________________
૪ પદાન્ત ર્ પછી ફ્ર્ કે સ્ આવે તો, ર્ ને ઠેકાણે અનુક્રમે
શ્ર્ કે સ્ વિકલ્પે થાય છે – થાય કે ન થાય. बालश्शाम्यति । बालस्सरति । ન થાય ત્યારે પા. ૩. નિ. ૨ થી વિસર્ગ થાય. વાત: શામ્યતિ । વાન: સરતિ । પ્રાત: સ્મરતિ ।
પદાન્ત ર્ પછી ર્ કે છૅ, ર્ કે ર્ અને ત્ કે થ્રુ આવે તો, ર્ને ઠેકાણે અનુક્રમે શ્ય્ અને સ્ નિત્ય થાય છે. વાનરતિ । વાનસ્તિવૃતિ । પ્રાતશ્યન્નતિ ।
૫
૬
प्रातस्स्मरति ।
વાક્ય બોલતાં, વક્તા જ્યાં વિરામ લે છે–થોભે છે, ત્યાં સંધિ થતી નથી અને જ્યાં વિરામ લેતો નથી ત્યાં સંધિ થાય છે. વાત:, અતિ । વાલોડટતિ । बाल:, जयति વાનોનતિ । ઇત્યાદિ. વાત:, અત્તિ અહી વાત: પછી વિરામ છે, માટે સંધિ થઈ નથી, પણ ર્ નો વિસર્ગ તો થાય જ, કેમકે ર્ નો વિસર્ગ, પા. ૩ નિ. ૨ થી વિરામમાં પણ થાય છે. વારોતતિ અહીં વિરામ નથી એટલે સંધિ થઈ છે.
સંધિ છૂટી પાડતી વખતે, વાત્ત: ગટત્તિ અહીં વિસર્ગ કરીને જ વાક્ય બોલવું, કેમકે સંધિ છૂટી પાડતાં વિરામ લઇને બોલાય છે.
પુલિંગ નામ
ન જણ, માણસ
મૃદ્ર હરણ, પશુ
શ્રમણ શ્રમણ, સાધુ
સમુદ્ર સમુદ્ર, દરિયો
૪
અવ્યય
ઞત્ર અહીં
કૃતિ એ પ્રમાણે, એમ
તંત્ર ત્યાં, તે ઠેકાણે
યત્ર જ્યાં, જે ઠેકાણે
