadhye vandate vandete vandante 1 AtmopadI dhAtuone Atmapada pratyayo lAge che. vandra+3+ pA. 4. ni. 1 thI no lopa. vane ! 3 varNano, tenI pachI AvelA 3 varNa 3 varNa *varNa ane tR varNa sAthe maLIne anukrame 3 3 ane 3 thAya che. vandra+ = dhanate. UbhayapadI dhAtuone banne ya padanA pratyayo lAge che. hati, harate ! saMskRta vAkyo gujarAtI vAkyo tvaM harasi / ame vadhIe chIe. vayaM harAmahe / tame be rAMdho cho. AvAM pcaavhe| ame be vaMdana karIe chIe. ahaM pacAmi / teo ubhA rahe che. 28
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhyAsa. 3 1 dareka gaNanA vikaraNa pratyaya bolo. 2 guNa kayA gaNomAM nathI thato? 3 kayA dhAtuomAM vRddhi temaja guNa nathI thato? 4 dhAtunA gaNo keTalA che? kayA kayA gaNanA dhAtuo tame zIkhyA cho? puruSabodhaka pratyayo keTalA prakAranA che? 7 dhAtuo keTalA prakAranA che? 8 dazamA gaNano potAno pratyaya kayo che? 9 kayA svaronI kaI vRddhi thAya che? 10 kayA svarono kayo guNa thAya che? 11 guNa kayAM kayAM ane kono thAya che? 12 vRddhi kyAM kyAM ane konI thAya che? 13 sadhyakSaranI pachI svara Ave to sadhyakSarane badale zuM thAya che? 14 34varNa pachI suvarNa, 3varNa, varNa ke sUvarNa Avyo hoya to, te 34 varNanuM enI sAthe maLIne zuM zuM thAya che? 15 sR zuc krID bhU sthA nRt likha daND ghuSa pala spRha katha vA vRdhu par dhAtunAM rUpo bolo. 16 3, 2. pu. di. par 3. pu. e. zam 1. pu. ba. vRdhu 3. pu.ba. 1.pu. e. hR3. pu. ddhi. niyamothI siddha karo. 29
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhyAma caturthI prakaraNa 2 ju. nAmapada pATha 16 mo. vibhakti ane avyayo. vibhaktinA pratyayo e. va. hiM. va. ba. va. vibhakti s au as prathamA 3 as dvitIyA bhis tRtIyA bhyAm bhyas as bhyAm bhyas paJcamI as os Am SaSThI i os su saptamI vibhaktinA pratyayo ahIM mULa svarUpamAM ApelA che, paraMtu te te prakAranA nAmomAM keTalAka pratyayonA Adezo tathA lopa thAya che te, te te ThekANe ApavAmAM Avela che, je pratyayono lopa thAya che tenI jagyAe - zUnya mUkela che. vibhaktinA pratyayo nAmane judA judA arthomAM lAge che, te AgaLa batAvavAmAM Avela che. 1 4 vagere vibhaktinA pratyayo jene lAgelA hoya che, te pada kahevAya che. vAta + = vAta: pada che. ahIM pA. 3 ni. 1 thI su no ? thaI pA. 3 ni. 2 thI no visarga thayo che. 30.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ avyaya 2 avyayanAmone lAgelA vibhaktinA pratyayo lopAI jAya che. duza + - duzam - vibhaktinA pratyayo lopAyA pachI paNa te pada kahevAya che. duzam - suzAs - suza: / 4 jenA rUpamAM vyaya (eTale pheraphAra) thato nathI, te avyaya kahevAya che. avyaya ne atyAre, hamaNAM vA kyAM ahIM, A ThekANe ja nahIM vaphA kyAre prati savAramAM vahuzan bahu, bahuvAra saMskRta vAkyo gujarAtI vAkyo kca gacchasi ? tame kyAM jAo cho? iha tiSThAmi / ame ahIM ubhA chIe. ahaM prAta: paThAmi / tuM corI kare che? sa prAtarna paThati / huM corI karato nathI. tyaM vahurA: zrAsa ! tuM kyAre jAya che? sa kadA gacchati ? huM atyAre jAuM chuM. idAnIM gacchati / teo savAramAM bhaNe che. pATha. 3. ni. ra thI sno, aghoSa vyaMjana para (pachI) AvatAM : visarga thayo che.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATha 17 mo. nakArAnta puMliMga nAma prathamA vibhakti. s au as bAla: bAlau bAlA: 1 34 varNano, tenI pachI AvelA 4 ke che tathA 3o ke sAthe maLIne anukrame che tathA thAya che. vIti + ca = zani . 2 prathamA vibhaktino 3 pratyaya para (pachI) chatAM, pUrvanA 3 no 3 thAya che. cIna + 32 - vArtA + 3 - (have ahIM pA.4. ni. 1. nahIM lAge.) 3 samAna svarano, tenI pachI AvelA sva samAna svara sAthe maLIne sva dIrgha svara thAya che. vAnI ! vAkyamAMnuM ja nAma kriyApadanI sAthe khAsa sIdho saMbaMdha rAkhatuM hoya, te nAma mukhya kahevAya che ane bAkInAM gauNa kahevAya che. mukhya nAmane nAmArthe (nAmanA potAnA arthamAM) prathamA vibhakti thAya che. vArtaH pati vAta parata: vAtA: pattA 34kArAnta puMliMga nAma 3mAvAI AcArya, vani bALa, bALaka dharmaguru tinA vizeSa nAma, " kAcabo te nAmano mANasa 2 caMdra mo lADavo nRpa rAjA mayUra mora
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMskRta vAkyo gujarAtI vAkyo ratilAlaH pRcchati / surendra pUjA kare che. AcAryaH kathayati / be kAcabA sarake che. modakAH santi / caMdra kSINa thAya che. AvAmiha tisstthaavH| huM ahIM chuM. tau bAlau na ptttH| bALako thAkI jAya che. bAlA: paThanti / be AcAryo kyAM jAya che? mayUrau nRtytH| rAjAo pAlana kare che. yuvA vara atha:? | tame kyAM raho cho? pATha 18 mo. saMdhi zuM nA ? pUrve 35 hoya ane pachI 34 Ave to, runo 3thAya che. vAtacuM - vanir+ ti - vItra 3 + 3rati - pA. 15. ni. 2 thI. vAto 35ti - padAnta rahelA cha ke te pachI 3 Ave to, 35 lopAya che. ane 3 no lopa thayo che tema samajavA te sthAne AvuM kA avagraha cihna mUkAya che. vAsnoDarati ! s nA spUrve 3 hoya ane pachI ghoSavAnuM vyaMjana Ave, to paNa jUno 3 thAya che. vInasa + gati - bAlo jayati / dharmo rakSati / paNa, pratirakSA pratatA ahIM no 3nahIM thAya, kemake prati avyayamAM suno nathI.
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 padAnta r pachI phr ke s Ave to, r ne ThekANe anukrame zr ke s vikalpe thAya che - thAya ke na thAya. bAlazzAmyati / bAlassarati / na thAya tyAre pA. 3. ni. 2 thI visarga thAya. vAta: zAmyati / vAna: sarati / prAta: smarati / padAnta r pachI r ke chaeN, r ke r ane t ke thru Ave to, rne ThekANe anukrame zy ane s nitya thAya che. vAnarati / vAnastivRti / prAtazyannati / 5 6 prAtassmarati / vAkya bolatAM, vaktA jyAM virAma le che-thobhe che, tyAM saMdhi thatI nathI ane jyAM virAma leto nathI tyAM saMdhi thAya che. vAta:, ati / vAloDaTati / bAla:, jayati vAnonati / ityAdi. vAta:, atti ahI vAta: pachI virAma che, mATe saMdhi thaI nathI, paNa r no visarga to thAya ja, kemake r no visarga, pA. 3 ni. 2 thI virAmamAM paNa thAya che. vArotati ahIM virAma nathI eTale saMdhi thaI che. saMdhi chUTI pADatI vakhate, vAtta: gaTatti ahIM visarga karIne ja vAkya bolavuM, kemake saMdhi chUTI pADatAM virAma laine bolAya che. puliMga nAma na jaNa, mANasa mRdra haraNa, pazu zramaNa zramaNa, sAdhu samudra samudra, dariyo 4 avyaya Jatra ahIM kRti e pramANe, ema taMtra tyAM, te ThekANe yatra jyAM, je ThekANe
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMskRta vAkyo dharmo jayati / prAtarahaM smarAmi / bAlo dhAvati / voDaritA zramaNau gacchataH, nRpAzzAmyanti / mRgAzcaranti / yatrAcAryastiSThati, prAtarbAlA: paThanti / tatra gcchtH| samudraH sunitA gujarAtI vAkyo rAjA rakSaka bALaka thAke che. vasaMtalAla vicAre che. rAjA khuza thAya che. kAcabo sarake che. candra vadhe che. dharma rakSaNa kare che- mANaso tare che. e pramANe, ratilAla ahIM che. AcArya kahe che. tuM savAramAM rakhaDe che. 1 pATha 19 mo. saMdhi cAlu s nA pUrve 3 hoya ane pachI ghoSavAnuM vyaMjana Ave to, lopAya che. vAtA nacchatti s nA pUrve 34 varNa hoya ane pachI koIpaNa svara Ave to, 6 lopAya che. ane pachI pAse AvelA svaronI saMdhi thatI nathI. (ahIM pA. 18 mi. 1 yAda karavo.) bAla icchati / bAlA icchanti / bAlA aTanti / 35
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 padAnta zuM ane zuM pUrve 34 varNa hoya ane pachI koI paNa svara Ave to 6 ane vikalpa lopAya che, ane pachI pAse AvelA svaronI saMdhi thatI nathI. vAta phacchataH - pA. 8. ni. 2 thI triALu Rta:vAnA rUchataHA lopa na thAya tyAre, vAtAvicchatA bAlau aTataH / bAlA aTata:, bAlAvaTataH / 3rakArAnta puliMga nAma nava jIva, AtmA | dharma dharma AcaranAra seva deva, mahArAjA | pradhAna pradhAna, mukhya avyaya. om hA L] riti jhaTa, jaldI saMskRta vAkyo dhArmikA jayanti / | tvaM nRpo'si ? zramaNA gacchanti / om , ahaM nRpo'smi / dhArmikA vardhante / pradhAnAzcintayanti / mayUrA nRtyanti / atra kAntilAlo'sti ? bhogilAlo harate / nAtra kaantilaalH| pAnA: pRdattA devo jhaTiti gacchati / gujarAtI vAkyo haraNo doDe che. rAjAo rakSaNa kare che. mANasa Icche che. te be jaNa kyAM jAya che? jIvo jIve che. mahArAjA vaMdana kare che. bALako muMjhAya che. bALako bahuvAra khAya che. devadatta rAMdhe che. ahIM lADavA nathI? 36
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATha 20 mo. nakArAnta puMliMga nAma dvitIyA vibhakti. m au as bAlam bAlau bAlAn dvitIyA vibhaktinA pratyAyanA 3 sahita pUrvano samAna svara dIrgha thAya che ane te vakhate puMliMga nAmomAM s pratyayanA sno - thAya che. vani +3 m - vAnAm - vItAno 2 dvitIyA vibhakti karmane thAya che. 3 (34)kartA kriyA vaDe jene khAsa prApta karavAne icche, te karma. grAma achata / javAnI kriyAvaDe zuM prApta karavAne icche che? gAma, mATe gAma e karma che. (34) je karAya te karma. tAre rati zuM racAya che? zuM karAya che?) hAra, mATe hAra e karma che. (3) kriyAnuM phaLa jemAM hoya, te karma. jIratApathati mAravAnI kriyAnuM phaLa-ghA, zemAM che? coramAM, mATe cora, e karma che. kriyAne, je kare te kartA. 3mArA gharma cariA kahevAnI kriyA koNa kare che? AcArya, mATe AcArya, e kartA che. kriyApadane koNa pUchavAthI je Ave, te kartA ane zuM pUchavAthI je Ave, te karma, tathA koNa ane zuM pUchavAthI ekaja javAba Ave to kartA samajavo. 2
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ padAnta - pachI zuM ke i, ke tathA ke yU hoya ane tenI pachI paNa adhur (puTra sivAyano) varNa hoya, to e nne ThekANe anukrame zu, 6 tathA zuM thAya che ane pUrvanA svara upara anusvAra mUkAya che athavA pUrvano svara anunAsika thAya che. divAnAm + tAtibiddaalaaNstaaddyti / biDAlA~stADayati / ahIM padAnta - pachI su che ane nI pachI svara che, te dhum nathI-adhu che, eTale niyamanI badhI zarato che. 3makArAnta puMliMga nAma grAma gAma, gAmaDuM putra putra caura cora viphAta bilADo navA pitA trahita brAhmaNa gharma dharma, pharaja, svabhAva | vIra vIra, zUravIra, mahAvIra saMskRta vAkyo janA dharmamicchanti / / AcArya ziSyA vandante / vAto mA matiH | janakaH putrAnsAntvayati / namAmi vIram / | sa biDAlAMstADayati / gujarAtI vAkyo bALaka candrane juve che. 1 surezacandra ramezacandrane cAhe che. mANaso devone pUje che. | pitA putronI ciMtA kare che. rAjA be gAma saMbhALe che. te brAhmaNa be lADavA khAya che. 38
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATha 21 mo. nakArAnta napuMsakaliMga nAma. prathama ane dvitIyAvibhakti kamalam kamale kamalAni kamalam kamale kamalAni napuMsakaliMga nAmonI prathama ane dvitIyA vibhakti sarakhI ja hoya che. prathama ane dvitIyAnA bahuvacanano pratyaya lAgatAM svarAnta napuMsaka nAmonI pachI = umeravAmAM Ave che. mana +pA. 47 mi. 1 thI 6 nI pahelAMno svara dIrgha thAya che. manAnI pA. 40 ni. 4 juo. (3) ekaja padamAM ? ke 7 varNathI para rahelA - no nU thAya che. pU. (3) temaja-25 ke varNa ane ra nI vacce 4 varga varga, ta varga zuM ane ra sivAya koIpaNa varNa hoya, to paNa no thAya che. mitranA puSpanA paNa, vani ahI no ja nahIM thAya. (6) temaja-padane cheDe - hoya, to te na no jU thato nathI. naranA dvivacanane cheDe rahelA DuM, jha ane 7 nI pachI svara Ave to saMdhi thatI nathI. hine rUchatA ane satro pacete annam /
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3kArAtta napuMsakaliMga nAma madda aMga ghana dhana anna anAja nAra zahera 3 peTa puratA pustaka dAna bagIco ne phaLa matra kamaLa mitra mitra va8 lAkaDuM | mue mukha, moDhuM gR6 ghara vana jaMgala gata jaLa, pANI zarIra zarIra, deha saMskRta vAkyo aGgaM sphurti| zramaNA udyAnaM gcchnti| atra jlmsti| janA dhanamicchanti / varSa rati devadattaH pustakaM likhti| phale pttH| vayaM dhanaM rkssaamH| kamalAni sphuttnti| sa udaraM spRshti| zarIraM nshyti| mitrANi na tyjaamH| gujarAtI vAkyo tuM dhana icche che. ame anna khAie chIe. tuM mukha juve che. be pustako ahIM che. vana baLe che. rAjA nagaranuM rakSaNa kare che. phaLo paDe che. huM mitrone cAhuM chuM. pANI Tapake che. bALako ghera jAya che. mitra dhana Ape che. ratilAla mitrone pUche che. 40
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 ra 3 4 5 pATha 22 mo. vizeSaNa ane sarvanAma prathamA ane dvitIyA vibhakti nAmanA arthamAM vizeSatA (eTale vadhAro) kare, te vizeSaNa. vizeSaNa jenA arthamAM vizeSatA kare, te vizeSya. vizeSaNane liMga, vacana ane vibhakti potAnA vizeSya pramANe thAya che. zomana: puruSa: sAro purUSa. temanuM mAm sAruM kamaLa. zobhanaM puruSaM spRhayati / zobhanaM kamalaM spRhayati / nAmane badale vaparAya te sarvanAma. jemake, dUM gacchAmi koi paNa mANasa potAnA nAmane badale aham (huM) vApare che, eTale 'huM' e sarvanAma che. sarvanAma vizeSaNa tarIke paNa vaparAya che. sa vAto na paThati / sarvanAmanI prathamA dvitIyA vibhakti *ma aham AvAm vayam 1 mAm AvAm asmAn 2 *yuSma tvam yuvAm yUyam 1 tvAm yuvAm yuSmAn 2 * gasmar ane sukSmad sarvanAmanAM rUpo dareka liMgamAM sarakhAM ja che, liMgavAra judAM judAM nathI. 1. judu pADavAnu kArya kare te vizeSaNa. judu pADavA yogya hoya te vizeSya. 41
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ tad- (pu.) saH tau te 1 tam tau tAn 2 (na.) tad-t te tAni 1 tad-t te tAni 2 sarvanAma vizeSaNa asmad eM kuzala duzaNa, hoziyAra yuSmad tuM kRSNa guM tad te pUjya pU4nIya, puu41| yogya puliMga nAma prabhUta puNa, ghay azva ghoDI zobhana sA3, suM62 mahiSa 5 zveta sa36, poj saMskRta vAkyo zveto'zvo dhAvati / idAnIM vayaM yuSmA~styajAmaH / so'rcati devam / nRpo'smAMstyajati / tAnahaM necchAmi / AvAmatra na vsaavH| sa taM kathayati / yUyaM tA icchathAvAM na / tadanaM dahati / phale ahaM pazyAmi / sa mAM bhaNati / mahiSa: kRSNo bhavati / kamale iha stH| sa iha na tiSThati / mRgAzcaranti / tatra na gacchati sH| kUrmassarati / ahaM dharma na tyajAmi / sa dharmaM carati / te gRhe pazyAmi / prabhUtaM jalamasti / 42
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAtI vAkyo zramaNo vanamAM jAya che. huM atyAre pustaka lakhuM chuM. mANaso anAja khAya che. ! ame be pANI pIe chIe. rAjA corone mAre che. coro dhana haraNa kare che. ziSya AcAryane vAMde che. | huM te mitrone yAda karuM chuM. brAhmaNo rAMdhe che. teo amane gaNatA nathI. ahIM te pustako nathI. | ratilAla AcAryane pUche che. AcArya pUjya che. | kuzaLa mANasane huM cAhuM chuM. pATha 23 mo. tRtIyA vibhakti ina bhyAm ais 5. vAna vAnAkhyAm vAra na. mana manAmAm vamalai: 3nakArAnta napuMsakaliMga nAmanA pratyayo ane rUpo prathama dvitIyA ane saMbodhana sivAya bAkInI vibhaktiomAM 3nakArAnta puMliMga nAmanA jevA ja che. pAm pratyaya lAgatAM pUrvanA 35 no 3 thAya che. vAta +Am = vAnAmyam | vAta +o pA. 17 mi. 1 thI vA. tRtIyA vibhakti karaNane thAya che. 3 jenA vaDe kriyA karAya te karaNa, eTale ke kriyA karavAmAM bahu ja upayogI sAdhana. pAmyAM ati 43
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 sAthe' evo artha jaNAto hoya tyAre tenA saMbaMdhavALA nAmane tRtIyA vibhakti thAya che. saha (avyaya) sAthe, putro janakena saha gacchati / putro janakena gacchati / saha vinA 5 tRtIyAthAya che. sarvanAmanI tRtIyA vibhakti asmad- mayA AvAbhyAm asmAbhiH yuSmad- tvayA yuvAbhyAm yuSmAbhiH tad- (puM.na.) tena tAbhyAm taiH puliMga nAma alaGkAra AbhUSasa / pAda 5 // daNDa 431, 6 / ratha ratha napuMsakaliMga nAma cakra pahuM / duHkha 6:5 saMskRta vAkyo janA duHkhena muhyanti / AvAbhyAM saha vIraM pUjayaya / vRddho daNDena calati / / sa tvayA saha paThati mayA mitreNa saha ratilAlo vasati / | saha na / ahaM tAbhyAM saha nagaraM gacchAmi / zrIcandro yuSmAbhiH saha bAlA modakaistuSyanti / / jemati / gujarArtI vAkyo mANaso AbhUSaNovaDe zarIra / ratha be paiDe cAle che. zaNagAre che. jIvo pANIvaDe jIve che. dharmavaDe dhana vadhe che. huM tamArI benI sAthe taruM chuM.
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATha 24 mo. caturthI vibhakti. ya bhyAm bhyas 5. vAtAya nirakhyAm yammi : na. kamalAya kamalAbhyAm kamalebhyaH 1 4 pratyaya lAgatAM pUrvanA 35 no 3 thAya che vAtAya 2 6 thI zarU thatAM bahuvacananA pratyaya lAgatAM pUrvanA 33 no thAya che. vAgyA 3 caturthI vibhakti saMpradAnane thAya che. 4 (34) jene ApavAmAM Ave, te saMpradAna. cAvavecyo i tiA (3) karma athavA kriyAvaDe karIne jenI sAthe zraddhA, upakAra, kIrti, duHkhanAza vagerenI icchAthI khAsa viziSTa saMbaMdha karavAmAM Ave, te saMpradAna. ziNA dharma thatA semyo namati . 5 mATe, vAste, sAru, kAje, arthe-evA arthamAM caturthI vibhakti thAya che. puruSanA digam | nama ke rita avyaya sAthe joDAyelA nAmane caturthI vibhakti thAya che. namas namaskAra. svati kalyANa. namo devebhyaH / svasti saGghAya / jA
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvanAmanI caturthI vibhakti asmad- mahyam AvAbhyAm asmabhyam yuSmad- tubhyam yuvAbhyAm yuSmabhyam tad- (pu.na.) tasmai tAbhyAm tebhyaH puliMga nAma napuMsakaliMga nAma chAtra vidyA dAna chAna mada mAra sukha supa yAcaka bhAga, bhikSu suvarNa sonuM saGghasaMgha, samudAya | hiraNya sonuM saMskRta vAkyo nRpA brAhmaNebhya: suvarNaM yacchanti / tAbhyAM ziSyAbhyAM dharmaM kathayati / vayaM bAlebhyo modakAnyacchAmaH / dhanaM dAnAya na madAya / svasti zramaNebhyaH / 'tubhyaM nmH| gujarAtI vAkyo ame be, be vidyArthIone be pustaka ApIe chIe. huM be putro sAthe tamane vAraMvAra namaskAra karuM chuM. dharma supane bhATe thAya cha, hupane bhATe yato nathI.
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 2 3 4 pATha 25 mo. paMcamI vibhakti 7 At bhyAm puM. vAttAt bAlAbhyAm na. kamalAt kamalAbhyAm bhyas bAlebhyaH kamalebhyaH padane aMte rahelA TU vyaMjanane ThekANe tenA sthAnanA vargano trIjo vyaMjana thAya che. vAtAt - vAlAvuM | aghoSa vyaMjana para AvatAM, ziT sivAyanA T vyaMjanane ThekANe tenA vargano pahelo vyaMjana thAya che. racAv + pati rathAtpatati / virAma para AvatAM, ziT sivAyanA TU vyaMjanane ThekANe, tenA vargano pahelo vyaMjana vikalpe thAya che.pati racAt / patati rathAd / vargano pAMcamo akSa2 5ra AvatAM, padAnte rahelA varganA trIjA vyaMjanane ThekANe tenA vargano anunAsika vyaMjana vikalpe thAya che. cau grAmAnnazyati / cauro grAmAdnazyati / paMcamI vibhakti apAdAnane thAya che. 5 6 jenAthI chUTuM paDavAnuM hoya, te apAdAna. vRkSAtparNaM patati / vinA avyaya sAthe joDAyelA nAmane dvitIyA, tRtIyA ke paMcamI vibhakti thaya che. dharmaM vinA, dharmeNa vinA, dharmAddhinA sukhaM na bhavati / jaka
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvanAmanI paMcamI vibhakti. asmad - mad AvAbhyAm asmad yuSmad - tvad / yuvAbhyAm yuSmad tad (puM.na.) tasmAt tAbhyAm tebhyaH paMliMga nAma napuMsakaliMga nAma prAsAda bhaDelA parNa 5i vAnara naharo pApa pA5, porTama vRkSa mA puNya puthya, sAI ma saMskRta vAkyo bAla: prAsAdAtpatati / dharmaM vinA sukhaM nAsti / vRkSebhyaH pAni kSaranti / caurAstvad dhanaM harante / so nagarAnagaraM gacchati / sa vAnarastasmAdudyAnAddhAvati / AvAbhyAM pApAni nazyanti / puNyAdinA sukhaM na bhavati / gujarAtI vAkyo zrI mahAvIra aMgo uparathI alaMkAro taje che. atyAre te gherathI kyAM jAya che? dhana vinA mANaso muMjhAya che. te tamArI pAsethI dhana icche che. rAjA corothI amAruM rakSaNa kare che.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 1 ra 3 puM. pATha 26 mo. SaSThI ane saptamI vibhakti. os os bAlayoH bAlayoH kamalayoH kamalayoH na. sya i bAlasya bAle nAm su kamalasya kamale kamalAnAm kamaleSu nAm pratyaya para chatAM pUrvano samAna svara dIrgha thAya che, vAta + nAm = vAlAnAm | om pratyaya temaja s thI zaru thatAM bahuvacananA pratyaya para chatAM, pUrvanA jJa no ! thAya che. bAlAnAm bAleSu vAta + gos - vAte + gos = vAtayo: I vAna + su - vAte + su - nAmI, antasthA ke hra varganA koI paNa vyaMjanathI para rahelA s no v thAya che, paraMtu - e s padanI aMdara (AdimAM ke aMtamAM nahIM) hovo joie ane koI paNa niyamathI karAyelo-Avelo hovo joie. vAtevu I' 6. vAtevu / ahIM A pAThanA ni. 5. thI r Avela che.
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 5 9 nAmano bIjA nAmanI sAthe saMbaMdha hoya tyAre, gauNa nAmane SaSThI vilati thAya che. vRkSasya parNam / saptamI vibhakti adhikaraNa ne thAya che. vastuno AdhAra-vastune rahevAnuM sthAna, te adhikaraNa. ghaTe jalam / gRhe tiSThati / tileSu tailam / asva (sva sivAyano) svara para chatAM, pUrvanA i varza, uvarza RR varNa ane tR varNano anukrame r r r ane s thAya che. asti atra = astyatra / grAmeSu anti grAmeSvanti / = sarvanAmanI SaSThI-saptamI vibhakti asmad yuSmad tad (puM.na.) mama AvayoH mayi AvayoH tava yuvayoH tvayi yuvayoH tasya tayoH tasmin tayoH puliMga nAma tila tasa deha heDa, zarIra parvata parvata, pahADa, DuMgara sarpasA 50 asmAkam asmAsu yuSmAkam yuSmAsu teSAm teSu mAnava bhAeAsa hasta hAtha mArga rasto
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ napuMsakaliMga nAma vaDu kaDuM, kaMgaNa, kaMkaNa, nayana nayana, AMkha rajana caMdana, sukhaDa, netra cakSu, AMkha caMdananuM jhADa mULa bhUSaNa, ghareNuM jJAna jJAna, bodha zira zikhara, Toca 7La taNakhaluM, ghAsa | za sadAcAra, brahmacarya saMskRta vAkyo dharmasya phalamicchanti dharmaM necchanti mAnavAH / hastasya bhUSaNaM dAnaM na kaGkaNam / dehasya bhUSaNaM zIlaM nAlaGkArAH / zramaNA mama gRhe vasanti / tvayi jJAnaM vardhate mayi na / pApAnyasmAsu na santi / candanaM na vane vane / gujarAtI vAkyo tamArA bagIcAnA te be vRkSo upara vAMdarAo phaLo khAya che. huM mArI AMkhovaDe jouM chuM tenI AMkhovaDe joto nathI. te parvatonA zikharo upara ghAsa baLe che. te gharamAM amArA pitAnuM dhana che. tamArA gAmomAM ghaNuM anAja che. te mArge sApa jAya che.
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATha 27 mo. saMbodhanArtha prathamA. pu.- 0 au as 1 3 paM. he bAla ! he bAlau ! he bAlA: ! na. he kamala ! he kamale ! he kamalAni ! saMbodhananA arthamAM nAmane prathama vibhakti thAya che. kAMI paNa kahevA mATe koIne bolAvavo, sanmukha karavo, te saMbodhana. he bAla ! tvaM kva gacchasi ? / he kamala ! kathaM na sphuTasi ? / 5hone lotI pate ca mane tI vapata vA, 624 padanI pachI judI judI vAra athavA chellA padanI pachI eka ja vAra mUkAya che ane vAkyone joDatAM ke judA pADatAM chellA vAkyanA pahelA padanI pachI mUkAya che. ca (avyaya)= mane. vA (avyaya) = athavA. parNaM ca phalaM ca patataH / parNaM puSpaM phalaM ca patanti / parNaM vA phalaM vA patati / parNaM phalaM vA patati / zAntilAlo gacchati ratilAlazca tiSThati / zAntilAlo gacchati ratilAlo vA gacchati / para
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 smar- huM, e pahelo purUSa che, yughnan- tuM, e bIjo puruSa che, A be zabdo sivAya trIjo koI paNa zabda te trIjo puruSa che. (34) vAkyamAM traNe puruSa ekI sAthe vaparAyA hoya to pahelA purUSanI mukhyatA rahe che, eTale kriyApada pahelA puruSamAM mUkAya che. sa ca tvaM cAhaM ca pacAmaH / (3) be puruSa ekI sAthe vaparAyA hoya ane jo temAM pahelo puruSa hoya to pahelAnI mukhyatA rahe che ane pahelo puruSa na hoya to bIjAnI mukhyatA rahe che. tvaM cAhaM ca pacAvaH / sa cAhaM ca pacAvaH / sa ca tvaM ca pacathaH / 5 soe, soe,soe s m ina ya JakArAnta puMliMga nAmonA pratyayo au au At Few o bhyAm bhyAm bhyAm os os au as as ais bhyas bhyas nAm su as prathamA dvitIyA tRtIyA caturthI paMcamI SaSThI saptamI saMbodhana 53
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3nakArAtta puMliMga vAta zabdanAM rUpo. bAla: bAlau bAlAH 1 bAlam bAlau bAlAna 2 bAlena bAlAbhyAm bAlaiH 3 bAlAya bAlAbhyAm bAlebhyaH 4 bAlAt bAlAbhyAm bAlebhyaH 5 bAlasya bAlayoH bAlAnAm / bAle bAlayoH bAleSu 7 bAla ! bAlau ! bAlA:! saM. nakArAnta napuMsakaliMga nAmonA pratyayo. m I i prathama, dvitIyA 0 I i saMbodhana bAkInA pratyayo puliMga pramANe 3kArAnta napuMsakaliMga mana zabdanAM rUpo. kamalam kamale kamalAni 1 kamalam kamale kamalAni 2 kamalena kamalAbhyAm kamalaiH 3 kamalAya kamalAbhyAm kamalebhyaH 4 kamalAt kamalAbhyAm kamalebhyaH 5 kamalasya kamalayoH kamalAnAm 6 kamale kamalayoH kamaleSu 7 kamala ! kamale! kamalAni ! saM. para
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ mad RE tvayA asmad sarvanAmanAM 35o. aham AvAm vayam 1 mAm AvAm asmAn 2 mayA AvAbhyAm asmAbhiH 3 mahyam AvAbhyAm asmabhyam 4 AvAbhyAm asmad 5 mama AvayoH asmAkam 6 AvayoH asmAsu 7 yuSmad sarvanAmanAM 35o. yuvAm yUyam 1 tvAm yuvAm yuSmAn 2 yuvAbhyAm yuSmAbhiH 3 tubhyam yuvAbhyAm yuSmabhyam 4 tvad yuvAbhyAm yuSmad 5 tava yuvayoH yuSmAkam 6 yuvayoH yuSmAsu 7 tad sarvanAmanAM puMliMga 35o. tau te 1 tau tAn 2 tena tAbhyAm taiH 3 tasmai tAbhyAm tasmAt tAbhyAm tebhyaH 5 tasya tayoH teSAm 6 tasmin tayoH teSu 7 tebhyaH Gm Kap papa
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ tad, t ta, s napuMsakaliMga rUpo - te tAni te tAni 1 2 bAkInAM rUpo puliMga pramANe puliMga nAma hAsara taLAva mika bhikhArI ri nokara lAbANa pIvata kheDuta mArabhAra, bojo sevAnA devAlaya, devala, joi yodho maMdira viphA pakSI vatrIvarta baLada samara yuddha napuMsakaliMga nAma 3mAlAza AkAza pa kamaLa pukha puSpa, phula yuddha yuddha satya satya, sAcuM saMskRta saMskRta tra khetara avyayo gha nize, ja vacamakema, zI rIte, zA mATe yuttara kyAMthI, zAthI virama lAMbo vakhata tathA tema, te pramANe yathA jema, je pramANe suhu sAruM paE
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmapadI dhAtuo ubhayapadI dhAtuo gaNa 1 lo. gaNa 1 lo. ra uDavuM na laI javuM, doravuM mAthuM bolavuM yA yAcavuM, mAgavuM ram ramavuM rALu dIpavuM, zobhavuM tam meLavavuM, pAmavuM, vahuM vahana karavuM, vahevuM prApta karavuM vRt vartavuM, hovuM gaNa 9 cho. zam zobhavuM, dIpavuM se sevavuM, sevA karavI mud (mukhya) mUvuM, choDavuM vAt svAda levo, khAvuM, | rindra signa) siMcavuM, chAMTavuM, cAkhavuM siMcana karavuM gaNa 4 tho. AtmapadI kam (gA) janmavuM, utpanna thavuM, janma thavo Tdhu yuddha karavuM saMskRta vAkyo he vinoda ! tvameva saMskRtaM suSTu bhASase / bhogilAla ! vayamudyAne ciraM ramAmahe ! rameza ! tvaM dinezazca satyaM na bhASethe / ahaM ca ramezazca grAmaM gacchAvaH / re re janA ! yUyaM kathaM dharmaM na sevadhve / atra parvatasya zikhare jalaM kuta: ?
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ are mitra ! kathaM tvaM mama gRhAttava dhanaM na nayasi ? | lAlacandra ! mohanalAlazca kAntilAlazca kva vasataH ? | "are viThThA: ! vA pUrva vRkSAnsiMgvaghne ?siJcatha na vA " iti nRpaH pRcchati / yathAkAzaM candraM vinA na zobhate tathA kamalena vinA na kAsAraH / brAhmaNA modakAnsvAdante / AkAze candro rAjate ! gujarAtI vAkyo yuddhamAM yoddhAo laDe che ane bANone mUke che. he rAjA ! devAlayo vinA tArAM gAmo zobhatAM nathI. huM puSpovaDe zrI mahAvIranI pUjA karuM chuM. he vinoda ! tArA bagIcAmAM puSpo che ? ke nathI ? cAkaro bhAra vahana kare che ane anna meLave che. rameza ! tuM ane ratilAla kyAM jAo cho ? savAramAM pakSio AkAzamAM uDe che. ratilAla athavA zAntilAla bole che. rAjA bhikhArIone anna Ape che. taLAvamAM kamaLo hoya che. yAcako dhana mAge che. 58
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 pATha 28 mo. 'AkArAnta (Ap pratyayAnta) strIliMga nAma pratyayo 0 m A yai yAs yAs yAm s au A mAlA mAlAm mAlayA mAlAyai bhyAm bhyAm bhyAm os os au as as bhis bhyas bhyas nAm 1 ra 3 4 mAlAyA: mAlAyAH mAlayoH 5 su as AArAnta strIliMga mAlA zabdhanAM 3po. mAle mAlA: mAle 6 7 saM. 1 mAlA: 2 mAlAbhyAm mAlAbhi: 3 mAlAbhyAm mAlAbhyaH 4 mAlAbhyAm mAlAbhyaH 5 mAlAnAm 6 mAlAsu mAlAyAm mAlayoH mAle ! mAlA: ! mAle ! saM. gAkArAntanAma 2 prakAre che. (1) svAbhAvika tathA (2) Ap pratyayAnta. svAbhAvi'nA 3yo madhyamAmAM Avaze. pa 6
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 3YkArAntastrIliMganAmanA mA no 3 pratyayanI sAthe (bhejane maNIne) e thAya che. mAlA + au = mAle / 2 3 ane 3 pratyaya para chatAM 3/kArAnta strIliMga nAmanA A no e thAyacha. mAlA + A-mAle + A-mAlay + A = mAlayA / mAlA + os-mAle + os-mAlaya + os = mAlayoH / 3 saMbodhanamAM 3makArAntastrIliMga nAmanA 35 no pratyayanI sAthe e thAya che. he mAle ! 4 arAnta vizeSa nAmAne strIliMgamA A (Apa) pratyaya lAgecha. zobhanA maalaa| tad sarvanAmanAM strIliMga 35o. sA te tAH 1 tAm te tAH 2 tayA tAbhyAm tAbhiH 3 tasyai tAbhyAm tAbhyaH 4 tasyAH tAbhyAm tasyAH tayoH tAsAm 6 tasyAm tayoH tAsu 7 tAbhyaH
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArAnta (AppratyayAnta) strIliMganAma ayodhyA te nAmanI nagarI / bAlA unyA, soga vanya dIkarI, nahi paraNAvelI varSanI strI chokarI mathurA te nAmanI nagarI kalA : mahilA strI krIDA 8131, 2mata mAlA bhANA gaGgA te nAmanI nahI yamunA te nAmanI nahI jihvA ma latA vesI dayA yA saralA te nAmanI bAI pAThazAlA pAThazANA | kSamA kSamA, zaila saMskRta vAkyo tava kanye ayodhyAyA mArga pRcchataH / yamunAyA jalaM kRSNaM, gaGgAyAH zvetam / pUjyebhya AcAryebhyastA bAlA namanti / mathurAyAM zobhane pAThazAle vrtete| tayoH pAThazAlayozchAtrAH paThanti / yathA latayA vRkSastathA kSamayA zramaNaH zobhate / tA bAlA mAlAyai puSpANi nayanti / gaGgAyAM saralA maJjulA sItA ca krIDanti / he sIte ! tava kanye devamarcataH / he mahilAH ! yUyaM kathaM gRhaM na rakSatha ? cintA zarIraM dahati, kSamA ca puSyati / sA bAlA yamunAM gacchati / kSamA vIrasya bhUSaNam /
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAtI vAkyo vIranuM bhUSaNa kSamA che ane dharmanuM bhUSaNa dayA che. mArI be kanyAo ramatomAM ane kaLAomAM hoMziyAra che. sItA phUlonI sArI mALAo banAve che. ahIM gaMgAnI sAthe yamunA maLe che. be mALAvaDe huM be devone pUjuM chuM. rAma ayodhyAnA rAjA che. sarpane be jIbha hoya che. te pAThazALAmAM ghaNI kanyAo bhaNe che. abhyAsa 4 nIcenA rUpo niyamathI siddha karo. caureNa mayUrAn brAhmaNaiH devayoH aGge dhanam vIra ! puSpANi AcAryeSu nRpAt mahiSAH azvAya yodhAbhyAm vanebhyaH kamala ! gaGge ! jihve dayayA nIcenAM zabdonAM rUpo bolo. caura mayUra parNa puSpa rAma nRpa kAsAra phala tad asmad yuSmad sUrya ayodhyA zobhana saMbiro. bAlaH grAme aTati / saH annam yacchati / bAla: candram icchati / modakam bAlaH icchati / vane janAH aTanti / kUrmaH sarati / tvam patasi / yUyam taratha / gacchati atra jalam / atra aham vasAmi / parNe atra staH / vaneSu aTanti mahiSAH / patati vRkSAt / na atra AcAryaH tiSThati / vardhate iha jJAnena saH / biDAlAn tADayati / bAlAH icchanti modakam |maalaayai aTanti / 2
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 3 ju kriyApada. pATha 29 mo. upasarga avyayo pra anu dus ni adhi ati parA ava dur prati api abhi apa nis vi pari sam nir A upa ud 1 prava ( vagere) avyayo dhAtunI pUrve joDAIne dhAtunA judI judI rIte aneka artha utpanna kare che tyAre te upasarga kahevAya che. 2 () koI upasargadhAtunA mULa arthathI judo ja artha batAve che. chati te jAya che. mAnati te Ave che. vipati te praveza kare che. 3paviti te bese che. (mA) koI upasarga dhAtunA arthane anusare che ane dhAtunI sAthe avazya joDAelo ja rahe che, manuSya te icche che. (6) koI upasarga dhAtunA arthamAM vadhAro kare che. kSate te juve che nirIkSaNe te bArIkAIthI juve che. () koI upasarga mAtra dhAtu sAthe joDAyelo rahe che paNa dhAtunA arthamAM bIjo koI paNa pheraphAra karato nathI. vipati te praveza kare che. praviti te praveza kare che. upasarga dhAtunA padamAM pheraphAra kare che. pati, parIye, vijayate / tiSThati, pratiSThate, saMtiSThate / ramate, viramati /
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 5 (a) hetu nAmane tRtIyA vibhakti thAya che. (A) hetu eTale kArya ke kriyA karavAmAM prayojana rUpe ke sahAya rUpe thavAne yogya hoyate. nena ttam kulanI khyAtimAM dhana sahAya rUpe thAya che. annana vasati anna meLavavAnA prayojanathI rahe che. strIliMganAma sivAyanA guNavAcakahetu nAmane tRtIyA ke paMcamI vibhakti thAya che. dharmAt muham| dharmena sulam / jJAnAd muktaH / jJAnena muktaH / 5 amuka vastu laine tene badale bIjI vastu ApavAnI hoya to, je vastu levAnI hoya tene prati avyayanA yogamAM paMcamI vibhakti thAya che. pratti - badale tittebhyaH prati mASAyati / talane (laine) badale aDada Ape che. dhAtuo artha ga. 10. A. prArthanA karavI. X + prArthanA karavI anu + mU ga. 1. 5. anubhava karavo, jANavuM. anu + rum ga. 4. A. icchavuM, mAnavuM, tAbe thavuM. A + gam (IQ) ga. 1. 5. AvavuM. s ga. 1. A. jovuM. nir + nirIkSaNa karavuM, bArIkIthI jovuM. paNa + tti ga. 1. A. parAjaya pAmavo, hArI javuM, kaMTALavuM, patni + haiM ga. 1. uM. parihAra karavo, tyAga karavo. X + bhU ga. 1. 5. utpanna thavuM, samartha thavuM. X + [[( nA) ga. 4. A. utpanna thavuM, thavuM, janamavuM. X + vA(ya) ga. 1. 5. ApavuM. 64
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ pra + sthA (tiSTha) 1. 1. mA. pryaa| 42j, 4j. vi + ram / . 1. 5. viramaj, 2sj. vi + ha . 1.7. vihAra 32vo, 4. vi + ji . 1. mA. vi4ya pAmavo, (r)ta. sidh / . 4. 5. siddha thaj. zabdo adya sa. mA | dhanika vi. dhanavAna adhyayana na. bhAI | manoratha puM. manoratha, 657 / udyama puM. udhama, prayatna | mASa puM. 6 kAraNa na. 129, hetu | vidyA strI, vidyA kArya na. Arya, Ama siMha puM. siMha kula na. puNa supta vi. suteDhuM. godhUma puM. 6 saurASTra puM. so24 deza taNDula puM. yogA | him.||25|| 3, 5352, nizce, 4 saMskRta vAkyo udyamena hi sidhyanti kAryANi na manorathaiH / na hi suptasya siMhasya pravizanti mukhe mRgAH // lobhAtkrodhaH prabhavati lobhAtkAmaH prajAyate / lobhAnmohazca nAzazca lobhaH pApasya kAraNam // AcAryAH *saurASTreSu / bhogilAlo grAmAdAviharanti / gacchati / sukhaM dharmAd duHkhaM pApAt / ] sajjanA: pApaM pariharanti / devadatto duHkhamanubhavati / | vidyA vinayena zobhate / * dezanA vizeSa nAmo bahuvacanamAM vaparAya che. 65
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAtI vAkyo vAcako dhanavAnanI prArthanA | ratilAla pApathI aTake che. kare che. Aje rAjA prayANa kare che. mohanalAla bhaNavAthI kaMTALe che. ziSyo AcAryane mAne che. cimanalAla ghauMne badale cokhA | kAraNa vinA kArya thatuM nathI. Ape che. | deva vijaya pAme che. 1 pATha 30 mo. karmaNi prayoga ane bhAve prayoga je dhAtune karma na hoya, te dhAtu akarmaka' kahevAya ane je dhAtune karma hoya, te dhAtu sakarmaka kahevAya che. caitrastiSThati / devadattastaNDulAnyacati / / kriyAnuM phaLa ane kriyA (vyApAra) banne ekamAM hoya to dhAtu akarmaka jANavo ane judA judAmAM hoya to dhAtu sakarmaka jANavo. caitraticitra ubho che. ahIM ubhA rahevAnI kriyA ane tenuM phaLa-ubhA rahevuM-javuM nahi te, e banne ya caitramAM che, mATe dhAtu akarmaka che. sevavattataDunApatidevadatta cokhA rAMdhe che. ahIM rAMdhavAnI kriyA devadattamAM che ane tenuM phaLa-pAka-pocAza cokhAmAM che, mATe paN dhAtu sakarmaka che. kriyApadane koNa ane "zuM" e be prazno pUchavAthI eka javAba Ave to dhAtu akarmaka jANavo ane judo judo javAba Ave to dhAtu sakarmaka jANavo.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ je dhAtune be karma hoya che, te dhAtu dvikarmaka kahevAya che. jene udezIne kriyA karavAmAM Ave, te mukhya karma ane mukhya karmanI khAtaraje bIjA upara paNa kriyAnI asara pahoMce, te gauNakarma. vAva nR tha yAvane yAcako rAjA pAse dhana mAge che. nopona grAmaM nathati govALa bakarIne gAma tarapha laI jAya che. ghana ane mana mukhya karma che, gRpa ane grAma gauNakarma che. (4) artha badalAya che tyAre koI vakhata sakarmaka dhAtu akarmaka thAya che ane akarmaka dhAtu sakarmaka thAya che, livaro mA vati nokara bhAra vahana kare che. navI vati nadI vahe che, devadattasya sukhaM bhavati / devadattaH sukhamanubhavati / (ga) karma mUkavAmAM na AvyuM hoya tyAre sakarmaka dhAtu akarmaka thAya che. caitra naM patinA daitra:patiA . dhAtu sakarmaka hoya to karmaNi prayoga thAya che ane akarmaka hoya to bhAve prayoga thAya che. karmaNi prayogamAM ke bhAve prayogamAM dhAtune Atmane padapratyayo lAge che. vAste - kSama + te - karmaNi prayogamAM ke bhAve prayogamAM dhAtune Atmapada pratyayo lAgatAM ya pratyaya lagADavAmAM Ave che. vAtya + = vAte ma+ya + 2 = mukhyatve karmaNi prayogamAM ke bhAve prayogamAM pratyaya lAgatAM dazamAM gaNano potAno pratyaya lopAya che paraMtu dhAtumAM thayela guNa ke vRddhi kAyama rahe che. coryate tA 8 kartAne tRtIyA vibhakti thAya che. bAlena modakaH khAdyate / samudreNa kSubhyate / 60
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ - karmaNi rUpo labha- labhye labhyAvahe labhyAmahe labhyase labhyethe labhyadhve labhyate labhyete labhyante dRzye* dRzyAvahe dRzyAmahe dRzyase dRzyethe dRzyadhve dRzyate dRzyete dRzyante prayogonI samajutI kartari prayogamAM, kartA mukhya hoya che tethI kartA je puruSa ane je vacanamAM hoya che te puruSa ane te vacanano pratyaya dhAtune lAge che. eTale te pratyayavaDe kartA abhihita thAya che - kahevAI jAya che, mATe kartA ne tRtIyA vibhakti na thatAM nAmArthe prathamA thAya che ane karmane dvitIyA vibhakti thAya che. vAtno mo vAti gadaMko vanavAmA samudra kSamyatA karmaNi prayogamAM, karma mukhya hoya che tethI karma je puruSa ane je vacanamAM hoya che te puruSa ane te vacanano pratyaya dhAtune lAge che, eTale te pratyayavaDe karma abhihita thAya che, mATe karmane dvitIyA vibhakti na thatAM nAmArthe prathamA thAya che ane kartAne tRtIyA vibhakti thAya che. tvacA mola vAto tenA'haM dRshye| * karmaNi ke bhAve prayogamAM dhAtunA Adezo temaja guNa thato nathI. vizeSa niyamo mATe bhAga 2 jo pA. do juo. 68
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAve prayogamAM, bhAva-eTale kriyA mukhya hoya che, tethI kriyAnI apekSAe trIjA puruSa ane ekavacanano ja pratyaya dhAtune lAge che, eTale te pratyayavaDekartAabhihita thato nathI, mATe kartAne tRtIyA vibhakti thAya che ane karmato hotuM ja nathI. zabdo atnastha vi. alabhya, | nizA strI. rAtri na maLI zake tevuM | maitra puM. te nAmano mANasa varit a. koI ThekANe, | 25 na. raNa, yuddha koI vakhata zraddhA strI, prema, ruci tR// strI. AzA, asaMtoSa zrAvakSa pu. zrAvaka | sUra puM. rasoIe. dhAtuo ga. 1. A. prakAzavuM. pra + prakAzavuM. viza ga. 6. u. dAna devuM, batAvavuM 35 + upadeza Apavo A + Adeza karavo, hukama karavo. gama gUga. 1.5. abhibhava karavo, tiraskAra karavo, harAvavuM. saMskRta vAkyo raNe vIrairyudhyate bANAzca |janAstRSNAbhirabhibhUyante / mutrane devadattena sukhmnubhuuyte| saralayA puSyANAM mAlA | nAlabhyaM labhyate kvacit / nRpeNa vymaadishyaamhe| nizAyAM candreNa prakAzyate / mayAdya grAmo gamyate / mAvAAthaI rite | priyaM tyama 69
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAtI vAkyo zrAvakovaDe zraddhAvaDe puSpovaDe zrI mahAvIra pUjAya che. brAhmaNovaDe lADavA khavAya che. rAjAnA puruSo vaDe coro marAya che. tamArA vaDe huM kahevAuM chuM. mArAvaDe pustaka lakhAya che. rasikavaDe pApathI aTakAya che. mArA vaDe tame pUjAo cho. ziSyovaDe AcAryo vaMdAya che. rasoIAvaDe cokhA raMdhAya che. tamArAvaDe pApamAM paDAtuM nathI. amArAvaDe tame be javAo cho. ratilAla gharamAMthI vanamAM jAya che. pATha 31 mo. hyastana bhUtakALa. hyastanI vibhakti parasmapada puruSa e. va. hiM. va. ba. va. 1lo am sta m ta uttAm an ni + - pA.2.ni.ra thI ni + + + 7 - pA. 8. ni. 1 tathA pA. 7. ni. 2 thI ne + 4 + ta pA. 8. ni. rathI nam + a + 7 rajo 20.
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 ra 3 4 5 ghastanI vibhaktinA pratyayo lAgatAM dhAtunI pUrve mUkavAmAM Ave che. a + nay + Ja + t = anyat upasarga sahita dhAtu hoya, to upasarganI pachI ane dhAtunI pUrve jJa mUkAya che. pra+vik+4+t pra+ga+viz+a+[ = prAvizat / jo dhAtunI zarUAtamAM svara hoya to, dhAtunI pUrve A na mUktAM, dhAtunA Adi (zarUAtanA) svaranI vRddhi karavI. v + a + t pA. 14 ni. 1 thI D + 3 + 1 - pA. 13 ni. 2 thI pez + a + 6 = pejIs 1 X + nav + a + an- pA. 4 ni. 1 thI anayan / 3 + k + a + 6 - pA. 2 ni. 3 thI anayAma / AjanA sivAyanA bhUtakALane jaNAvavA dhAtune hyastanI vibhaktinA pratyayo lagADAya che. hrasva svara pachI padane aMte rahelA 6, g ane maiM svara 52 chatAM bevaDAya che. tasmin + dyAne - tasminrudhAne vAtAH hrIti / rUpo ni ajayam ajayAva ajayAma ajaya: ajayatam ajayata ajayat ajayatAm ajayan
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ nRt- anRtyam anRtyAva anRtyAma anRtyaH anRtyatam anRtyata anRtyat anRtyatAm anRtyan sama+Rdh - samAya'm samAAva samAAma samAr2yAH samAya'tam samAr2yAta samAr2yAt samAr2yAtAm samAr2yAn iS - aiccham aicchAva aicchAma aiccha: aicchatam aicchata aicchat aicchatAm aicchan cur- acorayam acorayAva acorayAma acorayaH acorayatam acorayata acorayat acorayatAm acorayan as / .2- Asam Asva Asma AsIH Astam Asta AsIt AstAm Asan dhAtuo Rdh- 2. 4. 5. 15j. sam + samRddha thay, q5j, mAmAthaj. ni+pat .. 1. 5. 57j, nAye 57j. ruh / . 1. 5. yasj. A + yasj. 2
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ ajJAna na khajJAna. api 2. pA zabdo kArAgRha na. pA. kumArapAla puM. bhArapAsa mahArAjA tadA . tyAre . divasa puM. hivasa dhanapAla puM. dhanapAla avi. dhArA strI. dhArAnagarI naraka puM. narasthAna. paNDita puM. paMDi purA a. pAM. bhUpAla puM. rAma, bhojapuM. lobha. yudhiSThira puM. yudhiSThira. vyAkaraNa na vyADa2e zatruJjaya puM. zatrubhayagiri . sabhA strI. sabhA, yerI siddharAja puM. siddharA stena puM. thora. svarga puM. svarga, hevalo' hyas. gaDAle. saMskRta vAkyo akathayadAcAryaH ziSyebhyo dharmam / ajayatsiddharAjaH saurASTrAn / avasanniha purA chAtrAH / kArAgRhAtstenA anazyan / hyo'tra vyAghramapazyam / ayodhyAyAM ciramavasAma / prAvizadyudhiSThiro nagaram / nRpo brAhmaNebhyaH prabhUtaM dhanamayacchat / prabhUtA brAhmaNA Asan / ratilAlo mayA saha zatruJjayamArohat / anilakumAra ! nizAyAM caurAstava dhanamacorayan ! he devadatta ! tvaM kvAgacchaH ? ahamayodhyAyAmagaccham / 93
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ he maJjule ! saralA ayodhyAyA Agacchat ? / kumArapAlo bhUpAlo'pi siddhahemacandravyAkaraNamapaThat / tadAhaM svargasya sukhamanvabhavaM sa cAnvabhavannarakasya duHkham / gujarAtI vAkyo gaI kAle vidyArthIo pAThazAlAmAM AvyA hatA. bhojarAjA paMDitone ghaNuM dhana Apato hato. tenI sabhAmAM ghaNA paMDito hatA. dhanapAla kavi dhArAmAM rahyo hato. huM ajJAnathI dhananA lobhamAM paDyo. te divasomAM huM sukha anubhavato hato. te rAjA dhanavaDe samRddha thayo. pahelAM ahIM nagara hatuM. rAmane be putro hatA. devadatta ! tuM gAma gayo hato? pATha 32 mo. hyusTana bhUtakALa. hyastanI vibhakti Atmapada i vahi mahi thAs ithAm dhvam ta itAm anta - abhASe abhASAvahi abhASAmahi abhASathAH abhASethAm abhASadhvam abhASata abhASetAm abhASanta mA
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 karmaNi abhASyAvahi abhASyethAm abhASyetAm 3 abhASye abhASyAmahi abhASyathAH abhASyadhvam abhASyata abhASyanta (a) ta varga bhyAre z e ca varga sAthai bheDAya che tyAre tene heDAeo tene bhaNato ca varga bhUAya che, kheTale t, th d, dh anen ne TheAge anumbhe c ch j jh JaneJ bhUDAya che. arakSat + zIlam = arakSaczIlam / nRpAn + jayati = nRpAJjayati / Agacchad + janaH = AgacchajjanaH / (A) ta varga bhyAre STavarga sAthai bheDAya che, tyAre tene ThekANe tene maLato Ta varga mUkAya che. ud + Dayate = uDDayate / apazyan + Dimbham = apazyaNDimbham / ra s para chatAM padane aMte rahelA 7 vargane ThekANe sthAya che, paNa maiMne ThekANe anunAsika O thAya che. vRkSAd + latA patati = vRkSAllatA patati / vRkSAn + latA Arohanti = vRkSAllatA Arohanti / padane aMte rahelA prathama akSaranI pachI zu Ave ane jUnI pachI TU sivAyano varNa hoya to z no vikalpe thAya che. arakSacchIlam / arakSaczIlam / ECh
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 mAna ApavAne yogya nAma bahuvacanamAM paNa vaparAya che. __ AcAryAH kathayanti / AcAryaH kathayati / mA + nI ga. 1. u. lAvavuM. ha ga. 1. A. uDavuM. mun ga. 1. A. harSa pAmavo, khuzI thavuM. vi + ra ga. 10. 5. racanA karavI, banAvavuM. zabdo masaMya vi. saMkhyA vinAnuM pApa puM. pAMDava mAryA strI. sAdhvI. mAnDa . AMbo aAjJA strI. AjJA. rAjya na. rAjaya. #pa pu. kUvo. tannA strI. lAja, maryAdA randranA strI. caMdanabALA. nananA strI. juvAna strI ni pu. zrIjinezvaradeva. narmANa pu. lakSmaNa phiksa . bALaka vanamAtA strI. te nAmanI duryodhana pu.duryodhana bAI. cUta na. jugAra | vyApAra puM. vyApAra saMskRta vAkyo zrIhemacandrAcAryaiH siddhahemacandravyAkaraNaM vyaracyata / duryodhano dyUtena pANDavAnAM rAjyamalabhata / adRzyanta vAnarA vane vanamAlayA / nirekSyanta jinena jale'saMkhyeyA jIvAH / 6
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ mayUro'modata mAkande / tena maargennaagcchNshcauraaH| modkaankhaadnnddimbhaaH| na paryaharala~lalanA ljjaam| AryAM candanAmavandanta bAlAH / AgacchajjhaTiti devdttH| atuSyata balIvardaina tRNaiH / apatallakSmaNo bANena / kuupe'ptddddimbhH| arakSacchIlaM siitaa| gujarAtI vAkyo AcAryavaDe dharma upadezAyo. teNe mane joyo nathI. kAle AkAzamAM caMdra prakAzyo na hato. phaLonA bhArathI vRkSovaDe namAyuM. meM zatruMjayanAM maMdiro joyAM che. savAramAM AkAzamAM pakSio uDe che. bhikhArIo rAjA pAse anna mAMgatA hatA. devadatte vyApAravaDe dhana meLavyuM. tenAvaDe gaMgAnuM pANI lavAyuM. rAmavaDe pitAnI AjJA manAI. kheDato baLadone ghera laI jAya che. 1 dvitIyA vibhakti karavI, dhAtu dvikarmaka che.
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhyAsa 5 1 kartari prayogamAM ane karmaNi prayogamAM kartA ane karmane kaI kaIvibhakti thAya? ane zA kAraNe? bhAve prayogamAM kriyApada kyA puruSa ane vacanamAM hoya? ane zA kAraNe? 2 ni IkSa. sam+Rdh. aT. la.nI.anurudh.pra+viz ane guru dhAtunAM vartamAnakALa tathA bhUtakALanAM kartari ane karmaNi rUpo bolo. nIcenAM kartari prayoganAM vAkyone karmaNi ke bhAve prayogamAM 32vo :vayamudyAne ciraM ramAmahe / rAvaNaH sItAmanayata / yAcakA dhanaM yAcante / mayUrA udyAne nRtyanti / devadattaH puSpairvIramapUjayat / te'smAnpazyanti / ahaM janakasyAjJAmanvarudhye / tvaM suvarNaM nirIkSase / 4 nIcenAM karmaNi ane bhAve prayoganAM vAkyone kartari prayogamAM 32vo :adya grAmAnmayA''gamyate / tvayA pApAdvayaramyata / tasminvRkSe mayA nayanAbhyAmadRzyanta vAnarAH / AvAbhyAmudyamena jJAnaM labhyate / prAtavihagairvRkSebhya udaDIyata / tadA tasminvane mayA yUyaM nirIkSyadhvam / 08
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 saMghiro : lAbhAt lobho vardhate / vRkSAd Dayante vihagAH / avadat zaThaH / agacchan caurAH / nIcenAM vAkyomAM khAlI mUkelI jagyAe yogya pado vAparI vAkya pUruM karo. tadA - -avasam / kSamA - bhuussnnm| yathA -candreNa zobhate. kaasaarH| kiMkarAH - grAma samare - ayudhyata / yudhiSThiraH - avadat / vihagai vRkSe / nizAyAM - raajte| -dharma -AcAryaH / saGghana - vayaM zatruJjayaM janAH pApasya - lobhAt na - tasyAH - ahaM na - / svasti ..- / tasyai -AryAyai - 96
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 2 3 4 5 prakaraNa 4 zuM nAmapada. pATha 33 mo. kRdanta. dhAtune je pratyayo lAgIne dhAtu parathI zabdo bane che, te pratyayo kRtu kahevAya che. je zabdone aMte kRt pratyaya hoya che te zabdo kRdanta kahevAya che. dhAtune tum pratyaya lAgIne hetvartha kRdanta bane che. paNa + tum = pAtum / nanuM pAtuM Ati / pANI pIvAne (pIvA mATe) jAya che. (a) dhAtune tvA ( vatttA) pratyaya lAgIne saMbaMdhakabhUta kRdanta bane che. haiM + aa = dhruvA |rAvaLa: sItAM dUtvA nAM pati / rAvaNa sItAne laine laMkAmAM jAya che. (A) jo dhAtunI pUrve upasarga vagere koI avyaya joDAyelo hoya to, tvA ne ThekANe va thAya che. A + nI + S = AnIya / (OM) jo dhAtune aMte hrasva svara hoya, to yanI pUrve Ave che. vi + ni + [ + ya = vikhityA tyA ane tum pratyayavALAM kRdanto avyaya che. sakarmaka dhAtune bhUtakALamAM karmaNi prayogamAM tta (i) pratyaya lAgIne karmaNibhUta kRdanta thAya che ane te karmanuM vizeSaNa bane che. ni + 7 = nita / rAmeLa rAvaLo nitaH / rAmavaDe rAvaNa jItAyo. rAme rAvaNa jItyo. 80
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ akarmaka dhAtune bhUtakALamAM bhAve prayogamAM ta (vA) pratyaya lAgIne bhAvebhUta kRdanta thAya che ane te napuMsakaliMga ekavacanamAM vaparAya che. mUtabhUta viyena mUtam' divasa vaDe thavAyuM. (divasa thayo.) rAme nitam "javuM" (gati) arthavALA dhAtuone ane akarmaka dhAtuone bhUtakALamAM kartari prayogamAM ta (vA) pratyaya lAgIne kartaribhUta kRdanta paNa thAya che, ane te kartAnuM vizeSaNa bane che. pR + ta = mRta : samudra sRtaH 1 kAcabo samudra tarapha gayo. vivasa bhUta: divasa thayo. rAno nikArAvA: parAjita: dhAtuo mi + 6 krodha karavo | para + tyar choDavuM, tajavuM varga.1.A. kaMpavuM, dhrujavuM varga. 1 u. vAvavuM ni + va vasavuM, rahevuM vi+ ga.4.pa.vasAmo levo zabdo mauSatha na. osaDa pravAsa puM. musApharI zAdhyakSa puM. bhaMDArano | vana na. bIja, bI mRta bhU.kR. mareluM na puM. hAthI naC strI. laMkAnagarI suratha na. dUdha vyAdhita vi. rogI, vyAdhivALuM ni puM. sonAmahora satyapura na. sAcora gAma. pAstha puM. musAphara | daktinApura na. hastinApura 81
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRdanto AdiSTa ( A + diz + ta)| praviSTa ( pra + viz + ta) gata (gam + ta) rantum (ram + tum) jAta (jan + ta) vizrAnta (vi + zram + ta) pItvA (pA + tvA) sthita (sthA + ta) pradatta (pra + dA + ta) | patita (pat + ta) saMskRta pAyo rAmeNa saha sItA vanaM gatA''sIt / balIvardA gajA azvAzca jalaM pAtuM kAsAraM gatAH / pAnthA devAlaye sthAtuM prArthayante / dhanapAlo dhArAM parityajya satyapure nyavasat / sa cauro devAlayaM praviSTo'sti / rAmo rAvaNaM vijityA'yodhyAM prAtiSThata / duryodhanamabhikrudhya bhImaseno'kampata / brAhmaNebhyo niSkAndAtuM nRpeNA''diSTaH kozAdhyakSaH / dhanaM hRtvA tena caureNa vane sthitam / vidyA mitraM pravAseSu, bhAryA mitraM gRheSu ca / vyAdhitasyauSadhaM mitraM, dharmo mitraM mRtasya ca // gujarAtI vAkyo duryodhane dhUtavaDe pAMDavone jItyA hatA. pAMDavo hastinApura choDIne vanamAM gayA. Aje rAtre ahIM siMha Avelo che. teNe dUdha lAvIne amane ApyuM. 82
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ te pANI pIne ramavA gayo che. bhAra ghare laI jaIne teNe vIsAmo lIdho. te deva thaine svargamAM utpanna thayo. mArAvaDe Aje tyAM javAyuM nathI. vanamAM rahelI sItAne rAvaNa laMkAmAM laI gayo. kheDuto khetaromAM bIja vAvavA gayA. . am A e as as i pATha 34 mo. vyaMjanAnta nAmo puliMga pratyayo au au as as bhis bhyas bhyas Am su (puMliMga) nAM rUpo bhyAm bhyAm bhyAm os os marut, d marutau marutam marutau maruta: mata: pra. saM. ==== sa. pra. saM. . *pA. 25 ni. 1 thI r no r ane r no e ja pAThanA 3 jA ni. thI t vikalpe thaze. 23
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 marutA marute marutaH marutaH maruti yut, d yudham dhA marudbhyAm marudbhiH d. marudbhyAm marudbhyaH tha. marudbhyAm marudbhyaH paM. maruto: marutAm Sa. maruto: marutsu sa. * yudh (puMliMga) nAM 3po yudhe yudhaH yudhaH yudhi yudhau dhau yudhaH yudhaH yudbhyAm yudbhiH yudbhyAm yudbhyaH yudbhyAm yudbhyaH yudhoH yudhAm 5. yudhoH yutsu sa. vyaMjanAdi' pratyayo 52 chatAM pUrvanuM nAma pada thAya che. marut + bhyAm --5. 25. ni. 1 thI marudbhyAm / se prabhA pra. saM. dvi. 4. paM. yudh + bhyAm = yudbhyAm / marut + su marud + su pA. 25 ni. 2 thI marutsu / yudh + su / yud + su = yutsu / - *vyaMjanAMta strIliMga nAmonAM rUpo puMliMga jevAM thAya che. 1 ya thI zaru thatAM pratyaya para chatAM pUrvanuM nAma pada thatuM nathI. 84
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ napuMsakaliMga pratyayo huM : 3 praki.saM. nas (napuMsaka) nAM rUpo gat r bAta nati praddhi.saM. vyaMjanAMta napuMsakanAmanA pratyayo ane rUpo, prathama, dvitIyA ane saMbodhana sivAya bAkInI vibhaktiomAM vyaMjanAMta puliMga nAmanA jevA ja che. prathama ane dvitIyAnA bahuvacanano rU pratyaya para chatAM napuMsaka nAmanA chellA svaranI pachI rahelA dhu vyaMjananI pUrve umerAya che. gat + rU-nAn + $ = nantiA pRddhAtunuM karma vikalpa saMpradAna thAya che. puSpebhyaH spRhayati / puSpANi spRhayati / krodha, droha, irSyA ane asUyA arthavALA dhAtuonA yogamAM jenA pratye kopa thAya, te nAma saMpradAna thAya che. maitrAya krudhyati / maitrAya kupyati / maitrAya druhyati / upasarga pUrvaka ane suddhAtu hoya, to jenA pratye kopa hoya, te nAma saMpradAna na thAya paNa karma thAya che. maitramabhikrudhyati / 3 . !
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 "gamavuM" (ruci) arthavALA dhAtuonA yogamAM jene gamatuM hoya, tene caturthI vibhakti thAya che. jinadattAya rocate dharmaH / dhAtuo ganga. 1. 10. 52. garjanA karavI, gAjavuM. nrut ga. 1. A. dIpavuM, vi + camakavuM, jhabakavuM. dru ga. 4. para. droha karavo, mAravAnI icchA karavI. ami + droha karavo. d ga. 1. A. rucavuM, gamavuM, dIpavuM. zri ga.1.u.Azraya levo, sevA karavI, Azare javuM, zaraNe javuM. A + Azraya levo, sevA karavI, Azare javuM, zaraNe javuM. vyaMjanAnta nAma ApaN strI. Aphata, Apatti | yuk strI. yuddha, laDAi nAt na. jagata coSit strI. strI marut puM. pavana, deva. vidyut strI. vIjaLI viyat na. AkAza. mud strI. harSa, AnaMda mRd strI. mATI zaraN strI. zaradaRtu 86
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdo anurUpa vi. sara , 4 | niHsvana vi. savA4 varanu Atapa puM. to bhANDa na. pAsa udAra vi. 2 | maraNa na. bha29, bharate kambhakAra paM.bhAra varSA strI. varSAtu klAnta bhU.. thADI gayej | vitta na. dhana chAyA strI. chAyA |virakta vi. 01 varnu niHspRha vi. spRhA baneM | zUra puM. zUravIra saMskRta pAyo dharmaH shrnnmaapdi| viyati vidyotate vidyut / marutA samudraH kSubhyati / vIrANAM hi raNaM mude| kumbhakAreNa mRdo bhANDAni vyaracyanta / kAraNasyA'nurUpaM kAryaM jagati dRzyate / zaradi na varSati garjati, varSati varSAsu niHsvano meghaH / udArasya tRNaM vittaM, zUrasya maraNaM tRNam / viraktasya tRNaM bhAryA, niHspRhasya tRNaM jagat // gujarAtI vAkyo taDakAthI thAkI gayelA mANaso vRkSanI chAyAmAM Azaro letA hatA. Aml strImonuM bhUpacha. | mADIne dAvA me che. dharma jagatanuM zaraNa che. | bALaka lADavAne jhaMkhe che. rAjA pradhAno upara krodha kare che. yuddhamAM yoddhAo laDe che. 8.
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATha 3pa mo. sarvanAma. puliMga pratyayo FFE* au bhyAm as bhyAm bhyas bhyAm os smin os jit 11414 -- 1 4 4 4 - sarve au sarva nAM 35o sarvaH sauM sarvam sarvAn sarveNa sarvAbhyAm sarvaiH sarvasmai sarvAbhyAm sarvebhyaH sarvasmAt sarvAbhyAm sarvebhyaH sarvasya sarvayoH sarveSAm sarvasmin sarvayoH sarveSu he sarva ! he sarta ! he sarve ! sarva + sAm- pA. 26.ni. 2 thI sarve + sAm-41. 26. ni. 3thI srvessaam| sauM
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimastinA pratyayo 52 chatAM kim no ka, tad no ta, yad no ya, etad no eta, mane dvi no dvathAya che. kaH / yH| 2 s pratyaya 52 chatAM tad bhane etad n| t no s thAya che. saH / eSaH 55. 26. ni. 3. humo. 3 etad mane tadthI 52 sAveda spratyayano vyaM04na 527di so5 thAya che. eSa gacchati / sa paThati / dvi za6 dvivayanamA 152 / 5 cha bhane eka za6 dvivayanamA 15rAto nathI. dvau / ekaH / eke| kim nAM35o kaH kAn kena kebhyaH ko kam kau kAbhyAm kasmai kAbhyAm kasmAt kAbhyAm kebhyaH kasya kayoH kasmin kayoH keSu A pramANe tatyapatidane dinAM rUpo karavAM. keSAm
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ amum amunA xadas na 35o asau amU amI amU amUn amUbhyAm amIbhiH* amuSmai amUbhyAm amIbhyaH amuSmAt amUbhyAm amIbhyaH amuSya amuyoH amISAm amuSmin amuyoH amISu + idam nAM35o ayam imau ime imam imau imAn anena AbhyAm ebhi:* adas no ama 32vo bhane tenAM sarva prabhAga 35o 72i, tyAra bAda pachInA hRsvasvarano hrasva 3ane dIrdhasvara no dIrgha karavo paNa bahuvacanamAM pachI jayAM hoya tyAM dIrgha karavo. prathama ane tRtIyA ekavacana anukrame asau bhane amunA thAya che. tRtIyA bahuvayanamA bhis no ais mAheza yato nathI. 5. 24. ni. 2 thI e 72rI pachI I 42vo. idam no ima 72vo, tRtIyAvimatithI bhAsane a 72vo, tRtIyA ekavacana ane SaSThI saptamI dvivacanamAM mana karavo bhane tenAM sarva pramA35o 42vAM. prathamA seuvayana ayam thAya che. 60
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ asmai asmAt asya asmin AbhyAm AbhyAm anayoH anayoH napuMsakaliMga pratyayo I i bAkInA puliMga pramANe ebhyaH ebhyaH eSAm eSu pra.vi.saM. rapo sarvam pra.vi.saM. sarve sarvANi bAkInA puliMga pramANe vyaMjanAnta sarvanAmo pratyayo I i bAkInA puMliMga pramANe pra.dvi.saM. kim yat , d etat , d ke kAni ye yAni etAni dve . amU amUni ime imAni bAkInA puliMga pramANe pra.vi.saM. pra.dvi.saM. pra.vi.saM. pra.vi.saM. pra.vi.saM. pra.dvi.saM. adaH idam
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 mi sarvanAmanAM rUpone cit, cana ke atti avyaya joDelo hoya che tyAre praznArtha ne badale anizcitArtha thAya che. H koNa ? zcit zcana jopi koI / vicit jiyana mipi kAMI nizcitta kAMI paNa. sarvanAma vim koNa, zuM tad te dvi be avat A, peluM phaeNm A tar A, e AtmIya vi. potAnuM. Jamra puM. AMbo upAya puM. upAya, ilAja vhARRna na. sonuM tIna vi. kuLavAna suma na. phUla muLa puM. guNa, phAyado naina vi. jaina, jainadharma pALanAra tu a. vaLI, ja, paNa tRSNA strI. AzA,tRSNA, icchA zabdo dara yad sarva sarva, badhuM sva pote, potAnuM dri vi. daridra, garIba nara puM. nara, puruSa nimna puM. lIMbaDo nAthama puM. adhamapuruSa niyoga puM. adhikAra, pharaja pava vi. pAkeluM pAkuM parAma puM. parAkrama, baLa priya vi. priya, vahAluM vAndhava puM. bhAi bhraSTa bhU. kR. bhraSTa thayeluM mana puM. mAna, ahaMkAra
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ viphala vi.35 varanu, na | zaraNa vi. sh29|| vaTa puM. 43 zvazura puM. sasaro vizAla vi. vizANa, moTuM / svabhAva puM. svabhAva, dharma vyasana na. Teva, du:5, saM.32 svahita na. (svasya hitam) zakya vi. panI 3 tevU | potAna rita | hRdaya na. 66ya, yu. saMskRta vAkyo kaH kiM vadati ? kasyAhaM, kasya bAndhavAH? yasyAsti vittaM sa naraH kulInaH / sarve guNAH kAJcanamAzrayante / niyogAd bhraSTasya sarvamapi viphalam / nAtmIyAH ksycinnRpaaH| dharmaH sarvasya bhUSaNam / yo vyasane tiSThati, sa bAndhavaH / eko'haM, nAsti mama ko'pi / imau dvau bhogilAlasya putrau staH / anayorjJAnaM zobhanam / vanamidaM ramaNIyam; ime AmrAH, AmrasyaitAni pakvAni phalAni mahyaM rocante, asau vaTaH, eSa nimbaH, vRkSebhyaH patitAnImAni kusumAni santi, ayaM kAsAraH, kAsAre'mUni kamalAni dRzyante, amI mRgA dhAvanti, ko'yaMjana Agacchati ? 63
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvasya jAyate mAnaH svahitAcca pramAdyati / sa tu bhavati daridro yasya tRSNA vishaalaa| yo yasya priyaH sa tasya hRdaye vasati / pazyAmyahaM jagatsarvaM na mAM pazyati kazcana / upAyena hi yacchakyaM na tacchakyaM parAkramaiH / zvazuraH zaraNaM yeSAM narANAM te narAdhamAH / gujarAtI vAkyo A mArA pitA Ave che. te duHkhone huM saMbhArato nathI. pelI suMdara mahela rAjAno che. ratilAla ! A pustaka konuM che? kumudacandra ! e pustaka mAruM che. A dekhAya che, te gharo amArAM che. ahIM A be pustako che, te amArA benAM che. mane dharma game che ane tane dhana game che. A be mANaso kayA gAmathI AvelA che? A gAmomAM pahelAM ghaNAM jaino rahetAM hatA. mArA ekathI A sarve gAmonuM rakSaNa karAya che. jeono svabhAva udAra hoya che, teo saune game che. 94
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATha uhu bho. sarvanAbha. strIliMga pratyayo au au m A bhyAm asyai ( Dasyai ) bhyAm asyAs ( DasyAs ) bhyAm asyAs (DasyAs )os asyAm ( DasyAm )os s au sarvAnAM3po sarve sarve as as bhis bhyas bhyas sAm su as sarvAH sarvA sarvAm sarvayA sarvAbhyAm sarvasyai sarvAbhyAm sarvasyAH sarvAbhyAm sarvasyAH sarvayoH sarvasyAm sarvayoH he sarve ! he sarve ! sarva + 5. 28. ni. 4 thI A = sarvA sarvAH sarvAbhiH sarvAbhyaH sarvAbhyaH sarvAsAma sarvAsu he sarvAH ! 85
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ prayojana (kArya-phaLa)ne mATe pratyayo vagerene nIzAnI tarIke lagADAtAM je varNa ke varSo prayogamAM rakhAtA nathI te itu kahevAya che. kausamAM, pratyayo vagere, It varNa sahita ApelA che. jemake garca (3) AmAM svarNa it che. ita vALo pratyaya para chatAM anya svara ane tenI pachInA vyaMjano lopAya che. sarvA - ma(3) sarva ahIM anya svara mA no lopa thayo che, anya svarAdino lopa karavo e ja itanuM prayojana (phaLa) che, Ita varNa prayogamAM rakhAto nathI. sarca A prayogamAM rahyo nathI. mi tatt tat di nAM strIliMga rUpo anukrame zA ta yA patA ane tA zabdo banAvIne sarva pramANe karavAM, prathamA ekavacanamAM tad ane pati nA 7 no na karavo. sA paNa A * mata{ nAM strIliMga rUpo asau amU amUH amUm *mano gama karavo ane tenAM sarvA pramANe rUpo karavAM, tyArabAda bapachInA hRsvasvarano hrasva ane dIrdhasvarano dIrgha ga karavo. prathamA ekavacanamAM rasI puMliMga jevuM rUpa thayA che. 96
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 4 amuyA amuSyai amuSyAH amuSyAH amuSyAm amUbhyAm amUbhyAm amUbhyAm amuyoH amuyoH x idam nAM strIliMga 3po ime ime AbhyAm AbhyAm amUbhiH amUbhyaH amUbhyaH amUSAm amUSu imAH imAH AbhiH AbhyaH AbhyaH iyam imAm anayA asyai asyAH AbhyAm asyAH anayoH AsAm anayoH Asu asyAm kriyAnAM vizeSaNo napuMsakaliMga ekavacanamAM vaparAya che. ane tene dvitIyA vibhakti thAya che. prayatna Dare che. bhRzaM prayatate / dhik, antareNa vagere avyayanI sAthai bheDAyelA nAmane dvitIyA vibhaktithAya che. dhigjAlmam duyyAne piDArathAo. antareNa dharmaM sukhaM na bhavati / dharma vinA sukhathatuM nathI. dhAtuo pari + IkS. 1. khA parIkSA sevI. yatJa. 1. A. yatna vo pra + prayatna vo, mahenata 52vI. x idam no imA vo, tRtIyA vibhatithI mAMDIne A 42vo pA tRtIyA ekavacana ane SaSThI, saptamI dvivacanamAM anA karavo ane sarvAM pramANe rUpo karavAM, prathamA ekavacanamAM tham thAya che. 60
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdo kaphanA strI. strI | prApya (+ nabhya) savanA strI. strI praNAma karIne mithAna na. nAma parama vi. zreSTha, utkRSTa vita vi. ucita, yogya pAritoSikSa na. InAma parvam a. e pramANe, ema pravIna vi. hoziyAra *l !. kAgaDo parita (parita) puruSa pu. (jullita:puruSa) paraNela kharAba puruSa mRga vi. atyaMta, ghaNuM tra na. gaLuM, Doka mana . kAmadeva tata a. tethI, tyAMthI manohara vi. manohara, suMdara tatra a. temAM mahiSa 5. pADo punaa. pharIthI, pharIne mAra paM. bIlADo puSyamAtrA strI. phUlonI mALA | thinnA strI. mithilAnagarI meSa chuM. gheTo rAmalakSmaNa puM. (rAmazca yu bhU.kR. joDAyela, sahita | nakSmapAza) rAma ane lakSmaNa ratna na. ratna vaTa na. vastra, kapaDuM ratnamanA strI. (ratnAnAMmAnA) vizvAsa chuM. vizvAsa, zraddhA ratnonI mALA. satata vi. haMmeza, niraMtara saMskRta vAkyo sarvAsAmaGganAnAM zIlaM paramaM bhUSaNam / kasyai kanyAyai etA manoharA ratnamAlAH prAyacchanRpaH ? etasyai mama knyaayai| asyAmayodhyAyAM ciramavasam / kAH kA bAlAH paryaikSyanta tvayaitasyAM pAThazAlAyAm / etAbhyAM dvAbhyAM kanyAbhyAM etayordvayoH kalayobhRzaM prAyatyata / 98
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekaiSA puSpamAlA, ekA caiSA, evaM dve puSpamAle mama gale staH / vinayena devaM praNamya prAvizyata sarvAbhirAryAbhiH / yadetattatra patitaM vastraM dRzyate tatkasyAzcidapi bAlAyA vartate, tatastadyasyA bhavati tasyai dAtuM prayatyate'smAbhiH / etasyAM mithilAyAM yA rAmeNa yA ca lakSmaNena kanyA pariNItA tayorekasyA abhidhAnaM sItA ekasyAzcomilAtAbhyAM dvAbhyAM yuktAbhyAM rAmalakSmaNAbhyAM yasyAmayodhyAyAM prAvizyata saissaa| iyaM ratnamAlA mama, eSA tava / amU kanye yamunAM gcchtH| yAM cintayAmi satataM mayi sA virktaa| dhik tAM ca taM ca madanaM ca imAM ca mAM ca / asau kAcidabalA vane'Tati / imA bAlA mayA purA'dRzyanta / mArjAro mahiSo meSaH, kAkaH kApuruSastathA / vizvAsAtprabhavantyete, vizvAsastatra nocitaH // gujarAtI vAkyo je kanyAo bhaNe che teone huM inAma ApuM chuM. A ratilAla sarva kaLAomAM pravINa che. A be bALAoe kaI be, phUlonI mALAo banAvI che? A saralA potAnAM A be pustako laI jAya che. pelI kuMbhAranI strIo mATInA ghaDA banAve che. je mathurAmAM kRSNa janmyA hatA tene choDIne A dvArikAmAM te rahyA hatAM. abhyAsa 6 1 kRdantanA prakAro daSTAnna ApI samajAvo. 2 zarad viyat adas mane kim na35o poto. EE
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 4 5 { caturthI vibhakti kyAre ane kone thAya che ? kevA pratyayo para chatAM pUrvanuM nAma pada thAya che ? kriyAvizeSaNa eTale zuM ? ane tene kaI vibhakti thAya ? iT eTale zuM ? ane ph im nuM phaLa zuM ? prakaraNa 5 muM nAmapada. FFF s m nA as as au (Dau) muniH munim muninA munaye pATha 37 mo. rUkArAnta ane 3 kArAnta puMliMga nAmo pratyayo pra. saM. muneH muneH 'munau hemune ! au au bhyAm bhyAm bhyAm os os su as as bhis bhyas bhyas nAm muni (puM.) nAM 3po munI munayaH munI munIn munibhiH munibhyaH munibhyaH munInAm muniSu munibhyAm munibhyAm munibhyAm munyoH munyoH he munI ! he munayaH ! 1 muni + au (Dau ) - pA. u. ni. 2 thI munau / bhAnau / 100
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAnuH bhAnum bhAnunA bhAnave bhAnoH bhAnoH 'bhAnau bhAno ! bhAnu (puM.) nAM3po bhAnU bhAnU 3 bhAnubhyAm bhAnubhyAm bhAnubhyAm bhAnvoH bhAnvoH bhAnU ! bhAnava: bhAnUn bhAnubhiH bhAnubhyaH bhAnubhyaH bhAnUnAm 1 rUkArAnta ane kArAnta nAmonA anya rU ane OM no prathamA dvitIyAnA au pratyaya sahita dIrgha rphe ane thAya che. muni + au = muni / bhAnU / - bhAnuSu bhAnavaH ! ra prathamAno as pratyaya para chatAM pheMkArAnta ane kArAnta nAmonA anya rU ane 3no anukrame 5 ane mo thAya che. muni + as mune + as = munayaH / bhAnavaH / caturthIno r ane paMcamI SaSThIno as pratyaya para chatAM rUkArAnta ane kArAnta nAmonA anya rU ane 3 no anukrame 5 ane o thAya che. muni + e mune + e = munaye / bhAnave / + muni as mune as - bhAnu + as - bhAno + as - 101
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 e sane o pachI paMyamI pttiin| as no ra thAya che. mune + r = muneH 2 / bhAno: 2 / saMbodhanamAM hrasvasvarAntanAmonA anya svarano pratyaya sahita gue thAya che. he mune ! / he bhAno ! / tri nai puNliN||35o trayaH / trIn / tribhiH / tribhyaH 2 / trayANAm / triSu / 6 54ii madhupayanamA tri no traya thAya che. trayANAm / 7 (pachI Ave to, pUrvano lopAya che ane tenI pUrva 23dA a, isane uhI thAya che. punar + ripuH = punA ripuH / indur + rAjate = indU rAjate / sukArAnta puMliMga nAmo asi talavAra nRpati 20 kapi vahiro pANi kavi vi muni muni giri parvata zAnti zAntinAtha bhagavAna kArAnta puliMga nAmo indu yaMdra ripu zatru guru guru vAyu vAyu taru jAu viSNu viSNu, dRSya pazu pazu zatru zatru bhAnu sUrya zizu nAnumAna mRtyu bha29 | sAdhu sAdhu, sa44na 102
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUkArAnta ane sakArAtta vizeSaNo tri (saMkhyA) traNa | vahu bahu, ghaNuM suraNa sugaMdhi mR6 narama, pocuM, komaLa dhAtuo sava + K jANavuM | manga. 1. u. bhajavuM, sevavuM zabdo 32 . udaya | mAyA strI. mAyA, kapaTa patra a. eka ThekANe mau ina. motI ma na. kuMkuma, kaMku vana na. vacana nya 5. gaMdha vendra puM. vaja, indranuM hathiyAra citta na. citta, mana | vAta puM. pavana rAba mANasa vArtA strI. vAta cAya chuM. nyAya vaiSNava paM. viSNune mAnanAra prata (prama+ta) nameluM zizira puM. zizira Rtu parva na. kamaLa zIta vi. parnanya . varasAda auna puM. parvata pApa pu. vRkSa T sthira vi. sthira mAlaya na. mANeka | sarvatra a. sarva ThekANe saMskRta vAkyo namo namaH zAntaye tsmai| lobhaH kasya na mRtyve| girau varSati parjanyaH / bhAnorudayena janA modante / naikatra munayaH sthiraaH| 103
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ nyAyena nRpatiH zobhate / vAyurayaM harati gandhaM puSpANAm / ayaM zizU ramate to mahyaM rocate / nRpatirbhojaH kavibhyo dhanamayacchat / na rocate'dhyayanamasmai bAlAya / ime bahavo janA amuSmAd grAmAdAgatAH santi / ebhyastAM vArtAmavagacchAmi / amISAM trayANAmapyAcAryANAM pAdAnahaM praNato'smi / candanasya gandhaH surabhiH / kuGkumasya sparzI mRduH / zailezaile na mANikyaM, mauktikaM na gaje gaje / sAdhavo nahi sarvatra, candanaM na vane vane // pAdapAnAM bhayaM vAtaH, padmAnAM ziziro bhayam / parvatAnAM bhayaM vajraH, sAdhUnAM durjano bhayam // na kazcitkasyacinmitraM, na kazcitkasyacidripuH / kAraNena hi jAyante, mitrANi ripavastathA // gujarAtI vAkyo A sugaMdhi pavana kyAMthI Ave che ? A kedakhAnAmAM traNa coro che. A traNa yoddhAovaDe rAjAe nagaranuM rakSaNa karyuM. udyAnano ThaMDo A vAyu amAruM citta hare che. jaino jinezvarane ane vaiSNavo viSNune bhaje che. A vAyuvaDe jhADo uparathI badhAM puSpo kharI paDyAM. mANasomAM mAna ane pazuomAM mAyA hoya che. rAjAo paNa guruonAM vacano mAne che. 104
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ guruo rAjAone dharmano upadeza kare che. A nAnA bALakone koI kAMI ApatuM nathI. pelAM phaLo A vAMdarAoe khAdhAM. mArA hAthamAM eka talavAra che. pATha 38 mo. rUkArAnta ane rUkArAnta napuMsaka nAmo pratyayo I i pra .vi.saM. bAkInA pATha 16 pramANe nAmyanta napuMsaka nAmonesvarAdi pratyayonI pUrve umeravAmAM Ave che, paNa mAm pratyayano nAm Adeza thAya che. vAri + I-vAri + n + I = vAriNI / madhunI / vAri (.) nAM 35o vAriNI vArINi vAri vAriNI vArINi vAriNA vAribhiH vAriNe vAribhyAm vAribhyaH vAriNaH vAribhyAm vAribhyaH vAriNaH vAriNoH vArINAm vAriNi vAriNoH vAriSu vAre ! vAri vAriNI vArINi 105 vAri vAribhyAm
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra 3 4 madhu (na.) nAM 3po madhunI madhunI madhu madhu madhunA madhune madhuna: madhunaH madhuni madho ! madhu madhubhyAm madhubhyAm madhubhyAm dhunoH madhunoH madhunI madhUni madhUni madhubhiH madhubhyaH madhubhyaH madhUnAm madhuSu madhUni 106 vArINi, madhUni 5.47 ni. 1 thI hIrgha . vAri + nAm = vArINAm pA. 26 ni. 1thI hIrgha . saMbodhana ekavacanamAM nAmyanta napuMsaka nAmonA aMtya svarano vikalpe guNa thAya che. vAre ! vAri ! / madho ! madhu ! | aMga ke svabhAva vagerenAM vizeSaNo, aMga ke svabhAva vagere jenA hoya tenI prasiddhi mATe vaparAtAM hoya to, te aMga ke svabhAva vagerene tRtIyA vibhakti thAya che. devadattasya pAdaH khaJjaH - devadattaH pAdena khaJjaH / nRpateH svabhAva udAraH - nRpatiH svabhAvenodAraH / tulya arthavALA nAma sAthe joDAyelA nAmane tRtIyA ke SaSThI vibhakti thAya che.
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ ayaM nRpo dAne karNena tulyaH / karNena samaH / ayaM nRpo dAne karNasya tulyaH / karNasya samaH / rUkArAnta napuMsaka nAma | rUkArAnta vizeSaNa varipANI suvi pavitra, cokhuM tukArAnta puMliMga nAmo 3 kA mazra AMsu madhu madha tAnu tALavuM vasu dhana, paisA 3kArAnta vizeSaNo sAdhu sAruM, zreSTha svA, madhura, mIThuM dhAtuo kSan ga. 10. 5. dhovuM. | zun ga. 4. 5. sUkAvuM zabdo nitya vi. anitya | saMprada puM.(tha saMprada:) kartavya vi.karavuM karavA yogya dharmano saMgraha gha vi. laMgaDuM nitya vi. nitya, haMmeza gihRAA (nihAyA prama) TvloSa . sAMja jIbhanI Toca mAta na. prabhAta, savAra tathA na. taLAva amara 5. bhamaro tattvana. tattva, sArabhUta vastunuM mAdhurya na. madhuratA 27ovaca na. traNaloka ravi puM. sUrya rIpa . dIvo mI strI, lakSmI, viSNunI strI 100
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhava puM. dhana, holata zAzvata vi. zAzvata, haMmezanu suputra puM. sAro putra saMnihita vi. pAse rahela sparza puM. sparza samavisara samAna vi. tulya halAhala na. 2 hari puM. ndra, viSNu hInavihIna, jo saMskRta vAkyo madhubhi bhramarA mAdyanti / vAriNaH sparzaH zItaH / megho vAri varSati / harI ramAM pazyati / madhuni mAdhuryamasti / vAribhirjIvA jIvanti / zucine kulAya svasti / jJAnena hInAH pazubhiH samAnAH / amuSminnagare purA'haM nyavasam / ebhiH kavibhiH kAvyAni svAdUni viracyante / madhu tiSThati jihvAgre hRdaye tu halAhalam / jagati trINi tattvAni devo gururdharmazca / pradoSe dIpakazcandraH, prabhAte dIpako raviH / trailokye dIpako dharmaH, suputraH kuladIpakaH // anityAni zarIrANi vibhavo naiva zAzvataH / nityaM saMnihito mRtyuH, kartavyo dharmasaMgrahaH // 108
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAtI vAkyo mANaso dhana icche che. bhamarAo kamaLomAMthI madha pIe che. huM jIbhavaDe tALave aDakuM chuM. A taLAvanuM pANI pavitra che. A ghaDAmAMthI pANI jhame che. pANI vaDe meM mArA hAtha ne paga dhoyA. A bagIcAnA A traNa vRkSo upara ghaNAM phaLo dekhAya che. sUryanA tApavaDe taLAvanuM A pANI sUkAya che. A gAmamAM mArA traNa mitro hatA. A taLAvamAM ghaNA kamaLo che. A bALakanI banneya AMkhomAMthI AMsuo vahe che. pATha 39 mo. hrasva rUkArAnta ane sukArAnta tathA dIrgha huMkArAnta ( pratyayAtta) ane jhakArAnta strIliMga nAmo pratyayo au { pra. saM. au as bhyAm zrI - 6 - bhis bhyAm bhyas As Asa Am bhyAm os os bhyas nAm 109
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ matibhyaH hrasva rU kArAnta ane sakArAtta strIliMga nAmonA caturthI paMcamI SaSThI ane saptamI ekavacananA pratyayo vikalpa hrasva rU kArAnta kArAnta puMliMga nAmonA jevA paNa thAya che. hRsvarU kArAnta ane3kArAntastrIliMga nAmone hRsvarUkArAnta ane sakArAnta puMliMga nAmonA pATha. 37, 1thI paniyamo lAge che. mati (strI.) nai 35o matiH matI matayaH matim matI matI: matyA matibhyAm matibhiH matyai, mataye matibhyAm matyAH, mateH matibhyAm matibhyaH matyAH, mateH matyoH matInAm matyAm, matau matyoH matiSu mate ! matI ! matayaH ! dhenu (strI.) nAM 35o dhenuH dhenU dhenavaH dhenUH dhenubhyAm dhenubhiH dhenvai, dhenave dhenubhyAm dhenubhyaH dhenvAH, dhenoH dhenubhyAm dhenubhyaH dhenvAH, dhenoH dhenvoH dhenvAm, dhenau dhenvoH dheno! dhenU ! dhenavaH ! dhenU dhenum dhenvA dhenUnAm dhenuSu 110
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ nadIH nadyAH dIrgha kArAnta (pratyayAnta) strIliMga nAmomAM prathamA eka vayananI pratyaya '0' che. nadI (strI.) nAMdepo nadI nadyau nadyaH nadIm nadyau nadyA nadIbhyAm nadIbhiH nadyai nadIbhyAm nadIbhyaH nadIbhyAm nadIbhyaH nadyAH nadyoH nadInAm nadyAm nadyoH nadISu nadi nadyau nadyaH vadhU (strI.) nai 35o vadhUH vadhvaH vadhvau vadhUH vadhvA vadhUbhyAm vadhUbhiH vadhvai vadhUbhyAm vadhUbhyaH vadhUbhyAm vadhUbhyaH vadhvAH vadhvoH vadhUnAm vadhvAm vadhvoH vadhUSu vadhu vadhvau vadhvaH vadhUm vadhvAH 111
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMbodhanamAM dIrghakArAnta ane nakArAtta strIliMga nAmono anya svara pratyaya sahita hrasva thAya che. navI + + = denAra ! vaghU kam = devaghu ! svara pachI tarata ja 3 kArAnta varNa Avelo hoya, evA (sivAyanA) 3kArAnta guNavAcaka vizeSaNone strIliMgamAM DuM (ra) pratyaya vikalpa thAya che. sAthvI, sAdhu: vandanA | vahI, du: 6 pAdu bhUmi: ahIM nahIM thAya. rUkArAnta-sakArAtta strIliMga nAmo ddha vaibhava mu mokSa gauSadha auSadhi vAri rAta kIrtita rIti rIta, rIvAja tuti kharAba gati vRSTi varasAda bhUmi, pRthvI zajI zakti, baLa mati buddhi ghenu gAya kArAnta-nakArAtta strIliMga nAmo vAsI dAsI mahipI paTarANI revI devI vApI vAva nalI nadI zazna sAsu nArI nArI, strI sarayU te nAmanI nadI nI bahena I vadhU vahu 12
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdo yunA a. hamaNAM | tIra na, tIra, kAMTho anyatra a. bIje ThekANe vivA a. divase anna. pANI revatA strI. devatA rUpuM chuM. bANa nata . naLarAjA 28Sama ! RSabhadeva bhagavAna vidhi . bhaMDAra pahelA tIrthakara parasa. bIju vikrama a. zuM, zA mATe paripIDana na.duHkha #pa vi. lobhI pApaDu vi. pILu, phI kriyA strI. kriyA pravaB na. vahANa ujha vi. kharuM, kaThaNa, sapheda | chuM. meru parvata vrata vi. kharAba, durjana | strI. zerI, rasto pa . govALa noja puM. loka, jagata gRhItvA saM. bhU.kR. viparIta vi. UlaTuM grahaNa karIne vivAdri puM. jhaghaDo nanidhi . samudra vRthA a. phogaTa nAta (gA ) bhU.kR. | zatru chuM. zatru janmeluM, jammu, thayuM | zAntA strI. rAmanI bahena dhAtuo tR5 ga. 4. 5. khuza thavuM, tRpta thavuM. ai (thA) ga. 1. 5. dhyAna karavuM. v + eN ga. 1. 5. prasaravuM, phelAvuM saMskRta vAkyo gopo dhenUAmaM nayati / vApyA gRhItvAmbu nayanti vadhvaH / amUSAmauSadhInAM latA: kiM pazyasi ? / :
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRpaNasyarddhayA pare sukhamanubhavanti / rAmaH svasyai bhaginyai zAntAyai bahu dhanamayacchat / amUbhI rathyAbhI rathonRpatergataH / amuSyai sAdhvyai candanAyA AryAyai namo namaH / yatra nAryastu pUjyante ramante tatra devatAH / anayA rItyA'hamiSubhiH zatrumajayam / ayodhyA nagarI sarayvAstIre bhavati / "yUyaM vayaM " vayaM yUyaM", ityAsInmatirAvayoH / kiM jAtamadhunA yena, "yUyaM yUyaM " "vayaM vayam" // vRthA vRSTiH samudreSu, vRthA tRptasya bhojanam / vRthA dAnaM samarthasya, vRthA dIpo divA'pi ca // vidyA vivAdAya dhanaM madAya, zaktiH pareSAM paripIDanAya / khalasya sAdhorviparItametaj, jJAnAya dAnAya ca rakSaNAya // gujarAtI vAkyo kavionAM kAvyo temanI kIrti mATe thAya che. muni jJAna ane kriyAvaDe mukti meLave che. munio rAtrimAM zrI mahAvIranuM dhyAna dhare che. dharma mANasane durgatithI bacAve che. saralA RSabhadevane vaMdana kare che. A nadInuM pANI bahu mIThuM che. vahuo sAsUone vinayathI name che. sUtelI damayaMtIne choDIne naLarAjA bIje cAlyo gayo. kRpaNasya + RddhyA = kRpaNasyarddhayA pA. 15. ni. 2 thI a + R janne bhajIne arrthayo che. 114
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghaNA devo ane devIo sAthe indro meru upara AvyA. he dAsI ! paTarANI mahelamAM che, ke nathI ? A nadImAMthI A vahANa samudramAM jAya che. samudra ghaNI nadIonA pANIno bhaMDAra che. A dhArAnagarImAM pUrve ghaNAM kavio hatAM. A phUlonI mALAo paTarANI mATe laI jAuM chuM. sajjanonI kIrti traNeya lokamAM prasare che. 1 ra pATha 40 mo. vartamAna kRdanta. vartamAna kALamAM parauMpadI dhAtune at (zatru ) ane AtmanepadI dhAtune Ana( Anar)pratyaya lAgIne vartamAna kRdanta bane che. kartari vartamAna kRdanta gam + + al - at pA. 2. ni. 2 thI jJa + vikaraNa, bh + a + pA. 14. ni. 1 thI nak + a + at-- pA. 4. ni. 1 gat / nRtyam|vizat / coravat / phaeNsa + Ja + JAna AnapratyayanI pUrveJahoya, to tenI pachI umerAyache. phaikSamALa: / vRt--vartamAna:| anudhyamAnaH / candramIkSamANAzcakorA modante / caMdrane jotA cakora pakSIo AnaMda pAme che. 115
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmaNi vartamAna kRdanta pA. 30. ni. 4. 5. 6 thI abhya+mU+mAna=sthamAnA puSyamANa / vishymaan| pA. 30 ni. 7 thI vIryamALA. saDena gamyamAnaM nagaraM dUramasti / saMghavaDe javAtuM nagara dUra che. bhAve vartamAna kRdanta pA. 30. ni. 4. 5. 6 thIy + + + K + na = prakAzyamAna / candreNa prakAzyamAnamasti / caMdra vaDe prakAzAnuM che. (prakAzAya che.) at (za)pratyayAtta vartamAna kRdaMtanAM rUpo pratyayo vyaMjanAnta nAmonA pratyayo pramANe. pA. 34. puliMga ane strIliMgamAM vibhaktinA pahelA pAMca pratyayo ghuTuM kahevAya che. napuMsakaliMgamAM prathama ane dvitIyAnA bahuvacanano rU pratyaya ghuTu kahevAya che. ghuTu pratyayo para chatAM, 2 ane 3 itavALA nAmonA chellA vyaMjananI pUrve na umerAya che. naccha + 0 (pra. e. va.) - chinnavartamAna kRdaMtano mat (7) pratyaya, kartaribhUta kRdantano tava (jIvatu)pratyaya, tadvitano (0)pratyaya ane{ (raMtu) pratyaya, tathA mata(mag)vizeSaNa ane mavat (ma) sarvanAma, A nAmo 2 ane 3chatavALAM che. 116
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 padane anne vyaMjanano saMyoga hoya to saMyoganA anya vyaMjanano lopa thAya che. kacchanA puMliMga rUpo Tchana chanau chinta: pra. dvi. saM. gacchantam gacchantau gacchataH gacchatA gacchadbhayAm gacchadbhiH gacchate gacchadbhayAm gacchadbhayaH gacchataH gacchadbhayAm gacchadbhayaH gacchataH gacchatoH gacchatAm gacchati gacchatoH gacchatsu tra ane 3 IvALA nAmone strIliMgamAM huM (2) pratyaya lAge che. san + - strIliMgano pratyaya temaja napuMsakaliMgadvivacanano pratyaya para chatAM - () ma ane vikaraNa pachI rahelA pratyayano majU thAya che. achatI royantI nRtyantI (A) chaThThA gaNanA vikaraNa pachI rahelA ma pratyayano vikalpa ma thAya che. vizenI vigato . strIliMga rUpo gacchantI gacchantyau gacchantyaH vagere navA pramANe napuMsakaliMga rUpo , chantI chata pra. dvi. saM. bAkInAM puMliMga pramANe cchitti rUpamAM-ni. 5 thI 6umerAyo che. 117
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ { gaNa, 2. nuM kartari vartamAna kRdaMta sat thAya che. sat- chatuM. sat zabda, sAruM ke pUjaya evA arthamAM paNa vaparAya che. 5. sana santa satta: pramANe strI. satI satya satyaH navI pramANe na. satta, satI sani praki.saM. bAkInAM puMliMga pramANe 9 jenI kriyA, anyanI kriyAne oLakhAvatI hoya-jaNAvatI hoya, te nAmane saptamI vibhakti thAya che, A vibhaktine satI saptamI kahe che. varSati meghe caurA aagtaaH| varasAda varasate chate, coro AvyA hatA. (jayAre varasAda varasato hato, tyAre coro AvyA hatA) meghanI varasavAnI kriyA, coronI AvavAnI kriyAne jaNAve che, mATe eka zabdane saptamI vibhakti thaI che, temaja varSa kRdaMtane paNa megha nuM vizeSaNa hovAthI saptamI thaI che. varasatA mehamAM coro AvyA hatA. 10 sati saptamI vibhakti thavAne prasaMge jo vAkyamAM anAdara jaNAto hoya to SaSThI vibhakti paNa thAya che. nandaH pazava iva hatAH pazyato rAkSasasya / rAkSasa nAmanA maMtrinA dekhatAM chatAM (maMtrine gaNakAryA vinA) pazuonI mAphaka naMdo reMsI naMkhAyA. 118
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdo mani kuM. agni natha(naza + ta) gAma vi.(rAma) azubha| nAtha . nAtha, dhaNI mAdhratun he.kR. suMghavAne naura vi. nIca, halakuM kAnana kuM. AnaMda pati puM. sUrya va a. jema patI strI. dhajA ta vi. ugela purI na. kamaLa nana na. jaMgala pUnita (pUn + 1) puM. samaya, vakhata pUjAela ketakIgandha puM. prajJA strI. prajA, raiyata (taryA: nya) pana na. phaLa, kArya ketakIno gaMdha madra na. kalyANa vAta . caMdrakAnta maNi mUna na. mULa vittarana na. vadvivuM. agni (cittatha ranam) zuSkavRkSa puM. cittanuM raMjana (zuSyazAso vRkSa) vet a. jo sukuM jhADa nananI strI. mAtA para . bhamaro nipuM. divasa sa6 puM. sobata vIra puM. dIvo svayam a. pote, jAte tuSpaka puM. kharAba putra hata bhU.kR. hayuM, haNeluM dUna. vi. dUra, cheTe himarazmi puM. caMdra (TUT + 1) 119
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhAtuo apa + IkSa ga. 1. mA. apekSA 2|5vii, 457|2|5vii upa + viz 1. 6. 5. besabuM ud + gam ga. 1. 5. j, ye 4j. kas 2. 1. 5. pAlajvi + visa, pAsapuM. gai (gAya) 2. 1. 5. uj. dru . 1. 5. bhIxj, arapuM. raT ga. 1. 5. 27j, 28g. vi + sam + vad . 1. 5. viparIta puM. niSkSaNa thaj, viparIta bolag. saMskRta vAkyo nagaraM pravizatI mitre yuSmAkaM mude kathaM na bhUte ? satI sItAM rAmo vane'tyajat / upAye sati kartavyaM sarveSAM cittaraJjanam / patAkAbhi bhUSyamANe jinaprAsAde gAyantyo ramamANAzcabAlA janakena dRssttaaH| devenAnubhUyamAnAya sukhAya nRpo nityaM spRhayati / asminkAsAre prabhUtaiH kamalai bhUyamAnamasti / nAthe kutastvayyazubhaM prjaanaam| yasmiJjIvati jIvanti bahavaH, so'tra jIvati / pUjitaiH pUjyamAno hi kena kena na pUjyate ? vikasati hi pataGgasyodaye puNDarIkam; dravati ca himarazmAvudgate candrakAntaH / na bhavati, bhavati ca na ciraM, bhavati ciraMcet, phale visaMvadati / kopaH satpuruSANAM, tulyaH snehena nIcAnAm // 120
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNAH sarvatra pUjyante, dUre'pi vasatAM satAm / ketakIganyamAghrAtuM svayaM gacchanti SaTpadAH / / ekena zuSkavRkSeNa dahyamAnena vhninaa| dahyate kAnanaM sarva, duSputreNa kulaM yathA // | gujarAtI vAkyo megha varasate chate moro nAce che. dIvo hote chata koNa agninI apekSA rAkhe che? mahelamAM praveza karatI rANIone joto rAjA ubho che. vakhata jatAM teno zoka zAnta thayo. divaso jatAM ratilAla paMDita thayo. velaDInuM mULa naSTa thaye chate pAMdaDAM sUkAya che. guru UbhA chatAM ziSya bese che. jIvato mANasa kalyANa jue che. sajjanono sajjanonI sAthe saMga puNyathI ja thAya che. gAma jatI mAtAne jotI bALA raDe che. tamArA ghare AvatAM mane AnaMda thAya che. vanamAM caratI gAyoe taLAvamAM pANI pIto vAgha joyo. A raste cAlatAM lokonuM dhana coro coratA nathI. doDatA ghoDA uparathI te paDI gayo. coro vaDe corAtAM ghareNAM ame meLavyAM. lokone pIDA karatA mANasone rAjA daMDe che ane mAre che. abhyAsa 7 1 vi. ane va. ka. nAM traNe lige rUpo bolo. 2 saMdhi karo,. mane khaniH ramA 3 sati saptamInA dAkhalA Apo. 4 va. pha. nAM kartari, karmaNi vAkyo banAvo. t
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 6 DhuM kriyApada pATha 41 mo. vidhyartha. saptamI vibhakti parasmapada iyam iva ima is itam ita it itAm iyus AtmAnapada Iyara Ivahi Imahi IthAs IyAthAm Idhvam Ita IyAtAm Iran kartari rUpo nam + a + iyam nameyam nameva namema namaH nametam nameta namet nametAm nameyuH as / .2. syAm syAva syAma syAH syAtam syAta syAt syAtAm syuH Lie Yin Zhao Xi Ji Er Er He Li Li Mu 12
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAS- bhASeya bhASevahi bhASemahi bhASethAH bhASeyAthAm bhASedhvam bhASeta bhASeyAtAm bhASeran karmaNi rUpo nam - namyeya namyevahi namyemahi namyethAH namyeyAthAm namyedhvam namyeta namyeyAtAm namyeran bhAS - bhASyeya bhASyevahi bhASyemahi bhASyethAH bhASyeyAthAm bhASyedhvam bhASyeta bhASyeyAtAm bhASyeran 1 vidhi-artha (vidhyartha) temaja bIjA keTalAka artho jaNAvavA dhAtune saptamI vibhaktinA pratyaya lagADAya che. vidhi- kriyA karavAmAM preraNA karavI, kriyA karavA kahevuM, 6paTeza mAvo,ta. janA dhrmmaacreyuH| mANasoe dharma karavo joIe. mANaso dharma kare. saMprazna- ni[21 mATe prazna 42vo-viyA2 42vI, te. kiM bho ! vyAkaraNaM zikSeyota siddhAntam / are ! zuM huM vyAkaraNa bhaNe? ke siddhAnta bhaNuM? prArthana- prArthanA 42vI, 77 tAvI, mA patApI, te. guro ! vyAkaraNaM paTheyam / De guru ! 9 vyA425 maj. 123
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 eka vAkya hetu-kAraNa batAvatuM hoya ane bIjuM vAkya phaLa kArya batAvatuM hoya, tyAre bhaviSyakALamAM dhAtune saptamI vibhaktinA pratyayo vikalpe lAge che. yadi dharmamAcarestarhi svargaM gaccheH / jo tuM dharma kare to svargamAM jAya. (jo tuM dharma karIza to svarge jaIza.). zaktine viSe saMbhAvanA karavI-saMbhava batAvavo hoya, tyAre dhAtune saptamI vibhaktinA pratyayo lAge che. api lAlacandro vyAkaraNaM paThet / lAlacaMda vyAkaraNa bhaNe paNa. api samudraM bAhubhyAM taret / kadAca te samudrane be hAtha vaDe tare. 4 padAnta rahelA varganA trIjA vyaMjana pachI hU Ave to, ne ThekANe, jUnI pUrvanA vyaMjananA vargano cotho vyaMjana vikalpa thAya che. t + rAti = uddhati - hRti dhAtuo A + va AcaravuM, karavuM | mUnga. 10.5. ropavuM, vAvavuM d + da uddhAra karavo, + ukheDavuM uddharavuM, kADhavuM, levuM | vaga. 10.5. varjavuM, choDavuM para varjavuM targa . 1. 5. tapavuM | zikSa ga. 1. A. zIkhavuM mana ga. 4. A. mAnavuM | san + sArI rIte jovuM 124
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdo a. have pUrva sa. pUrve, paheluM gati a. ghaNuM, hadabahAra | prajJa pu. DAhyo mANasa satya 5. nAza. phaladAyaka vi. arthakRcchra na. (arthasya (nI sAya:) *) paisAnuM duHkha phalane ApanAra. mapi a. paNa, saMbhava arthamAM vAdu chuM. hAtha gIphTa (sIsya) bo a. he. sAra(nAma) kharAba Hi a. jo. gAyatana na. sthAna vati strI. raheThANa, upAzraya ta a. athavA, ke vidyAgama .(vidyAyA AgamaH) . kAMTo vidyAnI prApti vi. kareluM tti strI. AjIvikA gIvanIya na. pANI vyathAra vi. pIDA karanAra tane bhU.kR. tapeluM, garama thayeluMvyAdhi chuM. roga taEa. to savalata vi. samagra, badhuM tawA vi. tIkhuM, bArIka vAra vi. sAruM, zreSTha te puM. deza suthArtha chuM. (suthastha artha ) paththa vi. hitakAraka sukhano hetu haUI na. hathIyAra, sundara vi. sAruM, manapasaMda prasanna vi. rAjI, khuzI thayeluM | saMmAna 5. sAruM mAna 2 A zabdanA no pA. 3ni. 1 thI thaze, ghoSavAnuM vyaMjana temaja svara para chatAM teno lopa thAya che. jo banA: jo trA 125
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMskRta vAkyo asArAtsAramuddharet / ati sarvatra varjayet / ahaM pApaM naacreym| bho devadatta ! AvAM dvau zatruJjayaM gaccheva / prANAnAmatyaye'pi dharmo na tyajyeta / devadattasya vyAdhinazyedyadi sa pathyaM seveta / janAH sukhamanubhaveyuryadyadharma nAcareyuH / atra munInAM vasatiM gacchema / api devadatto vyApAreNa bahu dhanaM labheta / kRto hi saMgraho loke kAle syAtphaladAyakaH / prahared bAhunA ko hi tIkSNe praharaNe sati ! / ekA'pi hi hareccittaM kiM punaH sakalA: kalA: ? / vinA'pyannena jIvyeta, jIvanIyaM vinA na tu / yasya prasanno nRpatiH tasya kaH syAna sevakaH ! na muhyedartha-kRcchreSu na ca dharmaM parityajet / kimapyasti svabhAvena sundaraM vApyasundaram / yadeva rocate yasmai bhavettattasya sundaram // yasmindeze na saMmAno, na vRtti na ca bAndhavaH / na ca vidyAgamaH kazcit, taM dezaM parivarjayet // zatrumunmUlayetprAjJastIkSNaM tIkSNena zatruNA / vyathAkaraM sukhArthAya, kaNTakeneva kaNTakam // gacchatyekena pAdena, tiSThatyekena paNDitaH / nA-5-samIkSya paraM sthAnaM, pUrvamAyatanaM tyajet // 1ra6
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAtI vAkyo mANasa sAcuM bole. rAjA prajAnuM rakSaNa kare. ziSyoe gurune vaMdana karavuM. he vidyArthIo ! tamAre savAramAM bhaNavuM, jo tamArA vaDe sukha jAya to vidyA meLavAya. jo rAjAvaDe prajA paLAya to prajA vaDe rAjAnI AjJA manAya. jo mANaso dharma kare, to sukha meLave. ApaNe ahIM udyAnamAM besIe. are ! zuM, huM rAjAne evuM ke Izvarane bhajuM? he mANaso ! sadAcAra pALavo joIe ane lobha tajavo joIe ahIM jhADanI chAyAmAM besIne ApaNe visAmo laIe. Aje rAtre varasAda varase paNa. jo huM sAcuM boluM to rAjAvaDe kedakhAnAmAMthI mUkAuM. "have huM adharmanahi karuM,"e pramANe te rAjAe-dharmAcAryane+kahyuM have tamArA vaDe dhanano lobha tajAvo joIe. rAjAo brAhmaNone gAyo Ape che. caMdra AkAzamAM prakAze. kadAca rAma, rAvaNa sAthe yuddha kare. agnivaDe tapeluM sonuM ogaLI jAya che. (TTa) mATInA ghaDA thAya che ane sonAnA alaMkAro thAya che. + caturthI vAparo. 1
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ama antu Amahai dhvam pATha 42 mo. AjJArtha. paMcamI vibhakti parasmapada Ani Ava 0 tam tu tAm Atmapada Avahai sva ithAm tAm itAm kartari rUpo gam - gacchAni gacchAva gaccha gacchatam gacchatu gacchatAm as |.2.asaani asAva edhi stam astu stAm bhASa - bhASai bhASAvahai bhASasva bhASethAm bhASatAm bhASetAm antAm gacchAma gacchata gacchantu asAma sta santu bhASAmahai bhASadhvam bhASantAm 128
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmaNi rUpo - gamyai gamyAvahai gamyAmahai gamyasva gamyethAm gamyadhvam gamyatAm gamyetAm gamyantAm mA- bhASyai bhASyAvahai bhASyAmahai bhASyasva bhASyethAm bhASyadhvam bhASyatAm bhASyetAm bhASyantAm 1 AjJA artha (AjJArtha) - AjJA karavI hoya tyAre, anujJA anumati, saMmati athavA rajA ApavI hoya tyAre tathA avasarano khyAla Apavo hoya tyAre, dhAtune paMcamI vibhaktinA pratyayo lagADAya che. grAma cha gAma jA. (AjJA ke rajA). matha nAvi have tuM nagaramAM praveza kara. (avasara) AzIrvAda Apavo hoya tyAre dhAtune AzIH vibhaktinA ane paMcamI vibhaktinA paNa pratyayo lAge che. triraMva ghaNuM jIva.vigovatu ghaNuM jIvo. 3 AzIrvAda arthamAM tu ane dira. pu. e. va. no vikalpa tAt Adeza thAya che. nIva, navatA nIvatu, gavati t aa mahatu, tA 4 vidhi, saMprazna ane prArthana A arthomAM dhAtune paMcamI vibhaktinA paNa pratyayo lAge che. pATha 41. ni. 1. vidhi - revatto grAmaM chatu devadatta gAma jAya. saMprazna - lila mo vyApa zizna ta siddhAn ? are ! zuM, huM vyAkaraNa zIkhuM ke siddhAnta? prArthana - vyArAM panihuM vyAkaraNa bhaNuM. 129
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 tana, mavatu, manama, vim evA niSedhAtmaka avyayo je nAma sAthe joDAyelA hoya, te nAmane tRtIyA vibhakti thAya che. jyAM tene tenA vaDe saryuM. zabdo atir a. ahIMthI, AthI | parIkSuvavi. avaLA mukhavALuM aparAdha . gunho puram a. AgaLa, sAme maMA strI. mAtA pramu vi. prabhu, samartha mAstramANa strI. aMgrejI bhASA a. nahi, na saujoya 5. kuntIno putra, | yar a.ke yudhiSThira rUpa na. varNa, svarUpa je 5. govALa | vardhamAna pu. mahAvIrasvAmi jinendra paM. jinezvaradeva zakti strI. zAnti tRpita vi. tarasyuM ziva na. kalyANa vana vi. garIba sapapa na. tarapha, pAse phullita vi. duHkhI sarvanana na. sarvajagata niruna vi. roga rahita kSadhita vi. bhukhyuM dhAtuo marU ga. 10. 5. ApavuM 5 ga. 1. u. bharavuM, poSavuM [ ga. 10. A. zodhavuM (pA. 13. ni. 3 thI 5 ) kSam (kSA) ga. 4. 5. kSamA karavI, mApha karavuM. 130
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMskRta vAkyo namo'stu vardhamAnAya / zivamastu sarvajagataH / bhoH chAtrAH ! vyAkaraNaM paThata / bAlA devasya puro nRtyantu / ratilAla ! tvamasatyaM na vada / zatravaH parAGmukhA bhavantu / tRSNe'dhunA muJca mAm / tvaM mama mitramedhi / pApAni zAmyantu / jayantu te jinendrAH / re re janAH ! vinayaM na parityajata / bho devadatta ! Asane upaviza, jalaM ca piba / devadatta ! ciraM jIvatAt, vidyAM ca labhasva / he amba' ! punarapi vayaM zatruJjayaM gacchAma / kiGkarA bhAraM vahata, jhaTiti calata / kiM bhoH saMskRtAM bhASAM zikSAmahai utAGglabhASAm / yuSmAbhirdevaH pUjyatAM tasya cAjJAnurudhyatAm / guNaM pRccha, na rUpam, zIlaM kulaM ca pRccha, na dhanam / kAle varSatu parjanya: suprabhUtena vAriNA / daridrAbhara kaunteya ! mA yaccha prabhave dhanam / vyAdhitasyauSadhaM pathyaM, nIrujasya kimauSadhaiH // 1 je svaravANA, mAtA arthavAnA A (Apa) pratyayAnta nAmono anya svara saMbodhanamAM maiM pratyaya sahita hrasva thAya che. 3!TER! (STERT - Zall. Hill.) 131
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAtI vAkyo devadatta ahIMthI jA, ubho na rahe. mANaso ! satya bolo, lobha tajo. bhUkhyAne anna Apo ane tarasyAne pANI Apo. jo kIrtine iccho cho, to garIbonI Apattine haro. chAtrovaDe vidyA meLavAya. huM devAlayamAM jAuM ane devane pUju. sarvatra mANaso zAnti meLave. ApaNAvaDe zatruonA paNa aparAdha mApha karAya. tamane dharmano lAbha thAo. he mANaso ! satya zodho. tame dharma karo, pApa na karo. tamArAvaDe vidyArthIone pustako apAo. huM saMsAra (rUpa) kedakhAnAmAMthI mukta thAuM. are nokaro ! tame A vRkSone pANI vaDe siMco. he putra! tuM sAdhu thA ane ghaNI vidyA meLava. are ! tuM rAjA pAse jA ane jaIne rAjAne kahe, keA pAMjarAmAMthI pakSione choDI do. paisAnA lobhathI paNa mArAvaDe asatya kahevAya nahi. A mATInA ghaDAone ghare laI jAo. govALa gAyone gAmamAM laI jAya. Avo, ApaNe ahIM udyAnamAM besIe. dineza! have tuM bhaNa, rama nahi. abhyAsa 8 1 kyA kyA arthomAM, saptamI (vidhyartha) ane paMcamI (AjJArtha) A banne vibhaktio thAya che. 11
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 7 muM samAsa kRdanta ane taddhita. pATha 43 mo. samAsa dvandra ane puruSa samAsa eTale zuM? nAma (pada) potAnI sAthe saMbaMdha dharAvatA bIjA nAma (pada) sAthe joDAIne saMkSepa mATe ekapada bane che, te samAsa kahevAya che. samAsanA mukhya cAra prakAra che. bahuvIhi avyayIbhAva tapuruSa ane . ekI sAthe bolatI vakhate, ane (4) avyayathI joDAyelA nAmo samAsa pAme che, te dvanda samAsa kahevAya che. vigraha samAsa rAmazca lakSmaNazca rAmalakSmaNau / rAma ane lakSmaNa rAmalakSmaNa bahuvrIhi ane avyavIbhAva samAsathI bhinna-judA prakArano - tapuruSa samAsa hoya che. tapuruSa samAsa aneka prakArano che. 5 ghaNAkharASaNyantanAma potAnI sAthe saMbaMdha dharAvatA bIjA nAma sAthe samAsa pAme che, te SaSThI tapuruSa samAsa kahevAya che. gaGgAyAH jalam gaGgAjalam / gaMgAnuM pANI. gaMgAjaLa * aneka padonuM jyAre ekapada bane che, tyAre te dareka padone lAgelA vibhaktinA pratyayono lopa thAya che ane pachI samasta eka nAmane vibhaktinA pratyayo lAge che. jemake - rAmazca lakSmaNazca- rAmalakSmaNa + au = rAmalakSmaNau / 133
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 7 8 9 na (nag) avyaya, bIjA nAma sAthe samAsa pAme che, te nak tatpuruSa samAsa kahevAya che. na ( nas) no vyaMjanAdi uttarapada para chatAM jJa thAya che. pUrvapada uttarapada na dharma: adharma: pApa svarAdi uttarapada 52 chatAM, na (na) no an thAya che. anartha anartha, duHkha artha: na eka sarakhI vibhaktimAM raheluM vizeSaNa nAma, potAnA vizeSya nAma sAthe samAsa pAme che, te karmadhAraya tatpuruSa samAsa kahevAya che. zvetazcAsau paTazca zvetapaTa: sapheda kapaDuM. = para sa. bIjuM, pachInuM navas puM. vAMdaro muna' puM. sarpa = dhAtuo vAcchu ga. 1. 5. vAMchavuM, icchavuM a( hra) ga. 1. u. bolAvavuM A + bolAvavuM. zabdo abhyAsa puM. abhyAsa, Teva nIrdU vi. jIrNa, jarI gayela taphaLI strI. juvAna strI dvAra na. bAraNuM, daravAjo nIra na. pANI bhRGga puM. bhamaro bheva puM. bheda, judApaNuM madhya puM. na. vacce 134 = maitrI strI. mitratA, sneha moSa vi. niSphaLa mauna na. maunapaNuM vara na. puM. sAruM, zreSTha vimAna puM. juduM karavuM te vibhUti strI. vaibhava vihala puM. pakSI maiM . pAdapUrti mATe vaparAya che. zAhvA strI. zAkhA, DALa svapna na. svA kSIra na. dUdha
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMskRta vAkyo vinaye shissy-priikssaa| a-moghaM dev-drshnm| paropakAraH puNyAya pApAya para-pIDanam / krodho mUlamanarthAnAM krodhaH saMsAra-bandhanam / svapne'pi na sva-dehasya sukhaM vAJchanti sAdhavaH / haMsaH zuklo bakaH zuklaH ko bhedo baka-haMsayoH / nIra-kSIra-vibhAge tu haMso haMso bako bakaH // videzeSu dhanaM vidyA, vyasaneSu dhanaM matiH / para-loke dhanaM vidyA, vyasaneSu dhanaM matiH // kAka Ahvayate kAkAn yAcako na tu yaackaan| kAka-yAcakayo madhye varaM kAko na yAcakaH // yayoreva samaM vittaM yayoreva samaM kulam / tayo maitrI vivAhazca nottamAdhamayoH punaH / / anabhyAse viSaM vidyA a-jIrNe bhojanaM viSam / viSaM sabhA daridrasya vRddhasya taruNI viSam // mUlaM bhujaGgaiH zikharaM plavaGgaiH zAkhA vihaGgaiH kusumaM ca bhRnggaiH| zritaM sadA candana-pAdapasya, paropakArAya satAM vibhUtayaH / / | gujarAtI vAkyo uttama mANaso dharmane choDatA nathI. nadIne kAMThe jhADo hoya che. gharanA dvAramAM te ubho che. deva ane guru pUjaya che. hAthI ghoDA ane baLado pANI pIne gayA. paMDitonI sabhA vacce, paMDita na hoya temaNe, mauna bhajavuM. sukha ane duHkha Ave che ane jAya che. 135
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATha 44 mo. samAsa bahuvrIhi ane avyayIbhAva ekasarakhI vibhaktimAM rahelanAma,bIjA nAma sAthe samAsa pAme che ane je anya padanuM vizeSaNa bane che, te bahuvrIhi samAsa kahevAya che. badrIhi samAsanA vigrahamAM anya pada thata sarvanAmane te te arthamAM dvitIyAthI mAMDIne dareka vibhaktio lAge che. zvetam ambaraM yasya sa zvetAmbaro muniH / dhoLuM kapaDuM che jenuM te zvetAMbara muni. zvetam ambaraM yeSAM te zvetAmbarA munayaH / dhoLA kapaDAvALA munio. lambau kau~ yasya sa lambakarNo rAsabhaH / bahu jJAnaM yasyAH sA bahujJAnA cndnaa| naga bahuvahi - na vidyante caurAH yasmin sa acauro grAmaH / nathI coro jemAM te cora vinAnuM gAma. nAsti antaH yasya tad anantaM jJAnam / tRtIyAntanAmanI sAthe sada avyaya samAsa pAme che, te sahArtha bahuvrIhi samAsa kahevAya che. bahuvrIhi samAsamAM saha avyayano vikalpa ja thAya che. putreNa saha gataH saputraH, sahaputraH gataH / zokena saha vartate sazokaH, sahazokaH / judA judA arthamAM rahela avyaya, bIjA nAma sAthe pUrvapadanI mukhyatAe nitya samAsa pAme che, te avyavIbhAva samAsa kahevAya che. 136
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ vanasya samIpam = upavanam bananI sabhI5 rathasya pazcAt = anuratham rathanI pA7 makArAntaavyayIbhAvasamAsanAvibhaktinApaMcamIsivAyanA pratyayono ammAhezathAyacha. upvnm|pNymiimaaN upvnaat| dhAtuo ruS . 4. 5. roSa 42vo, gusso 42vo. lup // . 4. 5. dopAdhU, muMA4j. vid 1. 4. mA. vidyamAna ho, ho. zabdo anta puM. maMta, cha | matta (mad + ta) ambara na. 45, 559 rAsabha puM. gadheDo iva sa.g, tuma ruSTa (ruS + ta) ekadA ma. mevapata lupta (lup + ta) kuTumbaka na. kuMTuMba vasudhA strI. pRthvI carita na. svabhAva, vartana vasundharA strI. pRthvI tuSTa (tuS + ta) vahni puM. magni draSTam (dRz + tum) vighna puM. vina, saMtarAya pattana na. pATa!, bhoTuM shdde2|| vIta vi. gayej prasAda puM. bhavAnI kSama vi. samartha saMskRta vAkyo bahuratnA vasundharA / vairaagymevaabhym| rAma-rAvaNayoryuddhaM rAma-rAvaNayoriva / azoko'haM sazokAM tvAM draSTuM na kSamaH / udAracaritAnAM tu vasudhaiva kuTumbakam / bahuvighno muhUrto'yaM / 139
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekadA'pi satI lupta-zIlA syAdasatI sadA / kSane 9H kSaNe tuSTa, chaH tuSTa kSaNe kSaut I a-vyavasthita-cittAnAM, prasAdo'pi bhayaMkaraH / / vRkSa-zAllA tatpaSa:, zvetAzva: varSadhAra: ra-vastro vahudi, rdaza-vivArI gujarAtI vAkyo parvatanI samIpamAM nadI vahe che. e nadI svAdujaLavALI che. jemAM bhaya nathI tevA, A mArgo che. priyadarzana putra sAthe pATaNa Avyo che. gayelo che roga jemAMthI tevA, zrI mahAvIra amArA nAtha che. rAmanI pAchaLa sItA jAya che. A mANasa jJAna vinAno che. naLa damayantI vanamAM rakhaDyAM. prabhu mahAvIranuM jJAna anaMtu hatuM. matta (masta) che hAthIo jemAM evuM A vana che. jemAM bhaya nathI tevA, A rAjayamAM loko sukhethI rahe che. pATha 4pa mo. kRdanta at (mA) aMtavALAM nAmo. kartari bhUtakRdanta dhAtune bhUtakALamAM kartari prayogamAM tavat (vadhu)pratya lAgIne kartari bhUtakRdanta bane che. nItavat Anatavata "javuM" arthavALA dhAtuone ane "akarmaka dhAtuonea pratyaya lAgIne paNa kartaribhUtakRdanta thAya che. pA.33.ni.7 kUrmaH samudraM sRtaH / divaso bhUtaH / 138
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ at (mA) aMtavALAM nAmonAM rUpo. pratyayo pATha 34 pramANe kartaribhUtakRdantano tava(vA)pratyaya, tadvitano mat (ma) pratyaya ane vat (vadhu)sarvanAma, A nAmo at (ka) aMtavALAM che. nAmane aMte rahelA at (7) no svara puliMga prathama ekavacanamAM dIrghathAya che, paNa saMbodhanamAM dIrgha thato nathI. niautavat + 0 (pra. e. va.) - nItavAn + 0 - pA. 40 ni. 5 thI nItavAn pA. 40 ni. 6 thI nItavAn e pramANe mata nuM mavAnA puliMga rUpo nItavAna nItavatta nItivantaH pra. nIravana nIravatto nItavA. saM. mavat sarvanAma bhavAna bhavanta bhavantaH pra. pavana mavamavantaH . nItavat kartaribhUtakRdaMta ane mavati sarvanAmanAM puliMga rUpo, kartari vartamAna kRdaMta cha nAM puMliMga rUpo jevAM che, phakta prathama ekavacanamAM nItavAna ane mahAna dIrgha thAya che, eTalo ja taphAvata che. napuMsaka liMga rUpo niItavata,d nItivatI nItA pra. ki. saM. bAkInAM puMliMga pramANe 139
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 strIliMga - nItivatI tathA vatI pA. 40 ni. 7 thI pratyaya. rUpo - navI pramANe gopo dhenUraraNyaM niitvaan| govALa gAyone jaMgalamAM laI gayo. bAlA vApyA jalaM ghaTena gRhaM nItavatyaH / bALAo vAvaDImAMthI pANIne ghaDAvaDe ghare laI gaI. mitramathuM prA nItavA mitra ghoDAne gAma laI gayo. kRtya (vidhyartha) kRdanta tavya sanIya ane je A pratyayo katya kahevAya che. sakarmaka dhAtune karmaNi prayogamAM ane akarmaka dhAtune bhAve prayogamAM tyapratyaya lAgIne kRtya (vidhyartha) kRdanta bane che. vastha rUti thAyaH thIyA nIyam kahevAya, te. sthIta (sthA. bhAve. pra.) rUti thAtavyam rahevuM, te. kartA kriyA karavAne zaktizALI hoya athavA yogya hoya, tyAre dhAtune kRtya pratyayo ane vidhyartha-saptamI vibhaktinA paNa pratyayo lAge che. tvayA'yaM bhAro vahanIyaH / tArA vaDe A bhAra upADI zakAya tema che. vamanuM bhAvathI: tuM A bhAra vahana kara. tvayA vyAkaraNaM ptthniiym| tArA vaDe vyAkaraNa bhaNavA yogya che. vaM vyApa paDatuM vyAkaraNa bhaNa. AjJA, anujJA ane avasara A arthomAM dhAtune kRtya pratyayo paNa lAge che. pA. 42. ni. 1. 140
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ vayAgra thAtAvyam tAre ahIM rahevuM. thADato antavyam tAre ahIMthI javuM. atha vayodyAne antavyam ! have tArAvaDe udyAnamAM javAya. samudAyamAMthI ekane tadana juduM pADyA vinA (vibhAga karyA vinA) jAti guNa vagerenI mukhyatAe buddhithI juduM karavuM (nirdhAravuM) hoya tyAre paMcamIne badale SaSThI ke saptamI vibhakti thAya che. A vibhaktine nirdhAraNa SaSThI ke nirdhAraNa saptamI kahevAya che. kSatriyo nA nareSu vAdAkSatriya, mANasomAM zUravIra che. ahIM kSatriya ane nara taddana judA paDatA nathI. kemake kSatriya e nara che. vairAgaitra:DAAvA udAharaNomAM apAdAna paMcamI thAya, ahIM 24 ane maitra tadana judA paDe che. kemake maitra e caitra nathI. dhAtuo vI, ga. 4. A. dIpavuM, saLagavuM. v + vRta ga. 1. A. pravartavuM. nA ga. 1. A. vakhANavuM. | zabdo ttima vi. chelle | hanu a. nize gaca sa. bIjuM aAvya (Am + tavya) anaMtA vi. zaNagAreluM, zobhita, nAthava paM. nAyaka, dhaNI avazyam a. jarUra, nizca nUnam a. nize sAvi paM. zarUAta, vagere | rihartavya (para + huM tavya) sAda vi. paheluM tajavAyogya thituK ( + 1) JpratikriyA strI. upAya, ilAja 141
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavat ( bhavatu) sa. mA5 | vArida puM. 12sAha bhUSita (bhUS + ta) strI. vipad strI. vipatti, du:5 yukta vi. yogya zreSTha vi. zreSTha, bhuNya yogya vi. yogya, sAya siddhasena puM. te nAmAnA meM rAzi puM. samUDa, Dhagalo | mAvi, mahAn nAyArya saMskRta vAkyo na dharmAt paramaM mitrm| bhavato'yaM prAsAdaH, ramaNIyadarzanaH khalu / bhavadbhyaH svasti bhavatu ! / devi ! bhavatyAH kalyANaM stAt / bhavati gatavati, asmAkaM maraNameva zaraNam / bAlA udyAnAtpuSNANi devAlayaM nItavatyaH / guNena spRhaNIyaH syAnna rUpeNa durjanaH / a-nAyake na vastavyaM, na vased bhunaayke| ajAta-mRta-mUrkhANAM varamAdyau na cAntimaH / kanyA hyavazyaM daatvyaa| yasminkule yaH puruSaH pradhAnaH, sadaiva yatnena sa rakSaNIyaH / yasyodayaH sa vandyo, yathA hIndu ryathA raviH / sevyasya sevAvasaraH puNyenaiva hi labhyate / puSpeSu campA nagarISu laGkA, nadISu gaGgA, ca nRpeSu rAmaH / cintanIyA hi vipadAmAdAveva prtikriyaa| na kUpa-khananaM yuktaM, pradIpte vahninA gRhe // durjanaH parihartavyo, vidyayA'laMkRto'pi san / maNinA bhUSitaH sarpaH, kimasau na bhayaMkaraH ? // tyAga eko guNaH zlAghyaH, kimanyai rguNa-rAzibhiH / tyAgAjjagati pUjyante, nUnaM vArida-pAdapAH / / 14
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAtI vAkyo ApavaDe rAjyano bhAra upADI zakAya tema che. Apa sarvavaDe A RSi pUjavA yogya che. ApanA rAjyamAM sarvatra zAnti pravarto. hAlamAM A grantho nathI maLI zakatA. tame kyAM gayA hatA ? ratilAla karatAM zAntilAla hoMziyAra che. rAma rAvaNane jItI zake. A be ziSyo yogya che, teo siddhAnta bhaNe. ame dAsIo ApanI AjJA kahevAne rAjAjI pAse gaI hatI. A rAjAnA traNa pradhAnomAM A be pradhAno zreSTha che. kaviomAM siddhasena mukhya che. 1 ra pATha 46 mo. taddhita yas ane mat aMtavALAM nAmo samAsa karatAMye vadhAre saMkSepa karavA mATe nAmane judA judA arthomAM avagere je pratyayo lAge che, te taddhita pratyayo kahevAya che. khanAnAM samUha:, nanatA mANasono samUha. tA (tant) pra. "prakRSTa" (khUba, atizaya) evA arthamAM nAmathI tama ( tamaN) pratyaya thAya che. sarve rUme zuvastA:, ayameSAM praSTaH zuvantaH, zunnatama: / A sarve dhoLA che, A emanAmAM khUba dhoLo che. zuntatama:- khUba dhoLo, atizaya dhoLo. 43
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ "bemAM praSTi" evA arthamAM tathA " vijaya (vibhAga karavA lAyaka" prakRSTa "evA arthamAM nAmathI tara(tAra) pratyaya thAya che. praviNa paTU, mayamano praH padu:, patA: A be hoMziyAra che, A, A bemAM vadhAre hoMziyAra che, paTutA:- vadhAre hoMziyAra, adhika hoMziyAra. vairAgaira paTuta(vibhajya prakR" artha) caitrathI maitra vadhAre hoMziyAra che. brAhmaNebhyaH kSatriyAH shuurtraaH| guNavAcakazabda dravyanuM vizeSaNa thAya, tyAre te zabdathI tama ane tAnA arthamAM anukrame rU ane ( g) pratyaya vikalpa thAya che. du+ = paTi - khUba hoMziyAra padya = padaya vadhAre hoMziyAra. ki. pA. rara ni. 16 thI 3no lopa. 8 ane phran pratyaya para chatAM prazaca no ja Adeza thAya che. I zreya pheya(su) aMtavALAM nAmonAM rUpo paya{+ 0 (pra. e. va.) - phiNa aMtavALAM nAmone ghuTu pratyayo para chatAM, pA. 40 ni. 5 thI 6 nI pUrve umerAya che payansa + 0 (pra. e. va.) - ram aMtavALAM nAmo temaja madata (mahag vizeSaNa) no svara ghuTu pratyaya para chatAM dIrgha thAya che, paNa saMbodhana ekavacanamAM dIrgha thato nathI. payAr + 0 - pA. 40 ni. 6 thI paTIyAnAe pramANe mahatvanuM mahAnA
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9 padane aMte hoya nahi, evA r ane s no ziT vyaMjana khane para chatAM 0 anusvAra thAya che. paTIyAMsau / puliMga rUpo paTIyAn paTIyAMsau paTIyAMsaH pra. paTIyAMsam paTIyAMsau paTIyasaH Ca. paTIyasA paTIyase paTIyasaH paTIyasaH paTIyasi mahAn mahAntam paTIyobhyAm paTIyobhiH paTIyobhyAm paTIyobhyaH paTIyobhyAm paTIyobhyaH paTIyasoH paTIyasoH mahatA mahate mahataH mahataH mahati mahan paTIyasAm 5. sa. paTIyaH su su paTIyAMsaH saM. paTIyan paTIyAMsau paTIyas + bhyAm pA. u.ni. 1. thI s nor - pA. 18. ni. u thI r no u 15.ni. 2 thI - ano usAdhe bhajIne o = paTIyobhyAm / mahat nAM puMliMga 3po mahAntau mahAntau tR 4. paM. mahAntaH mahataH mahadbhyAm mahadbhiH mahadbhyAm mahadbhUyaH mahadbhyAm mahadbhUyaH mahatoH mahatAm mahatoH mahatsu mahAntau mahAntaH pra. dvi. tR. tha. paM. 5. sa. saM. 45
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ napuMsakaliMga rUpo parIyaH parIyasI paTIyAMti pra. dvi. saM. mahat-d mahI mahAni pra. dvi. saM. bAkInAM puMliMga pramANe strIliMga rUpo parIyAnI navI pramANe mahatI nadI prabhArI "te ene che" athavA "te emAM che" evA arthamAM prathamAnta nAmathI mat () pratyaya lAge che. dhenavaH santi asya dhenumat / gAyo che ene (jene) te thenumata- gAyovALo. nAmamAM upAjya ke anya ma ke A varNa hoya athavA aMte pAMcamAM sivAyano vargano koI vyaMjana hoya, to mata nA jUno 6 thAya che. vRkSA: sani mit vRvat | vRkSo che emAM (jamAM) te, vRkSa - vRkSavALo. ma7 aMtavALAM nAmonAM rUpo traNeya liMgamAM nitavat jevAM thAya che. "enI jema" kriyA karavAnA arthamAM, koI paNa vibhakti aMte hoya, evA nAmathI pratyaya lAge che. kSatriyA iva kSatriyavat / devamiva devavat / va pratyaya jene lAgela hoya, te nAmo avyaya che. kSatriyavad brAhmaNA yudhyante / kSatriyanI jema brAhmaNo laDe che. revavat pati munim devanI jema munine jue che. 146
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 "bhAva-paNu" arthamAM nAmane stra ane tA (ta) pratyaya lAge che. ta napuMsaka che ane tA (ta) strIliMga che. revI mAva: vAvam devapaNuM guvannatA dhoLApaNuM. dhAtuo d +vi + kSa ga. 1. A. jovuM. li ga. 1. 5. kSaya pAmavuM. pari+ vRta ga. 1. A. pharavuM. zabdo mAra . zatru | vanyu paM. bhAI, sobatI vathA strI. hAlata vAta na. baLa, zakti, lazkara caMdana a. koI paNa rIte mAra chuM. samUha pAnu vi. kRpAvALuM | maMta(ma) vi. moTuM varit a. koI vakhata ve muM. vega, utAvaLa vAra puM. (bahuva.) patnI, strI vihIna vi. rahita nirita vi. nivedana karAyeluM | sarvatA a. haMmeza pAmavuM chuM. hAra, apamAna sun muM. mitra parImUta vi. hArI gayela saMpar strI. saMpatti pravRtti strI kArya | to vi. thoDuM prazastha vi. prazaMsApAtra, sAruM kSINa (ft + 1) saMskRta vAkyo cakravat parivartante duHkhAni ca sukhAni ca / pazyata yUyamamI azvA vegavanto dhAvanti / kusthAnasya pravezena guNavAnapi pIDyate / kopaH zAmyati mahatAM dIne kSINe hyarAvapi / stokamapyamRtaM zreyo bhAro'pi na viSasya tu / abhimAnavatAM zreyAn videzo hi parAbhave /
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ pareSAmupakArAya mahatAM hi pravRttayaH / zreyAMsi bahuvijAni bhavanti mahatAmapi / kurUpatA zIlatayA virAjate, kubhojanaM coSNatayA viraajte| azubhaM vApi zubhaM vApi sarvaM hi mahatAM mahat / ripAvapi parAbhUte mahAnto hi kRpAlavaH / paraduHkhaM kRpAvantaH santo nodvIkSituM kSamAH / dhanavAn balavAla~loke sarvaH sarvatra sarvadA / buddhimAnayaM bAlo vinayavatAM ca zreSThatamaH / matimatAmapi daridratA dRzyate / ime gopA dhenumantastasmAtteSAM zarIraM balavattaram / saMpado mahatAmeva mahatAmeva cApadaH / jIvitAzA balavatI, dhanAzA durbalA mama / gaccha vA tiSTha vA pAntha ! svAvasthA tu niveditA / sarpaH krUraH khalaH krUraH, sarpAkrUrataraH khalaH / mantreNa sAntvyate sarpaH, khalastu na kathaMcana // tyajanti sarve'pi dhanai vihInaM, putrAzca dArAzca suhajjanAzca / tamarthavantaM punarAzrayante, vittaM hi loke puruSasya bandhuH / / gujarAtI vAkyo A rAjAnI senA moTI che ane vadhAre baLavAnuM che. A bALAomAM A be bALAo khUba hoMziyAra che. A be bALakomAM A bALaka vadhAre sAro che. Apa mane putranI jema juo. sarvemAM Apa mane ghaNAM priya cho. Apane huM devanI jema jouM chuM. brAhmaNo karatAM kSatriyo vadhAre zUrA hoya che. baLavALAo karatAM buddhivALAo vadhAre baLavAna che. vyAkaraNomAM AcArya zrIhemacaMdranuM vyAkaraNa sauthI sAruM che. 18
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 8 muM. nAmapada pATha 47 mo. mana ane phana aMtavALAM nAmo 1 mana aMtavALAM nAmo rAjan + 0 (pra. e. va.)ghu pratyayo para chatAM nI pahelAMno svara dIrgha thAya che, paNa saMbodhana ekavacanamAM dIrgha thato nathI. rAga - padane aMte rahelA nAmanA no lopa thAya che. rAjA / rAjJaH puruSaH rAjapuruSaH / rAjan + bhyAm = rAkhyAm | 3 svarAdi aghuTu (ghu sivAyanA) pratyayo para chatAM na nA ma no lopa thAya che. pAnana + ma - pAnana + -pA. 32 mi. 1 thI rAjU - n + = rAphaDA na. pra. ki. dvivacanano pratyaya ane saptamIno ru pratyaya para chatAM mannA no vikalpa lopa thAya che. tti, niA na. vAman + = vAnI, vAmana vAman + DuM = hAni, sAmani. 5 saMbodhanamAM nAmanA no lopa thato nathI. rAganuM ! 6 napuMsakaliMgamAM saMbodhanamAM nAno lopa vikalpa thAya che. rAma, vAmana ! 1. saptamI e. va. nA rUnuM vidhAna traNeya liMgamAM samajavuM. 149
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjA rAjJaH rAjJAm rAjan (puliMga) i3po rAjAnau rAjAnaH rAjAnam rAjAnau rAjJaH rAjJA rAjabhyAm rAjabhiH rAjabhyAm rAjabhyaH rAjJaH rAjabhyAm rAjabhyaH rAjJoH rAjJi, rAjani rAjJoH rAjasu he rAjan rAjAnau rAjAnaH sIman (strIliMga) nAM 35o puliMga pramANe dAman (napuMsa5) nai 35o dAma dAmnI, dAmanI dAmAni 5. di. he dAma ! dAman ! dAmnI, dAmanI dAmAni saM. bAkInAM puMliMga pramANe dAmAni ni. 1 thI hI. an aMtavaNainAmonAM an nI paDela v m aMtavANo saMyuktavyaMjana hoya, to mana nA ma no lopa thato nathI. (ni. 3. tathA 4) Atman + as = AtmanaH / karman + I = karmaNI / paraMtu mUrdhan + as = mUrkhaH / sa. me. pa. mUrji, mUrdhani / 150
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ an maMtavANai nAmo Atman puM. mAtmA, | parvan na. parva karman na. bha, yA | mUrdhan puM. masta janman na. 4nma, avatAra | rAjan puM. 2 dAman na. mANa vezman na. 52 nAman na. nAma sIman strI. sImA, 46 dhAtuo phala ga. 1. 5.3j zo utkara puM. Dhagado | jarA strI. gha359 kaNa puM. 4, ho parAkrama puM. 52|bh kabarI strI. e. pratikUla na. pratiSa, na gamatuM cirAt sa. eitNe bhojya vi. bho| viSama vi.viyitra saMskRta vAkyo aho ! asya rAjJaH vivekasImA / kaNAnAmiva ratnAnAmutkarAstasya vezmani / AtmanaH pratikUlAni pareSAM na samAcaret / vidyA rAjasu pUjitA na tu dhanam / janmaduHkhaM jarAduHkhaM mRtyuduHkhaM punaH punaH / karmaNAM viSamA gtiH| yathA rAjA tathA prjaaH| kiM svAdunA'pi bhojyena, rocate na yadAtmane / pazavo'pi hi rakSanti, putrAnprANAnivAtmanaH / karmANyavazyaM sarvasya, phalantyeva cirAdapi / pa
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAtI vAkyo he rAjA, tuM prajAnuM pAlana kara. A kanyAnI veNImAM phUlanI be mALA che. tamArA bhAInuM nAma kaho. A rAjAmAM ghaNuM parAkrama che. 2 ina maMtavANAM nAmo in saMtavANAM nAmononnI paDelAnos12, napuMsaliMga 5.vi.sa.1.no i pratyaya mane puMliMgama pra. me. 1. no pratyaya para chatAM ja dIrgha thAya che. puliMga zazI zazinau zazinaH zazinam zazinau zazinaH zazinA zazibhyAm zazibhiH zazine zazibhyAm zazibhyaH zazinaH zazibhyAm zazibhyaH zazinaH zazinoH zazinAm zazini zazinoH he zazin zazinau zazinaH napuMsakaliMga bhAvi bhAvinI bhAvIni pra. di. he bhAvi ! bhAvin bhAvinI bhAvIni saM. 8 nArAnta nAmAne strIliMgamA I (GI) pratyaya lAgecha, 595 man aMtavANAnAmane I (DI) pratyaya dAto nathI. mAyin + I = mAyinI 3po nadIvat / sIman / 15ra zaziSu
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 huM () lAgatAM mana no 3 lopAya che rAnam + DuM - rAn - - rIn- {+ = rANI rUpo nahIvat aa saMtavALAM nAmo TLana vi. guNavALuM | yogin puM. yogI mAvina vi. thavAnuM, bhaviSyanuMzina . caMdra * mannina 5. maMtrI, pradhAna zirin puM. parvata mayina vi. mAyAvI | tina puM. hAthI zabdo mA vi. aprApya hI strI. guphA anyathA a. bIjI rIte, ulaTuM | naya paM. nIti dina vi. agharuM, muzkela | vavatra na. mukha saMskRta vAkyo bhAvi kAryamAsIt / sevAdharmaH paramagahano yoginAmapyagamyaH / mAyinyaH khalu yossitH| yathA netraM vinA vaktraM, vinA stambhaM yathA gRham / na rAjate tathA rAjyaM, kadAcinmantriNaM vinA // dhIrANAM bhUSaNaM vidyA, mantriNAM bhUSaNaM nRpaH / bhUSaNaM ca nayo rAjJAM, zIlaM sarvasya bhUSaNam / / gujarAtI vAkyo rAjA ane rANI rathamAM besIne udyAnamAM gayAM. bALakavaDe AkAzamAM caMdra jovAyo. guNI guNane juve che, doSane nahi. thavAnuM anyathA thatuM nathI. yogio parvatonI guphAomAM vase che." hAthInA mAthAmAM motI utpanna thAya che. 43
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 2 1 pATha 48 mo. vyaMjanAMta nAmo as saMtavANAM nAbho zabdane aMte rahelA as' no asvara, puMliMga jane striiliMganA prathamA ekavacanamAM dIrgha thAya che, paNa saMbodhanamAM ddIrgha thato nathI. candramAH pra. je. va. candramas (puM.) nAM 35o candramAH candramasam candramasA candramase candramasaH candramasaH candramasi candramaH candramasau candramasaH candramasau candramasaH candramobhyAm candramobhiH d. candramobhyAm candramobhyaH 4. candramobhyAm candramobhyaH paM. candramasoH candramasAm 5. candramasoH payaH candramaH su candramassu candramasaH pra. dvi. candramasau apsaras (strI.) nAM 35o puMliMga pramANe. payas (na.) nAM 3po payasI payAMsi bAkInAM puliMga pramANe. T vyaMjanAdi pratyaya para chatAM temaja padane aMte, r ane j no anukubhe k jane g thAya che. muktaH / tyaktaH / } sa. saM. u. la.zi. bhUvagere (dazagaNanA) dhAtuomAMnA koipaNa dhAtu uparathI banelA dhAturUpa zabdanA aMte at hoya to teno a dIrgha adi al. 84}, fausuu i i. >>i. a. fqugu: 1 154
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 vAk, vAg vAcam vAca: vAca: vAgbhiH vAgbhyaH vAgbhyAm vAgbhyaH vAco: vAcAm vAco: vAkSu vAc + supA. 34 ni. 1 thI vAc 56 janaze, ni. 2 thI k vAk + su - pA. 26 ni. uthI gh, vAk + Su = vAkSu / vaNij (puM.)nAM 35o vAc (strI.) prabhA vAcA vAce vAcaH vAcaH vAci ara (zell.) ti zul vAcau vAcau AyuSaH AyuSaH AyuSi vAgbhyAm vAgbhyAm AyuH Ayus (na.) nAM3po AyuSI AyUMSi AyurbhyAm AyubhiH AyuSe AyurbhyAm AyurbhyaH AyuSA AyurbhyAm AyurbhyaH AyuSoH AyuSAm AyuSoH AyuHSu } sa. AyuSSu pra. saM. - pra.dvi.saM. tR tha. paM. 5. AyuS + i (pra.dvi.ja. 1) merAya, Ayuns + i - nAmI, annasthA ke hra varganI pachI rahelA s nI vacce ziT vyaMjana ke s nuM aMtara hoya to paNa te s no v thAya che. AyuS + i = AyUMSi / pA. 34. ni. 2 thI n Ayus + su - Ayur + su - AyuH + su = AyuHSu / Ayus + su - Ayur + su - pA. 18. ni. 4 thI Ayus + su - ni. 3 thI Ayus + Su 155
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ dviSam ka) dviSe 4 sno za ca varganA yogamAM za thAya cha bhane T varganAyogamA S thAya che. AyuSSu / dviS (puM.) nAM35o dviT , D dviSau dviSaH pra.saM. dviSo dviSaH dviSA dviDbhyAm dvibhiH tR. dviDbhyAm dviDbhyaH dviSaH dviDbhyAm dviDbhyaH paM. dviSaH dviSoH dviSAm dviSi dviSoH dviTsu sa. dviS + 0 (pra. me. 5.) - 5. 25. ni. 1. mane 3 thI dvid, D / 5 / . 25. ni. 1 thI dviDbhyAm / pA. 25. ni. 1 bhane 2 thA dvid + supadAntavarga pachI rahelA tavarga ane jUno varga ane SthAya nahiM. dvisu mahInA thAya. dhAtumo yuj 1. 4. mA. yogya Doj. la . 1. mA. aiug, uj, mo . vyaMjanAta nAmo apsaras strI. aps| yazas na. yaza Ayus na. mAdhu vacas na. vayana kakubh strI. hazA vaNija puM. vepArI candramas puM. yaMdramA vAca strI. vArI dviS . huzmana sadas na. samA payas na. pAthI, 95 sarpis na. ghI bhUbhuj puM. 2 kSudh strI. bhUpa 156
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdo mApana. sthAna makSa na. khAvuM te. nidaryuM. zikSA miththA a. phogaTa nUnam a. nizca venA strI, pIDA, duHkha nAma a. kharekhara sama vi. samuM, sarakhuM pAna na. pIvuM te. sArthavAda 5. moTo vepArI saMskRta vAkyo nahi mithyA kulInavAk / / paya:pAnaM bhujaGgAnAM vissaay| na satyamapi bhASeta parapIDAkaraM vacaH / bhUbhujAM yujyate duSTanigrahaH sAdhupAlanam / candanaM zItalaM loke, candanAdapi candramAH / sAdhusaMgatiretAbhyAM, nUnaM zItatarA smRtA // tatra cAsItsArthavAho, dhano nAma yazodhanaH / AspadaM saMpadAmekaM, saritAmiva sAgaraH // gujarAtI vAkyo vepArI potAnA gAmathI ghIne pATaNa laI jAya che. kavionI vANIomAM madhuratA hoya che. ghI (nA) khAvAthI AyuSya vadhe che. bhUkha samuM duHkha nathI. haraNIyAM dizAone lAMghe che. duryodhana pAMDavono duzmana hato. svargamAM apsarAo sAthe devo krIDA kare che. abhyAsa 9 1 mUrdhana venisImana ane muLanAM rUpo bolo. 2 maNa rUma bUmuna ane nAM rUpo lakho. 150
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATha 49 mo. trakArAnta nAmo pratyayo au au as bhyAm bhyAm U nAm In to a pitaraH pitaram A (DA) as am A bhis bhyas (Dur) bhyAm bhyas ur (Dur) os os as pitR (pu.)nAM 35o pitA pitarau pitarau pitana pitrA pitRbhyAm pitRbhiH pitre pitRbhyAm pitRbhyaH pitRbhyAm pitRbhyaH pituH pitroH pitRNAm pitari pitroH pitRSu he pitaH pitarau pitaraH ghu pratyayo ane saptamI ekavacanano pratyaya para chatAM Rno arthAya che. pitarau / pitaraH / pitaram / pitari / pitR + as (vi.pa.pa.) - . 20. ni. 1 thI pitn / pitR + ur (Dur)- 5. 36.ni.2 thI pituH / pitR + s (sa.a.va.) - L. 37.ni.5 thI gu pitar - pitaH / pituH
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAm pratyaya 52 chatAM na zanI RvilpehI thAya che. nRNAm, nRnnaam| duhita (strI.) nai 35o dvitIyA bahuvayanamA duhitaH bAkI pitR pramANe kArAnta nAmo jAmAtR puM. 4mAI. na puM. na2, puruSa. duhita strI. vArI. pitR puM. pitA. deva puM. hiya2. bhrAtR puM. mA. nanAndR strI. naha. | mAtR strI. bhAtA, bhA. zabdo adhamAdhama (adhameSu adhamaH) | pizAca puM. bhUta adhamamAM adhama bhAgya na. nazIla khyAta vi. prasiddha. mAtula puM. bhAbho. jayin vi. 4yavAj. yadivA bha. athavA. pitarau (mAtA ca pitA ca) | zaraNa na. za291, 52. mAtA-pitA jJAti puM. 14na. | Atman puM. mAtmA, pote. saMskRta vAkyo satyA vA yadivA mithyA prasiddhirjayinI nRNAm / zvazrUduHkhe duhitRRNAM zaraNaM zaraNaM pituH / rere citta ! kathaM bhrAtaH ! pradhAvasi pizAcavat / uttamA AtmanaH khyAtAH, pituH khyAtAzca madhyamAH / adhamA mAtulAkhyAtAH, zvazurAccA'dhamAdhamAH // suhRdo jJAtayaH putrA, bhrAtaraH pitarAvapi / pratikUleSu bhAgyeSu, tyajanti svajanaM khalu // 19
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAtI vAkyo sItA potAnI naNaMda zAntAne (nA) page paDI. strIone jamAI vahAlo hoya che. abhimanyunI mAtAnuM nAma subhadrA hatuM. he diyara ! A haraNa bahu suMdara che. 3 7 (vR ke Dro kRt pratyayAtta nAmo tathA svaNu nag neNu vaNa kSag do patR prazAstu A nAmonA 8 no ghuTuM pratyaya para chatAM mAru thAya che. namra puM. pautra, putrIno putra kSetR pu. sArathi, dvArapAla chupuM. eka jAtano yAjJika hotu, popuM. yAjJika gora vachUpuM. vizvakarmA, suthAra prAcchuM chuM. prakRSTa zAsaka nA rUpo puliMga kartArau kartAraH kartAram kartArau kartRn he kartaH kartAraH bAkInAM pitR pramANe napuMsakaliMga C/ co vaLi pra. ki. devaH, vaLI vaLi saM. ityAdi varipramANe karavAM. pA. 38 ni. 1 strIliMga 4 2kArAntavizeSaNanAmone strIliMgamAM huM (3) pratyaya lAge che. - rUpo navI pramANe. kartArau 160
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ no. nA nAvamA (G naubhyaH , nAva: laM nau (strI.) nAMdepo nAvau nAvaH a.saM. nAvau nAva: nAvA naubhyAm naubhiH nAve naubhyAm nAva: naubhyAm naubhyaH nAvoH nAvAm nAvi nAvoH nauSu RArAnta vizeSo. kartR 72 nA2 | vaktR vatA dAtR hAtA2, hAnezvarI zrotR saminAra bhartR pI, bhAlI hartR 4291 72 nA2 RArAnta nAma auDArAnta nAma svasR strI. Dena / nau strI. nAva, 46% zabdo artha puM. paiso, pana | pathya na. hitArI RNa na. 81, puM. mUla na. bhUNa, 290 dAridrya na. ridra5j. | lubdha (lubh+ta)olImo nanu ma. nizce zreyas na. yA vi + sRj 1. 6. 5. visaIna 2j, mApay. saMskRta vAkyo lubdho na visRjatyarthaM, naro daaridryshngkyaa| dAtA tu visRjatyarthaM, tayaiva nanu zaGkayA // dharmArthakAmamokSANA-mArogyaM mUlamuttamam / rogAstasyA'pahartAraH, zreyaso jIvitasya ca // RNakartA pitA zatruH, putraH zatrurapaNDitaH / / apriyasya ca pathyasya, vaktA zrotA ca durlabhaH // 161
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAtI vAkyo A vaidyonAM auSadha rogane haraNa karanArAM che. A dAnezvarI rAjAnI rANIo paNa dAnezvarI hatI. mArA dhaNI (nAtha) mAM eka paNa doSa nathI. mANaso nAvavaDe samudramAM tare che. A mArI vhenanI sAsu che. pATha 50 mo. saMkhyAvAcaka nAmo pa sa. eka fuMti strI. vIza di sa. be vaMza strI. trIza tti vi. traNa raviArit strI. cAlIza raMtu vi. cAra pazcAta strI. pacAza para pAMca paNa strI. sATha SaS satati strI. sIttera san sAta azakti strI. ezI navani strI. nevuM navanuM nava zata puM. na. so. vana daza satra puM. na. hajAra pAna agIAra | nakSa strI. na. lAkha navalana ogaNIza vodi strI. karoDa ane dinAM rUpo sarvanAmanI sAthe ApI dIdhAM che, rinAM paMliMga ane napuMsakaliMga rUpokArAnta nAmonI sAthe ApI dIdhAM che. vikiriane ra7nAM rUpo traNe liMgamAM judAM judAM thAya che. aMtavALAM saMkhyAvAcakanAmo tathA temaja yujhaane lakSma aliMga che, eTale tenAM rUpo traNeya liMgamAM eka sarakhAM ja thAya che. 12
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ tri vagere zaho gavayanamA 4 152rAya che. trayo lokAH santi soche. viMzati vagaire zo vizeSa tarI 152|ychtyaare meMvayanamA rahecha.viMzati ghaTAH vIza ghaDA. 59, saMdhyAnAarthamA 152|yche tyAre ho vayanamA Ave che. ghaTAnAM viMzatiH pAnI me vIzI (ghAnI vIzanI saMdhyA). ghaTAnAM viMzatI pAnIle vIzI. ghaTAnAM viMzatayaH ghAnI 5 vAzImo. saMkhyAvAcaka nAmonAM rUpo. 1 strIliMgabhAMtribhane caturUno tisRmane catasRmAheza thAyache. pratyayo paMliMga strIliMga napuMsakaliMga as as / i | bhis bhyas / bhyas ya.paM. nAm nAm nAm naM (OM bhisa bhis bhyas , catvAraH puliMga strIliMga napuMsakaliMga catastraH catvAri caturaH catastraH catvAri caturbhiH catasRbhiH bAkInAM caturyaH catasRbhyaH | puM-pat caturthyaH catasRbhyaH caturNAm catasRNAm caturyu | catasRSu dhuda pratyayo 52 chata cturn| uno vA thAya che. catvAraH pu. 5. catvArina.pra.vi. 163
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdane cheDe mULathI ja hoya to teno pratyaya para chatAM sib322 yato nathI. catuSu / svarAdi pratyayo para chatAM ti ane rAta nA zrano ? thAya che. tisraH / catastraH / nAmpratyaya 527tAMtisU, catasR, tamanerAtanA samAna svarano dIrgha thato nathI, paraMtu nakArAntanA samAna svarano hI thAya che. tisRNAm / catasRNAm / ssnnnnaam| caturNAm / paJcAnAm / paJcan + nAm = paJcAnAm / 5.47ni. 2 thI nno do5 thAya che. pakArAnta ane nakArAnta nAmonA prathama - dvitIyAno pratyaya '0' che. vibhaktinA pratyayo para chatAM sane badale vikalpa gaNA thAya che. aSTA thayA pachI prathama dvitIyAno pratyaya au che. paJca aSTau SaT, D aSTa aSTau paJcabhiH SabhiH aSTabhiH aSTAbhiH paJcabhyaH SaDbhyaH aSTabhyaH aSTAbhyaH paJcabhyaH SaDbhyaH aSTabhyaH aSTAbhyaH paJcAnAm SaNNAm aSTAnAm aSTAnAm paJcasu / SaTsu / aSTasu aSTAsu 5hAnta Ta pachI mAvelA nAm nagarI bhane navati nA nno N thAya che. SaD + NAm - 10 pratyayano pAMcamo akSara parachatAM trIjA akSarane ThekANe nitya yAMyamo akSara thAya che. SaNNAm / 164
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdo Rtu puM. *tu bhagavat vi. bhagavAna gaNabhRt vi. 952 mahezAna na. bhddesaa|| tritaya vi. mAsa puM. na. mAlinI patnI strI. potAnI parolI strI | yojana na. yAra 16 pada na. 5gahu~ vidyArthin vi. vidyArthI paropakArin vi. paroparI vainateya puM. 2 pipIlikA strI. 11.30 zanais sa. dhImethI | sainika puM. sIpA. saMskRta vAkyo rAja-patnI guroH patnI, bhrAtR-patnI tathaiva ca / patnI-mAtA sva-mAtA ca, paJcaitA mAtaraH smRtAH / / raktatvaM kamalAnAM satpuruSANAM paropakAritvam / a-satAM nirdayatvaM svabhAvasiddhaM triSu tritayam // dAnaM bhogo nAzastisro gatayo bhavanti vittasya / zateSu jAyate zUraH, sahastreSu ca paNDitaH / vaktA daza-sahastreSu, dAtA bhavati vA na vA // yojanAnAM sahasraM vai, zanairgacchet pipIlikA / a-gacchan vainatayo'pi padamekaM na gacchati / / gujarAtI vAkyo A devAlayane cAra dvAra che. trIsa divasano eka mAsa thAya che. pATaNathI cAra yojana gaye chate mahesANA Ave che. 1 svabhAvena siddham - svabhAvasiddham / dhanena hInam - dhanahInam AvA samAso tRtIyA tapuruSa kahevAya che. 165
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka varasamAM cha Rtuo Ave che. bhagavAna mahAvIrane agIyAra gaNadhara hatA. amArI senAmAM traNa kroDa cAra lAkha ne vIza hajAra sainiko che. tenI senAmAM pacAsa lAkha sATha hajAra pAMcaso nevuM sainiko che. Aje meM sIttera vidyArthIonI parIkSA lIdhI. pATha 51 mo. vAkya kriyApadanA arthamAM vizeSatA batAvanAra (vizeSaNa) pado sahita je kriyAda, te vAkya kahevAya che. dharmo yuSmAnakSatu / koI vakhata kartA vagere pado, cAluvAta uparathI samajI javAya che, tethI ekyuM kriyApada paNa vAkaya bane che. ziva koIvakhata kriyApada cAlu artha uparathI samajI javAya che, tethI sAkSAta kriyApada vinA ekalA vizeSaNapado paNa vAkya bane che. zIlaM mama svm| yuSyaane smasarvanAmanAM dvitIyA, caturthI ane SaSThI vibhaktinAM rUpo - bahuvacanamAM anukrame vas ane nam dvivacanamAM anukrame vA ane na ekavacanamAM anukrame te ane e dvitIyAnA ekavacanamAM anukrame va ane mA A rUpo ekavAkyanI aMdara padanI pachI vilhe vaparAya che. jemake - dharmo vo rakSatu, dharmo yuSmAnakSatu / zIlaM me svam, zIlaM mama svam / dharmo mA rakSatu, dharmo mAM rakSatu / 166
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ koinA saMbaMdhamAM kAMI kahIne pharIthI tenA ja saMbaMdhamAM bIju kahevuM, te anvAdeza kahevAya che. anyAdeza hoya tyAre upara jaNAvelI rIte vartas vagere nitya thAya che. yuvAM zIlavantau, tad vAM guravo maanynti| anvAdeza hoya tyAre dvitIyA vibhaktinA pratyayo, tRtIyA ekavacanano pratyaya ane pratyaya parachatAM, pati ane rUma sarvanAmano nirde za thAya che. ki. . punama, nau, nAnAstrI. nAma, ne, nAdA na. pana, , anAni. tR. e. va. paM. na. nAstrI. niyA | 5. sa. kiM. va. paM. na. strI. prayo ! suzIlau etau, tadenau guravo mAnayanti / ekapadamAM, dhAtu ane upasargamAM temaja samAsamAM je saMdhi thatI hoya te avazya karavI ja, kemake tyAM virAma levAno nathI. nathatima saMnaH . zabdo madharapu. hoTha vyana. mAMsa para sa. bIju jayan(guru + raMyam) thi puM. samudra guja vi. moTuM gati vi. meLaveluM pradipuM. rAhu vagere graha madha puM. maryAdA tat a. te kAraNathI, tethI nUpuM. ghuvaDa tava strI. suMdara strI vi. samasta razmina vi. daMbhI vevana na. phakta vi. bhayaMkara vorA . na. phUlanI kaLI. | tivAra puM. sUrya 167
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ durvA (+ ) joIne | pakSa strI. mAkhI thIma vi. buddhizALI madhurI strI. bhamarI nam a. rAtri t a. jethI namas na. AkAza yAda na. jaLajaMtu nina vi. potAnuM ta, vi. halakuM nitraya puM. ghara, sthAna vadhi puM. samudra nisa 5. svabhAva vidhi pu. nasIba pavi. pAMgaLuM vivelina vi. vivekI parana. pAMjaruM. vida puM. pakSI pava paM. na. kuMpaLa, navuM parNa gRbhA strI. sAMkaLa pa na. kamaLa sajIita vi. ekaThuM kareluM mSya vi. nokara saM[ a. sArI rIte RAna na. paM. brahma, brahmA sahyAdri puM. sahyaparvata movya vi. khAvuM te 4 na. dhana svAmi vi. svAmI dhAtuo manu + ga. 1. 5. anusaravuM. d + ga ga. 6. 5. tyAga karavo. - ga. 4. A. mAnavuM. mAna ga. 4. 5. mAnavuM, pUjavuM. no ga. 1. A. ga. 10. 5. jovuM vi + jovuM. sa(sI) ga. 1. 5. sIdAvuM, duHkhI thavuM. v + khuzI thavuM, prasanna thavuM. hajU ga. 1. 5. hasavuM. 36+ sthA ga. 1. 5. ubhA thavuM. 1 TU upasarga pachI sthA dhAtunA no lopa thAya che. sthIyo, utthaatum| 168
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMskRta vAkyo yatpreSya eko bhavati, svAmI bhavati cAparaH / eka: prArthayate bhikSAmaparazca prayacchati // ityAdi samyageveha, dharmAdharmaphalaM mahat / pazyannapi na manyeta yastasmai svasti dhImate // asminnasAre saMsAre, nisargeNAtidAruNe / avadhi rna hi duHkhAnAM, yAdasAmiva vAridhau // gajabhujaGgavihaGgamabandhanaM, zazidivAkarayorgraha - pIDanam / matimatAM ca vilokya daridratAM, vidhiraho balavAniti me matiH // sahyAdreruttare bhAge, yatra godAvarI nadI / pRthivyAmiha kRtsnAyAM sa pradezo manoramaH // kaH kau ke, kaM kau kAnhasati hasato hasanti tanvaGgyAH / dRSTvA pallavamadharaH pANI padme ca korakAndantAH // sukhArthI ca tyajedvidyAM, vidyArthI ca tyajetsukham / sukhArthinaH kuto vidyA, kuto vidyArthinaH sukham // vidyAbhyAsa vicArazca samayoreva zobhate / vivAhazca vivAdazca, samayoreva zobhate // divA pazyati nolUkaH, kAko naktaM na pazyati / apUrvaH ko'pi kAmAndhaH, divA naktaM na pazyati // amRtaM zizire vahniramRtaM priya-darzanam / amRtaM rAja-saMmAnamamRtaM kSIra - bhojanam // vase che. gujarAtI vAkyo A be nagarIo ghaNI suMdara che, tethI emAM ghaNAM sainiko 169
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ khAva, bha, umothA, jesI bha, josa, mauna labha, AA pramA dhaniko yAcakovaDe krIDA kare che. A be jhADo upara je A pakSio dekhAya che te A pAMjarAmAM hatA, ame eone pAMjarAmAMthI choDI mUkyA che. jo huM prajAnuM pAlana karuM to prajA mane anusare. dharma tamane dhana Ape, amane jJAna. AcAryahemacandrIyasAGgazabdAnuzAsanAt / viduSA zivalAlena raciteyaM pravezikA // bANavyomana bhohastamite vaikramavatsare / aNahilapure nAma pattane pUrNatAmagAt // zrImadgurjaradeze'hilapurapattane zrIsiddharAjarAjye AcArya zrI hemacandrasUrIzvara-viracitasiddhahemacandrAbhidhAnasAGgazabdAnuzAsanaM samAzrityANahilapurapattanAd dvAdazagavyUtimite dUre uttarapazcime digvibhAge varNAsanadItIrastha - zrIjAmapuragrAmavAstavya - zrAddhavarya zrI nemacandrazreSThi-suzrAvikA-zrIratidevI - tanujazivalAlena mahezAne zrI yazovijayajaina - saMskRta pAThazAlAyAM dazAbdIM yAvad dharmazAstranyAyavyAkaraNAlaGkArazAstrANyabhyasya, tatraiva ca tAni zAstrANyabhyAsayatA satA vikramasaMvat 2001 varSe iyaM prathamA haimasaMskRta - pravezikA racayituM prArabdhA, tataH 2004 varSe'Nahilapurapattane samAgatya tatra nivAsaM kurvatA 2005 varSe samAptiM nItA / etAvatA yatra siddhahemavyAkaraNasamavatArastatraiva haimasaMskRta- pravezikAsamavatArassaMjAtaH / // iti zrI - haima-saMskRta- pravezikA prathamA samAptA // 170
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ subhASitAni narasyAbharaNaM rUpaM, rUpasyAbharaNaM guNaH / guNasyAbharaNaM jJAnaM, jJAnasyAbharaNaM kSamA // nAsti vidyAsamaM netraM, nAsti satyasamaM tapaH / nAsti lobhasamaM duHkhaM, nAsti tyAgasamaM sukham // udyamaH sAhasaM dhairya, buddhiH zaktiH parAkramaH / SaDete yatra vartante, tatra deva: prasIdati / / asatI bhavati sa-lajjA kSAraM nIraM ca zItalaM bhavati / dambhI bhavati vivekI priya-vaktA bhavati dhUrtajanaH / ayaM nijaH paro veti, gaNanA laghucetasAm / udAracaritAnAM tu, vasudhaiva kuTumbakam // dAtavyaM bhoktavyaM sati, vibhave saJcayo na kartavyaH / pazyeha madhukarINAM, saJcitamartha harantyanye / pipIlikArjitaM dhAnyaM, makSikAsaJcitaM madhu / lubdhena saJcitaM dravyaM, sa-mUlaM vai vinazyati // rakSanti kRpaNAH pANau, dravyaM kravyamivAtmanaH / tadeva santaH satatamutsRjanti yathA malam // girirmahAgirerabdhirmahAnabdhernabho mahat / nabhaso'pi mahadbrahma, tato'pyAzA garIyasI // AzA nAma manuSyANAM, kAcidAzcaryazRGkhalA / yayA baddhAH pradhAvanti, muktAstiSThanti paGguvat // upadezo hi mUrkhANAM, prakopAya na zAntaye / payaHpAnaM bhujaGgAnAM, kevalaM viSavardhanam // 171
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ yasyAsti vittaM sa nara: kulIna: sa eva vaktA sa ca darzanIyaH / sa paNDitaH sa zrutavAn guNajJaH sarve guNAH kAJcanamAzrayante // sumukhena vadanti valgunA praharantyeva zitena cetsaa| madhu tiSThati vAci yoSitAm hRdaye halAhalaM mahadviSam // bhUmikSaye rAjavinAza eva bhRtyasya vA buddhimato vinaashe| no yuktamuktaM hyanayoH samatvaM naSTApi bhUmiH sulabhA na bhRtyAH // ArambhagurvI kSayiNI krameNa laghvI purA vRddhimatI ca pazcAt / dinasya pUrvArdhaparArdhabhinnA ___ chAyeva maitrI khalasajjanAnAm // varaM vanaM vyAghragajAdisevitaM janena hInaM bahukaNTakAvRtam / tRNAni zayyA paridhAnavalkalaM na bandhumadhye dhanahInajIvitam // vipadi dhairyamathAbhyudaye kSamA sadasi vAkpaTutA yudhi vikramaH / yazasi cAbhiruci rvyasanaM zrutau prakRtisiddhamidaM hi mahAtmanAm / / 1ra
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathA kasmiMzcitsthAne kumbhakAraH prativasati / sa kadAcitpramAdAdardhabhagnaghaTakharparopari mahatA vegena dhAvapatitaH / tataH kharparakoTyA pATitalalATaH rudhiraplAvitatanuH kRcchrAdutthAya svAzrayaM gataH / tatazcApathyasevanAtsa prahArastasya karAlatAM gataH, kRcchreNa nIrogatAM niitH| ____atha kadAcid durbhikSapIDite deze sa kumbhakAra: kaizcidrAjasevakaiH sahAnyasmindeze gataH, kasyApi rAjJaH sevakobhUtaH / so'pi rAjA tasya lalATevikarAlaM prahArakSataM dRSTvAcintayad yad vIraH puruSaH kazcidayam nUnaM tena lalATapaTTe prahAraH' / ataH taM samAnAdibhiH sarveSAM rAjaputrANAM madhye vizeSaprasAdena pazyati / te'pi rAjaputrAH tasya tAM prasAdavizeSatAM pazyantaH IrSyAdharmaM vahanto rAjabhayAnna kiJcidvadanti / __ athaikadA saMgrAme samupasthite tena bhUbhujA sakumbhakAraH pRSTo nirjane / bho rAjaputra ! kiM te nAma, kA ca jAtiH kasminsaMgrAme prahAro'yaM lagnaH / so'vadat-deva ! nAyaM zastraprahAraH / yudhiSThiranAmA kulAlo'ham |mm gRhe'nekkhrpraannyaasn|ath kadAcinmadyapAnaM kRtvA nirgataH pradhAvankharparopari patitaH / tasya prahAravikAro'yaM me lalATa evaM vikarAlatAM gataH / rAjJAcintyata-'aho vaJcito'haM kulAlena' kathitaM ca kulAlAya, bhoH kulAla ! tvayAto jhaTiti gamyatAm' iti / 193
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdo makSikAbhiH saJcitam = makSikAsaJcitam / vidyayA samam vidyAsaman tRtIyA tapuruSa. va vi. manohara. zita vi. tIkSNa. tam na. citta. mRtyu paM. nokara. no avya. nathI. kSayina vi. kSayavALuM. pazcAt a. pachI paridhAna na. vastra. vana na. jhADanI chAla. 3 vi. kaheluM. mijha vi. juduM. yu vi. yogya. gujJa vi. guNane jANanAra. paridhAne vanam = pariNAnavanamsa. tapuruSa. dhanena hInaM = dhanahInam / dhanahInaM ca tajjIvitaJca = thanInaLavitA karmadhAraya. bahuni ca tAni kaNTakAni ca = bahukaNTakAni, tairAvRtam = bhuknnttkaavRtm| kathA ( sthA+svA) uThIne mikSa napuM. duSkALa. 35ria. upara. ni +ga. 1.pa. 5. nIkaLavuM. palA a. eka divasa. nirjana vi. ekAMta. rAtratA strI, vikarALapaNuM. nI ga. 1. 5. 5. laI javuM, pamADavuM. tAta muM. kuMbhAra. nIta bhU.kR. pamADAyuM. phaeNna. kaSTa. pArita vi. phATI gayela. vA a. karIne. pRvi. pUchAyuM. di strI. kinAra. prastAvita vi. palaLI gayela. hani. khapara, ThIbaDI. ofthA na. lohI. mAm javuM, pAmavuM. nATa na. kapALa. mata bhU.kR. pAmyuM. vati vi. ThagAyela. tanu strI. zarIra. vitratA strI. vikarAlapaNuM. kSata - na. ghA. 14
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ tha-saMskRta-thAtukoza: . . 1. 5. aTana karavuM, | ga. 1. A. kaMpavuM, dhrujavuM. pharavuM, rakhaDavuM. | varga . 1. 5. khIlavuM, anu- ga. 4. A. icchavuM, vi + vikasavuM, khIlavuM mAnavuM, tAbe thavuM. | rA ga. 1. A. prakAzavuM maga. 1. 5. arcA karavI, Tv + prakAzavuM pUjA karavI. | ga.4. 5. kopa karavo 1 ga.10.A prArthanA karavI joga. 1. 5. krIDA karavI, v+ prArthanA karavI. ramavuM marga. 10. 5. ApavuM d ga. 4. 5. krodha karavo, gam ga. 2. 5. hovuM gusse thavuM (3) ga. 6. 5. IcchavuM. mana + krodha karavo phula ga. 1. A. jovuM. SArga. 1. 5. khAvuM, niH + nirIkSaNa karavuM, kAga. 10. 5. gaNavuM, bArIkIthI jovuM gaNatrI karavI mapa + apekSA rAkhavI mAm ( chU) ga. 1. 5. san + sArI rIte jovuM gamana karavuM, javuM kavi + jovuM mA + AvavuM pari+ parIkSA karavI ava + jANavuM d ga. 4. 5. vadhavuM nid + nIkaLavuM san + samRddha thavuM, d + ugavuM, uMce javuM vadhavuM, AbAda thavuM. a + ga. 1.5. garjanA karavI, vad ga. 10. 5. kahevuM gAjavuM. 15
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ () ga.1.5.gAyanakaravuMhI ga. 1. A. uDavuM. gAvuM. pun ga. 10. 5. ghoSaNA karavI, n + uDavuM. jAhera karavuM, gokhavuM, taga. 10. 5. tADana karavuM, avAja karavo. | mAravuM varga . 1. 5. caravuM, pharavuM, targa . 1. 5. tapavuM. mA + AcaravuM, karavuM. tun ga.10.5. tolavuM, vat ga. 1. 5. cAlavuM. | jokhavuM. vinga. 10. 5. ciMtavavuM, tuSaga. 4. 5. saMtoSa pAmavo, vicAravuM, ciMtA karavI. khuza thavuM. gun ga. 10. 5. coravuM, paga. 4. 5. tRpta thavuM, corI karavI. | khuza thavuM. ga(gA) ga.4. A. ta ga. 1.pa. taravuM. janamavuM, thavuM, utpanna thavuM, cinga. 1.5. tajavuM, tyAga janma thavo. karavo, choDI devuM, gad ga. 1. 5. japavuM, jApa ri choDavuM, tajavuM karavo. ga. 10. 5. daMDa karavo, ni ga. 1. 5. jaya pAmavo, | daMDavuM. jItavuM. ra6 ga. 1. 5. dAjhavuM, para + ga. 1. A. parAjaya | baLavuM, bALavuM. pAmavo, hArI javuM, (caThTha) ga. 1. 5. dAna kaMTALavuM, | karavuM, ApavuM. vi + ga. 1. A. vijaya + pradAna karavuM, ApavuM. pAmavo, jItavuM. viga. 6. u. Adeza karavo, nim ga. 1. 5. jamavuM, khAvuM. batAvavuM, dAna devuM. nIr ga. 1. 5. jIvavuM, mA + Adeza karavo, AjIvikA calAvavI. hukama karavo 176 35 + upadeza Apavo.
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ jovuM. rIga. 4. A. dIpavuM, saLagavuM pALavuM, rakSaNa karavuM. daza (pa) ga. 1. 5. dekhavuM, pA (piva) ga. 1.5. pIvuM. (piviti) ghut ga. 1. A. dIpavuM. pIga. 10. 5. pIDavuM, vi + jhabakavuM. camakavuM. duHkha devuM. kun ga. 4. 5. droha karavo, pun ga. 4. 5. poSavuM, mAravAnI icchA karavI. poSaNa karavuM. fma + droha karavo. pUN ga. 10. pa. pUjavuM, thAt ga. 1. 5. dhAvuM, doDavuM. pUjA karavI. O (thA) ga. 1. 5. dhyAna 9 ga. 10. 5. pUruM karavuM. karavuM. praphpha(9) ga. 6. 5. narga . 1. 5. namavuM, pUchavuM, prazna karavo. namaskAra karavo. a ga. 1. 5. phaLavuM. naza ga. 1. 5. nAza pAmavo, | maga. 1. u. bhajavuM, sevavuM. naSTa thavuM, nAzI javuM, ma bhaNavuM, kahevuM. nirga. 1. 5. niMdA karavI. | ma#ga. 10.5. bhakSaNa karavuM, ni ga. 1. u. laI javuM, doravuM khAvuM. mA + lAvavuM. mAga. 1. A. bhASaNa karavuM, gRta ga. 4. 5. nRtya karavuM, bolavuM. nAcavuM. mU ga. 1. 5. hovuM, thavuM. paga. 1. u. pakAvavuM, rAMdhavuM. | manu anubhava karavo, jANavuM. paga. 1. 5. paThana karavuM, Tv + prabhu thavuM, samartha thavuM, bhaNavuM. | utpanna thavuM. pat ga. 1. 5. paDavuM, paDI javuM. upa + abhibhava karavo, ni + nIce paDavuM, paDavuM. | tiraskAra karavo, harAvavuM. pan ga. 1. 5. pAlana karavuM, I mUSa ga. 10. 5. bhUSA karavI,
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ zobhA karavI, zaNagAravuM, | ga. 10. 5. racavuM, racanA zaNagAra sajavo. karavI. 5 ga. 1. u. bharavuM, poSavuM. | vi + racanA karavI, banAvavuM. ma(mA) ga. 4. 5. matta ga. 1. 5. raDavuM, raTavuM, thavuM, bhUlavuM, cUkavuM, pramAda bhaNavuM. karavo, masta thavuM. ram ga. 1. A. ramavuM. mad ga. 4. A. mAnavuM. vi+ ga. 1. 5. viramavuM, mA ga. 10.5. mAnavuM, aTakavuM, virAma levo. pUjavuM. rakSa ga. 1. 5. rakSaNa karavuM, minga. 6. 5. maLavuM, bheTavuM. bacAvavuM, saMbhALavuM, sAcavavuM, mu(mursa) ga. 6. u. mUkavuM,I rAkhavuM. choDavuM. rAjU ga. 1. u. rAjya karavuM, mun ga. 1. A. pramAda karavo, dipavuM, zobhavu. harSa pAmavo. 6 ga. 4. 5. roSa karavo, mun ga. 4. 5. moha pAmavo. gusso karavo. mUna ga. 10. 5. mULa nAkhavuM, ga. 1.5.ArohaNa karavuM, ropavuM, vAvavuM. caDavuM, ugavuM. 3 + ukheDavuM. A + ArohaNa karavuM, caDavuM. [ga. 10. A mArga kADhavo / na ga. 1. A. lAMghavuM, zodhavuM. (5 ) oLaMgavuM, ullaMghavuM. thata ga. 1. A. yatna karavo. maga. 1. A. meLavavuM, v + prayatna karavo, mahenata pAmavuM, prApta karavuM. karavI. nira6 ga. 6. 5. lakhavuM. mArga. 1. u. yAcavuM, mAgavuM. | juga. 4. 5. loTavuM, yuna ga. 4. A. yogya hovuM. | ALoTavuM. yutha ga. 4. A. yuddha karavuM. 18
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ suv ga. 4. 5. lopAI javuM, muMjhAI javuM. tum ga. 4. 5. lobha karavo, | lalacAvuM. toj ga.1.A. ga.10.5. jovuM, avalokavuM. vi + vilokana karavuM, jovuM. var ga.1.5. bolavuM. vi + sam + viparIta bolavuM, viparIta thavuM, niSphaLa thavuM. va ga.1.A. vaMdana karavuM, vAMdavuM. var ga.1.u. vAvavuM. van ga.10.5. varjavuM, choDavuM. ft + varjhavuM. va ga.10.5.varNavavuM, varNana karavuM, raMgavuM. vat ga.1.5. vasavuM, rahevuM. ni + nivAsa ka2vo, rahevuM. vad ga.1.3. vahana karavuM, vahevuM vAga.1.5. vAMchavuM, icchavuM. virga. 4. A. vidyamAna hovuM. vid ga6.5. praveza karavo. X + praveza karavo. 35 + besavuM. vRd ga.1.A.vartavuM, hovuM. X + pravartavuM. para + parivartana thavuM, pharavuM. vRk ga.1.A. vadhavuM. vR ga.1.A. varasavuM. zam (zAm) ga.4.5. zAnta thavuM. zikS ga.1.A. zIkhavuM. zun ga.4.5. sukAvuM. zun ga.1.5. zoka karavo. zu ga.1.A. zobhavuM, dIpavuM. zram ( zrAma) ga.4.5. zrama pAmavo, thAkI javuM, kheda pAmavo. vi + visAmo levo. zri ga.1.u. Azraya levo, Azare javuM, zaraNe javuM, sevA karavI. Ja + Azraya levo, Azare javuM, zaraNe javuM, sevA karavI. ratnAr ga.1.A. zlAghA karavI, vakhANavuM. sar( saup) ga. 1. 5. sIdAvuM, duHkhI thavuM. se
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ v + prasanna thavuM, khuzI thavuM. T - ga. 6. 5. spharavuM, sAr ga. 10. 5. sAttvana | pharakavuM, kaMpavuM. karavuM, khuza karavuM, zAnta pADavuM.pR ga. 1. 5. smaraNa karavuM, si(si ) ga. 6. uM. saMbhAravuM, yAda karavuM. siMcavuM. vAga. 1. A. svAda levo, sid ga. 4. 5. siddha thavuM. khAvuM, cAkhavuM. mRga. 1. 5. sarakavuM, khasavuM,] s ga. 1. 5. hasavuM. javuM. raMga. 1. u. haraNa karavuM, v + prasaravuM, phelAvuM. laI levuM. an + anusaravuM. vi + vihAra karavo, javuM. kRna ga. 6. 5. sarajavuM, sarjana pari+ parihAra karavo, karavuM, banAvavuM. tyAga karavo. vi + visarjana karavuM, ApavuM. sad + uddhAra karavo, uddharavuM, sat+ tyAga karavo. kADhavuM, levuM. senga. 1. A. sevavuM, sevA | hai(ha)ga. 1. u. bolAvavuM, karavI. A + AhavAhana karavuM, sthA (ti) ga. 1. 5. sthira bolAvavuM. rahevuM, ubhA rahevuM. kSam (kSA) ga.4. 5. kSamA v + ga. 1. A. prasthAna karavuM, karavI, mApha karavuM. prayANa karavuM, javuM. kSaga. 1. 5. kharavuM, paDavuM, d + ubhA thavuM, uThavuM. jharavuM, jhamavuM, TapakavuM. Tga. 6. 5. sparza karavo, I kSa ga. 10. 5. dhovuM. aDakavuM. fkSa ga. 1. 5. kSaya pAmavo, mRga. 10. 5. spRhA karavIkSINa thavuM. jhaMkhavuM, cAhavuM, tRSNA rAkhavI.1 kSamaga. 4. 5. kSobha pAmavo, yuga. 6.5. phuTavuM, khIlavuM.khaLabhaLavuM, gabharAvuM. 180
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha saMskRtazabdakozaH / atha- a. have, tyArabAda. agamya- vi. aprApya. afa- na.aMga. 3757-22ll. Zall. agni puM. agni. atas- avya. ahiMthI, AthI. ati- avya. ghaNuM, hRdabahAra. atyaya- puM. nAza. anna- avya. ahiM. avas- sarva. peluM, A. adya- avya. Aja. thara- puM. hoTha. adhunA- avya. hamaNA. adhyayana- na. bhaNavuM. anitya- vi. anitya. anupa- vi. sarakhuM, jevuM. anta- puM. aMta, cheDo. antima- vi. chelluM. anna- na. anAja. anya-sa. bIju. anyatra- avya. bIje ThekANe. anyathA- a. bIjI rIte. apar- sarva. bIju. aparAdha- puM. gunho. atti- avya. paNa. saptas- strI. apsarA avattA- strI. strI. asthyi- puM. samudra. abhiyAna- na. nAma. abhyAsa- puM. abhyAsa, Teva. azrvara- na. AkAza, kapaDuM. ammA- strI. mAtA, mA. ambhu- na. pANI. ayodhyA- strI. eka nagarI, ayodhyA nagarI. - puM. zatru. anita- vi. meLaveluM. artha- puM. dhana, paisA. arthacchuka na. paisAnuM duHkha. ( arthasya chuM) annAra- puM. AbhUSaNa. analkta- vi. zaNagArela, zobhita. na atamya- vi. na maLI zake tevuM. (natamyam) avadhi- puM. maryAdA. avazya- avya. jarUrI, nizce. avasthA- strI. hAlata. Gryffa- z@ll. Hall. 1
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ anuma- vi. (na zumam) azubha AspaT- na. sthAna. azru- na. AMsu. azva- puM. ghoDo. an ATha. annadhyeya- vi. saMkhyA vagaranuM. asamIkSya- saM. bhU. kR. vagara vicArIne. ( na samIkSa) asAra- vi. ( na sAram ) kharAba. abhi- puM. talavAra. ama - sarva. huM. ajJAna- na. ajJAna. AAza- puM. na. AkAza. AprAtu- he. pR. suMdhavAne. AnamASA- strI. aMgrejI bhASA. AcArya- puM. AcArya, dharmagurU. Atapa- puM. taDako. Atman- puM. AtmA, jIva, pote. AtmIya- vi. potAnuM. Ati- puM. zarUAta, vagere. Adya- vi. paheluM. Anandra- puM. AnaMda. Apa- strI. Aphata, Apatti Amra- puM. AMbo. Ayatana- na. sthAna. Ayur- na. AukhuM. AmAM- strI. sAdhvI. 182 AjJA- strI. AzA. kRtti- avya. e pramANe, ema. pha- sarva. A. jJAnIm- avya. atyAre. va- a. jema, jevuM, jANe. rUpu- puM. bANa. S.- avya. ahiM, A ThekANe. sm- vi. kaheluM. cita- vi. ucita yogya. ta- avya. athavA, ke. Dara- puM. Dhagalo. 35- puM. udaya. Gar- na. peTa. savAra- vi. udAra. ta- vi. ugeluM. dyama- puM. prayatna karavo, te. dyAna- na. bagIco. upAya- puM. upAya, ilAja. jU- puM. ghuvaDa pakSI. RNa- na. devuM. Rtu- puM. Rtu. RRddhi- strI. Rddhi, vaibhava, RSama- puM. RSabhadeva, pahelA tIrthaMkara. putra- avya. eka ThekANe. purvA- a. eka vakhata.
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAvAn- agIyAra. tat- sarva. A, e. va- avya. nizce, ja. vak- avya. e pramANe, ema. om- avya. hA. auSadha- na. osaDa. sitafer- z@ll. vulula. Eight-all. Peall. - na. kaDuM, valaya, kaMkaNa. - puM. kaNa, dANo. church-y. t. sial. tham- avya. kema, zI rIte, zA mATe. thayitum ( +tum) kahevA mATe. thaMcana- avya. koI paNa rIte. vA- avya. kyAre. vAvana- a. kadAca. nyA- strI. chokarI. pi- puM. vAMdaro. mana- na. kamaLa. taMtrya- vi. karavuM te, karavA yogya. and-la. 52-112. rman~ na. karma, kAma, kriyA. tA- strI. kaLA. anfa-y. sla. aa- puM. kAgaDo. vhARRna- na. sonuM. jJAnana- na. jaMgala. vhApuruSa- puM. kharAba purUSa. (rutsitaH puruSaH ) vArA- na. kAraNa, hetu. gRha- na. kedakhAnuM. hArya- na. kArya, kAma. ta- puM. samaya, vakhata. vhAi- na. lAkaDuM. vhAmArI- puM. taLAva. / vijJa- puM. nokara. mi- sarva. koNa, zuM. vik- avya. zuM, zA mATe. nIti- kIrti. Tumba- na. kuTuMba. tas- avya. kayAMthI, zAthI. mAravAna-puM. kumArapAla rAjA. mmA- puM. kuMbhAra. vrutta na. kuLa. tIna- vi. kuLavAna. vukzana- vi. kuzaLa, hoziyAra. suma- na. phula. pa- puM. kuvo. maM- puM. kAcabo. tA- vi. kareluM. ttra- vi. samasta. 13
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ paLa- vi. lobhI. pAnu- vi. kRpAvALuM. RSIvana- puM. kheDuta. --- vi. kALuM. tInya- puM. ketakInI gaMdha. ta- na. gaLuM, Doka. - puM. parvata. ( talyA: gandha: ) vana- na. phakta. anife-zall. sais, jo- puM. na. phulanI kaLI. jozAdhyakSa- puM. bhaMDArano adhikArI. ( hozasya adhyakSa: ) jaunteya- puM. kunnIno putra, yudhiSThira. vya- na. mAMsa. jhiyA- strI. kriyA. jhIlA- strI. ramata. vAta ( vanam+ta) thAkI gaeluM. va- avya. kyAM. vacit avya. koI ThekANe, kadI. jJa vi. laMgaDuM. ghutta- vi. kharAba. hatu- avya. nizce. brAta- vi. prasiddha. |jJA- strI. gaMgAnadI. kha- puM. hAthI. gantavya-( gam+tavya ) javuM te. 14 gandha- puM. gandha. gaLamRt- vi. gaNadhara. garIyas- vi. ( guru+cas) vadhAre moTuM. zuLa- puM. guNa, phAyado. muni- vi. guNavALuM. guru- vi. moTuM. guru- puM. guru. gRha- na. ghara. gRhItvA- saM. bhU. kR. grahaNa karIne. zodhUma- puM. ghauM. graha- puM. rAhu vagere koI eka graha. grAma- puM. gAma, gAmaDuM. ca- avya. ane. ca- na. paiDuM. catu- vi. cAra. cArizat- strI. cAlIza. candrana- na. caMdananuM jhADa. canA- strI. caMdanabALA. candra- puM. caMdra. candrAnta- puM. caMdrakAMtamaNi. candramaC- puM. caMdramA. vruti- na. svabhAva, vartana.
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ citta-na. citta, mana. gauvanava-napANI, jIvana. cittara- na. cittanuM raMjana. | jaina- vi. jaina, jainadharma (cittastha rajjana). pALanAra. rintA- strI. ciMtA. riti- avya. jhaTa, jaldI, vira- avya. lAMbo vakhata. ekadama. virA- avya. lAMbe kALe. philma- pu. bALaka. ve- avya. jo. taUDutra-puM. cokhA. veta- na. citta, mana. tata-avya. tethI, tyAMthI. caura-5. cora. tarve-na. tattva, sArabhUta vastu. chatra-puM. vidyArthI. tatra-avya. tyAM, te ThekANe, temAM. chAyA- strI. chAyA. taDI- puM. taLAva. -na. jagata. tathA- avya. tema, te pramANe. - . mANasa. - sarva. te, peluM. nana- . janaka, pitA. ta6-avya. te kAraNathI, tethI. gamana-na. janma, avatAra. tala - avya. tyAre. gathi- vi. jayavALuM. tavI - strI. suMdara strI. ga7- na. pANI. taH- vi. tapeluM, garama. patnanidhi- pu. samudra. tA- puM. jhADa. nAtanananana) janmeluM. tarupa- strI. juvAna strI. gAmAtR- . jamAi. tardi- avya. to. nina-pu. zrI jInezvaradeva. tAlu- na. tALavuM. jinendra-5. zrI jInezvaradeva. IT tinna-puM. tala. nahIM- strI. jIbha. tIrdhA- vi. tIkhu, bArIka nihApra- na. (nihAyA gAmatIra-natIra, kAMTho. jIbhanI Toca tu- aba. vaLI, ja, paNa. gIf- vi. jIrNa, jarI gaela. tuSTa-(tuSa)saMtoSa pAmela. nava-. jIva, AtmA. | M- na. ghAsa.
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRSita- vi. tarasyuM. tRIT- strI. AzA, asaMtoSa. tri- saMkhyA. (bahuvacana) traNa. trizat- strI. trIza. tritaya- vi. traNa vastu. trailoya- na. traNaloka. 16- puM. lAkaDI. vRSNin- vi. daMbhI. tyA- strI. dayA. citra- vi. daridra, garIba. razan- saMkhyA. daza. vAtR- vi. dAnezvarI. lAna- na. dAna. man na. mALA. vAra- puM. (bahuva.)strI. vAritrya- na. daridrapaNuM. tAruLa- vi. bhayaMkara. vAsI- strI. dAsI. vinA- puM. divasa. visa- puM. divase. vivA- avya. divase. vivA- puM. sUrya. vIna- vi. garIba. vIpa- puM. dIvo. TIpaja- puM. dIvo. sutha- na. dudha. Turnati- strI. kharAbagati. 186 Turnana- puM. kharAba mANasa. duryodhana- puM. duryodhana. suSutra- puM. kharAba putra. duhitR- strI. dIkarI. duHghu- na. duHkha. TU- vi. dUra, cheTe. dRSTa-( dRz+7 ) dekheluM. pRA-( +tttA) joine. reva- puM. deva, mahArAja. vatA- strI. devatA. vaivAtaya- puM. devAlaya, devaLa tevI- strI. devI. veTTa- puM. devara. veza- puM. deza. veha- puM. zarIra. dhUta- na. jugAra. draSTama-( dRz+tum ) dekhavAne. dvAra- na. bAraNuM, daravAjo. dvi- sarva. be. dvi- puM. duzmana. ghana- puM. te nAmano mANasa. thana- na. dhana. dhanapAna- puM. dhanapAla kavi. ghaniSTha- vi. dhanavAna. dharma- puM. dharma, pharaja, svabhAva dharmasaMpra4- puM. dharmano saMgraha. ( dharmasya saMgraha: )
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhArI- strI. dhArAnagarI. 1 nigraha-5. zikSA. thArmi-puM. dharma karanAra. | nina- vi. potAnuM. thIma- vi. buddhizALI. nitya- vi. nitya, haMmeza. ghenu- strI. gAya. nidhi- . bhaMDAra. - a. nahi. niSpha-5. lIMbaDo. nam- a. rAtri. niyama-adhikAra, pharaja. nara- na. zahera. nitnI-puM. ghara, sthAna. banAv-strI. naNaMda. nivedita-vi. nivedana karAyeluM. nanu- a. nize. nizA- strI. rAtri. namas- na. AkAza. niSNa-5. sonAmahora. namas- aba. namaskAra. nisa-paM. svabhAva. naya- 5. nIti. nIva- vi. nIca, halakuM. nayana- na. cakSu, AMkha. nira-na. pANI. nara-puM. nara, puruSa. nI- vi. roga, rahita. nara-puM. narakasthAna. nUnam- avya. nize. nAthama-5. nIca puruSa. nR-5. nara, puruSa. navRti- strI. nevuM. nRpa- puM. rAjA. nava-nava. nRpati-puM. rAjA. naveza- ogaNIza. netra- na. cakSu, AMkha. nAna-puM. naLarAjA. cArya-puM. nyAya. naB- nAza pAmela. nau-strI. nAva, jahAja. nAtha-paM. nAtha, dhaNI. parva- vi. pAkeluM, pAkuM. nAma- na. nAma. (pata) nAyI-puM. nAyaka, dhaNI. pazu- vi. pAMgaLuM. nArI- strI. nArI, strI. pana-pAMca ni:spRda- vi. spRhA vagaranuM. pajhAza- strI. pacAza. ni:sva- vi. avAja vagaranuM. para- na. pAMjaruM. 187
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ pati- puM. paMDita. patas- puM. sUrya. patAjA- strI. dhvaja. patita- bhU. rR. paDeluM. (pat+7)| pattana- na. pATaNa, moTu gAma. patnI- strI. potAnI paraNelI strI. pathya- vi. hitakAraka. pa - na. pagaluM. padma- na. kamaLa. pALi- puM. hAtha. pAva- puM. pAMDava. pAr- puM. paga. pApa- puM. vRkSa. pAntra- puM. musAphara. pApa- na. pApa, khoTuM kAma. pAritoSi- na. inAma. pitR- puM. pitA, bApa. pitaro- dvi.va. mAtA pitA. mA-bApa. ( mAtA ca pitA tra) fquifmani-zall. An. | puNDarI na. puNya, sArUM kAma. puchya- na. puNya, sArUM kAma. putra- puM. putra. punar- avya. pharIthI, pharIne. puras- avya. AgaLa, sAme. purA- avya. pahelAM. puSpa- na. puSpa, phula. pustaO- na. pustaka. pUnita( pU+7) pUjeluM. jUnya- vi. pUjanIya, pUjavA yogya. pUrva- sarva. pUrva, paheluM. prajJA- strI. prajA, raiyata. prAta( pra+na+7) nameluM. praNamya-( pra+na+7) praNAma karIne. te. / payam- na. pANI, dUdha. para- sarva. bIjuM, pachInuM. parapIDana- na. parane duHkha devuM parama- vi. zreSTha, utkRSTa. pAma- puM. parAkrama, baLa. padmamuha- vi. avaLA mukhavALuM. pAmava- puM. hAra, hArI javuM te. padmamUta- vi. hArI gaela. parinIta( pari+nI+ta) paraNela. parihartavya pari+haiM+tavya) tyAga karavo te, tyAga karavo yogya. popAni- vi. paropakArI. parjanya- puM. varasAda. paf- na. pAMdaDuM, pAna, pAnuM. parvata- puM. pahADa. pava- puM. na. kuMpaLa, navuM patra. pazu- puM. pazu. pAzAnA- strI. pAThazALA. 188
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratizata-pratikULa, na gamatuM. | vatnIvarDa-. baLada. pratikriyA-strI. upAya, ilAja. - vi. bahu, ghaNuM. toSa-puM. sAMja. viduza-avya. bahuvAra, bahu, pradhAna-puM. pradhAna, divAna, mukhya. vApa- pu. bANa. pramata- na. prabhAta, savAra. vAsthava-. bhAI. vmu- vi. prabhu, samartha. vAtma-. bALaka, chokaro. mUta- vi. puSkaLa, ghaNuM. vAtA- strI. chokarI. pravaBUT- na. vahANa, jahAja. | vAdu- pu. hAtha. pravAsa-puM. musApharI. vikona-puM. bIlADo. pravI- vi. hoMziyAra. | vIga- na. bIja, bI. pravRtti-strI. kArya, khabara. | E- na. brahma, pu. brahmA. prazaca- vi. prazaMsApAtra, sArUM bahApa- pu. brAhmaNa. prasanna- vi. rAjI, khuzI. maginI- strI. bahena. prasAra-5. maherabAnI. bhAva- vi. bhagavAna. pradara- na. hathIyAra. madra- na. kalyANa. prajJa-5. DAhyo, vidvAna. ma-puM. mAlika, dhaNI. prati- avya. savAra. vi- sarva. Apa, pote. prasAra-puM. mahela. makSa - na. khAvuM te. priya- vi. priya, vahAluM. fpakSa-. bhIkhArI. pSya- vi. nokara. mAi6-na. vAsaNa. nava6-5. vAMdaro. mAna-puM. sUrya. - na. phaLa. mA-paM. bojo, bhAra, samUha. pannAtha vi. phalane ApanAra. mAvi-vi. thavAnuM, bhaviSyanuM. (nasya vAya) | muna-. sarpa. vanyu-muM. bhAI, sobatI. | mUpAnaM-. rAjA. va7- na. baLa, zakti, lazkara.' 109
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUmu- puM. rAjA. bhUSaLa- na. ghareNuM, AbhUSaNa. bhUSita-( mU+7 ) zaNagAreluM. mRTM- bhamaro. mRg2a- vi. atyaMta, ghaNuM. medda- puM. bhinnatA, judApaNuM. montavya- vi. khAvuM te. mona- puM. bhojarAjA. monya- vi. khorAka. bhramara- puM. bhamaro. bhraSTa- bhU. kR. bhraSTa thaeluM. bhrAtR- puM. bhAi. mati- strI. buddhi. matta(ma+ta) masta banela. mathurA- strI. mathurA nagarI. mana- puM. ahaMkAra, abhimAna. mana- puM. kAmadeva. madhu- na. madha. madhurI- strI. bhamarI. madhya- puM. na. vacce. manoratha- puM. manoratha, icchA. mahezAna- na. mahesANA. matrin- puM. maMtrI, pradhAna. mayUra- puM. mora. mALa- na. maraNa, maravuM te. marut- puM. pavana, deva. mahat- vi. moTuM. 190 | mahinA- strI. strI. marhiSa- puM. pADo. mahiSI- strI. paTarANI. manohara- vi. suMdara. makSioA- strI. mAkhI. mA- avya. na, nahiM. mAndra- puM. AMbo. mALiya- na. mANeka. mAtuna- puM. mAmA. mAtR- strI. mAtA. mArca- na. madhuratA. mAna- puM. na. mAna, ahaMkAra. | mAnava- puM. mANasa. mAyA- strI. mAyA, kapaTa. mAcin- vi. mAyAvI. mAi- puM. rasto. mArnAra- puM. bIlADo. mAnA- strI. mALA. mASa- puM. aDada. mAsa- puM. na. mahino. mitra- na. mitra. mithitA-strI. mithilA nagarI. mithyA- avya. phogaTa. mutti- strI. mokSa. muphta- na. moTuM. mu- strI. harSa, AnaMda. muni- puM. muni.
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUrya-puM. mastaka. yu- vi. yogya. mU- na. kAraNa, mULa. yutha- strI. laDAI, yuddha. pR-puM. pazu, haraNa. yudhiSThira-puM. yudhiSThira. mRta-mareluM. (mRta) bhUta- yu - sarva tuM. kRta. yojana-. yogI. mRtyu- 5. maraNa. yogya- vi. yogya, lAyaka. mR- strI. mATI. yoga- na. cAra gAu. kR6- vi. narama, pocu, komaLa.| yoga-. yoddhA. - pu. merUparvata. yoSi-strI. strI. cheSa-5. veMTo. - na. raNa, yuddha. maitra-5. eka mANasanuM nAma. ratinA-puM. mANasanuM nAma che. maitrI- strI mitratA. ratnamAtA-strI. ratnonI mALA moSa- vi. niSphaLa. (ratnAnAM matA) mo - pu. lADavo. rathayuM. ratha. -ina. motI. racyA- strI. zerI, rasto. auna- na. mauna. rama- strI. lakSmI, viSNunI yaMtra- avya. jayAM, je ThekANe. strI. yathA- avya. jema, je pramANe. ! ravi-5. sUrya. - sarva. je. rASa-puM. rAjA. ya- avya. jethI, ke. rInya- na. rAjaya. vi-avya jo. rAtri-strI. rAta. viva- a. athavA. rAmanasmA-puM. rAma ane yamunA- strI. yamunA nadI. lakSmaNa. yaza-na. yaza. | (rAma narma) vAva-. mAMganAra, bhikSuka rAzi- pu. samUha, Dhagalo. vAra-na. jaLajaMtu. | rAma-paM. gadheDo. yu- bhU.kR. joDAeluM, sAthe. ripu-paM. zatru. 191
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ rIti- strI. rIta, rIvAja. | vardhamAna-puM. mahAvIra svAminuM I- (05+ta) gusse thaeluM. | nAma. rUpa- na. varNa, svarUpa. varSa- strI. varSARtu. nakSa- strI. na. lAkha. verama-na. ghara. napu- vi. halakuM. vati-strI. raheThANa, upAzraya. - strI. laMkAnagarI. vahu-na. dhana, paiso. nannA- strI. lAja, maryAdA. | vasuthA- strI. pRthvI. natA- strI. velaDI. vasunya- strI. pRthvI. nanana- strI. juvAna strI. vaheM-. agni. nakSmI-. lakSmaNa vA- avya. athavA, ke. nuH-(supUta) lopAI gaeluM, vA- strI. vANI. muMjhAI gayeluM. vAta-puM. pavana. nuSya-(7ma+) lobhAyeluM, vAnara-5. vAMdaro. vApa- strI. vAva. no-. loka, jagata. vAyu- pu. vAyu. vastR- vi. vaktA, bhASaNa vAri- na. pANI. karanAra. vAri-puM. varasAda. vatra- na. moTuM. vAridhi-puM. samudra. vacana- na. vacana. vArtA- strI. vAta. vara- na. vacana. vipna- pu. vighna, aMtarAya. vaijJa- 5. na. vaja. vi- na. dhana. vada-5. vaDa. vidya- strI. vidyA, jJAna. vani-5. vepArI. vidyAma-paM. vidyAnI prApti. vadhU- strI. vahu. (vidAyA mAma:) vana- na. jaMgala. vidyArtha- vi. vidyArthI. vanamAtrA-strI. eka bAI. vidhi-paM. nasIba. vara-5. sAruM, zreSTha. viMti- strI. vIza. vita- strI. vIjaLI 192
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinA- avya. vinA. viparIta- vi. ulaTuM. vipa- strI. vipatti. vipatna- vi. phaLa vagaranuM. vimava-5. dhana, dolata. vimAsa-puM. judu karavuM te. vibhUti- strI. vaibhava. viya- na. AkAza. viro- vi. rAga vagaranuM. vivAda-5. jhaghaDo. vivejina- vi. vivekI. vizani- vi. vizALa, moTuM, vizvAsa-paM. vizvAsa, zraddhA. viSama- vi. kaThIna, agharuM, viSNu-paM. viSNu, kRSNa. vidA-puM. pakSI. vikyuM. pakSI. vikama-. pakSI. vihIna- vi. rahita. vIta- vi. gaeluM. vIra-5. vara, zrI mahAvIra. vRtti- strI. AjIvikA. vRthA- avya. phogaTa. vRSTi- strI. varasAda. vRkSa- 5. jhADa. - pu. vega, utAvaLa. venA- strI. pIDA, duHkha. dvi-a. pAdapUraNamATevaparAya che. taiya-puM. garUDa. vaiSNava-paM. viSNune mAnanAra. vyathA - vi. pIDA karanAra. vyasana-na. Teva, duHkha, saMkaTa. vyArA- na. vyAkaraNa. vyAdhi-muM. roga. vyAyita-vi. rogI, vyAdhivALuM. vyApAra-5. vyApAra. tti- strI. baLa, zakti. vaca- vi. banI zake tevuM. zata-paM. na. so. zatru-paM. zatru. zatrutha-. zatruMjayagiri. - a. dhImethI. zara- na. zaraNa, ghara. - strI. zaradaRtu. zarI-na. zarIra, deha. zazi-paM. caMdra. zAtA- strI. rAmanI bahena. zAnti-strI. zAMti. zani-pu. zAMtinAtha bhagavAna. | zAzvata-vi. zAzvata, haMmezanuM. zig - na. zikhara. zini -puM. parvata. ziva- na. kalyANa. 193
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ zizira- muM. ziziraRtu. | sajIita- vi. ekaThuM kareluM. ziza-puM. nAnuM bALaka. sa-varta. kRdanta. chatuM, saurUM, zata- vi. ThaMDu. sajjana. zatra- na. sadAcAra, brahmacarya.patita-vize. haMmeza, niraMtara. zacaM- vi. pavitra, cokakhuM. satya-na. satya, sAcuM, kharUM. guvRkSa-puM. sUkuM jhADa, satyapura- na. sAMcora gAma. (AzcAtI vRkSa) sama- sAta. gUra-5. zUravIra. sati- strI. sIttera. gRttA- strI. sAMkaLa. samA-strI. sabhA, kacerI. auna-. parvata. sama- vi. samuM, sarakhuM. romana- vi. sAruM, suMdara. samara-. yuddha. zraddha- strI. zraddhA, prema, saci. samAna- vi. tulya. zrama- pu. zramaNa. samIpa-na. pAse. zrAvaLI-5. zrAvaka. samudra-puM. darIyo, sAgara. zrImadbhAvArtha-paM. sava- avya. sArI rIte. zrI hemacaMdrAcArya. sarayU-strI. eka nadI. zreyasUna. kalyANa, zubha. sarahnA- strI. saralA nAme zrotR- vi. sAMbhaLanAra. eka bAI. - strI. sAsu. sarpa-5. sApa. zagUra-5. sasaro. sU-na. ghI. zreta- vi. dhoLuM, sapheda. sarva- sarva. sarva, badhuM. pa- che. sarvanA- na. sarva jagata. pagi- strI. sATha. (sarva ra taLAvya) pa -puM. bhamaro. sarvatra- avya. sarva ThekANe. sana- vi. samagra, badhuM. sarvalA- avya. haMmeza. sa6-5. sobata. - avya. sAthe. sahu puM. jainasaMgha, samudAya. | satra-puM. na. hajAra. 194
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ sahyAdri-5. sahya parvata. 1 saMskAra pAmela. sAdhu- muM. sAdhu, sajjana. -. thAMbhalo. sAdhu- vi. sAruM, zreSTha. te- . cora. sA- vi. sAruM, zrei. to - vi. thoDuM. sArthavAda-muM. moTo vepArI, | sthira- vi. sthira. hiMda-puM. siMha. parza- muM. sparza. siddharAna-puM. siddharAja rAjA. mRta-(mRta)smaraNa karela, siddhana-puM. eka mahAkavi, kahala. mahAna jainAcArya. va- sarva. pote, potAnuM. simara-na. vyAkaraNanuM - na. dhana. nAma. svana- na. svapra. sImana-strI. sImA, hada. svabhAva- . svabhAva, dharma. suvArtha-paM. sukhano hetu. svayama- avya. pote, jAte. (su90 artha) - pu. svarga, devaloka. sunA- vi. sAruM, manapasaMda. vati-a. kalyANa. suputra-puM. sAro putra. sva- strI. bahena. su - vi. suteluM. svahita-na. (vastha hitam) surama- vi. sugaMdhI. potAnuM hita. suva- na. sonuM. svAdu- vi. madhura, mIThuM. su- avya. sAruM. svAmi-puM. svAmI. suda-puM. mitra. vecchA-strI. potAnI icchA. sUra-5. rasoi (svastha rUchI). saurASTra-puM. (ba.va.) soraThadeza. hati- vi. haNAyu, haNeluM. saMta- vi. vyApta. hari-. Indra, viSNu. saMti- strI. saMgati, sobata. | tAhana- na. jhera. saMnihita- vi. pAse raheluM. hasta- pu. hAtha. saMpa-strI. saMpatti. ptinApura-na. hastinApura, saMmAna-puM. sArUM mAna. hi-avya. ja, kAraNa ke, saMta- na. saMskRtabhASA, | kharekhara. 195
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ himaNa-. caMdra. kSINa-(f+7) kSaya pAmela. hintha-na. sonuM. kSara-na. dUdha. hIra- vi. hIna, ochuM, halakuM.) kSa- strI. bhUkha. laya-na. hRdaya, haiyuM. kSadhita- vi. bhUkhyuM. - avya. gaIkAle. kSetra- na. khetara. kSama- vi. samartha. jJAti- pu. svajana. kSama- strI. kSamA, zAMti. | jJAna-na. jJAna, bodha. gujarAtI zabdakoza agIAra viliza saM. | apekSA rAkhavI apakSa agni vahina chuM. mana muM. ga.1.A. agharuM viSama vi. aprApya sAtha vi. aTakavuM. viram ga.1.5. apsarA asaram strI. aTana karavuM aga.1.5. abhibhava karavo gama + bU aDada mApa . ga.1.5. aDakavuM pR6 ga.6.5. abhimAna = . atyAre nIm a. abhyAsa pyAsa . atyaMta khUza vi. arcA karavI ma ga.1.5. athavA vA a. 3ta a. avatAra gamana na. vivA a. avaLAmukhavALuM parIkSavi. adhikAra niyojapuM. avAja karavo pun ga.10.5. anAja anna na. avAja vagaranuM ni:vana vi. anitya nitya vi. azubha gumavi.(Rzumam) anubhava karavo anubhUga.1.5. asaMtoSa tRMIT strI. ane a. ahaMkAra mara . mAna !. 196
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMgrejI ahi dau. 3 a. Adeza karavo. A + viza ahiMthI gata a. ga. 6. u. ajJAna ajJAna na. AnaMda mAnanda . mulstrI . aMga mana. Apa. nava sarva. Apatti. mArstrI . aMta mana . ApavuM. viSNun ga. 6. 5. aMtarAya vina puM. | ga. 10. 5. A avasa. sa. ( ) ga. 1. 5. v + talsa . Aphata Apad strI. AukhuM gAyu na. AbAda thavuM. san + d AMkha nayana na. netra na. ga. 4. 5. AMbo mA !. mAnDa!. AbhUSaNa pUvAna. etadvAmuM AMsu zuM na. AloTavuM. suga. 4. 5. AkAza mAza na. zvAna. AvavuM. sAmAn ga. 1. 5. nabhas na. viyat na. Azare javuM. zri ga. 1. u. AgaLa pura a. mA ga. 1. u. AcaravuM varga. 1. 5. mA + | AzA, tRSTha strI. AcArya AvIye !. Azraya levo. zri ga. 1. u. Aja gadya a. | + ga. 1. u. AjIvikA vRtti strI. AjJA. mAjJA strI. AjIvikA calAvavI. gat | icchavuM. (rU )ga. 6.5. ga. 1. 5. anuN ga. 4. A. ATha gaNana saM. vAchu ga. 1. 5. A ThekANe. phuda a. atra a. | icchA tRwI/ strI. manoratha puM. AtmA. kava . mAtma . icchA rAkhavI parphekSa AthI mAtAnuM a. ga. 1. A. inAma. pAritoSikSa na. 17
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ chandra hari puM. ulaTuM. viparIta vi. IlAja upAya . Rtu tuM !. pratikriyA strI. | Rddhi Rddhi strI. uMce javuM sat + ga. 1. 5. | RSabhadeva RSama chuM. ukheDavuM 36+ mUna ga. 10. 5. e titsarvi. ugavuM sarga . 1. 5. | | eMzI zati strI. saM. s + gam ga. 1. 5.| eka ThekANe putra a. ugeluM gata vi. ekadama riti a. ucita rata vi. eka mahAkavi. siddhasena !. uDavuM. DI ga. 1. A. eka vakhata nA a. s + DI ga. 1. A. e pramANe rUti a. vam a. utAvaLa vena puM. ema ti a. vina a. utkRSTa parama vi. ogaNIza navavaza saM. utpanna thavuM. gana (gA) ochuM dIna vi. ga. 4. A. osaDa mauSadha na. v+Ana ga. 4. A.J oLaMgavuM na ga. 1. A. pra+nyU ga. 1. 5. | auSadhi mauSadhi strI. udaya 360 puM. kacerI temAM strI. udAra 3 ravi. kaMTALavuM parI+ni ga. 1. A. uddharavuM. 38 ga. 1. uM. kaThIna viSama vi. uddhAra karavo 3+ga. 1. u. kaMpavuM varga . 1. A. upAya 35Aya puM. pratikriyA strI. Turga . 6. 5. upAzraya vasati strI. kaGkaNa puM. upadeza Apavo 3pa + viza kaNa vaUT puM. ga. . u. kadAca vAra a. ubhA rahevuM. thA (ti5) kadI varit strI. ga. 1. 5. 1 kapaTa mAyA strI. 198
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaDuM azrvara na. vastra na. kamaLa mana na. pala na. punDI na. karanAra tlR vi. karavA yogya vartavya vi. karavuM A+varga. 1. 5. karavuM te. jtavya vi. kareluM ta vi. karoDa Ti strI. saM. karma jarman na. kalyANa ziva na. madra na. zreyam na. svasti a. kavi vi puM. kaheluM vatta vi. kahevAne vayitum ( va kahevuM mam ga. 1.5. v ga. 10. 5. kaLA jtA strI. kAMTo Ta puM. na. kAMTho tIra na. kAgaDo jALa puM. kAcabo maM puM. kADhavuM v + haiMga. 1. 3. kAma hAryuM na. kAmadeva mana pu. kAraNa ALa na. mUla na. kAraNake phri a. kArya vArya a. pravRtti strI. kALu hraSna vi. kIDI pipItinA strI. kIrti Iti strI. kuMtIno putra jaunteya puM. kuMpaLa pachya puM. na. kuMbhAra chummAra pu. kuTuMba bAra na. kumArapAlarAjA mAravAta puM. kuvo chUpa puM. kuzaLa Ana vi. kuLa na vi. kuLavAna rustIna vi. kRpAvALuM pAnu vi. tum) | kRSNa viSNu puM. ke ta avya. ketakIgaMdha taLIyAnya puM. (tasyA: mya:) kedakhAnuM hrArAgRha na. kema gam avya. koI ThekANe vazvit a. koipaNa rIte thavana a. koNa jim sarva. kopa karavo p ga. 4. 5. kopavuM p ga. 4. 5. komaLa mRtyu vi. kyAre a.
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ kyAM va a. cAMthI tat a. kriyA yiA strI. varman na. krIDA karavI RIrga. 1. 5. krodha karavo abhiv 4. 5. kharavuM kSar ga. 1. 5. kharAba vrutta vi. asAravi. (na sAm) kharAbagati vutti strI. kharAbaputra yuputra puM. kharAbapuruSa ApuruSa puM. kharAba mANasa durjana puM. kharUM satya na. kharekhara phri a. khasavuM TM ga.1.5. khaLabhaLavuM kSam ga. 4. 5. khAvuM hAr ga. 1. 5. nim ga. 1. 5. makSa ga. 10. 5. svarga. 1. A. gaMgA nadI par3A strI. gandha vanya puM. ( hrasitaH puruSaH ) | gaI kAle dAm sa. gaela vIta vi. khAvuM te makSaLa na. mottavya vi. ga. 4. 5. khuza prasanna vi. khuzI thavuM mud ga. 1. A. pra+sar( sIk) ga. 1. 5. kheDuta pIvata puM. khetara kSetra na. khIlavuM d ga. 6. 5. s ga. 1. 5. vi+ khuza karavuM mAr ga. 10, 5. khuza thavuM tRp ga. 4. 5. 200 kheda pAmavA zram( zrAm)ga.4.5. khoTuM kAma pApa na. khorAka monya vi. gaNatrI karavI zak ga.10.5. gaNadhara gAmRt vi. gaNavuM gaN ga.10.5. gadheDo rAsama yuM. gabharAvuM kSam ga. 4. 5. gamana karavuM gam (Q) ga. 1. 5. gamavuM r ga. 1. A. garIba dri vi. vIna vi. garUDa vainateya puM. garjanA karavI man ga. 1.5. gaLuM pana na. gAMDA thavuM ( mAt) ga. 4.5.
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ Puj garju ga. 1.5. | yaMhananA candana na. gAma grAma . yaMhanamAyA candanA strI... gAmaDaM grAma puM. yaMdra himarazmi puM. zazin puM. gAya dhenu strI. candra puM. gAj gai (gAya) 1. 1.5. yaMdrAntamA candrakAnta puM. gu guNa puM. yaMdramA candramas puM. guvAyuM guNin vi. yakSu nayana na. netra na. gunTo aparAdha puM. yajru . 1.5. guru guru puM. A+ruha ga.1.5. gusse thame ruSTa (ruS+ta) yamapuM vidyut A. 1. mA. gusse thakuMkrudha ga. 4.5. ya2j car 1. 1.5. gussA 42vo ruSpa . 4.5. yAra catur saM. vi. gopaj ghuSa sa. 10.5. yA2 // yojana na. A9 rIne gRhItvA yAlakuMcal . 1.5. saM. bhUta kRdanta yAtIza catvAriMzat strI. saM. yAsg spRh // . 10.5. ghIvAra bahuzas sa. thitavaj cint // . 10.5. ghaj prabhUta vi. ati ma. yiMtA cintA strI. bhRza vi. bahuvi. thitA 42vI cintu ga. 10.5. ghara gRha na. nilaya puM. yitta citta na. cetas na. zaraNa na. vezman na. yittanuM na cittaraJjana na. ghareNu bhUSaNa na. (cittasya raJjanam) ghAsa tRNa na. yUj mad (mAd ) 1. 4.5. ghI sarpis na. yo zuci vi. dheTo meSa puM. thopA taNDula puM. ghoDo azva puM. yora caura puM. stena puM. ghoss| 72vI ghuSa / / 10.5.| yo2jcur 1. 10.5. 46 godhUma puM. 201
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ corI karavI vaga. 10.5. | jayavALu gayi vi. chapa saM. jarI gaela gauof vi. chatuM sat (gar ga. 2 nuM jarUra jhavaNatham a. va. kR.)| jaldI rUTiti a. chAyA chAyA strI. javuM am (gara) ga. 1.5. cheTe gUna. vi. mu ga. 1.5 pra+sthA cheDo manta puM. ga. 1. A. vi+daga. chelluM tima vi. 1.u. chokarI cAstrI. vAtA strI | javuM te kAvya (+tavya) choDavuM mu(muru) ga. 6. u.| jaLajaMtu vAs na. parityan ga. 1.5.| jANavuM garva+Am ga. 1.5. varga ga. 10.5.] anu+nyU ga. 1.5. choDI devuM tya ga. 1.5. jANe rUdra a. ja 4 a. hiM a.a. jAte svayam a. jaMgala na na. vana na. jApa karavo ga ga. 1.5. jagata na na. novAyuM. jAhera karavuM ga. 10. 5. jaNa na !. jItavuM ni ga. 1.5. vi+ A. janaka nana !. jInezvaradeva jinendra !. janamavuM. (nA) ga.4. A.| jIbha nAhya strI. jIbhanI Toca jillA na. janma jhanana. (nihAyA prama) janma thavo ga(gA) jIrNa vi. ga. 4. A. jIva mAtmana paM. nava paM. japavuM napU ga. 1. 5. jIvavuM navuM ga. 1.5. jamavuM nim ga. 1.5. jugAra cUta na. jamAI nAmagyuM. | judApaNuM H 5. jaya pAmavo ni ga. 1.5. | juduM karavuM te vimA puM. 202
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ huvAna strI taruNI strI. | Tepa vyasana na.abhyAsa puM. lalanA strI. zIta vi. OM yad sarva. yo prAjJa puM. The Ae yatra ma. Dao gala na. thA yad ma. Dhagalo utkara puM, rAzi puM. prabhAre yathA ma. tapuM tyaj ga. 1.5. pari+ Thebha yathA . iva sa. to Atapa puM. he anurUpa vi. tatva tattva na. haina jaina vi. tapa tap ga. 1.5. hainadharma pANanAra jaina vi. tapeDhuM tapta na. hainasaMdha saGgha puM. talavAra asi puM. zrI. cet ma. yadi ma. taravut // . 1.5. ne dRSTvA (dRztvA) tarasyuM tRSita vi. tuj tul sa. 10.5. tala tila puM. soDAbhela yukta vi. taNAva kAsAra puM., taDAga puM. hovu dRz (pazya) 2. 1.5. | tAuna 72. taD . 10.5. IkSa ga.1.mA. ud+vi+ | methajanuru. 4. mA. lok 2.1...10.5.unj tAlu na. vi+ ti2242 12vo abhi+bhU aghaDo vivAda puM. sa. 1. 5. aTa jhaTiti . tI tIkSNa vi. abhakSar // . 1.5. tIra tIra na. a kSar 1. 1.5 dru. 1.5.| tuM yuSmad sarva. jAu vRkSa pu. taru puM. tulya samAna vi. aura halAhala na. hAlAhala na. | tuHthaj tRpa. 4.5. OM spRha sa. 10.5. tuSA tRSNA strI. 24sj.kSar . 1.5. | tRss|| 42vI spRh / . 10.5. 203
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ te tatsa rva. thAMbhalo taw 5. te kAraNathI tat a. thoDuM to vi. te ThekANe tatra a. dayA vayA strI. tethI ta6 a., taitan a. daravAjo dvArana. te pramANe tathA a. daridra drivi. tema tathA a. daridrapaNuM driye na. to taEa dariyo samudra puM. tolavuM tun ga. 10.5. daza vana saM. tyAga karavo yajJa ga. 1.5. dANo # . parihaMga. 1.u. dAna tAna na. +skRna ga. 6.5. dAna karavuM (2 )ga. 1.5. tyAga karavo te. partivya | dAna devuM. lim ga. 6. uM. (parihartavya) dAnezvarI vAtR vi. tyArabAda mA a. dAsI vAlI strI. tyAre tenI a. divasa divasa . tyAM taMtra a. divase vivA a. dizA vazama strI. traNa tritaya vi.tti saM. (ba.va.). dIkarI hitR strI. traNaloka caitnovaca na. dIpavuM. t ga. 1. A, d trIza zit strI. saM. ga. 1. A, rA ga.1. u. thavAnuM bhAvi vi. guma ga. 1. A. thavuM pU ga. 1.5. vid ga. 4. A. na (gA) ga. 4.A. diyara repuM. pram ga. 1.5. divasa vira puM. 4. A. dIvAna prasthAna chuM. thAkI gaeluM vijJAna vi. divo vIja puM. rIpajayuM. thAkI javuM (zrA) ga. 4.5.| 204 tyAMthI taMtaNa a.
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6:5 pIDana na. vedanA strI. |dhana vibhava puM. vitta na. duHkha na. vyasana na. vasuna. dhanana. svana. 6:5 he pID sa. 10.5. artha . 65 kSIrana. dugdha na. dhanapAla vidhanapAla puM. duryodhana duryodhana puM. dhanavAna dhanika vi. duzmana dviS puM. dharma dharma puM. svabhAva puM. dUra dUrana.vi. ghAmethI zanaissa. 15 dRz (pazy) 1. 1.5. | dharma mAya2nAra dhArmika puM. 15vAne draSTam (dRz+tum) dharmagu3 AcArya puM. 15 deva puM. marut puM. dharmano saMgraha dharmasaMgraha puM. hevatA devatA strI. (dharmasya saMgrahaH) devalo' svarga puM. pArAnagarI dhArA strI. hevaNa devAlaya puM. ghAbu dhAva. 1.5. havAlaya devAlaya puM. dhokSala ga. 10.5. devI devI strI. ghopuM zveta vi. dRj RNa na. dhyAna 2j dhyai (dhyAya) deza deza puM. ga.1.5. hai zarIrana. J4vUkampa ga. 1. mA. hosata vibhava puM. 54 patAkA strI. hoDaj dhAva ga. 1.5. namA sa. choravu nI / . 1.6. nabhuM viphala vi. droDa 42vo druh . 4. 5. nagamatuM pratikUla na. abhi druhaga.4.5. nae nanAndR strI. 6 42vo dnndd|. 10.5. namadhUnam / .1.5. 63j daND sa. 10.5. namaskAra namassa . 5 nAtha puM. nAyaka puM. nabha72 32vo nam .. 1.5. bhartR puM. namaNI zarDa te. alabhya vi. (labh+ya) 205
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ nara rUpuM. narapuM. nIca nIra vi. narakasthAna narapuM. nIce paDavuM nirUpat ga. 1.5. narama mRtyu vi. nIca puruSa narAdhama paM. nava nava vi. nIti naya puM. naSTa thavuM na ga. 4.5. nRtya karavuM ga.4.5. nahi mAM a. a. nevu navati saM. strI. nAcavuM kRta ga. 4.5. nokara zirapuM. preSTha vi. nAnuM bALaka zizu !. nyAya cAya puM. nAtha nAtha !. paMDita paDiMta paM. nAma nAma na. mithAna na. pakAvavuM paDyuM ga. 1. u. nAyaka nAyaThTha puM. paga pAtra puM. nArI nArI strI. pacAza pAt saM. strI. nAza pratyaya puM. pachInuM parasa. nAza pAmavuM na ga. 4.5. paTarANI mahilI strI. nAzI javuM na ga. 4.5. paThana karavuM paga. 1.5. niMdA karavI nirga. 1.5. paDavuM kSa6 ga. 1.5. nirUpat nitya nitya vi. ga. 1.5. pat ga. 1.5. nirIkSaNa karavuM nimakSa paDI javuM pat ga. 1.5. ga.1. A. paDeluM patita (pa+ta)bhU.kR. niraMtara satata vi. paNa tu a. pi a. nivedana karAeluM nihita vi. | patnI sAra puM.(bahuvacana). nize nUnam a. vi a. paraNela parita bhU.kR. tu a. avazyam a. (pariznota) nana a. parAkrama parama pu. niSphaLa moSa vi parAjaya pAmavo parI+ni niSphaLa thavuM vi+samavet ga.1. A. ga. 1.5. I parihAra karavo pari+haMga. 1.u. 206
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ parIkSA levI pari+s parvata zi iyuM. zaila puM. zivan yuM. pavana mat puM. vAta puM. pavitra zuci vi. pazu mRLa puM. pazu puM. pahADa parvata puM. pahelAM purA a. pahelA tIrthaMkara RSama puM. paheluM Adya vi. pUrva sa. pakSI viTTama puM. vi puM. vihA puM. pAMca pannun saM. pAMgaLuM pannu vi. pAMDava pAva puM. pApa pApa na. ga.1. A. pAmavuM hram ga. 1. A. pAMdaDuM paLa na. pAkuM pava vi. pAkeluM pava vi. pATaNa pattana na. pAThazALA pAzAnA strI. pADo mahila puM. pANI ambu na. vArina. nIrana. vatana. nIvanIya na. pAdapUraNa mATe vaparAya che. vai.. pAra pAmavuM pR ga. 10.5. pAlana karavuM paN ga. 10.5. pAse samIpa na. pAse raheluM saMnihita vi. pALavuM paN ga. 10.5. pitA pitR puM. nanA puM. pIDavuM pIga. 10.5. pIDA venA strI. pIDA vyathA vi. pIvuM pa ( piva ) ga. 1.5. puchavuM puNya mukhya na. putra putra puM. puruM karavuM pR ga. 10.5. puruSa 6 pu. nara puM. puruSAdhama narAdhama (pR) ga. 6.5. ( adhamAau naAE) puSkaLa prabhUta vi. pustaka pustaja na. pUjanIya pUjya vi. pUjavA yogya pUnya vi. pUjavuM pU ga. 10.5. pUjA karavI ad ga. 1.5. pUna ga. 10.5. pUrva pUrva sarva. 203
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvI vasuthA strI prabhu vi. ' vasura strI. pramAda karavo (mApeTa sAna. ga. 4.5. peluM tat sarva. mana sarva. prayatna karavo jyaga.1.A. paiDuM 20 na. prayatna karavo te ma . paisAnuM duHkha arthana. prayANa karavuM prasthA ga.1.A. (marthastham)) pravartavuM pravRt ga. 1. A. paiso vahuna. martha chuM. prazaMsApAtra prArA vi. pocuM pRvi. prazna karavo chU(pR ) potAnI icchA svechI strI. ga. 6.5. (svastha phA ) prasaravuM kha+ ga. 1.5. potAnI paraNelI strI patriI strI| prasiddha kyAta vi. potAnuM nijha vi. 4 sarva. prApta karavuM samaga. 1.A. gAya sarva. prArthanA karavI arjuga. 10.A. potAnuM hita svahita na. y+35rtha (vacahitama) priya priya vi. pote svayam a. 2 sarva. prema zraddhA strI. phakta vana na. poSaNa karavuM puSa ga. 4. 5. pharakavuM 76 ga. 6.5. poSavuM pu6 ga. 4.5. pharaja thaI chuM. niyo chuM. 5 ga. 1. u. pharavuM varga . 1.5. prakAzavu vAza ga. 1. A. v+ arga . 1.5. prajA prajJA strI. parivRt ga. 1. A. praNAma karIne prApya I pharIthI punara. ( pra jya)| pharIne puna a. pradhAna tripuM. pradhAna . | phalane ApanAra pAyAvi. prabhAta mAta na. (paTanI vAya) 208
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ phaLa na na. ga. 1.A. phaLa vaganuM vipakSana vi. bALaka Dijha . hAni puM. phaLavu - ga. 1. 5. bALavuM vadda ga. 1.5. phAyado . bI vaga na. phuTavuM murga . 6.5. bIjI rIte anyathA a. phula puSya na. sumana. bIja vana na. phulanI kaLI rahyo chuM. na. bIjuM para sarva. mA sarva. phelAvuM ; ga. 1.5. jhaca sarva. phogaTa mithyA avyaya. vRthA a.) bIje ThekANe acara a. bagIco dAna na. bIlADo bilota muM. bacAvavuM rakSa ga. 1.5. batAvavuM liga ga. 6.u. buddhi ti strI. badhuM sarva sarva. sana vi. buddhizALI thIma vi. banAvavuM = ga. 6.5. be di sarva. vizva ga. 10.5. besavuM 35+vi ga. 6.5. banI zake tevuM zakya vi. bojo mAra . bahu duvi. vahu a. bodha jJAna puM. bahuvAra vArANa a. bolavuM varga . 1.5. bahena maNiI strI. mAm ga. 1.A. baLa vana na. parama puM. bolAvavuM (vi) tti strI. ga. 1.u. zAha baLada vatnIvavuM chuM. brahmacarya zani na. baLavuM hR. 1.5. brahma vAhanana. bANa 36 5. vApaNuM. brAhmaNa vaiNi muM. bAraNuM tana. bhagavAna mAvat vi. bArIka tI vi. bhajavuM ma ga. 1.u. bArIkIthI joveniksa | bhaNavuM adhyayana na. 209
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ npuNstt|. 1.5. pA . 1.5. | matta vumad (mAd). 4.5. bhaNga . 1.5. mathurAnagarI madhura strI. samarI madhukarI strI. ma5 madhana. labharI bhramara puM. bhRGga. madhura svAdu vi. SaTpad puM. madhuratA mAdhurya na. mayaM'2 dAruNa vi. bhana citta na. cetas na. bharabhaga. 1.. bhana5saMha sundara vi. bhaviSyanu bhAvin vi. manoratha manoratha puM. ma 2bhakSa ga. 10.5. mara maraNa na. mRtyu 5. mAI banyu . pAta puM. marate maraNa na. bAndhava puM. bhareguM mRta vi. mAra bhAra puM. bhAavadhi puM. lajjAstrI. bhASa 2nAra vaktR vi. masta thaj mad (mAd) mitatA bheda puM. 1.4.5. bhira yAcaka puM. bhikSuka puM. bhasta banej matta (mad+ta) bhImArI bhikSuka puM. mahAna nAyArtha siddhasena puM. clajdru. 1.5. bhArA deva puM. bhUkha zAstrI. mahAvIra svAminuM nAma bhUmyuM kSudhita vi. vardhamAna puM. lala mada (mAd) 1.4.5. | malino mAsa puM. na. bhUSA 12vI bhUSa. 10.5. bhaDenata 32vI prayat bheTa mila 1.6.5. sa. 1.sA. lo42% bhoja puM. bharavAnI prasAda puM. 2 nidhi puM. bhaDela prAsAda puM. mAnI mAvilArI koSAdhyakSa | msaae| mahezAna na. puM.(kozasya adhyakSaH) bhaNadhUmila ga.6.5. bhraSTa thaeluM pathavi. bhAMsakravya na. 10.
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAganAra yAcaka puM. bhuMA dhuMlupta / . 4.5. bhAgag yAc // . 1.3. bhuMjhA muha 2. 4.5. bhATI mRd strI. muni muni puM. bhArAsa jana puM. mAnava puM. bhusA32 pAntha puM. bhAro mANikya na. bhusArI pravAsa puM. bhaat| mAtR strI. ambA strI. bhUNa mUla na. mAtApitA pitR puM.vi.pa. bhe3 parvata meru puM. bhAna mAna puM. bheNapuM labh / . 1.mA. bhAnapuM man / . 4.mA. bhegaveguM arjita vi. mAn ga. 10.5. bhoTuM guru vi. mahat vi. anurudh / . 4.mA. vizAla vi. bhAI 72eNkSam (kSAm) bhoTa ma pattana na. 2.4.5. bhoTo vepArI sArthavAha puM. bhAbhA mAtula puM. bhoDhuM mukha na. vakA na. bhAyA mAyA strI. bhotI mauktika na. mAyAvI mAyin vi. bhora mayUra puM. bhAravAnI 77 / 72vI druha | bhopAbhavo muha 1.4.5. 2. 4.5. bhokSa mukti strI. bhAraj tar3asa. 10.5. bhauna mauna na mAsi bhartR puM. bhaMtrI mantrin puM. bhANA mAlA strI. dAman na. yatna 42vo yat 1. 1.mA. mitra mitra na. suhRd puM. yamunA nahI yamunA strI. mithilAnagarI mithilA strI. yaza yazas na. bhI svAdu vi. yA 42j smR . 1.5. bhUg muc (muJc ) 1. 6. 6. yAyadhU yAc // . 1.. bhuNya pradhAna puM. yudhiSThira yudhiSThira puM. bhuMA sameta lupta (lupta)| kaunteya puM. 211
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ yuddha yutha strI. 1UI na. | raheThANa vati strI. samara puM. rahevuM varga. 10.5.nidhyam yuddha karavuM yud ga. 4.A. rakSaNa karavuM pan ga. 10.5. yogI yonipuM. rakSa ga. 1.5. yogya yo vi. rita vi. rAga vagaranuM viraje vi. yujI vi. rAjA mUpAna pu. nRpati muM. yogya hovuM yuga ga. 4.A. nRpa puM. rAjan puM. yoddho cotha puM. bhUbhuj puM. rakhaDavuM aga. 1.5. rAjI prasanna vi. raMgavuM. vAga. 10.5. rAjya rAMca na. racanA karavI ja ga. 10.5. rAta rAtri strI. vira rAtrI nizA strI. racavuM ga. 10.5. vRna rAma ane lakSmaNa rAmatakSmI ga. 6.5. pu. (rAma tasmA ) raTavuM rga. 1.5. rAmanI bahena zAntA strI. raDavuM dga. 1.5. rAMdhavuM padga. 1.u. raNa nA na. rAhu vagere koI eka pradaj. ratilAla tannAta . rIti rIti strI. ratnonI mAlA ratnamInA strI. | rIvAja rAti strI. (ratnAnAM nAnA) rucavuM ga. 1.A. ratha ratha . ruci zraddhA strI. ramata phrIDA strI. roga vyAdhi !. ramavuM ga. 1.A. zrI roga rahita nIga vi. ga. 1.5. rogI vyathita vi. rasoIo sUpuM. ropavuM mUnga. 10.5. rasto mA 5. ththA strI. roSa karavo 06 ga. 4.5. rahita vihIna vi. raiyata nA strI. 23
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ laI javuM nI ga. 1.3. laI levuM haiMga. 1.u. lakhavuM ttiv ga. 6.5. laDAI yuv strI. lalacAvuM tu ga. 4.5. lazkara vana na. lakSmaNa takSmaLa puM. lakSmI ramA strI. phana. lAkaDI lAkaDuM Ai na. lAkha takSa strI. na. saM. lAja tannA strI. lADavo mo puM. lAyaka yogya vi. lAMghavuM naTM ga. 1.A. lAMbA kALe cit a. lAMbo vakhata viram . lAvavuM A+nI ga. 1. u. lIMbaDo nimna puM. levuM +TM ga. 1.u. loka toja puM. loTavuM sud ga. 4.5. lopAI gaela trupta ( su+7 ) lopAI javuM tsuv ga. 4.5. lobha karavo tum ga. 4.5. lobhAeluM suvya ( su+7) lobhI paNa vi. | laMkA nagarI nA strI. laMgaDuM lagna vi. vaMdana karavuM va ga. 1.A. vaktA vatR vi. vakhata jata puM. vakhANavuM ratnAr ga. 1. A. vagara vicArIne asamIkSya a. (na samIkSya saM. bhU. kR.) vacana vacana na. vavat na. vacce madhya puM. na. vajra vajra puM. na. vadhavuM vRk ga. 1.A. v samy ga. 4. 5. vadhAre moTuM rIyam vi. ( guru+yam) varjavuMvanga. 10. 5. vin vaDa vada puM. varNa rUpa na. varNana karavuM van ga. 10.5. varNavavuM vaLuM ga. 10.5. vartana pati na. vartavuM nRt ga. 1.A. varSARtu varSA strI. (ba.va.) varasavuM vR ga. 1.5. varasAda vRSTi strI. parNaya puM. vAti puM. valaya na na. 13
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasavuM varga. 1.5.nivam | vidyArthI chAtra puM. vastra vatra na. vidyarthana puM. vahana karavuM. vaidga . 1.u. vidvAna prajJa puM. vahANa prava8 na. vinA vinA a. vahAluM priya vi. vipatti vipad strI. vahu vadhU strI. viparIta thavuM vi+sa+vat vahevuM vaddaga. 1.u. ga. 1.5. vaLI tu a. viparIta bolavuM vi+samUzvat vANI vI strI. ga. 1.5. vAta vAyu puM. viramavuM vimaram ga. 1.5. vAva vApI strI. viruddha thavuM. vi+sama+vad vAvavuM varga. 1. u.mUna ga. 1.5. ga. 10.5. vizAla vizAta vi. vAMchavuM vAMcchu ga. 1.5. vizvAsa vizvAsa chuM. vAMdaro pa pu. vIrapuM. viSNu viSNu puM. dariyuM. plavaGga puM. viSNunI strI mAM strI. vAsaNa mAi6na. viSNune mAnanAra vaiSNava paM. vagere mAri chuM. visarjana karavuM vi+rUna vipna vina . ga. 6.5. vicAravuM vinga. 10.5. visAmo levo vizraFga.4.5. vijaya pAmavo vini ga. vihAra karavo vi+hRga. 1.u. 1.A. vIra vIra puM. vijaLI vidyuta strI. viza viMzati strI, saM. vidyamAna hovuM vidga.4.A.| vRkSa pApa pu. vidyA vidA strI. vega ve . vidyAnI prApti vidAma paM. vepArI vaLi puM. (vidyAyA: mAmAma:) T velaDI natA strI. ra14
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaibhava Rddhi strI. vibhUti strI. | ziziratu zizira puM. vyaa729|| vyAkaraNa na. zikSA nigraha puM. vyASivANuM vyAdhita vi. zIuj zikSa ga. 1. mA. vyApAra vyApAra puM. zIrIte katham na. vyAsa saMkula vi. zuma zreyas na. zati zakti strI. bala na. || kim sarva. kim ma. sh||2j bhUSa. 10.5. | zUravIra zUra puM. shaa||24vo bhUe / .10.5. | zo 72vo zuc // . 1.5. za rAbheda bhUSita (bhUSa+ta)| zodhapuM mRga . 10.mA. zAgAre alaMkRta vi. | (mRgayate) zatru ripu puM. zatru puM. dviS puM. | zomavU zubh / . 1... ari puM. . rAj 1. 1.6. zatru4yagiri zatruJjaya puM. zomA 32vI bhUS sa. 10.5. sh29|| zaraNa na. zobhita alaMkRta vi.bhUSita vi. za2 4j zri . 1.6. zraddhA zraddhA strI. vizvAsa puM.. A+zri . 1.. shrm| zramaNa puM. za26 tu zarad strI. zrama pAmavo zram (zrAm) zarIra zarIra na. deha puM. .4.5. 23mAta Adi puM. zrAva zrAvaka puM. za2 nagara na. zrITinezva21va jina puM. zAthI kutas . zrI hemacandrAcArya zA bhATe kim ma. katham ma. zrIhemacandrAcArya puM. zAzvata zAzvata vi. zreSTha parama vi. vara puM. na. zAMta tharbu zam (zAm )4.5. sAdhu vi. sAra vi. zati kSamA strI. zAnti strI. saMgata saMgati strI. zatinAtha bhagavAna zAnti puM. sana sat puM. sAdhu puM. zipara zikhara na. satya satya na. 15
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadAcAra gIta na. sabhA samA strI. samagra sattta vi. samaya vAta puM. samartha prabhu puM. kSama vi. samartha thavuM pra+mU ga. 1.5. samasta nRtna vi. samudAya sa puM. sarvajagata sarvanAt na. samudra vAridhi puM. nananidhi puM. sAdhu sAdhu chuM. zramaLa puM. sAdhvI AryAM strI. abhyi puM. samuM sama vi. samUha mAra puM. rAzi puM. samRddha thavuM sa+tram ga.4.5. sarakavuM TM ga. 1.5. sarakhuM sama vi. anurUpa vi. sarajavuM mRt ga. 6.5. saralA nAmanI bAI sattA strI. sarjana karavuM sR ga. 6.5. sarpa muna'puM. sarva sarva sarva. (sarva ce tattvAa) sarva ThekANe sarvatra a. sAMbhaLanAra strotR vi. sAgara samudra puM. sAcavavuM rahyu ga. 1.5. sAcuM satya na. sAMcoragAma satyapura na. sATha TistrI. saM. savAra pramAta na. prAra. saLagavuM vIr ga. 4.A. sAMkaLa zuddhustA strI. sAMja proSa puM. 216 sAta saman saM. sAthe sajja a. yuttta vi. sAntyana karavuMmArga.10.5. sApa sarva puM. sAme puras a. sArabhUta vastu tattva na. sArI rIte samyak a. sArI rIte jovuM sam+s ga. 1.A. sAruM zomana vi. sAvi. varavi. prazasya vi. sAdhu vi. suSu a. suravi. | sArUM kAma mukhya na. sArUM mAna saMmAna puM. sAro putra suputra puM. sasaro zvazura puM. sAsu krU strI. siMcavuMsiy(sic)ga.6.3.
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ siMha siMha puM. sobata saGga puM. sambandha puM. siddha thaj sidh / . 4.5. saGgati strI. siddha2%81 21% siddharAja puM. so201za saurASTra puM. (4.4.) siddhakSetra zatruJjaya puM. saM32 vyasana na. sIttera saptati strI. saM. saMdhyA vinAnu asaMkhyeya vi. sImA sIman strI. saMtoSa pAbhavo tuS 1. 4.5. suMdhavAne AghrAtum hai. hanta. saMtoSa pAmela tuSTa (tuS+ta) suM62 manohara vi. saMpatti saMpad strI. suMdara strI tanvaGgI strI. saMbhAra smR . 1.5. subu zuS. 4.5. saMbhAvurakSa. 1.5. suI jAu zuSkavRkSa puM. saMskRta bhASA saMskRta na. (zuSkazcAsau vRkSazca) saMskRtabhASA strI. supano hetu sukhArtha puM. sthAna nilaya puM. Ayatana na. (sukhasya arthaH) Aspada na. supi surabhi vi. sthira sthira vi. suteguM supta vi. sthira 23jsthA (tiSTha). 1.5. sUrya bhAnu puM. ravi puM. sparza sparza puM. pataGgapuM. sparza 42vo spRz / .6.5. sevaj bhaj 1. 1. 6. spRhA 42vI spRh / . 10.5. sev ga. 1. mA. spRha vagaranu niHspRhavi. sevA 12vI zri. 1. 6. 92 sphura ga. 6.5. A+zri . 1.7. sma29 2j smR . 1.5. sev A. 1. mA. sma25 439 smRta (smRti) so zata puM. na. saM. strI aGganA strI. abalAstrI. sonAmahora niSka puM. yoSit strI. nArI strI. sonu suvarNa na. hiraNya na. mahilA strI. dAra'. (pa.pa.) kAJcana na. | svatana jJAti puM. 21.
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ svapna svapna puM. hAya pANi puM. hasta puM. svabhAva dharma puM. nisarga puM. bAhupuM. svabhAva puM. carita na. hAthI gaja puM. sva35 rUpa na. 2 parAbhava puM. svarga svarga puM. hArIxj parA ji . 1. mA. svA sevo svAd A. 1.mA. hasata avasthA strI. svAmI svAmin puM. ritArI pathya vi. ut hata vi. hIna hIna vi. umeza satata vi. nitya vi. ma 42vo Adiz.6.6. sarvadA sa. eM asmad sarva. bhezana zAzvata vi. hRya hRdaya na. 2 sahastra na. puM. saM. Detu kAraNa na. hathiyAra praharaNa na. yuM hRdaya na. 46 sIman strI. DoziyAra kuzalavi. pravINa vi. para ati sa. Doha adhara puM. hama adhunA sa. Doj bhU. 1.5. as / . 4291 mRga puM. 2.5. vRt . 1.mA. 4291 72j ha. 1.3. vid .4.mA. 2qj abhi+bhUga. 1. mA. kSamA kSamA strI. varSAbhavo mud A. 1. mA. kSamA 42vI kSam (kSAm) esaI hIna vi. nIca vi. .4.5. laghu vi. kSaya pAbhavo kSi. 1.5. Dave atha ma. kSaya pAmela kSINa( kSiAta) sahas . 1.5. kssaae| thaeNkSi . 4.5. hastinApura hastinApura na. kSola pAvo kSubh / . 4.5. ho om . | zAna jJAna na. vidyA strI. 218
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddha- hemacandra - zabdA'nuzAsana-sUtrANi 12 paJcako varga: pR. 5 13 Adya - dvitIya-za-Sa- sA aghoSAH pR. 6 14 anyo ghoSavAn pR. 6 15 ya ra la vA antasthA: 1 prathamo adhyAyaH 1 pAdaH saMjJA 1 arham pR. 2+ 2 siddhiH syAdvAdAt pR. 2 3 lokAt pR. 2 4 audantAH svarAH pR. 3 hUsva 5 eka- dvi-tri- mAtrA - dIrgha pR. 8 pR. 4 pR. 4 7 lRdantAH samAnA: 8 e ai o au sandhyakSaram pR. 4 9 aM aH anusvAravisaga - plutAH 6 anavarNA nAmI pR. 3 10 kA''dirvyaJjanam pR. 3 11 a - paJcamA'ntastho dhuT X pR. 5 16 aM a: ka- ( pa-za Sa -sAH ziT pR. 6 17 tulya-sthAnA''sya prayatnaH svaH pR. 9 18 syaujasamauzas TA - bhyAm bhisGebhyAmbhyas GasibhyAmbhyasGasosA''m Dayos-supAM trayI trayI prathamA''diH 16x pR. 6 OM A aMka vyAkaraNanA sUtrono naMbara jaNAve che. + A aMka pRSThano naMbara jaNAve che. A aMka pAThano naMbara jaNAve che. 19 styAdirvibhaktiH 16, 1 19
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1-2 18-2 20 tadantaM padam 16-1, 12 aidaut sandhyakSaraiH 17-1 2-4* 21 ivarNA''derasve svare - 21 nAma sida'-ya-vyaJjane | ya-va-ra-lam 26-7 34-1 23 edaito'yA''y 8-2 26 sa-vizeSaNamA''khyAtaM 24 odauto'vA''v 8-2 vAkyam 51-1 27 edotaH padAnte'sya luk 27 adhAtu-vibhakti-vAkyama | -'rthavannAma pR. 12/ 34 IdUded dvivacanam 21-3 28 zi ghuT 40-4 / 3 pAda: vyaMnasaMdhi 29 puM-striyoH syamau-jas / 1 tRtIyasya paJcame 25-4 40-3 2 pratyaye ca50-10 30 svarA''dayo'vyayam 16] 3 tato hazcaturthaH 41-4 31 cA''dayo'sattve 27-3/ 4 prathamAda'dhuTi zazcha: 34 vat-tasyAm 46-11 32-3 35 ktvA-tuma'm 33-4 5 ra: ka-kha-paphayo: kax 37 a-prayogIt 36-1 pau pR. 6 TIpa 2 pAdaH svarasaMghi | 6 zaSase zaSasaM vA 18-4 1 samAnAnAM tena dIrghaH 7 ca-Ta-te sa-dvitIye 105 17-3 8 no 'prazAno 'nusvArA6 avarNasye-varNA''dinai- | 'nunAsikau ca pUrvasyA dodaral 15-2 'dhuT pare 20-5 * mA manu pA6 mane niyama 9||ve che. 20.
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1-4 14 tau mumo vyaJjane svau 6-1, 60 tavargasyaz-ca-varga-e-Ta20 ato'ti ro ruH 18-1 vargAbhyAM yoge caTa-vargoM 21 ghoSavati 18-30 32-1 22 avarNa bho bhago'ghola- | 61 sasya za-Sau 48-4 ga'sandhiH 19-1 63 padAntAT TavargAda'nAm pR. 128 TIpa __ nagarI-navateH 48-5 24 svare vA 19-3 50-9 27 husvAd GNa no dve 65 li lau 32-2 31-5 4 pAda: - 40 ziD-he 'nusvAraH 46-7 | 1 ata AH syAdau jas41 ro re lug dIrghazcA'di- | bhyAm-ye dutaH 37-6 17-2, 23-1, 24-1 46 etadazca vyaJjane 'nag- | 2 bhisa ais 23 / naJ-samAse 35-3 4 ed bahu-s-bhosi 50 aghoSe prathamo'ziTaH / 24-2, 26-2 25-2 | 5 TA-Dasorinasyau 23,26 51 virAme vA 25-3/6 De-DasyoryA''tau 52 na sandhiH 18-6, 24, 25 53 raH padAnte visargastayoH / 7 sarvA''deH smai smAtau 35 3-2 8 De: smin 57 a-roH supi raH 35 50-3 9 jasa iH 221
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1-4 1-4 15 a-varNasyA''ma: sAm 3538 tRsvasR-napta-neSTa17 Apo GitAM yai yAs / tvaSTa-kSattR-hotR-potR yAs yAm 28 prazAstro ghuTyAra 49-3 18 sarvA''de rDas-pUrvAH 36 39 ar Dau ca 41-1 19 Tausyet 28-2 41 husvasya guNaH 37-4 20 autA 28-1 42 edA''paH 28-3 21 iduto'strerIdUt 37-1 | 43 nityadina-dvi-svarA'22 jasyedot 37-2 mbA'rthasya husvaH 39-1 23 Dityaditi 37-3 pR. 134 TIpa 24 TaH puMsi nA 37 | 44 adetaH syamorluk 27 25 Gi Dau~ 37 | 45 dIrgha-jhyA''b vyaJjanAt 28 striyA DitAM vA dai dAs | se: 28, 34, 39 dAs dAm 39 | 46 samAnAda'mo'taH 20, 29 strIdUtaH 39 28, 37, 39 32 hUsvA''pazca 26, 28, 47 dI? nAmya'tisRcatasR 37, 39, 49 __ --ra: 26-150-5 33 saMkhyAnAM ra--NAm 50 48 nu rvA 49-2 34 strayaH 38-2 | 49 zaso'tA, sazca naH puMsi 35 edodbhyAM Gasi-Gasora: / 20-1 52 vA'STana AH syAdau 37 Rto Dur 49 50-7 / | 53 aSTa aurjaszaso:50-8 37 222
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1-4 2-1 54 Dati-S-NaH saMkhyAyA lup 2 dvitIyo'dhyAyaH 1 pAdaH nAma56 55 napuMsakasya ziH 211 tri-caturastisR-catasR 56 aurIH 21 myAdau 50-1 57 ataH syamo'm 21 | 2 Rto ra: svare'ni 50-8 59 ana'to lup 34, 21 padAd yuga-vibhaktyaika38, 49 vAkye vas-nasau bahutve 61 nAmino luga vA 38-2 51-2 64 anA''m svare no'ntaH 22 dvitve vAmnau 51-2 38-1 23 De-DasA te me 51-2 65 svarAcchau 21-1 24 amA tvA mA 51-2 66 dhuTAM prAk 34-2 31 nityama'nvA''deze51-3 70 RduditaH 40-5 33 tyadAmenadetado dvitIyA82 vAH zeSe 50-2 ___ dausyavRttyante 51-4 84 Rduzanas purudaMzo-'ne- | 34 idamaH 51-4 hasazca se auH 49 40 kimaH kas-tasAdau ca 85 ni dIrghaH 47-1 35-1 86 ns-mahatoH 46-6 41 A-DheraH 35-1 87 in han pUSA'ryamNaH 42 taH sau saH 35-2 zi-syoH 47-8 72 so ruH 3-1 90 a-bhvAdera'tvasaH sau 76 dhuTastRtIyaH 25-1 45-2,48-1 23
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-1 86 ca-ja: ka- gam 48-2 40-6 89 padasya 99 nAmno no 'na'hnaH 47-2 92 nA''mantrye 93 klIbe vA 94 mA varNA'ntopA'ntA 47-5 47-6 paJcama-vargAnmato moM vaH 46-9 108 ano - sya 109 I - Gau vA 111 na va-manta-saMyogAt 47-7 113 luga - 'syA-detyapade 4-1 114 DityantyasvarA''deH 116 zya- zavaH 40-8 ra4 47-3 47-4 36-2 115 avarNAda-'zno 'nto vA turIDayoH 40-8 2-2 2 pAda: / 25 vilati 2 svatantraH kartA 20-4 3 karturvyApyaM karma 20-3 24 sAdhakatamaM karaNam 1 23-3 25 karmA - 'bhipreyaH saMpra dAnam 24-4 26 spRhe rvyApyaM vA 34-3 27 krud druherSyA - sUyA - 'thai ryaM prati kopaH 34-4 28 nopasargAd krud-druhA 34-5 29 apAye - vadhira - 'pA 25- 6 dAnam 30 kriyA - ''zrayasyA-ssdhAro'dhikaraNam 26-6 31 nAmnaH prathamaika-dvi-bahau 17-5 32 Amantrye 27-1
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-2 2-2/2-3 33 gauNAtsamayA-nikaSA- |72 yataH pratinidhi-pratidAne hA-dhiga-'ntarA-'ntareNA-1 loNA- pratinA pratinA 29-3 'ti-yena tenai ddhitIyA 77 guNAda-'striyAM navA 36-4 29-5 40 karmaNi 20-281 zeSe 26-4 41 kriyAvizeSaNAt 36-395 saptamyadhikaraNe 26-5 44 hetu-kartR karaNetthaMbhUta- |106 yadbhAvo bhAva-lakSaNam lakSaNe 23-2 40-9 29-4, 30-8 108 SaSThI vA-'nA''dare 45 sahArthe 23-4] 40-10 46 yadbhedaistadvadA-''khyA 109 saptamI cA-'vibhAge 38-3 nirdhAraNe 45-7 47 kRtA''dyaiH 42-5/115 vinA te tRtIyA ca 53 caturthI 24-3 | 25-7 54 tAdarthya 24-5 116 tulyAGkastRtIyA-SaSThyau 55 ruci kRpyartha-dhAribhiH / 38-4 preya-vikArottamaNeSu |124 gurAvekazca 32-4 34-6 3 pAdaH Sa bhane Na vipi 68 zaktArtha-vaSaD-namaH / 15 nAmyantasthA-ka-vargAtpa svasti-svAhA-svadhAbhiH dA'ntaH kRtasya saH 24-6 ziD-nA'ntare'pi 69 paJcamya-'pAdAne 25-5| 26-3, 48-3 25
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-4/3-1 3-1/3-2 63-S-R-varNAnno Na |22 ekA'rthaM cA'nekaM ca ekapade'nantyasyA :la-ca-Ta-ta-varga-za- 24 sahastena 44-2 sA'ntare 21-2 |39 vibhakti-samIpa-samRddhi 4 pAdaH strI-pratyaya vyUddhyarthA'bhAvA'tyayA1 striyAM n-Rto-'sva- / saMprati pazcAt-krama khyAsrA''derDIH 47-9 ti-yugapat-sadRksampat 49-4 sAkalyA'nte 'vyayam 2 adhAtUdRditaH 40-7 44-4 14 mnH| 47-9|42 gati-kvanyastatpuruSaH 18 At 28-4 43-4 35 svarAduto guNAda'kharoH 51 naJ 43-6 39-2|76 SaSTyayatnAccheSe 43-5 3 tRtIyo'dhyAyaH |96 vizeSaNaM vizeSyeNaikArthaM 1 pAdaH samAsa karmadhArayazca 43-9 1 dhAtoH pUjA'rtha-svati |117 cA'rthe dvandvaH sahoktau gatA'rthA'dhi-paryatikramA 43-3 'rthA'tivarjaH prAdirupasargaH 2 pAdaH samAsa-vipi prAk ca 29-12 amavyayI-bhAvasyA'to'18 nAma nAmnaikArthye samAso | paJcamyAH 44-5 bahulam 43-17 avyayasya 16-2 18 aikAyeM pR. 136 TIpa 226
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3-3 43-7 124 naJa't 129 an svare 43-8 143 sahasya so'nyArthe 44- 3 8 154 anaJaH ktvo yap 33-3 3 pAdaH - DiyApaha 1 vRddhirA - ''raidaut 13-2 guNo'redot 2 7-2 3 kriyA - 'rtho dhAtuH pR. 12 9 4 na prA''dira' pratyayaH 31-2 6 vartamAnA-tiv tas anti, siv thas tha, miv vas masU, te Ate ante, se Athe dhve, e vahe mahe 1, 15 7 saptamI - yAt yAtAm yus, yAs yAtam yAta, yAm yAvayAma, ItaIyAtAm Iran, IthAs IthAyAm 10 17 18 19 3-3 Idhvam, I Ivahi 41 Imahi paJcamI-tuv tAm antu, hi tam ta, Aniv Avav Amav, tAm AtAm antAm, sva AthAm dhvam, aiv Avahaiv Amahaiv hyastanI - div tAm an 42 siv tam ta, amv vama, ta AtAm anta, thAs AthAm dhvam, i vahi mahi 31, 32 etAH zitaH 1, 15, 31 32, 41, 42, trINi trINyanya- yuSma dasmadi 1 eka dvi- bahuSu 1 navA''dyAni zatR-kvasU ca parasmaipadam 1 20 parANi kAnA''nazau cA''tmanepadam 15 227
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3-4/4-2 4-3/4-4/5-1 21 tatsApyA'nA''pyAtkarma- 3 pAdaH jiyA56 bhAvekRtya-kta-khala'rthAzca 1 nAmino guNo'kGiti 8-1 30-4, 30-5, 33-5 2 laghorupAntyasya 7-1 33-6, 45- 4 50 miti 13-1 28 parA-ve : 29-3 |51 nAmino '-kali hale: 105vyA'''G pare ramaH | 13-1 29-3 |82 ataH 13-3 4 pAdaH BiALLE 8 3 Nera-'niTi 30-7 17 curAdibhyo Nic 11-1/ 4 pAdaH yiA56 70 kyaH ziti 39-6 /29 aD dhAtorA''di hya71 kartaryana'dbhayaH zava-2 stanyAM cA'mAGA 31-1 72 divAdeH zyaH 9-1 |31 svarAdestAsu 31-3 81 tudAdeH zaH 10-1 |113hasvasya taH pitkRti / 4 caturtho'dhyAyaH / 2 pAdaH uiyApa |114ato ma Ane 40-2 113mavyasyAH 2-3 | 5 paJcamo'dhyAyaH 119AziSi tu-hyos tAtaG 1 pAdaH pRnta 42-3 |1 A-tumo'-tyAdiH kRt 121AtAmA''te AthAmA''the | __ AdiH 15, 32, 42 |11 gatyarthA'-karmaka-piba122yaH saptamyA: 41 bhuje: 33-7 123yAmyusoriyamiyusau 47 te kRtyAH 45-3 28 33-1
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5-2/5-3/5-4 6-1/7-1/7-2/7-3/7-4 147 kta-ktavatU 33-5, |38 AziSyAzI:-paJcamyau 33-6, 33-7, 45-1| 42-2 2-pAdaH pRhanta |47 prAkkAle 33-3 7 ana'dyatane hyastanI31-4, 6 SaSTho'dhyAyaH 19 sati 2-5 | 1 pAdaH taddhita 20 zatrA''nazAveSyati tu |1 taddhito'NA''di:46-1 sa-syau 40-1 / 7 saptamo'dhyAyaH 3 pAdaH inta 1 pAdaH taddhita 13 kriyAyAM kriyA'rthAyAM |52 syAderive 46-10 tum Nakac bhaviSyantI |55 bhAve tva-tal 46-12 33-2 | 2 pAdaH taddhita 4 pAdaH hanta 1 tada'syA'styasminniti 22 saMbhAvane'lama'rthe tada' | matuH 46-8 rthAnuktau 41-3 3 pAdaH taddhita 25 vaya'ti hetu-phale41-25 prakRSTe tamapa 46-2 vidhi-nimantraNA''mantra-6 dvayo vibhajye ca tarapa NA'dhISTa-saMprazna-prArthane 46-3 41-1, 42-4/9 guNAGgAd veSTheyasU 46-4 29 praiSA'nujJA'vasare kRtya- | 4 pAdaH taddhita-vipi paJcamyau 42-134 prazasyasya zraH 46-5 35 zaktArhe kRtyAzca45-5 229
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina dharmane samajavA mATe saMskRta bhASAnI agatyatA jaina dharmanA be aMga che, samyajJAna ane samyaphakriyA. samyajJAna mATe pistAlIza Agamo-dvAdazAMgI,cauda pUrva vagere ane tenI pachI racAyelA mahAna graMtho paikI tattvArthasUtra, sanmatitarka vagere vagere graMtho che. ane dareka viSayanA paNa judA judA ghaNA prakaraNa graMtho che ane kriyA vividha prakAranI aneka kriyAo che. aneka prakAranA anuSThAno paNa kriyAomAM ja samAveza pAme che. A badhI kriyAo, anuSThAno ane AcAro paNa samyajJAnane pragaTa karavA mATenA ja che. | vihita kriyAo-anuSThAno aneka prakAranA che-namaskAra mahAmaMtranuM smaraNa, caityavaMdana, prabhudarzana, guruvaMdana, pauSadha pratikramaNa-sAmAyika, vrato, cAritra grahaNa, vyAkhyAna, vyAkhyAna zravaNa, paccakakhANa, aneka prakAranAvidhipUrvakanA tapo, aSTArtika mahotsavo, pUjAo, pUjano, zAMtisnAtra, snAtrapUjA, prabhunI aMgapUjA, aSTaprakArI pUjA, aMgaracanA, ujamaNA, upadhAna, yogohana, AcAryapada vagere padapradAno, pratiSThA, aMjanazalAkA, caityanirmANa, pratimA bharAvavI. graMtho lakhavA-lakhAvavA-chapAvavA navA racavA-racAvavA bhaNavA-bhaNAvavA vagere che. jaina zAsananI pratyeka kriyA ane tenI vidhio-vidhAno saMskRta prAkRta bhASAmaya che. ane ema kahIe to paNa cAle ke - jema lokazAsana atyAre aMgrejI ke hindI bhASAmAM cAle che. tema jaina zAsana-saMskRta, prAkRta kemAgadhI bhASAmAM cAle che. pratyeka kriyAnAsUtro saMskRta ke prAkRta bhASAmAM che. jema jJAnanA graMtho pistAlIza Agamo dvAdazAMgI, cauda pUrvo, tattvArtha sUtra, sammatitarka, pratikramaNa sUtro 263
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ vagere saMskRta ke prAkRta bhASAmAM che tema kriyAo ane vidhi-vidhAno paNa saMskRta ke prAkRta bhASAmAM che. lokazAsana artha ane kAma pradhAna che, ane jainazAsana dharma ane mokSa pradhAna che. lokazAsanamAM jIvanAra artha ane kAma mATe te te bhASAo hindI-aMgrejI vagere zIkhe che ane zIkhave che tema jainazAsanamAM jIvanAre dharma ane mokSanI ArAdhanA mATe jaina zAsananI vahivaTI bhASA saMskRta ane prAkRta zIkhavA-zIkhavavI joIe. pratyeka kriyAo ane tenI vidhio ane vidhAno karavAmAM Ave che, karanAra kare che ane karAve che, paNa e kriyAnA sUtro, vidhinA Adeza sUtro vagere to saMskRta-prAkRta bhASAmaya che, to tene samajavA ke zuddha uccArathI bolavA, te te bhASAjJAnanI gurunizrAe atyaMta agatyatA che. saMskRta ane prAkRta bhASAnuM jJAna e mATe paNa agatyanuM che ke-dharmanA grantho ane dhArmika kriyAonI vidhio azuddhinA mArge na cAlI jAya eTale ke temAM pravezatI azuddhione rokavA mATe te te bhASAonA jJAnanI atyaMta AvazyakatA che. pratikramaNa bhaNAvanAra ke karanAra, zAMtisnAtra bhaNAvanAra ka karanAra, evI rIte dareka anuSThAno karanAra-karAvanAra saMskRta ke prAkRta bhASAnuM jJAna na dharAvato hoya to tenA mULa Azayane-marmane te samajI zakto nathI-eTale ke A sUtra, A zloka, A Adeza zuM kahevA mAge che? kyA AzayathI kayA bhAvathI? A kriyAo karavAnI che? tenuM jJAna dUra rahe che eTale ke-saMskRta-prAkRta bhASAnA anabhijJa-nahi jANanArA dvArA thatI kriyAo-vidhiokriyArUpe rahe che-jJAnarUpe thatI nathI. eTale dareka kriyAo ane vidhione jJAna svarUpe banAvavA saMskRta ane prAkRtabhASA jJAnanI Avazyaka jarUra che. Avazyako jema Avazyaka che, avazya karavAnA che, tema 264
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenA sUtronI bhASA saMskRta ke prAkRta bhASA paNa Avazyaka che-avazya zIkhavAnI che. saMskRta prAkRta bhASAne samajanAra varga te te sUtro zloko vagere viziSTa uccArapUrvaka bolI zakaze, anyathA tenA uccAromAM paNa maMdatA ane azuddhio rahevAnI saMbhAvanA che. pratyeka jaine A jaina bhASAo ochAvattA aMze zIkhavI ja joie. jainadharmanA grantho vipula pramANamAM che, vipula pramANamAM lakhAyela bhaMDAromAM che. tene ukelavA mATe saMskRta prApta bhASA jJAnanI AvazyakatA to anekagaNI che-te te bhASAnA jJAna vinA pATho meLavavA-zuddha tAravavA muzkela che. temaja zuddha saMzodhana pUrvakanuM chapAvavuM muzkela che. Ama saMskRta prAkRta bhASAnA jJAna vinA jaina dharmanA graMthonuM jJAna meLavavuM ane rakSaNa karavuM. temaja kriyA tathA vidhionuM jJAna meLavavuM ane rakSaNa karavuM azakya prAya che, eTale ke jo te te bhASAnuM jJAna nahoyato jJAna ane kriyAe bannemAM pravezatI azuddhio ane ebannenAM granthomAM chapAtIazuddhio vadhatI jAya paNa ochI na thAya eTale te te bhASAnA jJAna vinA tenuM rakSaNa paNa thaI zakatuM nathI. je jainazAsanano amUlya vAraso che, jenA dvArA AtmAne zuddha karavo che, karmathI mukta karavo che-mokSa meLavavo che te sAdhana paNa teTaluM ja zuddha hovuM joIe-zuddha rAkhavuM joie-tenI zuddhinuM rakSaNa karavuM joIe. te viSayanI upekSA calAvI levAya nahi. A mATe-A udezathI zrI caturvidha saMghamAM saMskRta-prAkRta bhASA jJAnanI agatyatA mUlathI-pAyAmAM jarUrI che, eTale ke tenuM paThanapAThana mULamAM-pAyAmAM hovuM joIe. ane saMskRta-prAkRta bhASA jJAnane sArI rIte jANanAro varga taiyAra thavo joie. saMskRta-prAkRta bhASAne sArI rIte jANanAra-tenI maulika paribhASAmAM tene jANanAra 265
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNavarga ApaNA jJAnavArasAne, vidhivArasAne zuddha svarUpamAM rAkhI TakAvI zakaze tevI rIte ApaNI kriyA-vidhione paNa zuddha svarUpamAM rAkhI TakAvI zakaze ane evI rIte zrAvaka varga paNa saMskRtaprAkRta bhASAne jANanAra hoya to temanA dvArA thatAM saMzodhano, prakAzano, granthonuM paThana-pAThana, vidhividhAno, kriyAnuSThAno mULa svarUpamAM TakI rahe ane mULa udezane sparzI zake eTale saMskRta-prAkRta bhASA jJAnane dharAvanAra varga zAsananA jJAna ane kriyA vArasAne tenA mULa svarUpamAM ane mULa udezamAM samajavA ane TakAvI rAkhavA mATe ghaNo jarUrI che, ane te mATe saMskRta bhASA jJAnanI agatyanI jarUra che, saMskRta dvArA prAkRta jANI zakAya che mATe saMskRtanI agatyatA prathama che. zivalAla nemacaMda zAha saMskRta bhaNavuM zA mATe ane kevI rIte? saMskRta bhASAnI agatyatA pUrvanA lekhamAM sArI rIte pratipAdita karela che. have saMskRta bhaNavuM zA mATe? ane kevI rIte? e viSe ahiM pratipAdana karavAmAM Ave che. saMskRtabhASA ghaNI kaThIna che ema mAnavAnI jarUra nathI saMskRtabhASA paNa eka bhASA che. ane teno vyavahAramAM paNa ghaNI vakhata upayoga karavAmAM Avelo che. ghaNA dezomAM te rASTrabhASA tarIke paNa vaparAtI hatI. paNa iMglIza bhASAno pracAra thayo eTale e bhASA sadaMtara baMdha jevI thaI gaI che. mAtra zAstra jANavA mATe keTalAka bhaNatA rahyA che. kharI rIte to dareka zAstro jANavA mATe saMskRtabhASAnI agatyatA pUrepUrI che ane te mATe pUrve saMskRta bhASAnI mukhyatA hatI ane loko tene sArI rIte bhaNatAM gaNatAM hatA. ane rAjazAsana paNa e ja bhASAmAM cAlatuM hatuM. rAjazAsana ane dharmazAsana judu na hatuM. 266
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ mukhyapaNe saMskRta zIkhavA mATe saMskRta vyAkaraNa che ane te kalikAla sarvajJa zrImad hemacandrAcAryanuM prasiddha che. te pUrve bIjA vyAkaraNo prasiddha hatAM te badhAMne tapAsI joI siddhahema nAmanuM vyAkaraNa teozrIe saraLamAM saraLa banAvyuM che. tyAra pachI vyAkaraNa banAvavAno koIe prayatna karyo nathI kemake te saraLa che ane sugamatAthI grAhya che. ane tenAM dareka aMgo teozrIe ja banAvyAM che. evuM kAma karanAra tyAra pahelAM ke pachI koI vidvAnuM hamaNAM hamaNAM thayo ja nathI. saMskRtabhASA eTale zuddha bhASA, saMskRta bhASAnA zabdo, zabdo kahevAya che. te sivAyanA zabdo, apazabdo che-apabhraMza zabdo kahevAya che. jagatamAM pahelethI ja zuddha zabdonA uccAro ane apazabdonAazuddha zabdonA uccAro cAlyA ja Ave che. eTale banne zabdo pahelethI ja che. emAM apazabdo vadhatA rahe e svAbhAvika che. zuddha zabdo to je che te ja che, te ochA thavA svAbhAvika che. je loko ziSTa purUSo che temanI bhASAmAM zuddha zabdo rahyA chehatA, e zuddha zabdo anaMtA che, te zabda ekeka samajAvatAM pAra na Ave mATe vakhata upara vyAkaraNanI racanA thaI ane vyAkaraNa dvArA eka sAmaTA aneka zabdo niyama dvArA samajAvI zakAya ane zuddha zabdone samajavA mATe vyAkaraNa dvArA samajavA e ja saraLa upAya che. 2. 1 di zabda vadavoDapabliA : I 2. pratipadapATho'namyupAya: zabdAnAM pratipattau, teSAmAnantyAt / 3. tasmAtzabdopadeze'lpopAyarUpatvAtsAmAnyavizeSavallakSaNameva vaktavyam 2-2-3 vRyAsa: . 26)
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ eTale vyAkaraNa e zuddha zabdono bhaMDAra che, je zabdo zAstromAM vaparAya che te badhA ja zabdo vyAkaraNAM batAvelA che. arthAt sarva zAstrono samAveza vyAkaraNamAM che ema kahevuM e vadhAre ucita che. lIlAvatIkAra gaNitajJa bhAskarAcArya kahe che ke je mANasa vedanA mukharUpa sarasvatInA ghara-vyAkaraNane jANe che te mANasa vedane paNa jANe che to anya bIjA zAstrone kema na jANe, mATe prathama ene-vyAkaraNane bhaNIne buddhimAna puruSa bIjA zAstronA zravaNano adhikArI thAya che.' dareka zAstrone sAMbhaLavA, bhaNavA-gaNavA-bolavAno adhikAra vyAkaraNazAstra bhaNyA vinA maLato nathI. ATalo bhAra zAstrajJoe vyAkaraNa bhaNavA para mukyo che te barAbara ja che. kemake vyAkaraNa vinA arthano mahA anartha thaI jAya eTalA mATe eka vidvAne potAnA putrane hitazikSA ApatAM kahyuM che ke putratuM bahu na bhaNe to paNa vyAkaraNa bhaNa, kemakesvajana-saMbaMdhI, zvajana-kutaro, sakala-saMpUrNa, zakala-TUkaDo, sakRtaekavAra, zakRta-viSThA, Avo arthano, (bolatAM AvaDe to) anartha na thAya, mATe tuM vyAkaraNa bhaNa! 1. yo veda-vadanaM sadanaM hi samyaga, brAjhyAH sa vedamapi veda kimanyazAstram / yasmAdataH prathamametadadhItya dhImAn , zAstrAntarasya bhavati zravaNe'dhikArI / / 2. yadyapi nAdhISe bahu tadapi paTha putra ! vyAkaraNam / svajanaH zvajano mA bhUt sakalaM zakalaM sakRt zakRt / / 268
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstrajJoe vyAkaraNane mokSanuM aMga kahyuM che. vyAkaraNathI padanI siddhi thAya che. padanI siddhithI arthano nirNaya thAya che, arthathI tattvajJAna thAya che ane tattvajJAnathI paraMparAe mokSa thAya che-mukti maLe che. 3 - vyAkaraNa che e mokSa pAmavAnuM parama sAdhana che, eTalA mATe AcArya bhagavAn zrImad hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAja vyAkaraNanI zarUAtamAM ja pharamAve che ke - zabdAnuzAsana eTale vyAkaraNa ane vyAkaraNa eTale zabdAnuzAsana-zabdone kahevA, zabdAnuzAsanano viSaya sAdhu-zuddha zabdone kahevA e che, eTalA zabdAnuzAsananuM prayojana zuddha zabdone kahevA e che, zuddha zabdothI samyajJAna thAya che, e anantara prayojana che ane samyajJAna dvArA mokSa thAya che e parampara prayojana che. 4 zuddha zabdonA prayogathI samyajJAna thAya che ane samyajJAnathI mokSa thAya che mATe A zabdAnuzAsana-vyAkaraNano AraMbha-racanA karAya che. 5 zAstro badhA zabdarUpa che. eTale prathama zuddha zabdone jaNAvanAra zabdAnuzAsanano abhyAsa karavo ja paDe, te vinA zAstrajJA thavAya ja nahi. zabdonI vyutpatti-prayoga teno dhAtu jANyA vinA 3. vyAkaraNAtpadasiddhiH padasiddhararthanirNayo bhavati / arthAttattvajJAnaM tattvajJAnAtparaM zreyaH // asAdhutvanirmuktAnAM zabdAnAM prayukteH samyagjJAnalakSaNA siddhirbhavati, zabdAnuzAsanasya sAdhavaH zabdA abhidheyAH, yamarthamadhikRtya pravartate tatprayojanam iti samyagjJAnamanantaraM prayojanam taddvAreNa ca niHzreyasaM paramiti / tasmAt samyagjJAnaniHzreyasaprayojanaM shbdaanushaasnmaarbhyte| 2-1-2 vRdAsa; 269 >>
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya nahi ane te vinA zabdanuM jJAna thAya nahi, A badhuM vyAkaraNazabdAnuzAsana samajAve che, te samajyA vinA-zabdano marma jANyA vinA AgaLa kevI rIte vadhI zakAya? prathama zabdano zakya-vAcya artha jANyA vinA, lakSya ane vyaMgya arthamAM AgaLa kevI rIte vadhaze zakAya, mATe prathama zabdajJAna mATe zabdAnuzAsanano abhyAsa karavo joie, jenA dvArAe tattvajJAna-samyajJAna ane pachI mokSa thAya che e hakIkata che. nyAyazAstra bhaNavuM hoya to vyAkaraNa prathama bhaNavuM ja joIe ane vyAkaraNa bhaNyA pachI ja nyAya zAstra bhaNI zakAya che. ema teoe kaheluM ja che. eTale vyAkaraNa-zabdAnuzAsana vinA zAstrajJa thaI zakAtuM nathI ane zAstranA jJAna vinA siddhAnto samajI zakAtAM nathI, anuSThAnomAM rasa utpanna thato nathI-zuddhi AvatI nathI. mATe vyAkaraNa bhaNavuM joIe. buddhimAna mANase avazya vyAkaraNa bhaNavuM joIe. vyAkaraNanI upekSA thAya ja nahi. alpa buddhivALAe be ke traNa pravezikAo karavAthI-ochAmAM ochI be pravezikAo karavAthI vyAkaraNano abhyAsa sahelo-saraLa thaI jAya che. vyAkaraNamAM sarvazreSTha vyAkaraNa siddhahema' che ane tene AdhAre racAyelI haima pravezikAo, siddhahema vyAkaraNanI prAthamika bhUmikA che. vyAkaraNa na karI zakanAra vidyArthI haimasaMskRta pravezikAnA traNa bhAga kare to ene vyAkaraNano AsvAda Ave che ane saraLatAthI sArI rIte saMskRtabhASA zIkhI zake che. saMskRtabhASA kaThIna che evuM manamAMthI kADhI nAkhavuM ane saMskRta bhASA zIkhavA prAraMbha karavo. dhIme dhIme paNa tenA saMskAro paDyA pachI AgaLa jaldIthI jaI zakAze, evI pravezikAonI racanA che. 1. adhItavyAkaraNakAvyakozo'nadhItanyAyazAstro bAlaH / che.
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAlamAM sarvatra haima saMskRta pravezikAo dvArA saMskRta zIkhavAmAM Ave che ane te vidyArthIpriya thaI che. mATe saMskRtanA abhyAsIo haimasaMskRta pravezikAo dvArA saMskRta zIkhe ane pachI buddhimAna vidyArthI "siddhahema' vyAkaraNa zIkhIne zAstrajJa bane, e hetuthI haimasaMskRta pravezikAonI racanA karavAmAM AvI che. saMskRta zIkhIne pachI prAkRta zIkhavuM. prAkRta zIkhavA mATe 'prAkRta vijJAna pAThamALA' uttama che. pachI prAkRta vyAkaraNa siddhahema'no aSTama adhyAya karavo jethI prAkRta bhASAnuM jJAna sAruM thaze. A pramANe saMskRta-prAkRtanA abhyAsane mATe sarvazreSThasiddhahema vyAkaraNa cheje vyAkaraNanI racanA karI pUjya AcArya zrI hemacandrasUri mahArAja sAhebe ApaNA upara asIma upakAra karyo che. siddhahema' vyAkaraNanA paThana-pAThana mATe zramaNavargamAM ane zrAvaka vargamAM joradAra prayatno thavA joIe, jaina zAsananI vyavasthAnusAra saMskRta-prAkRta bhASAno abhyAsa pratyeka jaine ochAvadhatA pramANamAM karavo ja joIe. mukhyapaNe zramaNo, zramaNone ane zrAvakone zIkhave. sAdhvIjIo sAdhvIjIone ane zrAvikAone zIkhave, e zreSTha upAya che; to ghaNuM kAma thaI zake tema che. A pravRtti ApaNe tyAM che. paNa temAM saMskRta-prAkRta bhaNAvAya che e pravRttimAM paNa vega lAvavAnI jarUra che. viveka pUrvaka ane vicArapUrvaka vega lAvavAthI sAruM pariNAma Avaze. ApaNe jaina siddhAntone samajavA mATe ane tenAM anuSThAnomAM zuddhi lAvavA, pratikramaNa vagere sUtronA artho-bhAvArtho samajavA mATe ane vidhione jANavA mATe ane zAntisnAtra vagere siddhacakra pUjana vagere pUjanonA jANakAra thavA mATe saMskRta-prAkRta bhaNavAnuM che. avazya bhaNavAnuM che, tenA dvArA samyajJAna thaze ane paraMparAe mokSa prApta thaze. zivalAla nemacaMda zAha
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMskRta abhyAsa krama aMge 1 haima saMskRta pravezikA prathamA 2 haima saMskRta pravezikA madhyamA 3 haima saMskRta pravezikA uttamA 4 siddhahaima sArAMza anuvAda prakriyA athavA sasUtra niyamAvali 5 siddhahaima sArAMza anuvAda vivaraNa-sasUtra viSayavAra prakaraNa 6 tadantargata, alpa dRSTAntopeta siddhahaima sArAMza saMskRta vyAkaraNa 7 haima saMskRta pravezikA prathamA mArgadarzikA mArgadarzikAonI 8 haima saMskRta pravezikA madhyamA mArgadarzikA racanAo, pravezikAo 9 haima saMskRta pravezikA uttamAmArgadarzikA | sAthe ja karelI che. A krame nava nava racanAo karI kRtajJajanonA karakamaLamAM mUkuM chuM. anukrame traNa pravezikAono abhyAsa karavo. pachI sasUtra niyamAvali jovI, sAthe sUtro samajavAM. pachI siddhahaima sArAMza anuvAda vivaraNa sasUtra viSayavAra prakaraNa, krame jovuM ane sUtro samajavAM tyArabAda alpa dRSTAntopeta siddhahaimasArAMza saMskRta vyAkaraNa kaMThastha karavuM. prathamA madhyamA ane uttamAnI mArgadarzikAo che, temAM paNa ghaNuM samajAvyuM che, tenuM paNa avasare vAMcana karI levuM. A krame abhyAsa karavAthI ane karAvavAthI vyAkaraNano sArabhAga taiyAra thaI jaze, pachI vizeSa jijJAsue siddhahema vyAkaraNanuM vAMcana karavuM, jethI saMpUrNa vyAkaraNano abhyAsa anAyAse alpa samayamAM thaI jaze. siddhahemanA abhyAsamAM kramika pragati karAvavA mATe A upara mujabanA krame racanAo karelI che, emAM jenAthI jeTaluM thAya teTaluM karavuM. A krame saMskRtano abhyAsa karavAthI ane karAvavAthI thoDA samayamAM alpa AyAse sAruM saMskRta bhASA jJAna thaze, siddhahemanA ane saMskRtanA adhyApako sArA pramANamAM taiyAra thaze, siddhahemano ane saMskRtano abhyAsa sArA pramANamAM vadhaze uttama saMskRta sAhityanA svAdhyAyano sAro lAbha prApta thaze. pariNAme mArganusAritA dvArA jIvo zivapada prApta karaze. zivalAla nemacaMda zAha 272
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ vardhamAna enTaraprAIjha, zAhIbAga, amadAvAda-4. phona : 2860785