Book Title: Dhyanavichar
Author(s): Kundkundacharya
Publisher: Dharmdhurandharsuri Samadhi Mandir
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001985/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INSAiUicAra di : '' che : saMnhapha: paMzrI kuMdakuMdavijaya gaNavarya Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArya zrI dharmadhurandharasUri ma. nA lekhita graMthomAMthI maLela graMtha EyAna piyAra - prakAzaka :zrI dharmadhuraMdharasUri samAdhi maMdira nArAyaNanagara roDa, zAMtivana basasTenDa pAse, pAlaDI, amadAvAda-7. -: saMgrAhaka :paM. zrI kuMdakuMdavijyajI gaNivarya mUlya : rUA. 8-00 vi. saM. 2044 prata : 1000 prathamavRtti Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAptisthAna : (1) rasikalAla jagajIvanadAsa zAha phrIgaMja e. ke. bIDIMga ujajaina ma. pra. (2) jaina prakAzana maMdira dezIvADAnI poLa, amadAvAda. (3) kumudacaMdra jIvAbhAI zAha haThIbhAInI vADInA meDA upara, dilhI daravAjA bahAra, amadAvAda, (4) jItendrakumAra ramaNikalAla jAnakIniketana, bIje mALe, rUma naM. ra9. Do. rAjendraprasAda reDa, muluMda vesTa (muMbaI) (5) saMghavI ramaNIkalAla jagajIvanadAsa dolatanagara, jItendravilA, posTa ophisa upara, borIvalI (muMbaI) mudraka : paMDita maphatalAla jhaveracaMda gAMdhI nayana prinTIMga presa gAMdhIroDa pula nIce, DhIkavAvADI, amadAvAda-1. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna vicAra pustakamAM Arthika sahAyakanI nAmAvali surendranagara godharA ANaMda hiMmatanagara TITeI kheDA mahemadAvAda amadAvAda sAbaramatI amadAvAda vaDodarA amadAvA& naroDA mahemadAvAda 1 ANaMdajI kalyANajInI peDhI-jena saMdha 2 zrI vIsA nImA jaina saMgha 3 zrI ANuMda jaina saMgha 4 zrI hiMmatanagara jaina saMgha pa zrI TIMTeI jaina saMgha 6 zrI kheDA jaina saMgha 7 zeTha manubhAI maganalAla 8 zeTha ramaNalAla maganalAla 9 zAha caMdulAla maNIlAla (bAMdhaNIvALA) 10 maphatalAla cunIlAla 11 navInacandra cImanalAla medI 12 jitezakumAra jayaMtilAla modI 13 zeTha kAtilAla somacaMda vatI suzIlAbena 14 bhegIlAla aMbAlAla zAha 15 kezavalAla jeThAlAla 16 ramezacandra kAtilAla 17 zAha jIvAbhAI mehanalAla 18 bI mAMgIlAla cadrabhANucha jaina 19 rajanIkAntabhAI kAntilAla ra0 nagInadAsa jIvaNabhAI 21 cinubhAI somAbhAI paTela 22 abhayakumAra naTavaralAla eDavokeTa 23 panAlAla choTAlAla 24 ramaNalAla kezavalAla eDavokeTa 25 choTAlAla jeThAlAla jasANuM 29 jayatilAla lAlacaMda hastaka mayaMkabhAI 27 De. jitendrakumAra ratilAla gAMdhI 28 bharatabhAI manubhAI zAha 29 RSabhadeva chaganIrAyajI peDhI 30 rAjamalajI bhaMDArI amadAvAda sIkandarAbAda devagANuM Akhuda amadAvAda dhArI (saurASTra) amadAvAda ANaMda devAne pADo-amadAvAda ujajaina Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhipatraka azuddha zuddha taDakAmA taDakA ziktano * 1. 5 ciMtanano bhAvanAna bhAvanAnA sanhAe sayAe aNusana akSaNa (sthAna) pradhAnatayA pradhAnatathA Adi AthI Azraya Azraya sahabhAgI phuTaneTanI pahelI sahabhAvI guNuNAnaka guNasthAnaka saMkalpa kuTaneTanI 5 phuTaneTanI 7 bahi saMkalaca nahi dayApI citana vyApI cittana nivitarka cintana cittane nirvika Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jANavA jevuM pUjyapAda samartha vidvAn (mArA) gurUdeva zrI ghamaMdhurandharasUrIzvarajI mahArAja vi. saM. 2034 nA vaizAkha vada 12 ne zukravAranA kALadharma pAmyA pachI teozrInA racela prakAzita ane aprakAzita judA judA sthAnamAM rahelA graMtha-le Adi sAhitya ekaThuM karatA A prastuta "yAna vicAra" nAmano graMtha temAM ekaThA karAya-bheLo thayo. A dhyAna vicAranuM keTaluMka hastalikhita gujarAtI meTara vAMcatAM ema thayuM ke A graMthamAM dayAna viSayaka mAhitI vipula pramANamAM che ane A graMtha chapAvavA jevuM che, AgaLa pAchaLa kartAnA nAma aMge nirIkSaNa paNa karyuM. paraMtu nAma kayAMya jovAmAM AvyuM nahi. A dhyAna vicAra graMthanA racayitA pUrvAcAryuM che ane bhASAntara kartA navIna keI AcArya bhagavata hoya tema lAge che. A paristhitimAM paNa graMtha chapAvavAne vicAra cAlu rAkhyo ane amadAvA nayana prinTIMga presamAM chapAva zarU karyo. A graMtha aMge vizeSa vicAra karatAM evuM chevaTe samajAyuM ke keTalAka pUjya purUnA graMze saMzodhana karAvavA. pU. mArA gurUdeva pAse AvatA hatA. temane A graMtha che joIe je ApanI samakSa che. dhyAnaviSayaka kaMI paNa lakhavA mATe pahelA be dhyAnamAMthI nIkaLavuM parama Avazayaka che athavA bedhyAnamAMthI nIkaLyA pachI ja kaMIka dhyAna viSayaka lakhI zakAya che. dayAna viSayaka A graMthamAM zuM lakhAyuM che. tenI keTalIka vigate saumya ane gaMbhIra vidvAn pUjyapAda AcArya zrI hemacandrasUrijI mahArAje saraLa chatAM UMcI bhASAmAM samajAvI che je ghaNuM AnaMdadAyaka che. vizeSamAM kuMDalinI jAgRti kevI rIte thAya che ? sADAtraNa kaLAnuM rahasya zuM? alpa samayamAM ghaNuM sUtro smaraNa karavAnI zakti kevI rIte prAdurbhAva thAya che ? ke karI hatI ? sahuthI zreSTha prakAza kayo? ane pratibhA jJAnanuM svarUpa zuM ? Adi te A graMtha vAMcavAthI ja jIvene dhyAnamAM Ave tema che. aMtamAM A graMtha je kaI dhyAna rUcivALA vAMcaze temane khUba ja dhyAnamAM sahAyaka banaze ane navIna AtmAone dhyAna karavAnI preraNA paNa A graMthamAMthI maLaze. panyAsa kundakundavijya godharA (jI. paMcamahAla) Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ purovacana jagatamAM vartatA tamAme tamAma che pachI bhale ne te svargamAM rahenA deva haiyA ke cha khaMDane adhipati sArvabhauma cakravatI heya. badhA ja kaMIne kaMI prakAranA duHkhathI avazya gherAyelA ja che. ane tenA kAraNe teo cintA-bhaya-zeka azAMti ane ajaMpAnA bhoga banI jAta jAtanI pIDA anubhavI rahyA che pariNAme bhautika sAdhanonI maTI ghaTamALa vacce paNa teone sukha-zAMti-AnaMda ke saMteSanA darzana durlabha thaI jAya che. vaLI sAcI samajaNanA abhAve e pIDAthI chuTakAro meLavavA je upAya javAmAM Ave che ke je prayatna karavAmAM Ave che. tenAthI e pIDA zamavAnI vAta to dUra rahI ulaTI te pIDA bamaNa-tamaNI ke aneka gaNI vadhI jAya che. saMsAravatI jemAM moTA bhAganA che te janmathI laIne mRtyu sudhI evI ajJAna dazAmAM ja rAcatA hoya che. ke teone AvI kaI vastu vicAravAnI zakita ja nathI hotI ane keTalAka che e vicArI zake che te tene kahI zakatA nathI. A badhAmAM eka manuSya ja evo che ke je duHkhanA mULabhUta svarUpane tathA ene dUra karavAnA sacoTa upAyane jANI-vicArI zake che tathA tene AcarI paNa zake che. paNa sane Azcarya upajAve tevI vAta te e che ke dukhane dUra karavAnA upAyane jANyA pachI enA upAyane AcaravAnI pUrepUrI kSamatA dharAvanAra paikInA meTA bhAganA jIve mohanI gherI asara nIce AvI. viSaya ane kaSAyathI paravaza banI hAthamAM AvelA e sonerI avasarane jANI bujhIne gumAvI daI lAcArI vyakta kare che. AvA jIvo mATe uttama sAmagrIne roga che ke na tha bane samAna che. emAM vaLI keTalAka jI e uttama sAmagrI meLavI prabaLa puruSArtha karI jina pravacana zravaNa-vAMcana dvArA prApta thayela verAgyamAM makkama banI bAhya dhana-dhAnyAdi tathA strI-putra-putrI Adi kuTuMba parivAranA mehane choDI tyAga-vairAgyane mArga svIkAre che kharA paNa tyAganA sAcA hAdane dharma sAdhanabhUta padArtha pratye moha-mamatA keLavI tenI prApti-aprApti athavA to sArI-narasI vastunI prAptinA kAraNe rAgadveSanI bhAvanAne vadhArI karma khapAvavAne badale kilaSTa karma baMdhana karI durgatinA bhAgIdAra bane che, ane Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'punarapi jananaM punarapi maraNaM / punarapi jananI jaThare zayanam // ' vALI dazA anubhave che. have je AtmAene peAtAnA utkarSa sAdhavAnA sIge! tathA te mATenI dhagaza temaja apekSita viraktatA paNu che, chatAM sAcI samajaOnA abhAve jema AdhyAtmika mAgamAM pragati sAdhI zakatAM nathI teonA kalyANa mATe tene paNa satya mAnuM na thAya evA zula hetuthI aneka upakArI mahApurUSoe bhinna bhinna zAo ramyA che. adhikArI bhede e badhA zAstro kAine keAI jIvane avazya upakAra karanAra thAya ja che. prastuta graMtha dhyAnavicAra prastuta 'dhyAnavicAra' grantha paNa evI ja vastunuM nirUpaNa karatA suMdara graMtha che. enA racayitA prAcIna vidvAna mahA purUSa che. A graMthanuM gujarAtI bhASAmAM vistRta vivecana karIne graMthakartAnA Azayane vizada rIte samajAvavAnA prayAsa karavAmAM AvyA che. vivecana ghaNu ja saraLa ane saceTa che. dhyAnanuM svarUpa ane tenI upayogitA jaina darzanamAM ja nahI paNa satra daCnamAM dhyAna zakhsa khUba ja pracalita che. koIpaNa eka viSayamAM cittane ekAgra karavu tenu' nAma dhyAna che. pUjya jinabhaddhagaNu kSamAzramaNu mahArAja zvetAnA dhyAnazataka graMthamAM yAnanuM svarUpa samajAvatAM pharamAve che ke-- jaM thira majjhavasANaM, taM jhANaM jaM calaM tayaM cittaM / taM hojja bhAvaNA vA, aNupehA vA ahava ciMtA // je sthira mana che te dhyAna che, je ca'caLa mana che te citta che. e citta bhAvanA, anuprekSA ane cintA svarUpa che. dhyAnacataka graMthamAM Ata dhyAna, raudradhyAna, dha dhyAna ane zukaladhyAna e cAra bhedanuM vistRta varNana karavAmAM Avyu che. dhyAnanI bhinna bhinna upamA A dhyAnane agni sAthe sarakhAvI tene karmarUpI kASThane bALavAmAM nimitta jaNAvela che. ene kuhADAnI upamA ApI karUpI velaDIne chedavAmAM nimitta kahela che. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 vaLI dhyAnane krama rUpI meghaghaTAne vikherI nAMkhavA mATe pracaDa pavana tarIke paNa kalpavAmAM Avela che. dhyAnathI cittane bhAvita karanArA AtmA bhUkha-tarasa, Dha'DI-garamI, Akroza-prahAra vagere kAIpaNa prakAranA duHkha Ave te paNa te jarAe pIDA anubhavatA nathI, eTale game teTalA bAhya pratikULa sayAgA ene dhyAnanI dhArAmAMthI jarAe calAyamAna rI zakatA nathI. A dhyAna dvArA AtmA anukULa ke pratikULa sa'cAgA vacce mananI samatulA gumAvyA sivAya svastha rahI samatAbhAve jIvI zake che. ane mRtyu bAda sakaLa kakSaye mAkSa athavA sadgatine bhAgIdAra bane che. vartamAnamAM thatA dhyAnanA prayogA vartamAnamAM bhinna zinna zabdo dvArA A dhyAnane pracAravAmAM Ave che ane tenA pratyegA dvArA leAkeA sAMsArika duHkha, azAMnti, sa'tApa tathA tANumAMthI mukti meLavI sukha-zAnti ane AnaMdanA anubhava kare che ema kahevAya che. vipazyattA dhyAna, sAlakhana dhyAna, samIkSaNu dhyAna ke anvIkSaNa dhyAna. A rIte bhale enA mATe saue peAtapeAtAnI pasaMdagI anusAra alaga alaga zabdo pracAyA DhAya paNa vAstavika rIte enA sAdhyAya eka ja che ane te e ke-- du:khamAM TvIna ke sukhamAM lIna na khanatA sAdhaka kAma-krodha, bhaya, lAbha-mada mAsanA tyAga karI parama svastha ane zAMtipUrvaka rahe-- tenAthI te navA badhAtA karmothI khacI jAya ane mAMdhelA karmAne khapAve. tapanA e bheda eka bAhya ane bIjo abhyatara. temAM abhya'tara tapanA je ya leTThA-prAyazcitta, vinaya, vaiyAvacca, svAdhyAya, dhyAna, kAyAsa batAvavAmAM AvyA che. temAM dhyAnane pAMcamuM sthAna ApavAmAM AvyuM che. uttarAdhyayana sUtranA 29 mA 'sammatta peTakama'nAmanA adhyayanamAM savega nivedya Adi 73 vastuonA phaLanu nirUpaNa karyuM' che. temAM A dhyAnane dhyAna zabdathI nahi paNa 'ekAgra mana: sa'nivezatA' zabdathI jaNAvI tenA phaLanu nirUpaNa karyuM' che. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'egAgamaNa saMnivesaNayAe Na bhaMte jIve ki jagamai / egaggamaNa saMnivesaNayAe cittaniroha karei / / ekAgra mana saMdhivezanatA eTale ke dhyAnathI jIva zuM prApta kare che, dayAnathI cittavirodha kare che. pUjya upAdhyAyajI yazovijayajI mahArAje paNa jJAnasAra prakaraNanA 30 mA dhyAnASTakamAM saMkSepathI dhyAnanuM suMdara svarUpa samajAvyuM che. dhyAna-yAtA ane kayeya e traNanI ekatA e ja samApatti che ane e siddha thAya eTale samajavAnuM ke dhyAna saphaLa thayuM - dhyAnamAM lIna banelA sAdhakanA sukhane IdranuM ke cakravatInuM sukha barAbarI zakatuM nathI. dhyAnanA 24 prakAra prastuta dhyAna vicAra" graMthamAM dhyAnanA 24 prakAre varNavavAmAM AvyA che. temAM (1) dhyAna (2) zUnya (3) kalA (4) ti (5) bindu (6) nAda (7) tAre (8) laya (9) lava (10) mAtrA (11) pada (12) siddhi. A rIte 12 padane parama zabda joDIne 24 bheda batAvavAmAM AvyA che. vaLI A 24 bhedanA paNa ghaNA avAntara bheda pADI tenuM vivecana karavAmAM AvyuM che. aneka graMthonA uddharaNo A graMthanA vivecanamAM aneka pramANabhUta AcArya mahArAje jevA ke - pUjya jinabhadragaNi kSamAzramaNa mahArAja pUjya siddhasenasUrijI ma. pUjya haribhadrasUrIzvarajI ma. pUjya hemacaMdrasUrIzvarajI ma. pUjya muni sundarasUrIzvarajI ma. pUjaya ratnazekharasUrIzvarajI ma. pUjya vinayacandrasUrIzvarajI ma. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjaya upAdhyAya yazavijayajI mahArAja Adi dvArA viracita dhyAnazataka, gadaSTi samuccaya, gabiMdu gapradIpa, cAMgazAstra, siddhamAtRDAbhidha dharma prakaraNa, kAvyazikSA, guNasthAnaka kramAreha, adhyAtmasAra paramati paMca viMzatikA vagere granthanA pramANe ApI vastune barAbara spaSTa karavAno prayAsa karavAmAM Avyo che. dhyAnanA viSayamAM jijJAsAvALA AtmAone teonI jijJAsA saMtoSAya te rItanI prAmANika sAmagrI A graMthamAM ApavAmAM AvI che. A graMthanuM sthiratAthI dhyAnapUrvaka vAMcana karI cittanI nirmalatA saMpAdana karI sau kaI rAgadveSanA kanDano tyAga karI sphaTikasama zuddha svarUpane prApta kare. eja eka aMtaranI zubhAbhilASA ' -pU. AcArya zrI vijaya devasUrIzvara caraNa vijaya hemacaMdrasUri dolatanagara, muMbaI (borIvalI) - AcArya zrI vira " Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34. aha" namaH dhyAnavicAra - maMgala :- gujarAtI anuvAdakanuM - anaMta upakArI, anaMta jJAnAdi guNonA parama nidhAna zAsananAyaka carama tIthI dhipati paramAtmA zrI mahAvIra bhagavAna ane anaMta labdhi nidhAna prathama gaNadhara zrI gautamasvAmI bhagavAnane trikaraNa mege praNAma karIne.......pUrvadhara tulya apUrva zrutajJAna nA dhAraka parama gItArtha pUrvAcArya praNIta A dhyAna vicAra" graMthano saMkSipta bhAvArtha gUrjara bhASAmAM lakhavA svalpa prayAsa karuM chuM. magala :-granthakAranuM -bhUla-cA, parama dhyAnam dhyAna "tapa" svarUpa hovAthI maMgala karanAra che. sarva vinAnuM vinAzaka che. abhidheya -dhyAna vicAra" A nAma ja graMthanuM abhidheya-viSaya zuM che? te batAvI Ape che ke A graMthamAM mukhyatayA dhyAna viSayaka vicAra karavAmAM Avaze. projana -(1) graMthakAranuM anaMtara prayojana che. zretAone dhyAna veganuM spaSTa svarUpa samajAvavuM ane..paraMpara prajana che. dhyAna dvArA sarva karmane kSaya karI paramapada prApta karavuM. saMbaMdha :-"sunna-4-ArU-biMdu A gAthAno ullekha karavA dvArA pUrvAcArya praNita Agama graMthe sAthe saMbaMdha sUcita karyo che. dhyAnanAM mukhya prakAro - graMthanA prAraMbhamAM ja dhyAnanAM 24 prakAre batAvavA dvArA graMthane TuMka paricaya Ape che. te 24 prakAra A pramANe che. - (1) dhyAna (2) parama dhyAna (3) zUnya (4) parama zUnya (5) kalA (6) parama kalA (7) ti (8) parama ti (9) bindu (10) parama bindu (11) nAda (12) parama nAda (13) tArA (14) parama tArA (15) laya (16) parama laya (17) lava (18) parama lava (19) mAtrA (20) parama mAtrA (21) pada (22) parama pada (23) siddhi (24) parama siddhi A rIte dhyAnanA mukhya covIza bhede che. te eka-eka bhedanA avAntara piTA Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhedo aneka che. te AgaLa anukrame batAvavAmAM Avaze. zAstrAntamAM paNa A rIte dhyAnanA covIza prakAre batAvyA che. anna-jI-rU-ciMdu-nA-nA-4o -mattA ! 11 12 paya, siddhi, paramajuyA-jhANAIhu ti cauvIsa' / / artha -dhyAna, zUnya, kalA, ti, bindu, nAda, tArA, laya, lava, mAtrA, pada ane siddhi. A bAra bheda ane tenI pUrve parama zabda joDavAthI bIjA bAra bheda ema kula covIza bhedo thAya che. dhyAnanuM lakSaNa svarUpa mUla -tatra dayAnaM-vinA mAvanA thoDadaSanA artha -cintA ane bhAvanA pUrvakane sthira adhyavasAya e dhyAne che. vivecana -dhyAna zatakamAM svarUpa batAvatAM jaNAvyuM che ke =ra sthira adhyavasAya te dhyAna ane cala (anavasthita) adhyavasAya te citta che. tenA paNa sAmAnyatayA traNa prakAra che. (1) bhAvanA -dhyAnanA abhyAsanI kriyA. (2) anuprekSA -dhyAnathI bhraSTa-avatIrNa thayelA dhyAnanI cittaceSTA. (3) citA :-bhAvanA ane anuprekSA sivAyanuM calacitta eTale ke mananI ceSTA te cintA che. zubhakAlambanaM citta', dhyAnamAhurmanISiNaH / sthira pradIpa sadRza. sUkSmAbhAga samanvitam // sUkSama upayogayukta sthira dIvAnA prakAzatulya prazasta padArthanA AlaMbanavALA cittane vidvAne dhyAnakahe che. dhyAnane kALa --- eka vastumAM aMtarmuhUrta sudhI cittanuM avasthAna thavuM, niSpakampapaNe cittavRtti thavI te dhastha jInuM dhyAna che. antarmuhUrta pachI cintA athavA dhyAnAntara (bhAvanA-anuprekSAtmakacitta) hoya che. 1=cAvo- riseDara tarAmiti cAra | #ga vittanirodha: (dhyAnazataka vRtti) = Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ga nirodha svarUpa dhyAna kevalI bhagavaMtene hoya che. cittano virodha thaI gaye hovAthI teone citta avasthAnarUpa dhyAna hetuM nathI. dhyAnAntara pachI dhyAna avazya heya che. tethI cintA, bhAvanA ane anuprakSAnA abhyAsathI dhyAnanI dIrghakALa sudhI saMtati-paraMparA cAlI zake che. paraMtu eka ja viSayamAM nizcala cittavRtti antarmuhUrta sudhI ja rahI zake che. A kAraNe dhyAna kALa aMtarmuhUrta (48 miniTanI aMdara) ja kahyo che. tyAra pachI vastu-viSayanA saMkrama (badalavA) thI lAMbA kALa sudhI dhyAnane pravAha cAlI zake che. vastuno saMkrama AtmAgata ke paragata hoI zake che. jemake :-amaMgatamAM manavacana ane kAyA saMbaMdhi saMkrama, ane...paragatamAM dravya, guNa ane paryAya saMbaMdhi saMkrama samaje. dhyAnanA adhikArI - ciMtA-bhAvanA pUrvakane sthira adhyAya te dhyAna. dhyAnanI A vyAkhyAmAM ja graMthakAra maharSie dhyAnanA yogya adhikArIne nirdeza paNa garbhita rIte karyo che. cintA ane bhAvanAnuM vizeSa svarUpa AgaLa kahevAmAM Avaze. te uparathI dhyAnanA yogya adhikArI keNa? e vAta vadhu spaSTa thaze. gabindumAM paNa kahyuM che ke...dhyAna yuganI pUrve adhyAtma ane bhAvanAgane satata abhyAsa jarUrI che. tyAM adhyAtma ane bhAvanAnuM svarUpa A pramANe batAvyuM che. AdhyAtma -jillAr trayuca karanAr tattinanuM " maitryAdisAramatyanta-madhyAtma tad video viduH // 358 // ucita pravRttithI yukta, aNuvrata ke mahAvratanA dhAraka, maithyAdi bhAvanAothI atyaMta bhAvita banelA evA vegInuM AtmAdi tatvonuM zAkta ciMtana e adhyAtmaga" che. tathA paramAtmAnuM nAma smaraNa, japa, devavaMdana, pratikramaNa, maitrIpramoda-karuNA ane mAdhyastha bhAvanA temaja Atma saMprekSaNa vagerene paNa adhyAtma yuga tarIke nirdeza karyo che. bhAvanA :-zamyASava viya-pratyA kRddhi-saMzataH | manaH-samAdhi-saMyuktaH-paunaHpunyena bhAvanA // 365 / / A adhyAtma yaMgano ja nitya-vAraMvAra mananI samAdhi pUrvaka abhyAsa kare e bhAvanA yuga" che; adhyAtma ane bhAvanA keganA satata abhyAsa dvArA dhyAna keganuM sAmarthya pragaTe che. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparokta " ciMtana " aMtarbhAva adhyAtmagamAM ane bhAvanAno aMtabhAva bhAvanA yogamAM thAya che tethI dhyAnanA yogya adhikArI keNa hoI zake e sahaja rIte samajI zakAya ema che. ucita pravRtti karanAra, zAkta, tanuM ciMtana karanAra, maicAdi bhAvanAthI bhAvita hRdayavALA deza virati ke sarvaviratidhara sAdhaka ja adhyAtmayogya adhikArI hoya che. ane teo satata bhAvanA yugamAM abhyAsathI dhyAna ca vizuddhi prApta kare che. tyAre dhyAnanA yogya adhikArI bane che. yuga vizikAmAM paNa kahyuM che ke - =1 dezathI ke sarvathI A vega cAritrIne ja hoya che, anya samyagadaSTi ke apunabaMdhakane ganuM bIja mAtra hoya che. A vizikAmAM veganAM pAMca prakAre batAvyA che, tenA nAma anukrame A rIte che. - =2 sthAna, urNa, artha, AlaMbana ane anAlaMbana. A pAMca prakAramAM adhyAtmAdi vegene paNa aMtarbhAva A rIte karyo che. (1) deva sevA, japa ane tattva ciMtana rU5 adhyAtma megene anukrame...sthAna ga, uSNuga ane arthagamAM samAveza thAya che. (2) bhAvyamAna viSaya vALA bhAvanA vegane paNa sthAnAdi traNemAMja aMtarbhAva thAya che. (3) dhyAna gana aMtarbhAva AlaMbana yugamAM thAya che. (4) samatA ane vRtti saMkSepane samAveza anAlaMbana yugamAM thAya che. gya adhikArIone nirNaya [a] nizcayanayanI daSTie uparokta bane adhikArI cAritrIja che. [ar] vyavahAra nayanI apekSAe uparokata vegane adhikArI samyagra dRSTi ane apuna baMdhaka paNa che, kemake vyavahAranaya yuganAM bIjane paNa upacArathI gaja kahe che. uparokta yugamAM dhyAna antarbhAva thayele hevAthI...dhyAnanA egya adhikArI upara pramANe cAritravAna sAdhu ke zrAvaka tathA samyaphaddaSTi vigere paNa che. ema spaSTa samajI zakAya che. "gazAstra " mAM kalikAla sarvajJa zrI hemacandrasUrijI mahArAja dhyAna egyadhyAtAnA je lakSaNe batAvyA che. te A pramANe che. je prANa saMkaTanA samaye paNa saMyama-vrata-pratijJAnI Teka na cheDe, bIjA ne 1-dese savveya tahA, niyameNeso carittiNA hAi // 3 // 2=ThANunnatthAlaMbaNa rahio taMtabhi paMcahA eso / / 2 / / giviMzikA] Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atma tulatha daSTithI jUve, pitAnA svarUpathI kadApi calita na thAya, eTale ke pitAnA lakSya vize nizcala rahe, zIta, uSNa, vAyu, taDakAmAM vigeremAM vyAkula-khinna na thAya, amarapada-mokSanA ananya sAdhanarUpa gAmRtane pipAsu hoya, rAga, dveSa, mahAdi dethI gherAyele na hoya, dhAdi kaSAyathI kaluSita na hoya, mana AtmAne AdhIna heya, sarva kAryomAM alipta rahete hoya, kAma bhegathI virakata hoya, pitAnA zarIra vize paNa spRhA vALa na hoya. saMgarUpa zItala sarovaramAM jhIlanAra hoya, zatru mitra suvarNa pASANa niMdAstuti ke mAna-apamAna AdimAM sarvatra "samabhAva" rAkhato hAya, rAjA ke raMka baMne upara eka sarakhI kalyANanI kAmanAvALe heya, saMsArI-duHkhI je pratye karuNAvALe hoya, saMsArika sukhothI vimukha haya, pariSaha upasarga vakhate parvatanI jema niSpakaMpa rahI zake. candramAnI jema lekane AnaMdadAyI hoya, ane pavananI jema je nisaMga hoya eja prazasta buddhivALo sAdhaka dhyAna mATe yogya adhikArI che." uparokata batAvelA lakSaNothI e samajI zakAya che ke dhyAna ganI prApti mATe tenI pUrva sevA bhUmikA paNa keTalI vizuddha hovI jarUrI che. ane tethI ja dhyAna pahelAM sau prathama adhyAtma ane bhAvanAgane satata abhyAsa jIvanamAM have jarUrI che. eja dhyAnanI vAstavika pUrva bhUmikA che. dhyAnanA prakAro :- dhyAnanA je vaza bheda pUrve batAvI gayA emane prathama bheda dhyAna tenuM svarUpa ane tenA peTA bheda batAve che. mUla - tharA artha :-dhyAnanA mukhya be bheda 1. dravya dhyAna ane 2. bhAva dhyAna dravya dhyAnanAM paNa be prakAra che. eka che. A dhyAna ane bIjuM raudradhyAna che. A baMne dhyAna azubha hovAthI tyAjya che. zubha dhyAnanuM varUpa varNavatAM pahelAM azubha dhyAnanuM svarUpa batAvavA pAchaLa eja pra jana che ke....azubha dhyAnane dUra karyA vinA zubha dhyAnane prAraMbha thaI zakatuM nathI. jema vastranI malinatA dUra karyA vinA navaraMga enI upara caDhate nathI. mATe ja prathama mela dUra karIne vastrane svaccha banAvavAmAM Ave che. eja rIte...azubha dhyAnathI malina banelA manane sau prathama nirmaLa banAvavuM jarUrI che. manane jevAM zubha ke azubha nimitta maLe che, tevuM zubha ke azubha ciMtana manamAM utpanna thAya che. azubha ciMtana ane azubha bhAvanA azubha dhyAnane utpanna kare che. zubha ciMtana ane zubha bhAvanA zubha dhyAnane utpanna kare che. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ata ane raudra dhyAnanuM svarUpa - . Ata eTale pitA, pitAnI pIDA, Apatti AdimAM tanimittaka thatAM daDha adhyava sAya arthAt du:kha-sukhamAM mArA pitAnI jIta pUratuM ja vicAra kare e "AtaM dhyAna che. tenuM vizeSa svarUpa dhyAna zataka' graMthamAM A pramANe che. Ata dhyAnanA cAra prakAra : duHkhanI utpattinAM mukhya cAra prakAra che. (1) aniSTa vastune saMyoga (2) ITano viga (3) roga vedanA ane (4) bAhya bhega sukha AdinI lAlasA tRSNa dukhatpatinA kAraNa cAra hovAthI, A dhyAnanA cAra prakAra paDe che. te A rIte - (1) aniSTa viSenAM viyega-asaMprayAganuM ciMtana (2) vyAdhi ane vedanAnI ciMtA (3) iSTa viSayanAM saMga ane aviyoganI cintA ane............ (4) nidAna ciMtana cAre prakAranuM TuMka svarUpa : aniSTa viyoga saMbaMdhI cintA :--zreSathI malina aMta:karaNavALA jyAre..... amane aNagamatA, zabdAdi viSaye vastuo ke vyaktione vega maLe che, tyAre.... kema ene jaldI viyega thAya" evI satata ciMtA-vicAra kare che, ane tatkALa tene viga thayuM hoya te.bhAvine paNa vicAra kare che, ke "have kayAre paNa...AvI aniSTa vastu ke vyaktione mane vega na thAya te sArUM." arthAta sadA emane viyega ba rahe evI satata cintA manamAM ramyA kare che, AvA prakAranI e cintA ArtadhyAna che. (2) vyAdhi vedanAnI citA : zUla, javara, kSaya, bhagaMdara Adi rogathI pIDAto regI, tenA pratikAra mATe aneka prakAranI cikitsA karAvavAnI abhilASAthI vyAkuLa banI, "kayAre A rego dura thAya" tevI satata cintA kare che. ene roge maMda paDI jAya ke maTI jAya che. "pharI kyAre paNa mane rega na thAya evI aneka ciMtAo seve che. A rIte vyAdhi ke vedanA sabaMdhi vartamAna ke bhAvikALa aMgenI je kaI cintA e ArtadhyAnane ja eka prakAra che. (3) ITa aviyoganI citA : prApta thayelA iSTa saMga mana gamatA zabdAdi viSaye ke vastuone viyAga na thAya tevA prakAranI cintA, cAhe vartamAna kALa saMbaMdhi hoya ke bhAvikALa saMbaMdhi hoya to..e paNa ISTa aviyega rUpa ArtadhyAna che. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) nidAna ciMtana : koIpaNa puNya kArya ke dharma anuSThAnAdi karavA sAthe ajJAnavaza banI bhautika sukha samRddhi, rUpa ke baLa vigere nI IcchA rAkhavI ke tenI yAcanA karavI, arthAt mane AvA prakAranI suMdara rUpa-laddamI-sattA ke saMpatti prApta thAo e saMkalpa karavo te...nidAna ciMtana rUpa ArtadhyAna che. A rIte mAtra potAnA ja sukha-duHkhanI cintA-vicAraNuM athavA viSaya sukhane rAga ane duHkhane dveSa e ArtadhyAna che. A dhyAnamAM kRSNa-nIla ane kApita leDyA heya che. paNa te raudradhyAnanI apekSAe maMda hoya che arthAta te raudradhyAna jevI tIvra mAtrAmAM nathI hotI. Ata dhyAnanA cinha : Ata dhyAnamAM vartatA jIvanI bAhya AMtara paristhiti kevA prakAranI hoya che, te oLakhavA mATe zAstrakAroe tenA aneka cinha batAvyA che. (1) akabda -moTA zabda pUrvaka jorathI rUdana karavuM halaka bharI bharIne raDavuM. (2) zeka :-ITane viyAga thavAthI ekadama dInatA anubhavavI azupUrNayane zeka kare. (3) paridevana :-vAraMvAra kaThora kaTu vANe balavI. (4) tADana :- chAtI ke mastaka Adi kuTavuM-pachADavuM. pitAne prApta thayelA rUpa, saubhAgya, saMpatti AdimAM asaMtoSa rAkhavo. game teTaluM maLe chatAM adhurAza nyunatA lAgavI ane bIjAnA rUpa, saubhAgya, saMpatti Adi joI IrSA adekhAI dhAraNa karavI enI IcchA AkAMkSA rAkhavI. (6) viSayenI Asakti, sadharma vimukhatA, pramAda bahulatA adhikatA ane jinAgama nirapekSa pravRtti e ArtadhyAnanI prabaLatAnA sUcaka lakSaNe che. jagatanuM badhuM sukha mane ja maLo, ane mAruM badhuM duHkha TaLe" AvI svArtha bharapUra vicAraNA cintA e ArtadhyAna che. ArtadhyAna kene hoI zake? AvA prakAranuM AdhyAna mithyASTi avirata samyagadaSTi dezavirati ane pramAda niSTha munine paNa hoI zake che. sarva prakAranA pramAdanuM mULa ArtadhyAna che. ane te tiyaya gatinuM kAraNa che. mATe sarva kaI mumukSu sAdhake e ArtadhyAnane dUra karavA prabaLa purUSArtha kare joIe. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsAranuM mULa Ata dhyAna : sa'sAranI vRddhi karanAra. bhava-bhramaNane vadhAranAra A dhyAna che. kAraNa ke....saMsAra vRkSanuM khIja che. rAga-dveSa ane meha e saMsAranA mULa hetu che. ane A traNe Ata dhyAnamAM hoya ja che, tethI Ata dhyAna paNa saMsAranuM mULa che. kahyuM pazu che. :- =1 duHkhanAM dveSI ane sukhanA abhilASI jIve mehathI anya banelA hovAthI guNa-doSane nahIM jANatA je kAMI pravRtti-purUSArtha kare che, tenAthI mahAna duHkha-pIDA prApta kare che. raudra dhyAnanuM svarUpa -- hiMsA vigerenA atikrUraudra pariNAma e raudradhyAna che. tenA pay cAra prakAra che : (1) hiMsAnukhazrI (2) mRSAnubaMdhI (3) stanAnubaMdhI ane (4) viSaya saMrakSaNA nuSadhI. A cAre prakAranA raudradhyAnanu TUMka svarUpa A pramANe che. (1) hiMsAnubadhI raudradhyAna tIvra kradhAdi kaSAyeA vaDe ekendriya vigere jIvAnA nirdayatApUrNAMka vadha, baMdhana, anna-pAna viccheda, dAha ane maraNa Adi nipajAvavAnI vicAraNA-cintA te hiMsAnu adhI raudradhyAna che. (2) mRSAnubadhI raudradhyAna : -: mAyA-phUDa kapaTa vaDe asatya-jIva upadhAtakArI vacana khelavAnA ati sakilaSTa pariNAma-vicAra e mRSAnubadhI raudradhyAna che. (3) snenAnubaMdhI rodradhyAna: -- utkaTa kra:dha ke lAbhane AdhIna thaI bIjAnA dravya haraNanA vicAra karavA. arthAt cArI sa`kha'dhi vicAraNA-cintA e tenAnuSI raudradhyAna che. (4) viSaya saMrakSaNAnubaMdhI : paoNMcendriyanA viSaya paribhAgAdi mATe dhana-saMpatti vigerenA. =1 sa`rakSaNanIvicAraNa-cintA karavI te....viSaya sarakSAnuma'dhi raudradhyAna che. 1 - du: khadviT sukha lipsu mohAndhatvAt =1 zrAvaka devadravyAdi dhArmi ka drabyAnA saMrakSaNanI vicAraNA-cintA-kare te raudradhyAna nathI. kemake....emAM koI aMgata bAhya svArtha ke viSaya bhogAdghinI lezamAtra paNa IcchA nathI hotI paNa kata y-dhama bajAvavAnA ja vicAra hoya che. tethI te zubha che. 6 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA hiMsA, asatya, cerI, bhoga ane tenAM mATe dhana-dhAnyAdine saMgraha pite kare, bIjA pAse karAve ane hiMsAdi karanArAonI prazaMsA kare, te samaye hiMsAdi viSayaka je cintA vicAraNA hoya che. te atyaMta saMkalezajanaka hovAthI tene raudradhyAna kahevAya che. bhUkha-tarasa AdinA kAraNe ke kIDA khAtara paNa keTalAMka -bIjAnA prANa letA paNa acakAtA nathI. potAnA lezamAtra-kSaNika sukha-AnaMda khAtara bIjA seMkaDe-hajAre chanI katala karI nAkhe che, A rIte bIjA ne nirdayatA pUrvaka pIDA ApatI vakhate ke emanA prANane nAza karatI vakhate je ati saMphilaSTa pariNAma thAya che-e raudradhyAna che. A raudradhyAna avirati ane dezaviratine hoya che. arthAt prathama guNasthAnakathI pAMcamA gurathAnakanI bhUmikA sudhI heI zake che. tyAra pachI te nahi ja.. raudradhyAna samaye lezyA paNa atyaMta (kRSNa-nIla-ane kApita) hoya che. raudra dhyAnamAM bIjA ne pIDA-duHkha ApavAnI bhAvanA adhikAra hoya che, tethI... e atyaMta azubha che, jIvane durgati naraka gatimAM laI janAra che. ane saMsAranI paraMparA vadhAranAra che. raudradhyAnanAM cinha : ciMtA-dhyAna-vicAra e mAnasika vyApAra che. eTale manamAM kayA vicAronI adhikatA-prabalatA che. arthAt kayuM dhyAna vate che. enI pratIti mANasanI pravRtti uparathI thaI zake che. (1) hiMsA jUTha Adi pApanuM vAraMvAra sevana. (2) AMkha phaDavI ke cAmaDI kApavI AdidvArA bIjA ne tIvra pIDA ApavI. (3) hiMsAdi pApanuM jIvanabhara AcaraNa karavA chatAM.........aMtima kSaNomAM paNa sAce pazcAtApane bhAva na pragaTa. (4) nirdayatA bIjAnI apatti-pIka-vedanA joI harSa tha. (5) hiMsA--juTha Adi pApi sevI rAjI thavuM. (6) Aleka ke paralekanAM duHkhone lezamAtra paNa bhaya na rAkha. AvA prakAranI pravRttithI raudradhyAna ane te dhyAna vALA jIvane oLakhI zakAya che. azubha dhyAnanI maryAdA :- jIvane anAdi kALathI A ane raudradhyAnano abhyAsa che eTale enuM nivAraNa karavuM e atyaMta kaThina kAma che. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazata-zubha dhyAnane satata abhyAsa karavAmAM Ave te jarUra A durgAnanuM baLa ghaTe che. ane sAtamA guNa sthAnakanI bhUmikA prApta thatAM A baMne azubha dhyAnane sarvathA abhAva thaI jAya che. arthAt chaThThA guNa sthAnaka sudhI AdhyAna ane pAMcamA guNa sthAnaka sudhI raudradhyAna hoI zake che. pachI azubhadhyAnano abhAva hoya che. zubha yAnane prAraMbha - dharma dhyAnano prAraMbha AtaM-radradhyAnanA nivAraNathI thAya che. ane Arta-raudradhyAnanuM nivAraNa zubha ciMtA ane zubha bhAvanAthI thAya che. tenAthI dharmadhyAnanI yogyatA vikAsa pAme che. dhyAnAthI e sarvaprathama tattva ciMtanarUpa adhyAtmaga, vyAdi cAra bhAvanAo ane jJAnAdi cAra bhAvanAone vAraMvAra abhyAsa kare jarUrI che. te vinA dhyAnanI vAstavika yegyatA pragaTatI nathI. dhama dhyAnanuM svarUpa ane tenAM prakAra - bhUla mAvAstu-gAjJADapAya-viSA-saMthAriyama dharmazAna 1 artha -bhAvathI AjJAvicaya, apAyaricaya, vipAkavicaya ane saMsthAnavicaya ema cAra prakAranuM dharmadhyAna che. bhAvArtha -dharmadhyAnanuM svarUpa zrata ane cAritrarUpa dharmanA AsevanathI abhyAsathI pragaTa thatuM dhyAna te dharma dhyAna che. ane AjJAvicaya Adi uparokta cAre prakAre te dharmadhyAnanA ja bhedo che. tenuM TUMka svarUpa A pramANe che. (1) AjJAvicaya dharmadhyAna - jinAgama - dvAdazAMgI e AjJA che. tenuM varUpa ciMtana e...... AjJAviya dharmadhyAna che. dhyAna dattaka" graMthamAM dharmadhyAnanuM svarUpa A pramANe batAvyuM che. dhyAnanI uttarottara vizuddha bhUmikAo prApta karavAnI IcchAvALA sAdhake sau prathama dhyAnanI pUrvasevA rUpa "bhAvanA" vigerenuM svarUpa jANI tanusAra dharmadhyAnane pUrvAbhyAsa karavA prayatna zIla banavuM joIe. bhAvanA vigere dvAre : bhAvanA :- dhyAnanI pUrve jJAna dana cAritra ane vairAgyanI bhAvanAna Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhyAsathI dhyAnanI yogyatA prApta karavI joIe. arthAt vairAgya bhAvathI vAsita banI jJAnAcAra darzanAcAra ane cAritrAcAranA satata Asevana abhyAsa vaDe dhyAnanI yogyatA pragaTAvavI joIe. dhyAna yogya sthAnano niyama : (2) munine rahevAnuM sthAna haMmeza mATe strI, pazu, napuMsaka ane ghatakAra jugArIthI rahita nirjana hovuM joIe. temAM paNa dhyAna samaye te pavitra ane zAMta sthAna hovuM atyaMta jarUrI che. kemake keganA navA abhyAsane anya sthAnomAM dhyAnanI sAdhanA thaI zakatI nathI. sthAnane aniyama :- niSpanna-pariNata yogI mATe uparokta sthAnano niyama lAgu paDato nathI. arthAta je munio sthira saMhanana vALA ane mahAna vairyazALI hoya che, tathA jemane jJAnAdi cAra bhAvanAo che. sattAdi pAMca bhAvanAe atyaMta bhAvita banAvI hoya che, ane jemanuM mana atyaMta nizcala hoya che, te munione te...janAkula gAmanagaramAM ke... nirjana araNyavAsa baMne samAna hoya che. kAraNa ke pariNata havAthI nagaramAM ke jaMgalamAM sarvatra teo samAnabhAva jALavI zake che. navA sAdhake mATe sthAnano niyama : paNa nUtana abhyAsa mATe te sthAnane niyama Avazyaka che. emanA mATe te evuM sthAna hovuM jarUrI che ke jayAM mana-vANI ke kAyA asvastha na bane, paNa tenI samatulA jaLavAI rahe. temaja jyAM besavAthI keI paNa jIvane pIDA na thatI hoya ane temaja je sthAnamAM jIvahiMsA, asatya, corI, bhoga ane parigrahAdi doSe na sevAtA hoya tevuM ekAnta ane pavitra sthAna pasaMda karavuM joIe. vANI ane kAyAnI svasthatA mananI sthiratAmAM sahAyaka bane che. temaja vAcika ane kAyika dhyAna paNa tenAthI sukhe siddha thaI zake che, mATe dhyAnAthI e hita-mita paSyavANI arthAt mauna temaja kAyAnI sthiratA mATe paNa khya keLavaNI meLavavI joIe. (3) kALanI aniyatatA : dhyAna kayA samaye karavuM e prazna paNa sAdhaka mATe sahaja che. paraMtu jJAnI mahApurUe e mATe keI niyata-amuka samaya nakakI nathI karyo paNa je samaye mana-vacana kAyAnI svasthatA jaLavAI rahe te samaya dhyAna mATe ucita gaNe che...divase, sandhAe, rAtrie ke tenA amuka bhAgamAM ja dhyAna karavuM e sivAya nahIM evo koI niyata samaya jinezvara bhagavaMtae batAvyuM nathI. 11 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa....je samayamAM dhyAna vadhu nizcalatAthI thaI zake te samayamAM dareka vyakti peAtAnI anukULatA anusAra dhyAna karI zake che. dhyAnanA kALane! eja sAmAnya niyama che. (4) Asana :-- dhyAna mATe ceAgya Asana paNa te ja gaNAya che ke je ArAna vaDe dhyAnamAM koI prakAranI khAdhA-pIDA utpanna na thAya. amuka Asana vaDe ja dhyAna karI zakAya evA koI niyama jJAnI purUSoe madhye nathI. cAhe 'kArvAMtsaga' mudrAe ubhA rahIne dhyAna kare ke... padmAsane tathA vIrAsane esIne dhyAna karo eTalu ja nahI paNu...... aNusana ke....rAgAdikanA kAraNe cattA suine paNa sAdhaka nizcala paNe dhyAna karI zake che... deza kALa AsananI aniyatatAnu kAraNu :-- viziSTa deza, kALa ane viziSTa AsananA Agraha na rAkhavA pAchaLa mukhya eja kAraNa che ke...kAI paNa sAdhanAnI siddhi amuka ja dezamAM, kALamAM ke Asana vizeSa karavAthI ja prApta thAya evA niyama nathI. bhUtakALamAM aneka mahAtmA thaI gayA che, te sarva prakAranAM deza (sthana) kALa ane Asana (dehanI avasthA) mAM sthita thaine, sa azubha-pApa karmonA kSaya karI kevaLajJAna pAmyA che. ane te sivAya aneka munie avadhi, mana:paryAMvajJAnAdi paNa nekavAra prApta karyuM che. A ja kAraNe jinAgamAmAM deza-kALa ane Asana vizeSane khAsa koI niyama khatAbyA nathI, paNa..mana, vacana ane kAyAnI samAdhi-svasthatA TakI rahe, vRddhi pAmatI jAya evA deza kALa ane AsanAdi vaDe dhyAnAdinA prayatna karavAnuM sUcavyu che. Alekhana : jema atyaMta ucA zikhara parvatAdi upara caDavA mATe doraDA vi. nu Alakhana jarUrI che, ema dhama dhyAnanA zikhara upara ArUDha thavA mATe paNa Ala'bana Avazyaka che. AlaMbana vaDe bahuja sahelAithI upara caDI zakAya che, game tevA viSama sthanAmAM paNa jarAye cala-vicala na thatAM makkamatA pUrvaka sthira rahI zakAya che, Agama graMthomAM dhama dhyAna mATe je vAcanA * vigere dRDha AlabanA atAvyA che, tenuM AlaMbana levAthI dharmadhyAnanI siddhi bahuja saraLatAthI thaI zake che. te AlaMbanA A che. 12 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) vAcanA ziSya vigerene kevaLa kama nijAnA hetuthI sUtra dAna karavuM. adhyApana-vAMcana vigere karAvavuM. (2) pRcchanA :-sUtra arthamAM kaI zaMkA thatAM gurUne puchavuM-zaMkAnuM nirAkaraNa karavuM. (3) parAvartana :-abhyasta sUtra arthanuM vismaraNa na thaI jAya tathA vizeSa karma nijA thAya e hetuthI tene vAraMvAra uccAra pUrvaka mukhapATha kare. (4) anuprekSA -avismaraNa vigerenA hetuthI mane mana sUtrAdinuM maraNa ciMtana karavuM A cAre upAye kRtadharmane AzrayIne batAvavAmAM AvyA che. tenA dvArA zrata dharma puSTa bane che. (5) sadadharma :-cAritranAM Avazyaka kartavya sAmAyika vigere che. Avazyaka ane mukha vastrikAdinuM pratilekhana vigere samagra sAdhu samAcArInuM niraMtara vidhipUrvaka sevana karavuM te...sadharma-cAritranAM Avazyaka kartavya che. sAmAyikAdi ane sadharma AvazyakAdi AlaMbane cAritra dharmane puSTa banAvanArA che. A rIte mRtadharma ane cAritradharmanAM avirata abhyAsathI ja dharmadhyAnanuM sAmarthya pragaTe che. jinezvara paramAtmAe be prakAranA dharmane upadeza Apyo che. zrata dharma ane cAritradharma. A baMne prakAranA dharmanA abhyAsathI cittanI nirmAtA ane sthiratA utpanna thAya che. dharmadhyAnanI prApti -vRddhi ane zuddhi mATe zrata ane cAritradharmane abhyAsa kare e atyaMta jarUrI upAya che. tenA vinA vAstavika dharmadhyAna pragaTI zakatuM nathI. (6) dhyAna prati-patti-(prApti) no krama :- dhyAnAbhyAsamAM sAdhake sau prathama mana upara vijaya meLavo ane pachI kAyA ke vANI upara meLavavA joIe, e kaI nizcita kama dhyAna sAdhanAmAM nathI paNa je rIte yogenI-mana-vacana-kAyAnI svasthatA TakI rahe, krame krame tenA upara kAbU AvatA jAya te rIte svasthatApUrvaka prathama mana upara ke prathama kAyA ke vANI upara vijaya meLavavA sAdhake prayAsa kare joIe. traNe yoganI sthiratA ane nirmaLatAnA lakSyapUrvaka te dizAmAM jeTale gya purUSArtha vadhu thAya eTale jhaDapI vikAsa dhyAna mArge sAdhI zakAya che. (7) yAtavya -dharmadhyAnamAM dhyAna karavA gya mukhya padArtho (viSa) cAra prakAranA che. tenuM svarUpa saMkSepathI ahIM batAvavAmAM Ave che. 13 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhagalAbaMdha azubha karmonuM sarjana karAvI, duHkhamaya saMsAramAM dIrghakALa sudhI paribhramaNa karAvanAra Ata ane raudradhyAna ja anAdi kALathI karatA AvyA che. paraMtu e dhyAna azubha hevAthI te AtmAne adhogati ApanAra bane che. satata cAlatA A azubha dhyAnanA pravAhane zubhamAM parivartita karavuM e ja mAnavajIvananuM mahAna kartavya che. A ane raudrarUpa azubha dhyAnane nivAravA mATe dharmadhyAnane satata abhyAsa kare joIe. "kAMTAthI kAMTo nIkaLe che" e ukti anusAra azubha vikalpa cintAethI utpanna thatuM durbAna e....zubha vikalparUpa dharmadhyAnane abhyAsathI dUra thaI jAya che. dharma dhyAnamAM pradhAna tathA jinAjJAnuM jagata, jIva ane jinezvara paramAtmAnA svarUpanuM ciMtana karavAnuM hoya che. zAstrIya paribhASAmAM tene AjJAvicaya, apAyaricaya, vipAkavicaya ane saMsthAna vicaya evA nAmathI oLakhavAmAM Ave che. (1) AjJAvicaya dhyAnamAM prabhunI AjJA e dhyeya che. (2) apAyavicaya dhyAnamAM kaSTamaya saMsAra pe dhyeya che. (3) vipAkaviya dhyAnamAM karmonuM phaLa e dhyeya che ane. (4) saMsthAnaviya dhyAnamAM cauda rAjalaka ane...jIvAdi varUdravyanuM svarUpa e dhyeya che. A cAre prakAranAM dharmadhyAnanuM svarUpa saMkSepathI A rIte vicArI zakAya che. (1) AjJA vicaya : jinezvara paramAtmAnI AjJA zuM che? kevI che ? tenuM ciMtana karavuM e AjJAvicaya dharmadhyAna che. prabhunI maMgaLa AjJAne TuMkamAM A rIte vicAra karI zakAya che. - jinezvara paramAtmAnI AjJA (dvAdazAMgI) e atyaMta nipuNa che. kAraNa ke te... sUkSma dravyAdinuM yathArtha svarUpa batAve che, tathA sva ane paranA kevalajJAnAdi guNonuM svarUpe prakAzita kare che. 0 jinezvara paramAtmAnI AjJA zAzvata che. -anAdi-nidhana che. dravyArthika nayanI apekSAe dvAdazAMgI ne keI kAle paNa nAza thato nathI. arthAta sarvadA vidyamAna hoya che. 0 jinezvaranI AjJA sarva jIvonI pIDAne dUra karanArI ane temanuM hita karanArI che. "sarva jIvone haNavA nahi" e AjJAnA pAlanathI anaMtA e siddhapada meLavyuM che. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jinezvara prabhunI ArA vaDe satyanuM bhAvana (jJAna) thAya che. arthAta prabhunI AjJA anekAMta-syAdvAda jJAna svarUpa che. 0 jinAjJA sarvottama che, tethI te...anartha--amUlya che. 0 jinAjJA sarvakarmone nAza karanArI che. je karmone khapAvatAM ajJAnIne pUrva keDa varasa lAge che, te kamenAM pujane jinezvara prabhunI AjJA mujaba traNa guptinuM pAlana karanAra jJAnI muni zvAsozvAsa jeTalA alpa kALamAM paNa khapAvI nAkhe che. 0 jinAjJA arthanI apekSAe anaMta che. jinanuM eka-eka vacana paNa anaMta artha yukta hoya che. athavA jinAjJA amRta samAna madhura ane hitakara che. jinAjJA aparAjita che. jaina darzana anya koI darzanethI kadApi parAjita thatuM nathI. traNe lokamAM sarvatra e vijayavaMta che. 0 jinAjJA mahAna arthavALI che. athavA mahApurUSanA hRdayamAM sthita che ke mahApurUSane paNa sarvadA pUjanIya che. 0 jinAjJAne jANanArA ane pAlana karanArA purUSe mahAna sAmarthyavALA hoya che. vaida pUrvadhara-maharSie sarva labdhiothI saMpanna hoya che, mahAna kAryane karanArA hoya che. 0 jinAra sarvavyAdinuM jJAna karAve che, tethI te mahAna-vizAla viSayavALI che. - jinAjJA sarvathA sarva doSathI rahita che-niravadya che. 0 jinAjJA sAmAnya buddhivALA che mATe duhya che. jinAjJA (Agama) naya, gama, bhaMga ane pramANAdi vaDe atigaMbhIra mahAna arthavALI che. A rIte jinAjJAnuM mahattva ekAgra citte vicAravuM te AjJAvicaya dhyAna che. 0 jinArA atyaMta gaMbhIra, vyApaka, sUkSma ane gahana che. ene mahimA ane prabhutva traNe bhuvanamAM sarvatra-sarvadA vidyamAna che. - ApaNA jevA maMda mativALA ane maMda puNyavALA jIvane gItArtha-mahAjJAnI gurUonA virahathI ke tevA prakAranA hetu daSTAne AdinA abhAve ke jJAnAvaraNIyakarmanA prabaLa udaye kadAca A jinAjJAnA saMpUrNa rahasya spaSTa na samajAya ke na jaNAya te chatAM je tenA pratye pUrNa zraddhA ane vizvAsa rAkhI tenuM ciMtana-dhyAna ane pAlana karavAmAM Ave te avarNa Atmahita sAdhI zakAya che. kAraNa ke jinezvara paramAtmA 15 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anupakRta-pratyupakAranI IcchA vinA ja parAnugrahamAM tatpara hoya che. teo rAga-dvapa ane mahinA pUrNa vijetA hoya che, lottama ane lokAlokanA saMpUrNa jJAnI-kevaLajJAnI hoya che, tethI temane vacanamAM asatyatA ke ayathArthatA hovAnuM koI ja kAraNa nathI. te ja satya ane zaMkA vinAnuM che je jinezvara bhagavAne kahAM che" AvI daDha zraddhA ane bhAvanAthI paNa...AtmA bhavasAgara tarI jAya che. A che jinArAne mahAprabhAva.......! A rIte jinezvara bhagavAnanI AjJA vize vicAra kare e... AjJAvicaya rUpa dharmadhyAna che. (2) apAyaricaya - rAga-dveSa-kaSAya ane mithyAtvAdi Azrava dvAramAM pravRtta thayelAM jIvene A bhava ane parabhavamAM je bhayAnaka dukhe bhegavavA paDe che, tenuM ciMtana-dhyAna karavuM e .. apAya vicaya dharmadhyAna che. A dhyAnamAM azubha pApakarmonA baMdhanamAM kAraNabhUta je rAga-dveSa-mithyAtva mahAdi duSTabhAve che, tenuM svarUpa vicAravAnuM hoya che. rAga-dveSanI bhayAnakatA - kensara-TI.bI., bhagaMdara Adi aneka roge zarIramAM utpanna thAya che. tene zArIrika pAdhi kahevAya che, ema rAga-dveSAdi AtmAnA rege che. AtmAne bhavamAM bhramaNa karAvanAra ane cIkaNA karmabaMdha-anubaMdha karAvanAra A rAga di doSe che. anukuLa viSaya sAmagrI maLatAM AnaMdanI ane pratikULa saMga AvatAM viSAdanI je lAgaNIo utpanna thAya che, tenI pAchaLa rAga-dveSa kAraNabhUta che. rAganI utkaTatA dIrgha saMsAranuM sarjana kare che. SanI prabaLatAthI jIvane narakAdi durgatiomAM bhaTakavuM paDe che ane asahya pIDA-vedanA bhegavavI paDe che. (2) kapAcanI kaTutA : kaSAye saMsAra vRkSanuM mULa che. keAdha-mAna-mAyA ane lobha jema vadhu utkaTa bane che, tema tana-mananI-azAMtisaMtApa-akaDAI-kSudratA ane tRSNA vadhatI jAya che. 16 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamA-namratA Adi daivI guNene nAza karI AtmAne adhama ane pAmara banAvanAra A kaSAya che. kaSAyone AdhIna banelAonA jIvanamAM mIThAza nahIM paNa kaDavAza ja vyApelI hoya che. evAone saMga ane saMgAtha paNa bIjA lekane gamatuM nathI, hitakArI banatuM nathI. (3) mithyAtvanI kuratA - sarva dene ke sarva pApane siradAra mithyAtva-ajJAna che, moha che. pitAnI jAtanuM (AtmAnuM) bhAna bhUlAvI, paramAM svanI brAMti karAvI dIrghakALa sudhI bhayAraNyamAM rakhaDAvanAra maha che. rAgAdi ke krodhAdi deze karatAM paNa...mithyAtva meha vadhu bhayAnaka che. hita-ahita, sva-para guNadoSa ke jaDa cetanane bheda paNuM....ajJAnI mithyAmati jI karI zakatA nathI. (4) avirata : hiMsA, jUTha, corI, lega ane parigraha Adi pApanuM sevana e avirati che - tenAthI prerAyelA che svajana, parivArAdinA paNa.....vadha, baMdhana ane ghAta karatA acakAtA nathI Adi A lokamAM je atinidanIya gaNAya tevA hiMsAdi karmo kare che. ane... paralokamAM ati dArUNa narakAdinI vedanAonA bhoga bane che. (5) Azrava : kAyikAdi kriyAthI upArjana karelA azubha karmonA ge chone caturgatimaya saMsAramAM rakhaDavuM paDe che, mahAna anartho, Adhi-vyAdhi ane upAdhithI grasta banI atyaMta karuNA janaka dukhe bhogavavA paDe che. A rIte apramatta muni aneka prakAranI Adhi-vyAdhi ane upAdhinA duHkhathI gherAyelA chevanAM apAya rAgAdi doSanuM karUNA sabhara hRdayathI je ciMtana kare che te... apAya vicaya dharmadhyAna kahevAya che. (3) vipAka vicaya - karmonA vipAka-pariNAmanuM ciMtana karavuM te... "vipAka vicaya che. jemake -mithyAtva, avirati, kaSAya, pramAda ane mana-vacana kAyAdithI sajana thayelAM karmo jIvane azubha phaLa ApanAra che. tenA prakRti-sthiti anubhAga ane pradeza evA mukhya cAra prakAra che. te karmo jayAre udayamAM Ave che tyAre...jIvane kevA-kevA bhayAnaka duHkhe bhegavavA paDe che, tene vicAra A dhyAnamAM karavAnuM hoya che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakRti eTale karmane svabhAva jemake jJAnAvaraNIya karmane svabhAva AtmAnA jJAna guNane rokavAne che. vigere........ sthiti eTale karmonuM jaghanya, madhyama, ke utkRSTa kALa pramANa jemake jJAnAvaraNIya karmanI sthiti utkRSTathI 30 kaDAkaDI sAgaropama ane jaghanyathI anta muMhata vigere anubhAga eTale karmanA phaLane anubhava karavo. pradeza eTale jIvanA asaMkhya pradeza sAthe karma pradezane saMbaMdha thave. A rIte karma prakRti AdinuM jinavacana anusAra UMDuM ciMtana karavuM e...vipAka vicaya dharmadhyAna che. (4) saMsthAnA vicaya - - jinavacana anusAra jagatamAM rahelA padArtho dravyanuM lakSaNa-svarUpa, saMsthAna, AdhAra, bheda ane pramANAdinuM ciMtana karavuM, tathA dravyanAM utpAda, prauvyAdi paryAnuM cintana karavuM te...saMsthAna vicaya dharmadhyAna che. A dhyAnamAM caMda rAjalaka ane jIvAdi vahu dravyone judI-judI rIte...zAstra sApekSa vicAra karavAnuM hoya che. lakSaNa-svarUpa - dharmAstikAya Adi dravyonuM svarUpa vicAravuM jemake gati sahAyakatA" e dharmAsti kAyanuM lakSaNa che. vigere.... saMsthAna eTale AkAra, chanAM zarIranuM samacaturasAdi saMsthAna che. ane.... pudgala dravyanu parimaMDalAdi saMsthAna che. temaja....dhamastikAya ane adharmAstikAyanuM saMsthAna leka kSetranAM saMsthAna jevuM che. lokanuM saMsthAna -adholika vistIrNa puSya caMgerInA AkAravALe che. tichaleka jhalarIne AkAravALe che. ane udghaleka mRdaMganA AkAravALe che. - kAlanuM saMsthAna -manuSya kSetra pramANe che. kemake kAla sUryanI gati kriyAthI jaNAya che, tethI kAla manuSya kSetranA AkAravALe che. ema upacArathI kahevAya che. bheda -dravyanA bheda prakAranuM cintana karavuM jema...dharmAstikAyAnA traNa bheda che. jIva dravyanAM coda che ItyAdi. pramANa :- dranA pramANa parimANanuM ciMtana karavuM jema...dhamastikAya leka vyApI che vigere.... paryAya -dharmAstikAyAdi dravyamAM rahelA utpAdAdinuM ciMtana karavuM. lokasvarUpanuM ciMtana : - - A rIte jinezvara bhagavAne batAvelA anAdi nidhana nitya ane namAdi bheTavALA paMcAsti kAyamaya lekanuM " ciMtana karavuM, ke...urdhva, adho ane tirtha svarUpa Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ leAkanu' ciMtana karavu' tathA leAkamAM rahela dhammAdi naraka bhUmi, dhanedadhi Adi vala jabudvIpa Adi dvIpA, lavaNAdi samudro sImataka Adi narakavAseA, jayAtiSTha vaimAnika deva saMkha'dhI vimAneA, bhavanapati devAdi sabaMdhI bhavane, tathA bIjA gAma-nagara-kSetra vigerenuM siddhAMta sApekSa svarUpa ciMtavavuM te...saMsthAna vicaya dharmadhyAna che. jIvanuM svarUpa ciMtana : jIva upayoga lakSaNavAna ane nitya che. jIva arUpI ane zarIrathI bhinna che. jIva peAtAnA karmonA kartA ane bhaktA che vigere........ saMsAra samudra -- jIva peAtAnA azubha karmAMnA udaye sa`sAra sAgaramAM bhaTake che. e saMsAra samudra kevA che ? tenuM svarUpa ci'tavavu. jemake........ samudra jaLathI pUrNa hAya che, tema....saMsAra samudra janmamaraNAdi rUpa jaLathI bharelA che. samudramAM pAtALa kaLazA hoya che. ema saMsAra samudra kaSAyarUpa cAra pAtAla kalazAethI yukta che. samudramAM duSTa zvApada heAya che. ema saMsAra samudra se'kaDA duHkha-saMkaTa ke....vyasanarUpa zvApado jaLajatuethI vyApta che. samudramAM mahAna AvarAya che. ema sa'sAra samudramAM meAhanIya kama eja bhramaNa karAvanAra heAvAthI mahAna Avata che. samudramAM tara'gA-meAjAe uchaLe che, ema saMsAra sAgara paNa....ajJAna pavanaprerita sayeAga-viyeAgarUpa jaLa-tara'go-mAjAvALA che. tathA jene-(pravAhanI apekSAe) Adi ke aMta nathI. evA mahA bhaya'kara saMsAra sAgara che. ityAdi ciMtana karavuM te paNa....dhama dhyAna che. cAritra jahAja : AvA bhayAnaka bhavasAgaranA paNa cAritrarUpa jahAjamAM besavAthI pAra pAmI zakAya che. te jahAja kevu' che? 1. jene niyAmaka-sukAnI samyagajJAna che. 2. je samyagdarzana rUpa sudRDha baMdhana-saDhathI yukta che. 3. je nizciMdra kANA vagaranu che. sa'varamaya hovAthI 4. je taparUpa pavananI preraNAvALuM hAvAthI zIghragAmI che. 5. je vairAgyanA mAge` cAlatuM hovAthI durdhyAnarUpa mAjAethI akSubdha che. 6. je mahA mUlyavAna zIlAMgarUpa ratnAthI pirapUrNa che. 19 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evI cAritrarUpI naukAmAM ArUDha thaI muni zIghrabhavanA pAra pAmI jAya che ane zAzvata sukhamaya mekSanagaramAM jaI paDhAMce che. rIte ekAgra citte vicAravuM e paNa....saMsthAna vicaya dhyAna che. dhyeyanI vyApakatA :~ A vadhu zu' kahevuM ? dravyArthi ka Adi naya svarUpa jinAgamamAM kahelA sarva jIvAdi tattvo-padArthAnuM ciMtana karavuM te paNa....saMsthAna vicaya-dhama dhyAna che. dhama dhyAnanA AjJAvicayAdi cAra prakAromAM (saMsthAna vicaya prakAramAM) jineAkta jIvAdi sA` padArthAnu naya. nikSepAdi vaDe ciMtana ane dhyAna karavAnuM kahyuM che tethI dhyAnanA sarva prakAranA temAM antarbhAva thaI jAya che. jyAM sudhI ci Mtana calacitto thatuM hAya tyAM sudhI te....ciMtA ane bhAvanArUpe dhyAnanA pUrvAbhyAsa che. ema jANavu paNa....jayAre te ciMtana sthira pariNAme thAya che, tyAre te dharma dhyAna svarUpane dhAraNa kare che. te dharmadhyAnanA satata abhyAsathI zuddhAnubhUtipUrvakanuM. tattvaciMtana thAya che. te.... zukla dhyAna che. dhyAnanA adhikArI sarva prakAranA pramAdathI rahita, jJAnadhanavALA, apramatta munie temaja upazAmaka ane kSapaka ni``thA dharmadhyAnanA dhyAtA-ciMtaka hoya che. guNasthAnanI apekSAe mukhyatayA sAtamA guNasthAnakathI mAMDIne khAramA guNasthAnaka vatI jIvA ane gauNatayA cothA, pAMcamA ane chaThThA guNasthAnaka vatI jIvA paNa....dharma dhyAnanA adhikArI che. -: zukla dhyAnanA prathama be prakAranA dhyAtA prathama saMghayaNavALA ane pUrvadhara apramatta munio hAya che. ane atima be prakAranA dhyAtA sayAgI ane ayeAgI kevalI DAya che. AjJAvicaya Adi dharma dhyAnamAM jinezvara paramAtmAnI magaLamaya AjJAnu` ciMtana karavAthI sAdhakane maitrI Adi cAra bhAvAnuM ciMtana karavAnI preraNA paNa sahajarIte maLe che. =1 'guNasthAna kramAreAha' Adi graMthamAM paNa dhama dhyAnanuM svarUpa batAvatAM maitrI Adi cAra bhAvanAone pi'stha Adi cAra avasthAone dhama dhyAnanA prakAra tarIke gaNAvI che. =1 maiyArRimizcatume --cavAjJAti vasuvidham / piMDasthAdi caturdhA vA dharmadhyAnaM prakIrtitam // 20 [guNasthAna kramAreAhavRtti] Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastutamAM 'AjJAvicaya' dhama dhyAnamAM sAmAnyatayA maitrI Adi cAre bhAvanA vigerene antarbhAva thaI ja Aya che. chatAM sAdhakane dhyAna sAdhanAmAM vadhu sugamatA rahe e hetuthI bhinna-bhinna rIte dhyAnanI kakSAe jJAnI purUSa batAve che. AjJA vicayAdi cAre prakAranA dhyAnathI anukrame maitrI Adi cAre bhAvanAonA paNa vicAra karI zakAya che. te A rIte.... (1) AjJAvikraya dhyAna ane maitrIbhAva -- jinezvara paramAtmAnI AjJAnA ci'tanamAM sAdhaka jyAre jIvanuM svarUpa vicAre che. tyAre tene badhA jIvA sAthe peAtAne sajAtiya saMbadha che. tene spaSTa medha thAya che. potAnA jIvanuM je upayoga mahA svarUpa che, te svarUpa jagatanA tamAma jIvenu paNa che. jIva cAhe nigoda avasthAmAM rahyo hoya ke siddha avasthAne pAmyA hoya paNa ....tenuM upayAgamaya svarUpa te....sadA-sadA-satra kAyama ja rahe che. temaja vyakti vizeSarUpe badhA jIvA alaga-alaga hovA chatAM dareka jIvamAM 'jIvatva' rUpa ekasarakhuM che. A rIte badhA jIvAnu upayoga lakSaNa ane jIvatva jAti eka hovAthI, paraspara temane jAtipaNAnA abhinna sabadha che. te kAraNe ja jIve eka bIjA jIvA mATe jevA prakAranA zubha ke azubha vRtti kare tevA prakAranu' zubha ke azubha phaLa temane avazya bhAgavavu paDe che. sabve jIvA na hatantrA' koI paNa jIvanI hiMsA karavI nahi. temaja mittI me sabya bhUyesu' sarva jIvA sAthe mAre maitrI che. evI ahiMsA ane maitrI bhAvanAnu sevana-pAlana karavAnI AjJA jinezvara bhagavaMtAe kramAvIche. maitrI bhAvanAmAM dhyeyarUpe jIvatva' heAvAthI, temAM sarva jIveAnA hitanI ciMtA karavA pUrvaka temanI sAthe snehabhAva keLavavAnA hoya che. koI jIva pApa na karo. koI jIva duHkhI na thAo. sarva jIvA kama baMdhanathI mukta bane. sahunu` kalyANa thAo. evI maMgaLa bhAvanAo dvArA jIvamaitrIne sAka banAvI joIe. ityAdi...sava ciMtana heAvAthI 'AjJAvicaya' dhama dhyAna che. (ra) apAyavicaya dhyAna ane pramAdabhAva ---- kaSTamaya-duHkhamaya sa'sAranu' svarUpa vicAratAM jyAre tenA kAraNabhUta rAgAdi doSonI bhayAnakatA ane prabaLatAnA khyAla Ave che tyAre....tenAthI chUTakAro meLavavA mATe je rAgADhi doSothI sathA mukta thayA che, ane jeo tenAthI mukta thavA mATe kaTIbaddha banyA che, te pacaparameSThi prati ananya AdarabhAva-prameAdabhAva utpanna thAya 1 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. doSa nAza ane guNa prAptine sAro upAya ja e che ke jenAM doSa naSTa thaI gayA che ane sadaguNe pragaTayA che, tenAM prati pramodabhAva pragaTAva. bIjAnAM-guNa utkarSa joI prasanna thavuM enuM nAma pramoda bhAvanA che. temAM yeya tarIke guNAdhikAva hoya che. (3) viSAka viSaya dhyAna ane karUNuM bhAvanA : jagatanA jIvonI dIna-hIna ane duHkhamaya hAlata joI, kamane vicitra phaLAne vicAra karavAthI sAdhakanA hRdayamAM dukhI jIvo prati karUNAnI bhAvanA utpanna thAya che. AtmAne mULa svabhAva pUrNa AnaMdamaya ane avyAbAdha sukhamaya hovA chatAM pUrvopArjita karmono vipAkedaya thatAM jIvone aneka prakAranAM tApa-saMtApa ane trAsa bhogavavA paDe che. duHkhamaya caturgatirUpa saMsAramAM paribhramaNa karavuM paDe che. mehanIyAdi karmonA phaLa-vipAka bhegavavAnuM sthAna enuM nAma ja saMsAra che. evA saMsAramAM je kaMI jI Adhi-vyAdhi-upAdhinI pIDAthI gherAyelA che. temanI pIDA-vedanA dUra karavAnI bhAvanA sAthe je pApa karmonA vipAke pIDA utpanna thAya che. te pApa karmone paNa nAza thAo, evI bhAva karUNA sAdhakanA hRdayamAM utpanna thAya che. duHkhAdhikatva e karUNAbhAvanAnuM dhyeya che. (4) saMsthAnavicaya dhyAna ane madhyastha : saMsthAna vicaya dharmadhyAnamAM sarva lokanuM svarUpa ane utpAda, vyayauvya AdinuM ciMtana karavAnuM hoya che. tenA dvArA sAdhakane jaDa-pudgala padArtho prati ane jIvanA doSa prati madhyasthabhAva utpanna thAya che. jethI cittamAM te jIvo prati paNa maitrInehabhAva akhaMDa TakI rahe che. samatAbhAvanI vRddhi thAya che. cothI mAdhyastha bhAvanAmAM ceya tarIke doSAdhirUva hovAthI, tenA dvArA jIvonA doSa pratye ja mAdhyastha bhAva keLavavAne hoya che. upekSAne pAtra doSI nahIM paNa doSa che. pApI nahIM paNa pApa che. jIva mAtra te...maitrI-snehabhAvane ja pAtra che. cha prati upekSA ke dveSanI lAgaNI dhAraNa karavAthI mahA-meha-mithyAtva karmanuM sarjana thAya che. A rIte dharmadhyAnamAM AjJA vicaya AdinA ciMtanamAM ja maitrI Adi bhAvenuM ciMtana paNa samAyeluM che. jIva anAdi kALathI potAnI IcchAne ane potAnA sukhano ja vicAra karate rahyo che. ene Agraha rAkhato Avyo che. paNa te vicAra durthAna che. tene zubhamAM parivartita karavA mATe paramAtmAnI AjJAne ane sarva jInA hitane vicAra karavuM jarUrI che. 22 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A rIte AjJA vicayAdiSTa dharma dhyAnamAM ke piThastha Adi khavasthAnA ciMtanamAM paNu. maitrI Adi cAre bhAvA anusmRta-sa-badhita haiAvAthI tenI satra vyApakatA che. anuprekSA :- dharmadhyAnathI atyaMta bhAvita cittavALA muni dhyAnanA aMte paNu anityAdi bhAvanAenA ciMtanamAM tatpara bane che. tenA prabhAve saMcetanAdi padArthomAM anAsakti ane bhaniveda TakI rahe che. lezyA :- dharmAMdhyAnIne tIvra-maMdAdi prakAravALI pIta-padma ane zukalalezyAe anukrame vizuddha hoya che. arthAta dharmAM dhyAna vakhate Atma pariNAmeAnI vizuddhi vRddhi pAme che. liMga :- dharma dhyAnanI eALakhANanA khAdya cinhA : jina praNIta jIvAdi tattvanI dRDha zraddhA thavI. sudeva ane sugurUnu* guNu kIrtana, praza'sA, vinaya, dAna vigere karavu zrutAbhyAsa zIla ane sayamamAM prItipUrvaka pravRtti thavI. A cinhA dharma dhyAnanA dyotaka che. - . . dharmadhyAnanuM phaLa : uttama dhyAnanA prabhAve zubha Azraya-puNya prakRtienA baMdha thAya che. saMvara-AvatA azubha karyAM aTakI jAya che. nirjarA-purANA karmonA pazu... a'ze aze kSaya thAya che. ane... paraleAkamAM devatAI vipula sukha sAmagrI prApta thAya che. tathA zubha AzravanA anubaMdha-para'parA cAlavAthI anukrame uttama kula, kheAdhilAbha, pratrajyA, kevaLajJAna ane mAsa prApta thAya che. parama dhyAna (2) parama dhyAna-gurusya prathamomenaH pracasva-vitarja vicAram / artha :-zukala dhyAnanA cAra bhedomAMthI prathamabheda-pRthakva-vitarka savicAra" ne ahI' 'parama dhyAna' tarIke oLakhAve che. bhAvArtha :-'dhyAnazataka' vigere graMAAmAM zukala dhyAna saMbadhI vizeSa mAhitI ApelI che. tenA sakSepa sAra-prastutamAM jeTalA upayegI che, teTalA ahI' vicAravAmAM Avaze. dharma dhyAnathI jema zukala dhyAnanI paNa bhAvanAo, deza, kAla, zAsana-vigerenI maryAdA paNa te pramANe samajavI, AlakhanAdimAM je vizeSatA che te A pramANe che. 23 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zula yAnanAM AlabanA : jina zAsanamAM pratiSThita zula dhyAnanA viziSTa Ala`baneA kSamA mRdutA, (namratA) Arjava (saraLatA) ane mukti (sa MtASa) vigere sadguNlRA che. jenA prabhAvathI muni zula dhyAna pAmI zake che. krama - dharma dhyAnanI vicAraNAmAM zu dhyAnanA krama batAvI gayA chIe yAtavya - sAmAnyatayA zukala dhyAnanA viSaya A pramANe che, AtmAdi dvavyeAmAM utpAda-vyaya, dhrauvyAdi paryAyAnuM' vividhanaya-dravyAstikanayAdi vaDe pUrvAMgata zrutane AdhAre cintana karavuM e zuphala dhyAnanuM dhyeya che. marUdevI mAtA vigerene 'pUrva'nA jJAna vinA paNu sahaja rIte...... zrutajJAna vaDe paryAyanuM ciMtana ghaTI zake che. prathama zukala dhyAna - pRthakva-vitaka -savicAranuM lakSaNa pRtha'' eTale bhedathI ke vistArathI, vitarka eTale zrutajJAnanuM ci Mtana ane savicAra eTale atha, zabda ane ceAgamAM saMkramaNu thavu' te vicAra, evA vicArathI yukta hAya te savicAra....... A traNe bhedathI yukta hAya te prathama zula dhyAna che vizeSAya : pRthatva : jemAM vistArathI (bhedathI) java vaDe paramANu Adi dravyAnA utpAda, vyaya ane dhrauvyAdi paryAyeA ke......amUrta-mUtyudi paryAye 'ekAgra mane ci'tana karavAmAM Ave.....tene pRthak kahevAya che. huM athavA je vitarka-zrutajJAna dvArA jANI eka dravyathI dhrUvyAMtaramAM, eka guNathI-guNAMtaramAM, ane eka paryAyathI paryAyAntaramAM ciMtana thAya te paNa pRthaktva che. vitaka :--je dhyAnamAM sva zuddhAtmAnubhava rUpa bhAvazrutanA AlamanathI utpanna thayele antarja pA(maka (aMtaraMga nirUpa) vitarka rUpa hoya te savitarka kahevAya che. $ sahabhAgI hoya te guNa' kahevAya che ane kramabhAvIne paryAya kahevAya che. ane je guNa paryAyathI yukta hoya tene dravya kahevAya che. (guNa sthAnaka kramAreAhu gAthA 60 thI 65) 24 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savicAra :- je dhyAnamAM eka arthathI bIjA arthamAM, eka zabdathI bIjA zabdamAM, tathA eka yugathI bIjA rogamAM saMkramaNa thatuM hoya te "savicAra kahevAya che. ahIM artha te dravyarUpa che. zabda e akSara-nAma svarUpa che ane yoga e manavacana, kAyA rUpa che. temAM paraspara saMkramaNa thAya che, eTale ke dhyAnane upayoga badalAtuM rahe che, te zuphala dhyAnane prathama prakAra A traNe (pRthaphatva-vitarka ane vicAra) thI yukta hoya che. jo ke A dhyAna pratipAtI che. chatAM vizuddha havAthI, uttarottara atyaMta vizuddha thAna (uttara guNaNanaka) nuM sAdhaka bane che. A rIte.....dharma dhyAnanA AjJA viyayAdi bhedonA satata abhyAsathI ja parama dayAna pragaTe che. mATe tene ja ahIM thaphala dhyAnanA prathama bheda tarIke gaNAvyo che. mekSanA asAdhAraNa advitIya kAraNarUpa zukaladhyAna e mukhya vRttie prathama saMdhayaNavALA pUrvadhareja karavAne samartha bane che. paraMtu alpa savavALA purUSenuM citta atyaMta sthira thatuM nathI, aneka viSayothI vyAkuLa baneluM citta svastha banI zakatuM nathI tethI alpa sattvavALAne zukala dhyAna karavAno adhikAra nathI. gurU paraMparAe cakula dhyAnane AmnAya jANavA maLe che. te rIte...varNana karIzuM. paraMtu Adhunika sAdhako mATe zAstrokta vidhi pramANe thaphala yAnanI sAdhanA ati sukara che." ema kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrasUrijI mahArAje pitAnA yogazAstramAM agIyAramAM prakAzamAM jaNAvyuM che. (3) zUnya dhyAna : (dhyAnano trIjo bheda) mUla - sUvaeN vitAvyA 34 . ga zU-kisavitinA rAdhA khitte ditumatte rAga-siNehAI bhaya maha'vvatte / nidAi paMcageNa' vArasahA davva sunna ti / / 2 / / / bhAvato :- vyApAra yogya syApi cetasaH sarvathA vyApArA caramaH // atha - zUnya eTale jemAM "cintA"ne abhAva hoya. dravya zUnya - kSipta citta Adi avasthAomAM paNa citA vicAra zUnya thaI jAya. teTalA mAtrathI tene zUnya dhyAna kahI zakAya nahIM, te avasthAmAM mane dravyanuM grahaNa thatuM na hovAthI tene dravyathI zaya kahI zakAya che. cittanI kSipta' Adi bAre avasthAone "dravya zUnya" tarIke jaNAvelI che. 25 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenuM svarUpa TuMkamAM A pramANe che :kSipta - dhana Adi cArAI javAnA kAraNe jenA cittamAM vizvama utpanna thayela hoya tene -0 "kSipta citta" kahevAya che. zatru upara vAraMvAra vijaya meLavavA AdinA kAraNe prApta thayelA utkarSathI ati vismaya thavAne lIdhe jenA cittano hrAsa thayo hoya tene "DIpta citta" kahe che. dArU pIvAthI unmatta thayelA cittane ra"mana kahevAya che. samajaNa vinAnA cittane avyakta citta kahevAya che. bAkInI cittanI avarathAo prasiddha che. bhAvazUnya : citta cintana vyApArane yogya hovA chatAM 3 AmavIryanI prabaLatAne laIne banAvavuM tene "bhAvazUnya" dhyAna kahevAya che. amanaraka mega, unmanI dazA nirvikalpa avasthA, ke paramadAsInya Adi paNa bhAvazUnya" nA ja paryAyavAcI nAme che. sarva prakAranA savikalapa dhyAnanuM aMtima phaLa nirvikalpa dazAmAM AtmasvarUpano anubhava karavo e che. kSipta citta yasya draviNAdyapahAre sati citta vinamA jAtaH / 1 dIpta cittaM yasyA sakRcchatrUparAjayAdyutkarSeNa ativismayAbhibhUtasya cittahAso jAtaH 2 maraH suracA vIrA (ogha niryukti-droNAcArya kRta TIkA) yAvatprayatna lezA, yAvatsakalca kalpanA kA'Si / tAvannalayasyApi prAptistatvasya tu kA kathA // 3 nahi rantarazva samantAn cintA ceSTAparicyuto yogI / tanmaya bhAva prAptaH kalayati bhazamunmanI bhAvam / / (gazAstra 12 me prakAza) Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahyuM paNa che ke 1jyAM sudhI mana-vacana ane kAyAthI sabadhita leza paNa prayatna cAlu che. ane jayAM sudhI sa*kalpa-vikalpa yukta kalpanAo che, tyAM suzrI mana-'laya' avasthAne prApta thaI zakatu' nathI, to pachI AtmatattvanI anubhUtinI vAta ja kayAMthI ? arthAt 'maneAlaya' vinA tattvAnubhUti thatI nathI. ane cAgI jyAre bAhya ane AMtara samarata cintAe ane ceSTAothI rahita nI paramAtmA sAthe tanmaya thAya che. tyAre unmanI bhAva prApta thAya che. AvI amanaska dazA vaDe ja mananAM zatsyenu' unmUlana thAya che. mATe krame krame manane cintana vyApArathI mukta banAvavu' jarUrI che, ceAgazAstranAM bAramA-anubhava prakAzanu' adhyayana-manana karavAthI amanaska ceAga rUpa 'zUya dhyAna"nI vadhu spaSTatA thaze. tathA AThamA-prakAzamAM nirdiSTa " aha" nI dhyAna prakriyAmAM paNu zUnya dhyAna ne siddha karavAmAM atyaMta upayeAgI banI zake che (4) parama zUnya yAna : tribhuvana viSaya vyApI cete| vidhAya eka vastu viSayatayA - saMkeAcya tatastasmAdvyapanIyate / artha :--cittanI paramazUnya avasthA prApta karavAnI kalA batAve che. sava prathama cittane 2 tribhuvana dhyApI--vizALa viSayavALuM manAvavuM, pachI cittane krame-krame sa'phAcI eka vastunA viSayavALu' banAvavuM, tyArabAda temAMthI paNa... cittane khaseDI tadna cintana rahita banAvavAmAM Ave tene 16 parama zUnya dhyAna kahevAya che. 1. cAga (Atma vIya`) nI pramaLatAnA tAratamyane samajAvavA mATe bhavana ceAganA 96 prakAra ane karaNa cAganA 96 prakAra grakAra svaya' AgaLa batAvaze. ceAga, mahAcaiJa, paramayeLa vigere. temaja vInA prabhAve mana-citta AdinA cintanAtmaka vyApArane rAkavA mATe 96 karaNu batAvaze. jema unmanI kraraNu, mahA utkhanI karaNa, 5rama u-manI karaNa vigere tathA upareAkta sarva bhedAnI dhyAnanA 24 prakArAmAM ghaTanA karI che. jethI tenuM mahattva samajI zakAya che - 2 tribhuvana viSayatA :- jemake kevalI bhagavAna kevalI samudraghAta karatI vakhate ceAthA samaye peAtAnA Atma pradezane salAka vyApI banAve che, te avasthAnu dhyAna karavAthI ApaNA cittanA viSaya samagra leAka khanI zake che. 27 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "dhyAnazatakamAM" zukula dhyAnano krama batAvatAM kahyuM che ke - tribhuvana viSayaka cintanane kame-kame saMkecIne chevaTe eka paramANu para sthApana karIne sunizcala cittavALo chaTvastha yogI dhyAna karI zake che. pachI temAMthI paNa...cittane khaseDI levAthI manarahita avasthA prApta thAya che. tribhuvana vyApi viSayavALuM citta karma kime a85 viSayavALuM bane tyAre zukula dhyAnane prathama prakAra "pRthaphata vitarka savicAra" ghaTI zake che. paraMtu jyAre citta ekaja AtmAdi vastunA ekaja paryAyanuM ciMtana kare che tyAre dvitIya sula dhyAna "ekatva vitarka avicAra" hoya che. ema tenA lakSaNo uparathI samajI zakAya che. tenA lakSaNe A pramANe che. + jyAre citta nirvAta sthAne rahelA dIvAnI jema atyaMta niSkaLa-nizcala banyuM hoya tathA vyaMjana ke yoganuM saMkramaNa thatuM na haiya arthAt ekamAM ja sthira heya. temaja utpAdana vyaya ane vyAdi paryAyamAMthI anyatara eka paryAyanuM ja citana thatuM hoya tene "eka-vitarka-avicAra" kahevAya che. vizeSa - A graMthamAM chathane saMbhavatA sarva dayAno vicAra karavAmAM AvyuM che. tethI parama zreya dhyAna dvArA kula dhyAnanA bIjA prakArano nirdeza thayo che ema samajI zakAya che. dhyAna ane parama dhyAnamAM cittanA cintana vyApAranI pradhAnatA che. + zravajJAnanA prabhAve eka padArthanA cintana pachI tarata anya padArthanuM cintana kare. temaja eka zabdathI khAtaranuM cintana kare. athavA eka cagathI anya yoganuM AlaMbana le, e rIte nAnA arthonA cintanamAM daDha abhyAsa thavAthI Atma guNano AvirbhAva thatAM jyAre sAdhaka ekatva cintana mATe yogya bane. tyAre.eka ja keganA AlaMbana vaDe upAdAdi eka ja paryAyanuM dhyAna kare che. tribhuvana viSaya vyApI banelA manane kramazaH sUkSama banAvata. banAvatAM ati-sUkSama ANa viSayaka banAve che. arthAt eka ja Atama guNa ke paryAyanuM ciMtana kare che tyAra pachI te eka guNa-paryAyanA ciMtanamAMthI paNa nivRtta thatAM cittane sarvathA nirodha thAya che. tyAre nirvikalpa dazA prApta thAya che. jema maMtravArI maMtranA baLe zarIranA sarva aMgomAM vyApta viSane eka sthAnamAM lAvI zake che tathA prajavalita agnimAMthI Idhana-lAkaDA Adi khaseDI levAthI agni pitAnI meLe bujhAI jAya che. tyAra pachI dhyAnAnala prabaLa banatAM ghanaghAtI karmone nAza thatAM kevaLajJAna ane kevaLadananI parama jyoti pragaTe che. (gazAstra 11 me prakAza) Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zUnya ane parama zUnya dhyAnamAM ci'tana vyApAranA tyAganI pradhAnatA che. A kramathI e phalita thAya che ke prathama cittane azubha cintanamAMthI rekI, zubha tatvanA ciMtanamAM joDavu joie tyAra pachI zubha ciMtana vyApArAnA paNa tyAga karI Atma dhyAnamAM lIna banavA prayAsa karavA joie. mananI tA ja zUnya-avasthA sAdhI zakAya che. anyayA nahI... ......... A krama batAvavA mATe ja granthakAra maharSie prathama dhyAna ane parama-ghyAnanuM svarUpa batAvyA pachI ja zUnya ane parama zUnya dhyAnanuM svarUpa kahyuM che. ahI' 'zUnya' e Atma samAdhi rUpa che. ane parama zUnya e svarUpa che. ane te baMne dhyAna ane parama dhyAnanuM phaLa che. parama prAna ane parama zUnyanuM svarUpa H parama-samAdhi maiM zubha dhyAnanA prathamanA mane prakArAmAM "pAtAMjala ceAga darzana" kathita "sa'prajJAta ceA"nA antarbhAva thayele che, kahyuM paNa che. :- nirvitarka vicArAnandAsmitA nirbhAsastu paryAyavinirmukta zudhdha dravya dhyAnAli prAyeNa vyAkhyeyaH " arthAt nirvita vicAra Ana'dA smitA nirbhrAsarUpa sa'prajJAta-ceAganA paryAya rahita zuddha Atma dravyanAM dhyAnamAM antarbhAva che. te ekatva vitaka avicAra" zula dhyAnanA khIjo bheda che. cAre prakAranI samApattionA aMtarbhAva paNa uparokta baMne prakAranA dhyAnamAM thayele che. kahyuM paNa che : jaina daSTie samapattie cittana ekAgra banAvanArA zula dhyAnavALA jIvAne anubhavAtI cittane ekAgra banAvanArI paryAya sahita ke paryAya rahita sthUla dravya ane sUkSma dravyanI bhAvanA svarUpa" che, ane te upazAMta mehu avasthAmAM apekSAe sakhIja samAdhirUpa ane kSINu mAha-avasthAmAM 'niIja samAdhi ' rUpa hAya che. ema jANavuM. ceAga darzananA mate samApatti : cittanuM dhyeyAkAre pariNamavuM te...samApatti che. jo dhyeya sthUla paTTAnu' hAya tA avitarka, nitika samApatti kahevAya che. jo dhyeya sUkSma paTTAnu... hAya te...savicAra, nivi cAra samApatti kahevAya che. paryAya sahita sthUla dravyanI bhAvanAne...savitarka samApatti kahevAya che. paryAya rahita sthUla dravyanI bhAvanAne...nivitarka samApatti kahevAya che. paryAya sahita sUkSma dravyanI bhAvanAne savicAra samApatti kahevAya che. paryAya rahita sUkSma dravyanI bhAvanAne ... nivicAra samApatti kahevAya che. .... 1 ceAga bindu-418 ceAga dana vRtti (uSA-yazA-vi. kRta) 1-40-42 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) kalo dravyato mallAdibhirnADI campanena yA caTAyyate, bhAvatastu atyantA bhyAsataH svayameva dezakAla karaNAdyanapekSya yA sabhArohati, anyena tvavatAryate; yathA puSpabhUterAcAryasya puSpa (vya) mitreNa kalA jAgaraNaM kRtam // 5 // artha - "kalA" nA be prakAra che. "vyakalA" ane bhAvakalA mala vigere loko nADI dabAvIne (utarI gayelA aMgane) caDAve che te dravyakalA che paraMtu atyaMta abhyAsanA kAraNe deza, kAla tathA karaNa AdinI apekSA vinA pitAnI meLe ja caDe che. paraMtu bIjAvaDe utArAya te "bhAvakalA" che. jemake AcArya puSpa bhUtinI kalAne (samAdhine) muni puSpa mitre jAgRta karI hatI-utArI hatI [ A kathA mATe pAchaLa pariziSTa juo ] bhAvArtha :- dravya kalAnuM svarUpa-varNana bhAvakalAnA svarUpane spaSTatAthI samajavAmAM upayogI bane che. bAhya prayatna vizeSathI nADI dabAvavA vigerethI mahala-pahelavAna ke hADavaidya vigere utarI gayelA aMgo-pAgane pharI vyavasthita karI de che. AvI badhI kalAe dravyakalA kahevAya che. ema bhAvakalA tene kahevAya che ke kuMDalinInuM udarvagamana thavAthI je svayaM anya-purUSanI apekSA-sahAya vinA "samAdhi" prApta thAya che. thAnanA satata abhyAsathI kuMDalinI-prANa zakti urvagAmI bane che. temAM koI deza, kAla ke karaNa-AsanAdi sAdhana vizeSanI apekSA niNata hotI nathI. te svayaM sahajarIte saMkurita thAya che. ane tenA dvArA apUrva "samAdhine anubhava thAya che. A avasthAmAM lAMbA kALa sudhI sthira rahI zakAya che. paraMtu urdhvagAmI banelI zaktinuM punaH avataraNa karavAmAM anya purUSanI apekSA rahe che. puSpabhUti AcArya mahArAjanI udarvagAmI banelI kalA-kuMDalinInuM punaH avataraNa zrI puSpa mitra munie temanA aMguThAnA sparzathI karyuM hatuM e vAta + zAstromAM nedhAyelI che. Avazyaka niryukti zrI haribhadrIya vRtti pU. 0rara. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para "guNasthAna kramAroha prakaraNanI vRttimAM kuMDalinIne (kalAne) "prANazakti' tarIke oLakhAvI che. bIjA paNa darzanakAro A kuMDalInIne judA-judA nAmathI oLakhAve che. mAhezvara tene "zakti" kahe che. sAMkhe tene "parA prakRti" kahe che. sUryanA upAsake tene "mahArANI" nAma Ape che bauddho tene "tArA" kahe che. Ama pratyeka darzanakAroe kuMDalinI zaktine mAnya karI, tenAM urvagamananI prakriyAne apanAvI che, ane upadezI che. kuMDalinInuM svarUpa jaina grAma paNa kuMDalinI zaktino nirdeza ghaNe ThekANe jovA maLe che. temAMnA keTalAMka nidezo ahIM nedhavAmAM Ave che. te A pramANe che. (1) je yogIzvarae dhyAnanA abhyAsanI parAkASTAthI pavana sahita cittane nirodha karIne, ane...e rIte mAnasika vikSepane dUra karIne sahaja ane nirUpama evA AnaMdathI bharapura rasavALA svAnubhava rUpa prabodhane prApta karela che. teo vaDe svAdhIna pavanathI brahmarabaMne purIne, jenAM svarUpanuM dhyAna "kaDalinImAM karAya che, te acinya mahimAvALA, sarvajJa parama-purUSa paramAtmA jaya pAme che. A rIte kuNDalinIne ulekha "sarvajJASTaka mAM pUjya muni suMdarasUrIzvarajI mahArAje sarvajJa paramAtmAnI ratutimAM karelo che. (2) zrI siddhasenasUri viracita "siddha mAtRkAbhidha dharmaprakaraNa" mAM kuNDalinI aMge A rIte nirdeza che. lokane navatatva (jJAnarUpe) Ape che, nava prakAranA jIvonI astitA-sattAne samajAve che. navA prakAranA pApa kAraNene samUhane nAza kare che. tethI A kuNDalinI zaktine guNavAna purUSa "bhali" kahe che. | sarpa, bIjAMkura ane vighanI AkRtiothI jANe pAtAla leka, matya leka, ane svargalokane dhAraNa karatI hoya tevI A parAzakti kuNDalinI jaNAya che. te "bhali" e nAmathI bALake vaDe bArAkhaDInI pahelAM vAraMvAra lakhAya che. he bhale! bhale ! kuDalinI ! jyAre tuM jaDatArUpa aMdhakArano nAza kare che tyAre tuM tArI adUbhuta evI mahAbhUtonA guNarUpa lakSamI Ape che, ane sAthe sAthe sanAtana evuM jJAnadhana paNa Ape che. (3) zrI vinayacandrasUri kRta "kAvyazikSA" mAM maLatA kuDalinIne nirdeza: bhali nAme vizrata je parama zakti che te Adyazakti che. parAbhagavatI che. kuntAkRtine dhAraNa karanAra che, tenuM rekhA athavA kuDalinI rUpe varNana karavAmAM Ave che. te zloka 54 31 ke Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAMta sudhInA samagra madhyama mArganI vidyotinI (prakAzikA) che. tenuM pustakAnA athavA khArakhaDInA prAraMbhamAM Alekhana karavAmAM Ave che. kAvyeAmAM ma'galAcaraNeAmAM tenI stuti sa`bhaLAya che. te devatA che, te brahmamayI che te tamane pavitra kare. (4) dhyAna daMDaka stutimAM" kulDalinInA nirdeza "jenA upara zrI jinezvara bhagavAna prasanna thayA che te agni samAna che. apAnarandrane sa`kecIne, ane bisatatu samAna sUkSma rUpavALI prANazakitanuM' urdhvagamana karI zake eTale ke...mUlAdhArathI utthApita karIne te hRdaya-kamala kezamAM (anAhata cakramAM) dhAraNa karIne te prANa zaktine zUnyAtizaya evI khagatimAM (AzA cakrathI dvAdazAMta sudhInA pradezamAM) laI jaIne sava bAjuethI lekAlekane avale kanArI deddIpyamAna kalAne (kevaLajJAnane) prApta kare che, (5) "adhyAtma mAtRkAmAM" kulinInA nirdeza ! ceAgI purUSa e kuNDalinI zitane 'bhale' athavA 'bali' nAmathI eLakhe che. e zakitanuM vana veda, purANA temaja AgameAthI pramANita che. "nAbhinA mUla pAse, varUNa cakra ane agnicakranI vacce eka atya'ta suMdara evI nAgiNI che, tenu' nAma kuNDalinI zakita che." sthira Aku Mcana (mUlabaMdha) karavAthI ane uDDIyana badha karavAthI te cekiMganI (kuNDalinI zakita) jAge che. jagatamAM sUryanI jema te udita thAya che. kuNDalinI zakita te devI zakti che. tenu sthAna dIpaka samAna udyotita che. (6) 'zAradA stava' mAM kuNDalinInA nirdeza : "te anivacanIya prabhAvazALI kuNDalinI zakti ceAgIone suvidita che, ane teo vaDe (vividha rIte) stavAelI che," te nAbhikadathI samyak rIte uddagata thaine (madhyama mArga vaDe urdhvagatine prApta karIne) brahmaradhramAM laya pAme che. brahmarandhramAM laya pAmatI te kuNDalinI zakita satata pravikavara upAdhi rahita ane parameSkRSTa evA parama AnaMdarUpa amRtane jIvanArI (jharanArI) che. AvI kuNDalinI zaktine jyAre kavivarA smRti pathamAM lAve che, tyAre te.... kAvyarUpa phaLAnA samUhane janma Ape che." kuMDalinInuM svarUpa : kuNDalinI prasupta bhujaMgAkAra che, svayaM ucaraNa zIlaanaraka (svaravinAnA) 'hu' kAra rUpa che. e hu kAra ne ja paramabIja paNa kahevAya che. mahAzakita svarUpa kuNDalinI jyAre prabuddha thAya che tyAre prANabrahmarandhramAM laya pAme che. 32 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha tasyAntarAtmAna rAncamAna', 'vicintayet / vindu tattA niyaMt-kSI. gaurAvRmimiH |||| artha : 'ahaM' nA dhyAnamAM tanmaya baneleA ceAgI te mUlAdhAra-sthAnamAM rahelA aSTadala kamalanI kaNikAmAM birAjita peAtAnA AtmAne bindu ane taptakalA (kuNDalinI) mAMthI jharatA dUdha jevA ujjavaLa amRtanI umie (dhArA) vaDe tarakhALa thaye hAya ema cintave. ahI''bindu' nA atha che sahaadala kamalarUpa brahmarandhramAM birAjamAna paramAtma pada rUpa 'paramatattva' ane kalAnA matalaba che pUkata utthApana ane grantha vidvAraNanI prakriyA vaDe jAgRta thaine brahmarandramAM praveza pAmelI kuMDalinI (prANa) zaktirUpa kalA. * upadeza pada' mAM sADA traNa kalAenuM dhyAna khatAvyuM che, te kuNDalinInu sUcaka che. (ceAga aSTama prakAza) A rIte ku'DalinInu dhyAna te 'bhAva kalA' che. ane nADI vigerenA dakhANuthI thatu' kuM'DalinInuM utthAna te 'dravya kalA che. kalAnI dhyAna prakriyA H kalA kuNDalinInA dhyAna aMgenI eka prakriyA + " upadezapa" graMthamAM paNa vadhu velI che. temAM jaNAvavAmAM Avyu che ke H " dhyAna mArganA abhilASI sAdhakAe hRdayamAM samavasaraNastha tIrthaMkara paramAmAnAM svarUpanI kalpanA karIne IndrAdi devAnI jema temanI nikaTa sudhI praveza karavA. te pachI praveza upara sADA traNa kalA sahita te paramAtmAnuM dhyAna karavuM sADA traNa kalAnuM rahasya - jJAnAvaraNIyAdi ATha krama rUpa 'AThe kalA' che te sAmAnyathI pratyeka sa'sArI jIvane hAya che. te ATha kalAmAMthI cAra ghAtI karyAM (jJAnA-danA-meha. aMta.) rUpa cAra kalA ane AcuSya krama nA keTaleka (aDadhA jeTaleA) bhAga kSaya thaI javAthI zeSa rahelI sADA traNa kalA (atyaMta prazasta nAma-rUpAdi ucca geAtra zAtA vedanIya ane zeSa AyuSya rUpa zA kalA) kevalI bhagavaMtAne jItrana paryaMta anusare che. mATe te sADA-traNa kalAvALA kevalI bhagava'temanu dhyAna karavu joI e. kalA saMkha dhI khIjI' paNa dhyAna nirUpaNa aha" akSara tattva stava" mAM A pramANe male che. X upadeza pa4 lA* 890 thI 898 vRtti 5 33 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "A ahane Azraya laIne anya darzanakAroe sADAtraNa mAtrAvALI kalA, nAda, bindu ane laya-ga kahyA che. arthAt paradarzanamAM atyaMta prasiddha kuMDalinI yoga, nAdAnuM saMdhAna yoga, layayega vigere "aha"nI dhyAna prakriyAnA ja aMgo hovAthI temAMthI ja nIkaLelA che. coga zAstranAM aSTama prakAzamAM batAvelI "aha"nI dhyAta prakriyAmAM paNa nAda, bindu, kalA saMbaMdhI vizeSa mAhitI ApelI che. (6) paramakalAH paramakalA yA suniSpannatvAdabhyAsasya svayameva jAgarti', yathA caturdaza pUrviNa mahAprANAM dhyAne // 6 / / artha : abhyAsa sunidhyana-siddha thavAthI je (samAdhi) pitAnI meLe ja jAgRta thAya che, utarI jAya che te "paramakalA che. jema codapUrvadharane mahAprANa dhyAnamAM thAya che. vivecana - dhyAnanA satata abhyAsa dvArA kaLA dhyAnanI siddhi prApta thaI gayA pachI jyAre tenuM jAgaraNaavataraNa ApoApa thavA lAge che. eTale ke bIjAnI madada vinA svayaM utarI jAya che tyAre te kalA (kuDalinI ke samAdhi) parama prakarSa keTie pahoMce che. - kalA dhyAna paNa samAdhirUpa hovAthI dIrdhakALanA thAnAyAsathI te siddha thAya che. ane tenA phaLarUpe A "paramakalA' rUpa samAdhi dazA pragaTe che. tethI dhyAnanI eka mahAna siddhi tarIke tene ahIM nirdeza thaye che. "kalA prANa zaktirUpa che. ane "paramakalA mahA prANa zaktirUpa che. cauda pUrvadhara mahAyogI zrI bhadrabAhasUrIzvarajI mahArAje mahA prANa dayAnanI siddhi prApta karI hatI, e ulalekha "uttarAdhyayana" Adi sUtronI TIkAmAM jovA maLe che teozrIe nepALa dezamAM bAra varSanI dIrgha sAdhanA karIne A mahAna dhyAna siddhi meLavI hatI, jenA prabhAve hajAra hAthI pramANu zAhIthI lakhI zakAya evA vizAlakAya "cauda pUrvene svAdhyAya paNa mAtra aMtarmuhUrta be ghaDI jeTalA TUMkA samayamAM karI zakAya tevI tIvra smaraNa zakti prApta thAya che. arthAt alpa samayamAM saMkhyAbaMdha sUtronuM smaraNa karI zakavAnI kSamatA A mahA prANa dayAnanA prabhAve che eTaluM ja nahIM paNa siddhi ane samAdhinI-paramocca kakSAe paNa A kalA ane paramakalAnA dIrghakAlina abhyAsathI sahajamAM prApta thAya che ettadeva samAzritya, kalAhyardha caturthikA .. nA cinha 42 veri, vartitA jAvAmi (namaskAra svAdhyAya saMskRta pR. 24) 34 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haTha yAga pradIpikA' Adi graMthAmAM batAvelI haThayoganI aneka prakriyAo-jevI ke prANAyAma, SaTUcakrabhedana kulDalinI utthAna vigerenA aMtarbhAva A ane paramakakSA dhyAnamAM thayelA che. kemake lAdhyAna ane tenI siddhi e SaTca bhedana ane kulinInA utthAna (prANavAyunA udhvagamana) vinA thatI nathI. rAjayeAganI paddhati pramANe bhakti jJAna ane kamacAga dvArA prApta thatI samAdhimAM haThayAganI prakriyA jeTale zArIrika zrama nathI karavA paDatA. IzvarapraNidhAna jApa ane sUtra svAdhyAya Adi dvArA prANazakti upara sahaja rIte kAbu Ave che. prANAyAma ke AsanAdi dvArA prANa niyamana karavAnI haThaceAganI prakriyAmAM zArIrika zrama adhikatara hAvAthI temAM mana caMcaLa ane sakilaSTa banI jAya evI zakayatA vadhAre pramANamAM che, jyAre rAjayAganI prakriyAmAM prANaniyamana karatAM maneA jaya tarapha lakSya adhika heAvAthI temAM zArIrIka zrama apa hoya che, ane manane sthira ane nirmALa banAvavA mATe Izvara praNidhAna jApa AdinA saraLa-sugama upA| AdaravAmAM Ave che. jethI mana dhIme dhIme nirmaLa ane zAMta banatuM jAya che. mana ane prANa ane anyeAnya saMbadhita hAvAthI ekanA vijayathI khIjAne paNa vijaya sahaja thai jAya che. mATe ja sAcA mumukSu sAdhakA haThayAga karatA rAjayAganI sAdhanAne ja jIvanamAM adhikatara mAna ane sthAna Ape che. guNasthAna kramAAhamAM paNa kahyu` che ke : uparakta rItie 'kSapaka zreNi' upara ArAhaNa karatI veLAe je prANAyAmanu varNana karavAmAM AvyuM che te rUDhimAtrathI jANavuM, mukhyatayA tA kSapakasAdhakane suvizuddha bhAva eja kSapaka zreNinA mULabhUta hetu che, arthAt prANAyAma AdinI haThayoganI prakriyAnA Azraya lIdhA vinA paNa vizuddha ane prakhaLa dhyAna zaktinA prAdurbhAva kSapaka zreNivALA sAdhakane thaI zake che. 6 AgaLa batAvavAmAM AvatA nA4-52manAda ane bindu-52mabindu vigere dhyAna paNa prANazaktinI viziSTa avasthAe che. nAda, bindu ane kaLA A traNe prANazakti (AtmavIya) nI vikasita bhUmikA che. AtmavInA tAratamyane laine dhyAnanI judI-judI kakSAe paDe che. jyAti : jyoti :- candra, sUrya, maNi- pradIpa - vidyudAdi dravyataH bhAvato' bhyAsAdanutmana manase bhUta-bhavad-bhaviSyad bahi vastusucA viSayaprakAzaH ||7|| 35. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha - tinA be prakAra che. (1) dravya jyoti ane (2) bhAva jyoti dravya jyoti - caMdra, sUrya, maNi. dIpaka tathA vijalI vigere dravyathI jyoti che. bhAvati :- dayAnAbhyAsathI jenuM mana lIna thayuM che, tevA manuSyone bhUtakALa, vartamAnakALa ane bhaviSyakALa saMbaMdhi bAdya vastuone sUcavanAro je viSaya prakAza utpanna thAya che. te bhAvathI joti che. vivecana - jyotinuM dhyAna paNa atyaMta mahattvapUrNa ane rahasyamaya che. jyotinA svarUpanuM spaSTIkaraNa thavAthI tenA ciMtana ane bhAvanAnA abhyAsI sAdhaka svayaM samajI zake che. bAhya daSTithI dekhAtI jAti te dravya jyoti che. caMdra, sUrya-maNi, dIpaka, vIjaLI Adine prakAza bAhya AMkhethI joI zakAya che. dravya jAtinuM dhyAna paNa bhAva jAtinA dhyAnamAM AlaMbana bhUta bane che. prasannacaMka, rAjarSie sUrya sanmukha daSTi rAkhIne dhyAna karyuM hatuM. te vAta temanA daSTAMtamAM che. bhAvati dhyAnanA abhyAsa vaDe mana AtmAdi tatvanA ciMtanamAM atyaMta lIna bane che tyAre bhUta-bhAvi ane vartamAnakAlIna bAhya varatuone sUcavanAro-jAvanAre je jJAna prakAza sAdhakanA hRdayamAM pragaTe che, te bhAvati che A dhyAna yogIone anubhava gamya hoya che. adhyAtma sAramAM kahyuM che : # prazasta AlaMbana dhyAnane vAraMvAra abhyAsa karyA pachI manane kSaNavAra niralaMbana karavuM. ema vAraMvAra abhyAsa karavAthI nirAlaMbana dhyAna paripakava banI jaze. pachI koIpaNa eka padArthanuM AlaMbana laI, bIjA badhA ja vicAro-vika cheDI daIe tyAre Idhana vinAnA agninI jema citta atyaMta zAMta banI jAya che. mana zAMta banI javAthI AtmAnI sahaja zAMta jyoti pragaTe che ane AnAdinI avidyAne aMdhakAra naSTa thaI jAya che moha vilaya pAme che. Ihi adhyAtma sAra anubhava svarUpa leka naM.-15 thI 19 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna janya Ama jyeAti ratnatrayI svarUpa kahyuM paNa che + 2 ajJAna bhasmathI AcchAdita thayelI Ama jAti dhyAnarUpa vAyunA prakhaLa vegathI kSaNavAramAM ja pragaTa thAya che. samatArUpI amRtamAM nimagna, samAdhi vaDe pApakarmAnA nAza karanArA mahAtmAone ja ratnatrayI svarUpa zuddha Atma caiAti prakAzita thAya che. dRSTivALA purUSane dIvAnI jema apa paNa AvI AtmajyaMti parama hitakArI ane che. paraMtu te sivAyanI ghaNI paNa jyeAti, " AMdhaLAne sekaDA dIvAnI jema " hitakArI thatI nathI. Atma jgyAti ane anubhavajJAna : zrutajJAna ane zubhayAnanA satata abhyAsathI tenA phaLarUpe pragaTelI AtmajgyAti AtmAnA anubhava karAvanArI hAvAthI "anubhava jJAna" svarUpa che. kahyuM paNa :- jJAnAvaraNIyAdi ka ane zarIradinA kama janita bhAvAne viSe sAkSIrUpe pravRtti karanArA ajJAnathI anAvRtta "Atma prabhu" Atma jyeAti vaDe svaca' kurAyamAna thAya che. arthAt peAtAnI jJAna jyAti vaDe AtmA peAtAnA svayaM anubhava kare che. bhagavatI Adi sUtrAmAM paNa A ja vAta batAvavAmAM AvI che ke... eka varSanA zramaNa paryAyathI parama zulatAne prApta thayelA munivarAte sarvotha siddha vimAnavAsI devA karatAM paNa adhika tejolezyA" eTale ke...jyeAti ullasita thAya che. "ceAga daSTi samuccaya" mAM ceAganI ATha dRSTie paikI samyaktva prApti pUrvenI mitrAdi cAra daSTiemAM paNa anukrame tRNu, chAra, kASThAgni ane dIpakanA jevI prakAzamAna jJAna jyAti utpanna thAya che. ane samyaktva prApti pachInI sthirAdi cAra daSTiemAM sthira ane atyaMta nirmaLa'caiAti" pragaTe che. te anukrame ratna tArA, sUrya, ane cadranI krAMti jevI prakAzamAna hoya che. Ama jyaMti sva-para prakAzaka che. tethI tenA baLe sAdhakane Atmika AnaMdanA anubhava sAthe bAhya padArthonA paNa spaSTatara bAdha thAya che. bhUtakALamAM banelA, bhAvikALamAM bananArA ane vartamAnakALamAM banatA banAvAnA paNa spaSTa khyAla jAtinA vikAsa mujakha sAdhakane avazya Ave che. x 2 parama jyaMti 39 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ughADI AMkhe ApaNane jema sAme rahelA bAhA padArthonuM pratyakSa darzana thAya che. tema Atma tie AMtara cakSu hovAthI tenA ughADathI sAdhakane bAhya ane AMtara bhAnuM pratyakSa darzana parimita mAtrAmAM tene kSayopazama mujaba avazya thAya che. avadhi jJAna ane mana paryAvajJAna Adi aneka prakAranI labdhio paNa dhyAna janita "jyoti" nuM ja phaLa che. * 1 dhyeya padArthamAM cittanI ekAgratA-tanmayatA ane satata upaga hoya che. tyAre te padArthanuM vAstavika svarUpa-rahasya sAdhakane jarUra jANavA anubhavavA maLe che ane te tavAvabhAsana-anubhavajJAna ja bhAvanA siddhinuM pradhAna aMga-kAraNa che. jema-jema Atmika guNone kamika vikAsa thAya che. tema-tema Atma-jAtiAMtarika jJAna prakAza krame-kame vadhatA jAya che. zAstrakAro tene divyadRSTi, jyoti, anuvabha, sAkSAtkAra Adi judA judA nAmothI oLakhAve che. sau prathama dharmadhyAnanA satata abhyAsathI citta ciMtana vyApArathI rahita thAya che, pachI prANa zakti rUpa kuMDalinI kalA jAgRta thAya che. tyArabAda viziSTa dayAnAbhyAsa dvArA Atma tinu pragaTIkaraNa thAya che. dhyAnane covIza bhedamAMthI prathama sthAna bhedanA je rIte 18432 jeTalA prabhedo thAya che, te rIte jAtimAM paNa teTalAja prabheda paDI zake che. yoga ane upaga rU5 AtmazaktinI zuddhinA tAratamyane laIne dareka dhyAnanI caDa utara (bhinna bhinna) kakSAo hoya che. kAraNanA bhedathI kAryane bheda paNa avazya thAya che. parama jyoti :- yena sadA'pya yatnenA'pi samAhitA vasthAyAM pUrvasmAt cirakAla bhAvi prakAzo janyate // 8 // artha : upara kahela "jyoti" karatAM cirakAla lAMbA samaya sudhI TakanAro prakAza hamezA prayatna vinA samAdhi avasthAmAM je dayAnathI utpanna thAya che te "parama jAta' kahevAya che. vivecana : "ti dhyAna" nA dIrghakAlIna abhyAsanA phaLarUpe "parama ti'nuM pragaTI karaNa thAya che. je dhyAna vizeSathI prayatna vinA samAdhi avasthAmAM sahaja ane pUrvanA prakAza karatAM karghakAla sudhI TakanAre sthira rahenAra prakAza hoya che. * 1 tagAya cittassa taho baogao || 65 II cagazataka 38 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A parama jyotine mahimA gAtAM pa. pU upAdhyAyajI eka maharSi kahe che ke.. #jeno aMza mAtra paNa prApta thavAthI navanidhAna paNa sadA samIpamAM rahe che te nirUpAdhika AtmAnI "parama jAti" nI ame vAraMvAra stuti karIe chIe.' caMdra sUrya graha, nakSatrAdinI jayoti te...parimita kSetrane ja prakAzita kare che. paraMtu... AtmAnI parama ta te.. leka ane aleka cetana ane jaDa ubhayane prakAzita karanArI hoya che. nava nidhAna ane cauda rananA svAmI cakavatIne paNa je teja prApta thatuM nathI. te teja "paramati dhAraka mahAtmAne svAdhIna hoya che arthAt jJAna-dhyAna magna mahAtmAe Indra ane cakravatIo kaztAM paNa adhika tejasvI hoya che. vizeSa prabhAva zALI hoya che. Indro ane nareno paNa temanA caraNamAM namatA hoya che. sahaja ane virATa parama jyoti vaDe prakAzita ata:karaNavALA jIvana mukata mahAtmAo parama niha ane nirmama hoya che. mekSanI paNa abhilASA temanA manamAM rahetI nathI. sUryanA teja kiraNanA saMparkathI jema "sUryakAnta maNimAM rahelA agni vadhu prajavalita thAya che. tema parama tinA sparzathI "aparAti paNa vRddhi pAme che. - A parama tinA prakAza (prabhAva) thI zrI tIrthakara bhagavaMto, gaNadhara bhagavaMte, ane labdhidhArI muni mahAtmAe traNe jagatane vaMdanIya ane pUjanIya bane che. parama jyotinuM svarUpa : AtmAnI A parama jyoti bAhya sarva prakAranI jyoti karatAM nirALI ane nirUpama che. jene nathI keI bAhya AlaMbana ke AkAra, nathI koI vikalpa ke vikAra. sarva prakAranI upAdhithI rahita niraMjana ane nirmaLa A parama ti che. AvI adabhUta-advitIya parama jyotinuM svarUpa jANI. hadayanA ahobhAvapUrvaka vaikharI vANI vaDe tenI stuti-stavanA karI madhyamAM vANI dvArA eTale ke manogata ciMtana vaDe tenuM dhyAna karanAra sAdhakane pazyati ane parAvANI dvArA A "paramati "ne sAkSAtkAra thAya che. catuvi zati jina stava rUpa "lagnasa sUtrane "udyotakara" paNa kahe che. kAryotsargamAM "lagnasa-udyotakara sUtra vaDe kSAyikabhAvanI paramajyoti svarUpane pAmelA paramata paMcavizati zle. upA. yazovijaya ma. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ covIsa jinezvara paramAtmAnuM ja dhyAna thatuM hovAthI te parama jyoti ja dhyAna che. "loggasa sUtra"nI aMtima gAthAmAM paramAtmAnA parama jyotirmayasvarUpano nirdeza karIne te parama jyoti amArAmAM paNa pragaTe evI mAMgaNI sAdhaka kare che. 1 asaMkhya candro karatAM paNa adhika nirmaLatara, asaMkhya sUryo karatAM paNa adhika prakAzamaya ane agAdha sAgara jevA paramagabhIra parama tivALA arihanta ane siddha bhagavate ! mane paNa tevI parama jyotinI siddhi Apo." A sutra gaNadharakRta hovAthI, te anaMta artha ane gamayukta che. temAM "paramati"nI prAptinI aneka kaLAo-rahasya gUDha rIte samAyelA che. teno bheda te tevA prakAranI uMcI bhUmikAe pahoMcelA mahAyogI purUSe ja pAmI zake. jaina darzanamAM batAvelI sAmAyikanI-ITa aniSTa prasaMgomAM rAgadveSathI para rahI pUrNa samatA bhAvamAM jhIlavAnI sAdhanA vaDe audAsInyabhAvane prApta karavA "legasasUtranuM dhyAna karanAra mumukSu sAdhaka avazya "parama jyotine prApta kare che. parama jyoti" e sAdhya che. ane tenA pragaTIkaraNanuM sAdhana che. lakamAM udyota karanArA parama tirmaya zrI tIrthakara bhagavatenuM vaMdana smaraNa ane dhyAna. je meLavavuM che tenuM-tadavAnanuM dhyAna karavuM jarUrI che. e vinA keI siddhi thatI nathI. paramati AtmAnubhava rUpa hovAthI te "prAtijJAna" svarUpa che. divasa ane rAtrithI jema sadhyA bhinna che tema kevaLajJAna ane zratajJAnathI "prAtijJAna anubhavajJAna" e bhinna che. A "parama jyoti kevaLajJAna rU5 sUryane aruNodaya samAna che. te pragaTa thayA pachI thoDA ja samayamAM avazya kevaLajJAna rUpa sUryano udaya thAya che. tIrthakara gaNadharAdi uttama padano mULabhUta hetu A ratnatrayamayI-parama ti che. aSTa mahAsiddhi, navanidhi ane aneka prakAranI bdhio paNa tenA prabhAve ja prApta thAya che. 1 caMdesu nimmalayarA, Aiccesu ahiya payAsayarA sAgara vara gabhIrA, sidhdhA siddhiM mama disantu // loggasa sutra / Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ga zAsana aSTama prakAzamAM maMtrAdhirAja zrI "aha"nA dhyAnanI aneka prakriyAo batADatAM graMthakAra zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAja "parama ti" ne nirdeza karatAM pharamAve che ke - = te ja anAhatane anukrame vALatA agrabhAga je sUkSama citavavo. pachI thoDo samaya AkhuM jagata avyakta-nirAkAra jAtirmaya che ema jevuM. pachI manane lakSyamAMthI (dhIme dhIme) khaseDIne alayamAM sthira banAvavAthI akSaya ane atIndriya "aMtara jAti" pragaTe che. mana ciMtana vyApArathI rahita banI alayamAM sthira thavAthI parama jAti pragaTe che. ciMtAmaNi maMtrarAja ka95mAM kahyuM che ke - nAda, biMdu ane kalAnA abhyAsathI AMtara jAti utpanna thAya che. ane tenA prabhAve manuSyone parama pada prApta thAya che. (9) biMdu - bindu :- dravyato jalAdeH bhAvato yena pariNAma vizeSeNa jIvAt karma galati / / 9 / / artha - jala vigerenuM bindu-TIpuM te dravyathI "bindu che. ane je pariNAma vizeSathI AtmA uparathI karma karI jAya kharI paDe evo pariNAma vizeSa (adhyavasAya) "bhAvathI bindu" kahevAya che. vivecana - (1) dravya bindu - pANInuM TIpuM athavA pravAhI ghI, tela Adi padArthonuM bindu ane zUnyakAre lakhavAmAM AvatuM bindu vigere = "bindu kahevAya che. = tadeva ca kramAt sUkSma dhyAyet vAlAgra sanibham / kSaNam vyakta mIkSeta jagajjyotirmaya' tasaH / / 27 / / pracAvya mAnasa' lakSyAdalakSyedadhanaH sthiram / / tirakSama cakSakaMtAmati mAn II 28 che. = sarveSAmapi satvAnAM nAsAgro pari sasthitam / vinduka sarva varNAnAM zirasi suvyavasthitam / / namaskAra svAdhyAya Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenuM ciMtana e dravyathI biMdunuM dhyAna kahI zakAya che. athavA bhAvathI bindunA dhyAnamAM nimitta kAraNa rUpa bananAra biMdune paNa... "dravya biMdu" dhyAna kahI zakAya che. (2) bhAva bindu - je sthira pariNAma (adhyavasAya) vaDe AtmA upara rahelA karmo jharI jAya-nAza pAmI jAya te sthira adhyavasAyane bhAvathI bindu dhyAna kahevAya che. pUrvokta dayAna, zUnya, kalA ane jyoti dhyAnane satata abhyAsa thavAthI AtmAnA pariNAma ekadama sthira ane zAMta bane che. tyAre...AtmAnA asaMkhyAta pradezo upara anAdi kALathI jamA thaIne rahelA "jJAnAvaraNIya Adi karmo kharI paDe che. nibiDa ane gADha rIte je karmo AtmA sAthe seTelA hoya che. te DhIlA-pacA ane zithila banavAthI tarata udayamAM AvI bhogavavA gya bane che. lAMbAkALe udayamAM AvI pitAnuM phaLa ApanArA karmo paNa dhyAnAgninA prabaLa tApathI thIjelA ghInI jema pIgaLavA lAge che ane thoDI ja vAramAM jaLa bindunI jema pravAhI tarala bane che. je zubha ane sthira pariNAma vizeSathI ghanIbhUta karmo ogaLI jAya che. te sthira pariNAmane ja "bhAva bindu dhyAna tarIke oLakhavAmAM Ave che. maMtra dRSTie "bindunuM dhyAna, svarUpa ane mahattva - maMtra zAstromAM bindu nuM atyaMta mahatva batAvavAmAM AvyuM che. bi" prANI mAtranA nAsAgra bhAga upara vidyamAna hoya che. temaja sarva varNonA mastaka upara paNuM vyavasthita rahe che. >> ra ma Adi mULa maMtromAM paNa dR kArAdi akSare upara jaLa bindu sadaza vartulAkAre sthita hoya che, je bindunuM dhyAna rogI purUSe karatA hoya che. sarva prANIone A bindunuM dhyAna anukrame mekSaphaLa ApanAra thAya che. vaninI dRSTie bindu - - maMtraccAra vakhate anusvAra-DutanA uccAraNa pachI je anaMtara davani (raNakAra) utpanna thAya che, tene "bindu" kahevAya che. arthAt bindunuM uccAraNa raNakAra svarUpa che. ma Adi stuta akSaronA uccAraNa pachI tene prAraMbha thAya che. kaI maMtranuM Alekhana atyaMtara parikara (nAda-bindu-kalA) sahita karavAmAM Ave che tyAre te bIjA kAra uddIpta thAya che ane ISTa kriyAnuM janaka (sAdhaka) bane che. bindu ane nAdanA saMga vinA maMtra mAtra varNane samUha ja banI rahe che. 42 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bindune praga : namaskAra mahAmaMtra ane lagnasa sUtra AdimAM vyavasthita rIte binduo rahelA che, tethI e mAtra varNAtmaka-akSara samUha na rahetAM parama zaktinA vAhaka mahAna sUtra ane maMtra svarUpe avasthita che. yogI purUSe >> kAranuM dhyAna bindu paryata kare che. tethI te Icchita phaLa ane mekSa ApanAra bane che. bindu ardha mAtrA che mAtrAmAMthI amAtrAmAM vyaktamAMthI avyaktamAM laI janAra bindu' e eka mahAna setu pulanuM kAma kare che. che kAramAM sADA traNa mAtrA rahelI che. temAM , 3 ane 4 rU5 traNa mAtrA che, tenAthI kAranuM vyakta svarUpa grAhya bane che, paraMtu tenuM parama avyakta svarUpa te AtmA che, te mAtrAtIta che te baMnenA madhyamAM ardhamAtrA "bindu che tenAM mAdhyamaAlaMbana dvArA vyaktamAMthI avyaktamAM javAya che. che kAra rUpa paramAtmAnA vyakta ane avyakta svarUpane saMga karAvanAra ardhamAtrAne hovAthI "setu" kahe che. tene prAraMbha binduthI thAya che ane atanAda (anAhata) nA aMtamAM thAya che. - A rIte bindu ane nAda rUpa "ardhamAtrAmAM bindu navakane paNa aMtarbhAva (keTalAkanA mate) thayela che, tenuM vibhAgI karaNa nIce mujaba jovA maLe che. biMdumAM - bindu, ardhacaMdra, nirAdhikA nAdamAM - nAda, nAdAMta, zakti, vyApinI, samanA ane upanA. keTalAkanA mate A bindu Adi neve aMzone samAveza bindumAM thAya che tene "bindu navaka" kahe che. prastutamAM bindu paryata che kAranuM dhyAna karavAnuM je vidhAna che te.."biMdu navakamAM davanirUpe karavAnuM hoya che ane aMte te unmanA avasthA sudhI karavAthI mAtrAtItaAtmatattvane sAkSAtkAra thAya che. bindu Adi nave aMze paNa anukrame sUkama-sUkSamatara ane sUkSamatama kAla vaDe uccArya vizeSa vanio-(vaNe) che. bindu navakanA sthAne - bindu jAti svarUpa che, binduthI samanA patana kAla ardha mAtrAno che, tethI tene ardhamAtra avasthA kahe che. samAnAmAM mAtrAno atyaMta sUkSama aMza bAkI rahe che. tene laya thatAMja manano saMbaMdha tuTI jAya che. tyAra pachI unmanA avasthA Ave che. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bindu granthinuM sthAna bhUmadhya che. madhyathI brahmarandra agiyAra AMgala dUra che. temAM adha candrAdi AThe graMthIo rahelI che. lalATanA agrabhAga upara ardhacandra graMthi che. madhyabhAge nirAdhikA ane a'tabhAge nAda graMthi che. tyAra pachI tarataja nAdAMta graMthi che. tenA pachI zakti-vyApinI samanA ane unmanA gra'thIe anukrame rahelI che. suSumhAnA aMta brahmaradhramAM thAya che. mUlAdhAra cakrasthAnanA madhyabhAgathI suSumhAnA prAraMbha thAya che. tyAMthI te nADI nAbhika da hRdaya, ghaTikA ane bhramadhya (bindu graMthi ) mAM thaine brahmaraMdhra sudhI jAya che. matrarAja - ahu" ' nA bindu-azanA anusvArAtmaka uccAraNavaDe sUsUma vana rUpa nAda kramazaH a candrAdi graMthione bheda che. chellI unmanA graMthinA bhedanathI " parama tattva nI prApti thAya che. ! ahu* % nA a, huM ma, kalA ane bindu azeA sUsUkSma ni vaDe madhya mAga suSumbhAmAM nAbhi Adi graMthionu* bhedana karatA hAya ema cintavavu', A rIte amAtrA rUpa 'biMdu' e sUkSma sUmatara ane sUkSmatama ni ke mananA vyApAra hovAthI malina vAsanAnA kSaya thatAM tenA prabhAve jJAna jaceAti" Atma zuddhi vizeSa vRddhi pAme che. granthIn vidArayan nAbhika da 'hRdaya' ghaTikAn / sUsUkSma dhvaninA madhyamArgayAyi smare - ta -tataH / / bindu dhyAnamAM paNa Atma pariNAmanI vizuddhi thavAthI karmonA meTA pramANamAM nAza thAya che. Ama khaMnenuM kArya sadRza jaNAya che. arthAt ardhamAtrA ke bindue amAtra evA AtmAnA sAkSAtkAranA zreSTha upAya che. 6 bindunuM dhyAna parAkASThA pAme che tyAre parama bindu' dhyAnanA prArabha thAya che. jinAgameAmAM batAvelI 11 guNa zreNiomAMthI ' parama bindu 'dhyAnamAM nava prakAranI guNa zreNionu` grahaNa karyuM.' che. tenu svarUpa pazu atyaMta mahattva bharyu' che. parama bindu -- parama bindu :- samyakRtva, dezavirati, sarva virati anaMtAnubandhi visaMyojana saptaka kSaya, UpazAmakAvasthA, upazama mohAvasthA, moha kSayakAvasthA, kSINa mohAvasthA bhAvi guNa zreNayaH, uparitane tu dve guNazreNI kevalina eva bhavataH, idaM tu chadmasthasyaiva free / gurnAma bahU paritana kAla vedhasya dalika syAdhaH svalpa kAle naiva vedanam / ukta ca " varima ThiI daliya heTThima ThANammi kuNai guNa seDhI / / 10 / 44 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha - samyakRva, dezavirati, sarvavirati, anaMtAnubaMdhI, (krodha-mAna-mAyA labha) nI visaMcajanA, darzana saptakane kSaya, upazAmaka avasthA, upazAMta moha avasthA tathA kSINameha avasthA prApta thatI veLAe je guNazreNio prApta thAya che te.. parama bindu" kahevAya che. tyAra pachInI be guNazreNio kevalI bhagavAnane ja hoya che. ane ahIM te... chadmasthanA dhyAnanuM ja nirUpaNa kareluM che. eTale te be guNazreNio parama bindumAM gaNI nathI. karmanA je dalikanuM ghaNA lAMbA samaye vedana thavAnuM hoya tene nIcenI sthitimAM nAMkhI daIne alpa samayamAM ja je vedana karavAmAM Ave tene guNa zreNi kahevAmAM Ave che. kahyuM che ke :- uparanI sthitinA karma dalikane nIcenA sthAnamAM nAMkhavAmAM Ave te guNa zreNi che. vivecana - Agama-zAstromAM ane karma sAhityamAM jIvanI AdhyAtmika vikAsanI kamika bhUmikAono nirdeza "cauda guNa sthAnaka rUpe" ane "agiyAra guNa zreNi" rUpe batAvavAmAM AvyuM che. guNa zreNi" e mekSa sAdhanAnI sopAna pakti che. ekavAra paNa tenI upara ArUDha thayA pachI jIvana avazya mokSa thAya che. guNa sthAnika ane guNazreNinuM svarUpa :(1) guNa sthAnaka :- guNa eTale AtmAnI jJAna-darzana-cAritra ane vIrya Adi zaktio sthAna eTale te zaktionI zuddhatAnI taratamabhAvavALI avasthAe zAnAdi AtmAnA sahaja guNo che. saMsArI avasthAmAM te vividha prakAranA AvaraNathI DhaMkAyelA hoya che. jema jema e AvaraNa ghaTatA jAya, naSTa thatA jAya tema tema guNenI vizeSa zuddhi thatI jAya che. ane AvaraNo jema jema gADha ane prabaLa banatA jAya tema tema zuddhi e chI thatI jAya che. AtmaguNanI zuddhinA prakarSa ane apakarSanA asaMkhyAta prakAro saMbhave che. paNa saMkSepamAM tene coda vibhAgamAM vahecI Atmika utthAnano vikAsa krama batAvavAmAM Ave che. tenuM vizeSa svarUpa AgaLa (sAta prakAranI cittAnuM svarUpa batAvatI vakhate) vicAravAmAM Avaze guNazreNi - kavRtta Amika guNenuM uttarottara adhikAdhika (asaMkhyAta guNa) zuddhikaraNa-nirjarA tenuM nAma guNazreNi che. je AtmAnA ja pariNAma (jJAna-kriyAtmaka adhyavasAya) vizeSathI thAya che. = udaya kSaNathI prAraMbhI pratisamaya asaMkhya guNa asaMkhya guNa adhika kama- dalinI racanA karavI te guNazraNa che. te samyapha, dezavirati, sarvavirati vigere guNavALA jI anukrame asaMkhya guNa asaMkhya guNa nirbhara kare che. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kA~nA dilakAnu vedana karyA vinA tenI nirjarA thaI zakatI nathI. jo ke sthiti ane rasanA ghAtavedana vinA paNa zubha pariNAma Adi dvArA thaI zake che. paraMtu likAnI nirjarA vedana vinA zakaya nathI. Ama teA jIva prati samaya ka dalikAneA anubhava kare che. ethI bheAgajanya nirjeza jene aupakramika athavA vipAka nirjarA paNa kahe che. te pratisamaya cAlu hAya che. paraMtu A rItanI nirjarAmAM eka tA parimita ka`ilikAnI ni rA thAya che, ane khIjI' bhAga janya nirjarA punaH navIna ka`baMdhanuM paNu kAraNu khane che. eTale tenAthI keAI jIva ka baMdhanathI mukta nathI banI zakatA. krama sukti mATe teA alpa samayamAM ghaNA ka paramANuenuM kSapaNu jarUrI che. ane uttarAttara enI saMkhyA vadhavI joIe. evA prakAranI nirAne 'guNazreNi' kahe che. ane te tyAre ja thAya che jyAre AtmAnA bhAve uttarottara vadhune vadhu vizuddha manatA jAya. jIva uttarAttara vizuddha sthAnA upara ArAhaNu karatA jAya. A vizuddha sthAnA e nirjarA athavA guNazreNi racanAnA kAraNa hAvAthI zuzreNi paNa kahevAya che. evI guNazreNinA agiyAra prakAra che. temAMthI prastutamAM nava guNazreNija upaceAgI hAvAthI tenuM TuMka svarUpa vicArazuM. jItra prathama samyaktvanI prApti mATe apUrvakaraNa vigere karatI vakhate prati samaya asa`khyAta guNa, asaMkhyAta guNu nirjarA kare che. tathA samyaktvanI prApti pachI paNa aMtarmuhUta kALa sudhI ja krama cAlu rahe che. A samyakatvanAmaka prathama guNazreNi che. AgaLanI anya guNa zreNinI apekSAe A guNazreNimAM mantra vizuddhi hAya che. ethI temanI apekSAe AmAM gheADA ka`likAnI guNazreNi racanA heAya che. ane tene veDhavAnA kALa adhika haiAya che. . O samyaktvanI prApti pachI jIva jyAre viratinuM dezathI pAlana kare che tyAre dezavarati' nAmaka khIjI guNazreNi aAya che. AmAM prathamazreNi karatAM kalikAnI racanA asakhyAta guNa adhika hoya che. ane tenA vedana kALa tenA karatAM hAya che. sakhyAta guNu hIna guNa seDhI dala rayaNA'Nusamaya mudayAda sauMkha guNaNAe / ca muLA maso asava muLa niSnA nIvA 58rU| 46 (paMcama ka`ga'tha) Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ O . deg . upazAMta mAha nAmanA agIyAramA guNaThANe sAtamI guNazreNi hoya che. AThamI guNazreNi kSapakazreNimAM cAritra mAhanIyanA kSaya karatI vakhate hAya che. ane....navamI guNazreNi kSINa meAha nAmanA bArame guThANe hAya che. A nave guNazreNiomAM uttarottara asa`khyAta guNu asa MkhyAta guNu kalikAnI nirA thAya che, paNa temAM samaya uttarottara sa`khyAta guNu sa`khyAta guNu hIna lAge che. arthAt thADA samayamAM adhika-adhika kadalikAne khapAve jAya che. mATe te ukta nave sthAnA guNazreNi kahevAya che. . sa'pUrNa sarva viratinuM' pAlana karatI vakhate trIjI guNazreNi hAya che. jyAre jIva ana'tAnubaMdhI kaSAyanI visayeAjanA kare che, arthAt anaMtAnuba'dhI kaSAyanA samasta kAlikAne anya kaSAya rUpe pariNamave che. tyAre ceAthI guNazreNi hAya che. dana meAhanIyanI traNe prakRtienA kSaya karatI vakhate pAMcamI guNazreNi hAya che. AThamA-navamA ane dazamA guNuThANuM cAritra mAhanIyanA upazama karatI vakhate chaThThI guNazreNi hAya che. . guNu sthAnaka sAdhya che, guNazreNi sAdhana che. krama mAlityanA vigama vinA kAIpaNuM guNanI--guNu sthAnanI prApti thatI nathI. apunama dhaka-maMda mithyAtva avasthA paNa guNazreNi-karma nirjarA dvArA prApta thAya che. stha avasthAmAM mukhyatayA guNazreSienA agIyAra prakAra che. temAMthI samyakRtvAdi nava guNANie hAya che. prathama guNazreNi samyakRta prApti samaye hoya che ane tenI pUrve maMda mithyAtva avasthAmAM paNa avAntara guNazreNie hAya che. * adhyomAra ' mAM prathama guNazreNimAM sAta prakAranI avAntara guNazreNi (adhyAtmika kriyArUpa) paNa batAvI che. te nIce mujaba che. (1) dharma saMba dhI jijJAsA :- dharma zuM che ? evI sa`jJA jANavAnI IcchA mAtra utpanna thAya. te pahelI, (2) dharma'nu' svarUpa pUchavAnuM mana thAya te khIjI. (3) pUchavA mATe saddagurU mahAtmA pAse javAnI IcchA thAya, te trIjI. (4) aucitya, vinaya ane vidhinA AcaraNa pUrvaka dhamanuM svarUpa pUchavuM' te ceAthI. (5) dharmAMnu` mahAtmya jANavA maLatAM samyagdarzana" prApta karavAnI IcchA utpanna thAya te pAMcamI (6) samyag darzInanA pragaTI karaNanI apUrva kSaNu....te chaThThI. (7) ane tenI prApti thayA pachI tadavasthAmAM paNa thatA uttarAttara vikAsa te sAtamI, 47 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A sAte kakSAomAM pasAra thatI vakhate kramazaH asaMkhyAta guNInirjarA thAya che. tethI A mAnA jJAna-darzana-cAritra Adi sadaguNo paNa uttarottara adhika prakarSa-vRddhi pAmatAM jAya che. dvitIya guNazreNinI paNa avAntara traNa guNazreNi hoya che. (1) deza virati dharmane prApta karavAnI IcchA (2) deza virati dharmanI prApti. (3) deza virati dharmanI prApti pachInI avasthA. e ja rIte tRtIya guNa eNimAM (1) sava virati dharma prApta karavAnI IcchA. (2) tenI prApti ane...(3) tadRvasthA ema avAntara traNa prakAranI guNa zreNi hoya che. caturtha guNa zreNimAM - (1) anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA ane lobhanI visAjanA (kSaya) karavAnI irachA. (2) tene kSaya ane...kSaya pachInI avasthA pAMcamI guNazreNimAM - (1) darzana meha (darzana-trika) ne khapAvavAnI IcchA (2) tenuM kSapaNa ane.(3) kSaya pachInI avasthA. chaThThI guNazreNimAM - zeSa mohanIya karmanI 21 prakRtienA upazamano prAraMbha thAya che. te meha upazAmaka avasthA kahevAya che. sAtamI guNa zreNimAM - upara mujabanI mehanIya karmanI 21 prakRtie upazAMta thAya che. tene "upazAMta maha" avasthA kahe che. AThamI guNazreNimAM - zeSa mahanIyanI 21 prakRtinA kSayano prAraMbha thAya che te. meha kSa paka avasthA kahevAya che. navamI guNazreNimAM - e ja zeSa mohanIyanI prakRtino arthAta mehane sarvathA kSaya thAya che. tene "kSINa meha avasthA" kahevAya che. A pramANe chadmastha avasthAmAM eTale ke kevaLajJAnanI prAptinI pahelAM pratyeka AtmAe uparokta guNazreNio nizcala dhyAnanI uttarottara UMcI-UMcI bhUmikA avazya prApta karavI paDe che. ane temAM prathama bhUmikAmAM AvavA mATe pUrvokta sAta avAMtara guNazreNie. dhyAnanI bhUmikAo paNa avazya siddha karavI paDe che. dhyAnanI nizcalatA keLavavA mATe ke nizcala dhyAnanI siddhi prApta karavA mATe pUrve batAvelA dhyAna-parama dayAna, zUnya-parama zUnya Adi dhyAnane satata abhyAsa kare jarUrI banI rahe che. guNazreNimAM karma kSayane prAdhAnya ApavAmAM AvyuM che. tethI je kama dakSikaaudho lAMbA kALe udayamAM AvavAnA hoya che, tene nIcenI bhegavAtI cAlu sthitimAM prakSepa karIne apakALamAM bhogavI levAmAM Ave tene guNazreNi kahevAya che. 48 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11-12) nAda ane paramanAda - nAda :- drvyte| bubhukSAturANAmaGagulI sthagita karNAnAM susUtkAraH __ bhAvataH sva zarIrIttha eva tUrya nirghoSa kha-svayaM zrUyate // 11 // paramanAda :- pRthag vAmAna vAdina zabdA iva vibhinnA vyaktAH zrUyante // 12 // atha : nAda - bhUkhathI pIDAtA manuSya kAnamAM AMgaLI nAMkhIne je susakAro kare che te "TravyathI nAda" che. ane pitAnA zarIramAM ja utpanna thayele je nirdoSa nAra, vAjiMtranA avAjanI jema svayaM saMbhaLAya che te "bhAvathI nAda" che. paramanAda - judA judA vAgatAM vAjiMtranA zabdonI jema vibhinna ane vyakta zabdo saMbhaLAya che te "paramanAda' kahevAya che. vivecana - dhyAnanA agIyAramA ane bAramA bheda tarIke ahIM nAda ane paramanAdane nirdeza che. nAda e AMtara davanirUpa che. tenA AlaMbana vaDe thatuM dhyAna e nAda ane paramanAra dhyAna kahevAya che. nAda' nuM rahasyamaya svarUpa maMtra zAstra ane taMtra zAstromAM vistArathI batAvavAmAM AvyuM che. prastuta viSayanAM spaSTIkaraNa pUrate ahIMyA tene sAra ApavAmAM Ave che. jethI nAda-paramanAdanI prakriyA samajavAmAM saraLatA thaze. dravyanAda - be varatunA paraspara TakarAvavAthI je dhvani utpanna thAya che te tathA vAjiMtra vigerene avAja paNa "dravyanAda" kahevAya che. bhAvanAda - bAhA padArtho-vAjiMtra vigerenA saMyoga vinA ja maMtra ke dhyAna vigerenI sAdhanA vakhate hRdaya Adi sthAnamAM svayaM utpanna thato je madhura-sUkSama davani sAdhaka svayaM-ekale sAMbhaLI zake che te "bhAvanAda' arthAt "anAhata' nAda kahevAya che. maMtra sAdhanA ke padastha dhyAnanI sAdhanAmAM "nAdAnusaMdhAna" ne mukhya sthAna ApavAmAM AvyuM che. aneka anubhava jJAnI mahAtmAoe nAdAnusaMdhAnanuM mahattava mukta kaMThe gAyuM che tenuM eka ja kAraNa che ke tenA dvArA nirvikalpa dazAnI anubhUti saraLatAthI zIghra thAya che. nAda vaDe manano laya thAya che, tethI nAda savikalpa dazAmAMthI nirvikalpa dazAmAM javAno putra che. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAda ane mANunA sabaMdha prANa ane mananA laya vinA samAdhi siddha thatI nathI. prANane laya thavAthI mananA laya paNa avazya thAya che. kahyu paNa che H- indriyeAnA svAmI mana che. mananA svAmI pavana-prANa che. prANanA svAmI laya che, ane laya nAda sApekSa che. prANa uccArAtmaka che, uccAra e tenA svAbhAvika dhama che. prANavRtti (vIya zakti) nA be prakAra che. (1) sAmAnya spaMdanAtmaka prANavRtti (ra) viziSTa prANavRtti, te pAMca prakAranI che. (1) prANu (2) apAna (3) uddAna (4) vyAna (5) samAna, sAmAntra spaMdanAtmaka prANa-vIya zaktimAMthI ja vizeSa prANavRtti utpanna thAya che. A prANAtmaka uccAraNuthI eka avyakta dhvani niratara skurAyamAna hoya che. tene nAda kahe che. A rIte prANa ane nAdanA saMbadha che. kArya-kAraNabhAva che. vANI ane mananAM ciMtana-vyApAramAM paNa prANa-vIya zaktinA sahakAra avazya hoya che. kahyuM paNa che :- dRzya ane adRzya pudgaleAnI vaNAethI A jagata kAjaLathI pUrNa bharelI DAkhaDInI jema khIcAkhIca bharelu' che. e puddagala va NAe eka, be, traNathI Ara'bhI saMkhyAtA, asaMkhyAtA, anaMtA ane anaMtAnaMta pradezavALI che. temAM keTalIka va NuAo vadhu pariNAmane ceAgya che, te bhASA vadhuAo kahevAya che. e vaNAomAMthI vadhu pariNAmane yAgya anaMtapradezavALA pudgaleAne A AtmA yeAga' nAmanA vIya vaDe grahaNa kare che. e ceAgavIya te AtmAnA piraNAma che. anAdi ka satAnanita bhavapara parAmAM A AtmAne vIryantarAyakamanA kSaya ke kSaceApazamathI prApta thayela labdhi te A yeAgavI nuM mULa kAraNa che. e yAgI'rUpa AtmarAma mana-vacana ane kAyAnA saMbaMdhathI pragaTa thAya che. temAM dravya-kSetrakALa, bhAva ane bhavathI vicitratA Ave che. e ceAgavIya, pudgaleAnA pariNamana, Ala'bana ane grahaNa vigerenuM sAdhaka che. AvA ceAgavI vaDe leAkamAMthI vadhu pariNAma yAgya ana`ta pradezAtmaka puddagalAne A AtmA grahaNa kare che. grahaNa karIne te te sthAnamAM te te varNa rUpe pariNamAve che. pariNumAvIne tenu AlaMbana le Alabana laIne tenu' visarjana kare che. Ane ja vANI (zabda) kahevAmAM Ave che. 50 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vANIne sRSTikrama ane nAda che cAre prakAranI vANInuM mULa paNa prANavRttirUpa nAda che. vaikharI, madhyamA, pazyati ane parA A vANInA cAra prakAra che. vANInI utpatti ukamamAMthI thAya che, arthAt parAmAMthI pazyati, pazyatimAMthI madhyamAM ane madhyamAmAMthI vaikharImAM jatAM aSTavarga ane temAMthI sarva mAtRkAo utpanna thAya che. vANIno A sRSTi (sarjaka) kama che. badhA varNo avibhaktarUpe nAdamAM vidyamAna hoya che. tethI ja nAdane varNotpattinuM mULa kAraNa kahe che. ane kAraNamAM kAryo upacAra karIne A nAdane ja vaNuM paNa kahevAmAM Ave che. sAdhanA kama ane nAda : sAdhanAkramamAM zabdanI saMhArAtmaka gati che, eTale ke vaikharIthI parA taraphanI gati che. vaikharImAMthI madhyamAmAM, madhyamAmAMthI pazyati ane pazyaktimAMthI parAmAM pahoMcavuM paDe che. vaikharIthI parA taraphanI gatine pratyAhAra paNa kahevAmAM Ave che. mukhathI uccAraNa ane kAnathI zravaNa thaI zake te zabdanI vaikharI avasthA che. zabda jApa vaikharI dvArA thAya che, maMtrasAdhanAne prAraMbha vakharIthI ja thAya che. tenA dIrghakAlIna abhyAsa vaDe jApanI evI avasthA prApta thAya che, ke uccAraNa vinA ja svayaM maMtrano jApa udayamAM cAlyA kare che. te samaye sAdhaka svayaM maMtrano dhvani sAMbhaLI zake che. tene maMtraetanyane pUrvAbhyAsa kahI zakAya, - sAmAnya rIte jIvonA prANa vakragativALA hoya che. eTale ke IDA ane piMgalAnADImAM vahetA hoya che. te vakhate prANa ane apAnavAyunI gati viruddha hoya che, paraMtu sAdhanA dvArA jyAre prANa ane apAnavAyunuM sAmya prApta thAya che, tyAre supta kuMDalinI jAgRta thavAthI prANu ane mana bane nirmaLa bane che. mana ane vAyunA urvamukhI gamanadhI prANa zakti-kuMDalinI anAhatanAdarUpe Urdhvagati kare che. nAdanuM adhiSThAna suSamyA che. nAdarUpane prApta thayelI kuMDalinI-prANazakti suSussAmAM pravezI nAbhi + Adi graMthione bhedIne upara jAya che, ane aMte brahmaraMdhramAM lIna bane che. A nAdane avyakta-susumavani ke akSara kahevAmAM Ave che. + granthIn vidArayan nAbhi kandAid ghaNTikAdikAn / pusUma davaninA mudaya-retA | rA-aSTama . (zleka-10) Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A anAhatanAdanI spaSTa abhivyakti A rIte maMtra ke dhyAna sAdhanAdi dvArA krame krame thAya che, tenI pUrve dhyAnAbhyAsa kALamAM paNa jema jema iMDA ane piMgalAnI gati maMda thatI jAya tema tema vividha prakAranI madhura dhvanio zarIramAM saMbhaLAya che. te hovAthI tene paNa "anAhatanAda' kahI zakAya che. anAhata zuM che? anAhatanAda e prazasta dhyAnanA satata abhyAsa dvArA pragaTatI eka mahAnazakti che. Atma sAkSAtkArane ghAtaka che. anAhatanAdanA prAraMbhathI sAdhakane Atmadarzana thavAnI pUrNa zraddhA pragaTe che. teno prAraMbha savikalpa yAnanA satata abhyAsathI thAya che, ane te vakhate dhyAtA dhyeya ane dhyAnanI ekatA siddha thAya che. anAhatanA madhura dhvaninA zravaNathI sAdhakano AtmA addabhuta anubhave che. paramAnandAspadaM sUkSma lakSyaM svAnubhavAt pr| adhastAt dvAdarzAtasya dhyAyennAdamanAhatam // paramAnaMdanuM sthAna, atyaMta sukama. svAnubhavagamya, ane anupama evA anAhata nAdanuM dhyAna brahmaradmanI nIce hamezA karavuM joIe. - avicchinna telanI dhArA jevA, meTA ghaMTanA raNakAra jevA, praNavanAda (anAhatanAda) nA layane je jANe che, anubhave che. te sAce mane jANakAra che. anAhatanAdane ghaMTanAda sAthe sarakhAvavAnuM kAraNa e ja che ke..baMTanA dhIme dhIme zAMta thaIne ane atyaMta madhura bane che. tema anAhatanAda paNa dhIme dhIme zAMta thato ane chevaTe atyaMta madhura banate AtmAne amRtarasane AsvAda karAve che. maMtranI daSTie anAhata : yaMtranI dRSTie anAhatanuM bhinna bhinna AkAramAM Alekhana jovA maLe che. che ghaTita, huM ghaTita, zuddha gelAkAra rekhAya, laMbagoLAkAra rekhAdvaya, catuSkoNAkAra rekhAdraya, aneka rekhArUpa ane ardhacaMdrAkAra vigere AkArarUpe anAhata bhinna bhinna yaMtromAM Alekhita thayela che. mahAprabhAvI zrI siddhacakrayaMtramAM paNa traNa sthaLe anAhatanuM Alekhana karavAmAM AvyuM che. (1) prathama valayanI karNikAmAM kendrasthAne rahelA "aha"ne cAre bAju che hIM" sahita vartulAkAre anAhatanuM vesTana che. ' (2) dvitIya valayamAM svarAdi ATha vargo anAhatathI veSTita che. kaka gapradIpa ka naM. 115, 116, 117 para Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) tRtIyavalayamAM 34 sahita AThe anAhatAnI svata Mtra sthApanA karI tene ArAdhya devarUpa mAnI pUjana karavAnu vidhAna che. A rIte yatranA kendrasthAne rahelA aha" ane svarAdi vaNu mAtRkAenA dhyAnathI 'anAhata' nAda pragaTe che, ema sUcita thAya che. zrI siddhacakrayantranA ArAdhya vibhAgamAM anAhata'nu' thayelu. mAlekhana e ariha'ta' Adi padAnI jema anAhata pazu-ArAdhya pUjanIya che ema sUcave che. anAhata kAI adhiSThAyaka deva hAta te tenuM Alekhana adhiSThAyaka devAnA valayamAM ja thavu' joItuM hatuM, paNa te rIte thayela nathI mATe anAhatae AtmAnI ja divyazakti che. ane te dhvanirUpa hAvAthI zrutajJAna ane dhyAnarUpa hAvAthI ratnatrayI svarUpa che. ema mAnavAmAM koIpaNa prakAranA vAMdhA-virAdha jaNAtA nathI. anAhatane uddagama : zabda dhvanithI rahita, vikalpa- tara`ga vinAnuM ane samabhAvamAM sthira thayelu citta jyAre sahaja avasthAne prApta thAya che tyAre anAhata nAdanA prAraMbha thAya che. pi'Dastha, padastha ke rUpastha dhyAnamAM akSara ke AkRtinuM Alekhana levu paDe che, tethI tene sAlabana dhyAna kahevAya che. sAla'ana dhyAnamAM savikalpadazA heAya che ane te aneka prakAranI hAI zake che. ceAgazAstra granthAmAM batAvelA sAlakhana dhyAnanA prakAzamAMthI koIpaNa eka ja prakAranA satata abhyAsa karavAmAM Ave, teA....sAlamana dhyAnanI paripakava avasthAmAM tenA phaLarUpe 'anAhatanAda'nA prAraMbha thAya che. akSaramAMthI anAhata nAdarUpa anakSaratA pragaTe che. A arthamAM tene anakSaradhvani ke nirAlaMbana dhyAna paNa kahI zakAya che. prAthamika avasthAmAM skUla Ala'khana dvArA dhyAnAbhyAsanA prArabha karavA joie. te siddha thatAM sUkSma-sUkSmatara Alakhana levu' joIe. tenA satata abhyAsathI anAhata nAdane AvirbhAva thAya che, ane anAhatanAdanI siddhi thatAM dvAdazAMta-(brahmarantra) mAM praveza sulabha khanI jAya che anAhatanAdathI bAhyagranthIenA bheda : aha" ane svarAdi mAtRkAonA dhyAnathI anAhatanAda pragaTe che. ane te nAbhi, hRdaya, kaMTha Adi sthAnagata granthIonuM bhedana karatA karatA te te sthAnAnA madhyamAMthI pasAra thaI UdhvagAmI bane che. 'aha' Adine anAhatathI vaiSTita karavAnuM tAtparya e ja jaNAya che ke...'aha' Adinu` dhyAna jyAM sudhI anAhatanAda na pragaTe tyAM sudhI nitya-niyamita dhairya pUrNAMka 53 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karatA rahevu joIe. paraMtu jyAre anAhatanAnA prAraMbha thai gayA te vakhate aha Adi akSarAnA dhyAnanA Agraha rAkhavA na joIe. kemake akSaradhyAna karatAM anAhata dhyAnanI zakti anekagaNI adhika che. anAhatanAdathI AMtara (kAmaNu) graMthionA bheda : brahmarandhramAM AtmAnA upayAga sthira thavAthI AtmasAkSAtkAramAM pratima dhaka karmarUpa kapATa dvArA ughaDI jAya che, ane tyAre apUrva AnaMdanA anubhava thatA haiAvAthI janma, jarA ane maraNanI bhIti dUra bhAgI jAya che. samagra zarIramAM AnaMdamaya svarUpe vyApIne rahelA AtmA pratyakSa thAya che ! saccidAna'damaya mUrtinA darzana karIne cetanA (buddhi) AtmA sAthe layalIna banI jAya che ! zailadhArAnI jema avicchinna cAlatA anAhatanAdanA pravAhavaDe aneka kavaNAonA ane tajajanya rAgadveSAdi graMthionA bheda thaI javAthI samyakttvanI prApti thAya che. anAhata zabdanA prakArA ane tenu phaLa pUrve batAvelA khindu navakamAM nAda, nAdAMta, zakti, vyApinI, samanA ane unmanA A cha'cai nAdanA ja prakAreA che. ane te anAhatanAdanI krame krame thatI sUkSmatA ane madhuratAnA ja sUcaka che. anAhata zabdanA anubhavane 'amRtApamapratyaya' arthAt amRta tulya AtmAnaMdane zIghra anubhava karAvanAra kahyo che. anAhata zabdanA daza prakAre A pramANe che. (1) ciNI zabda, (2) ciciNI zabda, (3) ciri zabda, (4) za kha dhvani, (5) taMtrI niiSa, (6) va'zarava, (7) kAMsya dhvani, (8) megha dhvani (9) vAdya nirdoSa ane (10) duMdubhivana. A badhA prakArA, tenA bhinna bhinna sthAneA ane tenA phaLA vagerenuM vistRta varNana judAM judA maMtrazAstromAM maLe che. A daze prakAreAmAM navanAdAnA kramaza: tyAga karI dazamA duMdubhivana duMdubhi dhvani tulya nAnuM dhyAna karavAthI AtmasAkSAtkAra ane anukrame meAkSanI prApti thAya che. A 'nA' sUkSma ane avyakata dhvanirUpa heAvAthI dhyAnagamya che. sAmAnya jIvA ke jemanI indriyA ane mana bahirmukha hoya che. teone A nAda' sa`bhaLAtA nathI. para`tu.kAI uttama purUSane gurUkRpAe dhyAnAbhyAsa ke maMtrasAdhanAnA prabhAve ja prANa ane mananI nirmAMLatA ane sthiratA thavAthI anAhatanAda rUpa sUkSmadhvaninuM zravaNu -: 54 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che. ane pachI te davaninuM dhyAna karatAM karatAM citta atyaMta zAMta ane nirmaLa bane che. mananI pUrNa sthiratA-nizcalatA thayA pachI nAdanuM zravaNa thatuM nathI, paraMtu anAhata-samatA ane samAdhi pragaTe che. agama agocara evA Atmatatvane anubhava thAya che. (13-14) tArA ane paramatArA tArA :- racato vivAhA vadhU-varatAramenTa, bhAvataH kAyotsarga vyavasthitasya nizcalAdRSTiH // 13 // paramatArA - ghAravAM pratibhAzAmiyAnA supujAnyatA 8aa. (13) artha : tArA vivAha Adi prasaMgomAM vadhu ane varanuM je paraspara tArA maitraka-tArAmilana (AMkhanI kIkIonuM milana) thAya che te dravyathI tArA che. ane kAyotsarga mAM rahelA sAdhakanI je nizcala daSTi te bhAvathI "tArA" che. (14) paramatArA bAramI pratimAnI jema zuSka puddagala upara je animeSa daSTi sthApavAmAM Ave che, te "pa2matArA" che. vivecana : bindu ane nAdadhyAna pachI "tArAne thayela nirdeza e ema sUcita kare che ke bindu ane nAda thAnanA baLe sAdhakanI daSTi atyaMta sthira-nizcala bane che. dravyatArA :- lagna Adi kAryomAM vadhU-varanI AMkhanuM paraspara milana e "dravya tArA" che, evuM tArAmilana-akSImilana karma nirjarAnuM kAraNa nathI, paNa...rAganI vRddhinuM kAraNa hovAthI azubha karmanuM baMdhaka bane che. mATe te tyAjya che. bhAvatAra - kAryotsarga mudrAmAM sthita sAdhakanI daSTi-AMkhanI kIkIo sthApanAcArya ke nAsikAnA agrabhAga upara atyaMta sthira hoya che. te tArA dhyAna kahevAya che. apramatta avasthAmAM dhyAna vidhi : - nizcala ane daDha paryakAsana karIne nAsikAnA agrasthAne (bindugrathI upara) netrone sthApita karIne, kaMIka khullI-ardhanimilita nayanavALA ka95nA jALathI rahita manavALA, saMsAra paribhramaNane TALavA mATe atyaMta utsuka banelA muni nizcala dhyAna karavAno prAraMbha kare che. niSprakapa vidhAyAya dRDha paryakamAsanam / nAsAgradatta sannetraH kiMcidunmilitekSaNaH / / vikalcakavAgurAjAlAdurotsAritmAnasaH / sAijhanesa zerI no cAtumati | (guNasthAna kamAroha) paNa Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparokta sthAna prakriyAmAM paNa adhakhullAM netrane nAsikAgrasthAne sthApita karavAnuM sUcavyuM che, tethI siddha thAya che ke dRSTinI nizcalatA kAryotsarga dhyAnamAM atyaMta Avazyaka che. kAryotsarga sthita sAdhakanI dRSTi sthira banavAthI ja laya dhyAnamAM praveza thAya che. tethI "tArAdhyAna" e laya dhyAnanA seturUpa banI rahe che. arthAt kAryotsarga e layayogamAM praveza karAvanAra hovAthI layano setu che. dvAra che. "tArA dayAna kAryotsarga mudrAe thatuM hovAthI tatvaH e kAyotsarga svarUpa che. "kAyotsargamAM layayogane siddha karavAnI gUDha zakti rahelI che. e te nirvivAda siddhAMta che, kemake tIrthakara gaNadhara Adi uttama purUSe kAyotsarga mudrAe dhyAnamAM rahIne kevaLajJAna ane mukti sukhane prApta kare che. prastuta prakaraNamAM "tArA" yAna pachI "layane niraMza thaye che, te kAyotsarganA pramAve pragaTa thatAM "layane sUcaka che. anya cagadarzanamAM prasiddha "zAMbhavI mudrAne samAveza paNa "tArA dhyAnamAM thayelo che mUladhArAdi keIpaNa cakamAM aMtaHkaraNanI vRttine sthApita karI zarIranA bAhya pradeza-nAsAgrAdi sthAne cakSane nimeSa umeSa rahita dhAraNa karI sthira thavuM te zAMbhavI mudrA' kahevAya che. | tArA-kAyotsarga dhyAnamAM paNa antaradaSTi varNa, artha ane AlaMbana yogamAM sthira hoya che. bAhyadaSTi nAsikAgra sthAne sthira hoya che. te "sthAnayoga" kahevAya che. ane A cAre veganA satata abhyAsathI "anAlaMbanoga" pragaTa thAya che. te laya svarUpa che. =1 kAyotsarga dvArA sthAnAdi cAgone abhyAsa siddha thAya che. "paramatArA dhyAnamAM animeSa dRSTie dhyAna karavAnuM vidhAna che. kaI paNa che ke ? bAramI pratimAmAM muni aThThama tapa karI, gAma bahAra ekAMtamAM keI zuSka puddagalA upara animeSadaSTi sthApita karI, sArI rAta kAyotsarga dhyAnamAM ubhA rahe che. paramatArA" dhyAnamAM paNa kAyotsarganI ja pradhAnatA che. muninI bAramI pratimA tulya animeSa dRSTine "paramatArA dhyAna kahyuM che. zeSa pratimAomAM paNa viziSTa tapa sAthe (kramazaH eka mahinAthI sattara mahinA sudhI) kAsane abhyAsa karavAnuM paNa vidhAna che. 1 vAraMvahiM millu nahiM (Avazyaka vRtti) =1 Avazyaka ni. 56 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema jema kAryotsargane vadhu abhyAsa thAya che, tema tema yecamAM AMtara ane bAhyadaSTinI nizcalatA-animeSatA vadhatI jAya che. ane bAramI pratimAmAM te...eka rAtrI eTale ke satata bAra kalAka sudhI mAtra eka zuSka pudgala upara animeSa dRSTie kAryotsarga karavAnI kSamatA prApta thAya che. A rIte "tArA ane paramatArA dayAna e kAyetsargamAM uttarottara vRddhi pAmatI nizcalatA ane animeSa dRSTinuM tAratamya batAve che. kAyotsarga sUtra (catyastava) mAM kAryotsarganuM svarUpa, nimitto ane hetuo vigereno ullekha thayela che. temAM uttarottara vadhatI jatI zraddhA, maghA, vRti, dhAraNA ane anuprekSA pUrvaka kAryotsarga karavAnuM vidhAna che. zraddhAdi pAMcenI vRddhithI kAryotsargamAM nizcaladaSTi ane animeSaSTi vikAsa pAme che. bAhyadaSTinI nizcalatA-animeSatA e AMtaradaSTinI nizcalatAnI dyotaka che. (15-17) laya ane paramalaya laya :- vatralepAdi dravyeNa saMzleSo dravyataH / bhAvato'haM dAdi catuH zaraNarupazvetaso nivezaH / / 15 / / paramalayaH- AtmanyevAtmAna' lInaM pazyatItyevarupaH / / 16 / / artha - laya :-vajapa Adi dravyathI vastuone je paraspara gADha saMga te dravyathI vaya" che ane arihaMta, siddha, sAdhu tathA kevalI prarUpita dharma A cAranuM zaraNa aMgIkAra karavA rUpa je cittane niveza te "bhAvathI thAya che. paramalaya -AtmAmAM ja AtmAne lIna thayela che te "paramalaya" che, vivecana -kAyotsargamAM sthita sAdhakanI bAhyadaSTinI nizcalatA ane animeSatAnuM tAratamya "tArA ane paramatArA dhyAna dvArA batAvavAmAM AvyuM che. paraMtu...te vakhate eTale ke bAhyadaSTinI nizcalatA samaye sAdhakanI cittavRttirUpa AMtaradaSTi antarlakSya arihaMtAdi kayA dhyeyanA ciMtanamAM lIna hoya che ? te anvayanuM svarUpa pratutamAM "laya ane paramalaya" dhyAna dvArA batAve che. layamAM mukhyatayA dhyeyarUpe "arihaMta, siddha, sAdhu ane sarvapraNIta dharmanI saMpUrNa zaraNAgatine bhAva hoya che. arthAt cittavRtti arihaMtAdinA nAmasmaraNa ke guNaciMtanamAM lIna hoya che. - catuH zaraNa gamanamAM pAMca parameSThIo ane navapadanI upAsanA (bhakti) ne antarbhAva thayelo che. pa7 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama ane dvitIya zaraNamAM arihaMta ane siddha A be parameSThIonI bhakti thAya che, tRtIya zaraNamAM AcArya, upAdhyAya, ane sAdhupadanI upAsanA rahelI che, caturthazaraNa-kevalI prarUpita dharmamAM samyam darzana, jJAna, cAritra ane tapa padanI paNa upAsanA antabhUta che. kAyotsarga mAM paNa uparokata to-pado ja dhyeyarUpa hoya che, tethI ja pratikramaNAdi Avazyaka kriyAomAM kAryotsarga karatI vakhate "logassa ane navakAramaMtra" gaNavAnuM vidhAna che. legasasUtramAM arihaMta ane siddha paramAtmAnA nAmanuM maraNa thAya che ane zrI navakAra mahAmaMtramAM pAMca parameSThIonuM smaraNa thAya che. legasasUtra "udyotakara ane nAmastava" A be nAmathI paNa oLakhAya che. tenA avalaMbanathI "laya" upanna thAya che. saMpUrNalokamAM sarvataH udyota karanArAonuM nAmasmaraNa paNa sAdhakajanonA hadayamAM jJAna udyota pragaTAve che. paramAtmAnuM nAmasmaraNa e zaraNugamana svarUpa ja che. kAyotsargamAM "logasa ke navakAramaMtranA smaraNa ane dhyAna dvArA paramAtmAnI saMpUrNa zuddhatAnuM ja smaraNa ane dhyAna thAya che. ane jemanAmAM saMpUrNa zuddhatA pragaTelI che temanA smaraNa ane dhyAnavaDe ja dhyAtAne potAnA AtmAnI saMpUrNa zuddhatAnuM smaraNa ane dhyAna thAya che. AtmA AtmAvaDe AtmAmAM-AtmasvabhAvamAM lIna-tamaya bane che. tene ja paramAlaya kahe che. paraMtu tenI bhUmikAnI prApti catu zaraNanA prakRSTa pariNAma-bhAvathI ja thAya che. zrI arihaMtAdinA smaraNa-zaraNathI temanAmAM rahelA zuddhadharmanuM Adara-bahumAna thAya che, tethI zaraNAgata sAdhakamAM paNa te ja zuddhadharma pragaTe che. paraMtu arihaMtAdinuM AlaMbana lIdhA sivAya keIpaNa AtmA potAnA zuddhadharmane-svarUpane prApta karI zakato nathI je paramAtmavarUpanA jJAna vinA AtmatatvamAM sthiti (sthiratA) thatI nathI, ane je paramAtmasvarUpane jANIne munio vaDe te ja svarUpanA vaibhavane prApta karAya che. mATe mumukSu sAdhakee te paramAtmasvarUpane ja sau prathama jANavuM joIe ane anyanuM zaraNa-AlaMbana choDI, temAM ja aMtarAtmAne sthApita karI tenuM ja dhyAna karatA rahevuM joIe. paramAtmasvarUpanuM ciMtana : je vANane agocara che, tathA avyakta, anaMta, aja, janma-maraNanA bramaNathI rahita zabdAtIta ane nirvikalpa che tevA paramAtmAnuM ja cintana karavuM joIe. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jemanA kevaLajJAnanA anaMtamAbhAgamAtramAM paNa anaMtadravya-paryAyathI paripUrNa e samagralaka ane aloka avasthita che, pratibiMbita che, tevA paramAtmA ja traNe lekanA gurU che. A rIte paramAtmaguNenI stutithI prasannatAne prApta thayelo sAdhaka pitAnA cittane paramAtmasvarUpanA citanamAM sthira banAvI, pitAnA AtmAne sva.-AtmasvarUpamAM tanmaya banAve che. yatsvarupa parijJAnAt nAtmatatvasthiti bhavet / / ya' jJAtvA munibhiH sAkSAt-prApta tasyaiva vaibhavam / / (jJAnArNava) cogazAstra (dazamaprakAza)mAM paNa Aja vAta zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAje pharamAvI che keH "samavasaraNa sthita tIrthaMkara paramAtmA athavA temanI saumyazAMtarasaMpUrNa pratimAnuM dhyAna niniSadraSTie karanAra sAdhaka rUpasthathAnanA abhyAsanA baLe temanA dhyAnamAM tanmaya bane pitAnA AtmAne paNa sarvajJarUpe jue che, tyArapachI amU, cidAnaMdasvarUpa, niraMjana, siddha paramAtmAnuM dhyAna kare che. ema niraMtara dhyAnAbhyAsa karato cagI siddha svarUpanA AlaMbanathI, grAhya-grAhakabhAvathI rahita banIne AtmasvarUpamAM tanmaya bane che. siddha paramAtmAnuM ananya zaraNa svIkArI sAdhaka temanA svarUpamAM evI lInatA prApta kare che, jethI dhyAna ane dhyAtAbhAvane vilaya thAya che, ane sAdhaka dayeya sAthe ekatAne pAme che. arthAtu jyAre AtmA bhedane cheda karI. amedapaNe paramAtma yAnamAM lIna bane che tyAre te ja samarasI bhAva athavA ekIkaraNa kahevAya che. arthAt te ja 'laya dhyAna che. ane...layanAM saMbaMdhathI alayanuM, sthUlathI sUmanuM ane AlaMbanathI nirAlaMbananuM ciMtana karanArA tatvajJAnI yogI zIdhra Atmatatvane sAkSAtkAra meLave che. yAne AtmasvabhAvamAM ja lIna thayela jue che. A ja paramalaya dhyAna che. laya mAM saMbhe praNidhAna ane paramalaya mAM ame praNidhAnane antarbhAva thayelo che. ahIM "zaraNa" e = praNidhAna svarUpa che. ane praNidhAna e vajalepa sadaza che. jema vAlepanA saMgathI makAna-mUti vagere padArthonI sthiti lAkhe karoDo varSa = praNidhAna=ceya pratyenI ekAgratA, aTala zraddhA, atyaMta prema ane vizvAsayukta zaraNa-Azraya. * 59 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jeTalI dIdhuM ane TakAu banI jAya che. tevI rIte ariharatAdinA ananya zaraNarUpa cittapraNidhAnathI dhyAtAne AtmA paNa dhyeya-paramAtmA sAthe dIrghakALa sudhI ekatAne anubhava karI zake che. ane tajajanya abheda praNidhAnanA ge potAnA AtmasvabhAvamAM sahaja rIte layalIna banI zake che. (1) saMbhe praNidhAna eTale "aha" Adi dhyeya sAthe dhyAtAne sarvataH bheda saMbaMdha che. jema-ahamA-madhyamAM AtmAne sthApita karI ciMtana karavuM. (2) abheda praNidhAnane artha che. parama tisvarUpa paramAtmAnuM AtmA sAthe abhedarUpe dhyAna karavuM." "svayaM re mUva revaM dAra' svayaM devarUpe bhAvita banI devanuM-paramAtmAnuM dhyAna kare. yoganI daSTie laya-paramalaya : yogazAstranI daSTie lAbha ane samApatti-samAdhi svarUpa che. layamAM " tAzya" ane "paramalayamAM "taEjanatA" samApattine atarbhAva thayela che. uttamamaNinI jema kSINavRttivALA sAdhakane paramAtmAnA guNenA saMsargAropathI ane paramAtmAnA abhedAropathI ni:saMzaya samApatti kahI che. ahIM "tAzya" eTale aMtarAtmAne viSe paramAtmAnA guNane saMsargoropa ane tajanatva eTale aMtarAtmAmAM paramAtmAne abhedAropa. A dhyAnanuM phaLa samAdhi che, ane te atyaMta vizuddha che. te samApattithI prakRSTa punyaprakRttirU5 tIrthaMkaranAmakarmanA baMdharUpa Apatti nAme phaLa thAya che. eTale ke jinanAmakarmane baMdha thAya che. ane tIrthaMkara paNAnA abhimukhabhAvathI abhivyaktithI eTale ke jinanAmakarmanA udayathI anukrame saMpattirUpa (nAme) phaLa prApta thAya che. jema nirmaLa sphaTikamAM prathama bAhya padArthanuM pratibiMba paDe che ane pachI sphaTika te varNadivALuM banI jAya che, tema....ahIM nirmaLa AtmAmAM prathama paramAtma svarUpa, dhyAna dvArA upasthita thAya che ane pachI te AtmA ja paramAtma svarUpa thaI jAya che. AmAM prathamanI sthitine "tasthatA samApatti ane tarUpatA bIjI sthitine 'taraMjanatA' samApatti kahevAmAM Ave che. te samApatti vaijJAnika saMbaMdha vizeSa che, ane te saMbaMdha dhyAna samaye bhAsita thAya che. te dhyAnane AkAra prathama maci tadrupatA mArAmAM te paramAtmarUpa che, ane pachI "sa daI zaku-" te ja huM chuM. evo hoya che. "tadrupatA e "tasthatA samApatti che. ane "ra vaM kAma" e tadajanatA samApatti che. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamakadaSTie laya-paramalaya - AgamanI daSTie layamAM arihaMta paramAtmAnA yuddha dravya-guNa-paryAyanuM dhyAna thAya che. ane paramalayamAM temanA dhyAnavezanA prabhAve savadravya-guNa ane paryAyanuM dayAna thAya che. arihaMta paramAtmAnA zuddha sphaTika samAna nirmaLarUpanA dhyAnathI prathama paramAtmAmAM ane pachI dhyAtAmAM nizcayathI dravya, guNa, paryAyanA sAdazyanuM jJAna thAya che. te pachI paramAtmA ane dhyAtAnA AtmAne abheda che, evI buddhi utpanna thAya che. kahyuM che ke - je jJAAri carite vatta gunA kAvahiM | so jANadi appANa', mohe| khalu tassa laya / / je arihaMta paramAtmAne dravya, guNa, paryAyathI jANe che, te AtmAne jANe che, ane tene meha kharekhara ! nAza pAme che, kAraNa ke baMne AtmAomAM nizcayathI kaI taphAvata nathI. arihaMta paramAtmAnuM svarUpa chellA tApane pAmelA suvarNanA svarUpanI mAphaka sarva prakAre spaSTa che. tethI tenuM jJAna thatAM sarva AtmAnuM jJAna thAya che. dravya guNa paryAyanuM svarUpa : guNa ane paryAnA AdhArane dravya kahe che. tathA dravyanA jJAnAdi vizeSaNane "guNa" kahe che. ane eka samayamAtra kAlanA pramANathI citanya AdinI pariNatInA bhedone "paryAya' kahe che. sarvataH vizuddha evA te arihaMta bhagavAnanA svarUpamAM dhyAtA dravya-guNa-paryAyamaya nija AtmAne pitAnA manathI jANI le che. te A pramANe - A cetana (AtmA) che." evo je anvaya te dravya che. avayane Azrita raheluM "maitanya" evuM je vizeSaNa te 'guNa che. ane eka samayamAtranI maryAdAvALuM jenuM kALa pariNAma hovAthI paraspara parAvRtta evA je anvaya ane vyatireka te paryAya che ke jeo cidR-vivartananI (AtmAnA pariNamananI) graMthio che. - have e rIte trikAlika AtmAne paNa eka kALe kaLI jANI lete te dhAtAno jIva cidavivartIne (jJAnAdi guNanA paryAyone) cetanatatvamAM saMkSepIne-samAvIne zaitanya (vizeSaNa)ne paNa AtmAmAM aMtahita karI keraLa "AtmA" (trikAlika paryAyayukta)ne anubhava kare che. A rIte AtmAne jANavAthI thAtA citmAtra samAdhibhAvane pAme che. pachI mahAdi zatruone keI bhaya sAdhakane rahetuM nathI. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17-18) lava-52malava - lava :- dravyato dAmAdibhi zasyAdela vanam / bhAvataH karmaNAM zubhadhyAnAnuSThAnalevanam // 17 // paramalava :- upazamazeNi kSapakakSeNI / / 18 / / artha : lava - dAtaraDA vigerethI ghAsa AdinuM je kApavuM te "TravyathI lava" che. zubhadhyAna ane zubha anuSThAnavaDe karmone chedavA te "bhAvathI lava" che. paramalava :- upazamaNi tathA kSapakazreNi "paramalava' che. vivecana :- 'lava' yAna e karmone kApavAnI prakriyA che, jema dAtaraDAvaDe dhAnya vigerenI kApaNI thAya che, tema zubha dhyAna Adi sadanuSThAne vaDe azubhakarUpa ghAsa kapAya che. tArA dvArA kAyotsargamAM nizcaladaSTi ane "layaravaDe paramAtmAmAM mananI tanmayatA thavAthI puSkaLa pramANamAM karmone upazama athavA kSaya-mULathI ucheda thAya che. karmono kSaya ane upazamavALI avasthAne ja "laya" ane "paramalaya" dvArA batAvavAmAM AvI che. A dayAnamAM vIryazaktinuM atyaMta prAbalya hoya che. tenA tAratamya pramANe uttarottara AtmavizuddhimAM tAratamya Ave che, ane tene spaSTa khyAla upazama zreNi ane kSapakaNi dvArA karmaprakRti Adi graMthamAM ApavAmAM Avyo che. tene saMkSipta sAra nIce mujaba che. karmanA mukhya ATha prakAra che. temAM mehanIyakama sarva karmomAM mukhya che. tenuM jeraprabhAva ghaTADayA vinA hakIkatamAM AtmAne vikAsa thaI zako ja nathI. mehanIyamanA peTA bheda 28 che tenI vizeSa mAhitI karmagraMtha" Adi graMtha dvArA samajI levI. karatutamAM te karmane kSaya ane upazama (eTale ke "udayamAM AvelA kamaMdalikane kSaya ane sattAmAM rahelAM karma dalikane upazama) kayA krame thAya che. te jaNAvavA dvArA AtmavizuddhinAM tAratamyane khyAla ApavAno che, jethI lava ane paramalava dhyAnanuM kArya je karmano lava-viccheda che tene spaSTa rIte baMdha thAya. jJAnAvaraNIya Adi mukhya ATha prakAranA karmomAMthI upazama mAtra mehanIyakamane ja thAya che. mehanIyakamanI uttara pravRtio-paTAbhedo 28 prakAranA hovAthI tenAM upazamakramane eka pachI eka-kramika rIte thatA upazamane "upazamazreNi" kahevAya che. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanA krama : mukhyatayA apramattamuni upazamazreNa kare che, matAMtare avirati, devarati ane pramattane paNa upazamazraNanA adhikArI mAnyA che. upazamanA kramamAM sau prathama =1 anatAnukha'dhi ceAkaDI (krodha-mAna-mAyA-leAbha) nA ekIsAthe antarmuhUta mAtra kALamAM upazama kare che, tyArabAda mithyAtva, mizra ane samyaktva mAhanIya e traNa prakRtinA samakALe upazama kare che, pachI dara napu sakave, strIveda, ane hAsyAdi SaTUMkanA anukrame upazama kare che. pachI purUSavedanA, tyArabAda apratyAkhyAnIya, pratyAkhyAnIya *dhanA upazama karI, sa`jvalana kreAdhane upazamAve che, te pachI apratyAkhyAnIya mAna ane pratyAkhyAnIya mAyAnA upazama karI, saMjavalana mAnanA upazama kare che. tyArabAda apratyAkhyAnIya ane pratyAkhyAnIya mAyAnA upazama karI saMjavalana mAyAne upazamAve che. tyArabAda apratyAkhyAnIya ane pratyAkhyAnIya leAbhanA upazama karI, saMjavalana leAbhane upazamAve che, A rIte upazamazreNi mAMDanAra sAdhaka AtmA anukrame mehanIya 28 prakRtinA dazamA guNuThANA sudhI sa'pUrNataH upazama karI atyanta Atmavizuddhi meLavI (AtmIka sahaja AnaMdane anubhava kare che ane) agIyAramAM guNusthAnakane prApta kare che. tyAM eka samayathI a'tarmuhUta kALa pramANa upazAMta vItarAga dazAneA anubhava kare che. haju sudhI meAhanIyakanAM astitvanA samULa uccheda thaye| na heAvAthI, antarmuhUta pachI upazAMta thayelA kaSAyeA phrI ucamAM AvatAM je kramathI AtmA uMce caDayA hAya che, teja kramathI pAchA nIce utaravAnA prAra'bha kare che. kaiAika jIva chaThTha:-sAtamA guNasthAnake sthira thAya che, teA kAIka pAMcamA ke cAthA sudhI pahoMce che. kAikane vaLI ana tAnu dhI kaSAyanA udaya thAya te| AsvAdana" khIje guNaThANe AvI punaH mithyAtva guNuThANuM AvIne ubheA rahe che. ane karelA prakhaLa purUSArthanuM phaLa hArI jAya che. =1 matAMtare anaMtAnuba`dhI kaSAyanA upazama nathI mAnce, paNa tenI visa'ceAjanA thAya che tema mAnyuM che. kkara zreNi prAraMbhaka strI hAya tA prathama napu*sakaveda, pachI purUSaveda, pachI hAsyAdi 6 ane pachI veda, e ja rIte napusaka hoya tA prathama strIveda, pachI purUSaveda pachI hAsyAdi 6 ane pachI napusakavedanA upazama kare che. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamazreNimAM dhyAnanI prabaLatAvaDe mehanIyakamane atimuhUrta kALa pramANe udayamAM AvIne potAnuM phaLa na batAvI zake evI rIte upazAMta eTale baLahIna karavAmAM Ave che. ane te vakhate bIjI paNa keTalIka pravRtione baMdha viccheda ane udaya viccheda paNa teTalA vakhata sudhI thAya che. kSapakazreNi -uttama saMghayaNavALA, cethA, pAMcamAM, chaThThA, ke sAtamA guNasthAna karatI manuSyo ja kSapakazreNine prAraMbha kare che. upazamaNimAM mehanIyanI prakRtinAM udayane zAMta karavAmAM Ave che paNa enI sattA te kAyama rahe che, mAtra antarmuha sudhI pitAnuM vigere dekhADI nathI zakatI. jyAre kSapakazreNimAM te mehanIya Adi karmonI prakRtino mULathI nAza karavAmAM Ave che, temanI sattA ja maTADI devAmAM Ave che, jethI temano pharIne udaya thavAno bhaya ja nathI rahetuM. A kAraNathI ja kSapakazreNimAM patananI saMbhAvanA nathI. kSapakazreNimAM je je prakRtiene kSaya thAya che, tenA nAma ane krama A pramANe che. * sauthI prathama anaMtAnubaMdhI cAre kaSAyano samakALe kSaya kare che. 0 pachI mithyAtva, mizra ane samyaktva e darzana mehanIyatrikano ekI sAthe kSaya kare che. keIka baddhAyu jIva uparokta darzanasaptakane kSaya karI aTakI jAya che. AgaLa cAritrahanIya kSaya karavA mATe prayatna nathI karata paratu abaddhAyuM te zreNine samApta karIne kevaLajJAna ane anukrame mekSane prApta kare che. samagrazreNine samApta karanAra kSakane traNa AyuSya (devanaraka-tiryaMcAyu)no abhAva svataH hoya che, ane pUrvokta anaMtAnubaMdhI ane darzanatrikano kSaya cothA, pAMcamA, chaThThA ane sAtamA guNasthAnaka sudhI avazya kSaya karI de che. tyAra pachI apratyAkhyAnIya ane pratyAkhyAnIya e ATha kaSAyane kSaya karavAne prAraMbha kare che. tyArabAda tene pUrNa kSaya na thAya te pahelAM eTale vacalAgALAmAM ekendriya ane vikalendriya e cAra jAti, thINudvitrika, udyota, tiryacakika, narakadvika, sthAvara, sUma, sAdhAraNa ane Atapa e soLa nAmakarmanI prakRttione kSaya kare che. tyAra pachI avazeSa ATha kaSAyane khapAve che. amuhUrta kALamAM ja A sarva prakRttiono kSaya kare che, Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te pachI napuMsakane ane pachI strIvedane kSaya kare che. tyAra pachI hAsyAdi pakane, paMvedane, ane saMjavalana-dha-mAna-mAyAne navamAM guNasthAnaka sudhI anta kare che. ane te pachI dazamA guNaThANe saMjavalana lebhane kSaya kare che ane bArame guNaThANe nidrAddhika, aMtarAya paMcaka ane nava AvaraNane kSaya kare che eTale tyAM kevaLajJAna prApta thAya che. AtmAmAM pUrNa jJAnaprakAza jhaLahaLI uThe che. zeSa kamaprakRtione kSaya 14 mAM guNasthAnake zelezIkaraNa dvArA karIne AtmA paramapadane prApta kare che. lava" dhyAnamAM thatuM karmonuM lavana-vicchedana e pazamarUpa che. ane paramalavamAM thatuM karmalavana karmanirjarA e upazama ane kSaya svarUpa che. upazamamAM mohanIyanI prakRttione upazAMta-thoDA samaya puratI taddana dabAvI devAmAM Ave che. ane kSayamAM ADe karmanI prakRtine mULathI nAza karavAmAM Ave che, ane kSaye pazamamAM jJAnAvaraNIyAdi cAra ghAti karmone kSaya ane upazama karavAmAM Ave che, karmonA upazama ane pazama baMnemAM udita kamizane kSaya ane anuditakarmA zano upazama thatuM hovA chatAM baMne vacce taphAvata eTalo ja che ke pazamamAM karmone pradezadaya cAlu hoya che, jyAre upazamamAM te paNa na hovAthI tenI vizuddhi kSapazama karatAM adhika hoya che. A rIte A lava-paramalava dhyAna ke tenI pUrvanA ke pachI dhyAnanA sarva prakAro e karmono kSaya-kSapazamanA ke AtmavizuddhinA ja ghAtaka banI rahe che. lavamAM kSopazamabhAvane utpana karanArA ane paramalavamAM upazamabhAva tathA kSAyikabhAvane utpanna karanArA dhyAnano saMgraha thayela che. te dhyAnanI vizuddhi ke sAmarthya AdinuM svarUpa guNasthAnaka vigerenA kramathI samajavA mATe "guNasthAnakamAroha" Adi graMthanuM gugama dvArA avagAhana karavuM joIe, (19) mAtrA - mAtrA dravyata upakaraNAdi paricchedaH bhAvataH samavasaraNAntargata siMhAsanopaviSTa' dezanAM kurvANa' tIrtha karamivAtmAna' pazyati // 19 // 65 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha :- upakaraNadine je paricheda-maryAdA te "vyathI mAtrA" che. samavasaraNanI aMdara siMhAsana upara birAjIne dharmadezanA ApatA tIrthakara bhagavAnanI jema potAnA AtmAne je te "bhAvathI mAtrA" che. vivecana - dravya mAtrAmAM upakaraNAdine pariccheda eTale ke bhAjana, pANI, vastra vigerenI maryAdA (parimANa) jANavI, te jANavAthI pitAne cagya pramANe peta AhArAdi karavAthI saMyamamAM dravya ane bhAva ArogyanI vRddhi thAya che. temaja yogya maryAdita upakaraNe rAkhavAthI saMyamamAM sahAya maLe che. A badhI maryAdA dravya-bAhya vastune AzrayIne hovAthI tene "vyamAtrA" kahevAya che. ane jyAre sAdhaka potAnA AtmAne samavasaraNamAM ratnajaDita suvarNaya siMhAsana upara besIne bAra parvadA samakSa dharmadezanA ApatA tIrthaMkara paramAtmAnI jema jue che. eTale ke tasvarUpe potAnA AtmAnuM dhyAna kare che, tyAre te dayAnane "mAtrAdhyAna" kahevAya che, temAM vizuddhabhAvathI pradhAnatA hovAthI te "bhAvathI mAtrA" che, dhyAnanI A bhUmikA rUpastha (sAbana) dhyAnanA satata abhyAsathI tenA phaLarUpe prApta thAya che. rUpastha dhyAna e AlaMbana dhyAna che. yogazAstranA navamA prakAzamAM sau prathama zrI tIrthaMkara paramAtmAnA aSTa prAtihArya AdinA ciMtana dvArA paramAtmAnI acitya rUpa saMpattine AzrayIne "rUpa" dhyAna batAvyuM che. tyAra pachI A dhyAnanA satata abhyAsathI paramAtmAmAM tanmaya banela sAdhaka potAnA AtmAne paNa sarvajJarUpe jue che. eTale ke "je A sarvajJa bhagavAna che te kharekhara ja chuM." "g gar" evI tanmayatAne anubhavate yogI potAne sarva mAne che." evI abheda bhUmikAne nirdeza karyo che. sau prathama paramAtmAnuM samavasaraNasthita sAtizaya tIrthakara bhagavAnanuM dhyAna vAraMvAra karavA pUrvaka temAM tanmayatA prApta karIne pachI sAdhaka potAne paNa ahita paramAtmA svarUpe jue-dhyAve to ja tene dhyAnathI vAstavika siddhi maLe che. anyathA paramAtmAne-arthAt temanA AlaMbanane bAjue rAkhI sIdho ja "ha caddha, baddha AtmA chuM" ema mAnI potAnA AtmAnuM ja dhyAna karyA kare te ubhaya bhraSTa bane che. zuddhi ane siddhi baMnethI vaMcita rahI bhavana ja musAphara banI rahe che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahyuM paNa che. nirmaLa raphaTikarana tulya zuddha arihaMta paramAtmAnA dhyAnAzathI vAraMvAra "reDa- SchuM ne sahaja vini karatA sAdhaka paramAtmA sAthe potAnA AtmAnI ekatAne anubhave, pachI nirAgI, adveSa sarvajJa, sarvadarzI, deva-devedrothI pUjita, samavasaraNamAM dharmadezanA karatA, evA paramAtmA sAthe abhedabhAvane pAmelA pitAnA AtmAnuM dhyAna karate thegI sarva karmamalane dUra karI paramAtmapaNAne prApta kare che. thAtA je dayeyanuM vAraMvAra dhyAna kare che, te dhyeyarUpe te pitAne paNa anubhave che. arthAta satata dhyAnAbhyAsanA pariNAme thAtA svayaM te dazeya savarUpane pAme che. dayAtA je vItarAganuM dhyAna kare te vItarAga bane che. sArAgInuM dhyAna kare te sarAgI bane che. A niyama sarva sAmAnya che. mATe ja mahAtmA puruSanI A khAsa bhalAmaNa che ke, "kautukamAtrathI paNa azubha tattanuM ciMtana ane dhyAna na thaI jAya mATe tevA prakAranA azubha AlaMba-nimittothI sadA dUra rahevuM joIe." azubha tono saMsarga-paricaya ane Alabana zuddhadhyAnamAM vinarUpa che. che. zubha dayAna mATe azumatanA saMsargane tyAga karIne zubhatAnuM AlaMbana levuM anivArya che. te ja dhyAnanI siddhi saveLA prApta thAya che. mAtrA dhyAnamAM sarvotkRSTa puNyapuMja tribhuvanaguru ane dharmadezanA rU5 sarvotkRSTa paropakArane karanArA evA samavasaraNa sthita bhAva tIrthaMkara paramAtmAnuM parameca zubha AlaMbana maLe che. tethI sAdhakanA sarva manavAMchita avazya siddha thAya che. samavasaraNasthita, dharmadezanA ApatA sarvAtizayayukta, zrI tIrthaMkara paramAtmAnuM AlaMbana e sarvotkRSTa AlaMbana che. prastuta prakriyAmAM dayeyarUpe temanuM ja AlaMbana levAnuM hovAthI tene "mAtrAdhyAna" kahevAya che. (20) paramamAtrA : paramamAtrA caturvizAtya vastrAH niveditamAramAra dazAti, tat cA(1) zubhAkSaravalayam-AjJAvicaryAdi dharmadhyAna bhedAkSara trayoviMzati (23) tathA "pRthapUrvavata vivAra rAkSara vA (10) parva tracArita kakSA cayansecatra | tad dhyAnAvezataH seo'ha, seo'hamityAla pan muhuH / niHzakamekatAM vidyA-dAtmanaH paramAtmanA / / 15 / / to nirAgamadveSa-mamAha sarvadarzinam / surAz2a' samavasRtau, kurvANa dharma dezanAm / / 1 / / dhyAyannAtmAnamevettha-mabhinna paramAtmanA / mate parAmarzva, thAnI ritaws: nLA (gazAstra 8 me prakAza) Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) anakSaravalayam - " usasiya' nIsasiya" ityAdi gAthAkSarANyanakSarazrutavAcakAni nyasyanteyatra / (2) vamAkSaranahacam phAti, siddha, ci c, vaijJAya, sAd namaH, iti ekaviMzati akSarAH nyasyante yatra / (4) akSaravacaC-''-jJA" yAyInispRSTatAra'co2 jI va'yutAni dvipadmAsanmAtRkaakssraanni "ha" paryantAni nyasyante yatra / (5) nirakSaravalayam - dhyAna paramadhyAnayeAH zubhAkSaravalaye praviSTatvAt zeSadhyAnabhedAH dvAviMzati (22) cacatte yaMtra | artha : cAvIza valayeAthI vI...TAyelA peAtAnA AtmAnuM dhyAna karavuM te 'paramamAtrA che te cAvIza valayAnu' svarUpa nIce mujaba che. 'zubhAkSaravalaya' e pahelu' valaya che. jemAM dharmadhyAnanA cAra bhedo trAjJAtriya, apAcaviSaya, niSAviSaya, sahasthAnavica e trevIza (23) akSare| tathA zukala dhyAnanA prathamabhedanA thavitarvasavAra e daza (10) akSarA, baMnenA maLIne kula tetrIza akSarAnA nAza karAya che. (2) khIju 'anakSaravalaya' che. jemAM anakSarazruta vAcaka niRAkata gAthAnA eTale ke tenAM pAMtrIza (35) akSarAnA nyAya karavAmAM Ave che. te gAthA A pramANe che. zasiya nIsaziya nicchuTha khAsia ca chIa ca / nissiMdhiamaNusAra aNavakhara cheliAIa | (3) trIjuM 'paramAkSara valaya' che. jemAM a gadda' adi'ta, sidghakAAi, kaphajJAca sAMdU' namaH A ekavIza (ra1) akSarAnI sthApanA karAya che. (4) ceAthuM akSaravalaya' che. jemAM 6 thI 6 sudhI akSarA temaja iSatUpRSTattara cara ha va A akSarA ema kula bAvana (para) mAtRkA akSarone nyAsa karavAmAM Ave che. (5) pAMcamu* 'nirakSara valaya' che. dhyAnanA cAvIza bhedothAMthI prathamanA be bheda dhyAna ane paramadhyAnanA nirdeza prathama 'zubhAkSara valaca' mAM thaI gayA ha|vAthI zreSa dhyAnanA mAvIza (22) bhedonA nyAsa A pAMcamAM valayamAM karavAmAM Ave che. vivecana : mAtrA' dhyAna abhyasta thaI gayA pachI paramamAtrAnuM dhyAna sugama bane che. 'mAtrAmAM samavasaraNasthita zrI tIrthaMkaraparamAtma svarUpa sva-AtmAnuM dhyAna hoya che, 6 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAre "paramamAtrAmAM vIza valAnA parivesTana dvArA tIrtha (eTale te dhyAna dvArA thi sAthe abhedabhAvane pAmelA) sva-AmAnuM dhyAna heya che, = tIrthanA mukhya traNa artho che. eka artha che. 'dvAdazAMgI, bIjo artha che "caturvidha saMgha', ane trIjo artha che prathama gaNadhara. A traNa prakAranA tIrthanI utpatti zrI tIrtha kara-paramAtmAnI dharmadezanAnI ja phalazruti che. paramamAtrAmAM nirdiSTa vIze valamAM mukhyatayA zrutajJAna, dvAdazAMgI, caturvidha saMgha, gaNadharabhagavaMte, tIrthaMkarabhagavaMte, temanA mAtA, pitA, tathA tIrthaMrakSaka- adhi. laDAyaka-yakSa-yakSiNI, tIrthaMkara paramAtmAnA paMcakalyANaka Adi prasaMge apUrva bhakti karanArA bhaktAtmA 64 Indro, 56 dikumArI, tathA sthAvara, jaMgama tIrtho vigerene nyAsa (sthApanA) cintana ane dhyAna karavAnuM vidhAna che ane te badhA ja tIrthanA jinazAsananA ja vividha aMge che, aMga svarUpa che. dayAnanI A prakriyAo jeTalI mahatvabharI ane upayogI che, teTalI ja e uDI ane gahana paNa che gItArtha anubhavajJAnI mahApuruSe ja enA vAstavika rahasya ukelI zake che chatAM e mahApuruSonA anugrahanA prabhAve ja sva kSaye pazama mujaba tene samajavA samajAvavAne A sva95 prayAsa mAtra karIe chIe. akSara nyAsanI mahattA : pratyeka dhyAna prakriyAmAM prayAsa "akSaranyAsa'nI sarva prathama agatyatAmAnI che te hetusara prastutamAM paNa prathamanA pAMca valamAM "akSaranyAsanuM ja vidhAna karavAmAM AvyuM che. (1) prathama "zubhAkSara valaya"mAM AjJAvicaya Adi cAra prakAranA dharmadhyAnanAM ane prathama zukala dhyAnanA vAcaka tetrIza akSarone nyAsa karavAnuM kahyuM che, tenA dvArA dvAdazAMgI (zrutajJAna) rUpa tIrthanuM smaraNa thAya che. dvAdazAMgI e prabhunI AjJA che, ane tene sAra dhyAna che. AjJAvicaya Adi akSarone nyAsa dvArA tenuM smaraNa-cintana karavAthI ApaNA upara tenA dvArA thayelA anahada upakAro prati kRtajJabhAva vyakta thAya che. AjJAvicaya' Adi tetrIza akSaro e zubhadhyAnanA vAcaka ane tIrthaMkaraprabhunI AjJA svarU5 hevAthI bharUpa che, tethI tene "zubhAkSara' kahevAmAM Ave che. (2) zubhAkSara valaya pachI anaphpharazratavAcaka "ti nihi" vigere pAMtrIza akSarane nyAsa karavAnuM vidhAna che e dhyAna sAdhanAnA mArgamAM akSara karatAM "akSaranI adhika mahattAne sUcave che. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akSara dhyAnamAMthI anakSara dhyAnamAM javAnI preraNA ape che, kAraNa ke pratyeka akSara (va) mAM anAdvaita nAdane utpanna karavAnI zakti rahelI che. te nAda ja varNAnA AtmA che, varNa-akSarA tenu bAhya svarUpa che. nAdane utpanna karanAra prANa che, je zvAseAzvAsarUpa che. A rIte anakSarazruta nyAtmaka che. ceAgazAstromAM '- nAhata' nAmathI oLakhAtI divyazakti paNa dhvani svarUpa che, nAda vizeSa che, nAdanA anusaMdhAna dvArA AtmAnu sadhAnanI sava prakriyAo paNa daini nAdarUpa heAvAthI te sa`nA antarbhAva 'anakSarazrutamAM thaI jAya che 'huThayeAgapradIpikA'mAM paNa laya prApti savADheDa sAdhanAmAM 'nAdAnusa dhAnane mukhya sAdhana tarIke jaNAvyuM che. jApa ane dhyAnanA satata abhyAsa pachI vaNa vicyuti-eTale ke maMtranA akSarAnI vicyuti thaI jAya che, arthAt akSarAkAra evA ma`trapadInuM dhvanyAkAre pariNamana thAya che, tethI tene avyakta varUpa 'pazyati' vANI tarIke paNa saMbaiMdhavAmAM Ave che tenA paNa samAveza anakSarazrutamAM thaI jAya che kAraNa ke te avyakata vaNurUpa ane vAcyavAcakabhAvathI rahita haiAya che. vruttiya' nittiya' A gAthAmAM nirdiSTa zvAsa-udhAsa Adi vyavahAramAM paNa saha kAIne 'anakSarazruta' anubhavarUpe siddha thAya che. akSarazrutanI jema anAzruta paNa dhyAna sAdhanAnu` upayAgI aMga che. "raNica" A gAthAnA pAMtrIza akSare| ane zubhAkSara valayamAM nirdiSTa tetrIza akSarA e banne maLIne zrInavakAranA aDasaTha (68) akSarAnuM ane aDasaTha (68) tIrthAMnuM paNa smaraNa karAve che. (3) 'paramAkSara valaya' mAM OM ga' nyAsa dvArA paramapada upara pratiSThita thayelA pAMca 1 thI 6 sudhInA khAvana (52) akSarAmAMthI zrI navakAramaMtranI sa`ceAjanAmAM vaparAyelA aDasaTha (68) akSarA e sarvazreSTha ane sarva zrayaskara akSare che. je aDasaTha akSaromAM caudapUrva'nA sAra samAyeleA che, sa` maMtra, taMtra, yaMtra ane vidyAnA bIjAkSarA chupAyelA che. vizvanuM evu' karyuM zubhatatva che ke je navakAramAM na hoya ? varNAvalInA bAvana akSarAnA sAra rUpe navakAranA aDasaTha akSarA che. ane tenA ja saMkSepa 52mAkSara valaya" mAM nirdiSTa ekavIza (21) akSarA che, 'ItyAdi ekavIza (21) akSarAnA parameSThinu smaraNa thAya che. 9. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama eTale pradhAna-sarvazreSTha bAvana akSaramAM A ekavIza akSara pradhAna che. kAraNa ke te paramapasthita lokottama paMcaparameSThinA vAcaka che. A ekavIza akSaranI saMjanAmAM ekAkSarI, kAkSarI vigere vividha prakAranA mahAprabhAvika maMtro chupAyelA che. jevA ke : che ekAkSarI-parameSThinuM bIja che. praNava mahAmaMtra che, AI dvayAkSarI-parameSThi-2natraya-mAtRkA ane siddhacakranuM bIjabhUta mULamaMtra che. "arihaMta'e caturAkSarI maMtra che. "sigAvanA', a nama ke namaH A paMcAkSarI maMtra che. temaja "gurupaMcaka nAmanI peDasAkSarI vidyA vigere... aneka vidyAo paNa temAM rahelI che. A rIte A ekavIza akSaranuM judI judI rIte saMcajana karavAthI aneka prakAranA prabhAvika maMtranI niSpatti utpatti thAya che. ane te rIte teno jApa ke dhyAna karavAthI tenA phaLamAM paNa anekagaNI vRddhi thAya che. mAtRkA prakaraNa saMdarbhamAM paNa kahyuM che ke :namUDha ziar -tri-tri pannA akSaH nama: siddha parata mA ! 7ma siddha" - A paMcAkSarI maMtramAM traNa pada , paheluM para je ekAkSasa 02 che te praNava che, ane te maMtranuM bIja che. paheluM ane bIjuM pada " " traNa akSaravALuM che, te maMtranuM mULa che. ane trIjuM pada " sim" paNa traNa akSaravALuM che, te maMtranI ziSyA che. A saLaMga maMtra " nama: siddha" paMcAkSarane che. e pramANe akSaranA vibhAgathI anukrame je cAra prakAre maMtrano jApa thAya te te anaMta phaLa ApanAra thAya che, yegazAstranA AThamAM prakAzamAM che, gaatisAra Adi aneka maMtronA dhyAnanI vistRta prakriyAo batAvI che. te badhI padastha dhyAnarUpa hevAthI tene antarbhAva "paramAkSara valayamAM garbhita rIte thaI jAya che. A ane bIjA paNa evA paMca parameSThi garbhita aneka prakAranA maMtro A ekavIza akSaramAM antabhUta thayelA che. zubhAkSara valayamAM prabhunI AjJAdinuM pradhAnatayA citana hovAthI te vicArAtmaka dayAna che. anakSaravalayamAM zubhavicAranA AlaMbana dvArA nirvicAra dhyAnamAM praveza karavAnuM sUcana che ane paramAkSara valayamAM =1 pavitrapada-maMtrapadInA AlaMbana dvArA dhyAna karavAnuM batAvI sarva prakAranA padArtha sthAnanI mahattA-upayogItA sUcavI che. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) "akSaravalaya'mAM 3 thI sudhInA bAvana akSarone nyAsa karavAmAM Ave che. A bAvana akSaromAMthI avAja Adi kaI paNa eka akSaranA AlaMbanathI paNa dhyAna karI zakAya che. A bAvana akSarone varNamAlA varNamAtRkA siddhamAtRkA vigere nAmathI oLakhavAmAM Ave che. mAtRkAno pratyeka akSara maMtrAkSara rU5 che. zratajJAna svarUpa che. vAcya ane vAcakabhAvathI rahita che. tenA AlaMbanathI "nAdAnusaMdhAna'nI prakriyA paNa atyaMta sugamAM ane saraLa banI rahe che. A varNamAlukA-varNamALA e anAdi saMsiddha ane siddhAnta prasiddha che. anAdi saMsiddha che. eTale ke tenA banAvanAra keI nathI. te zAzvata ane svayaMbhU che. mAtRkAe jJAnazaktine prasAda che. eTale ke AtmAnI jJAnazakti che. A daSTie akSaro (vaNe) e mAtRkAno deha che. ane mAtRkA (jJAnazakti) te dehamAM rahela aMtarAtmA che. mAtRkA rUpa jJAnazaktinuM uddabodhana karanAra vaikharI, madhyamA, pazyakti ane parA A ca 2 prakAranI vANI che. tethI A cAre prakAranI vANIone paNa upacArathI mAtRkA kahevAya che. kharI Adi mAtRkAe pravAhathI anAdi che. paTecArarUpa vaikharI, zratajJAne pagarUpa madhyamA aye kSayapazama labdhirUpa pazyakti e sarva anitya hovA chatAM pravAhanI apekSAe te anAdi che, eTale ke vividha jemAM te sadA vidyamAna hoya che. maMtravAdIo paNa mAtRkA-varNavyAsane ghaNuM ja mahatva Ape che. sarva prakAranI maMtra-jApAdinI sAdhanAmAM mAtRkAnA-lipinA nyAsa vinA je kAMI karavAmAM Ave te sarva niSphaLa jAya che. mATe sarva sAdhakoe maMtra-japAdimAM varNa mAtRkAne nyAsa avazya karavo joIe. zrutajJAnamAM akSaranI praghAnatA che. te akSara saMjJAkSara, vyaMjanAkSara ane ladhyAkSara ema traNa prakAranA che. temAM saMjJAkSarane (brAhmIlipine) zrI bhagavatIsUtramAM paNa "nano mIu fsTavI" e padadvArA namaskAra karavAmAM Avela che. brAhmI lIpi-varNavalI e dravyasta che, ane te bhAvakRtanuM kAraNa che. zrI tIrthakara bhagavaMte ane gaNadhara-kevalI bhagavaMto paNa A varNavalIvaDe ja dharmadezanA ApI samagra vizvane pAvana banAve che, bhavyajIne mokSane mArga batAve che. -1 yatpadAni pavitANi samAlambya vidhIyate / tatpadastha samAsyAta, jyAna' siddhAMtapAragaiH / / 1 // 72 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthakara ane gaNadhara bhagavatene paNa rastutya ane namanIya hovAthI "zrata" e ISTa devatA che. dharmakarmane samagra vyavahAra varNamAlAnA AdhAre cAle che. dharmanI pratyeka sAdhanA-jApa, dhyAna, svAdhyAya, smaraNa, stuti, tetra. ciMtana, manana, anuprekSA ane bhAvanA AdimAM paNa varNamAlAne ja prayoga thAya che. A rIte varNa mAtRkAnI mahAnatA, vyApakatA ane pUjyatA hovAthI dhyAna sAdhanAmAM paNa tenuM AgavuM sthAna-mAna che. (5) 52 mAkSara ane akSara valaya pachI "nirakSara valaya" nuM vidhAna e sAdhakane carama ane paramadhyeyarUpa, nirakSara AtmAnA zuddha svarUpanI anubhUti-prApti karavAnuM sUcana kare che. dhyAna ane paramadhyAna sivAyanA zeSa bAvIze prakAranA dhyAne antarbhAva A valayamAM karavAmAM Avyo che. nirakSaravalayamAM mukhyatayA vANI (akSara) ane manathI agocara evA AtmA ke paramAtmAnA svarUpanuM dhyAna karavAnuM hoya che. akSara valayamAM kutajJAnanI ane nirakSaravalayamAM anubhavajJAnanI pradhAnatA che. "zUnya" vigere bAvIza dhyAnabhedamAM vAcaka akSaranA AlaMbana dvArA tenA vAyamAM eTale ke nirakSara evA AtmA ke paramAtmAnA svarUpamAM lInatA prApta karavAnI hoya che. tethI te dayAnanuM sthA pana-nirakSara valayamAM karyuM che. (6) sakalIkaraNa valaya :bhUta :- sakalokaraNa valayam-pRthivyapU-tejA-vAyvAkAzamaNDala paJcakAtmakam artha - chaThTha "sakalIkaraNa valaya', pRthvImaMDala. apUmaDala, agnimaMDala, vAyumaMDala tathA AkAzamaMDala A maMDala svarUpa che. vivecana - A sakalIkaraNa valayamAM piMDastha dayAnanuM sUcana che. yogazAstranA hAtamA prakAzamAM batAvelI piMDathathAnanI pAMce dhAraNAonuM sUcana paNa A valayathI thaI jAya che. temaja dhyAna pUrve karavAmAM AvatI sakalIkaraNanI prakriyAmAM pRthvI, jala, agni, vAyu ane AkAza A pAMcabhUtonA dyotaka judA judA bIjAkSarone zarIranA vividha aMgo para nyAsa karavAmAM Ave che. pRthvI Adi pAMce tattvamAM viSamapaNAne nivArI samAnatA-saMvAditA lAvavA mATe bakSi 5 34 svAhA" vigere akSaranuM uccAraNa karavA pUrvaka Aroha-avarohanA kAme jAna Adi sthAnamAM sparza karavAmAM Ave che tene "kalIkaraNa" kahe che. s Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrimaMtra, vardhamAna vidyA ane siddhacakra yaMtranI upAsanAmAM pUrva sevA rUpe "sakalIkaraNanI prakriyA-vidhi karavAmAM Ave che. tathA ahanA suta uccAraNathI paNa pAMca tatvonuM urdhvIkaraNa thAya che. kahyuM- temAM 2 agnibIja che, temAM pRthvItatva ane jalatatva antargata che. 6 AkAzanI ja che. temAM vAyutatva antargata che A "ahaM Adi bIjAkSaronA nyAsathI-dhyAnathI mArmika rIte huM "aha" nahi paNa aha' chuM arthAt pAMcabhUtamaya deha nahi paNa saccidAnaMda svarUpa AtmA chuM. e bodha thAya che, athavA AtmA satya che ane bAkI badhuM mithyA che. e bedha "sakalIkaraNuM"nA nyAsamAM rahelA bIjAkSaro dvArA thAya che. pRthvImaMDala Adi pAMcabhUta paMcaparameSThinA pratikarUpa hovAthI tenA cinatanavaDe paMcaparameSThionuM paNa cintana sahaja rIte thaI jAya che. hakAramAM pAMcaparameSThio ane 24 tIrthakaronuM pAMcavarNavaDe dhyAna karavAnuM vidhAna che. tema ahIM paNa pRthvI Adi pAMce tanA vidhAnathI "hI" - 1 nA dhyAnanI prakriyAne antarbhAva thayo che. - 1 jaLatatva arihaMtanuM, anitatva siddhanuM, pRthvItatva AcAryanuM, vAyutattava upAdhyAyanuM ane AkAzatatva e sAdhunuM pratika hovAthI A pAMcetanA varNane anurUpa paMcaparameSThionuM dhyAna karavAnuM hoya che. (7) tIrthakara mAtRvalaya :mUla :- paraSAvAra racavAmajAnunyasta vArvirAtitIrtha mAtRvacam artha - jeo paraspara avelekana karavAmAM vyagra che, temaja jemaNe DAbA DhIMcaNa upara pitAnA bAlake besADelA che tevI covIza tIrthakarAnI mAtAonI (AkRtionI) sthApanA sAtamA valayamAM karavAmAM Ave che. vivecana - sAtamA valayamAM paraspara eka bIjA sAme avalokana karatA evA 24 tIrthaMkara paramAtmAo ane temanI mAtAonI sthApanA karavAmAM AvI che. A valaya rUpathathAnanuM vetaka che. temAM jagatanA sarvazreSTha-sarvottama puruSaratnane janma ApanAra mAtA ane lekamAM uttama evA purUSaratnanuM svarUpa batAvavAmAM AvyuM che. - 1 hIMdhakAranI dhyAnaprakriyA. - attama siddhartA ri kSitiH re vAyu . sAdhuvryometyantarmaNDala tatvAnuja sahagU dhyAnam // (maMtrarAja rahasya zloka naM. 350) Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtAputra ane paraspara avalokananI mudrAe temanuM dhyAna karavAnuM sUcana atyaMta mahAvabharyuM jaNAya che. traNe jagatamAM mAtAnuM putraprati ajoDa vAtsalya ane putrane mAtA tarapha avihaDa prema-paramabhakti te bannenI parAkASTA batAvavA mATe ja jANe AvI mudrAnuM dhyAna batAvavAmAM AvyuM hoya ema lAge che dhAtAnA hRdayamAM jagatanA sarva jIvo pratye vAtsalyabhAva ane guNa purUSa-pUjya purUSa prati bhaktibhAva prame bahumAnabhAva pragaTAvavA mATe A sthAna prakRSTa sAdhana che. jevA prakAranuM dhayeya hoya che, dhyAtA tenA dhyAnathI te svarUpane ja pAme che. prastutamAM dhyeyarUpe paramavAtsalyane dharanArI jaganmAtA svarUpa tIrthakaranI mAtA che. ane temanA prati avihaDa bhakti dharanAra sAkSAt tIrthaMkara bhagavAna che. parasparanA apUrva vAtsalya ane bhaktibhAvane abhivyakta karatI A mudrAnA dhyAna nyAsathI sAdhakanA hRdayamAM paNa vAtsalyane bhaktiguNanuM pragaTIkaraNa avazya thAya che. 2 mAtAnI pradhAnatA :- "jagatamAM seMkaDe strIo seMkaDe putrone janma Ape che, paNa tIrthakara jevA nirUpama putraratnane janma ApanArI bIjI koI (strI) mAtA nathI. graha, nakSatra ane tArAo badhI dizAomAM uge che. paNa pitAnA ja teja kiraNathI AkhA vizvane prakAzathI bharI detA sUryane te pUrva dizA ja janma Ape che. bIjI badhI mAtAo karatAM tIrthakara bhagavAnanI mAtAnI puNyarAzi sarvAdhika hoya che. laukika vyavahAramAM upakAranI daSTie pitA karatAM mAtAnuM sthAna mAna adhika ane agrima hoya che. temAM paNa tIrthaMkara paramAtmAnI mAtAonuM sthAna-mAna ethI paNa utkRSTa hoya che. deva ane devendro paNa jene nAme che. tIrthakaranI mAtAne zAsakAro "jagatmAtA" kahIne saMbodhe che. dareka mAtA pitAnA saMtAnanI ja mAtA kahevAya che. jyAre tIrthakaranI mAtAne "jagatmAtA" kahevAnuM tAtparya e che ke vizvane evA putraratananI bheTa Ape che ke je samagra vizvanuM hita kare che. rakSaNa kare che. -2 zrInAM tAni to janacatti putrAja. || bhaktAmara stotra zloka naM. 22 1 24 tIrthakara bhagavaMtenI mAtAonA nAma (1) marUdevI (2) vijayA (3) senA (4) siddhArthI (5) maMgalA (6) suzImA (7) pRthvI (8) lakSamaNa (9) rAmA (10) naMdA (11) viSNu (12) jayA (13) zyAmA (14) suyazA (15) suvratA (16) acirA (17) zrI (18) devI (19) prabhAvatI (20) padmAvatI (21) vaprA (22) zivA (23) vImA (24) trizalA. 75 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laukika vyavahAramAM putre mAtra potAnA mAtA-pitA kuTumba vigerenuM pAlana rakSaNa vigere karatA hoya che mATe tenI mAtA mAtra pitAnA putranI ja mAtA kahevAya che. jyAre tIrthaMkara paramAtmA ja eka evI lokottara vyakti che ke je sarvanuM hita kare che, pAlana kare che. ane rakSaNa kare che mATe temanI mAtA "jagatamAtA" kahevAya che. pitRvalayathI prathama mAtRvalayanuM vidhAna paNa "mAtupadanI pradhAnatAne ja sUcave che. 1 manusmRtimAM paNa "mAtA"ne hajAra pitA barAbara kahI che, tethI paNa eTale ke hajAra pitA karatAM paNa vadhu upakArINI gaNAvI che. tIrthaMkara mAtA ane putranI paraspara avalokana yukata A mudrAne sUcita karatA keTalAka zilpa ane citrapaTa Abu delavADA ke rANakapura jevA zi95samRddha jinAlamAM ane prAcIna hastapratomAM Aje paNa jovA maLe che. tethI e sAbita thAya che ke A sthAna kriyA paNa atyaMta upayogI che. sAkSAt tIrthakaronA nyAsa-smaraNa pahelA temanA mAtA pitAnuM nyAsa maraNa karavAnuM vidhAna paNa mahatvabharyuM che. dhyAna sAdhanAmAM bIjA bIjA aneka upagI ane sAthe mAtA-pitA pratyenI ati paNa upagI aMga che. tIrthaMkara paramAtmA jevA parama lokettara anuttara yogI purUSe paNa mAtA-pitAne parama vinaya aucitya karatA hoya che. Asana upakArI mAtA pitA prati kRtajJabhAva vyakata karavo e AtmasAdhaka mumukSunuM paNa prathama kartavya che. tyAMthI ja vikAsane prAraMbha thAya che. A sthAna prakriyAnA phaLarUpe vAtsalya ane bhaktinA guNanI prApti sAthe sAdhaka purUSane strI jAti prati mAtRvat bhAvanI ane sAdhaka strIne purUSa jAti prati (pitRvat bhAva) putravat bhAvanI lAgaNI sahaja siddha thAya che. A prakriyAthI kAmazatru upara saralatAthI vijaya prApta karI zakavAnuM baLa pragaTe che. jIvarAzi pratye snehabhAva ane guNIjane prati pramodabhAva sahaja rIte utpanna thAya che. 1 upAdhyAya dazAcAryo, AcAryAnAm zatAM pitA, sANaM tu viturmAtA, jau nAgarijayate (manusmRti) Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) tIrthaMkara pitRvalaya - mUla :- turvizati tIrthara pitRvacam | artha :- A AThamuM valaya evIza tIrthaMkara paramAtmAnA pitAnuM che, vivecana :- A valayamAM 24 tIrthaMkara bhagavaMtenA pitAnA nAmAkSane nyAsa karavAmAM Ave che. tIrthaMkara paramAtmA traNe lokone vaMdanIya pUjanIya hovAthI temanA mAtA-pitA paNa traNe jagatane vaMdanIya hoya che. tIrthakara bhagavaMtenI janmabhUmi dIkSA, kevalajJAna ane nirvANabhUmi paNa tIrthasvarUpa kahevAya che. deva-dAnava-mAnava sahune AdarzarUpa ne AlaMbanabhUta bane che. te AvA putraratananI bheTa ApanAra janmadAtA mAtA-pitA kema vaMdanIya na hoya ? arthAt hoya ja. saMtAnanI sAcI oLakha mAtA-pitAnA nAmathI paNa thAya che. AdinAtha, pArzvanAtha, mahAvIra svAmI A nAmanI jemaja "nAbhiputra", vAmAnaMdana, trizalAsa, siddhArthanaMdana, evA mAtA-pitAnA nAma sAthe putravAci zabdone joDavAthI tIrthakara paramAtmAonA nAmo taiyAra thAya che ane tevA prayogo zAstromAM kAvyomAM ane vyavahAramAM paNa prasiddha che A sarvanAma paNa traNekanA jIvAtmAone AnaMda-maMgala ApanAra thAya che. temaja sarvapAne nAza karavAmAM vidananI velaDIone kApavAmAM ane sarvasaMpatti pradAnamAM hetu bane che. traNe jagatane ane gRhasthajIvanamAM tIrthaMkara paramAtmAne paNa vaMdanIya evA temanA pitAonuM samaraNaciMtana paNa maMgalakArI hovAthI prastuta valayamAM temanA nAmAkSarone nyAsa karavAnuM vidhAna che. (9) tIrthaMkara nAmAkSara valaya : mUla :- atItA-rApara-vartamAna mAvatIrtha nAmAkSara vaDhavam artha :- navamA valayamAM bhUta-bhaviSya ane vartamAnakAlanI covIzIonA bhAvatIrthaMkaronA nAmonA akSarAnI sthApanA karavAmAM Ave che. 24 tIrthakarenA pitAonA nAma :(1) nAbhirAjA (2) jitazatru (3) jitArI (4) saMvara (5) megha (6) ghara (7) pratiSThA (8) mahAsena (9) sugrIva (10) daDharatha (11) viSNurAnA (12) vasupUjya (13) kRtavarmA (14) siMhasena (15) bhAnu (16) vizvasena (17) sUra (18) sudarzana (19) kuMbha (20) sumitra (31) vijaya (22) samudravijaya (23) azvasena (24) siddhArtha. 77. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivecana :- prathamanA akSaravalamAM vizeSa vyaktigata nAma vinA sAmAnyarUpe akSara, zubhAkSara vigerenA nyAsanuM vidhAna karavAmAM AvyuM che. prastutamAM bhAvatIrthakaranA vyaktigata vizeSarUpathI temanA nAme lekhapUrvaka temanA nAmanA akSarone nyAsa karavAnuM vidhAna che ane te temanA nAmamaMtrano apUrva mahAmya-prabhunAmano mahimA mahatva batAvavA mATe che prabhunAma smaraNa-ciMtanane adabhUta prabhAva batAvavA mATe ja "legasa sUtra'mAM vIza tIrthakara bhagavaMtonI nAmagrahaNa pUrvaka bhAvapUrNa hatuti karavAmAM AvI che. pApakSaya, ane bedhi-samAdhi prApti AdinA hetuthI karavAmAM AvatA "kAryotsargamAM legassa sUtranuM smaraNa-ciMtana karavAmAM Ave che. te sUtranuM bIjuM nAma "nAmatava" paNa che. prabhunA nAmarUpa maMtra dvArA sAdhakane prabhunuM sAnidhya prApta thAya che. nAma ane nAmIne abhedarUpa saMbaMdha hoya che, nAma ane rUpane paNa te ja vizeSa saMbaMdha hoya che. A apekSAe "nAma" nitya ane avinAzI mAnyA che. kAraNa ke nAmone saMbaMdha dravya sAthe che. dravyane saMbaMdha guNa paryAya sAthe che. dravya sadA mATe zAzvata hoya che. nAmavaDe prabhunA zuddhAtma dravyanuM maraNa tha ya che. je dravya anaMtaguNa ane paryAyanuM dhAma che. niSkalaMka ane nirAvarNa che. - jinezvaronA nAma e cAre anugamAM mukhya e dravyAnuyoga che. prabhunA nAmoccAraNanI sAthe ja sAdhakanA hRdayamAM prabhunI sAkSAt upasthitine anubhava thAya che. bhUtakAlIna covIza tIrthakarenA nAma - (1) kevalajJAnI (2) nirvANI (3) sAgara (4) mahAyaza (5) vimala (6) sarvAnubhUti (7) zrIdhara (8) datta (9) dAmodara (10) suteja (11) svAmI (12) munisuvrata (13) sumati (14) zivagati (15) astAga (16) nimIzvara (17) anila (18) yazodhara (19) kRtArtha (20) jinezvara (21) zuddhamati (22) zivakara (23) 5dana (24) saMprati che bhaviSyakAlIna covIza tIrthakaronA nAma (1) padmanAbha (2) zuradeva (3) supAI (4) svayaMprabha (5) sarvAnabhuti (6) devakRta (7) udaya (8) peDhAla (9) pidila (10) zatakIrti (11) suvrata (12) amama (13) niSkaSAya (14) nipulyaka (15) nirmama (16) citragupta (17) samAdhi (18) saMvara (19) yazodhara (20) vijaya (21) mahala (22) deva (23) anaMtavIya (34) bhadrakRta. vartamAnakAlanA cAvIza tIrthakaronA nAma - (1) RSabha (2) ajita (3) saMbhava (4) abhinaMdana (5) sumati (6) padmaprabha (7) supa (8) caMdraprabha (9) suvidhi (10) zItala (11) zreyAMsa (12) vAsupUjya (13) vimala (14) anaMta (15) dharma 78 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) zAMti (17) kuthu (18) ara (18) malila (20) munisuvata (22) nami (22) nemi (23) pArtha (24) mahAvIra vaturUpe (deharUpe) paramAtmA vidyamAna na hovA chatAM bedha-jJAna ke upayogarUpe te dhyAtAne temanuM sAnidhya avazya prApta thAya che. paramAtmAnA nAme e parama pAvanakArI ane pavitra pade hovAthI tenA samAlabanavaDe dhyAtAne anukrame cittaprasAda, badhi ane samAdhi prApta thAya che. maMtrAtmaka devatAvAdanI prathAmAM maMtra ane devatAne abheda mAnavAmAM Ave che. e daSTie paNa prabhunuM nAma maMtrasvarUpa hevAthI prabhu sAthe karthacit abheda dharAve che. jinAgamamAM paNa nAmAdi nikSepe arihaMtanA cAra prakAra batAvyA che. nAma e vastuno ja paryAya che. paramAtmAnA nAmamaMtranI upAsanA e "padastha" dhyAna che. tenA dvArA paramAtmA sAthe ekaya sAdhI zakAya che. padanA be prakAra che sthUla ane sUkSama pada jyAre sthUla avasthAmAMthI sUkSama avasthAne prApta thAya che tyAre te devatA eTale jyoti svarUpane pAme che. padastha dhyAnamAM prathama sthala pada eTale ke vaikharI avasthAgata pada ane madhyama avasthAgata padanuM AlaMbana laIne pachI sUmapada eTale ke paththatI ane parAgata padanuM AlaMbana levAnuM hoya che. vaikharI vANImAM vAcaka padanuM AlaMbana heya che. madhyamAmAM vaikalpika (manogata vika95) padanuM AlaMbana hoya che ane te AlaMbana dvArA pazyantI ane parA avasthA pragaTe che, tyAre nivika95 citmAtra samAdhine anubhava thAya che. legassasUtramAM vIza tIrthaMkara paramAtmAnA nAmane nirdeza che. tema A valayamAM traNe vIzInA tIrthakaronA nAmAkSarone nyAsa karavAnuM vidhAna che. pUrvanA valamAM akSara nyAsanuM vidhAna hatuM tema ahIM paNa paramAtmAnA nAmAkSarone nyAsa karavAnuM sUcana che te padastha dayAnanA mahattavane batAve che. padatha dhyAnamAM akSaranyAsanuM mahatva prasiddha che. jyAre vidhipUrvaka tIrthakaronA nAmene valayAkAre ke nAbhi Adi sthAnamAM nyAsa karI tenuM mAnasika smaraNa raTaNa karavA dvArA tene madhyamAmAMthI pazyanatI (AMtara) vaNiIrUpe batAvavAmAM Ave che tyAre nirvikalpa samAdhi sudhI pahoMcADe che. maMtrazAstranA jANakAro tenI vidhi A pramANe batAve che - kaI paNa maMtrapada prathama vikalpa rUpa hoya che. (vicAra rUpa hoya che.) saMkalAnA yoge te vikalpa aMte vimarzarUpatAne (parAmazapaNAne pAme che. vimarza e ja Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAvika padamayI devatA che. vika9ponA aneka prakAra che. prastuta valayamAM tIrthakara prabhunA nAmAkSaranA nyAsa dvArA temanA nAmamaMtramaya vika9pa ja upAdeya che. saMja5nane artha che, punaH punaH maMtroccAraNa. te arthabhAvanAthI yukta ja hoya che. saMja5thI bhAvyamAna vastu spaSTa thAya che. jyAre maMtra devatAnuM abheda praNidhAna parAkASThAne pAme che, tyAre saMja95 svayaM kSINa thaI jAya che ane bhAvyamAna vastunaceyano sAkSAtkAra thAya che. eTale ke bhAvyamAna vastunuM avika95 (nirvikalapaka) jJAna "athavA "dha" ke "darzana vizuddhi" "RtaMbharA prajJA prApta thAya che. sArAMza e ke evA yAtAne tIrthakara bhagavAnanA guNa ane rUpAdikane samyapha pratibhAsa (sAcuM anubhavapUrvakanuM jJAna) thAya che. saMja5no abhyAsI bhale maMtranuM kevaLa mAnasika raTaNa karate hoya te paNa saMja5thI svAbhAvika rIte arthanuM jJAna thAya che. arthanA sAkSAtkArane AdhAra avikalpakazA upara che ane te saMja95thI sahaja prApta thAya che. prazarata vika95ne vAraMvAra utpana karavA rUpa saMja95nA abhyAsathI vika9pa kSINa thatAM aMte avikalpa zA prApta thAya che. nirvikalapa saMvit pazyantI avasthAmAM hoya che. tethI padanI pazyanI avasthAne paNa padamayI devatA kahevAmAM Ave che. - 1 tAvika maMtra te tene ja kahevAmAM Ave che ke je vimarza (avikalpa savita) svarUpa hovAthI devatAsvarUpa hoya che. ene jemAM ISTa devatAnI (paramAtmAnI) sAthe abheda sadhAye hoya che. tAtvika maMtrane avika9paka jJAnasvarUpa mAnavAmAM Ave che. maMtramaya devatAne jyotirUpa kahevAmAM Ave che. maMtranI zabdarUpa (uccAraNa kALanI mAtrAo rU5) je heva dIrgha ane huta avasthAo che, tenAthI para evI jAtiyamatI avasthA che. e avasthA paNa biTu sthAnamAM ja prApta thAya che. bindusthAnamAM maMtrano praveza thatAM ja rAgadveSa meLA paDI jAya che. prasAda vadhe che ane maMtranI tirUpatAne AvirbhAva thAya che. tethI maMtra pite devatAnA svarUpane dhAraNa kare che ane yoga tathA kSetrane karanAro thAya che. A rIte maMtra vijJAnanI draSTie paNa prabhu nAma nAmAkSarone kevo ajabagajabano prabhAva che te spaSTa rIte samajI zakAya che. 1 siddhahemavyAkaraNanyAsa. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu nAmanA mahima1 : 1. paramAtmAnA nAmAkSarAmAM aneka ma`trA ane vidyAenA bIjAkSarA chupAyelA hAya che. zraddhA ane sadbhAvanA pUrvaka tenuM smaraNa karavA mAtrathI ja sarva prakAranA bhayeAnu' ane rAgeAnuM zamana thaI jAya che. duSTabhUta, preta ane pizAca AdinA upadrUveA TaLI jAya bhayAnaka viSadharAnA viSa utarI jAya che. ane bhavabhramaNanA pherA maTI jAya che. prabhunA nAmanu kIna e AtmAne azubhamAMthI jIbha tarapha laI jAya che. adhakAramAMthI prakAza tarapha khe'cI jAya che. sarva prakAranA durite-pApeAnA nAtha prabhunAmanA jApathI thAya che. siddhamaMtra svarUpa paramAtmAnA nAmathI jIvA gauravavALA bane che. eTalu* ja nahi paNa ajarAmara mekSa sthAnanA vAsI bane che. prabhunA badhA ja nAme e "mahAmaMtra svarUpa" che. mATe tenA smaraNa-cintana ane dhyAnathI sa prakAranI bAhya Apattio ane AMtara rAga-dveSAdi doSA paNa zamI jAya che. mahAna prabhAvika uvasaggahara" teMtramAM prabhunA nAmamatraneA adbhuta mahimA vacA che. zrI purUSAdANIya pArzvanAtha prabhunA nAmamaMtranu' zabdabrahmanuM sAnidhya mAtra paNa "upasaga"ne haranArUM che. nigraha ane anugrahanA kArya karavAnI zakti temAM rahelI che. prabhunA nAmanuM grahaNa karavAthI temanu` svarUpa ke temanI divya AkRti (mUrti) hRdayapaTa upara pratibiMbita thAya che. paramAtmA anaMtaguNunA dhAma che. nizcayadRSTie te vacanAtIta hovA chatAM, temanA aneka nAmeA temanAmAM rahelA eka eka guNune vizeSa rIte sUcita kare che oLakhAve che. laukika ane leAkeAttara kArya ne siddha karanAra mahAprabhAvika nAmamatra (rUpa zabda brahma)nA sAmarthyane samajavA mATe ma`travijJAna paNa sahAyaka bane che. (10) 16, vidyAdevIonu` valaya mUla :- rohiNyAdi SoDazavidyA devatA valayam / adazamuM valaya rAhiNI Adi seAla vidyAdevIetu' che. (11) nakSatrAnu` vAya mUlaH - aSTAviMzati nakSatra nAmAkSara valayam / atha-agiyAramAM valayamAM aThayAvIza nakSatronAM nAmAkSaronI sthApanA che. 1 arihANustAtra- 81 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) 88 grahanuM valaya mUla aSTAzIti graha valayam / artha-bAramAM valayamAM aThayAzI grahonI sthApanA karavAmAM Ave che. A (1) 16 vidyAdevIonA nAma (1) rohiNI (2) prajJapti (3) vajAkhalA (4) vajI kazI (5) apraticakA (6) purUSadattA (7) kAlI (8) mahAkAlI (9) gaurI (10) gAdhArI (11) jalAlAmAlinI (12) mAnavI (13) vairoTayA (14) achusA (15) mAnasI (16) mahAmAnasI ! (2) 28 nakSatranAM nAma :- (1) azvinI (2) bharaNI (3) kRtikA (4) rahiNI (5) mRgazIrSa (6) A (7) punarvasu (8) puSya (9) AzleSA (10) maghA (11) pUrvA phAgunI (12) uttarA phAlagunI (13) harata (14) citrA (15) svAti (16) vizAkhA (17) anurAdhA (18) jeSThA (19) mUla (20) pUrvASADhA (21) uttarASADhA (22) abhijita (23) zravaNa (24) dhaniSThA (25) zatabhiSA (26) pUrvA bhAdrapada (ra7) uttarA bhAdrapada (28) revatI. (8) 88 grahanAM nAma - (1) aMgAraka (2) vikAsaka (3) lohityaka (4) zanaizcara (5) Adhunika (6) prAdhunika (7) kaNa (8) kaNaka (9) kaNakaNuka (10) kaNavitAnaka (11) kaNasaMtAnaka (12) sema (13) sahita (14) AzvAsena (15) kAryo patra (16) karbaTaka (17) ajakaraka (18) daMdubhaka (19) zaMkha (20) zaMkhanAbha (21) zaMkhavaNabha (22) kaMsa (23) kaMsanAbha (24) kasavarNabha (25) nIla (26) nIlAvabhAsa (27) 2mI (28) ruppAvabhAsa (ra9) bhasma (30) bhasmarAzi (31) tila (32) tila puSpavarNa (33) daka (34) dakavaNuM (35) kAya (36) vaNa (37) IbrAgni (38) dhUmaketu (39) hari (40) piMgala (41) budha (42) zuka (43) bRhaspati (44) rAhu (45) agati (46) mANuvaka (47) kAmaparza (48) dhura (49) pramukha (50) vikaTa. (55) visaMdhika9pa (52) praka9pa (53) jaTAla (54) arUNa (55) agni (56) kAla (57) mahAkAla (58) svastika (59) sauvastika (60) vardhamAnaka (61) pralamba (62) nityaleka (63) nityadyota (64) svayaMprabha (65) avabhAsa (66) zreyaskara (67) kSemakara (68) AzaMkara (69) prazaMkara (70) arajA (71) virajA (72) azeka (73) vItazoka (74) vivata (75) vivastra (76) vizAla (47) zAla (78) suvata (79) anivRtti (80) ekajI (81) dvijarI (82) kara (83) karika (8) rAja (85) argala (86) puSya (87) bhAva (88) ketu Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) 56 dikumArInuM valayAmuulH - SaTUpa'cAzata dikUkumArI valayam // artha :-- teramAM valayamAM chapana dikukamArIonI sthApanA karavAmAM Ave che. (14) F 64 IdronuM valayaHmuul:-ctussssttiH indra valayam artha -caudamA valayamAM cosaTha IndronI sthApanA karavAmAM Ave che. rapa6 dikumArIonAM nAme - - (1) bhagaMkara (2) bhagavatI (3) subhaga (4) bhegamAlinI (5) suvatsA (6) vamitrA (7) puSpamAlA (8) anijitA (9) meghaMkarA (10) meghavatI (11) sumeghA (12) meghamAlinI (13) teya dhArA (14) vicitrA (15) vAriSeNa (16) balAhakA (17) naMdA (18) uttarAnaMdA (19) AnaMda (20) naMdivardhana (21) vijaya (22) vaijayaMti (23)jayantI (24) aparAjitA (25) samAhArA (26) sukhadattA (27) suprabuddhA (28) yazodharA (29) lahamavatI (30) zeSavatI (31) citraguptA (32) vasuMdharA (33) IlAdevI (34) surAdevI (35) prathivI (36) padmavatI (37) ekanAma (8) navamikA (39) bhadrA (40) zItA (41) alaMbusA (42) mikezI (43) puMDarIkA (44) vAruNI (45) hasA (46) sarvaprabhA (47) zrI (48) hI (49) citrA (50) citrakanakA (51) terA (5) vasudAminI (53) rUpA (54) rupAyikA (55) supa (56) rupakAvatI H64 IdronA nAma : (1) saudharmedra (2) IzAne (3) santakumAredra (4) mahendra (5) brahma (6) lAntakendra (7) mahANukendra (8) sahajhArendra (9) prANanendra (1) amyuke (11) amaredra (12) balIdra (13) dharaNendra (14) bhUtAnaMdadra (15) harikAMtedra (16) hariSahendra (13) veNudevendra (18) veNudArIndra (18) agnizikhendra (20) agnimANavendra (21) ve ndra (rara) prabhaMjanendra (23) ghendra (24) mahAghendra (25) jalakAtendra (2) jalapratyendra (ra7) pUNenadra (28) avaziSTa (29) amitayatIndra (30) amitavAhane (31) kinnarendra (32) kripurUSendra (33) sapurUSe (34) mahApurUSe (35) atikAyendra (36) mahAkAyendra (37) gItaratI (38) gItayadra (39) pUrNabhadra (40) mANibhaddendra (41) bhImendra (42) mahAbhImendra (43) surUpedra (44) pratirUpendra (45) kAle (46) mahAkAlendra (47) saMnihitendra (48) sAmAnedra (49) dhAtAIdra (50) vidhAtAI (51) RSI (52) RSi pAlendra (53 Izvarendra (54) mahezvarendra (55) suvatsaIdra (56) vizAle (57) hAsya (58) hAsyaratIndra (59) Atedra ( mahAte (61) pataMge. (62) pataMgapatIndra (63) candra (64) sUrya Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) 24 yakSiNIonuM valaya mUla:-caturvizati yakSiNI valayam / artha-paMdaramAM valayamAM vIza zAsanadevIonI sthApanA karavAmAM Ave che. (16)24 yAnuM valaya mUla:-caturvizati yakSa valayam / artha-seLamAM valayamAM cAvIsa zAsanadevanI sthApanA karavAmAM Ave che. vivecana :- rohiNI Adi 16 vidyAdevIo, azvinI Adi 28 nakSatra, aMgAraka Ari 88 he, zaMkasa Adi 56 dikumArIe, saudharmedra Adi 64 idro, apraticakA Adi 24 zAsanadevIo tathA gemukha Adi 24 yakSe (zAsanade). A badhAja tIrthakara paramAtmAnA parivAra rUpa hevAthI jinazAsananAM aMgabhUta ane te te vizeSa zaktithI saMpanna che. tethI temanuM smaraNa-ciMtana paNa sAdhanAmAM sahAyaka bane che - valayAkAre temanI sthApanA karavA pAchaLa vizeSa hetu che. tenuM hAI-rahasya sUrimaMtra ka95samuccayavigere graMthanA abhyAsathI samajI zakAya che. "sarimaMtra Adi paTemAM paNa IbrAdi deva-devIonI sthApanA karavAmAM Ave che. samadaSTi deva-devIonA nAma smaraNanA vividha sthAne devavaMdana pratikramaNa Adi Avazyaka kriyAomAM paNa cAthI thAya stuti ane kAryotsarga dvArA samyagdaSTi deva-devIonI smRti ane stuti thAya che. temaja dIkSA, vacAraNa, upadhAnamALA, tIrthamALA, Adi maMgalavidhividhAmAM tathA "AcArAMga' 24 yakSiNIonAM nAma (1) apraticakra (2) ajitabalA (3) duritAri (4) kAzikA (5) mahAkAla (6) amyatA (7) zAMtA (8) bhUkuTi (9) sutArA (10) azokA (11) mAnavI (12) caMDA (13) viditA (14) aMkuzA (15) kandarpa (16) nirvANa (17) balAdevI (18) dhAriNI (19) veroTayA (20) nAradattA (21) gAMdhArI (22) kUSmAMDI (aMbikA) (23) padmAvatI (24) siddhAyikA. 24 kayakSenAM nAma (1) gaumukha (2) mahAyakSa (8) trimukha (4) yakSesa (5) tuMbarU (6) kusuma (7) mAtaMga (8) vijaya (9) ajita (10) brahma (11) Izvara (12) kumAra (13) vamukha (14) pAtAla (15) kinnara (16) garUDa (17) gadharva (18) yakSendra (19) kubera (20) varUNa (21) bhUkaTi (22) gemedha (23) pArtha (24) mAtaMga Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adi sUtreAnI anujJA ApatI vakhate nadI'nI kriyAmAM paNa zrutadevatA, zAsanadevatA ane anya samasta vaiyAvRtya ahi karanArA sagUSTidevAnA smaraNa mATe kAceAtsaga ane stuti karavAmAM Ave che. temaja parameSThIstava'mAM dazikpAla, pAMcalAkapAla, navagraha, zrutadevatA ane zAsanadevatA AdinuM smaraNa thAya che. ajanazalAkA, pratiSThA, bRhat-laghu zAntisnAtra vakhate temaja siddhacakra tathA RSima`Dala mahApUjana vigeremAM paNa zAsanarakSakadeva, navagraha, dazapAla Adinu niSipUrvaka AhvAhana vigere karIne pUjana karavAmAM Ave che. A rIte deva-devIonu' nAma smaraNu pUjanAdi karavAthI temanu lakSya-dhyAna kendrita karavAmAM Ave che. jethI cAlu-prastUta kriyAmAM temanA dvArA jarUrI sahAyasarakSaNa imalI rahe che. kAya' nirvighne pa ipUrNa thAya che. sabhyaSTi deva-devIenA vizeSa kArya -- pU. AcArya zrI jinaprabhasUrijI piracita 'sUrima'tra vivaraNu'mAM keTalAka deva-devIonAM viziSTa kAryA-kata vyAnI mAhitI paNa ApI che. te A pramANe che : kRtti-zAtadevI, ziri-abhayAdevI, zi-inivRttidevI, AdinuM jyAre smaraNa ke kAceAtsaga karavAmAM Ave che, tyAre tee caitya, zruta, tapa, saMgha vagerenA mahimA kare che. mahatva ane gaurava vadhAre che. duSTa devIonu` nirAkaraNa kare che. athavA paryaMta ke pattana (gAma-nagarAdri) sthAnAmAM caitya madiranuM AreApaNu ane rakSaNa kare che. zrI ane DrA daivI mithyAtvI devatAthI adhiSThita caityaneA uddhAra ane zruta, tapa, ane sadhanA paNu samuddhAra kare che. saudharmendra Adi indro tathA devA tIya kara paramAtmAnA pAMce kalyANakAmAM apUrva bhAve|llAsa sAthe mahAmahimA kare che. aSTa prAtihAryAdi egaNIsa atizaya, ratna suvarNanI vRSTi, samavasaraNa racanA, tI pravRtti gaNadharapadanA abhiSeka, duSkarAjA ke daivata kRta upasargInuM nivAraNa, durbhikSa ke bhayAnaka aTavInu ulladhana, saMdhanI zrI zeAbhA sa'pAdAna, siddhAntA' vedana, mahAtapanA nirvAha-tI, zruta ke ziSya sthApanA vigere kAryomAM Indra, sImAnikadevA ane bIjA paNa cAre nikAyanA sabhyadRSTi devA caturvidha saghanI vaiyyAnRtya, sevA sadA bhaktipUrvaka kare che. jainazAsanamAM zAsavadevAnu paNa sthAna-mAna che. jee zAsanaprati avihaDa bhaktivALA haiAya che. sa`kaTa samaye upadruvAnu nivAraNa karIne saghamAM zAMti sthApe che, saghanI rakSA ane zAsananI prabhAvanAnA kAryomAM hamezA udyuta rahe che. A rIte zAsanadevAnuM nAma smaraNa-nyAsa ke pUjanAdi karavAmAM temanA dvArA thatAM upakArA (sahAya) prati kRtajJabhAva vyakta karavApUrvaka sadhanI surakSitatA, prastuta anuSThAnAdinI nivighna samApti AdinA zubha uddeza che, 85 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) sathApanA caitya valaya - mULa :- asaMkhyAta zAzvatetara sthApanAI tcaitya valayam // artha - sattaramAM valayamAM asaMkhyAtA zAzvata ane azAzvata sthApanA ariharate arthAt jinapratimAonI ( nI) saMkhyAne nyAsa karavAno hoya che. vivecana - jinazAsanamAM "caityane atyaMta mahatvabharyuM sthAna-mAna ApavAmAM AvyuM che. baro" rUDhArtha che, jinapratimA, jinamaMdira ane vyutpatti artha che jenAthI antaHkaraNamAM (zubha) bhAva thAya. zrI arihaMta paramAtmAnI saumyamUti ke temanuM zilpakaLA samRddha maMdira e ApaNA cittamAM uttama samAdhirUpa bhAvane utpanna kare che. tethI tene maitya kahevAya che. prastuta valaDamAM traNe lokamAM rahelA asaMkhya zAzvata ane azAzvata sthApanA arihaMta arthAt jinamUrti ane jinamaMdiranI saMkhyAne nyAsa karavAnuM sUcana che. - mUla paMktimAM "saMkhyAne ullekha nathI thaye chatAM saMkhyAnA nirdeza vinA asaMkhya yone nyAsa valayAkAra karavAnu bIjI kaI rIte zakaya na hovAthI tathA A pachInA cAre valamAM saMkhyA nyAsane nirdeza hovAthI ahIM paNa ratyasaMkhyAne nyAsa hovo joIe ema anumAna karI zakAya che. jinamUrtinuM mahAsya - A viSamakALamAM bhavyAtmAone jinabiMba ane jinAgamane ja mukhya AdhAra che. tenA AlaMbanathI ja mokSamArganI ArAdhanA thAya che. jinazvara paramAtmAnA sAkSAta darzana-vaMdana jeTale ja AnaMda ane lAbha jinamUnA darzana-vaMdanathI bhaktAtmAne thAya che. prabhunA nAma smaraNa dvArA manamAM prabhunuM sAnidhya thAya che. tema temanuM rUpa (mUrti) jevAthI hRdayamAM tenuM pratibiMba paDe che. ane tana, mana, nayana AnaMda ane bhAlAsathI malakI uThe che nAma ane sthApanA dvArA paramAtmAnI bhakti upAsanA thAya che. nAma e prabhune maMtrAtmaka deha che. tenA AlaMbanathI padasthadhyAna thAya che. prabhupratimAe sAkSAt paramAtmA tulya che, tenA AlaMbanathI "rUpastha dhyAna thAya che. ane tenA satata abhyAsathI "rUpAtIta dhyAna sudhI pahoMcI zakAya che. mUti e paramAtmAnI sAkAramudrA che. sAkAra vaDe nirAkArane baMdha thAya che. nirAkAra pitAne AtmA che. tene baMdha thavAthI anAmatava jaDa padArtho taraphanuM AkarSaNa zamI jAya che. tenuM nAma vairAgya che. ane Atmatatva taraphanuM AkarSaNa vadhI jAya che. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenuM nAma bhakti che. vairAgya e saMsAranA pravAha tarapha vaLatI cittavRttione roke che. bhakti e "kaivalyanA pravAha tarapha citravRtine vALe che mUrtinA dayAnavaDe dhyAtA yeyanI sAthe ekatAne anubhava kare che. dayAtA aMtarAtmA che, dayeya paramAtmA che ane dhyAna e vRttinA dayeya viSe akhaMDa pravAha che. mUrti dvArA te sadhAya che. tethI jinamUrtine "paramaAlaMbana" kahyuM che. mUrtimAM bhagavaddabhAvane abhedAro pa thAya che. jinamUrtinA darzana, pUjana, stavanathI AtmAnA jJAna-darzana Adi guNonI prApti ane zuddhi thAya che. mUrtimAM paramAtmA tulya ApaNe AtmA che, e bhAvane mUrta svarUpa ApavAmAM AvyuM che, tethI tenA darzana pUjanathI A paNane ApaNA AtmAnuM ja vAstavika darzana thAya che hakIkatamAM paramAtmAnuM dhyAna e eka prakAre potAnA zuddhAtmAnuM ja dhyAna che. e dhyAna siddha karavA mATenuM AlaMbana paramAtmabhUti che. A rIte ciya-jinabhUti AtmavikAsanI sAdhanAnuM AgavuM aMga hovAthI enI upakArakatA ane upayogItA amApa che. e ja rIte devAdhiSThita prabhAvazALI jinamUrtiothI pratiSThita maMdira ane tIrthonI paNa AdhyAtmika kSetre ghaNuM ja mahattA ane upakArakatA che. cityanI upAsanA ane saMkhyAnirdeza - caturvidha saMghane pratidina ubhayakAla avazya kartavyarUpa "pratikramaNa"nA sUtromAM caityastava" arthAt "arihaMta ceIyANuM" sUtradvArA ahaMta rauya eTale ke arihaMta paramAtmAonI pratimAonA vaMdana-pUjana Adi nimitte kAryotsarga karavAnuM vidhAna che. "Rag" A sUtra dvArA traNe lokamAM rahelI sarva jinapratimAo samAdhikAraka hevAthI, temane vaMdanAdi nimitte kAryotsarga karavAne hoya che. temaja "jAvaMti ceiyA" sUtra dvArA sAdhaka traNalakamAM rahelA sa tyane vaMdana kare che. tathA "jagaciMtAmaNi sUvanI trIjI gAthAmAM sau prathama zatruMjaya, giranAra, sAra, bharUca adi mahAna tIrtha bhUmimAM birAjamAna tIrthAdhipati zrI RSabhadeva, neminAtha, mahAvIradeva tathA zrI munisuvratasvAmI vigere arihaMta paramAtmAnI pratimAonuM bhAvapUrvaka smaraNa, vaMdana karyA pachI mahAvideha Adi kSetramAM dizA-vidizAomAM bhUta, bhAvi ane Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vartamAnakALa viSayaka vicaratA sarva tIrthaMkara bhagavAne vaMdana karavAmAM Ave che ane tyArabAda ceAthI ane pAMcamI gAthAmAM traNeleAkamAM rahelA ATha kroDa satAvana vALa baseAne khyAzI (8,57,00282) zAzvatajina caityAne tathA poMdara abaja, kheMtAlIsa kroDa, aThThAvana lAkha, chatrIsa hajAra ne ezI (15,42,58,36,080) zAzvatA jinabibene vadana-praNAma karavAmAM Ave che. e ja rIte prAtaHkALanA pratikramaNamAM cha Avazyaka pUrA thayA pachI je sakalatI" sUtra khelavAmAM Ave che, temAM paNa traNelAkamAM rahelA zAzvata caityeA ane zAzvatabiMbAnI vistRta rIte sakhyAnA nirdeza pUrvaka stutiva MdanA karavAmAM AvI che. te saMkhyAnu kASTaka A pramANe che. (1) svarga lAka pahelA devalAke khIjA trIjA cAthA pAMcamA chaThThA sAtamAM AThamAM navamA dazamA ' 29 "" "" 99 "" ,, 19 23 agIyAramA,, mAramA navacaiveyakamAM pAMca anuttaramAM kula "" - prAsAda sa khyA 3200000 3800000 1200000 800000 400000 50000 40000 6000 400 300 318 ," 8497023 5 pratiprAsAdasthita khaMkha sakhyA 180 180 180 180 180 180 180 180 180 180 180 180 120 120 kulaba e 576000000 504000000 216000000 144000000 72000000 9000000 7200000 1080000 72000 72000 54000 54000 38160 600 15229444760 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 pavana " 180 (2) pAtAlalaka | prAsAda sthita bhuvanapati | prAsAda saMkhyA biMba saMkhyA kulabiMba 1 asura nikAyamAM 6400000 180 1152000000 8400000 180 1512000000 7200000 180 1296000000 7100000 180 1368000000 7600000 180 1368000000 760000 180 1368000007600000 1368000000 76000004 1368oooooo 9600 0004 180 1728oooooo 10 svanita , 76000004 1368000000 77200000 13896000000(3) manuSyalokamAM zAzvata zaityonI saMkhyA manuSyalakamAM zAzvata rItyonI saMkhyA batrIsa ne ogaNasATha (3259) mAnavAmAM AvI che, ane temAM rahelA sarva jinabiMbanI saMkhyA traNa lAkha, ekANuM hajAra, traNase ne viza (391320) nI thAya che. tathA tiSa ane vyaMtara nikAyamAM paNa asaMkhya jinamaMdira ane jinabibe che. A rIte traNe lokamAM rahelA (nizcita saMkhyAvALA) 85700282 zAzvata jinamati ane 15,42,58,36,080 zAzvatA jinabiMbone namaskAra thAya che. A pramANe caturvidha saMghane pratidina karaNIya anuSThAnamAM paNa zAzvatA ane azAzvatA sarva ahaMtu tyonuM AlaMbana laIne dhyAnadazAmAM magnatA-lInatA keLavavAno samucita vidhi batAvavAmAM Avyo che. mUla:-RSabhAdi parivArabhUta gaNadharaprabhRti sAdhu sakhyA valayam // 18 // mahattarAmukhya sAdhvIsaMkhyA valayam // 19 // jAva saMthA vaDhacam | 20 || zrAvi hRthA vastram || 2 artha - aDhAramuM valaya zrI RSabhadeva Adi tIrthakarenA parivArabhUta gaNadhara vigere sAdhuonI saMkhyAnuM che. (juo pariziSTa - ) Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (19) ogaNIsamAM valayamAM mahattarAmukhya eTale sAdavIomAM mukhya caMdanabAlA vigere sAdhvIonI saMkhyAne nyAsa karavAno che. (juo pariziSTa na ) (20) vIsamAM valayamAM zrAvakenI saMkhyA sthApavAmAM AvI che. (juo pariziSTa na ) (21) ekavIsamAM valayamAM zrAvikAonI saMkhyA sthApavAmAM AvI che. (juo pariziSTa na ) vivecana : zrI RSabhadeva vigere jevIza tIrthakara bhagavatenA parivAra bhUta mukhya gaNadharAdi zramaNa samudAya, sAdhvIchaMda, zrAvaka ane zrAvikAnA samuhanI saMkhyAnA nirdeza pUrvaka smaraNa-yAna karavAnuM vidhAna e atyaMta mahatvabharyuM che. sarve tIrthakara bhagavate samagra jIvarAzinA kalyANa arthe je "tIrtha'nI sthApanA kare che, te "tIrtha prarama gaNadhara ane caturvidha saMgha kavarUpa che. dvAdazAMgI rUpa tIrthanA sUtrathI racayitA gaNadhara bhagavaMta che ane tene AdhAra caturvidha saMgha che. sarve tIrthakaro tIrtha vaDe ja mekSamArga pravartAve che. dvAdazAMgI e mokSamArga che, ane caturvidha saMgha tene pathika varga che. - bhavasamudrane pele pAra pahoMcADavAmAM samartha jahAja tulya tIrthanA AlaMbana dvArA bhavya jIvone dharmamAM praveza karAvIne sarve tIrthakara bhagavaMte mahAna anugraha upakAra kare che. tIrthanI haiyAtI sudhI je kaI bhavyAtmAo tIrthanI ArAdhanA-upAsanA dvArA saddagati ane siddhi Adi kalyANanI paraMparA prApta kare che, temAM paramAtmAne anugraha ja kAryazIla hoya che. (kAraNabhUta che.) tIrthanI mahattA - pravacana ke saMgha rU5 tIrtha e parama prabhAvika, acitya zakti saMpana che, dustara, durlatha, bhayAnaka saMsAra sAgarane pAra karanAra zreSTha ane samarthanAva-jahAja samAna che. - vizvamAM rahelA carAcara sakala padArthonA saMpUrNa svarUpane yathArtha rIte batAvanAra che. atyaMta nirdoSa-zuddha ane bIjAthI na jANI zakAya evI "cAraNa" ane "karaNa diyAne AdhAra che. ane traNe lekamAM rahevA zuddha dharmasaMpatti saMpanna mahAtmAothI Asevita che. vartamAna tIrthakara, gaNadhara bhagavaMte paNa pUrvanA tIrthakara sthApita tIrthanA AlaMbane ja tIrthakara-gaNadhara pada prApta kare che. tathA udarva, adhe ane tiryagU lokamAM rahelA sarva IndrAdi samyagRSTi de, ane manuSya tiryaya yunimAM rahelA samyagdaSTi jIvo jina pravacana ane saMdha pratye atyaMta Adara ane bhaktibhAva dharAve che. - 18 thI 21 A cAra valayo dvArA vizvamAM sarvottama, sarvazreyaskara gaNAtA gaNadhara ke caturvidha saMgha rUpa jaMgama tIrthanuM dhyAna karavAnuM sUcana che. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa tathA devava'dana Adi dainika anuSThAnAmAM paNa jAva'ti kevisAhU, aThThAIjesu, sakalatI tathA bharahesara Adi sUtreA dvArA caturvidha saMghanu smaraNa guNakIna karIne temane bhAvapUrvaka va`dyanA namaskAra karavAmAM Ave che. mUjaH-(vaLati) mavana ceALa vayam // 11 || karaNa yoga valayam ' 11 karaNa valayam // } I ae atha - bAvIsamAM valayamAM channu bhavana ceAganI sthApanA karavAmAM Ave che. (jue pariziSTa na ) trevIsamAM valayamAM channu` karaNayAganI sthApanA karavAmAM Ave che. (jue pariziSTa naM ) ceAvIzamA valayamAM channu` karaNanI sthApanA karavAmAM Ave che. (jue pariziSTa na) vivecana - 22, 23, 24 mAM valayamAM anukrame bhavanaceAga, karace ga, ane karaNa pratyekanA 96 prakArAnI sthApanA karavAnuM vidhAna che, ane e traNenu' vizeSa svarUpa ane rahasya graMthakAra svaya AgaLa batAvavAnA che. A traNe valayAmAM mukhyatve vizuddha sAmAyika rUpa cAritra dhanu' strarUpa spaSTa karyuM che. sa prakAranA dhyAna bhedomAM rahelA ceAganI sthiratA ane upayoganI zuddhinu tAratamya A bhavana ceAgAdi dvArA batAvavAmAM Avyu' che jene laIne dhyAnanA prakArAnI saMkhyA 4,42,368 jeTalI thAya che. A rIte cAvIsa valayeAthI parivaSTita-viMTaDAyelA peAtAnA AtmAnuM dhyAna karavuM te "paramamAtrA" dhyAna kahevAya che. parama mAtrA dhyAnanI vizAlatA -; (1) A dhyAnamAM dvAdazAMgI rUpa tInu` svarUpa prathamanA cAra vayAdvArA ciMtavI zakAya che. (1) zubhAkara (2) anakSara (3) paramAkSara (4) akSara A cAre valayeAmAM zrutadharmanI pradhAnatA che. (2) prathama gaNadhara ane caturvidha saMgha rUpa tInuM smaraNa 18 thI 21 sudhInA cAra valayeAthI karI zakAya che (3) bhavanaceAga, karaNayAga ane karaNa valaya dvArA pravRtti-nivRttirUpa cAritradharmanu svarUpa ci'tavI zakAya che. (4) nirakSara ane sakalIkaraNa valaya dvArA paDastha Adi dhyAnAnu` svarUpa vicArI zakAya che. (5) sAtamA ane AThamA valayamAM tIrthaMkara paramAtmAnI mAtA-pitA pratyenI asAdhAraNa bhaktinu' svarUpa ci'tavI zakAya che. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) navamAM valaya dvArA smaraNa-ci'tana karI zakAya che. nAma tIrthaMkara' nAmanikSepAvaDe jinezvara paramAtmAnu' (7) 10 thI 16 valayeAmAM samyagdRSTi indro, adhiSThAyaka deva, devI vagerenu smaraNa thAya che (8) 17 mAM valaya dvArA sthApanA tItha karanuM dhyAna karI zakAya che. temaja catuti dhasadhanA valacavaDe ke samyagdRSTi indrAdinA valayavaDe'dravya tItha"kara" paNu smaraNa thaI zake che. kemake temAM bhAvi tIrthaMkaranA jIvA paNa avazya hAya che. A rIte 'mAtrA' dhyAnamAM samavasaraNasthita bhAvatItha'karanuM dhyAna ane 'paramamAtrA' dhyAnamAM dezanAnA phaLarUpe sthApita tItha ane nAma, sthApanA ane dravya tIrthaMkaranu dhyAna karavAdvArA peAtAnA AtmAe tenI sAthe abheda-akaya siddha karavAnuM sUcana che. parama mAtrA' dhyAnanI upayAgItA : dhyAnanA viSayane sUkSma-sUkSmatara banAvavA mATe prathama dhyeyane vizAla-lekavyApI banAvavu paDe che, paramamAtrA'nuM yAna dhyAnanA viSayane tribhuvana vyApI banAvavAmAM atyaMta upakAraka sahAyaka bane che. catuvidha sadhane pratidina avazya kartavyarUpa devavana, caityavaMdana, pratikramaNa Adi anuSThAneA tathA tenA sUtreA e dhyAna-ceAga viSayaka aneka sAdhanA sAmagrIthI sabhara che. cittanA lakSyapUrNAMka anuSThAnA karanArane pAtAnI cAgyatAnusAra tenA lAbha avazya maLe che. paramamAtrA? dhyAnanA 24 valayAmAM khatAlelA dhyAna padArtho Avazyaka sUtramAM samAyelA hovAthI leAkavyApi zubhadhyAnanI upayeAgitAne sUcita karavA dvArA sAdhakane dhyAna mArganI sAcI ALakhANa Ape che. 0 devavaMdananA 12 adhikArAmAM prathama bhAvajina"nI stuti karavAmAM Ave che, te mAtrA dhyAna"mAM batAvelA bhAva tIrthaMkaranA dhyAnanI ghotaka che. 0 zeSa adhikAronA sa`kha'dha paramamAtrA' dhyAna sAthe sarakhAvI zakAya che. 'legasasUtramAM nAmajinanu` kIna che. @ 'arihaMta ceIyANu" dvArA sthApanA jananAM vaMdanA mATe kAceAsa karAya che. * je aDDiyA siddhA vaDe dravyajina ane savvaleAe ahinta"thI traNe bhuvananA caityAne vadanAdi thAya che. . 'pukharavara'mAM vIza viharamAna bhagavAna ane zrutadharmAMnI stuti che, ane dhammA vaDDau." padathI cAritradharmAMnI stuti thAya che. . phera Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 "siddhANuM buddhAyuM" sUtramAM sarva sidadha paramAtmAone tathA vartamAna vIzInA tIrthaMkara paramAtmAone temanA kalyANaka bhUminA nAma-ThAmanA nirdeza sAthe vaMdana ane tuti karavAmAM Ave che. vaicyAvacca." sUtra dvArA vaiyAvRtyakara sarva samyagUdaSTi devenuM smaraNa karAya che. dhyAnanuM phaLa - A rIte 24 valayothI veSTita ravaAmAnuM dhyAna karavAthI te badhA sAthe AtmiyatAne bhAva pedA thAya che. jema deha ane tenA saMbaMdhIonuM satata ciMtana-smaraNa thavAthI Ama te deha ane tenA saMbaMdhIo sAthe ekatA anubhave che. arthAt deha eja huM chuM ane badhA dhana svajanAdi mArA che. evI abheda buddhi kare che. e rIte tIrthaMkara paramAtmAnuM dhyAna temanI sAthe ekatAne anubhava karAve che. arthAt huM ja paramAtmA chuM evuM AtmAnA zuddha svarUpanuM jJAna karAve che ane temanA parivAra rUpa tIrtha (caturvidha saMdha Adi) e ja AtmAnA hitakArI saMbaMdhIo che. tathA jJAna, darzana, cAritra e ja sAcI Atma saMpatti che evI pratIti karAve che. (21) pada dhyAna :mUlaH-pada dravyato laukikaM rAjAdi 5, lokottarabhAcAryAdi 5, bhAvataH paJjAnAM parameSThipadAnAM dhyAnam // 21 / / artha :- pada-dravyathI "pada" laukika rAjA Adi (maMtrI, keSAdhyakSa, senApati, purohita) pAMca padavIo che. lokettara pada AcAryAdi (upAdhyAya, pravartaka, gaNAyachedaka, sthavira) pAMca padavIo che. ane paMca parameSThionuM dhyAna karavuM te bhAvathI para che. vivecana :- paMca parameSThi padanAM thAnane "pada dhyAna" kahevAya che. paramamAtrAmAM 24 valadvArA dhyAnane tribhuvanaviSaya vyApI banAvavAnI prakriyAne nirdeza karyA pachI, "pada dhyAnamAM dayAnane kramazaH sUkSama, sUkSamatara banAvavAnI prakriyA batAvavAmAM Ave che. mAtrA paramamAtrA dhyAnanA sarva zreya padArthone saMkSepa pAMca parameSThiomAM thayela hovAthI ahIM pAMca parameSThi padonAM dhyAnane "pada dhyAnarUpe oLakhAvavAmAM Ave che. pada dhyAnamAM sarva prakAranA AcAra, dhyAnayoga, tathA sarva prakAranA maMtro tathA vidyAone saMgraha thayela che. kemake pada dhyAnamAM theyarUpe paMcaparameSThi hovAthI te namaskAra mahAmaMtra svarUpa che. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskAra mahAmaMtra e jinazAsanane sAra che. cauda pUrvane uddhAra che, sarva maMtra taMtra, ane vidyAone bhaMDAra che, ItyAdi navakAramaMtranuM je mahAgya Agamagrantho vigeremAM batAveluM che, te sarva padadhyAnamAM paNa ghaTI jAya che. prastutamAM Agama, ga, dhyAna, maMtra ane yaMtranI daSTie parameSThi namaskAranuM mahAmya vicAravAthI para dhyAnanuM mahatva paNa khyAlamAM Avaze. Agama dRSTie parameSThi navakAranuM mahAtmya Agama grAma parameSThi navakAra mahAmaMtrane paMcamaMgala mahAzrutaskaMdha tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. kAraNa ke te talamAM tela, kamaLamAM makaraMda, ane sarvalokamAM paMcAstikAyanI jema sarva AgamamAM vyApIne rahelo che. sarva AgamanuM Adi pada che. tethI sarva sUtronI AdimAM paNa te avazya hoya che. agni vagerenA bhaya vakhate, kaNa, kapAsa Adi badhuM choDIne jema kiMmatI ratnane grahaNa karavAmAM Ave che, duzmanonA humalA vakhate talavAra Adi sAmAnya zastro choDIne zakti" Adi amegha zastrano ja upayoga karAya che. tema zrata kevalI mahApurUSe paNa maraNa samaye dvAdazAMgazrutane choDIne tenuM ja eka smaraNa kare che. tethI navakAramaMtra e dvAdazAMgane artha, rahasya athavA sAra che. samagra dvAdazAMgInA ciMtana-mananathI jevI Atmavizuddhi meLavI zakAya che. tevI ja Atmavizuddhi bhAvapUrvakanA namaskAramaMtranI ArAdhanathI paNa prApta thaI zake che. A "namaskAra maMtrae yathArtha kriyAnuvAda, adabhUta guNakIrtana svarUpa, tathA yatheccha phaLa prasAdhaka parama tutivAda rUpa che. parama-utkRSTa stuti jagatamAM je sarvotama heya tenI ja karavI joIe. samagra jagatamAM uttamattama ke uttama AtmA je kaI thaI gayA, je kaI thAya che, ke je kaMI thaze. te sarva arihaMtAdi pAMca ja che, te sivAya bIjA koI nathI. te pAMca che arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya, ane sAdhu..! paMcamaMgala mahAgrutaskaMdha e paramatuti-paramabhakti svarUpa che. ane bhakti-vinaya e sarva samyagra AcAranuM-guNonuM mULa che. tethI sarva prakAranA sadanuSThAnomAM paNa vyApakarUpe A navakAra avazya hoya ja che. parameSThinI bhakti-sevA vinA koI paNa samyagU AcAra ke guNanI vAstavika prApti thaI zakatI ja nathI. mATe guNanA athI AtmAe sau prathama parameSThione vinaya karavo joIe. kAyika, vAcika, ane mAnasika namaskAra rUpa navakAramaMtradvArA sarva pApono kSaya ane sarva prakAranA puNyane saMcaya avazaya thAya che. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parameSThi namakAranuM phaLa pacama'gala svarUpa parameSThi namaskAra e sava* prakAranA zAka, sa'tApa. udvega, Adhi, vyAdhi, upAdhi, mahAvyAdhi, vedanA, gheraduHkha, dAridra, dInatA, kaleza, janma, jarA, maraNa, tathA garbhAvAsa Adi duHkhethI bharapUra evA bhayAnaka sa'sArasAgarathI uddhAra karanAra che, sarva samIhita padArthonI prApti kalpavRkSa ane cintAmaNiratnathI paNa adhika mahimAvALA che, zAMtika, pauSTika Adi AThakarmone sAdhaka che, AleAka, paraleAkanA sa vAchita arthAnI siddhi karI ApanAra che. vidhipUrvaka ekalAkhavAra navakAramaMtranu` ArAdhana karanAra AtmA niHsaMdeha tItha kara nAmakarma upArjana kare che. navakAramaMtranA eka akSaranuM paNa bhAvapUrvaka karavAmAM AveluM' ArAdhana-smaraNa sAta sAgaropamanAM sacita pApakarmanA kSaya kare che. eka padanu ci Mtana pacAsa sAgare pamanA sacita pApeAnA nAza kare che, ane navapadanu cintana-dhyAna karavAthI pAMcaseA sAgare|pamanAM sa`cita pApe kSaya kare che. janma janmAntaranAM mAMcita zArIrika, ke mAnasika saduHkhA ane tenA kAraNabhUta pApakarmI tyAM sudhI ja TakI zake che, ke jyAM sudhI bhAvapUrvaka zrI namaskAramahAma'nu' smaraNu nathI thayuM'. kharekhara ! A namaskAramatra e AleAka ane paraleAkanA sarva sukhAnu` mULa che, hetu pada yAna ane parameSThi namaskAra : parama dhyAnamAM pAMca parameSThienu ja dhyAna heAvAthI te namaskAra mahAmatranuM ja dhyAna che, kemake "pada dhyAna" e bhAva sa'kAcarUpa namaskAra che. zrI Avazyaka niyukti antaga ta namaskAra niyuktimAM zrutakevalI zrI bhadrakhAhu svAmIe utpatti, nikSepa, pada ane padArtha Adi dvArAvaDe zrI namaskAranuM vizada svarUpa ane rahasya varNavyu che, temAMnAM keTalAka upayegI muddA-dvArAne prastutamAM vicAra karIzu. (1) utpatidvAra :- namaskAra e jJAna, zabda ane kriyArUpa che. e traNe utpattidharma vALA che, tethI namaskAra pazu utpatti dharmAvALA che. utpattimAM nimittanI apekSA rahe che. namaskAranI utpattimAM traNa nimitto- kAraNeA mAnelA che. te mA pramANe che : (1) samutthAna :- jenAthI samyag utpatti thAya te mutthAna" kahevAya che. - namaskAranA AdhArarUpa deha e 'samutthAna" che. namaskArane ucita karavAnuM samyag utthAna kAyAnI ceSTA.... 95 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) vAsanA - gurU pAse sUtra-artha vagerene pATha le, sAMbhaLa, zravaNa, grahaNa karavuM te (3) labdhi :- namaskAranA pratibaMdhaka -1 namaskAra varaNIya kamane pazama tha te. namaskAranI utpattimAM A traNa sAmAnya -2 kAraNe che. " pratyeka zabdanA kamathI kama cAra artha te avazya thAya che. te "nikSepa" dvAramAM batAvAyA che. (ra) nikSepa - namaskAra zabdanA cAra arthe thaI zake che, arthAt cAra amA namaskAra zabdane pravega thaI zake che jemake (1) nAmanamaskAra :- namaH evuM nAma namaskAra che. (2) sthApanAnamaskAra :- "rama" evA be akSaronuM Alekhana athavA hAtha joDavA Adi namaskAranI mudrA. -1 namaskArane AvaranAra karma-matijJAnAvaraNa, zrutajJAnAvaraNa ane darzana mehanIya che. tene ja ahI "namaskArAvaraNIya" kahe che. - 2 naigama, saMgraha ane vyavahAranaya namaskAranI utpattimAM traNe kAraNe mAne che. paraMtu jusUtra vAcanA ane labdhi bene ja ane zabda samabhirUDha ane evabhUta e labdhine ja kAraNarUpe svIkAre che. drA namaskAra - bhAvazUnya upaga vinAnI kriyA te badravya namaskAra kahevAya che. bhAva namaskAra :- upagapUrvaka karAte namaskAra te "bhAva namaskAra che. 3 pada dvAra :- jenA vaDe artha jaNAya te pada kahevAya che. "nA" vAtika 5da' kahevAya che. 4 padArtha dvAra - padArtha eTale padane artha. "" e pUjA arthane vAcaka che. pUjA be prakAranI che. (1) dravya saMke carUpa dravya pUjA-hAtha, paga mastaka vagerene saMkeca. (2) bhAva saMkocarUpa bhAvapUjA arihaMtAdi parameSThionA guNemAM manane praveza. cittanI ekAgratA. arihaMtAdi pAMce padene viziSTa rahasyabhUta artha nIce mujaba che. arihaMtapada - je deva asura ane manuSyone viSe vaMdana ane pUjAne gya che. tIrthakara nAmakarmarUpa arihaMta padavInA upaga pUrvaka siddhine pAmanArA che. sarva guNethI paripUrNa hovAthI sarvottama che. ratuti karavA gya che. ane bhayAnaka bhavATavImAM paribhramaNa karavAthI bhayabhIta thayelA prANIone parama AnaMda svarUpa mokSamArgane batAvanArA che. 96 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA je bhavATavImAM sArthavAha, bhavasamudramAM nimaka ane chakAya jIvonA rakSaka hovAthI mahAgo" nA yathArtha birUne dharanArA che. Inidraya, viSaya. kaSAya, pariSaha, vedanA, upasarga, rAga, dveSa, meha ane karma Adi bhAvazatruone haNanArA che. jitanArA che. sarvajJa, sarvazI ane acitya zaktisaMpana che. jemanuM zArIrika rUpa-saudartha ane bala parAkrama de ane IdronA rUpa balathI paNa caDiyAtuM hoya che. jemanI vANI viziSTa prakAranA pAMtrIza guNothI yukta che. samagra jagatanA chanA kalyANa mATe ja dharma-tIrthanI sthApanA karanArA ane kevaLa popakAramaya jIvana jIvanArA hoya che. jagatanI kaI devazakti ke keI navI zakti paNa jemanI (zrI tIrthaMkara paramAtmAnI) tulanA karavA samartha banI zakatI nathI. je traNe bhuvananA lekanA svAmI che. gurU che, mAtA che, pitA ane baMdhu che. sarvahitAra ane sarva sukhakara che. te ja arihaMta paramAtmA che (2) siddhipada - jemane anupama, akSaya ane avyAbAdha sukha siddha thAya che. ' arthAt jemanA sarva prajane paripUrNa thayA che, jeo sarvathA kRtakRtya che. AThe karmanA saMpUrNa kSayathI avinAzI siddhi padane prApta thayelA che. avinAzI anaMtajJAna, darzana ane caritra Adi guNethI yukta che. tethI ja bhavyajIne atizaya pramoda utpanna karanArA che. jemanA maraNa, ciMtana ane dhyAnathI bhavyane guNasamudAyanI prApti thAya che. je svayaM paramamaMgala svarUpavALA hovAthI temanuM dhyAna karanAra bhavyAtmAne paNa maMgaLasvarUpa banAvanArA che. je ajara amara ane asaMga che, janma maraNAdinA sarva baMdhanethI vimukta banelA che. ane sadAkALa zAzvata avyAbAdha su ane anubhavanArA hoya che. " (3) AcArya pada - jeo jJAnAdi AcArone aharniza-pratipaLa AcaranArA che. ane upadezadAnAdi dvArA bhavyajIne AcArapAlana karAvanArA che. bIjAnA ane pitAnA AtmAnuM ekAMte hita AcaranArA che. prANanA bhAge paNa pRthvIkAyAdi samAraMbhane traNa karaNa ane traNa gavaDe jeo AcaratA nathI. koI kopa kare ke koI pUjA kare te paNa rAgadveSane AdhIna na banatAM baMne tarapha samavRtti-samatAbhAva dharanArA che. te jJAnAdi AcAranA upadezaka hevAthI je bhavyajIvonA upakArI che. namaskaraNIya ane pUjanIya che. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) upAdhyAya pada :- A pade birAjamAna AtmA AzravanA dvArAne sArI rIte rAkIne vacana ane kAyAnA yAgAne AtmAdhIta banAvIne vidhipUrvaka svara, vyaMjana, mAtrA, biMduM pada ane akSaravaDe vizuddha evu dvAdazAMgazrutanu adhyayana ane adhyApana karanAra-karAvanAra ane tenA vaDe sva-paranA AtmAne hitakArI evA meAkSanA upAyAnu niratara sevana karanAra hAya che. vinayaguNanA bhaMDAra ane mUkhajana-ziSyagaNu jemanI kRpAthI saraLatA pUrvaka vinayaguNane keLavI zrutajJAnanA abhyAsI banI jAya che. sUtra pradAna dvArA bhavyajIveAnA upakAraka heAvAthI teo namaskaraNIya che (5) sAdhupada :- svaya' meAkSanI sAdhanA kare ane khIjA jIvAne paNa dharmamAM sahAya karanArA hoya che. atyaMta kaSTakArI ugratapa, ahiM'sAditA, niyamA ane vividha prakAranA abhigraheA karavApUrvaka saMyamanuM vizuddha pAlana karanArA aneka prakAranA pariSaha ane upasargAne samatApUrvaka sahana karanArA, jagatanA samagra jIvAne Atmaupamya dRSTithI jonArA ane tanurUpa temanI sAthe ucita vyavahAra karanArA sAdhubhagavaMtA thAvat sava duHkhAne aMta karI meAkSane prApta karanArA hoya che. pacaparameSThI : arihaMta, siddha, AcAya, upAdhyAya ane sAdhu e darekane parameSThI' kahevAmAM Ave che, ane te pAMcenA samudAyane caparameSThI" tarIke oLakhavAmAM Ave che. parameSThI eTale paramapade rahelA uttama AtmAo. A paMcaparameSThIomAM prathamanA be padya devatatva svarUpa che ane pachInA traNapada gurUtatvasvarUpa che, arthAt prathamanA be pada sAdhyanA che, pachInA traNapada sAdhakanA che. A pa'caparameSThImAM 108 guNeA rahelA che. jenu' smaraNa-ci'tana ane dhyAna karavAthI sa azubha karmonA vinAza ane sarva prakAranA zubhanA-magalanA vikAsa thAya che. jJAna, dhyAna, ceAga, adhyAtma ane dharmanI sarva prakAranI sAdhanA--upAsanA A 108 guNAmAM a'tabhUta thai jAya che. ethI ja parameSThI dhyAna svarUpa ApaEyAna"mAM dhyAnanA sarva bhedA-prabheTThA samAi jAya che. parameSThienA 108 guNA H (1) ahi'ta paramAtmAnA 12 guNA :- ATha prAtihAya (1) azeAkavRkSa (2) surapuSpavRSTi (3) divyadhvani (4) cAmara (5) Asana (6) bhAmaMDala (7) duMdubhi (8) chatra. ra Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra mUlAtizaya :- (1) jJAnAtizaya-kevaLajJAna hovuM (2) vacanatizaya-35 guNa yukta vANIvALA (3) pUjAtizaya-sura-asura ane manuSya vaDe tathA temanA savAmIe vaDe pUjatA (4) apAyApagamAtizaya-dareka prakAranA bAhya-atyaMtara apAya-rAgadveSAdine nAza tha. siddhaparamAtmAnA 8 guNe - (1) anaMtajJAna (2) anaMtadazana (3) anaMta avyAbAdha sukha (4) anaMta cAritra (5) akSayasthiti (6) arUpI paNuM (7) agurulaghutva ane (8) anaMtavIya. AcAryanA 36 guNe - pAMca InidrAnA viSayone jItanArA, krodhAdi cAra kaSAyathI mukta, pAMca mahAvratanA dhAraka, paMcAcAnA pAlanamAM samartha, pAMca samiti ane traNa gutithI yukta A 36 guNe AcAryanA che. upAdhyAyanA 25 guNe - 11 aMga ane 12 upAMganA jJAtA tathA caraNasittarI ane karaNasittarI rUpa cAritranA mULaguNa ane uttaraguNanA dhAraka upAdhyAya hAya che. sAdhunA ra7 guNe - pAMca mahAvrata, rAtri bhejanatyAga, cha kAyajIvonI rakSA, pAMca Indriyo upara saMyama, traNa gupti, lobharahita, kSamAnA dhAraka, cittapAvitrya vastrAdinuM zuddha pratilekhana, saMyamamAM sthita, pariSahane sahana karavA ane upasargone paNa sahana karavA te sAdhu bhagavaMtanA ra7 guNa che. A rIte paMcaparameSThio 108 guNavALA hoya che. temanuM smaraNa, dhyAna vigere karavAthI temanAmAM rahelA saddaguNanuM paNa dhyAna thAya che ane ethI ja sAdhaka dhyAna ane guNanI upAsanAmAM sArI evI pragati sAdhI zake che. bhAvArtha - utpatti dvAramAM namaskAra utpattinA je traNa hetue batAvyA che, te dhyAnanI sAdhanAmAM paNa eTalA ja agatyanA hetuo che. (1) samutthAna - dhyAna sAdhanAmAM paNa dhyAnane yogya zarIranuM samyagu utthAna temaja zArIrika baLa apekSita che. uttama saMghayaNa yukta zarIra dhyAnamAM vizeSa nizcalatA lAve che sapaka zreNIgata dhyAna mATe prathama saMghayaNanI AvazyaktA hoya che. (2) vAcanA - dhyAnamAM zrutajJAnano upayoga bAramAM guNasthAnaka sudhI avazya hoya che tethI gItArtha jJAnI sadagurU dvArA vAcanAdi vaDe zAbhyAsa karavo jarUrI che. * sutajJAnavaDe ja tatvaciMtA ane bhAvanAne abhyAsa thavAthI dhyAnane vAsatavika prAraMbha thaI zake che. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) labdhi - sumadhyAna mATe matijJAnAvaraNIya Adi karmone kSaye pazama te atyaMta jarUrI che ja, paNa sAthe cAritra mohanIya kSaya pazama paNa apekSita che. arthAta bhAva namaskAranI jema bhAva dhyAnamAM paNa "labdhie pradhAna kAraNa che. bhAva namaskAra (samyaktva)nI prAptivinA varatutaH zubhadhyAnane prAraMbha thato nathI, arthAt bhAvanamaskAra e dhyAnanuM mULa kAraNa che. nikSepa - bhAvanamaskAranI jema bhAva dhyAna paNa be prakAranuM che. (1) AgamathI ane (2) ne AgamathI. AgamanI apekSAe bhAva dhyAna, dhyAnanA arthane jANanAra temaja upagavALo AtmA che. ane te AgamanI apekSAe bhAva dhyAna upayogayukta dayAnanI cintanAtmaka kriyA (upagavALuM thAna). pada ane padArtha - "nama pA ane padayAnano zabdArtha-bhAvArtha vicAratA banenI kathaMcit ektA tulyatA jaNAI Ave che. nama pUjA arthamAM che. pUjAnA mukhya be prakAra che. (1) dravyapUjA (2) bhAvapUjA (1) dravyapUjAmAM kAyA ane vANIno saMkoca hoya che. (2) bhAvapUjAmAM manane saMkeca hoya che, arthAt arihantAdinA guNomAM manane (sthApita) ekAgra banAvavAnuM hoya che. tethI tene "bhAvasaMkeca' kahevAya che. bhAva (pUjA) namaskAranI prApti atyanta durlabha hoya che. tAvathI sAce namaskAra paNa te ja che. * lalita vistarA" granthamAM bhAvanamaskAranI mahattA ane vyAkhyA vizad rIte batAvavAmAM AvI che. dharma prazaMsA Adi bIjAdhAna vagerethI te anukrame siddha thAya che. zakrastavamAM sau prathama "namulthaLa" namaskAra thAo." A prArthanAmaka namaskAra karavA pAchaLa sAdhaka bhaktAmAne eja bhAva (zubha uddeza) che ke vartamAnamAM paramAtmAne bhAvanamaskAra karI zake evuM sAmarthya te mArAmAM nathI. paNa irachA pUrepUrI che. tethI ja prabhukRpAnA prabhAve ja mAre A IchAyegano namaskAra bhAvimAM bhAvanamaskAra karavAnuM sAmarthya bakSanAra avazya banI raheze. bhAvanamaskAranA paNa jaghanya, madhyama ane utkRSTa vigere aneka bheda hoya che. nAmAdi cAra namaskAranA nyunAdhika zuddhinI apekSAe aneka bheda paDe che. bhAva namaskArane parama prakarSa vItarAga dazAne prApta thayelA uttama AtmAone hoya che. (tIrthaMkara paramAtmA "nAme tisthassa" padane uccAra AcAra pAlana mATe ja kare che.) Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjAnA cAra prakAra jinAgama mAM cAra prakAranI pUjA kahelI che. (1) puSpa pUjA (2)nevedya (AmiSa) pUjA (3) stotrapUja (4) pratipattipUjA prathamanA be bheda dravya pUjAnA che. ane pachInA be bheda bhAva pUjanA che. bhAvapUjA "pratipatti rUpa hoya che. guNathAnakanI dRSTie pUjA samyagRSTi jene prathamanI 3 pUjA (heya che) ane dezaviratidharone cAre pUjA hoya che. saragI sarvaviratidharane (6 thI 10 guNasthAnaka sudhI) stotra ane pratipatti be pUjA hoya che ane vitarAgadazAmAM eTale ke 11, 12, ane 13mAM guNasthAnakamAM pratipatti pUjA hoya che. A cAre pUjAo anukrame uttarottara vizeSa vizuddhivALI hoya che. bhAvapUjA (namaskAra)e "pratipatti" rUpa che. pratipatti pUjAnuM tAtparya pratipatti eTale AptapurUSanA vacananuM vikalapaNe pAlana karavuM. paramAtmAnI AjJAnuM paripUrNa pAlana vItarAgane ja hoya che. upazAMta mota, zIzumeha ane sayogI kevalI AtmAne saMyamanI utkRSTa sAdhanA karavA dvArA vizuddha dhyAnanI zreNImAM sthita hoya che ane sagI tenA dvArA kevaLajJAnane prApta karanArA heya che, AvI utkRSTakeTInI Atmazuddhi akasamAta prApta thatI nathI. paraMtu saMyama ane dhyAnAdinA satata abhyAsa pachI prApta thAya che. e ja kAraNe dezavirati ane sarAgasaMyamIne paNa dhyAnA divase anukrame je uttarottara Atmavizuddhi hoya che tene paNa "pratipatti pUjA" kahevAya che. padadhyAnamAM paMcaparameSThionuM dhyAna karavAnuM hoya che. te paramAtmAnI AjJA pAlanarUpa hovAthI bhAvana maskAra che. ane te bhAvanamaskAra pratipatti pUjA svarUpa che. kahyuM paNa che ke - sarva pUjAomAM bhAvapUjA pradhAna che ane te pratipatti rUpa che. prathamanI be pUjAmAM dravya saMkeca, tetramAM vANI ane manane saMkeca ane pratipattimAM manane ane bhAvane saMkeca hoya che. 2 mAvapUjJA pradhAna-vAta, tasya pratipatti paraMvAtuM (lalita vistarA) 101 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A rIte "mA" pada sarva prakAranI pUjAono dyotaka hovAthI dhyAna rU5 pratipatti pUjAnuM paNa sUcaka che. A daSTie "namaskAra mahAmaMtra" mAM paNa garbhitarUpe dhyAnanuM sUcana che ema siddha thAya che. pada dhyAnamAM pAMcaparameSThionuM sthAna hovAthI, tene navakAramaMtranuM ja dhyAna kahI zakAya che. kAraNa ke padadhyAna ane navakAramaMtra e baMnemAM padArtha vaturUpe paMcaparameSThio ja rahelA che. arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhu A pAMcaparameSThio e navakAranI pAMca vastu che. te guNamaya levAthI mUrtimAna guNo jevA che tethI ja samyagU darzana, jJAna, cAritrarUpa ratnatrayanI jema te arihatAdi, guNathI ane atyaMta pUjanIya che. namakaraNIya che. A pAMca vastune namaskAra karavA pAchaLa mukhya pAMca hetuo rahelA che te A pramANe- bhaggA avippaNAsA AyAre viNayayA sahAyatta / paMcaviha namukkAra, karemi eehi heUhiM / / zrI arihaMta paramAtmAe ratnatraya rU5 mokSamArganA upadezadAtA che ane svayaM me kSamArganA hetu che, tethI teo namaskaraNIya che. zrI siddha bhagavaMte mokSamArganI ArAdhanAnA phaLarUpe avinAzIpaNuM prApta kare che. tathA tenI sarvathA pratIti karAvanAra hovAthI tathA pUrNa guNamaya ane sarvathA kRtArthe hovAthI pUjya che. - AcArya mahArAja AcArane upadeza Ape che. sUtrapATha ApanAra upAdhyAya mahArAja vinayaguNa zikhavADe che ane AcAravaMta, vinayavaMta sAdhu mahArAja mokSa sAdhanAmAM sahAyaka bane che. A hetusara teo pUjya che. arihaMtAdi pAMce samyaggadarzanAdi guNanI pUjAnA svarga tathA apavarga Adi phalanA nimitta bane che tethI teo namaskaraNIya che. A rIte mArga, avinAzI paNa, AcAra, vinaya ane sahAyakatA e pAMca kAraNe mATe pAMca parameSThione namaskAra karavAnuM che. eTale ke pAMca parameSThionA anugrahathI ja jIvanamAM mokSamArga, AcArapAlanatA, vinayasaMpannatA ane sahAyakatA (parArtha karaNa) guNe prApta thatAM ane uttarottara vikAsa pAmatA anukrame sAtha54avinAzI pada prApta thAya che. 102 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ganI daSTie namaskAra namaskAranI upattinA traNa hetuo mAM prathama hetu "musthAna" dehanuM sabhya utthAna kahelo che. te bheganA 8 aMge pikI trIjA "Asana" aMgano sUcaka che. ane Asana" yama-niyamanA pAlanathI ja siddha thAya che. tethI traNe yogAMga "samutthAna" jenoganI paribhASAmAM tene "sthAnaga" kahe che. namaskAranI utpattine bIje hetu "vAMcanA" che te vaga" ane arthayegane sUcaka che. temaja "pratyAhAra" ane "dhAraNa"ne paNa sUcaka che saddagurU pAse vinayapUrvaka sUtra ane arthane pATha sAMbhaLIne namaskAranuM adhyayana zuddha uccAraNapUrvaka karavuM enuM nAma "vAMcanA" che. namaskAlpattino trIjo hetu "labdhi che. te "AlaMbana yogane dayAnagara. jaNAve che. sUtrane arthanA praNetA zrI arihaMtAdimAM cittane ekAgra upaga e "AlaMbana yoga" che. ahI labdhi e matijJAnAvaraNIyAdi karmano kSaya pazama rUpa che. ane te arihaMtAdinA AlaMbana dadhyAnanA yoge apUrva karaNa adinA krame pragaTa thAya che. "apUrva karaNa Adi paNa dhyAnarUpa che. pU. sUripurajara zrI haribhadrasUrijI mahArAje bhogavizikAmAM veganuM vAstavika svarUpa jaNAvatAM kahyuM che ke bALa vAro ne AtmAne mokSa sAthe joDI ApanAra eTale ke mekSa tarapha laI janAra sAmAnyataH sarva prakArane samyagU jJAnAdi. AcAra e "ga" che ane vizeSatayA caganA pAMca prakAra A pramANe che - (1) varNavega (2) sthAna(3) arthaga () AlaMbanaga (5) ane anAlaMbana ega prathama be varNane sthAnAga e kriyAtmaka che. arthAt karmaga che ane pachInA traNa vega e jJAnAtmaka eTale ke jJAnaga che. A pAMce gana adhikArI mukhyatayA deza ke sarvaviratidhara che. te sivAyanA apUnabaMdhaka ke samyagRSTi jIvone te yuga bIjarUpe hoya che. sthAnAdi caganI vyApakatA cityavaMdana Adi pratyeka dharma anuSThAne mAM je rIte sthAnAdi vegenuM vidhAna che te rIte tenuM ArAdhana karavAmAM Ave che, te ja te anuSThAna vidhipUrvaka thayuM gaNAya che. ane e rIte vidhipUrvaka ArAdhela anuSThAnanA phaLa rUpe sAdhakane jIvanamAM cittanI nirmalatA-prasannatAne anubhava avazya thAya che. 103 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jemake caityavaMdana" karatI veLAe sukhathI sUtrAnuM spaSTa ane zuddha uccAraNa karavu. kha'ne hAtha caigamudrAe 1 vyavasthita rAkhavA manathI sUtreAnu atha ciMtana karavu ane dRSTi prabhupratimA AdinA alakhanamAM upayukta karavI. A rIte sthAnAdi ceAganA prayAgapUrvaka ja sa anuSThAne karavAthI tenA dvArA jIvanamAM cittazAMti mAgni aneka mahAna lAbha prApta thavA sAthe vAstavika AtmavikA thAya che A sthAnAdi pAMce bhedo icchA, pravRtti, sthiratA ane siddhinA bhedathI 20 prakAranA che. jemake sthAna eTale ceAgamudrAdi pUrvaka caityavadana karavAnI 1. kAzAkAre baMne hAtha bhegA karI paraspara daze AMgaLIe pAvI ane hAthanI baMne kuNIone peTanA madhyabhAga upara sthApita karavI te yAgamudrA che. samAsa 104 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ balayapakSiya CT US jAne parala pa ka keTa karI == H at fe | - - - www che kAra ? siddhacakranA guNa ghaNAM kahetAM na Ave pAra vAMchita pUre du:kha hare, vaMdu vAra hajAra ema. bAbulAla prinTarI, ratanapeLa phatehabhAInI havelI, amadAvAda. in E ation International wwwjain bralya