Book Title: Bharatma Jain Dharmna Mahattvana Tirtho
Author(s): Manibhai G Shah
Publisher: Kusum Prakashan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/023266/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . na.. ja HEI * fh; *bhAratamAM mahatvanAM jainadharmanAM tIrthadhAmo lekhaka : maNibhAI gi. zAha Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pustakanA lekhaka, zrI maNibhAI giradharalAla zAha, vyavasAye vakIla hovA uparAMta rAjakIya ane sAmAjIka kAryakara che. vidyAvyAsaMgI ane sAhityano jIva hovAthI temanA jJAna ane anubhavanI abhivyakti rUpe, temaNe lakhelAM pustakomAM "bhAratamAM jaina dharmanAM mahattvanAM tIrthadhAmo" nAmaka A pustaka noMdhapAtra umero kare che. I.sa. 1916nI phebruArInI 29mI tArIkhe, kheDA jIllAnA ThAsarA tAlukAnA aMghADI gAme temano janma I.sa 1939mAM ela.ela.bI.nI parIkSAmAM uttIrNa thayA. pahelethI ja gAMdhIyuganI rASTravAdI vicArasaraNIthI raMgAelA ane gAMdhIjInI racanAtmaka pravRttiothI AkarSAyelA eTale I.sa. 1940mAM vardhA khAte kAkAsAheba kAlelakaranI nigehabAnI heThaLa cAlatI pravRttiomAM bhAga levA gayA. tyAre sevAgrAmamAM mahAtmAjInA sAnnidhyamAM rahevAno lhAvo paNa lIdho. I.sa. 1940nA jUna mahinAmAM kapaDavaNajamAM sthapAela keLavaNI maMDaLanA sthApaka maMtrI banyA. I.sa. 1992thI teoe A saMsthAnA pramukhapadanuM sukAna saMbhALyuM che. 1942nI hiMda choDonI laDatamAM pahelIvAra cha mahinA ane te pachI bIjI dasa mahinAnI maLIne kula soLa mahinAnI jelAtrA karI. vaccenA gALAmAM muMbaI prAMta rAjakIya kedI rAhata samitinA maMtrI tarIke yazasvI kAmagIrI bajAvI. I.sa. 1950 thI 1969 sudhI teo koMgresa kAryakara na hatA. bIjuM koI paNa rAjakIya pakSamAM joDAyA nhotA. bombe sITIjhansa lIga ane bIjI sAmAjIka saMsthAo sAthe saMkaLAelA hatA. I.sa. 1969mAM zrImatI IMdirA Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratamAM jaina dharmanAM mahattvanAM tIrthadhAmo lekhaka maNibhAI gi: zAha eNDavokeTa (suprima korTa) 216 mukhya vikretA kusuma prakAzana 61/e, nArAyaNanagara sosAyaTI, pAlaDI,amadAvAda 380 007 samAcAra saMcaya prakAzana Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BHARAT MA. JAIN DHARMA NA MAHATVA NA TIRTH DHAMO (TRAVELOGUE) (c) MANIBHAI G. SHAH prathama AvRti: 1993 prakAzana vyavasthA zaMkara ema.paMDyA gelaDA bhavana, "bI" bilDIMga, phaleTa-ka, rAIphala reInja, northa bombe skula roDa, ghATakopara, (pazcima) muMbaI 400086 phonaH 515 22 6. samAcAra saMcaya prakAzana mukhya vijetA kusuma prakAzana 1/e, nArAyaNanagara sosAyaTI, jayabhikhkhuM mArga, pAlaDI, amadAvAda 380 007 phonaH41 09 59 kamyuTara kampojha jyupiTara pablisITI bhavAnI cembarsa, bIje mALe, Azrama roDa, amadAvAda 380009 phona: 40 84 39 mukhapRSTha zaMkaralAla harilAla bhaTTa mudrA maheza mudraNAlaya 36, amRta InDasTrIyala esTeTa dUdhezvara, amadAvAda - 380004 phona : 38 72 24 kiMmata 5 rUpiyA Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa jemanAM sahavAsathI mane lakhavAnI preraNA maLI. sva. ramaNabhAI maNibhAI parIkha ane gaM.sva. kAMtAbahena ramaNabhAI parIkhane - maNibhAI gi. zAha Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Padmasagarsuri 26-3-93 . - hoza :bhAratIya 5854 - 44100 / mara sthAna hai | mAnasinaa + pitta) 5sa phosa ne bhI 4( ( 58 hai | jaina zasana HIyAli Pire liye sI (ri marava 5. vizeSa sthAna 25.8/ me mA 2 // 4 ki - logoM meM ) 2011 meM titara- maan| Gauri (lemeM yaha (eka mine| le ne tase paricaya ke sAtha- sAyA 4 ke itihAsa / ) (saMdara- saMsisa 5R. hiyAre, jo 58ne rasa 58 ritA / 58 stana 4 meM prati logoM meM mAra mAra bhI 5ie naik | harara se 46 stara yo) mne| aisA mAnA / 4c gern jana- HIT + 5 199/bhAvanA 5 rane mAlA meM 581 me 2) 3 manA hai| pAri Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra (kobA) amadAvAdanA preraka AcArya pravara zrI padmasAgara sUrIzvarajI mahArAja Page #8 -------------------------------------------------------------------------- Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa vIkAra je mitro ane sAthIdAro, A pustaka pragaTa karavAmAM mane sahAyabhUta thayA che ane je yogadAna ApyuM che temano RNa svIkAra karavAnI ane AbhAra mAnavAnI taka lau chuM. mArA mitra ane snehI samAcAra saMcayavALA zaMkara paMDyAe mane A pustaka pragaTa karavA mATe mArgadarzana ApyuM ane tenA prakAzananI badhI vyavasthA saMbhALIne sahakAra Apyo che te mATe huM temano atyaMta traNI ane AbhArI chuM. kusuma prakAzananA mAlika ane navacetana mAsikanA taMtrI mukuMdabhAI pI. zAhe A pustakanI vitaraNa ane vecANa vyavasthAnI javAbadArI . saMbhALIne mAro boja haLavo karyo che te badala huM temano AbhArI chuM.' jyupiTara pablisITIvALA bhAI jIgarabhAI zAhe, A pustakanuM kamyuTara kampojha karI ApyuM. maheza mudraNAlayavALA rasikabhAI tathA jagadIzabhAIe suMdara chApakAma karI ApyuM te badala huM temano AbhAra mAnuM chuM. A pustakanuM raMgIna mukhapRSTha ane nakazo muMbaInA khyAtanAma citrakAra ane jainadharmInA seMkaDo graMthonA suzobhanakAra, zaMkaralAla harilAla bhaTTa taiyAra karI ApyA che te badala temano ane A pustakamAM Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chApavAmAM AvelI tasavIronI pojhITIva banAvI ApavA mATe bhAI mohanasenano AbhArI chuM. kobA jaina saMzodhana saMsthAnA preraka munivara AcAryazrI padmasAgarasUrijIe "do zabda' lakhIne A pustakane temanA ArzIvacanathI navAjyuM che temane huM vaMdana karuM chuM. | gujarAtanA bhAratakhyAta labdhapratiSTha sAhityakAra ane jaina dharmanA marmajJa padmazrI gulAbadAsa brokare A pustakano upodyAta lakhI ApavAnI mArI vinaMtI svIkArI ane te lakhI Apyo te badala huM temano kRtajJatApUrvaka aMtaHkaraNathI AbhAra mAnuM chuM. atyAra sudhI pragaTa thayelA mArAM badhAM ja pustakonI hastapratathI mAMDIne, tenA prakAzana kAryanI pUrNAhuti sudhI mane hamezAM sAtha-sahakAra ApanAra, mArAM patnI DaoN. sulocanAbahena zAhanAM bahumUlya yogadAnanA ullekha vinA A RNa svIkAra adhUro lAge eTale temanI jahemata ane mahenatanI UMDI kadara ane noMdha sAthe viramuM chuM. mArI - maNibhAI gi. zAha Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . . -- ' tIrthayAtrA (upodyAta) bhAratabharamAM tIrthono mahimA bahu - 1 moTo che. te mahimA dareke dharmane AvarI le che. bhAratano manuSya game te mArA dharma pALato hoya, paNa tIrthasthAnonA mahAbhyathI te pUrepUro saMlagna hoya ja. alabatta, pote je dharmanA saMpradAyamAM mAnato hoya te dharmanA tIrthasthAnonA rIta ; ; mahAbhyathI e vimukha ke aNajANa hoya evo bhAratIya bhAgye ja maLe. e - mahimA parApUrvathI cAlyo Ave che. eTale to enuM baLa batAvatA ApaNe tyAM kahevAyuM che keH anya kSetre kRtaM pApam dharmakSetre vinazyati ! (anya kSetramAM je kaMI pApa karyuM hoya te dharmakSetramAM nAza pAme che) tethI to aneka tIrthasthAno che. che. bhAratamAM dharmadharmanA evAM tIrthasthAnomAM bhAratanA mUrtipUjaka jaina dharmIonAM tIrthasthAno jarIe ochAM nathI. vaLI temAMnAM ghaNAMkharAM derAsaro kalA kArIgarI zilparacanA ane anya samRddhithI bharacaka bharyA e badhAMye tIrthasthAno to nahIM. paNa temAMnAM mahattvanAM ekavIsa tIrthone AvarI letAM "jaina dharmanAM mahattvanAM tIrthadhAmo" nAmano eka graMtha, tIrthasthaLonA pravAsI hovA uparAMta, jaina dharmamAM, jainatIrthomAM ane 2 temanA itihAsa ane temane lagatI kathAvArtAonA abhyAsamAM UMDo rasa lenAra zrI maNibhAI gi. zAhe lakhyo che, te mArI draSTie dharmasthAnomAM rasa lenAra ane yAtrAnuM mahAtma jANanAra jainadharmIo mATe to atyaMta Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upayogI banI raheze ja, paNa AvAM sthaLonA itihAsa, sthAna ane mahattvamAM rasa dharAvatA anya nAgariko mATe paNa te ochA mahattvano nahi bane. maNibhAI gi. zAha - ema.jI.zAha ne nAme jANItA che - suprIma korTa eDavokeTa che ane ApaNA sAmAjika jIvanamAM rasa lenAra bhAvanAbharyA sajjana che. uparAMta teo athAga pravAsI che. teo, pote ja A graMthanA prAstAvikamAM jaNAve che tema teo bhAratamAM kAzmIrathI kanyAkumArI ane dvArakAthI guhATI sudhI bhramaNa karIne ApaNA bhArata dezanI cAre dizAomAM ghUmI vaLyA che. emanAM e bhramaNa daramiyAna teoe jANavAM jevAM ghaNAM badhAM aitihAsika sthaLo ane kalAtmaka sthApatyo ane temAM verAyelI zilpakRtio nihALI che. e bhramaNo daramiyAna, svAbhAvika abhyAsavRttine aMge te te sthaLonA itihAsa, kathAo ane kalAkRtio vize paNa temaNe sArI jANakArI meLavI che. A graMthamAM AvelAM jaina dharmanAM mahattvanAM je tIrtho vize temaNe lakhyuM che temAM temanI e badhIye zaktino viniyoga thaelo vAcaka joI zakaze. A graMtha to mAtra pAzerAmAM pahelI pUNI jevo ja che. A pachI teo potAnI pAse paDelI vipula sAmagrIno anya lakhANo prasiddha karIne yogya upayoga karavAnA ja che, paNa A graMthamAM paNa jainadharmIo ane jaina tIrthasthaLomAM rasa lenArA anyo mATe je sAmagrI jevI rIte pIrasI che tenuM mUlya ochuM nathI. jainomAM zatruMjaya tIrthano ghaNo moTo mahimA che. to te vize temaNe savizeSa laMbANathI, lakhANa karyuM che. tethI tyAM javA icchanArA koi paNa manuSyane te sthAnano pUrepUro khyAla to Ave ja, paNa sAthe sAthe tenI mahattA paNa samajAya. maNibhAI zAhanI lekhanazailI sAdIsIdhI, koi paNa jAtanA ADaMbara ke sAhityika dekhAvanA vaLagaNa vinAnI che. temane pUrepUro khyAla che ke teo mAhitI Ape che. alabatta te, kathAo sAthe joDAelI rasapUrNa kharI ja, paNa chatAMye mAhitI ja eTale vAcakane e sthaLa vize jarUrI sAmagrI Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLI rahe ane tenAmAM sthaLo vize kutUhala jAge tevI lekhanazailI temaNe apanAvI che. huM mAnuM chuM ke A prakAranA lakhANa mATe temaNe upayogamAM lIdhela bhASA ane zailI pUrepUrA kAryavAhaka banI rahe che kemake e bhASA ane e zailI sAdAsIdhAM hovA chatAM rasabharyA banyAM che. emane evA rasa bharyA, banAvI devAmAM lekhakanuM lekhana uparanuM prabhutva dekhAI Ave che ane ethI emane hAthamAM lIdheluM kArya siddha thAya che. A jAtanA mAhitIpUrNa graMthonuM mahattva ochuM nathI. ethI mahattvanI mAhitI meLavavA vizenI vAcakanI tarasa to chIpe ja che, paNa sAthe sAthe abhyAsI lekhakanI UMDI ane marmagrAhI draSTino paNa tene lAbha maLe che. ApaNe IcchIe ke zrI maNibhAI zAhano A graMtha yogya saphaLatA prApta kare ane A pachI paNa temano abhyAsa ane nirIkSaNa parIkSaNano vAcaka janatAne lAbha ApatA temanA aneka graMtho ApaNane maLI rahe. vilepArle (pazcima) tA. 8-4-1993 gulAbadAsa brokara Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lodhIkaLat Oii pustIko. 1. soviyeTa haoNspiTalanI mArI DAyarI ane bIjA lekho / 2. 1942nI laDatanA saMsmaraNo 3. vakIlAtanA mArA anubhavo maulAnA abula kalAma AjhAda bhAratanI svAtaMtrya prApti" nAmaka pustakamAM saradAra vallabhabhAI paTela viSe karelAM visaMgata ane vivAdAspada AkSeponuM khaMDana. Rebuttal to the allegations against Sardar Vallabhbhai Patel in Maulana Abul Kalam Azad's Book "India Wins Freedom" 6. Peace is Possible Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratamAM jainadharmanAM mahattvanAM tIrthadhAmo anukramaNikA (1) AcArya zrI padmasAgarasUrijInuM che. ' AzIrvacana "do zabda' (2) bhAratakhyAta gujarAtanA mUrdhanya sAhityakAra ke padmazrI gulAbadAsa brokaranI prastAvanA (3). RNa svIkAra (4) prAstAvika gujarAta (5) zrI zatruMjya siddhigiri tIrtha (6) zrI giranAra tIrtha (7) zrI zaMkhezvara tIrtha (8) zrI tAraMgA tIrtha (9) zrI mahuDI madhupurI tIrtha (10) jaina maMdironuM nagara pATaNa rAjasthAna (11) zrI Abu (delavADA) tIrtha (12) zrI rANakapura tIrtha (13) zrI kesariyAjI tIrtha 33 45 49 53 S7 81 91 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) jesalamera - jainonuM chelluM tIrthadhAma karNATaka (15) zrI zravaNabelagolA (gomaTezvara) tIrtha bihAra (16) bihAra (17) zrI paTaNA (pATaliputra) tIrtha (18) zrI sameta zikhara tIrtha (19) zrI pAvApurI tIrtha (20) zrI rAjagRhI (rAjagiri) tIrtha (21) zrI vaizAlI tIrtha (22) zrI caMpApurI tIrtha (23) zrI kuMDalapura tIrtha (24) zrI guNAyAjI tIrtha (25) zrI kSatriyakuMDa tIrtha 104 108 119 122 125 132 139 152 159 162 164 165 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAstAvika bhAratamAM meM kAzmIrathI kanyAkumArI ane dvArakAthI guhATI sudhI bhramaNa karyuM che. ghaNAM badhAM jANavA jevAM aitihAsika sthaLo ane kalAtmaka sthApatyo ane temAM verAyelI zilpakRtio nihALI che. jyAre jyAre koI sthaLo jovA jato tyAre tenuM bArIkAIthI avalokana karI tenA itihAsa vize, tenI saMskRti ane kalA vize noMdha karato. koI koI sthaLe pustako, pustikAo ane phoTAo maLatA te paNa leto. Ama meM kareluM avalokana, tenA upara karelI noMdha, te vize maLelA sAhitya ane phoTAonA AdhAre meM lagabhaga sATheka(0) lekho lakhyA che. hajI bIja eTalA lekho lakhavAnI umeda yAne khvAhiza che. A lekhomAM keTalAka lekho jainonAM ghaNAM jANItAM ane mahattvanAM tIrthasthAno vize lakhelA che, eTale hAla pUratA jainonA tIrthasthAno vize lakhelA lekhone AvarI letuM A pustaka prakAzita karyuM che. jainonAM ati mahattvanAM ane jANItAM tIrthomAM zrI zatruMjyanI yAtrAne jaino vadhu mahattva Ape che. zrI zatruMjya tIrtha upara ghaNI kathAo, stavano. caityavaMdano, sajajhAyo ane thoyo lakhAI che. kaMI TUMkA lekho paNa che. te badhAmAM zrI zatruMjya tIrtha, tenuM varNana ane tenA mahimAnuM yazogAna maLI Ave che. bhAgye ja bIjA koI tIrtha mATe ATaluM badhuM lakhANa haze. Ama chatAM zrI zatruMjya tIrtha upara to be graMtho maLI Ave che. eka graMthanuM nAma che. "zrI zatruMjya mahAbhya' ane bIjA graMthanuM nAma che: "zrI zatruMjya kalpa" zrI zatruMjya kalpa'nI racanA vikrama saMvata 1518 eTale AjathI lagabhaga 531 varSa pahelAM karavAmAM AvI hatI. "zrI zatruMjya kalpamAM ogaNacAlIsa (39)mULa gAthAo che, paNa teno saMskRta TIkAvALo je graMtha che temAM cauda hajAra cArasone covIsa (14424) gAthAo che. A Akho graMtha padyamAM che. tenuM, hAlamAM gujarAtI bhASAmAM bhASAMtara karavAmAM AvyuM che. A graMthamAM moTe bhAge sAdI sIdhI varNana vagaranI nAnI nAnI ekasone dasa (110) kathAo che. jyAre "zrI zatruMjya pRhAbhya'nA graMthamAM tenA kartA zrI dhanezvarasUri mahArAje, zrI zatruMjyanA mahimAnI kathAonuM varNana khUba ja vistArapUrvaka kareluM che. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A sivAya zrI zatruMjya tIrthono samagrapaNe khyAla ApatI koI pustikA ke lekha mArI jANamAM nathI. eTale A lekhomAM zrI zatruMjya tIrtha uparano lekha saheja vistArathI lakhyo che. AzA rAkhuM chuM ke yAtrALuone ane khAsa karIne jaina yAtrALuone zrI zatruMjya tIrthano, tenA TUMkA ItihAsano, tenA upara AvelAM maMdiro, pratimAo, derIo ane anya sthaLono A pustakamAM lakhela lekha dvArA ThIka ThIka khyAla Avaze ane temane yAtrA karavAmAM thoDuM mArgadarzana maLaze. A sAthe giranAra parvata, jene jaino zrI zatruMjyanI pAMcamI TUMka mAne che tenA upara, temaja gujarAta rAjyamAM Avela zrI zaMkhezvara, zrI tAraMgA zrI mahuDI ane bihAra prAMtamAM AvelAM zrI sametazikhara, zrI pAvApurI, pATaNa, rAjagRhI, zrI vaizAlI, paTaNA, caMpApurI, kAkanI, guNAyAjI ane kuMDalapura, upara rAjasthAna rAjyamAM Avela zrI kesariyAjI, Abu, rANakapura ane jesalamera ane karNATakamAM Avela bAhubalIjI yAne gomaTezvara upara lekho lakhyA che. A sivAya jainonA bIjA dhaNAM mahattvanAM tIrthadhAmo che. AkhA bhArata varSamAM jANItA jaina tIrthadhAmonI saMkhyA lagabhaga basothI savA baso sudhInI gaNAvI zakAya, jemAM pUjita mUrtio che. A sivAya bIjA seMkaDo sthaLoe jaina maMdiro che, temAM koI koI sthaLoe apUjita mUrtio che, koi koi sthaLe guphAomAM ane parvatanI khINomAM paNa apUjita mUrtio che, A badhA maMdiro vize paNa lekho lakhavAnI umeda che. FO AzA rAkhuM chuM ke A pustakamAM lakhela lekho dvArA jainone yAtrA ka2vAmAM thoDuM mArgadarzana maLaze. mArI AzA keTale aMze sAcI che te to vAcaka varga ja kahI zake. 11-11-92 maNibhAI gi. zAha Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAta bhuja nabhanagara junAgaDha zaMkhezvara pAlaNapura pATaNa) daisA'. mahuDI namadAvAda. bhAvanagara amarelI pAlItANA tAraMgA kheDA vAsa bharUca suta godharA 1. 7 zrI zatruMjya tIrtha (siddhi giri) 2. 7 zrI giranAra tIrtha 3. 7 zrI zaMkhezvara tIrtha 4. 7 zrI tAraMgA tIrtha 5. 0 zrI mahuDI tIrtha (madhupurI) 6. 7 zrI pATaNa-jaina maMdironuM nagara Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya : sidhdhigiri tIrtha tIrtharAja zatruMjayanI mukhya TUMka tathA motIzA zeThanI TUMka paranA jinAlayo A 11 ja Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI giranAra tIrtha 190 x 103 phuTa lAMbA ane pahoLA vizALa cokanI madhyamAM bAMdhavAmAM AveluM zvetAMbara jaina maMdira. giranAra paranA sauthI kalAtmaka ane zreSTha zilpanA kotarakAmavALAM maMdiro vastupALa-tejapALe baMdhAvelA che. temAMnA eka maMdiranuM zikhara H vastupALa vihAra. vAra jo ke te ja sama Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zaMkhezvara tIrtha vizALa koTanA madhya bhAgamAM Avela zikharabaMdha bAvana jinAlaya maMdiranuM manamohaka drazya. zaMkhezvara gAmanI bahAra ArasapahANathI banAveluM Agama maMdira paNa ghaNuM bhavya ane vizALa che. 62 46 jAhera Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tAraMgA tIrtha gurjara nareza zrI kumArapALe UMcA pahADa pa2 baMdhAveluM traNa mALavALuM A maMdira 125 phuTa UMcuM che. 23 phUTa lAMbA ane pahoLA cokanA madhya bhAgamAM AveluM A maMdira 150 phuTa lAMbu ane 100 phuTa pahoLuM che. Cai Zuan Yao Yao Su Cai zikhara samRdhdha ajItanAtha prasAdanuM drazya Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahuDI H madhapurI tIthI prakTa prabhAvaka jaina zAsana rakSaka, bAvanavIro paikInA trIsamA vIra zrI ghaMTAkarNa mahAvIra devanI dhanurdhArI pratimA. ahIM yAtrALuo ghaMTAkarNa mahAvIrane sukhaDI dhare che. A sukhaDI tyAMja khAvAnI hoya che. sukhaDI bahAra laI javI tene azubha gaNavAmAM Ave che. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI 5'cAsarA daherAsaranu pravezadvAra-pATaNa, pATaNa : jaina maMdiranuM nagara aNahila bharavADanuM jenI sAthe nAma joDIne aNahilapura pATaNane gujarAtanuM pATanagara banAvIne gurUnuM gorava karanAra vanarAja cAvaDAnI pratimA. 4 4 4 4 43 * * * cA gu. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI cArUpa tIthI gujarAtanA mahAmaMtrI vastupALe baMdhAvelA bhavya ane kalAtmaka maMdiro paikInuM eka vizALa ane AkarSaka zrI cArUpa tIrtha maMdiranuM manamohaka ddazya. bIjI bAkI che zrI cArUpa tIrtha-jInAlaca Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya yAne siddhagiri tIrtha | zrI zatruMjaya e jainonuM moTAmAM moTuM yAtrA sthaLa yAne tIrthadhAma che. te saurASTramAM pAlitANA nagaranI najadIka, pavitra zatruMjaya nadInA kinAre, zatruMjaya parvata upara AveluM che. A tIrthayAtrAno ghaNo bhavya ane romAMcaka itihAsa che. A tIrthadhAma jainonuM hovA chatAM, dareka komanA loko mATe te khulluM che. ane anya komanI vyaktio yAtrA karavA paNa Ave che. A tIrtha ghaNuM purANuM che. atItanA itihAsathI bhareluM che. prAgaaitihAsika kALamAM paNa A tIrthadhAma hatuM tevI mAnyatA che. jaina dharmIonI mAnyatA pramANe, jainonA prathama tIrthakara ane hiMduonA AdipuruSa, bhagavAna Adizvare ahIM gheTI pAganA rastethI pUrva navvANu vAra yAtrAo karI hatI. ane bhagavAna AdizvaranA prathama gaNadhara puMDarika svAmI, ahIMthI mokSe sidhAvyA hatA. koI muni mahArAje A yAtrAdhAmanA zAzvatapaNA vize lakhyuM che ke, - "prAya e giri zAvato raheze kAla anaMta' A tIrthanA ekavIsa, ekaso ATha ane koI pustakomAM eka hajAra ATha nAmo hovAno ullekha sUcave che ke tIrtha ghaNuM purANuM haze. vaLI jainonI mAnyatA pramANe, A tIrthamAMthI vartamAna covIsImAM, puMDarikasvAmI vagere sahita, asaMkhyAtA jIvo mokSe gayA che. ane AvatI covIsInA covIsa tIrthaMkaro, asaMkhyAtA jIvo sAthe, ahIMthI moze javAnA che. A ane AvAM bIjAM ghaNAM kAraNo jaina zAstromAM ApyAM che je nirdeza kare che ke, prAgaaitihAsika kALamAM paNa A tIrthasthAna haze. pAlitANAnuM asala nAma pAdaliptapura hatuM. AcAryazrI pAdaliptasUrinA nAma parathI, temanI pAsethI maMtra ane taMtranI vidyA S SS Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zIkhelA mahAna siddhayogI ziSya nAgArjuna, gurunI smRtimAM A nagaranI sthApanA karI tenuM nAma pAdaliptapura pADyuM hatuM. kALakrame teno apabhraMza thatAM tenuM nAma pAlitANA paDyuM. pAlitANA gAmathI lagabhaga cha kilomITaranA aMtare zatruMjaya parvata Avelo che. pAlitANAthI zatruMjaya javA mATe pAko rasto bAMdhavAmAM Avyo che. parvatanI UMcAI lagabhaga pAMcaso paMcANuM (pa95) mITaranI che. zatruMjaya nadI, parvatanI dakSiNa dizAe AvelI che. tene kAraNe, AbohavA AlhAdaka che ane drazya manohara lAge che. Aje to zatruMjaya nadI upara baMdha bAMdhavAmAM Avyo che. zatruMjaya parvata upara jainonA seMkaDo maMdiro AvelAM che. jainonA prathama tIrthaMkara bhagavAna AdinAthanA prathama gaNadhara puMDarika svAmI, caitrI puname ahIMthI mokSe sidhAvyA hatA. eTale pahelAnA samayamAM zatruMjaya parvatano puMDarikagiri tarIke paNa ullekha karavAmAM Avato hato. zrI zatruMjayagirinI pAgo athata rastAo zrI zatruMjayagiri upara caDavAnA rastAono pAga-pAja-pAyagA vagere zabdothI ullekha karavAmAM Ave che. zatruMjayagiri upara caDavAnA mukhya cAra pAgo yA rastAo che. pahelI pAgane pAlitANAnI pAga kahe che. te uttara dizAnI pAga che. tyAMthI zrI zatruMjaya tIrthanI taLeTImAM javAno rasto che. tenuM nAma talATI roDa che, arthAta taLeTI roDa che. te rasto, pulathI zarU thaIne taLeTInAM pagathiyAM sudhI jAya che. ahIMthI upara caDavA mATenAM pagathiyAMnI zarUAta thAya che. ahIM bhaktajano "bolo Adizvara bhagavAnanI je" bolIne, yAtrAnI zarUAta kare che. AthI A sthaLano "jaya talATI' tarIke paNa ullekha karavAmAM Ave che. eka jamAnAmAM A rasto "mana mohana pAga' tarIke jANIto hato. bIjI pAgane zrI zatruMjaya nadInI pAga kahevAmAM Ave che. pAlitANAthI hastagirinA raste lagabhaga cAra mAIlanA aMtare zrI zatruMjaya Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nadI Ave che. tyAMthI zrI zatruMjayagiri upara caDavAno rasto che.A pAga,pUrva dizAe Avela hoIne tene pUrva dizAnI pAga paNa kahevAmAM Ave che. trIjI pAgane rohIzALAnI mAga kahevAmAM Ave che. ahIM rohIzALA gAma taraphathI zrI zatruMjayagiri upara caDavAno rasto che. rohIzALA gAma pAse eka bIjuM gAma che. jyAM zrI Adizvara bhagavAnanAM pagalAM che. A mArgethI jatA yAtrALuo, prathama A pagalAMnA darzana karIne zrI zatruMjaya parvata upara caDavAnI zarUAta kare che. A pAga dakSiNa dizAe AvelI hoI, tene dakSiNa dizAnI pAga paNa kahe che. cothI pAga te "gheTInI pAga'nA nAme oLakhAya che. ahIM gheTI nAmanuM gAma najIka hovAthI teno dheTInI pAga tarIke ullekha karavAmAM Ave che. ahIM Atapara yAne Adipura - Adapura gAma AveluM che. zrI zatruMjayagiri upara A gAmathI caDavAno rasto che. ahIM AtapuramAM eka suMdara - dharmazALA, bhAthAkhAtuM, maMdira vagere che. hAlamAM eka navuM maMdira paNa banI rahyuM che. A rasto pazcima dizAe Avelo hoI, tene pazcima dizAnI pAga kahevAmAM Ave che. jainonA graMtho pramANe, Adizvara bhagavAne A rastethI pUrva navvANu yAtrAo karI hatI. Ane kAraNe, Aje jainomAM zatruMjaya upara navvANu yAtrAo karavAnuM ghaNuM mahattva che. ema mAnavAmAM Ave che ke A sivAya zrI zatruMjaya upara caDavAnA bIjA rastAo hatA. paNa hAla te astittvamAM nathI. Ama chatAM, hajI paNa eka rasto gheTInI pAga ane rohIzALAnI pAga vacce Avelo che. e bAju rahenArA Aje paNa zrI zatruMjaya upara javA mATe e rastAno upayoga kare che. A rasto thoDo TUMko paNa che. pAlitANA zaherathI zatruMjaya parvatanI taLeTI sudhI vacamAM aneka jaina maMdiro che. eka Agama maMdira paNa che. moTe bhAge yAtrALuo, yAtrAnI zarUAta A pAgathI taLeTImAM prasthApita pAdukAonI AgaLa caityavaMdana karIne kare che. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatruMjaya pahADa upara caDavA mATe, pahoLAM pagathiyAM bAMdhavAmAM AvyAM che. caDAvamAM vacce yAtrALuo mATe vizrAma sthAno ane parabo che. vacamAM sAmAnya sthitinA zrAvakoe tIrthaMkaranI pAdukAo yojI, tenA upa2 derIo banAvI che. pahADanuM caDhANa lagabhaga cAra kilo mITaranuM che. moTe bhAge yAtrALuo page cAlIne ja upara caDe che. paNa je yAtrALuo na caDI zake tevA hoya temane mATe, DoLInI vyavasthA rAkhavAmAM AvI che. DoLInA bhAva paNa nakkI karavAmAM AvelA che. temAM Rtu pramANe pheraphAra thatA hoya che. pahADa upara yAtrALuone divasa daramyAna ArAma karavA mATe, eka gesTa hAusa bAMdhavAmAM AvyuM che. pahADa anokhA prAkRtika saundaryathI sabhara che. ahIM kArtikI pUrNimA, caitrI pUrNimA, phAgaNa suda terasa ane vaizAkha suda trIjanA divasoe, moTA meLA bharAya che. tyAre hajAronI saMkhyAmAM yAtrALuo Ave che. zatruMjayagirino siddhagiri tarIke paNa ullekha karavAmAM Ave che. kAraNa ke jainadharmanI mAnyatA pramANe zatruMjayaparvata parathI aneka AtmAo mokSe sidhAvyA che. vaLI ahIM jaina maMdironI eka moTI hAramALA che. agara kaho ke zatruMjaya parvata jaina maMdirothI chavAI gayo che. Aje lagabhaga navaso jeTalAM maMdiro to hayAta che. moTA bhAganAM maMdiro to Arasa pahANanA pattharothI banAvelAM che. hareka zraddhAvAna jainanI eka evI abhilASA hoya che ke jIvanamAM ekavAra siddhagiri parvata upara, maMdi2 athavA nAnakaDI derI baMdhAvuM. eTale Aje paNa zatruMjayagiri para maMdironuM bAMdhakAma cAlu ja che. ema mAnavAmAM Ave che ke, zatruMjayagiri upara bAMdhavAmAM AveluM prathama maMdira, kASTanuM hatuM, paNa zrI hemacaMdrAcAryanA ziSya rAjA kumArapALa ane temanA amAtya udayane, maMdira kASTanuM hovAthI, tene AganA bhayathI bacAvavA mATe pattharanuM banAvavAno Adeza Apyo. A Adezane 4 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusarIne, udayana maMtrInA putra vAbhaTTe kASTanA maMdiranuM, pattharanA maMdiramAM rUpAMtara karyuM. zatruMjayagiri upara maMdiro bAMdhavAmAM ghaNA mahAna AcAryo, rAjA-mahArAjAo, amAtyo, jainadharmanA zreSThIo ane sAmAnya dharmIono ghaNo moTo phALo che. temAM AcArya zrI hemacaMdrAcArya, mahArAjA siddharAja ane kumArapALa, amAtyoH udayana, vimalazA, vastupALa, tejapALa ane zreSThIoH jagaDuzAha, karamazAha, savA somajI, motIzA vagerenAM nAmo gaNAvI zakAya. yAtrALuo taLeTI arthAt jene jayatalATI kahe che, tyAMthI yAtrAno AraMbha kare che. jayatalATIthI AgaLa caDhatAM DAbA hAthe bAbunA derAsara jatAM agAu, eka saMpUrNa ArasamAM banAveluM devavimAna jevuM suMdara jaina maMdira Ave che. te khomAnA derAsara tarIke jANItuM che. tyAMthI AgaLa jatAM kalakattAnA bAbuoe baMdhAveluM, dhanavasahI bAbunuM derAsara Ave che. A maMdira kalakattAnA bAbuo ane dhanapatasiMhe baMdhAveluM hoIne, teno dhanavasahI bAbunuM derAsara nAmathI ullekha karavAmAM Ave che. bAbunA maMdiranI sAme 108 pracalita tIrthanA maMdironA bhagavAnanI mUrtio ane ArasanA paTamAM leminezana karAveluM maMdira Ave che. tenA traNa nAma che. (1) samavasaraNa maMdira (2) tIrthadarzana maMdira ane (3) pArzvanAtha maMdira. maMdiramAM samavasaraNanI racanAo hovAthI samavasaraNa maMdira kahevAya che. tIrthonAM darzana karatA hoIe tevuM AbehUba banAvyuM che, eTale tIrthadarzana maMdira kahevAya che. ane maMdiramAM bhoMyataLiye pArzvanAthanI 108 mUrtio prasthApita karavAmAM AvI che. eTale 108 pArzvanAtha maMdira kahevAya che. A pachI upara caDatAM bharatarAjAnAM pagalAMnI derI, IcchAkuMDa, kumArapALa rAjAe baMdhAvela kumArakuMDa vagere Ave che ane ethI AgaLa jatAM hiMgaLAjano haDo Ave che. ahIM caDANa saheja kaparUM che. A haDo aMbAmAtAno che. aMbikAdevI hiMgaLAjanI mUrtisvarUpa che. tenI eka daMtakathA che ke hiMgula nAmano rAkSasa siMdhu nadI taraphathI - - - Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jatAM ane AvatAM yAtrALuone trAsa Apato hato. AthI eka saMta puruSe tapa ane dhyAna dvArA aMbikAdevIne hAjarAhajUra thavA vinaMtI karI ane jaNAvyuM ke hiMgula rAkSasa yAtrALuone herAna kare che. tethI tene dUra karavo joie. aMbikA devIe rAkSasa sAthe yuddha karIne teno parAbhava karyo. rAkSasa mRtaHprAya dazAmAM AvI gayo ane devInA page paDIne prArthanA karI ke havethI te koine paNa kanaDagata nahi kare, paNa zrI zatruMjaya tIrtha kSetramAM tenI sthApanA thAya tevuM devIe kaMI karavuM joie. devIe tenI mAgaNI mAnya rAkhI tethI A jagAno hiMgaLAja nAmathI ullekha karavo tema jaNAvyuM. tyArathI A sthaLa hiMgaLAjanA haDA tarIke oLakhAya che. ema kahevAya che ke A banAva to karAMcI najIkanA DuMgaromAM banyo hato, paNa saurASTranA loko aMbikAdevIne adhiSThAtrI devI mAne che. tethI ahIM siddhAcaLanI TekarI upara temane sthApita karyAM ane te sthAnane hiMgaLAjanA haDAnuM nAma ApyuM. AthI AgaLa jatAM padmAvatI devInI TUMka Ave che. enI pratiSThA karAvanAra sAdhu zrI pUjI yAne gorajI hatA. eTale ene zrI pUjInI TUMka paNa kahevAmAM Ave che. ahIMthI AgaLa jatAM, be rastA Ave che. eka rasto navaTuMka tarapha jAya che ane bIjo rasto dAdAnI TUka tarapha jAya che. jaina zAstro A tIrthane zAzvata mAne che. vaLI tenuM prAgaaitihAsika samayamAM paNa astitva hatuM tema mAne che, chatAM teno ItihAsa to agiyAramI sadIthI maLe che. prathama maMdira agiyAramI sadImAM bAMdhavAmAM AvyuM hatuM. ane tyArathI maMdironA nirmANanuM kAma zarU thayuM. Aje to seMkaDo maMdiro che ane tenA tIrthAdhipati bhagavAna AdinAthanA mukhya maMdira uparAMta nIce mujaba nava TUkA yAne Toco upara paNa vividha maMdiro AvelAM che. zeTha narasI kezavajInI TUka : tenA para zeTha narasI kezavajI dvArA maMdira bAMdhavAmAM AvyuM hatuM. tenI pratiSThA vikrama saMvata Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1921mAM karavAmAM AvI hatI. temAM mULa nAyaka jainonA cothA tIrthaMkara zrI abhinaMdana bhagavAna che. A maMdiranA uparanA bhAgamAM yakSa yakSiNIonI suMdara mUrtio che. maMdira be mALanuM che. temAM lagabhaga pacAsa pratimAo che. A TUka upara saMprati rAjA, RSabhadevanA mAtA marUdevI, padmaprabhu ane velabAInAM maMdiro che. velabAInuM maMdira caumukhI che. temAM 64 pratimAo che. A Traka ane caumukhajInI TUkane joDatI racanAne kharataravasahI kahe che. bIjI TUka zrI caumukhajInI TUka tarIke oLakhAya che. zatruMjayagiri upara A UMcAmAM UMcI TUka che. A TrakanA be vibhAgo che. bahAranA vibhAgane kharataravasahI kahe che ane aMdaranA vibhAgane caumukhajInI athavA savA-somanI TUka kahe che. lagabhaga paccIsa mAIlanI dUrIthI enA zikharanuM darzana thAya che. zikhara sattANuM phUTa UMcuM che. ahIM vikrama saMvata 1657mAM zreSThIo savacaMda ane somacade jainonA prathama tIrthaMkara bhagavAna AdinAthanuM maMdira baMdhAvyuM hatuM. tenI pAchaLa te vakhate aDatAlIsa lAkha rUpiyAno kharca thayo hato. A maMdira saDasaTha phUTa lAMbu ane sattAvana phUTa pahoLuM che. garbhagRhamAM be phUTa UMcA ane bAra phUTa lAMbA pahoLA sapheda ArasanA siMhAsana upara, dasa phUTa UMcI padmAsanastha bhagavAna AdinAthanI zvetavarNa cAra mUrtio che. maMdiranI pharasa lIlA, bhUrA, zveta ArasanA TUkaDAothI jaDelI che. mUrtinAM cAra dizAmAM cAra mukha che. ane AthI te caumukhajInI TUka kahevAya che. siMhAsana kalAtmaka ane AkarSaka che. maMdiranA raMgamaMDapamAM bAra staMbho upara covIsa devIonAM suMdara manohara citro che. maMdiranuM sthApatya kalAtmaka che. maMdira savAre sAta vAge UghaDe che. ane rAte sAta vAge baMdha thAya che. Ama to, ahIM badhAM ja maMdiro savAranA sAtathI sAMjanA sAta sudhIja khullAM rahe che. saMdhyATANe zatruMjaya uparathI pUjArIo paNa UtarI jAya che. jUja vyaktio ja rAtanA upara rahe che ane jainonI mAnyatA pramANe rAtanA ahIM phakta devono ja vAsa rahe che. mUrtinAM aMgo suvarNathI maDhelAM ane ratnothI jaDelAM che. e Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savA-somanI zreSThIonI udAratA ane bhaktino khyAla Ape che. A maMdiramAM bAra staMbho para ghUmaTanI racanA karavAmAM AvI che. zatruMjaya para A sauthI moTAmAM moTuM maMdira che. caumukhajInA maMdiranA bahAranA bhAgamAM cAra maMdirono samUha che. A maMdiro kharataravasahI tarIke oLakhAya che. A savA-somanI TUkano eka dilacazpa kisso che. jaina zreSThIonI udAratAnI parAkASTAno itihAsa che. vaMthalI yAne vaNasthalI gAmamAM, eka ati pratiSThita ane zubha niSThAvALA savacaMda nAme vepArI zeTha hatA. gAmanA loko temanI milkata, zeThane tyAM anAmata rAkhatA agara gIro mUkatA ane jyAre jarUra paDe tyAre pAchI laI jatA. eka divasa zeThanI IrSA karanAra eka IrSAkhora vepArIe eka girAsadAranA kAna bhaMbherIne kahyuM ke savacaMda zeTha khoTamAM che ane tamArI milkata have tamane pAchI maLaze nahi. girAsadAre AvIne zeTha pAse potAnI mUDI pAchI mAMgI. zeThanI peDhImAM tyAre eTalI rokaDa rakama na hatI, kAraNa ke temanAM vahANo haju mAla laIne pAchAM AvyAM na hatAM. ugharANI jaldI pate ema na hatI. zeThanI pratiSThAno savAla Ubho thayo. zeTha mUMjhavaNamAM paDyA. thoDIvAra vicAra karyA pachI, amadAvAdanA eka pratiSThita zeTha somacaMda upa2 temaNe eka lAkha rUpiyAnI hUMDI lakhI. somacaMda zeThane tyAM savacaMda zeThanuM khAtuM na hatuM, eTale hUMDI lakhatAM lakhatAM hAtha dhrUjavA lAgyA ane AkhamAM AMsu AvI gayAM. AsunAM be TIpAM hUMDI para paDI gayAM. zeThe, girAsadArane bolAvI hUMDI ApI. girAsadAra hUMDI laIne somacaMda zeThane tyAM Avyo. somacaMda zeTha bahAragAma gayA hatA. munIme hUMDI lIdhI ane savacaMda zeThanuM khAtuM zodhavA lAgyA. paNa savacaMda zeThanuM khAtuM hoya to maLe ne ! munIme girAsadAra ne kahyuM ke zeTha Ave tyAre Avajo. girAsadAra zaMkAmAM paDI gayo. thoDA divasa pachI, pAcho Avyo, te vakhate somacaMda zeTha hAjara hatA. temaNe laIne khAtAvahI 8 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapAsarAvI, paNa savacaMda zeThanuM khAtuM na hatuM eTale kyAMthI maLe ? daramyAna, somacaMda zeThanI najara, hUMDI para paDelAM AMsunAM TIpAM para gaI. hUMDInA akSaro paNa dhrujatA hAthe lakhAyelA lAgyA. somacaMda zeTha samajI gayA ke koI musIbatamAM AvI paDelA zeThe hUMDI lakhI che. somacaMda zeThe hUMDI svIkArIne te rakama potAne khAte lakhIne, girAsadArane rokaDA rUpiyA gaNI ApyA. thoDA samaya pachI savacaMda zeTha vyAja sahita hUMDInI rakama laIne, somacaMda zeThane tyAM ApavA AvyA. temane ADatiyA samajIne somacaMda zeThe temanI AgatA svAgatA karI. bhojana karyA pachI, savacaMda zeThe hUMDInI vAta kADhI ane kahyuM ke hUMDInI rakama vyAja sAthe laIne te ApavA AvyA che. AvI koI hUMDI somacaMda zeThe svIkArI hatI tenI zarUAtamAM khyAla paNa na Avyo. savacaMda zeThe vigatavAra hUMDInI vAta karI ane somacaMda zeThe temanI lAja rAkhI hatI tethI kRtajJatAnI lAgaNI vyakta karI. somacaMda zeTha to udAratAnA bhaMDAra hatA. temaNe kahyuM ke sadharmikane sahAya karavI te temanI pharaja hatI. rUpiyA to jamA kharce naMkhAI gayA che. eTale have te rakama levAno savAla Ubho thato nathI. savacaMda zeTha rUpiyA pAchA ApavAnA AgrahI hatA. somacaMda zeTha rUpiyA na levA mATenA AgrahI hatA. rUpiyAnuM zuM karavuM e savAla Ubho thayo ! banne jainadharmI hatA, eTale chevaTe evo nirNaya karavAmAM Avyo ke vyAja sahitanI hUMDInI rakamamAM bIjI rakama umerIne, zrI zatruMjaya tIrtha upara UMcAmAM UMcA sthaLe, maMdira baMdhAvavuM. Ama, ahIM vikrama saMvata 1675mAM caumukhajInuM maMdira baMdhAyuM ane tene savacaMda zeTha ane somacaMda zeThanA nAma uparathI savA-somanI TUka nAma ApavAmAM AvyuM. tenA bahAranA vibhAgano kharataravasahI' nAmathI ullekha karavAmAM Ave che. kharatara zabda "kharataragaccha' zabda uparathI Avelo che. zvetAMbara jaina virakta sAdhuonA eka samUhane "kharatara' kahevAmAM Ave che. ane tenA uparathI jainonA eka vargano zvetAMbara jaina mUrtipUjaka kharataragaccha' tarIke ullekha karavAmAM Ave che. vasahI eTale vasAhata s che : Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAt bauddha bhikSuko ane jaina sAdhuonA pavitra sthAno. A kharatara vasahImAM jainonA soLamA tIrthaMkara zAMtinAtha bhagavAnanuM maMdira che. A maMdira samrATa azokanA pautra zrI saMpratirAjAe baMdhAvyuM hatuM. ahIM RSabhadevanI mAtA marUdevInuM bIjuM nAnuM maMdira AveluM che. te maMdira ghaNuM jUnuM che. ahIM zrI zAMtinAthajI, zrI marUdevImAtA sahita bAra jInamaMdiro che. A TUMkanI pAchaLa pAMDavonAM maMdiro che. temAM pAMce pADavo, mAtA kuMtI ane satI dropadInI mUrtio che. vaLI A TUke upara bhagavAna AdinAthanI mAtA zrI marUdevImAtAnuM maMdira che. te ghaNuM prAcIna maMdira che. trIjI TUka, chIpA vasahInI TUka tarIke oLakhAya che. A TUka upara vikrama saMvata 1791mAM chIpA yAne bhAvasAra bhAIoe eka maMdira baMdhAvyuM hatuM. temAM mULanAyaka zrI Adizvara bhagavAnanI pratimA che. ahIM dhyAna kheMcatI be camatkArika derIo che. bhAvasAra bhAIo chIpAono dhaMdho karatA hatA tethI A chIpAvahInI TUka nAmathI oLakhAya che. cothI TUka, sAkara vasahInI TUka tarIke jANItI che. A TUka upara vikrama saMvata 1893mAM sAkara candra premacandra nAmanA eka dhArmika zreSThIe maMdira baMdhAvyuM hatuM. maMdiramAM mULanAyaka zrI ciMtAmaNi pArzvanAtha bhagavAna che. ahIM cAra mukhya maMdiro ane ekavIsa derIo che. temaja ekaso botera ArasanI ane pAMca dhAtunI pratimAo che. pAMcamI TUkane naMdIzvara yAne ujamaphoinI TUka kahevAmAM Ave che. A TUMka upara vikrama savaMta 1893mAM amadAvAdanA nagarazeTha premAbhAInA phoi zeThANI ujjabAI dvArA maMdira bAMdhavAmAM AvyuM hatuM. ahIM cAra jInezvara devonI caturmukha pratimAo che. mULa nAyaka zrI caMdranana jInezvara deva che. bIjA traNa deva RRSabhAnana, vAriSeNa ane vardhamAna che. A 10 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TUkamAM naMdIzvaradvIpamAM bAvana jInAlaya maMdira bAMdhavAmAM AvyuM che. AthI A Traka naMdIzvaradvIpanI yA ujamaphoInI TUka tarIke oLakhAya che. chaThThI TUkane hema vasahI TUka kahe che A TUka upara amadAvAdanA nagarazeTha zAMtidAsa zeThanA prapautra zrI hemAbhAI e vikrama saMvata 1886mAM maMdira baMdhAvyuM hatuM. maMdiramAM mULa nAyaka ajItanAtha bhagavAna che. A TrakanA maMdiromAM 320 ArasanI ane 8 dhAtunI pratimAo che. sAtamI TUkane prema vasahI TUka kahe che. A TUka upara vikrama saMvata 1843mAM amadAvAdanA zrImaMta vepArI zrI premacaMda lavajI dvArA maMdiranuM nirmANa karavAmAM AvyuM hatuM. ahIM mULanAyaka zrI Adizvara bhagavAnanI pratimA che. A TrakanI pAse zrI Adizvara bhagavAnanI eka bhavya pratimA che. tene adbhuta dAdA ke adabada dAdA tarIke saMbodhavAmAM Ave che. A mUrti aDhAra 18 phUTa UMcI ane 14 1/2 phUTa pahoLI che. tene eka ja pahADamAMthI kotarelI che. A mUrtinI pUjA varSamAM ekavAra thAya che, tyAre pUjA mATe nisaraNI mUkavI paDe che. A TrakanI pAchaLa eka rAyaNanuM vRkSa che, ema kahevAya che ke Adizvara bhagavAne ahIM tapazcaryA karI hatI. AThamI TUkane bAlAvasahI TUka kahe che. A TUMka upara vikrama saMvata 1893mAM zrI dIpacaMda kalyANajI je bAlAbhAInA hulAmaNA nAme jANItA hatA, temanA dvArA maMdira baMdhAvavAmAM AvyuM hatuM. maMdiramAM mULanAyaka zrI AdIzvara bhagavAnanI pratimA che. sAta mukhya maMdiro ane ekAvana derIo che mukhya maMdira uparAMta bIja pAMca maMdiro che. temAM vAsupUjya svAmInuM maMdira kapaDavaMjanA nagara zeTha mIThAbhAI gulAlacaMde baMdhAvyuM hatuM. ahIM 145 ArasanI ane 132 dhAtunI pratimAo che. motIzAnI TUka : A TUka upara zeTha motIzAhe maMdiranuM nirmANa karyuM hatuM. temAM, zrI mULanAyaka AdIzvara bhagavAna che. tenI pratiSThA vikrama saMvata 1893mAM zeTha motIzAnA putra zrI khImacaMda zeTha dvArA karavAmAM AvI hatI. zrI zatruMjaya para baMdhAyelI A sauthI moTI TUka che. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A Traka upara AvelAM mukhya maMdiro uparAMta soLa moTA maMdiro ane ekasone trevIsa derIo che. ahIM 2722 ArasanI pratimAo ane 143 dhAtunI pratimAo che temaja covIsa tIrthakaronA kulle maLI 145ra gaNadharonAM pagalAMnI joDa che. A TUka bAMdhavAno eka romAMcaka ItihAsa che. motIzA zeThane eka moTI Traka baMdhAvavI hatI paNa tenA mATe jagA na hatI. AthI temaNe karoDonA kharce, AjanI gaNatarIe abajonA kharce kunAsAra" nAmanI khINa purAvIne, tenA para TUkanI racanA karI. ema kahevAya che ke A TUkanI racanA purI karatAM, sAta varSa lAgyAM hatAM. temAM agiyAraso salATo ane traNa hajAra majUroe rAta divasa kAma karyuM hatuM. pratiSThA vakhate motIzA hayAta na hatA. paNa temanA putra khImacaMdabhAI savA lAkha mANasono saMgha laI pAlitANA AvyA hatA. aDhAra divasa sudhI pAlitANAnI samasta vasatI saMghamAM jamI hatI. jamaNavAra pAchaLa tyAre rojano cAlIsa hajArano kharca thato hato. ahIM mULanAyaka zrI Adizvara bhagavAnanI pratimAnAM darzana karatAM hoya tevI zeTha motIzA, temanAM patnI ane mAtuzrInI mUrtio che. motIzA zeThanI TrakamAMthI bahAra nIkaLyA pachI zrI zatruMjayanA adhiSThAtA devAdhideva zrI AdinAtha bhagavAna jene yAtrALuo ane bhakto AdinAthadAdA kahe che ane jemAM te birAje che, te TUMkamAM AvIe chIe. A dAdAnI TUkanA be bhAga che. tenA prathama bhAgane "vimala vasahI" kahe che. ane bIjA bhAgane hAthIpoLa kahe che. vimala vasahImAM pesatAM ja DAbI bAjue zrI zAMtinAtha bhagavAnanuM maMdira Ave che. tenI bAjumAM nIcenA bhAgamAM zrI zatruMjaya tIrthanI adhiSThAtrI devI cakezvarI devInI derI che. bahAranA bhAgamAM padmAvatI, nirvANI, sarasvatI ane lakSmIdevInI mUrtio che. bAjunI derImAM vAghezvarI ane padmAvatI devInI mUrtio che. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vimala vasahInI DAbI bAjue lagabhaga cauda maMdiro che ane jamaNI bAjue lagabhaga paccIsa maMdiro che. jaino A sthaLano dAdAnA darabAra tarIke ullekha kare che. temAM cAre bAju maLIne 1972 derIo, 2913 ArasanI pratimAo, 131 dhAtunI pratimAo ane 1500 pagalAMnI joDa AvelI che. vimala vasahInA maMdironA staMbho, dIvAlo, ghUmaTo vageremAM anupama prakAranuM kotarakAma che. te zilpakAmanA uttama namUnAo che. dAdAnuM derAsara mULa jamInathI bAvana hAtha UcuM che. A derAsaranA AgaLanA zikharamAM 1245 kuMbhanAM maMgala cihno che. temAM 21 siMhanA vijyacihno che. tenI cAre dizAe cAra yoginI, daza dikapAlo tenuM rakSaNa kare che. tenI cAre tarapha devakulikAo ane derIo che. maMdiramAM covIsa ArasapahANanA hAthIo ane botera AdhAra staMbho che zarUAtamAM maMdiranuM nAma "tribhuvana prasAda" hatuM. khaMbhAtanA tejapAla sonIe, vikrama saMvata 1650mAM teno jIrNoddhAra karAvyA pachI tenuM nAma naMdIvardhana prAsAda' pADavAmAM AvyuM hatuM. tejapAla sonInI udAratA joine lokoe tene "kubera bhaMDArI'nuM birUda ApyuM hatuM. ) dAdAnA derAsaranI bAjumAM jamaNe ane DAbe paDakhe be bhavya jinAlayo che. jamaNI bAjunuM maMdira zrI sImaMdhara svAmInuM che. te vastupAla tejapAle baMdhAvyuM hatuM. temAM mULanAyaka zrI AdIzvara bhagavAnanI pratimA che. DAbI bAjunA maMdiramAM navA AdIzvaranI pratimA padharAvelI che. evI kiMvadaMtI che ke te paNa vastupAla tejapAle baMdhAvyuM hatuM. ahIM maMtrIzvara vimalazAhe baMdhAvela maMdiramAM nemakumAranAM jIvananAM drazyo, nemanAthanAM kalyANako, nemanAthanI corI vagere drazyo che. ahIM mahArAja saMprati, kumArapALa, maMtrIzvara vimalazA, vastupAla, tejapAla, maMtrIzvara udayananA putra vAmbhaTTa, pethaDazA, tejapAla sonI ane samarazAnA maMdiro AvelAM che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nava TUkamAM darzana karI pUjA pachI chelle motIzA zeThanI TUkamAM thaIne, dAdAnI TUkamAM sagALa poLa sudhI AvIe chIe. tyAM hanumAna dhAranI bAjuthI AgaLa jatAM rAmapoLa Ave che. A pachI AgaLa jatAM vAghaNa poLa Ave che. ahIM pahelAnAM vakhatamAM eka vAghaNa hatI. AthI yAtrALuo A rastethI jaI zakatA nahi, vIra vikramazI nAmanA eka yuvAne vAdhaNa mArIne ane jAte marIne, yAtrAno A rasto, vAghaNathI nirbhaya karyo hato. tenI yAdagIrImAM A poLa daravAjAnuM nAma vAghaNa poLa pADavAmAM AvyuM che. vIra vikramazInI zUravIratAnI paNa eka preraka kathA che. pAlitANAmAM vIra vikramazI nAme bhAvasAra jJAtino eka yuvAna tenA bhAI-bhAbhInI sAthe raheto hato. ekavAra vIra vikramazI kapaDAM dhoine hAthamAM dhoko ane kapaDAM laIne, baporanA samaye ghare Avyo. tene bhUkha lAgI hatI, paNa rasoI thaI na hatI. tethI teNe bhAbhIne gussAmAM kahyuM ke 'tame to gharamAM ho cho ane bapora thayA chatAM hajI rasoI paNa nathI karI zakatAM ?' bhAbhIne AthI gusso Avyo ane vIra vikramazIne kahyuM ke hajI to tamArA bhAi kamAya che ane tamAre to tAgaDadhinnA karavA che. bahu baLiyA ho to zrI zatruMjaya upa2 vAghane mArIne, yAtrALuono mArga khullo karAvo to zUravIra jANuM ?, vIra vikramazI para A TANAMnI ghaNI asara thaI. bhAbhIe tenA marmasthaLa para prahAra karyo hato, tenA hAthamAM hato te dhoko laIne, pratijJA karI ne te nIkaLI paDyo ane kahyuM ke jyAM sudhI vAghane na mAruM tyAM sudhI gharamAM paga nahIM mUkuM. taLeTImAM AvIne, mitronI vidAya lIdhI ane jatAM jatAM kaheto gayo ke vAghane mArIne ghaMTa vagADuM to jANajo ke vAghane mArI nAkhyo che, nahiMtara mane marI gayelo jANajo. vIra vikamazIe upara jaIne, vAghane khoLI kADhyo. tyAre te sUto 14 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hato. sUtelAne kema marAya? ema mAnIne teNe tene jagADyo. vAgha jevo UMce jovA jAya che ke vIra vikramazIe tenA hAthamAM hato te dhokAno, evo joradAra phaTako mAryo ke vAgha taraphaDiyAM khAto nIce paDyo ane bebhAna thaI gayo. vikramazI, vAghane marelo jANIne ghaMTa vagADavA gayo. jevo ghaMTa vagADavA jAya che ke vAghe pAchaLathI AvIne, vikramazI para humalo karyo. AthI vikramazIne maraNatola vAgyuM ane te nIce gabaDI gayo. vAghanI khoparI tUTI gaI hatI eTale vAgha paNa maraNa pAmyo. vAgha marI gayo eTale vikramazIne ghaMTa vagADavo hato, paNa vikramazIne UbhA thavAmAM muzkelI paDatI hatI. Ama chatAM, vikramazIe ghA para kapaDAMnI majabUta gAMTha bAMdhI dIdhI ne Ubho thaIne, ghaMTanI najadIka jaIne jorathI ghaMTa vagADavA mAMDyo. ghaMTano avAja sAMbhaLIne loko upara AvyA, paNa jue to eka bAju marelo vAgha paDelo hato ane bIjI bAju vikramazIno deha. potAnA jIvanano bhoga ApIne, yAtrAno A mArga khullo karavA mATe lokoe ahIM lImaDAnA jhADa nIce, vikramazIno pALiyo banAvyo che. te pALiyo Aje paNa hayAta che. te divasathI e daravAjAnuM ane poLanuM nAma vAghaNa poLa paDyuM che. pAMca daravAjAmAM A trIjo daravAjo che. zilpanI. bhASAmAM tene siMhadvAra kahe che. vaLI A vAghaNa poLanA daravAjA pAse, vAghanI ane vikramazInI pattharanI mUrtio che. vAghaNa poLathI AgaLa jatAM zAMtinAthanuM maMdira Ave che. tyAMthI AgaLa jatAM hAthIpoLa Ave che. ahIM banne bAjue hAthIonI mUrtio che tethI tene hAthIpoLa kahevAmAM Ave che. tyAra pachI chellI ane pAMcamI poLa jene ratanapoLa kahe che te Ave che. A poLanI aMdara ratna jevI kImatI, tIrthakaronI pratimAo che. eTale tene ratanapoLa kahe che. A pAMceya poLonA daravAjAono, ANaMdajI kalyANajInI peDhIe jIrNoddhAra karyo che ane navA daravAjA banAvyA che. A pAMceya daravAjA vaTAvyA pachI, AdIzvara prabhunAM darzana thAya che. tyAra bAda, traNa pradakSiNAo karyA pachI rAyaNa pagalAM Ave che. te pagalAMne sthAne zrI AdIzvara bhagavAna gheTInI pALethI caDhIne pUrva navvANuM sssssssssssssss ja Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAra zrI zaMtrujya giri upara AvyA hatA. traNa pradakSiNA pUrI karyA pachI navA AdIzvaranuM maMdira Ave che. ema kahevAya che ke koI kAraNathI AdIzvara bhagavAnanI nAsikA khaMDita thaI hatI. AthI jainonA sakala saMghe navI mUrti padharAvavAno vicAra karyo. evI mUrti, suratanA eka jinamaMdiramAM maLI AvI. te mUrtine, saMgha kADhIne ahIM lAvavAmAM AvI paNa asala mUrti calAyamAna na thatAM, jUnI mUrtine kAyama rAkhavI paDI. ane tenA khaMDita bhAgane nAsikA-lepa dvArA asala hAlatamAM hatI tevI banAvI. suratathI lAvelI navI mUrtine to kyAMka prasthApita karavI joIe eTale A derAsaramAM jagA karI tene padharAvI,AthI te navA AdIzvara nAme oLakhAya che. hanumAna ghArathI nava TUkane raste jatAM bhIlaDInAM pagalAM Ave che. tyAra bAda DAbA hAthe aMgArazA pIranI daragAha Ave che.A daragAha mATe jAta jAtanI daMtakathAo ane mAnyatAo pravarte che. eka daMtakathA evI che ke pahelAMnA jamAnAmAM tIrthanI rakSA mATe pIranI kabara sthApavAmAM AvI hatI. bIjI daMtakathA evI che ke zAhabudIna ghorIe ahIM caDAI karI hatI.tenA eka thAnedAra aMgArazAe zrI AdInAtha bhagavAnanI pratimA para haLa mAryuM te samaye, pratimAmAMthI bhamarA UDyA. thANedAra jIva bacAvavA doDyo paNa aMte DoLIvALAnA coka pAse mRtyu pAmyo. mRtyu pAmIne te jhaMDa thayo ane yAtrALuone upadrava karavA lAgyo. eka AcArya mahArAje tene pratyakSa karIne sAdhyo. jhaMDe kahyuM ke tenI kabara karavAmAM Avaze to te upadrava nahi kare. Ama, tenI kabara banAvavAmAM AvI ane upadrava maTI gayo bIjo evo mata paNa che ke jaino ahIMsaka hoIne, ahIM pIranI kabara banAvIne muslimonA humalAone dUra karyA. zrI zatruMjaya tIrtha upara tIrthAdhipati AdIzvara bhagavAna che, eTale yAtrALuo mULanAyaka zrI AdIzvara bhagavAnanI traNa pradakSiNA kare che. emAM pahelI pradakSiNA AdIzvara bhagavAnanAM darzana karIne DAbA Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAthanA daravAjethI bahAra nIkaLIe tyAMthI zarU thAya che. bahAra nIkaLatAM barAbara sAme ja sahastra phUTanuM eka hajAra covIsa pratimAonuM maMdira Ave che. tyAMthI AgaLa cAlatAM ane pradakSiNA karatAM rAyaNa pagalAM ane bIjA pagalAMonAM darzana thAya che. rAyaNa pagalAMnI najadIka dIvAlamAM sarpa ane moranI mUrtio che. rAyaNa pagalAMnI derImAM zrI AdIzvara bhagavAnanAM pagalAM che. tenAM darzana karI AgaLa cAlatAM covIsa tIrthakaronA kula maLI caudasone bAvana gaNadharanAM pagalAMnuM derAsara Ave che. tyAMthI sImaMdhara svAmInA derAsaramAM jaIe eTale pahelI pradakSiNA pUrI thAya che. sImaMdhara svAmInA derAsara sAme AdIzvaranuM navuM derAsara che. tyAMthI bIjI pradakSiNA zarU thAya che. A derAsara vastupAla-tejapAle baMdhAvyuM hatuM. A derAsara "navA AdIzvaranuM derAsara" e nAme oLakhAya che. ahIMthI AgaLa jatAM pagalAMnI derIo Ave che. ane bAjumAM pAchaLa meru che tyAM jaIe chIe. tyAMthI AgaLa jatAM tIrthakaronA varaghoDAnA sAmAna ratha vagere mUkavAnI oraDI Ave che. tenI nIce utarI samavasaraNanA derAsara AgaLa AvIe chIe. tenI joDe sametazikharajInuM derAsara che. tenI bAjumAM prakSAlanAM pANI mATenuM pANInuM TAMkuM AveluM che. tyAMthI bahAra AvIe eTale zrI AdIzvara bhagavAnanA pagalAM Ave che. tyAMthI AgaLa jatAM 145ra gaNadharanAM pagalAMnI upara javA mATe, eka pattharanI nisaraNI Ave che. tenA dvArA upara jaIne moTA derAsaramAM darzana karI, sImaMdhara svAmInA maMdiramAM prasthApita karelI, caumukhajInI pratimAnAM darzana karI nIce UtaratAM sahastraphaNA pArzvanAthanI pratimA Ave che. ahIM bIjI pradakSiNA pUrI thAya A pachI gaMdhAriyAnA derAsaranI bAjumAMthI AgaLa jaIe eTale pAMca bhAIoe baMdhAvela derAsara Ave che. tyAMthI trIjI pradakSiNA zarU thAya che. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A maMdiramAM pAMca pratimAo padharAvela che. tethI pAMca bhAIonA maMdira tarIke oLakhAya che. tyAMthI AgaLa jatAM puMDarika svAmInA derAsaranI bAjunI bhIMte maMdira Ave che. AgaLa jatAM, dAgInA mUkavAnI tijorInI rUma ane neminAtha bhagavAnanI mUrti Ave che. ane pachI ratha mUkavAnA oraDAnI bAjumAM derAsara Ave che. tyAMthI vIsa viharamAna prabhunA maMdiramAM javAya che. A maMdiramAM vIsa viharamAna arthAt AvatI covIsInA vIsa tIrthaMkaronA AtmAo ane raMgamaMDapamAM covIsa prabhujInI mUrtio che. tyAMthI AgaLa jatAM aSTApadajInuM derAsara Ave che, jemA cattArI, anna, dasa, doya arthAt 4,8,10, ane 2 ema kula maLIne, covIse tIrthaMkaronI pratimAo che.ahIM uparanA bhAgamAM laMkAno rAjA rAvaNa ane tenI rANI maMdodarIne nRtya karatAM, sUryonAM kiraNone pakaDIne upara caDatAM mahAvIra svAmInA prathama gaNadhara zrI gautama svAmIjI ane pagathiyAMmAM kAyAnuM kaSTa karatA paMdaraso (1500) tApasone batAvyA che. AgaLa jatAM rAyaNa vRkSa Ave che. tenI pAse thaIne, bahAra nIkaLatAM rAyaNa pagalAMnI ArasanI banAvelI derI ane AdIzvara bhagavAnanAM cAMdIthI maDhelAM pagalAMnI joDI Ave che. zrI AdIzvara bhagavAna ahIM gheTInI pAgathI pUrva navvANu vAra yAtrA karI ahIM rAyaNavRkSanI nIce sthira thatA, tethI temanI kAyamanI smRti mATe rAyaNavRkSanI nIce AdIzvara bhagavAnanAM pagalAM sthApana karavAmAM AvyAM che. AgaLa cAlatAM bhagavAnanuM navaNa arthAt abhiSekanuM pANI nAkhavAnI eka nAnI bArI Ave che. te pachI, eka oraDImAM bharata, bAhubali ane nami-vinaminI mUrtio Ave che. tyAMthI AgaLa jatAM zrI zatruMjayanA maMdirano uddhAra karanAra samarAzA ane temanI patnInI UbhI mUrtio Ave che. tyAra bAda eka cauda ratnanuM derAsara Ave che. ahIM cauda pratimAo prasthApita karavAmAM AvI che. A pratimAone ratananI upamA ApavAmAM AvI che. AthI tene cauda ratananuM derAsara kahevAmAM Ave che. tyAMthI eka rasto banAvyo che. je rastA dvArA 18 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMdara Avela eka navI TUkamAM javAya che. A navI TUkanA madhyabhAgamAM eka zikharabaddha maMdiramAM pAMcaso derIo banAvI temAM pAMcaso pratimAone padharAvavAmAM AvI che. ahIMthI AgaLa jatAM eka gokhalo Ave che, jemAM covIsa tIrthaMkaronI mAtAoe temanA putrane khoLAmAM lIdhela hoya tevAM suMdara drazyo kotaravAmAM Avela che. tyAMthI AgaLajatAM gaMdhAriyAnuM derAsara Ave che. jemAM caumukhajInI pratimAo sthApita karavAmAM AvelI che.ahIMthI AgaLa vadhIne zrI puMDarika svAmInA maMdiramAM javAya che. zrI puMDarika svAmInA gabhArAmAM ane AjubAjunA be oraDAmAM ane maMDapanA be oraDAmAM ghaNI pratimAo che. Ama ahIM trIjI pradakSiNA pUrI thAya che. yAtrALuo Ama traNa pradakSiNA purI karI, prAthamika bhAganI yAtrA karyAno saMtoSa agara jainadharmanI paribhASAmAM kahIe to yAtrAnuM puNya meLave che. jaina dharmIo ema mAne che ke yAtrAnuM pUrepurUM phaLa meLavavuM hoya to traNa pradakSiNAonI sAthe eka yAtrA dITha pAMca caityavaMdano karavA joie, ane pagapALA doDha gAunI, cha gAunI agara bAra gAunI pradakSiNA karavI joie. A traNe pradakSiNAo AdIzvaradAdAnI TUkane madhyamAM rAkhIne karavAnI hoya che. agAu ghaNA yAtrALuo traNa gAunI yAtrA karatA hatA, paNa te ghaNI kaThina hovAthI hAla te yAtrA koi karatA nathI. tyAM sudhI rasto ke pagadaMDI paNa nathI. Aje doDha gAunI, cha gAunI ane bAra gAunI pradakSiNA to ghaNA yAtrALuo kareche. ahIM hajAro jaina cAturmAsa karavA Ave che. tapano mahimA jainadharmamAM eTalo badho che ke upavAsa, AyaMbila, IkkAsaNAM besaNAM 19 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vagere tapasyA karanAra hajAro yAtrALuothI pAlitANA ane zatruMjaya tIrtha bhareluM hoya che. navANuM yAtrAo karanAra AcAryo, sAdhu-sAdhvIo temaja zrAvaka-zrAvikAothI paNa pAlitANA ane zatruMjaya satata bharacaka rahe che. jainadharmamAM AsthA ane zraddhA rAkhanAra gharaDAM ane zarIrathI durbaLa yAtrALuo paNa pagapALA yAtrA karatAM jovA maLe che. zrI zatruMjaya tIrthanA sattara vAra moTA uddhAro thayA che, tema jaina pustakomAM jaNAvAyuM che, prathama uddhAra zrI AdIzvara bhagavAnanA prathama putra zrI bharata cakravartIe karAvyo hato. bharatarAjA pachI temanI AThamI peDhIe, daMDavIrya rAjA thayo. teNe zrI zatruMjaya tIrthano bIjo uddhAra karAvyo hato. tyAra bAda tenA uddhAro thatA gayA, paNa jainonA bAvIsamA tIrthaMkara nemanAtha bhagavAnanA samayamAM pAMDavoe A tIrthano bAramo uddhAra karAvyo hato tevo ullekha che. te samaye temaNe kASTa yAne lAkaDAnuM eka maMdira banAvarAvyuM hatuM. temaja lepyamaya (yAne sukhaDanA lepavALI) pratimA banAvI hatI. tyArabAda zrI jAvaDazA nAmanA zeThe teno teramo uddhAra karAvyo hato. te pachI vikrama saMvata 1213mAM vAmbhaTTa maMtrIe caudamo uddhAra karAvyo hato. vikrama saMvata 1317mAM osavAla vaMzanA zrI samarazAhe paMdaramo uddhAra karAvyo hato. zrI jAvaDazAthI samarazAe karelA uddhAranA gALA daramyAna ghaNI komanA bhakto saMgho kADhIne saMghapati thayA hatA. temAM bhAvasAro, kSatriyo, brAhmaNo, kaNabI paTelo, leuA paTelo, kaMsArAo ane mahetara yAne harijanono samAveza thAya che. A ullekha sUcave che ke jainadharmamAM udAra ane vizALa draSTi hatI, ane dareka komanI vyaktio jainadharmane apanAvatI hatI. zrI zatruMjaya tIrthano teramo uddhAra vikrama saMvata 108nI sAlamAM zreSThI zrI jAvaDazAe karAvyAno ullekha zrI ghanazvara munie lakhela "zrI zatruMjaya mahAbhya' nAmaka saMskRta graMthamAM karavAmAM Avyo che. aitihAsikayugano A Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelouddhArahato. A uddhAra karanAra jAvaDazA zeThanI paNa eka dilacazpa kathA che. temanA pitAnuM nAma bhAvaDazA hatuM ane mAtAnuM nAma bhAvalA, pitAnI pAse aDhaLaka dhana hatuM. vyApAramAM jeTalA nipUNa teTalA ja dharmaparAyaNa hatA. mAtA paNa zIlavatI ane dhArmika vRttinI hatI. samaya badalAyo ane pitA lagabhaga nirdhana jevA banI gayA, paNa dharmasAdhanAmAM acaLa rahyA. eka divasa be munivaro ghare vahoravA AvyA. mAtAe bhAvapUrvaka gocarI vahorAvI ane pachI potAnA duHkhanI kathA kahI. temanA sArA divaso kyAre Avaze te munivarone pUchyuM. munivaro bhaviSyanA jANakAra hatA, paNa AvA savAlanA javAba ApavA temanA mATe yogya nahi ema mAnI munivaroe thoDo saMkoca anubhavyo paNa pachI kahyuM ke tamArA kuTuMba dvArA bhaviSyamAM zAsanano uddhAra thavAno che. eTale tamArA praznano javAba ApIe chIe. Aje koi ghoDI vecavA Avaze tene kharIdI lejo. enA pagalAMthI dhananI prApti thaze. te divase banyuM paNa ema ja. koi jaNa ghoDI vecavA Avyo. bhAvaDazAe ghoDI kharIdI lIdhI. thoDA samaya bAda ghoDIe eka vacherAne janma Apyo. vachero uttama lakSaNavALo hato. te traNa varSano thayo tyAre rAjAe tene traNa lAkha rUpiyA ApI kharIdI lIdho. bhAvaDazA ghoDAnA pArakhu hatA eTale ghoDAnA sodAgara banyA. uttama koTinA ghaNA azvo keLavyA. tyAre paraduHkhabhaMjana vIra vikrama rAjA gAdIe hatA ane temane uttama koTinA azvo vasAvavAno zokha hato, bhAvaDazAe potAnA uttama koTinA ghoDA vIra vikramane bheTa ApyA. rAjA vikrame tenuM mUlya levAnuM kahyuM. paNa bhAvaDazAe tenuM mUlya na svIkAratAM kahyuM ke 'Apa dezanA rakSaka cho, prajAnuM bhaluM karanArA cho. ApanA kAryamAM A mArI namra bheTa che. te svIkArI mane upakRta karo.' rAjAe bheTa svIkArI paNa TUMka samayamAM rAjAe bhAvaDazAne bolAvI tenuM bahumAna karyuM ane zatruMjayanI najadIka 21 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhumatI hAlanuM mahuvA ane AsapAsanAM bAra gAmo bheTa ApI bhAvaDazAne rAjavIpaNuM arpaNa karyuM. samaya jatAM bhAvaDazAne tyAM lakSaNavaMtA putrano janma thayo. tenuM nAma jAvaDazA rAkhyuM. jAvaDazAnA paNa divaso kharAba AvyA ane saurASTra najadIkanA mleccho sAthenA yuddhamAM, temane ane temanI patnIne, pakaDIne kedamAM pUravAmAM AvyAM. mlecchano bAdazAha eka divasa muzkelImAM Avyo. jAvaDazAnI salAhathI muzkelImAMthI ugarI gayo. AthI bAdazAhe jAvaDazAne je kaMI joie te mAgI levAnuM kahI ne mukta karyo. jAvaDazAe kaMI na mAgyuM. jAvaDazAne to potAne vatana pAchA jaIne zrI zatruMjaya tIrthano uddhAra karavo hato, eTale potAne vatana pAchA javAnI mAMgaNI karI. bAdazAha zANo hato. teNe jAvaDazAne vatana javAnI maMjUrI ApI ane temanI saMpatti pAchI soMpI. jAvaDazAe vatana AvIne aDhaLaka dhana kharcIne zrI zatruMjayano teramI vAra uddhAra karyo. karnala jemsa ToDe temanA 'Travels in Western India' "TrAvelsa ina vesTarna inDiyA" nAmanA pustakamAM A udvAra vikramAditya pachI so varSe thayAno ullekha karyo che. vaLI temaNe evo ullekha paNa karyo che ke jAvaDazA kAzmIranA vepArI hatA. jAvaDazAhe A tIrthano teramo uddhAra vikrama saMvata 108mAM karAvyo. tyAra pachI lagabhaga agiyAraso varSa bAda teno caudamo uddhAra vikrama saMvata 1211nI sAlamAM maMtrIzvara udayananA putra bAhaDa maMtrIe karAvyAno aitihAsika purAvo maLe che. A caudamA uddhAra vakhate bAhaDa maMtrIe asala lAkaDAmAM banAvela maMdiranuM pASANamAM rUpAMtara karyuM. tyArathI maMdiramAM vividha prakAranAM vikAsanAM pagaraNamaMDAyAM. 22 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjaya tIrthanAM ekavIsa ane ekaso ATha judAM judAM nAmo maLI Ave che. temAMnAM keTalAMka nAmonAM kAraNo maLI Ave che. ane keTalAka nAmonAM kAraNo nathI maLatAM. vaLI eka ullekha mujaba zatruMjayanA eka hajArane ATha nAmo maLI Ave che. zrI zukarAjAnI kathAmAMthI, vIravijaya kRta navvANuM prakA2I pUjAmAMthI ane eka saMgraha karelA pustakamAMthI ekaso ATha nAmo maLI Ave che. jo ke A traNeya, nAmonAM ugama sthAno samA pustakomAMthI maLelA nAmomAM keTalAMka nAmomAM pharaka che. A tIrthakSetranAM ekavIsa nAmo to ghaNAM ugama sthAnomAMthI maLI Ave che. A judAM judAM ugama sthAnamAMthI maLelAM ekavIsa nAmomAM paNa koi kaMi nAmomAM pharaka che. A ekavIsa pracalita nAmo nIce mujaba che H (2)muktinilayagiri (3) zatruMjaya giri (4) siddhakSetra (5) puMDarikagiri (6) siddhazekhara (7) siddhaparvata (8) siddharAja (9) bAhubalI (10) masadevigira (11) bhagIratha (12) sahastra patra (13) zatAvarta giri (14) aSTottara zatakUTa (15) nagAdhirAja (16) sahastra kamala (17) ThaMkari (18) koDi nivAsa (19) lauhitya giri (20) tAladhvajagiri (21) kaMdabhigira A ekavIse nAmonI utpatti vize judI judI kathAo che. emAM zatruMjaya nAma zukarAjAnI kathA uparathI pADavAmAM AvyuM che. emAM zatru uparanA vijayanA kA2Ne A kSetranuM nAma, zatruMjaya pADavAmAM AvyuM hatuM tevo ullekha che. I.sa.nI bAramI sadImAM kumArapALanA maMtrI udayananA putra vAgbhaTTe, zatruMjayanI taLeTImAM kumArapALanI yAdagIrImAM 'kumArapura' nagara vasAvIne tyAM jainonA trevIsamA tIrthaMkara zrI pArzvanAthanuM 'tribhuvana 23 (1) vimalagiri Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vihAra' baMdhAvyuM hatuM. vastupAlanAM patnI zrImatI lalitAdevIe, ghaNA jANItA ane kuzaLa salATone bolAvIne potAnA patinI smRtimAM cAra daravAjAthI yukta eka sarovara baMdhAvyuM hatuM, ane te sarovaranI pALa upara zrI pArzvanAtha bhagavAnanuM eka vizALa maMdira baMdhAvyuM hatuM. Ane anusarIne vastupAlanA nAnA bhAI tejapAlanI patnI anupamAdevIe, zatruMjaya upara eka sarovara khodAvyuM hatuM. pAchaLathI te kutAsara nAme jANItuM thayuM hatuM, A sarovaranI pALe vastupALanI agnidAha bhUmi para temanA nAnA bhAI tejapALe svargArohaNa prAsAda baMdhAvIne temAM RSabhadevanI pratimAnI sthApanA karI hatI. jaina dharmIomAM tIrthanuM mahattva badhA ja dharmomAM tIrthonuM ghaNuM mahattva hoya che. kAraNake tIrthabhUmi ane tIrthayAtrA mAnavajIvana ane samAjanA ghaDataramAM ghaNo mahattvano bhAga bhajave che. paNa jainadharmamAM enuM khAsa viziSTa sthAna che. jaina dharmanA sthApako yAne pravartakono tIrthakaro tarIke ullekha karavAmAM Ave che. tIrtha eTale pavitra yAtrAnuM sthAna ane tIrthakaro eTale tIrthane karanAra. Ama tIrthaMkarano zabdArtha ja pavitra yAtrAnuM sthAna karanAra ema thaI zake. saMskRta bhASAmAM eka vAkya che ke "tIrtha karoti Iti tIrthakara" arthAt tIrthane karanAra te tIrthaMkara. paNa jainadharmanI paribhASAmAM jaino temanA covIsa bhagavAnano tIrthakara. zabdathI ullekha kare che. tIrthakaro temanA upadezo yAne dharmadazanA "namo hindussa" arthAt tIrthane namaskAra e padanuM uccAraNa karIne karatA hatA. A tIrtha eTale mAtra sthAvara yAne maMdiro yA . derAsaro ja nahi paNa cetana yAne bhAratIrtha. AthI ja jainadharma, sAdhu-sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikaonA caturvidha saMghane tIrtha jeTalI pratiSThA ApI tene namaskAra kare che. nIti zAstrakAroe kahyuM ke sAdhu-saMtonuM darzana puNyakAraka che, kema ke sAdhu saMto e "tIrtha svarUpa che." bhagavAna pataMjalie pAtaMjala sUtra"mAM lakhyuM che ke" kSaNamapi sajjana saMgatirephA bhavati bhavArNavataraNe naukA Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu puruSano eka kSaNano paNa sahavAsa A bhavasAgara tarI javAnI naukA samAna thaI paDe che. A nIti zAstrakArono ullekha jainadharmanI tIrthabhAvanAne anumodana ane puSTi Ape che. jainadharmanI A tIrthanI bhAvanAmAM mAnava jIvana zreSTha che, te bhAva paNa samAyelo che. kAraNa ke jainadharmanI draSTie mAnava bhavamAM ja, AtmA tIrthaMkara thaI zake che, ane bhavATavimAMthI mokSe jaI zake che. jainadharmamAM tIrthanI vyAkhyA paNa ghaNI vizALa ane vistRta che. tijajaI juM teLa tahiM, tao ca titva A jIvana-maraNanA baMdhanamAMthI tAre te tIrtha. Ama jainadharme tIrthane ghaNuM mahattva ApyuM che. e eka kAraNa che ke jainonI vasatI pramANamAM ochI hovA chatAM temanA maMdironI saMkhyA ghaNI vadhAre che. ane zatruMjaya jevA tIrtha u52 dhaNI ja vipula saMkhyAmAM maMdiro che. zrI zatruMjaya tIrtha upara deza ane paradezanA vidvAnoe ghaNI prazaMsA karI yazogAna gAyAM che ane bhAvAMjali arpI che, jemAM gujarAtanA be vikhyAta kavio, kavi nhAnAlAla ane boTAdakara, jemsa pharagyusana, jemsa ToDa, jemsa ba%0sa, henarI kajhInsa, elekjhAMDara phArbasa vagerenAM nAmo gaNAvI zakAya. kavi nhAnAlAle to temanI kAvyamaya bhASAmAM bhagavAna RRSabhadevane zrI zatruMjayanA prathama yAtri kalpI, zrI zatruMjayanuM ane bhagavAna zrI RSabhadevanuM pAlItANAmAM ApelA eka bhASaNamAM je varNana karyuM che te zrI zatruMjaya tIrthane utkRSTa koTimAM mUke che. "AgalI sandhyAe taLeTInI eka vRkSachAyAmAM A bhUminI mahemAnI mANelo eka atithi, kIDIne vege paNa siMhanA AtmaniSTha pagale, A girirAjanI keDIe caDe che - jANe phUMkI phUMkIne pagalAM bharato na hoya. 25 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tejanI pAMkho jevuM enuM pILuM tejasa vastra che, padmapAMkhaDI samA enA aDavANA pAya che, dehanA ne AtmAnA AdhAra samo eno dharmadaMDa che, dharmanA arIsA sAme eno mukhacaMdra che. eno deha AtmaniSTha che, AtmA dehaniSTha che. UMce ne UMce eno prayANamArga che - jANe Abhane Are jaIne Ubhaze ke zuM ? kAle sAyaMkALe e taLeTIno atithi hato; Aje madhyAhne zikharano mahemAna thaze. sidhdhAcaLe haDI, tapazcaryA karI, pachI to aneka siddho siddhine pAmelA che. A sAdhu hatA siddhAcaLe DanArA tapazcaryArthI prathama siddha. emanI pagalI pagalIe siddhAcaLa pavitra thato ke siddhAcaLane sparze sparze e pAvana thatA e paNa tyahAre to ukelavAno eka dharma koyaDo hato. e sAdhuvara kAMIka zodhatA hatA.... "dizAone zodhatA zodhatA te aDatA hatA. parvatanI prathama ghATIe aDI rahyA." hAthInA kuMbhasthaLa zI bIjI ghATI emaNe aDavA mAMDI. siddhAcaLane zikhare tyahAre na hatA mandira ke mugaTa, tyahAre na hatA dhUpa ke kesara-caMdananA sugandha, girirAja svayaM kudaratanuM mahAmandira hatuM. taruvaro mugaTa hatA, giriphUlaDAM ane giriauSadhio DhoLatA'tAM dhUpakesaranA sugandha. e haDatA jAya, ne vAtAvaraNa nirmaLuM ne pAradarzaka thatuM jAya. AdIzvara bhagavAnanuM A ja maMdira che. e zikharanI dhAre jaIne sAdhuvara GELL.... "....be hajAra pagalAMnI UMcAIothI e sAdhuvare pazcima dizAmAM draSTi parovI. prathama to emaNe dIThI pagalAM nIce DhoLAtI, rUpAnI rela samI, zatruMjaya girirAjanI bhaganI zatruMjaya nadI. cokanI DuMgarIomAMthI nIsarI tAladhvajI taLAjiyA DuMgaranI pradakSiNAe jatI hatI.... emaNe vItelAM varSone joyAM, saikAone joyA, yugapalaTA joyA, yugayugAntarane joyA, manvantarane joyA, ane saunI pAchaLa sRjana-pralayanI mahAlIlAne joI. siddhAcaLane zikhare zikhare UbhelA e sAdhuvaranI AMkhaDImAM virATa AvIne Ubho. anaMtAkALa emane aNu-paramANu thaI rahyo. janma-maraNanI bhavabhUlabhUlAmaNI emane rAjamArga samI bhAsI. 26 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANa' "mahAnirvANa' pokAratA sAdhuvare e yugayugAnsaranA darzanane daMDavat praNAma kIdhA. AbhanA daravAjA emane ughaDI gayA. "sajjano! siddhAcaLanA e prathama siddhadeva RSabhadevajI. "emaNe prathama kIdhuM e yugayugAntaranuM darzana. te pachI aneka sAdhuvaroe kIdhuM che, ane siddhAcaLane zikhare anaMtA siddhadevo thaI gayA che. e hatA yugayugAntaranA prathama vaTemArga. emaNe vATa pADI ane puNyavATe puNyazALIo paravaryA." vikhyAta purAttattvavettA jemsa pharagyusana zrI zatruMjaya tIrtha joIne eTalA prabhAvita thayA hatA ke temaNe lakhyuM che ke "A ImArato kevaLa bhavyatAmAM ja nahIM paNa suMdaratA ane emanI vigatonI sukumAratAmAM paNa jUnI ImAratonI spardhA kare che. ane e badhAM maLIne sauthI vadhu dhyAna kheMce evuM eka (dava maMdironuM) jUtha race che ke je bIje kyAMya jovA maLatuM nathI." "sthApatya vidyAnA tattvajJAnanA jijJAsu vidyArthIne mATe A sthAna duniyA uparanA rasaprada sthAnomAMnuM eka che; kAraNa ke tyAM ene madhya yugamAM, vividha prakAranI prakriyAothI, bIjA koI paNa sthAna karatAM vadhAre moTA pAyA upara ane vadhAre kudaratI rIte UbhAM karavAmAM AvelAM devaLo jovA maLe che. ApaNe jyAre dUra dUranAM sthAnomAM, makAnonA nakazA banAvavAnI, atyAre paNa anusaravAmAM AvatI, paddhationuM nirIkSaNa karIe chIe, tyAre ja ApaNane khyAla Ave che ke, aNakeLavAyela hiMduo zilpakaLAnI maulikatA ane saMpUrNatAmAM keTalI UMcI kakSAe pahoMcI zake che, ke jyAM madhya yugathI te atyAra sudhImAM, yuropa pahoMcI zakela nathI." "potAnAM (jainonAM) maMdironI racanA, ke jene "maMdironI nagarIo" kahI zakAya, e jainonI eka vizeSatA che, ane bhAratanA koI paNa dharmanA anuyAyIo karatAM vadhAre moTA pramANamAM teo eno amala kare 3, ' ' : : : Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che.... A dharmomAMno koI paNa dharma, zatruMjaya upara che evo maMdirono samUha dharAvato nathI. e devatAonI nagarI che, ane emanA mATe yojAyelI che, mAnavInA upayoga mATe e banela nathI." jemsa ToDa A tIrthano mahimA varNavatAM lakhe che ke - "pAlItANAthI parvatanI taLeTI sudhIno mArga vaDanA bhavya vRkSo vaccethI pasAra thAya che, je pUjA mATe ekatra thatA vizALa saMghane pavitra chAMyaDo Ape che,....have ApaNe ThIka ThIka UMcAM pagathiyAM caDIne ane puMDarika svAmInA daravAjAnA nAme oLakhAtA kamAnovALA mArge thaIne, pavitramAM paNa pavitra sthAne pahoMcI jaIe chIe, je ApaNane AdinAtha bhagavAnanA maMdiranI sAme laI jAya che. bhagavAna AdinAthanuM maMdira joke eka bhavya ImArata che, chatAMye, e dekhAva ke (zilpanI) sAmagrInI draSTie AbunAM maMdiro jevuM zilpa dharAvatuM nathI. gabhAro ghummaTavALo che. svaccha sapheda ArasamAMthI banAvelI paramAtmAnI pratimA virATa kadanI che, ane te cAlu dhyAna mudrA (padmAsanamudrAmAM) birAjelI che ane enA hAtha ane paganI palAMThI vALelI che." bhAratIya purAtattva vidyAnA vikhyAta vidvAna jemsa barjesa A tIrthanI A pramANe prazasti karI che : "A sthAnethI je drazya najare paDe che, te dhyAnane vaza karI le evuM che. e vizALatAmAM khUba suMdara che; ane ajoDa citra mATenI bhavya goThavaNIrUpa che - mAnavI mahenatamAM ApaNe keTale pahoMcI zakIe chIe te A kArya (darzAve) che.... paNa kAvyanI atizayoktine bAjue rAkhIe to paNa, e kharekhara abhuta che - e ajoDa sthAna che. maMdironI nagarI che. thoDAMka maMdiro ArasapahANanA banAvelAM che - badhA jhINavaTathI kotarelAM che; ane keTalAkanI sapramANatA dhyAna kheMce evI che ane jyAre pravAsI sphaTikanAM cakSuovALI ane cokhkhA zveta ArasapahANamAMthI ghaDelI mUrtio pAsethI pasAra thAya che, tyAre e pratimAo jANe seMkaDo zAMta-ekAMta derIomAMthI enI sAme nihALyA karatI hoya ema lAge che ! IS 28 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAce sAca duniyAmAM AnI barobarI karI zake evuM koI sthAna nathI. vaLI dareka prAMgaNamAM, mArgamAM pravezadvAramAM ane khaMDamAM-badhAM sthAnomAM je svacchatA che, te paNa kAMI ocho AhlAdaka ApatI nathI." hennI kajhInse zrI zatruMjaya tIrthanI prazaMsA karatAM lakhyuM che H- "A badhA kadanAM ane badhI AkRtiomAM seMkaDo maMdirothI chavAI gayelAM ane vacce vacce khINo dharAvatAM A zikharone lagabhaga havAmAM banelA pavitra nagara tarIke je varNavI zakAya... eka bAbata je maMdironA A samUhane, sapATa medAnomAM vaselAM zaheromAM banelA, AvA samUhothI judo pADe che, te che, kevaLa maMdironI vacce je nahIM paNa parvata upara koi sthAne, koi paNa jAtanA vasavATo gharono sarvathA abhAva. zaheromAM ane enI AsapAsa banela badhI pavitra ImAratonA samUha sAthe joDAI gayelo rojiMdo jIvana-vyavahAra ahIM enI gerahAjarInA kAraNe UDIne AMkhe vaLage che ane A tema ja vAdaLothI sArI rIte judI paDatI enI sthiti ene tarata ja evI AkarSakatA ane evuM gUDha vAtAvaraNa Ape che ke je enI potAnI khAsiyatarUpa ja gaNAya. TenIsana kavie jyAre ema lakhyuM ke "huM upara caDyo ane meM sarvazaktimAna parvatane tathA zikhara upara gaDhavALA nagarane joyAM, na mAnI zakAya evAM AkAzane vIMdhatAM zikharo' tyAre emanA cittamAM lagabhaga A ja (citra) haze." - gujarAta itihAsa ane sAhityanA eka sahradaya ane premI vidvAna elekjhAMDara kinloka phArbasa lakhe che ke "jainadharmanAM devAlaya teonA bhavya koTa sahita vistAra pAmyAM che, te ardhA mahela jevAM ardhA koTa jevAM ekAnta, ane mahimAvAn parvata upara dedIpyamAna ArasapahANanAM bAMdhelAM, ane svarganA mahAlaya samAna, cheka UMce havAmAM mRtyulokane paga devAne durlabha, evAM che. pratyeka caitanya gabhArAmAM ajitanAthanI, AdinAthanI athavA koI bIjA tIrthaMkaranI eka athavA vadhAre mUrtio che. teno udAsIna vRtti dhAraNa karelo, ArasapAhANanI mUrtino AkAra, rUperI divIonA ochA ajavALAthI jhAMkho draSTie paDe che. agarabattInI sugaMdha havAmAM mheMkI rahe che, ane cakacakita pharasabaMdhI upara bhaktimAna 29 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ strIo, sonAnA zRMgAra sajelI ane vicitraraMganA vastrathI jhagajhagATa mAratI ekasvarI paNa madhura stavana bhaNatI evI, ughADe page paNa dhIme dhIme pradakSiNA kare che. zatruMjaya, kharekhAta pUrva bhaNInI adbhuta kathAnA eka kalpita DuMgaranI ghaTita rIte upamA ApI zakAya evo che. enA rahevAsIo paNa jANe ekAeka ArasanA pUtaLAM banI gayelAM hoya, paNa te upara AvIne apsarAnA hAtha, sarva svaccha ane cakacakita rAkhatA hoya, ane sugaMdhIvALA padArthonA dhUpa karatA hoya tema ja te apsarAnA susvara, devanAM zRMgArika gIta gAIne havAne bharI detA hoya evo bhAsa thAya che.... zatruMjaya ghaNuM ja prAcIna ane jainadharmanuM ati pavitra dhAma che. sarva tIrtha karatAM e agresara gaNavAmAM AvyuM che, ane jeno niraMtara nivRtti sAthe saMbaMdha thAya che, tenuM e sukhasthAna gaNAya che. vaLI te mumukSuonuM mahAmaMdira manAya che, ane aMgrejonA pavitra AyonAnI peThe duniyAnA nAzanI veLAe paNa eno nAza thavo sajaryo nathI ema kahevAya che." hamaNAM thoDA samaya pahelAM zrI zatruMjaya tIrtha upara taLeTIe javAnA mArga upara jaMbudvipa nAme eka maMdira banAvavAmAM AvyuM che. tenuM kAmakAja haju cAlu che. A jaMbudvipanA madhya bhAgamAM UMco paNa sAmAnya parighavALo merU parvata banAvavAmAM Avyo che. tene pharatA graha ane nakSatro batAvavAmAM AvyA che, paNa A kakSamAM merU parvatanA vibhAga uparAMta cAre bAjue raveza banAvIne, nAnA nAnA pratiko banAvIne, keTalAMka citro vagere mUkI evuM lakhANa karavAmAM AvyuM che ke, pRthvI goLa nathI ane te tenI dharI para pharatI nathI. A vaijJAnika yugamAM ane jyAre caMdra upara mANaso ane avakAzayAna UtarIne saMdezA laI AvyA che, ane bIjA avakAzayAno dvArA maMgaLa, zukra vagere grahonI mAhitI meLavI zakyA zaktimAna banyA che, tyAre A jUnI mAnyatAone AdhAre jaMbudvipamAM lakhelI keTalI vigato ane tenI racanA kaMIka vicitra lAge che. eka bIjI draSTie vicAra karIe to A jaMbudvipanI racanA A vijJAna yugamAM jainadharmane ane tenI philasUphIne ayogya rIte rajU kare che. SSC ] {! Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaMbudrIpanI racanA karAvanAra AcAryo ane sAdhuoe temaja dAtAoe jainadharmanA UMDA abhyAsIonA temaja AMtararASTrIya vijJAnIo ane khagoLazAstrIonI salAha laIne A racanA karavAno vicAra karyo hato to jainadharma ane tenI philasUphIthI mahattA vadhu sArI rIte rajU thaI zakI hota. atrethI ahIM e ullekha karavo asthAne nahi gaNAya ke I.sa. 1955nI sAlamAM zrI zatruMjaya tIrthanAM maMdiromAM harijano yAtrA yA darzana ka2vA jaI zake ke nahi, te prazna upasthita thayo hato. zrI zatruMjaya tIrthanA vahIvaTa karanAra zrI ANaMdajI kalyANajInI peDhInA hindabharathI AvelA pratinidhionI sabhAmAM enI carcA-vicAraNA thaI hatI. carcA vicAraNAnA aMte sabhA taraphathI eka nivedana bahAra pADavAmAM AvyuM hatuM, temAM jainadharmane anurUpa evI jAherAta karI ane sUcanA ApavAmAM AvI hatI ke "jaina AcArane anurUpa koipaNa vyakti maMdiramAM darzana karavAnI icchA rAkhe to tene rokavo nahi." A nivedananA pariNAma svarUpe harijanone jaina maMdiromAM dAkhala na thavA devA mATenuM Andolana hatuM te baMdha thaI gayuM ane tyArathI harijano paNa zrI zaMtrujya tIrtha u52 darzana ka2vA jAya che. pAlitANA e bhAvanagaranI relve mArge aDatAlIsa kilomITara ane moTa2 raste paMcAvana kilomITaranA ane temaja amadAvAdathI basone pAMsaTha kilomITaranA aMtare AveluM che. pAlitANA pazcima relve vibhAga para AveluM relve sTezana che. te gujarAta rAjyanA anya sthaLo joDAyeluM che. najadIkanuM havAI mathaka bhAvanagara che, je chappana kilomITaranA aMtare AveluM che. ahIM AvavA mATe ghaNAM sthaLoethI esa.TI. baso ane vAhano paNa upalabdha che. ahIM gujarAta sarakAranA pravAsa nigame 'sumeru'nAme haoNTala bAMdhI che. temAM badhAMja prakAranI Adhunika AvAsa vyavasthA ane jainone dhArmika draSTie anukULa Ave tevA zAkAhArI bhojananI 31 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyavasthA paNa che. A uparAMta pAlitANAmAM yAtrALuone rahevA mATe aneka dharmazALAo che. temAM ghaNI dharmazALAomAM Adhunika AvAsanI ane zAkAhArI bhojananI vyavasthA che. A uparAMta rahevA mATe Insapekzana baMgalo paNa che. zatrajaya tIrthanI vyavasthA jainonI ANaMdajI kalyANajInI peDhI kare che. peDhInuM kAryAlaya sagALa poLa daravAjA pAse, zatruMjaya parvata upara AveluM che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI giranAra tIrtha saurASTramAM AvelA jUnAgaDhathI lagabhaga savAtraNa kilomITaranI dUrIe giranAra parvata Avelo che. te lagabhaga 1117 mITara UMco ane sittera(70) corasa mAIlanA kSetraphaLamAM phelAyelo che. te ati purANo parvata che. himAlaya parvatathI kadamAM ati nAno paNa uMmaramAM himAlayathI moTo arthAta jUno che. te jaino, hiMduo ane muslimonA tIrthadhAma tarIke prasiddha che. giranAra bhaugolika draSTie jeTalo purANo che teTalo ja jUno teno bhavya ane bhAtIgaLa ItihAsa che. bhAratanA ItihAsamAM prAga aitihAsika kALathI Ajadina sudhI, giranAra ane jUnAgaDhanA ullekho maLI Ave che. ITavA ane khoradevImAM maLelA prAga aitihAsika avazeSo, maurya, gupta, maitraka ane cUDAsamA rAjavIonA vRttAMto ane temane baMdhAvelI mahelAto, ImArato ane yAdagAra sthaLonA khaMDiyero, jUnAgaDhanA navAbonA mahelo ane ImArato ane svataMtra AMdolananA prasaMgo dvArA jUnAgaDhano kaDIbaddha ItihAsa maLe che. jUnAgaDhanI prasiddhi, girivara giranAra parvatane lIdhe che. kiMvadaMtI che ke giranAranI taLeTImAM ja prAcIna girinagara vasyuM hatuM. naMdo ane mauryanA samayamAM te eka samRddha nagara hatuM. prAcIna samayamAM tenA maNipura, candraketupara, raivatanagara ane purAtanapura nAmo hatAM. zvetAMbara jainapaMthIonI mAnyatAnusAra prAcIna samayamAM giranArano ujjayaMtagiri ane revatagiri tarIke ullekha karavAmAM Avato hato. purANomAM ane ItihAsamAM paNa tene raivata, revaMta, kamuda, raivataka, raivatAcaLa, ujjayaMti Adi nAmothI varNavavAmAM Avyo che. jaina graMthomAM, giranAranuM mahAbhya ghaNA ja bhaktibhAvathI. SSSSSSSSSSSSS 33 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AlekhavAmAM AvyuM che. vaLI jaina zvetAMbara paMthIonA zAstro pramANe giranArane zrI zatruMjya girinI pAMcamI TUka mAnavAmAM Ave che. jainonA prathama tIrthaMkara zrI AdIzvara bhagavAnanA samayathI covIsamA tIrthaMkara mahAvIra bhagavAnanA samaya sudhImAM aneka cakravartIo, rAjA mahArAjAo ane jaina zreSThIoe ahIM raivatAcala upara yAtrA karyAnA ullekho maLI Ave che. vaLI temanI mAnyatA pramANe, ahIMthI aneka munivaro tapazcaryA karIne mokSe sidhAvyA che ane AvatI covIsInA vIsa tIrthaMkaro paNa ahIMthI mokSe sidhAvaze, evI mAnyatA pravarte che. jUnAgaDhathI giranAra tarapha jatAM vAghezvarI mAtA, gAyatrI zaktipITha ane azokano zilAlekha Ave che. A zilAlekha Aje paNa hayAta che. A zilAlekha para maurya samrATa azoke enI suprasiddha cauda dharmaAjJAo, prAcIna khAroSTI lipimAM kotarAvI che. Aje paNa te zilAlekho vAMcI zakAya che. cauda dharmaAjJAomAM samrATa azoke, dayA ane karUNA para vizeSa bhAra mUkyo che. samrATa azoke bauddha dharma aMgIkAra karyo hato ane gautamabuddha to dayA ane karUNAnA avatAra hatA eTale azoke dayA ane karUNA para bhAra mUkyo haze. A ja zilAlekhanI eka bAjue bIjI sadImAM thaI gayelA kSatrapa rudradAmanano eka zilAlekha che. A pachI, pAMcamI sadImAM thaI gayelA samrATa skaMdhagupte banAvela eka trIjo zilAlekha che. ahIM zilAlekhonI sAmI bAjue lagabhaga 2300 varSa pahelAM samrATa candragupta maurye (278) baso IMThIyotera ekaramAM sudarzana nAme, eka sarovara baMdhAvyuM hatuM. A sarovara ghaNuM ja vizALa ane yoginIonA pahADa ane azvatthAmAnI TekarIothI atyAranA uparakoTanI sImA sudhI vistareluM hatuM. emAM suvarNa rekhA ane palAzinI nadIonuM pANI ThalavAtuM hatuM. A sarovaramAMthI khetI mATe paNa pANI vaparAtuM. ativRSTine kA2Ne be traNavAra sarovara phATyuM hatuM. be vAra to e be sarovarano jIrNoddhAra karAvyo hato. ekavAra kSatrapa rudradAmane ane bIjIvAra samrATa skaMdhagupte. A banne samrATonA zilAlekhomAM teno ullekha 34 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa che. kALakrame e sarovara naSTa thaI gayuM. Aje to te sthaLe eka khullI jagA ja joI zakAya che. azokanA zilAlekhathI thoDe dUra AgaLa jatAM dAmodaralAlajInuM madira ane pavitra dAmodara kuMDa Ave che. emAM yAtriko snAna kare che ane svajanonAM phUla (asthi) temAM padharAve che. A kuMDamAM narasiMha mahetA snAna karavA AvatA. AthI tenA upara eka kAvya paNa che. "giri taLeTIne kuMDa dAmodara, jyAM mahetAjI nAhavA jAya" dAmodaralAlajInA maMdiranI sAme balarAmajInI patnI, revatInA nAma u5rathI kahevAto revatIkuMDa Avelo che. pahADanI taLeTImAM e kuMDa Avelo che. ene revatAcala kahe che. kuMDanI najadIkamAM mucukuMda guphA AvelI che. dAmodara kuMDathI lagabhaga be kilomITaranA aMtare suvarNa rekhA nadInA taTa para, bhavanAtha mahAdevanuM maMdira ane mRgIkuMDa AvelAM che. A bhavanAtha mahAdevanA sAnnidhyamAM ja, mahAzivarAtrie, bhavya meLo bharAya che. evI mAnyatA che ke te divase pAMDava-kauravanA gurU droNAcAryanA putra azvatthAmA - je sAta amara AtmAo paikInA eka che te mRgIkuMDamAM snAna karavA Ave che, ane pachI zaMkara bhagavAnanAM darzana kare che. bhavanAthano zivarAtrino meLo, mukhyatve saMsArIo karatAM sAdhuono meLo che. dezabharamAMthI vividha saMpradAyanA sAdhusaMto ane mahaMto, potapotAnA rasAlA, dharmadhajA ane dharmadaMDa sAthe, ahIM Ave che. Ama, A meLo sAdhuonI ekatAnuM pratIka banI jAya che. zivarAtrinI rAtre jaTAdhArI, bhabhUtadhArI, nAgA digaMbara sAdhuonuM eka bhavya saraghasa nIkaLe che. bhAlA, talavAra, trizuLa, sahita paTTAbAjInA khela karatuM ane DamaruM, jhAlara ane zaMkhanA ghora avAja karatuM A sAdhuonuM saraghasa, barAbara rAtanA bAra vAge bhavanAtha maMdiramAM praveza kare che. ane pachI harahara mahAdevanA gaganabhedI nAda sAthe Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRgIkuMDamAM snAna karIne, bhavanAthanI AratI utArIne, mahApUjA kare che. giranAra para javAno asala mArga pUrva tarapha hato, paNa prathama pagathiyAM koNe ane kyAre banAvyAM tenuM koi pramANa upalabdha nathI. prabaMdha ciMtAmaNimAM karavAmAM AvelA ullekha mujaba I.sa. 1152mAM gujarAtanA rAjA kumArapALe temanA maMtrI udayananA putra vAgbhaTTane giranAra upara javA mATe pagathiyAM bAMdhavA mATe, sUcanA ApI hatI. tene anusarIne vAgbhaTTe te vakhate rUpiyA tresaTha lAkhanA kharce sopAna mArga banAvyo hato. tyAra bAda I.sa. 1927mAM temAM samArakAma karavAmAM AvyuM hatuM. vaLI evo paNa ullekha maLe che ke dIvanA eka saMghe paNa tenI marAmata karAvI hatI. tyArabAda I.sa. 1889mAM jUnAgaDhanA dIvAna haridAsa desAIe taLeTIthI aMbAjI sudhI pagathiyAM baMdhAvyAM hatAM. giranAra parvata para gorakha zikhara 3600 phUTa, aMbAjI zikhara 3300 phUTa, gomukhI, zikhara 3120 phUTa ane jaina maMdiro 3300 phUTanI UMcAIe AvelAM che. A badhAM zikharo upara javA mATe pagathiyAM che. giranAra 84 coryAsI siddho ane navanAthonuM nivAsa sthAna che, yogIonI tapobhUmi che. giranArane vastrApatha kSetra paNa kahe che. ahIM siddhoe vastrono tyAga karI tapa karyuM hatuM eTale tene vastrApatha kSetra kahe che. A siddho moTe bhAge jaina sAdhuo hatA. temAM mukhya, jainonA bAvIsamA tIrthaMkara neminAtha hatA. AthI giranAranA tIrthanAyaka neminAtha che. taLeTIthI upara caDhatAM pAMDavaderI, hanumAna bAlunI AMbalI, dhoLI derI, kALI derI, bhartuharinI guphA vagere sthaLo vaTAvI uparakoTanI TUka upara AvIe chIe. ene devakoTa paNa kahe che. taLeTIthI A caDhANa, traNa kilomITaranuM che. temAM caDavA mATe 4200 beMtAlIso pagathiyAM che. devakoTa daravAjAmAMthI aMdara jatAM jainonAM maMdiro Ave che. temAM 36 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ neminAthanuM eka vizALa maMdira che. A maMdira vikrama saMvata 209mAM kAzmiravAsI ratanazA nAmanA zrAvake baMdhAvyuM hatuM tema kahevAmAM Ave che. siddharAjanA samayamAM temanA sUbA soraThanA daMDanAyaka sajjana mahetAe vikrama saMvata 1285mAM teno jIrNoddhAra karAvyo hato. ema kahevAya che ke A jIrNoddhAramAM sajjana mahetAe soraThanI traNa varSanI Avaka kharcA hatI. maMdiramAM zyAma ArasamAMthI kaMDArAyelI neminAthanI vizALa pratimA che. A zvetAMbara maMdira ekasone nevuM (190) phUTa lAMbA ane ekasone trIsa (13) phUTa pahoLA, vizALa cokanI vacamAM bAMdhavAmAM AvyuM che. maMdirone pharato bahArano raMgamaMDapa, coka ane jIna maMdira kalAnA manamohaka namUnA che. pAchaLa AvelA pahADonI pArzvabhUmi tene ghaNAM ja manohara banAve che. neminAthajInA derAsaramAM cAra zilAlekho che. temAM A derAsarane rA'mAMDalike sonAnA patarAthI maDhAvyuM hatuM ane mevADA jJAtinA sUtradhAra gaNanA putra haripAlane maMdiramAM lekho kotarAvavAnA vaMza paraMparAgata hakako ApyAnA ullekho che. neminAthajInA maMdiranI pAchaLa jaina maMdironA munIma jagamAla goradhanadAse banAveluM maMdira che. jagamAlanA nAma uparathI jUnAgaDhamAM "jagamAla coka'paNa che. A maMdiranI sAme mAnasiMga bhojarAjanI TUka che. ahIM maMdiramAM mULanAyaka zrI saMbhavanAtha bhagavAna che. A maMdiranA cokamAM eka suMdara kuMDa Avelo che. AgaLa jatAM melaka vasahInI TUka Ave che. A TUkamAM mULanAyaka zrI sahastraphaNA pArzvanAtha bhagavAnanI pratimA che. ema mAnavAmAM Ave che ke A TUka gujarAta nareza zrI siddharAjanA mahAmaMtrI zrI sajjana zeThe nirmANa karAvI hatI. A TUkamAM RSabhadevanI Asanastha vizALakAya pratimA che. jene abudajI ke adabadajI dAdA kahevAmAM bAve che. AgaLa cAlatAM zrI saMgrAma sonInI TUka Ave che. ahIM ozavAla Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtinA sonI samarasiMha ane mAladeve maMdira banAvyuM hatuM evo ullekha maLe che. A maMdira be mALanuM che. ane badhAM maMdiromAM UMcAmAM UMcuM che. ahIM paNa mULanAyaka sahasraphaNA pArzvanAtha bhagavAna che. AgaLa jatAM zrI kumArapALanI TUka Ave che. A TUka teramI sadImAM kumArapALa rAjAe nirmANa karAvyAno ullekha che. ahIM maMdiramAM mULanAyaka zrI abhinaMdana bhagavAna che. A TrakanI pAse bhImakuMDa ane gajapada kuMDa che. mukhya mArga para AgaLa jatAM zrI vastupAla tejapALanI TUka Ave che. ahIMnA dareka maMdiranA zikhara para, chata para ane staMbho para zilpakalAthI sabhara AbehUba kotarakAma che. Ama chatAM giranAra para sauthI kalAtmaka zreSTha zilpanI kotarakAmavALAM maMdiro to vastupAla tejapAle banAvelAM maMdiro che. te AbunA delavADAnAM maMdironI smRti tAjI kare che. koI koI sthaLe zilpakaLA ane kotarakAma, AbunAM delavADAnA maMdiro karatAM paNa vadhu utkRSTa lAge che. maMdiro sthApatya kalA ane zilpa kalAnA abhuta namUnAo che. maMdiramAM sAteka abhilekho che. zilAlekhonA ullekha mujaba A maMdiro vikrama saMvata 1288mAM banAvavAmAM AvyAM hatAM. temAM 19mA tIrthakara mallinAthanAM traNa maMdiro che. (1) zrI staMbhana purAvatAra zrI pArzvanAtha bhagavAnanuM (2) zatruMjyAvatAra zrI RSabhadevanuM ane (3) satyapurAvatAra zrI mahAvIra svAmI bhagavAnanI pratimAo che. ahIM bIjA maMdiramAM prathama zrI RSabhadeva bhagavAnanI pratimA hatI, paNa pAchaLathI zatruMjyAvatAra nAmanA mULa maMdiramAM, mULanAyaka zrI zyAmalA pArzvanAtha bhagavAnanI pratimA sthApita karavAmAM AvI che. pratimA upara vikrama saMvata 1305no Alekha che. TUkathI AgaLa jatAM zrI saMprati rAjAnI TUka Ave che. ahIM maMdira prAcIna ane vizALa che. mULa nAyaka zrI neminAtha bhagavAna che. tyArabAda caumukhajI, zrI saMbhavanAtha bhagavAnanI TUka, jJAnavAvaDI, zrI dharmazrI hemacaMdrajInI TUka, mallanI TUka, rAjulamatijInI guphA, bIjI caumukhajInI TUka, gaumukhI gaMgA tathA covIsa tIrthakaronI STS 38 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAdukAo Ave che. A badhIe TUko zvetAMbarapaMthI jainonI che, paNa rAjulamatijInI guphAnA uparanA bhAgamAM eka AMgaNamAM digambarapaMthI jainonuM maMdira paNa che. temAM mULa nAyaka zrI neminAtha bhagavAna che. A ja AMgaNamAM zrI pArzvanAtha bhagavAna tathA zrI bAhubalijInuM maMdira che. gaumukhI gaMgAnI AgaLa eka rasto sahastrAvana tarapha jAya che, jyAM neminAtha bhagavAne dIkSA lIdhI ane temane kevalajJAna thayuM te be, kalyANakonAM sthaLo che. tyAM zrI neminAthanI caraNa pAdukAo paNa che. gaumukhI gaMgAnI AgaLa zrI neminAtha bhagavAnanA bhAI zrI rahaneminuM maMdira che. AgaLa jatAM zrI neminAtha bhagavAnanI adhiSThAyikA zrI aMbAjI mAtAnI TUka Ave che. ahIM nIce mujaba pAMca TUMko AvelI che. 1) pahelI Traka - zrI neminAtha bhagavAnanI. (2) bIjI TUka - zrI aMbAjI mAtAnI (3) trIjI TUka - oghaDa zikhara - jyAM neminAtha bhagavAnanAM caraNo ane zrI sAmba kumAranI caraNa pAdukAo che. (4) cothI TUMka - oghaDa zikhara AgaLanI gurUdeva datrAttayanI TUka che tyAM zrI naiminAtha bhagavAnanAM caraNo ane zrI pradyumnakumAranI caraNa pAdukAo che. (5) pAMcamI TUMka - jyAM zrI neminAtha bhagavAna tathA gaNadhara varadatta muninI caraNa pAdukAo che. giranAranI mahattA dhArmika draSTie ghaNI moTI gaNavAmAM Ave che. jaina dharmanAM parvata upara AvelAM pAMca mukhya yAtrA dhAmo (1) zatrujya (2) sametazikhara (3) giranAra (4) Abu ane (5) tAraMgAmAM tenI gaNanA karavAmAM Ave che. S Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ giranAra e jainadharmIonuM eka mahattvanuM tIrthadhAma hovA uparAMta, hiMduo ane muslimonuM paNa tIrthadhAma che. vaLI giranAra prAcIna ane arvAcIna banne draSTie mahattva dharAve che. giranAra purAtattvavettAo, ItihAsakAro, vanaspatizAstrIo AyurvedAcAryo ane bhUstarazAstrIone akhUTa bhAthuM pUruM pADe che. . tenA gauravane lokakavio ane lokakathAkAroe biradAvyuM che. ItihAsakAroe tenA ullekha karyA che. I.sa. pUrve chaThThI sadImAM pANinIe girinagarano ullekha karatAM lakhyuM che ke AdI maripura nAme, caMdraketu pura mRta tRtIya revata nAme, kalau purAtana pura I.sa.nI sAtamI sadImAM racAyelA skaMdhapurANanA prabhAsakhaMDamAM giranAranuM mahAbhya varNavyuM che. temAM purANonI lAkSaNika zailImAM camatkArika vArtAo ApavAmAM AvI che. temAM lakhyA mujaba giranAranuM kSetra daza-daza gAunA parighamAM phelAyeluM hatuM ane temAM aneka puNya sthAno, vivaro yAne kotaro ane guphAo che. vaLI prabhAsakhaMDamAM, giranAranuM, varNana ApatAM lakhe che ke :- giranAra zivaliMgAkAra che. temAM bhairava, gajapada, rAmAnaMda, mahAzRMga, aMbikA, zrI cakra vagere zikharo tathA siMha, vijaya, kamala, trilocana, kubera, azvatthAmA vagere zRMgo che. giranAramAM sAdhanA karIne, velA koLImAMthI velanAtha bananAra, gurUnA virahamAM emanA eka ziSya khAMTa rAmajIe giranAra upara eka bhajana lakhyuM che, je ghaNuM prasiddha che. cInI yAtrI hyu-ena saMga I.sa. 640nI AsapAsa giranAra AvelA. temaNe giranArano ullekha karatAM lakhyuM che ke "jUnAgaDhathI thoDe dUra ujjayaMta parvata Avelo che. vaLI ahIM pacAsa jeTalA bauddha maTho hatA, jemAM (300) traNaso jeTalA bhikSuko rahetA hatA. sI.ema. nAmanA eka aMgreje I.sa. 1877mAM kalakattA rivyumAM giranArano Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ullekha karatAM lakhyuM hatuM ke "A mahAna ane prAcIna parvatane jemano tema rahevA dIdho che te ja yogya che ane ApaNe IcchIe ke te tevone tevo ja rahe. je Adhunika sabhyatAno tyAM praveza thavA devAmAM Avaze to jarUra ApaNane dilagIra thavAno vakhata Avaze." saMskRtanA mahAkavi mAdhe "zizupAla vadha"mAM giranAranI stuti karatAM lakhyuM che ke: draSTopi zaila : samuhurmarAvera pUrvavida vismaya mAta tAtu kSaNe kSaNe yajAva nAmupaiti tadeva rU5 ramaNIyatAyA : "jANe na joyo kadI hoya pUrve vismita murArI, zaila ema nIrakhe kSaNe jANe nUtanatA ghare je te svarUpa sAcuM ramaNIyatAnuM. giranAra parvata sAthe keTalAye aitihAsika banAvo joDAyelA che. yuddhamAM rA'kheMgAranI hatyA karIne, siddharAja rANakadevInuM haraNa karI jAya che, tyAre e satIe giranArane upAlaMbha Apyo hato. eka kavie tene kavitA dvArA suMdara zabdomAM varNavyo che ke gojhArA giranAra vaLAmaNa verIne kiyo ? maratA rA'kheMgAra khadeDI khAMgo nava thiyo ? neminAtha rAjulanuM nAma paNa giranAra sAthe jaDAI gayuM che. lagna karavA AvelA neminAtha, bhojana mATe vadha karavAmAM AvanAra pazuonAM bhAMbharaDA sAMbhaLIne lagna karavAnA badale tyAganI dIkSA le che tyAre prathama to rAjulamatI temane samajAvavA 41 6 ' ' ' ' ' ' , ' , , ' ''' '' , '' Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koziza kare che ane kahe che ke "rAjula pokAra nema, pazu bAnA huA saccA mAno to svAmI ThagAnA huA paNa Akhare jyAre rAjula paNa tyAgano paMtha apanAvavA taiyAra thAya che, tyAre tenI sakhIo rAjulane saMsAra tyAga na karavA mATe samajAve che tyAre rAjulamatIno javAba paNa koi kavie suMdara paMktiomAM vyakata karyo che "dezo nahi ene doSa lagIre rAkhazo nA koi roSa lagIre, lekha lakhyA na bhUMsAya re; tanaDAnuM sagapaNa bhale dIdhuM toDI, AtmAnI prIta eNe AtmAthI joDI. Ama neminAtha ane rAjulanI aitihAsika kathAe giranArano tenA purANA prAga aitihAsika ItihAsamAM umero karIne, tene amarattva bakSya che. ahIMnI eka guphAmAM rAjulamatInI sAthe temanA diyara rahaneminI sAthe banelo eka prasaMga che. rAjulamatIe dIkSA grahaNa karyA pachI teo paNa giranAranI eka guphAmAM tapa karavA mATe rahyAM hatAM. rahanemi paNa sAdhupaNuM aMgIkAra karI ahIMnI eka guphAmAM tapa karatA hatA. eka vakhate dhodhamAra varasAda paDyo. rAjulamatI bhIMjAI gayAM. rAjulamatI suMdara to hatAM ja, temAM bhIMjAyelAM kapaDAMmAM suMdaratA vadhu jhabakI UThI. teo kapaDAMne nIcovI sukavavA mATe aNajANatAM rahaneminI guphAmAM gayAM. rahanemi rAjulamatInI suMdaratAthI bhIMjAyA ane mohAMdha banyA. rAjulamatIe rahanemine upadeza ApIne, temanI mohAMdhatAne dUra karI. A prasaMgane 42 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varNavatI koI jaina munie sajajhAya lakhI che. temAMnI keTalAka paMktio nIce mujaba che : devariyA munivara ! dhyAnamAM raheje, dhyAna thakI hoya bhavano pAra re, deva varasAde bhInAM cIvara mokaLA karavA rAjula AvyAM che tene kAma re - deva rUpe ratire vastra varjita bALA, dekhI khobhANo tire kAma re - deva paradAra sevI prANI narakamAM jAya dularbhabodhi hoya mAya re - deva sAdhvI sAthe cUkI pApa je bAMdhe teno chUTakAro kadIya na thAya re - deva. azuci kAyA maLamUtranI kyArI tamane kema lAgI evaDI pyArI re- deva. huM re saMyamI, tume mahAvratadhArI kAme mahAvrata jAzo hArI re - deva ahevA rasIlAM rAjula vayaNa suNIne bUjhayA rahanemi prabhujI pAsare - deva pApa AloI pharI saMyama lIdhuM. anukrame pAmyA ziva AvAsa re - deva. SSSSSSSSSSS 43 SSSS Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ giranAra agnikRta parvata che. kArataka suda agiyArazathI eTale ke devadivALIthI pAMca divasa sudhI, varSothI giranAranI aitihAsika parikramA yojAya che. tyAre yAtrikono meLo jAme che, teo taLeTImAM bhavanAtha mahAdevanA maMdira pAse rAta rahe che ane savAre parikramA zarU kare che. jhINA bAvAnI maDhI, sUraja kuMDa, mALavelo, boradevI vagere parakammAmAM AvatAM sthaLo che. dhArmika draSTie A parikramAnuM ghaNuM mahAbhya che. eka jamAnAmAM giranAra gADha jaMgalothI bharelo hato. AthI, tenuM kudaratI saundarya khUba ja manoramya ane AkarSaka lAgatuM. vaLI, giranAra jAta jAtanI vanaspatio ane auSadhiothI sabhara che. teno ItihAsa ati prAcIna ane jAjaramAna che. te yAtrAnuM eka mahattvanuM pavitra sthaLa che. AthI koI kavie gAyuM che ke "soraTha deza na saMcaryo, na caDyo gaDha giranAra na nAhyo dAmo revatI, aphaLa gayo avatAra soraTha zuro na sarajiyo, na caDyo gaDha giranAra na nAhyo gaMgA gomatI eno eLe gayo avatAra Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zaMkhezvara pArzvanAtha tIrtha jainonI mAnyatA pramANe je keTalAMka tIrthasthaLo camatkArika che, temAMnuM eka zaMkhezvara che. A camatkAra, tIrthaMkaro dvArA nathI thatA. tIrthaMkaro nirvANagatine pAmelA hoIne, camatkAra kare nahi. te camatkAro tIrthaMkaronA bhakto dvArA thatA hoya che. jaina dharmAvalaMbIomAM gujarAtamAM, A tIrthanuM sthAna pAlitANAnA zatruMjaya tIrtha pachI bIjA sthAne Ave che. zakhezvaranuM mULa nAma zaMkhapura hatuM. bhagavAna zrIkRSNe jarAsaMghane harAvyA pachI temano vijyazaMkha ahIMthI phUMkyo hato, tethI tenuM nAma zaMkhapura paDyuM tevI mAnyatA pracalita che. prAcIna graMthomAM paNa eno zaMkhapura nAme ullekha che. eka daMtakathA evI paNa che ke jarAsaMgha ane zrIkRSNanI vacce thayelA yuddhanA samaye jarAsaMghe zrIkRSNanI senA para jarA pheMkI tyAre ahIMnI pratimAjInuM nhavaNajaLa senA para chAMTI jarAno upadrava zAMta karavAmAM Avyo hato. eka bIjI evI kiMvadaMtI che ke bhagavAna zrIkRSNe jarAsaMghane harAvyA pachI ahIM zaMkha phUMkyo hato ane zaMkha phUMkavAthI pAtALamAMthI pratimA maLI AvI hatI. AthI, A yAtrAnuM sthaLa zaMkhezvara tarIke oLakhAya che. AnA AdhAre koi jaina munie, eka prabhAtiyuM lakhyuM che. jemAM nIce mujaba cAra paMktio Ave che H "bhIDa paDI jAdavA, jora lAgI jarA tatkSaNe trikame tuja saMbhAryo; pragaTa pAtALathI palakamAM teM prabhu bhaktajana tehano bhaya nivAryo. e lakhavuM ayogya nahi gaNAya ke jainonA bAvIsamA tIrthaMkara neminAtha bhagavAna zrIkRSNanA najadIkanA pitarAI bhAI hatA. jyAre tIrthaMkara pArzvanAtha trevIsamA tIrthaMkara hatA. to bhagavAna zrIkRSNano tIrthaMkara pArzvanAthanI mUrti sAthe kaI rIte saMbaMdha hoI zake ? Ano javAba ema hoI 45 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zake ke tIrthaMkara neminAtha ane tIrthaMkara pArzvanAthanI vacce samayanuM aMtara ghaNuM ochuM haze. agara je pratimA nIkaLI te bIjA koI tIrthakaranI haze, ane pArzvanAthanI pratimA pAchaLathI prasthApita karavAmAM AvI haze. A sivAya, jainazAstromAM ahIMyAM banelA aneka rAtmakArono ullekha che. A mAnyatAne AdhAre Aje paNa ahIM dararoja hajAro bhaktajano Ave che. eka gaNatarI mujaba ema mAnavAmAM Ave che ke prati varSa ahIM jaina ane jainetaro maLIne lagabhaga traNa lAkha yAtrALuo Ave che. ahIM bhagavAnanI mUrtinAM darzana karavAthI temanI manokAmanA pUrNa thAya che tevI mAnyatA che. dara sAla kArtika pUnama, mAgazaravada dasama ane caitrI pUnamanA divase ahIM meLo bharAya che. tyAre asaMkhya yAtrALuo Ave che ane pUjA sevA karIne kRtakRtyatA anubhave che. jaina graMthamAM evo ullekha maLe che ke prAcIna kALamAM aSADhI nAmanA eka zrAvake zaMkhezvaramAM jaina tIrthakaronI pratimAone sthApita karI hatI. Ama, zaMkhezvara pArzvanAthanI pratimAno ItihAsa ati prAcIna che. tyAra pachInA ItihAsamAM evo ullekha maLe che ke siddharAja jyasiMhanA mahAmaMtrI sarjanazAhe vikrama saMvata 1155mAM A tIrthano uddhAra karAvyo hato. e samaye zaMkhezvara enI jAhojalAlInI parAkASTAe hatuM. tyArabAda vikrama saMvata 1268mAM gujarAtanA jANItA maMtrI, vastupAla ane temanA bhAI tejapAle A tIrthano jIrNoddhAra karAvyo hato ane bAvana jinAlayanI derIo upara suvarNa kaLaza caDhAvyA hatA. I.sa.nI 14mI sadImAM allAuddIna khilajIe mULa jaina maMdirane toDI nAMkhyuM hatuM. daMtakathA mujaba, pArzvanAtha bhagavAnanI mUrti bacAvI levAmAM AvI hatI, ane tene kacchamAM laI jaI dATI devAmAM AvI hatI. tyArabAda I.sa. 165 mAM mogala bAdazAha zahAjahA~e zaMkhezvara gAma amadAvAdanA nagarazeTha zrI zAMtidAsajIne vArSika rU. 1050nA dare bhADethI ApyuM hatuM. ANING 46 NNNNNNNEWS Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A tIrthano tyArabAda vAraMvAra jIrNoddhAra thayAnA ullekho maLI Ave bAvana jinAlaya maMdiramAM dareka devakulikAo zikharabaMdhI che ane AthI maMdira bhavya ane manohara lAge che. mULanAyaka pArzvanAtha bhagavAnanI mUrti, padmAsanastha ane zvetavarNI che. pratimA suMdara ane AkarSaka che. bAvana jinAlaya maMdiranI devakulikAo uparanI ghaMTaDIono raNakAra ghaNo madhura ane saMgItanA sUro jevo karNapriya lAge che. maMdiranI pAse prAcIna maMdiranA avazeSo paDelA che. maMdiranI bAjumAM rAmajI maMdira ane nileSTha mahAdevanAM maMdiro AvelAM che. zaMkhezvara tIrthasthAna, hArIja sTezanathI pAMtrIsa kilomITara ane paMcAsara sTezanathI ATha kilomITaranA aMtare AveluM che. Aje to gujarAtanA ghaNAM sthaLothI basa ane moTara dvArA paNa A tIrthasthAna saMkaLAyeluM che. pacAsa varSa pahelAM to yAtrALuo saMgha kADhI hArIjathI gADA mAraphate yAtrAe jatA hatA tyAre yAtrAnuM mahattva paNa ghaNuM hatuM ane yAtrA paNa romAMcaka lAgatI hatI. zaMkhezvaranI yAtrAdhAma tarIkenI mahattAne anurUpa ahIM lagabhaga badhA ja prakAranI sagavaDatAvALI cha dharmazALAo che. hArIja ane samInA rastethI AvatAM prathama ekaso ATha pArzvanAtha bhagavAnanI devakulikAovALuM hamaNAM thoDA samaya pahelAM banAvavAmAM AveluM maMdira Ave che. maMdiramAM hajI kAma cAlu che. mULa maMdiranI pratiSThA be eka varSa pahelAM karavAmAM AvI hatI. maMdira vizALa ane bhavya che. maMdiranA garbhagRhamAM bhagavAna pArzvanAthanI zvetavarNanI padmAsanastha pratimA sthApita karavAmAM AvI che. mULa maMdira ane tene pharatI 108 derIo Arasa pahANanA pattharanI banAvelI che. paNa tenAM zikharo retiyA pILA pattharamAM banAvelAM che. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekaso ATha devakulikAomAM bhagavAna pArzvanAthanI pratimAo che. A pratimAomAM bhAratabharamAM AvelAM jaina maMdiromAM bhagavAna pArzvanAthanI pratimAonI pratikRtio che. temAM koI zyAmavarNanI, koI zvetavarNanI ane koI paMcadhAtunI pratimAo che. AkhuM maMdira ArasapahANanA pattharamAM banAveluM che. zikharo ane ghummaTo pILA ane lAla retiyA pattharanAM banAvelAM che. maMdirano sabhAmaMDapa vizALa che ane zikharanI UMcAI sArA pramANamAM che. maMdiranI najadIka dharmazALA ane rahevAnI vyavasthA che. A maMdirathI thoDe dUra AgaLa jatAM ArasapahANanA pattharamAM banAveluM Agama maMdira Ave che. Agama maMdiranA madhyabhAgamAM eka maMdira che. jemAM Arasa pahANanA pattharamAM banAveluM garbhagRha, sabhAmaMDapa ane raMgamaMDapa AvelAM che. sabhA maMDapanI chata retiyA pattharanI banAvelI che, paNa temAM AbunA delavADAnA jevuM kotarakAma che. mULa maMdiranI cAre tarapha sTIlanA glejhavALA trAMbAnA patarAMmAM jainonA pIstAlIsa Agamo kotarAvIne A patarAMo bhIMtamAM jaDavAmAM AvyAM che. AnI vacamAM tIrthakaronI pratimAovALI cha derIo bAMdhavAmAM AvI che. A badhI derIo, tenA thAMbhalAo, ane enI pharasa, ArasapahANanA pattharathI banAvavAmAM AvyAM che. A Agama maMdiramAM pesatAM AgaLanA bhAgamAM DAbI bAjue maNibhadranI derI ane jamaNI bAjue gurUdevanI derIo banAvavAmAM AvI che. A banne derIo paNa Arasa pahANanA pattharamAM banAvavAmAM AvI che. agAu ullekha karela zaMkhezvara pArzvanAthanuM asala maMdira gAmanI madhyamAM AveluM che. agAu A bAvana jinAlayanI devakulikAonI chato ane zikharo ArasanA pattharamAM na hatAM. te hAla Arasa pahANanA pattharomAM banAvavAmAM AvI rahela che. A sivAya AkhuM maMdira ArasanA pattharamAM banAveluM che. NIOS 48 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tAraMgA tIrtha tAraMgA e gujarAtamAM mahesANA jillAmAM AveluM jainonuM ghaNuM jANItuM tIrthadhAma che. te bAraso phUTa UMcA parvata para AveluM che. zvetAMbara jaina graMthomAM enAM prAcIna nAmo, tAraura, tArAvaranagara, tAraNagiri, tAraNagaDha vagere ApavAmAM AvyAM che. bauddha dharmIonI mAnyatA pramANe, temanI eka devInuM nAma tArA hatuM tenA uparathI A parvatanuM nAma tAraMgA paDyuM che. itihAsa game te hoya, Aje to te sthaLa jainonA eka mahattvanA tIrthadhAma tarIke jANItuM che. hAlamAM je maMdira che te jainAcArya zrI hemacaMdrasUrijInI preraNAthI gurjarI nareza zrI kumArapALa rAjAe vikrama saMvata 1221mAM baMdhAvyAno ullekha maLI Ave che. maMdira ekaso paccIsa phUTa UMcuM ane traNa mALanuM che. vaLI te bhUlabhUlAmaNIvALuM maMdira che. temAM mULanAyaka jainonA bIjA tIrthakara bhagavAna ajitanAthanI pratimA che. eka stavanamAM paNa ullekha che. ke "tAraMge zrI ajitanAtha, nema namuM giranAra' pratimA bhavya ane vizALa kAyAvALI che. te eka ja zilAmAMthI kaMDArAyelI che. pratimA padmAsanastha ane zvetavarNanI che. baso trIsa phUTa lAMbA pahoLA cokanI madhyabhAgamAM A maMdira bAMdhavAmAM AvyuM che. te ekasone pacAsa phUTa lAMbu ane 100 phUTa pahoLuM che. maMdirano raMgamaMDapa ane coka, ghaNAM vizALa che. maMdiranuM sthApatya ane temAM Avela zilpa, prAcIna ane AkarSaka che. maMdira, prakRtithI verAyelA suMdara parvata para AveluM che. vAtAvaraNa zAMta hoIne, AtmAne zAMti Ape che. yAtrIo mATe te eka pavitra yAtrA sthaLa che jyAre pravAsIo mATe te AkarSaka paryaTanadhAma banI rahe che. S 49 NNNN Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A maMdiranuM zikhara, cAra mALavALuM ane gaganacuMbI che. te pILA pattharomAMthI banAvela hoIne, kalAtmaka ane AkarSaka lAge che. ema kahevAya che ke rAjA kumArapALe to batrIsa mALanuM zikhara banAvyuM hatuM. A maMdiranA paTAMgaNamAM bIjAM be nAnA maMdiro che pahADanI ADamAM zvetavarNanuM digaMbara maMdira AveluM che. te khUba ja manoramya lAge che. pahADa upara A mukhya zvetAMbara ane digaMbara maMdiro sivAya bIjA cAra zvetAMbara maMdiro ane pAMca digaMbara maMdiro che. parvatanAM maMdiromAM gaNapatinI suMdara mUrti che. ema kahevAya che ke asala maMdiro suprasiddha rAjA veNI vatsarAje banAvyAM hatAM. A parvatathI thoDe dUra gADha araNyamAM tAraNa mAtAnuM maMdira AveluM che. tyAMthI thoDe dUra dhAriNI mAtAnAM darzana paNa thAya che. tAraMgAthI tadna najIka, dharoI AveluM che. tyAM sAbaramatI nadI para vizALa baMdha bAMdhIne eka jalAgAra banAvavAmAM Avyo che. te eka pikanikanuM sthaLa banI gayuM che. ahIMthI trIsa kilomITaranA aMtare vaDanagaramAM gurjara sthApatya zailInuM kalAtmaka toraNa ane suprasiddha zarmiSThA sarovara ane hATakezvara maMdira vagere sthaLo AvelAM che. vaLI aMbAjI paNa ahIMthI trepana kilomITaranA aMtare AveluM che. eka bIjo ullekha evo maLe che ke vikrama saMvata 1284nA phAgaNa suda bIjane divase zrI vastupAla dvArA zrI nAgendra gacchAcArya zrI vijyasena sUrijInA zubha haste A maMdiramAM be gokhalAomAM jainonA pahelA tIrthaMkara zrI AdinAtha bhagavAnanI pratimAonI pratiSThA karavAmAM AvI hatI. A banne pratimAo hAla vidyamAna nathI paNa zilAlekhovALAM banne Asano vidyamAna che. vaLI A tIrthano vikrama saMvata 1479mAM zrI soma 50 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suMdara sUrijInA zubha haste uddhAra karAvyAno ullekha paNa maLI Ave che. chello uddhAra vikrama saMvata 1642mAM AcArya zrI vijyasena sUrijInA zubha haste karAvyAno ullekha maLe che. A sivAya 13mI ane 14mI sadImAM bIjAM jinabiMbonI pratiSThA karAvyAno tathA gokhalA vagere nirmANa karAvyAno ullekha paNa maLe che. A badhA ullekho evo nirdeza kare che ke A tIrtha ghaNuM prAcIna haze. vaLI vikrama saMvata 1241mAM AcArya zrI somaprabhasUrijIe lakhela 'kumAra pratibodha' nAmaka graMthamAM evo ullekha che ke vikrama saMvatanI pahelI sadImAM AcArya zrI bapuTAcAryajInA upadezathI rAjA vatsarAye jaina dharma aMgIkAra karIne zAsanAdhiSTAyI zrI siddhAyikA devInuM ahIMyA maMdira baMdhAvyuM hatuM. A zvetAMbara maMdiranI dizAmAM ekAda kilomITaranA aMtare koTizilA nAme eka sthaLa che. ema kahevAya che ke ahIMyAthI aneka munio ghora tapazcaryA karIne mokSe siddhAvyA che. A sthaLane ahIMnI pahelI TUka kahevAmAM Ave che. ahIMthI pUrva dizAmAM eka kilomITaranA aMtare mokSabArI nAme bIjI TUka Ave che. ene puNyabArI paNa kahe che. ahIMyA derI AvelI che. jemAM ajitanAtha bhagavAna vagerenI prAcIna caraNapAdukAo che. derImAM parikarayukta yAne mUrtinA mukhanI AsapAsa pharatA kItarakAmavALI bhagavAnanI pratimA che. ahIMthI vAyavya dizAmAM eka kilomITaranA aMtare eka trIjI TUka Ave che. tene siddhazilA TUka kahe che. ahIM derImAM caumukhI temaja ajitanAtha bhagavAnanI pAdukAo che. taLeTIthI najIkanuM sTezana tAraMgA hila che. te taLeTIthI pAMca kilomITara dUra che ane mahesANA-tAraMgA relve mArganuM chelluM sTezana che. tAraMgA hilathI kherALu lagabhaga (24) covIsa kilomITa2, visanagara (51) ekAvana kilomITara ane mahesANA lagabhaga boMtera (72) kilomITara dUra che. tyAMthI basa ane TeksInI 51 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sagavaDa che. ane pahADa sudhI pAko rasto che. pahADa paranuM caDhANa eka kilomITara che. tAraMgA hila sTezana pAse rahevA mATe zvetAMbara temaja digaMbara paMthIonI gharmazALAo che. tyAM vAsaNo, pANI, vIjaLI vagerenI sagavaDa che. pahADa upara navI gharmazALA che, jyAM badhIja sagavaDa maLI rahe che. vaLI zvetAMbarapaMthIonI zrI ANaMdajI kalyANajInI peDhI taraphathI bhojanAlayanI paNa vyavasthA che. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahuDI tIrtha zrI ghaMTAkarNa mahAvIra tIrthaMkara zrI padmaprabhu ane zrI ghaMTAkarNa mahAvIra deva mahuDI gujarAta prAMtanA mahesANA jIllAnA vijApura tAlukAmAM AveluM jainonuM, ghaNuM ja jANItuM tIrthadhAma che. prAcIna kALamAM A kSetra khaDAyat tarIke jANItuM hatuM. prAcIna samayamAM tene madhumatI paNa kahetA hatA. Aje te mahuDI yAne madhupurI tarIke oLakhAya che. A kSetramAM bhUgarbhamAMthI jaina tIrthaMkaronI pratimAo tathA keTalAka kalAtmaka avazeSo maLI AvyA che. tenA parathI ema pratIti thAya che ke ahIM be hajAra varSa pahelAM jaina maMdiro haze ane jaina zrAvakonI sArI evI vasatI haze. vaLI paMcadhAtumAMthI nirmANa karelI eka pratimA 52 brAhmI lipimAM lakhelA lekhothI paNa ema pratipAdana thaI zake ke A pratimA be hajAra varSa pUrvenI haze ane ahIM be hajAra varSa pahelAM jaina maMdiro haze. ahIM jainonA chaThThA tIrthaMkara zrI padmaprabhu bhagavAnanuM, eka ghaNuM ja suMdara maMdira che. mUrti zvetavarNanI ane padmAsanastha che. maMdira vizALa ane bhavya che. maMdiramAM tIrthAdhirAja zrI padmaprabhu bhagavAnanI, prAcIna manamohaka pratimA che. A pratimAne vikrama saMvata 1974mAM AcAryadeva zrI buddhisAgara sUrIzvarajI mahArAjanA karakamalo dvArA pharIthI pratiSThita karavAmAM AvI hatI. A maMdiranI pAse covIsa devakulikAonuM maMdira che. pAse ghaMTAkarNa mahAvI2nuM tathA zrI buddhisAgara sUrIzvarajInuM gurU maMdira paNa che. mahuDIthI doDha kilomITaranA aMtare sAbaramatI nadIne kinAre eka TekarI para koTayArka vaiSNava tIrtha AveluM che. ahIM paNa aneka yAtrIo Ave che. A maMdiramAM aneka kalApUrNa pratimAo ane avazeSo che. AmAM eka paMcadhAtunI reDiyama netravALI jaTAyukta zrI zAMtinAtha 53 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAnanI padmAsanastha pratimA che. AthI tene kezarIyAjI bhagavAna paNa kahe che. mUrti ghaNI manamohaka ane AkarSaka che. enI bAjumAM bIjI TekarI upara jaina maMdiranA avazeSo che, temAM jainonA bIjA tIrthaMkara zrI ajitanAtha bhagavAnanI kAryotsarga mudrAmAM zvetavarNa pratimA che. tenA upara mahikAvatI nagarIno lekha kotaravAmAM Avyo che. mahuDIthI traNa kilomITaranA aMtare khaData gAmamAM nadInA kinAre koTyArkanA sUrya maMdiranA avazeSo che. ahIM chaThThA tIrthakara zrI padmaprabhunuM manohara maMdira hovA chatAM, A sthaLanI mahattA ghaNA ja camatkArika gaNAtA zrI ghaMTAkarNa mahAvIranA maMdirane lIdhe che. zrI ghaMTAkarNa mahAvIradeva te bAvana vIra paikInA trIsamAM vIra che ane jaina dharmIonI mAnyatA pramANe teo zrI jainazAsananA rakSaka vIra gaNAya che. jainonI mAnyatA pramANe zrI ghaMTAkarNa mahAvIra cothA guNa sthAnavALA deva hoIne te gRhastha jaina zrAvakanA samakitI baMdhu manAya che. AthI jaino temanI AgaLa sukhaDI dharIne te sukhaDI khAya che. ghaMTAkarNa vIra zrAvaka hovAthI, jema eka zrAvaka bIjA zrAvakanuM anna khAya che, tema ghaMTAkarNa vIra zrAvaka hoIne temane dharelI sukhaDI zrAvako khAya che. ghaMTAkarNa mahAvIrane sukhaDI priya hatI. tethI sukhaDI dharIne khAvAno rivAja Ubho thayo che. AnI sAthe eka evI paNa mAnyatA UbhI thaI che ke dareka yAtrALuoe dharelI sukhaDIno tyAM ja upabhoga karavo joIe. tyAMthI sukhaDI bahAra laI javI tene azubha mAnavAmAM Ave che. atre e ullekha karavo jarUrI che ke jaina dharmIo, maMdiramAM dharelA naivedyano prasAda tarIke upabhoga karatA nathI. naivedya pUjArI laI jAya che. vaLI temanI mAnyatA pramANe ahIM zrI ghaMTAkarNa mahAvIra pratyakSa ane camatkArika che ane jainadharmamAM zraddhA rAkhatA jainone sahAya paNa kare che. ghaMTAkarNa mahAvIra pUrvabhavamAM jaMbudvIpamAM AryakSetramAM tuMgabhadra nAme kSatriya rAjA hatA. sAdhuo, dharmI AtmAonuM ane satIonuM lUMTArAo IS 54 SS Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA jaMgalI prANIothI bacAva karavAmAM temanuM jIvana vitAvatA hatA. vaLI kuMvArI kanyAonA ziyaLanuM paNa rakSaNa karatA hatA. teo dhanuSyabANa vaDe duSTo joDe yuddha karI temane harAvatA. teo ghaNA zUravIra hatA. tethI te maraNa pAmIne ghaMTAkarNa mahAvIra deva nAme devabhUmimAM samakti deva thayA, ane bAvana vIromAM temanI gaNanA thaI. A bAvana vIro sarvanA bhalAnA rakSaka hoIne, temane jaina, hiMdu, bauddha vagere dharmavALA mAne che ane pUje che. pUrvabhavamAM temanA hAthamAM dhanuSyabANa hatAM, tethI hAlanI temanI mUrti hAthamAM dhanuSyabANa sahitanI che. ahIMyA dara varSe Aso vada 14nA divase khUba dhAmadhUmathI vArSika utsava ujavavAmAM Ave che. A prasaMge, asaMkhya yAtrALuo ahIM Ave che ane ghaMTAkarNa mahAvIranA maMdiramAM jaina dharmanI vidhi pramANe havana kare jaina pUrvAcAryoe maMtrapravAdapUrvamAMthI aneka maMtrono ane vidyAono abhyAsa karIne maMtrakalpa zAstronI racanA karI che. hAlamAM jainazAstramAM aneka prakAranA maMtrakalpa astitvamAM che. uvasaggahara maMtra kalpa, zAMtino maMtrakalpa, moTI zAMtino maMtrakalpa, saMtikaramano maMtrakalpa, trijyapahatta namiuNano maMtrakalpa, bhaktAmarano maMtrakalpa ane RSimaMDaLano maMtrakalpa. jaina zAstromAM, jainonA soLa saMskAranA maMtro che.te maMtrapravAda nAmanA pUrvamAMthI taiyAra karavAmAM AvyA che. jainAcAryo sUrimaMtranI ArAdhanA kare che ane sUrimaMtra yaMtrane pUje che. upAdhyAyo vardhamAna vidyAnI ArAdhanA kare che ane zrAvako RSimaMDala maMtranI ArAdhanA kare che. aSTottarI snAtra, zAMti snAtra ane laghuzAMti snAtranI racanA zrI hIravijaya sUrIzvarajInA samayamAM karavAmAM AvI hatI. temAM navagrahapUjana, daza diggAla pUjana, covIsa tIrthaMkaronA yakSa-yakSiNIonA maMtra tathA teonuM pUjana che ane navagrahAdikane naivedya dharavA vagerenI mAhitI che. pratiSThA maMtrakalpamAM ghaMTAkarNavIranI maMtra-yaMtravALI thALI ane STS 55 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukhaDI dharAvavAnI vidhino ullekha che. pUrvAcAryo ane munivaroe pratiSThA kalpamAM ghaMTAkarNa vIranI sahAyatAnI mAnyatAne svIkArela che. AthI jaino temanA pUrvAcAryo ane munivaronI mAnyatAne AdhAre ghaMTAkarNa vIrane zAsana rakSaka tarIke mAne che. | sarvadarzana dharmazAstromAM maMtrazAstra eka vibhAga che. tene sarvadarzana dharmavALAo zraddhAthI mAnya kare che. jaino jainamaMtra zAstrone ane zAsana devonA maMtrone mAnya kare che. ane jaina zAsananA adhiSThAyaka vIra, deva, yakSa vagerene mAne che, ane pUje che. jaina dharmanI mAnyatA pramANe te samyadraSTi jaina dharmI devatAo che. teone jaina sAgharmikabaMdhu deva tarIke mAne che. AthI jainonAM badhAM jaina maMdiromAM, mULanAyaka tIrthaMkaranA yakSa yakSINI, devadevIonuM sthApana hoya che, ane tIrthakaronI pratimAnI nIce devIo hoya che. jaina zAstranA AdhAre, jaino cAra prakAranA devone mAne che. bhuvanapati, vyaMtara, jyotiSka ane vaimAnika, e cAra prakAranA devomAM keTalAka samakti hoya che to keTalAka mithyAtvI hoya che. cosaTha Indro to samaktiI hoya che. jaina dharmanI mAnyatA pramANe bAvana vIro ane cosaTha yoginIo paikI kaMI vIro ane yoginIone jaina munioe maMtrathI pratyakSa karI temane bodha ApI jaina dharmanI zraddhAvALA karIne jaina zAsana rakSaka tarIke sthApyA che. teo svadharmI zrAvakone prasaMgopAta yathAzakti madada karI zake che tema paNa jainonuM mAnavuM che. vaLI, jainonI mAnyatA pramANe zrIghaMTAkarNa vIradevane paNa jaina AcAryoe maMtrathI ArAdhIne temane pratyakSa karI jaina dharmano bodha ApIne samakti banAvIne, jaina pratiSThA vidhimaMtramAM dAkhala karyA che; ane AthI jaino ghaMTAkarNa vIrane dhUpa-dIpa, naivedya dhare che ane temano jApa kare che. . jaina munio, yatio, zrI pUjyo ane zrAvako ghaMTAkarNa vIrano maMtra ArAdhe che, ane teno japa kare che. keTalAka yatioe ghaMTAkarNa Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varanA maMtrathI sarpa, vIMchI vagerenA viSa utAryAnA dAkhalAo hovAnuM kahevAya che. ghaMTAkarNa vIrane, navagrahonI peThe, jaino ane hiMduo banne mAne che ane tenI ArAdhanA kare che. sAcA ane sAtvika vRttivALA jaino bAdhA AkhaDI vinA deva-devIonA ane ghaMTAkarNavIranA maMtronA jApa kare che, ane deva, gurU, gharmanI ArAdhanA kare che. jainazAstromAM devonI, yakSonI ane vironI sahAyatA maLavAnA ghaNA dAkhalAo maLI Ave che. vaLI, koI jaina tIrthomAM camatkArI banAvo banyAnI kiMvadaMtIo che. arihaMta tIrthakaro niraMjana, nirAkAra ane vItarAgI arthAt rAgadveSa rahita hoIne, teo bhaktone sahAya karavA AvI zake nahIM ane AvatAM hotA nathI. eTale tevA camatkAro, tIrthakaronA bhakta rAgI zAsanadeva karatA haze tema mAnavuM yogya gaNI zakAya. mahuDIthI najadIkanuM sTezana pIlavAI roDa pAMca kilomITaranA aMtare ane vijApura dasa kilomITaranA aMtare kalola vijApura relve mArga para AvelAM che. basa ane khAnagI vAhano paNa mahuDI sudhI jAya che. gAMdhInagara, mahesANA, visanagara tathA mANasA najadIkanAM moTAM gAma che. gAMdhInagara pistAlIsa kilomITaranA aMtare AveluM che. mahuDImAM rahevA mATe dharmazALA che, jyAM badhAM ja prakAranI adyatana sagavaDa che. eka * bIjI dharmazALA che jemAM bloka sisTamanI sagavaDa che. koTayArka vaiSNava tIrthamAM paNa dharmazALAo che ane rahevA jamavAnI vyavasthA che. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATaNa : jInAlayonuM nagara pATaNa e ati prAcIna ane bhAratamAMnA suprasiddha nagaromAMnuM eka nagara che. navamA saikAnI zarUAtathI caudamA saikAnA madhyabhAga sudhI lagabhaga sADA pAMca saikA sudhI e gujarAtanuM pATanagara hatuM. pATaNa zahera gujarAtanA rAjA vanarAjA cAvaDAe vasAvyuM hatuM. tenuM vAstuvidhAna jaina maMtroccAra dvArA karavAmAM AvyuM hatuM. vanarAja cAvaDAnA madadagAra, gAyonA cAranAra aNahila nAmanA eka bharavADe A jagAne zukanavaMtI mAnIne vanarAja cAvaDAne ahIM pATaNa zahera vasAvavA jaNAvyuM. ahile A jagA upara, baLavAna kUtarAnI sAme eka ziyALane thatAM joyuM ane tene A jagA zukanavaMtI lAgI. vanarAje aNahilanA kahevA mujaba A jagAe pATaNa zahera vasAvyuM ane aNahila bharavADanA nAma uparathI tenuM nAma aNahilapura pATaNa ApyuM. pATaNa e aitihAsika nagara ane gujarAtanI jUnI rAjadhAnInuM zahera mAtra na hatuM paNa te saMskRtinuM ane jainonuM, yAtrAnuM dhAma paNa hatuM. gujarAtamAM amadAvAdanI sAthe sAthe, pATaNe tenI saMskAritA, kalA jIvananI bhAvanAo ane AcAra vicAronA vikAsamAM amUlya phALo Apyo che. vaLI Arthika ane vyApArI draSTie paNa pATaNe gujarAtane vikasAvavAmAM amUlya phALo Apyo che. eka samaye e bhAratavarSamAM ghaNuM samRddhivAna nagara hatuM, siddharAja jayasiMha ane kumArapALanA rAjya daramiyAna e jAhojalAlInI Toca para pahoMcyuM hatuM. pATaNanAM prAcIna maMdiro ane mahAlayo to Aje bhasmIbhUta thaI 58 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gayelAM che, ane teno patto paNa nathI, chatAM tenI nAmAvali jotAM te pATaNanI jAhojalAlI ane samRddhino khyAla Ape che. vaLI pATaNanA ghaDavaiyAonI nAmAvali paNa pATaNanA gauravakALanA ItihAsanI smRti tAjI kare che. temAM muMjAla mahetA, Azuka, sajjana, udayana, soma, AbaDa, yazodhavala, DAmara, vimaLazA, vastupALa, tejapAla vagerenAM nAmo gaNAvI zakAya. tenA rAjyakartAnI nAmAvali paNa eTalI ja gauravazALI che. temAM vanarAja cAvaDo, mULarAja, bhImadeva, karNadeva, siddharAja jayasiMha, kumArapALa vagerenAM nAmo gujarAtanA ItihAsamAM agrasthAne che. e kALamAM pATaNe ahIMsA, lakSmI ane sarasvatInA triveNI saMgamanuM gaurava sthAna prApta karyuM hatuM. pATaNamAM ghaNAM moTA pramANamAM jaina maMdiro che. AthI te jInAlayonuM nagara ane jainonuM yAtrAdhAma banI gayuM che. pATaNa ane tenI najadIka cauda kilomITaranA aMtare cArUpamAM Avela maMdiranI yAtrAe jaino ghaNI moTI saMkhyAmAM jAya che. koI koI maMdiro bhavya, vizALa ane sthApatya ane zilpakaLAnA ajoDa namUnArUpa che. temAM paMcAsarA pArzvanAthanuM bAvana jInAlaya maMdira mukhya che. 14mI sadImAM musalamAna bAdazAhoe pATaNa zaherano dhvaMsa karyo hato, tyAre paMcAsarA pArzvanAtha maMdirano paNa dhvaMsa thayo hato. I.sa. 136 thI 1368mAM jyAre pATaNa pharI vasAvyuM, tyAre paMcAsarA pArzvanAthanuM navuM maMdira baMdhAvIne temAM paMcAsarA pArzvanAthanI pratimAne pratiSThita karavAmAM AvI hatI. tyArabAda vakhatovakhata maMdirano jIrNoddhAra thato rahyo, paNa pAMca saikA bAda saMvata 1998nI sAlamAM hAla astitvamAM che te gaganacuMbI vizALa maMdira bAbu pannAlAlanA suputre bAMdhavA mATe khAtamuhUrta karIne A bhavya, benamUna kalAtmaka maMdira baMdhAvyuM. mukhya maMdirane pharatI ekAvana derIo che. A derIomAM (86) kyAsI jInabiMbonI aMjana zalAkAvidhi karelI mUrtio Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prasthApita karavAmAM AvI che. maMdiranuM pravezadvAra atizaya AkarSaka ane kalAtmaka che. maMdiranA pravezadvAra pAsenA gokhalAomAM kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrAcAryanI arvAcIna mUrti che. ane bAjumAM vanarAja cAvaDAnI prAcIna mUrti che. DAbI bAjunA gokhalAomAM Azuka maMtrInI prAcIna mUrti ane bIjA gokhalAmAM pArzvanAtha bhagavAnanA yakSa, pArzvanI ane tenI sAmenA gokhamAM yakSiNI padmAvatInI mUrti che. A uparAMta derIonA mukha AgaLa be gokhamAM sarasvatInI be prAcIna mUrtio ane derIonA aMtabhAgamAM be gokhamAM be kSetrapAlanI prAcIna mUrtio che. pradakSiNAmAM AvelI ekAvana derIo ane zrIgoDIjI pArzvanAthanI pradakSiNAmAM Avela 26 derIo moTe bhAge ArasapahANanA pattharomAM banAvelI che. badhI ja derIonAM dvAromAM jaina pratihArInAM svarUpa, dizA pramANe kota2vAmAM AvyAM che. dvAronAM kamADo cAMdInA patarAMthI maDhAvelAM che. cAMdInA patarAmAM suMdara ane kalAmaya nakazIkAma karavAmAM AveluM che. mukhya maMdirane pharatI dIvAlo upara zilpakaLAthI bharapUra nakazIkAma karavAmAM AveluM che. temAM tIrthaMkaronA kalyANakanA prasaMgo, deva-devIo, devAMganAo, dikpAlo, gaMdharvo, kinnaro, yakSo vagerenI mUrtio kaMDAravAmAM AvI che. A eka adbhuta kalAkArIgarIvALuM saMpUrNa bAvana jInAlaya maMdira che. tenAM zikharo upara suMdara zobhAyamAna kaLazo kotaravAmAM AvyAM che. zikharo upara UMcA dhvajadaMDo che. maMda maMda pavanamAM laherAtI dhajAo ane dhvajadaMDanI ghaMTaDIono madhura raNakAra maMdiranI bhavyatA ane AkarSakatAmAM umero karI bhaktajanonI bhAvanAne uttejIta kare che. jainonI mAnyatA pramANe paMcAsarA pArzvanAthanI pratimA alaukika Fo Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane camatkArI che. A maMdira jamInanI sapATIthI lagabhaga paMcotera phUTa UMcuM hoIne tenI bhavyatA ane vizALatAmAM umero kare che. tenuM kalAmaya zikhara, tenI uparanA gavAkSo, ghummaTanI aMdaranI kotaraNI, tenuM maMDovara ane tenA uparanAM deva-devIo ane devAMganAonI kalAmaya mUrtio, suMdara nakazIkAmavALAM cAMdInAM patarAmAM maDhelAM kamADo vagere A prAsAdane, jaina maMdiromAM eka anokhI bhAta pADatA maMdironI koTimAM mUkI de che. jInAlayonI pATaNa to jainapurI gaNAvI zakAya. tenA maholle maholle jaina maMdiro che. A maMdiromAM jaina dharmIonI viziSTa kalA, sthApatya, zilpa ane jaina saMskRtinAM darzana thAya che. Aje paNa pATaNamAM paMcyAsI jeTalAM mukhya maMdiromAM ekasone covIsa judAM judAM maMdiro AvelAM che. AmAMnAM ghaNAM maMdiro kalAnA bhavya namUnAo che. temAM be maMdiro sahastrakUTa athata eka hArane covIsa pratimAothI prasthApita thayelAM che. jaina dharma pramANe A eka hajArane covIsano AMka nIce mujaba gaNavAmAM Ave che. bhUta, bhaviSya ane vartamAna kALanI traNa covIsInA eka kSetranA boMtera tIrthaMkaro, AvA pAMca bharatakSetranA ane pAMca airAvata kSetranA eTale kulle daza kSetranA maLI traNe kALanA 720 tIrthakaro. mahAvidehanA batrIsa gaNatAM pAMca mahAvidehanA 160, covIsa tIrthaMkaronA pAMca kalyANakanA ekaso vIsa, pAMca mahAvidehamAM vicaratA viharamAna vIsa tIrthaMkaro ane zAzvatA - RSabha, caMdrAnana, vAriSaNa ane vardhamAna maLI cAra, Ama kulle 720 + 160 + 120 + 20 + 4 maLI 1024nI saMkhyA gaNavAmAM Ave che. A uparAMta pATaNamAM bIjA ghaNAM kalAtmaka ane darzanIya maMdiro che. temAM zrI svaibhaNa pArzvanAthanuM maMdira, zrI mahAlakSmI mAtAnA pADAnuM maMdira SSSSSSSSSSSSSSSSS 61 SSS Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vagere gaNAvI zakAya. vanarAjanI mAtAne jainAcArya zrI zIla guNasUrie Azraya Apyo hato. vanarAja tenI bAlyAvasthAmAM zrI zIlaguNasUrinA AzIrvAda ane mArgadarzanathI zUravIra banyo hato. AthI jyAre vanarAje pATaNa vasAvyuM tyAre kRtajJatAnI bhAvanAthI prerAI teNe pATaNamAM vanarAja vihAra nAmanuM caitya baMdhAvyuM hatuM ane potAnA vatana paMcAsara gAmamAMthI zrI pArzvanAtha bhagavAnanI pratimA maMgAvI. zrI zIlaguNasUrinA zubhahaste I.sa.802mAM mahAmahotsava ujavIne mUrtinI pratiSThA karAvI hatI ane tyArathI ahIM Avela mukhya maMdira paMcAsarA pArzvanAtha nAme tIrthadhAma tarIke prasiddha thayuM. vanarAja jainadharmano anuyAyI hato. paMcAsarA pArzvanAthanA maMdiramAM pesatAM jamaNe hAthe eka gokhamAM tenIAdamakadanI ArasapahANa pattharamAM kotarelI pratimA paNa che. vanarAjanA samayamAM tenuM maMtrImaMDaLa ane prajAno vizALa samudAya paNa jainadharmano anurAgI hato. vanarAjanA samayamAM pATaNa mAtra jaina dharmanuM ja kendra nahi, paNa AkhA gujarAtanA jainadharmanA sAmrAjyanI rAjadhAnInuM nagara banI gayuM hatuM. pATaNamAM siddharAja jayasiMhe baMdhAvela sahastraliMga taLAva ane rAjA bhImadeva pahelAnI patnI udayamatIe baMdhAvela rANakIvAva sthApatya ane zilpakaLAnA ajoDa namUnAo che. sidhdharAja jayasiMhe jyAre sahastraliMga taLAva baMdhAvyuM tyAre enI cAre bAju pAkA ovArA bAMdhavAmAM AvyA hatA ane taLAvanI pALa upara hAra derIo hatI. e dareka derImAM ekaeka zivaliMga hatuM. AthI tenuM nAma sahastraliMga taLAva pADavAmAM AvyuM hatuM. purAtattvavettAoe e taLAvano ghaNo bhAga khodI kADhyo che ane hajI khodakAma cAlu che. ahIM eka pula maLI Avyo che, tenA uparathI evo khyAla Ave che ke taLAvanA madhyabhAgamAM koI maMdira haze ane tyAM javA mATe A pula bAMdhavAmAM Avyo haze. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khodakAma karatAM Aje taLAvano ghaNo bhAga maLI Avyo che ane tenA uparathI khyAla Ave che ke taLAva keTaluM vizALa haze. temAM UtaravA mATe cAre bAju pagathiyAM che, teno bhAga paNa maLI Avyo che. A pagathiyAM paNa sIDImAM UtarIe tevAM prakAranAM che. pATaNa sarasvatI nadIne kinAre vaseluM che. A nadInAM pANI, nahera vATe taLAvamAM ThAlavavA mATe vyavasthA haze tevo khyAla khodakAma karatAM, pANIne AvavA mATenAM garanALAo maLI AvyAM che tenA uparathI Ave che. A eka hajAra zivAlayovALuM sahastraliMga sarovara pATaNavAsIonuM pUjAsthAna, vidyAsthAna ane AnaMda-pramodanuM sthAna hatuM. sarovaranA kinAre saMkhyAbaMdha vidyAmaTho hatAM. jemAM vidyArthIo vividha darzanazAstrono abhyAsa karatA hatA. tyAre pATaNa vidyAnuM kendrasthAna paNa hatuM. taLAvanI pAse rANIno mahela, jasamA oDaNanuM maMdira ane rANakIvAva AvelAM che. varSo pahelAM to rANakIvAva upara eka Tekaro hato ane te eka khADAmAM daTAI gaI hatI. thoDA varSo pahelAM khodakAma karatAM A rANakIvAva asala hAlatamAM maLI AvI che. jo ke daTAI javAne kAraNe teno ghaNo bhAga tUTI gayo che ane aMdaranuM thoDuM kotarakAma naSTa thaI gayuM che, chatAM Aje vAvanA aMdaranA pAMca majalA, jharUkhAo, vAvamAM UtaravAnAM vizALa pagathiyAM, temAM cAre bAju karavAmAM AveluM benamUna kotarakAma vagere asala hAlatamAM maLI AvyAM che. tenI sthApatyakalA ane aMdaranI zilpakaLA utkRSTa prakAranI che. tenI kotaraNI ane zilpa moDherAnA sUryamaMdira, siddhapura pATaNano rUdramALa ane vaDanagaranA toraNanI kotaraNI ane zilpa sAthe sarakhAvI zakAya tevA utkRSTa prakAranAM che. te nayanaramya ane benamUna che ane tenI zailI bAramI sadInI sthApatya ane zilpano khyAla Ape che. Av $3 Mill Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A vAva prajAne pANInI suvidhA thAya teno khyAla rAkhI baMdhAvavAmAM AvI hatI. bhImadeva pahelAe I.sa. 1022 thI 1066 sudhI rAjya karyuM hatuM, eTale A vAva e gALA daramyAna bAMdhavAmAM Ava haze tevuM anumAna thaI zake. hajAra varSa pachI paNa tenI bhavyatA vizALatA, tenuM sthApatya ane emAM karavAmAM AveluM kotarakAma ane zilpakaLA Aje paNa AkarSaka ane AMkhe UDIne vaLage tevI benamUna hAlatamAM che. khodakAma karatAM vAvanI be taraphanI paMdarathI vIsa mITara jeTalI lAMbI bhIMto maLI AvI che. temAM vividha prakAranuM kotarakAma ane zilpakaLAnI sajAvaTa Aje paNa eTalAM ja manamohaka ane AkarSaka lAge che. mULe, A vAva sAta majalAvALI hatI. Aje pAMca majalA maLI AvyA che. vAvanI bhIMtonA pratyeka mALe uttama prakAranA zilpavALI, gaMdharvo, kinnaro, ane nRtyAMganAonI mUrtio kotaravAmAM AvI che. A uttama prakAranA zilpanA namUnAo che. temAM nArInAM milana, premIonA viraha ane zRMgArarasamAM taraboLa naranArInAM drazyo kotaravAmAM AvyAM che. vaLI, AMkhe AMjaNa AMjatI, hoThane saLI vaDe raMgatI, vividha alaMkAro sajatI, snAna karyA pachI vastraparidhAna karatI, navayauvanA strIonI mUrtio ghaNI AkarSaka che. zilpakAroe A navayauvanAnA mukha upara mugdhatA, lajjA, vismayatA vagere bhAvone, temanA TAMkaNAo dvArA jIvaMta rIte upasAvyA che. cheka uparanA majalAnA kaThoDe UbhA rahIne A vAvane nihALatAM ane temAM DokiyuM karatAM vAvanA UMDANano khyAla Ave che. dakSiNa bhAratanAM sthApatyomAM jema tasue tasu bhAga upara zilpakaLA pradarzita karavAmAM Ave che, tema A vAvamAM agiyAramI sadInA zilpIoe vAvane zilpakaLAthI zaNagArI che. AvI gahana UMDANavALI vAvamAM karavAmAM Avela zilpakaLA jonArane Azcaryacakita karI mUke che. 4 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A vAva jotAM, gujarAtamAM gAMdhInagaranA raste jatAM Avela aDAlajanI vAvanuM drazya smRtipaTa upara khaDuM thAya che. aDAlajanI vAva to rANakIvAva pachI lagabhaga sADA cArasothI pAMcaso varSa pachI banAvavAmAM AvI hatI. A vAva rANakIvAva jeTalI vizALa, bhavya ane UMDI che, te paNa uttama prakAranI zilpakaLAthI sabhara che. jo ke A banne vAvanI sthApatya zailImAM pharaka che. cArUpa tIrtha cArUpa Aje to nAnuM gAma che. paNa solaMkI kALamAM e moTuM nagara haze ane tyAre tyAM jainonI vasatI paNa sArA pramANamAM haze tevuM anumAna karI zakAya. cArUpanuM maMdira vizALa, bhavya ane AkarSaka che. tenI tIrtha tarIkenI mahattA maMdiranA mULanAyakanI pratimA je rIte maLI, tenA ItihAsane kAraNe che. zrI prabhAcaMdrAcArye saMvata 1334mAM racelA "prabhAvaka caritra"mAM teno nIce mujaba ullekha karyo cheH "kAMtinagarIno dhaneza zrAvaka jyAre samudramAM vahANa dvArA musApharI karato hato tyAre samudranA adhiSThAyaka deve tenuM vahANa thobhAvI dIdhuM. te vepArIe vyaMtaranA upadezathI te devanI pUjA karI ane te bhUmimAMthI traNa pratimAo bahAra kADhIne, temAMthI eka cArUpa gAmamAM rAkhIne tIrthanI pratiSThA karI. bIjI pratimA pATaNamAM Avela zrI ariSTaneminA maMdiramAM sthApita karI ane trIjI khaMbhAtamAM pratiSThita karI. cArUpanA jaina maMdiramAM eka khaMDita parikaranA lekha uparathI ema khyAla Ave che ke nAgaeNdrIyagacchIya zrI zIlaguNasUrinA saMtAnIya zrI devacaMdrasUrie A cArUpa mahAtIrthamAM zrI pArzvanAthanA parikaranI pratiSThA karI hatI. A cArUpanuM maMdira mahAmaMtrI vastupALe baMdhAvyAno ullekha AbunA STS STS 65 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zilAlekhomAMthI maLI Avyo che. ahIM dareka pUrNimAe meLo bharAto hoya tevuM drazya khaDuM thAya che. zrI pArzvanAtha bhagavAnanI mUrti prAcIna, zyAmalavarNA ane ghaNIja kalAtmaka che. zilpIe mUrtinA mukha upara vItarAgIpaNAnA bhAvo pradarzita karyA che. mUrti prabhAvazALI ane AkarSaka che. jaina dharmIonI mAnyatA pramANe mUrti, savAra, sAMja ane bapore judAM judAM rUpa dhAraNa kare che ane AthI A mUrti camatkArI che tema teo mAne che. SS S SSSSS Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjasthAna bikAnera " * alavA sikA ( * nArI2 Sjayapura jesalamIra jodhapura -zaka che. pavA mAdhava ajamera bA22 jalA2 2Bka puru, nA - ta pitoDagaDhaY* DreTa Abu- delavADA DesariyA DuMgarapura *7-vAMsavADA rAjasthAna 1. * zrI Abu tIrtha 2. zrI rANakapura tIrtha 3. zrI kesarIyAjI tIrtha 4. zrI jesalamera tIrtha Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI Abu tIrtha delavADA gujarAtanA rAjA bhImadevanA maMtrI bimala zAhe baMdhAveluM devaLa "vimala vasahI" tenA aNizudhdha kotarakAmanI sukSmatA ane utkRSTatA jonArAne maMtramugdha karI de che. delavADA : nemanAtha jinAlayanuM garbhadvAra nemanAtha jaina maMdirano madhya guMbaja rAjA vIra dhavalanA maMtrIo banelA baMdhu belaDI vastupALa-tejapALe Abu parvata para delavADA khAte ArasapahANathI baMdhAvelA nemanAtha jaina maMdirano madhya guMbaja. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rANakapura tIrtha rANA kuMbhAranA maMtrI zrI dharaNazAhe baMdhAveluM traNa mALanuM advitIya jaina maMdira dharaNa vihAra. zrI rANakapura tIrtha - zrI rANakapura tIrthano railokya dIpaka prasAdano meghamaMDapa A maMdiranuM bAMdhakAma vikrama saMvata 1446mAM zarU karavAmAM AvyuM hatuM ane pacAsa varSa sudhI cAlu rahyuM hatuM. 1496mAM tenI pratiSThA karavAmAM AvI hatI. A maMdiramAM 1448 sthaMbho che jenA AdhAre 29 vizALa | khaMDo bAMdhavAmAM AvyA che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kesariyAjI tIrtha RSabhadeva gAmanA pahADanI oTamAM caudamI sadImAM bAMdhavAmAM AvelA, kesariyAjI jinAlayonuM drazya. dara varase phAgaNa vada AThame ahIM meLo bharAya che, jemAM jaina dharmIo uparAMta AjubAjumAM vasatA bhIlo ane Itara loko paNa hajAronI saMkhyAmAM umaTe che. ( 2 thI ja Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jesalamera tIthI jesalameranA zrI pArzvanAtha jinAlayanuM AkarSaka kotaraNI kAmavALuM praveza dvAra. jesalameranI havelIo paNa uttama prakAranA sthApatya ane zilpanI utkRSTa kalA kRtio che. tenA jharUkhAo ane bArIo para paNa suMdara nakazIkAma jovA maLe che. T che te che. | . . . . ne ? zika ke rAjA kara phira 2 karo pharI vAra : je koI ja e che jo rIte , A kare ka e - - - - - - u para : - - - - - Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jesalamera tIrtha I.sa. 1156mAM yAdava rAjapUta rAjA rAvaLa jaisalasiMge vasAvelA jesalameranA, gaganacuMbI UMcAIvALA killA para bAMdhavAmAM AvelA jinAlayonuM nayana ramya drazya. jaina dharmIo mATe jesalamera chevaTanuM yAtrAdhAma che. ahIM jaina dharma viSenA sAta jJAna bhaMDAro che. jemAM prAcIna tADapatrIya ane hastalikhita graMtho uparAMta prAkRta, magadhI, saMskRta, apabhraMza ane vrajabhASAnA durlabha pustako che. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Abu ane delavADAnAM maMdiro | dariyAnI sapATIthI 4000 thI 4500 phUTanI UMcAI para aravallI parvatonI hAramALAmAM AveluM Abu e rajaputAnAmAM ane hAlanA rAjasthAna rAjyamAM eka khUbasUrata havAkhAvAnuM sthaLa che. e bAvIsa kilomITara lAMbuM ane (6) cha kilomITara pahoLuM che. AsapAsanI vAMsanI gADhI jhADI ane parvatanI TekarIomAMthI vahetA jharaNAMne lIdhe te atizaya suMdara lAge che. tenI AbohavA khuzanumA ane Arogyavardhaka che, ane AthI Abu e grISmaRtumAM garamIthI bacavA ane ahIMnI zItaLa AbohavAmAM ArAma levA mATe ane tAjagI meLavavA mATenuM sahelANIonuM AkarSaka sthaLa che. prAcIna samayamAM tapasvIo tapa karavA AvA sthaLanI pasaMdagI karatA. Ama, ahIM vasiSThaRSinuM Azrama sthAna paNa che. I..nI agiyAramI ane teramI sadImAM baMdhAvela zveta ArasapahANamAM benamUna ane asAdhAraNa kotaraNIvALAM delavADAnAM jaina maMdiro ahIM AvelAM che. A maMdiro bhAratanI apratima sthApatya ane zilpakaLAnA utkRSTa namUnA che. abudA" arthAt "DahApaNa' e zabdamAMthI Abu nAma UtarI AvyuM che. ahIM arbudA devInuM eka maMdira paNa che. mahAbhArata ane purANomAM Abuno eka pavitra sthaLa tarIke ullekha karavAmAM Avyo che. AbumAM nAvamAM besI sahela karavA mATe eka vizALa svaccha sarovara che. tene nakhI sarovara kahe che. varSanA ghaNA moTA bhAga sudhI AbohavA dhaNI khuzanumA ane ArogyadAyaka hoya che. unALAmAM paNa tApamAna 80 thI 90 DIgrI rahe che. varasAda paNa sarerAza 60 iMcathI vadhu nathI paDato ane ThaMDInI mosamamAM Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tApamAna 40 thI 45 DIgrI sudhInuM hoIne te rahevA mATe ati AlhAdaka sthaLa banI rahe che. Abu Ama to delavADAnAM jaina maMdirone lIdhe prasiddha banyuM che paNa AjhAdI pahelAM ane Aje paNa te havAkhAvAnuM eka mukhya sthaLa che. ahIM AjhAdI pahelAMnA rAjA rajavADAMoe bAMdhelA dhaNA suMdara mahelo jevA baMgalAo che.te vakhatamAM rajapUtAnAnA ejanTanuM paNa grISma RtumAM A havAkhAvAnuM sthaLa hatuM. Aje e rAjasthAnanuM girimathaka che, paNa sAMskRtika ane bhaugolika draSTie gujarAta sAthe saMkaLAyeluM che. moTe bhAge A gujarAtIonuM girimathaka rahyuM che. A uparAMta tyAM bIjAM ghaNAM raLiyAmaNAM ane jovAlAyaka sthaLo che. delavADAmAM ja kuMvArI kanyA ane rasiyA vAlamanuM eka jIrNa maMdira che ane tenI pAse zeSazAyI viSNu tathA mahAdevanAM jIrNa maMdiro che. delavADAnI pAse oriyA gAmamAM eka kanakhala tIrtha che. ahIM jainAnA mahAvIra svAmInA maMdira pAse cakrezvara mahAdevanuM maMdira che. oriyAthI thoDe dUra bhavAI gAme nAgatIrtha che. jyAM nAgapaMcamIe meLo bharAya che. samRddha jaina komanAM maMdiromAM Abu parvata paranAM delavADAnAM maMdiro mukhya che. Abu parvata upara te garva ane gauravanI gAthA samAna che, ane jaina dharme Apelo amara ane amUlya vAraso che. temAM pAMca mukhya maMdiro che. maMdiranA saMkulamAM so phUTanA samacorasa bhAgamAM bIjuM pUraka maMdiro ane parasALa yAne gelerI che. karnala raskIne enuM varNana karatAM lakhyuM che ke "zilpIonA TAMkaNAthI vipulapaNe pradarzita thayela A maMdiromAM bhagavAna AdinAtha ane nemanAthanAM maMdiro sarvazreSTha che, e prazaMsAnAM guNagAna mAgI le che. banne maMdiro savistArapaNe sapheda ArasapahANanAM banAvelAM che. te sthApatya kalA ane zilpakaLAnI utkRSTa nAjukAIthI ane zaNagAra ane alaMkAranI vipulatAthI banAvavAmAM AvyAM che. te samaye vikaselI S 68 ST Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthApatyakalA ane zilpakaLA saMpUrNapaNe ahIM verAyelI che. A ImAratomAM verAyelo zaNagAra ane chato, kAro, staMbho, bhIMta, takatIo (penalsa) ane gokhalAo upara karelA zaNagAranuM jhINavaTabharyuM kotarakAma uttama koTinuM ane ajoDa che. ArasapahANane atizaya pAtaLA, pAradarzaka ane nAjuka banAvIne tenI upara karela kotarakAma bIje koI sthaLe bhAgye ja jovA maLe che. koI koI sthaLe karelI nakazI svapramAM dekhAtI suMdaratA jevI lAge che." "A maMdironI tenA aMdaranA bhAga ane parasALa yAne gelerI sahitanI sAmAnya rUparekhA sUryanI gatinI sAthe sAthe taDako chAMyaDo phelAvI ghaNI AkarSaka asara upajAve che." "maMdiranA sthApako lakhalUTa kharca karavA taiyAra hatA, eTale sthapatioe A maMdiro bAMdhavAmAM temanA AtmAno ane buddhino saMpUrNapaNe upayoga karIne jAtajAtanI rUparekhAo banAvI maMdiranA eke eka bhAga upara suMdara kotarakAma karI temanI zilpakaLAne soLe kaLAe khIlavI che." paheluM maMdira je jaina tIrthaMkara AdinAthane arpaNa karavAmAM AvyuM che, te I.sa. 1032mAM tyAranA gujarAtanA cAlukya rAjA bhImadeva pahelAnA maMtrI vimaLazAhe baMdhAvyuM hatuM, ema maMdiranA eka lekha parathI nakkI thAya che. tene vimalavasahI kahe che. ema kahevAya che ke maMdira bAMdhavAmAM(18,56,00,000) aDhAra karoDa chappana lAkha rUpiyAno kharca thayo hato ane te bAMdhavAmAM cauda varSano samaya lAgyo hato. temAM paMdaraso majUro ane bAraso zilpIo ane kArIgaro kAma karatA hatA. maMdiranA kendramAM Avela guMbaja, tene pharatI kinArI ane vipula kotarakAma karela jhummara AkhA maMdiranI ImAratamAM sauthI vadhu dhyAnAkarSaka che. kotarakAmanI sUkSmatA utkRSTa che, ane AkhuM drazya jIvaMta ane gatizIla lAge che. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMdiranA garbhagRhamAM jainonA prathama tIrthaMkara AdinAtha bhagavAnanI padmAsanastha pratimA che. mUrtine ati kImatI AbhUSaNothI zaNagArelI che. maMdiranA sabhAkhaMDamAM aDatAlIsa (48) suMdara kotaraNIvALA staMbho che ane guMbajomAM sukomaLa pratimAo kaMDArelI che. mukhya maMdirane pharatA nAnAM nAnAM bAvana maMdiro che. jemAM judA judA jaina tIrthakaronI mUrtio prasthApita karelI che. jaina dharmamAM Ane bAvana jinAlaya maMdira kahevAmAM Ave che. A bAvana maMdiranA dvAranI bahAranI chato paNa utkRSTa prakAranA kotarakAmavALI che ane temAM hiMduzAstromAM lakhelI kathAonA prasaMgo jevA ke zrIkRSNa gopIonI sAthe lIlA karatA, bhagavAna viSNunA cothA avatAra narasiMha, gAMdharva yAne svarganA saMgItakAro vagerene kaMDAravAmAM AvyA che. A vimaLavasahI maMdiranA sthApatya ane zilpakaLA vize eka sthApatya kalAbhiSe kahyuM che ke "A devaLa tenA aNizuddha nakazIkAmathI prekSakane vicAramAM garaka karI de che. tenA vicAramAM A manuSyanI kRti haze tema AvatuM nathI. e eTalA to pUrNa che ke, temAM kaMI pheraphAra na ja karI zakAya. A maMdirano sAdhAraNa nakazo ane yojanA giranAra uparanAM ke bIjA jaina maMdiro jevA ja che. vacamAM mukhya maMdira ane AsapAsa nAnI derIo. maMdiranA mukhya pravezadvAra AgaLa eka maMDapa che ane A maMDapanI AgaLa cha thAMbhalAovALo eka laMbacorasa oraDo che, jemAM hAthI upara vimaLazAha potAnA kuTuMbane maMdira tarapha laI jAya che. A kalpanA navIna che. tyAM hAthIonAM Arasa pahANanAM suMdara rIte kotarelAM pUtaLAMo che. te kadamAM nAnAM paNa pramANasara che. tenA upara aMbADI kotaravAmAM AvI che. tenI zilpakaLA paNa AbehUba che." maMdira aMdarathI suzobhita chatAM bahArathI sAduM lAge che. vimAnanuM zikhara paNa nIcuM ane kaDhaMgu che. AbunA DuMgara para vAraMvAra dharatIkaMpa thAya che teno khyAla rAkhIne sthapatie maMdirane bahu UMcuM nahi bAMdhyuM hoya tema mAnI zakAya, paNa aMdaranA bhAgamAM uttama prakAranuM nakazIkAma kareluM che. maMDapanI uMcAI pramANasara che ane temAM nakazIkAma ati Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suMdara ane AkarSaka che, teno ghUmaTa aSTakoNAkArano che. maMDapamAM vacamAM UbhA rahIne joie to cArebAju zilpakaLA soLe kaLAe khIlI rahI hoya tema lAge che ane je bArIkAIthI kotarakAma karavAmAM AvyuM che te jotAM zilpIo AgaLa ApaNuM mAthuM namI paDe che. vimaLazAhe A maMdira eka jaina AcArya zrI dharmaghoSasUrinI preraNAthI baMdhAvyuM hatuM, maMdira mATe je jagyA pasaMda karI, te ziva ane viSNunA pUjakonA hAthamAM hatI. vimaLazAhe potAnI sattAno upayoga na karatAM A jagAnA tenI upara patharAI zake teTalA sikkA ApI jamIna kharIda karI hatI, ane tenA para AdinAthanuM suMdara maMdira baMdhAvyuM hatuM. temane AdinAthanI aDhAra bhAra pittaLanI moTI pratimA DhaLAvIne zrIdharmaghoSasUrinA hAthe pratiSThA karAvI hatI. vimaLazAha pATaNanA jaina poravADa kuTuMbamAM janmyA hatA. temanA pitAnuM nAma vIra ane mAtAnuM nAma vIramati hatuM. vimaLazAhano abhyAsa puro thatAM temanA pitAe dIkSA laI gRhatyAga karyo hato. AthI mAtA temane laI potAnA pitAne ghera gayAM. vimaLazAha acchA bANAvaLI hatA, AthI vimaLazAhanuM mosALa garIba hovA chatAM pATaNanA nagarazeThe potAnI dIkarI zrIdattAne temanI sAthe paraNAvI hatI. temanI kuLadevI aMbAmAtA hatAM. ema kahevAya che ke aMbAmAtAnI kRpAthI, dATeluM dhana maLI AvyuM ane e paisAthI vimaLazAhe potAnAM lagna karyA ane pATaNamAM rahevAnuM zarU karyuM. temanI bANa vidyAthI gujarAtanA rAjA bhImadeva paNa khuza thayA ane temane maMtrIpade sthApita karyA. vimaLazAhamAM A sivAya eka bahAdura yoddhAnA ane cAlAka mutsaddIgIrInA guNo paNa hatA. dhIme dhIme temane eTalI sattA vadhArI hatI ke bhImadevane paNa vimaLazAhanuM svataMtra rAjApaNuM svIkAravuM paDyuM hatuM. bIjuM maMdira I.sa. 1231nI sAlamAM tyAranA gujarAtanA rAjA viradhavalanA be maMtrIo vastupAla ane tejapAle baMdhAvyuM hatuM. vastupAla tejapAla banne bhAIo hatA. A maMdira jainonA bAvIsamA tIrthaMkara nemanAthane arpaNa karavAmAM AvyuM che. zilpIoe Arasane eTalI Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRdutA ane bArIkAIthI kotarI che ke emAM kaMDArAyelI mUrtio jIvaMta lAge che. A maMdira vize karnala ToDe lakhyuM che ke, "A maMdira ane tenI AnuSagika rUparekhA ane bAMdhaNI vimaLazAhe baMdhAvela maMdirane anusarIne karavAmAM AvelI che. paNa ekaMdare A maMdira vimaLazAhe bAMdhela maMdira karatAM caDhiyAtuM che. temAM vadhu sAdAIbharI bhavyatA che. maMDapanA AdhArastaMbho vadhu UMcA che. ghUmaTanI chata uparanI zilpakaLA bIjA maMdiranA jeTalI ja samRddha che paNa vadhu kuzaLatApUrvaka karelI che. "kendramAM Avelo guMbaja e viziSTapaNe AkarSita ane kaLAno bhavya namUno che. enuM lagabhaga traNa phUTa lAMbu laMbavartuLAkAranuM jhumara eka AbehUba ratna jevuM lAge che." A maMdira vize gajAnana vizvanAtha pAThake lakhyuM che ke A maMdira vimaLazAhanA maMdiranA IzAna khUNA upara AveluM che ane te pazcimAbhimukha che. A maMdiranI yojanA, vimalavasahInA maMdira jevI ja che. vimalavasahI maMdiramAM mukhya pravezadvAra AgaLa maMDapa che. A maMDapa AgaLa cha staMbhovALo eka laMbacorasa oraDo che, jemAM hAthI para besI vimaLazAha potAnA kuTuMbane maMdira tarapha laI jAya che. ahIM pUrva tarapha osarImAM maMdira baMdhAvanAranA kuTuMbano varaghoDo batAvyo che ane A bhAgane mukhya maMdirathI judo pADavA vacce kotarakAmavALI bhIMta UbhI karavAmAM AvI che. A AkhuM maMdira 155 phUTa 892 phUTanA laMbacorasamAM hoI vimaLazAhanA maMdira karatAM jarA moTuM che. temAM maMDapanA staMbho vadhAre ane judI judI jAtanA che. jyAre vimaLazAhanA maMdiramAM badhA ja eka sarakhA staMbho che. maMdira uparano ghUmaTa vimaLazAhanA maMdira jevo che paNa tenuM aMdaranuM nakazIkAma vimaLazAhanA maMdira karatAM caDhiyAtuM che. ghUmaTanA barAbara madhya bhAgamAM ati suMdara kotarakAmavALuM eka lolaka yAne jhummara che. gulAbanA phUlane dAMDInA bhAgathI pakaDI nIcuM rAkhatAM je AkAra thAya tevo A AkAra che." suvikhyAta purAtattvavettA zrI pharagyusane tenuM varNana karatAM lakhyuM che ke "te ArasanA nakakara pattharamAMthI banAvela jhummara karatAM caLakatA Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sphaTikamAMthI banAvela hoya tevo khyAla vadhu Ape che. tenuM kotarakA eTalI nAjuka ane komaLa bArIkAIthI karIne tene eTalI sapramANatAthI zaNagAryuM che ke teno namUno bIje bhAgye ja maLI zake." "pAyAthI upara sudhI staMbhonI vacamAM karela kamAnonI goThavaNI ane temAM kareluM apratima kotarakAma, madhyamAM staMbho para AdhArita banAvela suMdara guMbaja, ane aMdaranA garbhabhAganA vividha AkRtivALA dvAra eTalA apratima che ke zabdomAM tenuM varNana ka2vA mahAna kavinI kalama paNa kadAca asaphaLa nIvaDe." maMdiranI pradakSiNAmAM bAvana derIo che. te dareka derImAM eka yA bIjA jaina tIrthaMkaranI pratimA che. pratimAnA cakSuo jhaverAtathI zaNagArelAM che. tIrthaMkaronI vItarAgatAne anurUpa temanA caherA para koi bhAva pradarzita thayela nathI dekhAto. A derIonI parasALanI chata vividha prakAranI kotarakAmavALI ane zobhAyamAna che ane temAM jainonA bAvIsamA tIrthaMkara nemanAthanA jIvananA, teo lagna mATe jatA samayanA, temanAmAM devAtmAropaNa karatA samayanA prasaMgone kaMDAravAmAM AvyA che. vaLI temAM laDAI mATe jatA sainikonuM, laDAI jItIne AvelA sainikonuM, tabelAmAM ArAma karatA ghoDAonuM ane gamANamAM ArAma karatA Dhoro vagere prasaMgone paNa uttama kArIgarIthI kaMDAravAmAM AvyA che. eka sthaLe chatamAM uttama kArIgIrIvALI ane sapramANa aMtare goThavela pagathiyAMvALI eka nAnI vAva paNa suMda2paNe kotaravAmAM AvI che. kotarakAma eTaluM utkRSTa prakAranuM che ke saMgemaramaramAM jANe prANa na phUMkAyo hoya? A maMdiranI vizeSatA temAM anupama kotarakAmathI banAvelA be gokhalAo che. te vastupAla tejapAlanI patnIonA nAme banAvelA hoI derANI-jeThANInA gokhalAo tarIke oLakhAya che. maMdiramAM praveza karatAM ArasapahANamAM bArIkAIthI kotarelA eka sarakhA kadanA dasa hAthIo che. Ane hAthIkhAnA kahevAmAM Ave che. tenA uparano zobhAno sAjazaNagAra uttama prakAranI kotaraNI dvArA sajAvavAmAM Avyo che ane gAMThavALA 73 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ doraDAM ane laTakatA zaNagAro paNa atizaya kALajIpUrvaka kotaravAmAM AvyAM che. vastupAla tejapAle A maMdira bAMdhyAM te aMgenI eka dilacazya kahANI che. banne bhAIo maMtrIo banyA te pahelAM kuTuMba sAthe soraThayAne saurASTramAM yAtrA karavA nIkaLyA hatA. rastAmAM temane haDALA nAme eka gAma AgaLa mukAma karyo. tyAM temane samAcAra maLyA ke soraThamAM zAMti nathI ane vaTemArguone lUMTavAmAM Ave che. temane vicAra Avyo ke thoDuM dhana kyAMka mUkIne jaIe. tyAre temanI pAse traNa lAkha dAma hatA. temane eka lAkha dAma dATavAno vicAra karyo ane eka jhADa nIce dATavA mATe jamIna khodavA lAgyA. temanuM nazIba jora karatuM hatuM eTale je jagA para te khodatA hatA tyAMthI ja temane aDhaLaka sonA mahorono eka carU maLI. Avyo. banne bhAIo vicAra karavA lAgyA ke A dhananuM zuM karavuM ? nAnAbhAI tejapAlanI patnI anupamAdevI dhaNIja hoMziyAra, bAhoza, guNiyala ane DahApaNanA bhaMDArathI bharelI hatI. banne bhAIo haMmezAM koIpaNa praznano ukela lAvavA temanI salAha letA. A prasaMge banne bhAIoe anupamA devInI salAha pUchI ke A maLelA dhanano zo upayoga karavo ? anupamA devIe bahu ja mArmika zabdomAM jaNAvyuM ke "dravya upArjanathI thayelA pApanA bhArathI adhogati pAmavAnI icchAvALA ghanane jamInamAM dATe che jyAre UMcI padavInI spRhAvALA dhanane ucca sthAne sthApe che" banne bhAIo A mArmika zabdono artha samajyA ane tenuM jIvanabhara pAlana karavAnuM nakakI karI tAtkAlika zatruMjaya ane giranAra parvato para maMdiro baMdhAvyAM, A pachI banne bhAIo gujarAtanA tyAranA rAjA viradhavalanA maMtrIo banyA. banne bhAIo buddhizALI zUravIra ane udAra hatA. vastupAla to svayaM moTA kavi hatA. temaNe 24 biruda prApta karyA hatAM. temAMthI "sarasvatI dharmaputra' eka hatuM. temane tyAranA veraNa cheraNa thatA gujarAtane ekatra karIne eka taMtra nIce ApyuM hatuM. temanI kIrti khUba phelAI hatI. jaina lekhakoe paNa temanI kIrtinA guNagAna gAyAM che. S 74 SSSSSSSSSSS S S Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teo cAra bhAIo hatA. bIjA be bhAIonuM nAma malladeva ane lUrNiga hatuM. A be bhAIo nAnapaNamAM ja devaloka pAmyA hatA. vastupAla tejapAle maladevanI yAdagIrImAM zatruMjaya parvata para aSTApadanuM maMdira baMdhAvyuM hatuM. bIjA bhAInA zreyArthe kaMI dAna karyuM na hatuM. e daramiyAnamAM teo nAgendragacchanA nAgendramuninA paricayamAM AvyA. munie AbunuM mahAbhya varNavyuM ane vastupAlane luNiMganA zreyArthe Abu upara maMdira bAMdhavAno vicAra udbhavyo ane Abu para nemanAthanuM maMdira bAMdhavAno nirNaya karyo. tarata ja caMdrAvatInA rAjAnI madadathI maMdira bAMdhavAnuM kAma zarU karyuM. A maMdiramAM tera karoDa ane trepana lAkha rUpiyAno kharca thayo hato. tejapAlanA bhAI lUrNiganA kalyANArthe maMdiranuM nAma lUrNigavasahI rAkhyuM, vastupAle kasoTInA pattharanI nemInAthanI mUrti banAvIne Abu para mokalI ApI. maMdiranuM kAma, puSkaLa dravya kharca karavA chatAM dhImethI cAlatuM hatuM. mukhya sthapatinuM nAma zobhana hatuM. ekavAra tejapAla pUjAnI taiyArImAM hatA tyAre anupamAdevIe caturAI vAparI zobhanane bolAvI pUchyuM ke kAma ATaluM dhIrethI cAle che, to maMdira kyAre pUruM thaze? zobhanano javAba hato ke kAma parvata uparanuM che, upara ThaMDI vadhu paDe che eTale bapora sivAya kAma thaI zakatuM nathI. vaLI khorAkamAM zAka ane dUdha maLatAM nathI eTale zilpIo ane kArIgaromAM joIe tevI zakti rahetI nathI. zobhana ane anupamA devI vacce A vAta cAlatI hatI tyAM tejapAla AvI pahoMcyA. tejapAle badhI hakIkata jANI ane anupamAdevInI salAha mAgI. anupamAdevIe kahyuM ke divase ane rAte judA judA sthapatio nImo ane badhA zilpIone yogya bhojana maLe tenI vyavasthA karI. teone nAhavA dhovAnI ane ArAma levAnI sagavaDa mATe paNa goThavaNa karo. sarvene saMtoSa maLatAM kAmamAM utsAha Avaze. Ama anupamAdevInI salAha ane preraNA mujaba bhaviSyamAM kAma karavAnI vyavasthA thaI. Abu ati prAcIna kALathI jainadharmIonuM yAtrAnuM sthaLa haze tema mAnavAmAM Ave che. lokokti pramANe jainonA prathama tIrthaMkara AdinAthanA IS 75 NTSTSTSTS Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ putra zrI bharata cakravartIe ahIM AdinAtha bhagavAnanuM maMdira banAvIne caturmukha pratimA pratiSThita karAvI hatI. vaLI jaina zAstromAM ullekha che ke yugothI asaMkhya jaina munio ahIM maMdiromAM darzana karavA AvatA. ema paNa kahevAya che ke, jainonA covIsamA tIrthaMkara bhagavAna mahAvIre paNa A bhUmine pAvana karI hatI. jo ke A kahetImAM khAsa vajUda lAgatuM nathI. kAraNa ke bhagavAna mahAvIre bihAra ane AsapAsanI bhUminI bahAra vihAra karyo hoya tevo koI ullekha maLato nathI. paNa jaina zAstromAM Abuno ullekha Ave che. temAM teno arbudAcala ane abuMdAgirinA nAma tarIke ullekha karavAmAM Avyo che. vaLI zruta kevalI bhadrabAhusvAmI dvArA racita "bRhata kalpasUtra'mAM Abuno tIrtha tarIke ullekha karavAmAM Avyo che. paNa temAM sahuthI prAcIna maMdira vimalazAhe baMdhAvela vimalavasahI hatuM tema jaNAvavAmAM AvyuM che. agAunA maMdirono ullekha nathI. zakya che ke agAunA maMdiro dharatIkaMpathI dharAzayI thaI gayAM hoya. zrI vimalazAha maMtrIne zrI aMbikAdevInI ArAdhanA karavAthI caMpakakSanI pAse bhUgarbhamAMthI AdinAtha bhagavAnanI prAcIna pratimA maLI hatI. je lagabhaga 2500 varSa prAcIna haze tema manAya che. A hakIkata siddha kare che ke ahIM prAcIna kALamAM jaina maMdiro hatAM. ahIM vimalavasahI ane lariMgavasahI uparAMta pinalahara maMdira, zrI mahAvIra bhagavAna maMdira ane kharatara vasahI maMdira che. A badhAM ja maMdiro eka bIjAnI najadIka che. thoDe dUra eka digambara maMdira paNa che. AbunuM prAkRtika sauMdarya paNa AkarSaka che. TekarI para AveluM arbudAdevInuM maMdira, gaumukha, (sanaseTa) yAne sUryAsta TekarI, nakhI taLAva ane pAMca cha kilomITaranA aMtare AvelA acalagaDhano killo ane maMdiro A sauMdaryamAM umero kare che. arbudA devI :- ahIM eka TekarI upara pahADanI guphAmAM arbudAdevInuM maMdira che. guphAnI bahAra mahAdevanuM maMdira che. arbudAdevI A IS 76 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TekarInI adhiSThAtrIdevI che. TekarI uparathI AbunuM suMdara drazya dekhAya che. gaumukha : eTale gAyanuM moDhuM. ArasapahANamAM kotarela gAyanA mAthAmAMthI cokakhA ane caLakatA pANInI satata dhArA vahIne eka nAnA taLAvamAM jAya che. AthI tenuM nAma gaumukha ApavAmAM AvyuM che. hiMdu zAstro pramANe A dhaNI purANI jagA che ane tyAM vaziSTa RSino Azrama hato. ahIM eka maMdira che jemAM vaziSTa RSinI mUrti sthApita karelI che. temAM eka khyAtanAma agnikuMDa che jeno ullekha paNa purANA hiMdu zAstromAM Ave che. ema kahevAmAM Ave che ke, A agnikuMDamAMthI vaziSTamunie mukhya gaNAtI cAra rAjapUta jAtio pedA karI hatI. ahIMnuM kudaratI drazya paNa suMdara che. sana seTa poInTa H arthAt sUryAsta TekarI A jagA rAjapUtAnA hoTelathI doDheka mAIlanA aMtare AvelI che. ahIM sUryAsta pahelAM sUrya jANe TekarIonI pAchaLa DUbI jato na hoya tevuM drazya khaDuM thAya che, ane te drazya lagabhaga paMdarathI vIsa miniTa sudhI rahe che. A daramyAna A DUbato sUraja kSitija 52 jAta jAtanAM raMgaberaMgI vividha prakAranAM drazyo khaDAM kare che. kharekhara to sUryAsta thavAnA ekAda kalAka pahelAM te A TekarIonI pAchaLa DUbI jAya che. ahIMnI TekarIonI zAMta grAmINa suMdaratA paNa maMtramugdha kare tevI che. acalagaDhano killo ane maMdiro acalagaDhano killo rAjapUtAnA hoTelathI lagabhaga sADApAMca kilo mITaranA aMtare Avelo che.A killo paramAra vaMzanA rAjAonA zUrAtananI kathAothI bharelo che. acalagaDha jatAM, rastAmAM ane tenI AgaLa pAchaLa, adbhuta sauMdarya verAyeluM che. A killo paramAra vaMzanA rAjAoe I.sa. 900nI sAlamAM baMdhAvyo hato. killAnI taLeTImAM maMdAkinI kuMDa nAmanuM taLAva che. tenA kinAre traNa bheMsonA UbhAM pUtaLAM che je traNa daityonA pratIka che. te AdipAla nAmanA eka parAkramI puruSa, tene tIrakAmaThAthI vIMdhI nAMkhe che te prasaMga pattharamAM kotaravAmAM Avyo che. 77 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ soLamA tIrthaMkaranuM maMdira hAlanA maMdiromAM, acaLagaDhanI taLeTI pAse eka nAnI TekarI 5 jainonA soLamA tIrthaMkara zrI zAMtinAtha bhagavAnanuM maMdira AveluM che. sauthI vadhAre prAcIna maMdira che. te zrI kumArapALa rAjAe baMdhAvyuM hatuM te mAnavAmAM Ave che. pahADanA UMcA zikhara para jainonA pahelA tIrthaMkara zrI AdinAtha bhagavAnanuM caumukhI maMdira che. te ghaNuM prakhyAta che. tema AdinAtha tIrthaMkaranI 120 maNanI dhAtunI pratimA che. mULa nAyA AdinAtha bhagavAnanI banne bAjue kAyotsargastha pratimAo che. ahIM kula aDhAra pratimAo dhAtunI che. tenuM vajana 1444 (caudaso cuvAMlIsa) maNa jeTaluM mAnavAmAM Ave che. A pratimAonI camakathI ema lAge che ke temAM sonAno bhAga vadhu haze. arvAcIna samayamAM eka yogIrAja vijyazAMti sUrIzvarajI mahArAja ahIM rahetA hatA. ema kahevAya che ke temane ahIMnA jaMgalomAM ghora tapazcaryA karI hatI ane ahIM ja temano svargavAsa thayo hato. Ama A sthaLa temanI tapobhUmi ane svargabhUmi gaNAya che. A sivAya, ahIM bIja jaina maMdiro che. te uparAMta ahIM maMdAkinI kuMDa, bhartuhari ane gopIcaMdanI guphA, bhRgu Azrama, tIrtha vijya Azrama vagere darzanIya sthaLo che. ahIMnuM prAkRtika sauMdarya paNa manamohaka che, vimaLazAha maMtrIe to A sthaLane temanuM nivAsa sthAna banAvyuM hatuM nakhI taLAva nakhI taLAva e AbunI suMdaratAmAM umero kare che. nakhIno sAmAnya artha AMgaLAnA nakha evo thAya che, ane tene nakhanI aNIthI khodavAmAM AvyuM hatuM tevI lokokti che. karnala ToDe nakhI sarovara vize lakhyuM che ke "rAIna nadInA kinAre andarathI upara, traNa mAIlanA aMtare Avela sarovaranA pratirUpa jevuM che." pharagyusane tenA vize lakhyuM che ke "UMcI TekarIonI vacamAM AbehUba jagA para Avela AvuM raLiyAmaNuM sthaLa hiMdamAM bIjI koI jagA upara Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgye ja haze." bAjunI naiRtya dizAnI TekarI upara Avela deDakAnA AkAra jevo khaDaka "ToDa roka" kharekhara vizALa deDakA jevo lAge che. A taLAva aDadho mAIla lAMbu che. taLAva ghaNuM UMDuM che ane emAM nAvaDAmAM besI sahela karavAnI vyavasthA che. taLAvanI cAre bAjue pahelAMnA rAjA rajavADAonA ane briTIza sarakAranA jamAnAnA ophisaronA baMgalAo che. AbunA maMdiro mahamada gajhanIe somanAtha para AkramaNa karyuM tyAra pachI lagabhaga I.sa. 1032thI I.sa. 1232nA gALA daramyAna bAMdhavAmAM AvyAM hatAM, paNa allAuddIna khIlajInA AkramaNa vakhate tenuM zilpakAma taiyAra thaI gayuM hatuM. teNe A maMdiromAM kaMI bhAMgaphoDa karI hatI. paNa tyAranA jaina zreSThIoe tarataja teno jIrNoddhAra karAvyo hato. bhAratamAM hiMdu, jaina, bauddha, IslAma vagerenI dharmonI sthApatyakalA, zilpakalA, ane citrakalAnI zailInuM alaga alaga nirmANa thayuM che. temAM jaina sthApatya, zilpa ane citrakalA viziSTa prakAranI che. A kalAnA pratIko moTe bhAge jaina maMdiromAM che. temAM AbunA delavADAnAM, jUnAgaDhamAM giranAra uparanAM, pAlItANAmAM zatruMjaya uparanAM, rANakapura, kuMbhAriyA, tAraMgA, pAvApurI vagerenAM maMdiro gaNAvI zakAya. A badhAM ja maMdiro Aje mojUda che. Aje jaina maMdiro jemAM niyamita pUjA thAya che tenI saMkhyA lagabhaga 15000 (paMdara hajAra) jeTalI che. te bhAratanAM badhAMja rAjyomAM AvelAM che. emAM 5000 (pAMca hajAra) maMdiro so varSathI paNa vadhAre prAcIna che. A maMdiromAM judA judA prakAranI sthApatya zailI che. ghaNAM maMdiro ajoDa zilpa kaLAthI zaNagArAyelAM che. moTe bhAge badhAM maMdiro ArasapahANanA banAvelAM che. badhAM ja maMdiromAM svacchatA UDIne AMkhe vaLage tevI che, vaLI jaina tIrthomAM tenA be paMtho zvetAMbaro ane digaMbaronA maMdiromAM paNa A kaLAnI alaga alaga zailI che. digaMbara paMthanA maMdiro moTe bhAge dakSiNa bhAratamAM AvelAM che, jyAre Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zvetAMbara paMthanAM maMdiro moTe bhAge pazcima ane uttara bhAratamAM AvelAM che. cittana vAsala dakSiNamAM AvelAM digaMbara maMdiromAM cittana vAsala (eTale jainadharmamAM siddhonI kalpanA che, te siddhone rahevAnuM sthaLa) jina kAMcI ane zravaNa belagolA jyAM bAhubalijInI eka ja zilAmAMthI kaMDArelI 58 phUTa uMcI pratimA che te mukhya che, cittana vAsala e madrAsathI 80 kilomITaranA aMtare kALA pattharanA pahADamAM AveluM eka nAnakaDuM guphA maMdira che. guphAnA aMdaranA bhAgamAM staMbho u52 suMdara nartakIonAM citro che ane dhyAnamudrAmAM ziranI pAchaLa phaNAdhArI nAgathI rakSAyela jainonA trevIsamA tIrthaMkara pArzvanAthanI mUrti che. tirupati kudaram jinakAMcI (tirupati kunnadaram) paNa digaMbara paMthanuM maMdira che. ahIMyA paNa suMdara citro che, je aMjaTAnAM citronI zailIne maLatAM Ave che. zvetAMbara saMpradAyanI kalAmAM gujarAtanI kalAnI zailI prAdhAnyapade che. prAcInakALamAM gujarAtamAM deza paradezathI vyApAra arthe paradezIo AvIne vasyA hatA. sAthe, temanI kalAnI viziSTatA letA AvyA hatA. vaLI gujarAtanA rAjAo moTe bhAge jainadharmanI asara nIce vadhu hatA. AthI gujarAtanI prajA para jaina dharmanI asara vadhu paDI. gujarAtamAM jaina zreSThIo paNa dhaNA hatA AthI gujarAtamAM jaina maMdiro dvArA uttama koTinI sthApatya ane zilpakaLAno vikAsa thayo. gujarAtanAM jaina maMdiromAM maLatI adbhuta kotaraNI ane kArIgarI jagatanA zilpa ItihAsamAM ajoDa che. temane kotarelI divya apsarAo, nartikAo, manuSyAkRtio, pazu paMkhIo, staMbho, kuMbhIo, toraNo, jhuMmaro, dvAro vagere dvArA zilpakaLAne kAvyamaya banAvI che. tene jotAM vizvanI sAthe tAdAtmya anubhavatA hoie tevo bhAva pedA thAya che. 80 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rANakapura : advitIya sthApatya kaLAnuM jena maMdira rANakapura aravallI girimALAnI TekarIomAM eka nAnakaDI madhAI nadIne kinAre AveluM che. Aje to A eka nirjana, zAMta, ekAMta sthaLa hoIne tyAM relve sTezana nathI. najadIkanuM sTezana phAlanA lagabhaga pAMtrIsa kilomITaranA aMtare AveluM che. najadIkamAM moTuM gAma sAdaDI 8 (ATha) kilo mITara dUra che. ahIMthI rANakapura javA mATe basa agara TeksIo maLe che. vaLI Abu, udepura vagere sthaLothI basa agara TeksI dvArA tyAM jaI zakAya che. TheTha maMdira sudhI pAkI saDaka paNa bAMdhavAmAM AvI che. zvetAMbara paMthanI ANaMdajI kalyANajInI peDhI taraphathI tyAM rahevAnI ane bhojana vagere karavAnI sArI vyavasthA karavAmAM AvI che. paMdaramI sadImAM tyAM eka moTuM nagara hatuM jene rANapura kahevAmAM AvatuM. tyArabAda tenuM nAma rANakapura paDyuM. Aje to ahIM zrI zvetAMbara paMthanA traNa maMdiro sivAya, purANA nagaranAM koI avazeSo nathI. AgaLa pAchaLanI TekarIomAM aneka khaMDiyero paDelAM che. A nagarano kyAre vinAza thayo tenI koI mAhitI upalabdha nathI, paNa lokokti che ke auraMgajhebanA samayamAM jhanUnI muslima sainikoe A nagarane bhAre nukazAna karyu hatuM. paMdaramI sadImAM jyAre rANakapura eka moTuM nagara hatuM tyAre tyAM yugapradhAna AcArya zrI somasuMdarasurizvarajInA upadezathI rANA kuMbhanA maMtrI zrI dharaNAzAhe vikrama saMvata 1446mAM eka vizALa ane advitIya jaina maMdira bAMdhavAnI zarUAta karI hatI, ane vikrama saMvata 1496mAM Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A maMdiranI pratiSThA AcArya zrI somasuMdarasurIzvarajInA zubhahaste karavAmAM AvI hatI. varSonI gaNatarI karatAM ema mAnI zakAya ke maMdirane bAMdhavAmAM paccAsa varSa thayAM haze. tenI pratiSThA vizALa janasamudAyanI hAjarImAM dhaNI dhAmadhUmathI ane harSollAsapUrvaka karavAmAM AvI hatI. ema kahevAya che ke pratiSThA samaye lagabhaga pAMcaso sAdhuno samudAya hAjara hato. A maMdira bAMdhavAmAM lagabhaga navvANuM lAkha rUpiyAno kharca thayo hato. Aje to teno 'rANakapuranuM maMdira'e nAme ullekha karavAmAM Ave che. tenI pratiSThA thaI tyAre tene 'nalinI gulma deva vimAna' tulya 'gagana cuMbI dharaNa vihAra' kahevAmAM AvatuM. zrI dharaNAzAhe baMdhAveluM eTale tene dharaNa vihAra kahevAmAM AvatuM. te traNa mALanuM UcuM maMdira hoIne tene gaMganacuMbI vihAra tarIke varNavavAmAM AvatuM. vaLI temAM badhI maLIne 84 (corAzI) zikharabaMdha devakulikAo arthAt derIo hoIne tene 'nalinI gulma' arthAt kamaLanA jhuMDanI upamA ApIne deva vimAna sAthe sarakhAvAmAM AvyuM hatuM. tenI pAchaLa dharaNAzAhane Avela svaprano ItihAsa paNa che. A corAsI devakulikAomAM chotera zikharabaMdha nAnI devakulikAo che. cAra raMgamaMDapathI joDAyelI moTI devakulikAo che ane cAra dizAmAM AvelA cAra mahAdhara prAsAda devakulikAo che. kula 84 (corAsI) devaphulikAo thAya che. 84no AMkaDo jaina, hiMdu, bauddha vagere dharmamAM manAtI corAsI lAkha yoniono khyAla Ape che. janma, punarjanma ane AtmAmAM mAnanAra dharmo ema mAne che ke AtmA corAsI lAkha yoniomAM khoLiyAM badalI bhavasAgara pAra karI mukti meLave che. dharaNAzAhane jIvanamAM saMpatti-vipattinA, unnati ane avanatinA avanavA anubhavo thayA hatA. teo nAdiyAnagaranA eka zreSThIputra hatA. temAMthI mAMDavagaDhanA bAdazAhanA prItipAtra banyA. eka divasa bAdazAhanA kopanA bhoga banyA ane mAMDavagaDhathI nAsI chUTavuM paDyuM. vaLI 82 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgyano udaya thatAM mevADanA mahArANAnA maMtrIzvara banyA. A unnatinA divasamAM jyAre temanA jIvanamAM sattA, saMpatti ane zaktino saMgama thayo tyAre temane A maMdira bAMdhavAno vicAra Avyo. "arthasya sAramuM kila pAtra dAnam' arthAt saMpattino sAra supAtradAna che." A vicAre temanA para kAbU jamAvyo ane temane temanA gurU somasuMdarasUrIzvarajI AgaLa A vicAra rajU karyo. gurUjIe AziSa ApI ane dharaNAzAhanA manasUbAe cokkasa svarUpa pakaDyuM. gharaNAzAhe kuladevInI kRpA meLavavA tenI sAdhanA zarU karI. kuladevI pratyakSa thayAM ane teno manasUbo saphaLa thAya te mATe kRpA varasAvI. dharaNAzAha pAse saMpatti hatI, temAM gurUdevanI AziSa ane kuLadevInI kRpA bhavyAM. Ama, maMdiranA maMDANanI bhUmikA taiyAra thaI gaI. eka divasa zubha avasare dharaNAzAhe maMdira mATe mahArANA pAse yogya bhUminI mAgaNI karI ane mahArANA pAsethI aravallInI girimALAmAM abhuta prAkRtika saundaryanI vacamAM madhAI nadInA kinAre maMdira mATe lagabhaga 480) aDatAlIsa hajAra corasa phUTanI jagA meLavI. vikrama saMvata 144mAM maMdiranuM khAta muhUrta karavAmAM AvyuM. pAyAnuM khodakAma zarU thayuM ane UMDo pAyo khodAyo. eka evI kiMvadaMtI che ke maMdirano pAyo nAkhavAno hato tyAre eka divasa sthapati zrI devajInI hAjarImAM dharaNAzAha zeThane tyAM telanI eka vATakImAM mAMkhI paDelI hatI. mAMkhI to marI gayelI hatI eTale dharaNAzAhe tene vATakImAMthI kADhI temAMthI tela cUsI levAnA Azaye cAmaDAnA bUTa para ghasI. zeTha dharaNAzAha to jaina dharmanA anurAgI hatA eTale temane tela pIdhela mAMkhIne tela sahita pheMkI devAmAM bIjA jIvonI hiMsA dekhAI. tevI hAlatamAM mAkhI para kIDIo ane bIjA jIvajaMtuo Ave ane jIvajaMtuonI hiMsA thAya, paNa sthapati, zeThanuM A draSTibiMdu samajI zakyo nahi. tene to mAnyuM ke zeTha kaMjUsa che ane AvI marelI mAkhInA telano upayoga karanAra kaMjUsa zeTha, ATalA vizALa maMdira, Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAMdhavAno kharca kema karI zakaze? sthapatie zeThanI udAratAnI cakAsaNI karavA dharaNAzAhane kahyuM ke AvuM maMdira banAvIe tenA pAyAmAM to cAMdInI pATo nAkhavI joIe. dharaNAzAhanI udAratA ane bhakti ajoDa hatAM eTale sthapatinA A vicArane temaNe apanAvyo ane pAyAmAM nAkhavA cAMdInI pATonA gADAMne gADAM maMgAvyAM ane Ama cAMdInI pATothI maMdirano pAyo pUravAmAM Avyo. sthapati AthI Azcaryacakita thaI gayo ane pachI tene khabara paDI ke marela mAMkhImAMthI kADhI lIdhela telanI pAchaLa dharaNAzAha zeThanI kaMjUsAI nahi paNa jayaNAM yAne jIvadayAnI bhAvanA hatI. gharaNAzAhanI IcchA A maMdira saMsAranuM zreSTha sarjana banI rahe tevI hatI eTale temaNe to maMdira bAMdhavA pAchaLa chUTe hAthe aDhaLaka dhana kharcyu. maMdira sAtamALanuM bAMdhavAnI dhAraNAzAhanI IcchA hatI, paNa traNa mALa bAMdhavAmAM to pacAsa varSa nIkaLI gayAM. dhAraNAzAhane to jIvana daramyAna maMdiranI pratiSThA karavI hatI. traNa mALa thayA pachI maMdirane pUruM karavAno sthapatione Adeza Apyo. traNa mALanuM maMdira pUruM thayuM ane vikrama saMvata 149mAM tenI pratiSThA karavAmAM AvI. ema kahevAya che ke, dharaNAzAha jeTalA dAnavIra hatA teTalA ja dharmavIra hatA. batrIsa varSanI uMmare to temane brahmacarya pALavAnuM vrata lIdhuM hatuM. A tIrthanI mahattA varNavatAM kavivara zrI RSabhadAse zrI hIravijyajIsUrI rAsamAM lakhyuM che ke "A gaDha Abunavi pharasIyo, na sUNyo hIrano rAsaH rANakapura nara nAvi gayo, triNya garbhAvAsa." paMDita meghakavie vikrama saMvata 1499mAM maMdira joyuM hatuM. temane racela "rANigapura' caturmukha prasAda stavanamAM A rANapura nagarane tyAranA gujarAtanA pATanagara pATaNa sAthe sarakhAvyuM hatuM. temanA Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakhavA mujaba tyAre samRddha ane saMpattivAna traNa hajAra zrAvakonAM ghara . hatAM. mogala bAdazAha akabaranA samayamAM zrI haravijya sUrIzvarajInA sadupadezathI meghanAtha maMDapa bAMdhavAno ane jIrNoddhAra karAvavAno ullekha maLe che. be jaina munioe A maMdira para stavano racIne tIrthanI suMdaratAnA vakhANa karyA che ane paMDita medhagaNivarya ahIM sAta maMdiro hovAno ane zrI vimaLasUrIjIe pAMca maMdiro hovAno ullekha karyo che, paNa hAla to traNa maMdiro ja che. A traNa maMdiromAM "dharaNa vihAra maMdira' TekarIonI vacamAM tenA gaMganacuMbI zikharo sAthe purANInagarI rANakapuranA bhUtakALanA bhavya ItihAsano khyAla ApatuM asala hAlatamAM khaDuM che. e kharuM ke vikrama saMvata 2009nI sAlamAM zvetAMbara jaina saMghanI jANItI peDhI ANaMdajI kalyANajI dvArA teno jIrNoddhAra karAvavAmAM Avyo hato. mukhya maMdiranI caumukha bhagavAnanI saMgemaramaranI pratimA bilakula jIrNa thaI gaI hatI. ene asalanA jevI ja navI banAvavAmAM AvI che. asala mUrtine bahAra eka bAju para rAkhI mUkavAmAM AvI che. te prAcIna zilpakaLAno khyAla Ape che. - jyAre ANaMdajI kalyANajInI peDhIe A maMdirano vahIvaTa temanA hAthamAM lIdho tyAre to A maMdira ane tenI AsapAsanI bhUmi bahu ja bismAra hAlatamAM hatI. maMdiramAM jherIlA jIvajaMtuo ane pakSIonA mALA hatA. tyAre tyAM rahevAnI ane khAvApIvAnI koI vyavasthA na hatI ANaMdajI kalyANajInI peDhIe jIrNoddhAra karAvavAnI sAthe sAthe rahevA mATe sukha-sagavaDatAvALI dharmazALA ane khAvApIvA mATe bhojanazALAnI vyavasthA karI. A vyavasthAne lIdhe hAlamAM mAtra jaino ja nahi paNa Itara komanA deza paradezanA paryaTako A apratima bhavya maMdira jovA Ave che. A maMdira baMdhAvavA mATe gharaNAzAhane preraNA maLI. teno paNa dilacaspa ItihAsa che. mukhya preraNA dharaNAzAhane zrI somasuMdara sUrIzvarajI mahArAja taraphathI maLI hatI. temanA upadezathI temanAmAM Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhArmika vRtti jAgRta thaI ane AdinAtha bhagavAnanuM bhavya maMdira bAMdhavAnI bhAvanA thaI. ema kahevAya che ke ekadivasa svamamAM "nalinI gurbhadeva vimAnamAM temane darzana thayAM. AthI temanA aMtara AtmAmAM tenA jevuM alaukika bhAvi peDhI mATe preraNAtmaka sthApatya ane zilpa kalAmAM utkRSTa tathA sarvAga suMdara, jaina dharmanuM gaurava vadhAre tevuM maMdira bAMdhavAnI preraNA thaI. dharaNAzAhe kuMbhArANAne AvuM maMdira nirmANa karavAnI vAta karI tyAre rANA prasanna thayA ane AvA navA maMdira najadIka eka nagara vasAvavAnI salAha ApI. A vAta uparathI ema khyAla Ave che ke rANakapuranuM maMdira baMdhAyuM. te arasAmAMja rANakapura nagara paNa vasAvavAmAM AvyuM haze. A maMdiranA zilpakAra muMDArAnivAsI zrIdevajI hatA. temane A maMdira banAvavAmAM potAnuM jIvana bhaktibhAvathI kalAne arpaNa karI sthApatya ane zilpakaLAnuM eka benamUna maMdira UbhuM karyuM je Aje paNa sthApatya ane zilpakaLAnI eka apratima ImArata che. dharaNAzAha paNa A maMdirane apratima banAvavA mAgatA hatA eTale temane vibhinna sthapatio ane zilpakAro pAse sthApatyanA nakazAo maMgAvyA. A badhAmAM devajI kalAkAre bhaktibhAvathI dharaNAzAhanI maMdirane utkRSTa prakAranuM banAvavA mATenI bhAvanAne samajI, maMdirano nakazo taiyAra karyo. dharaNAzAhane A nakazo pasaMda paDyo ane temane zubha divasa joI maMdiranuM nirmANa karavAnuM kAma zIdhrapaNe AraMbhya. A maMdiramAM bhAratanA sthApatya ane zilpakaLAnA advitIya namUnA jovAnA maLe che. tyAranA kalAkAro keTalA siddhahasta hatA tenuM A maMdira uttama pramANa che. temAM sthaLe sthaLe zilpa samRddhi verAyelI che. temAM uttama prakAranI kotaraNIvALA suzobhita staMbho, toraNo ane zikharonI vividhatA jonArane maMtramugdha kare che. maMdira samacorasa che ane eka UMcI UbhaNI upara bAMdhavAmAM AvyuM che. te traNa mALanuM che. prathama mALa para Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caDhavA mATe cAre bAju pagathiyAM che. evI ja rIte, praveza karavA mATe cAre bAju dvAro che. pahele mALe vacamAM raMgamaMDapa che. cAra dizAmAM AvelA AvA cAra meghanAda maMDapo che. A maMDapo paNa ajoDa che. temAM dhaNIja bArIkAIthI kotaravAmAM AvelA lagabhaga cAlIsa phUTa UMcA staMbho che. staMbhonI vacamAM motIonI mALAnI jema laTakatAM utkRSTa prakAranI kotaraNIvALAM toraNo che. maMDapanI upara guMbaja che. tenI suMdara kotarakAmavALI chatomAM vacce jhumaranI jema laTakatAM kotarakAmavALAM lolaka che. guMbajanA khUNAnA bhAga upara pUtaLIonI mUrtio kotaravAmAM AvI che. zikharonA guMbaja ane chato upara keTalAka purAtana prasaMgo kotaravAmAM AvyA che. staMbho ane chata para suzobhita alaMkaraNo che. maMdiranA garbhagRhamAM cAre dizAomAM bhagavAna AdinAthanI 72 (bahotera) IMca UMcI zvetavarNI padmAsanastha pratimAo che. evI ja rIte bIje ane trIje mALe, cAre dizAmAM cAra cAra tIrthakaronI pratimAo che. AthI A maMdirane caturmukha jina prasAda kahevAmAM Ave che. A maMdiramAM sahastraphaNA pArzvanAtha tathA sahastraphUTanI zilApaTTa mUrtio che. A maMdiranI uttaradizA tarapha rAyaNavRkSa tathA bhagavAna AdinAthanA caraNacihno che. maMdiramAM keTalAMka bhoMyarAM che. rANakapuranA maMdiranI kotaraNI AbunA delavADAnA maMdiranI kotaraNI jevI ja AkarSaka che, paNa A maMdiranI vizALatA yAtrALuone ane paryaTakone vadhu AkarSita kare che. janasamUhamAM evI kahevata paDI che ke "AbunI kotaraNI ane rANakapuranI mAMDaNI". Ama, A maMdiranI zailI bilakula nirALI ane vizvavikhyAta che- ahIM maMdiranI bahAranuM drazya AkarSaka che to aMdaranI zilpakaLA adbhUta che. bhAratIya zilpakaLAnA advitIya namUnAothI maMdira chavAI gayuM che. ahIMnI zilpakaLA, vAstuvidyAnI pragati ane zilpakAronI siddhahastatAnuM pramANa purUM pADe chemaMdiranI sahuthI advitIya vizeSatA tenI kalAtmaka saMbhAvali che. A staMbhonI saMkhyA 1444 (caudasone suvAlIsa) che. A staMbhonA AdhAre (29) ogaNatrIsa Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizALa khaMDo bAMdhavAmAM AvyAM che. sAmAnyapaNe A staMbhone gaNavA paNa muzkela che. sthapatioe staMbhonI goThavaNI evI vyavasthita ane gaNatarIpUrvaka karI che ke yAtrALu athavA paryaTaka maMdiranA game te bhAgamAM Ubho rahe to paNa tene garbhagRhamAM prasthApita mULanAyaka Adizvara bhagavAnanI pratimAnAM darzana to thAya ja. dareka staMbhonI kotaraNI niranirALI alaga prakAranI zilpakaLAmAM karavAmAM AvI che ane te benamUna che. vaLI staMbho eka sarakhA paNa nathI. koI nAnA che to koI moTA che. koI pAtaLA che ane koI sAdA paNa che. ATalI moTI saMkhyAmAM staMbho hovA chatAM tenI goThavaNI ane alaga alaga zilpakaLAnI kotaraNI joIne Azcaryacakita thaI javAya che. jyAre vijJAna ane TeknaoNlojIno ATalo vikAsa thayo na hato te jamAnAmAM saMpUrNa kalAmaya rIte banAvelA A maMdira tyAranA sthapatio ane zilpakAro keTalA ucca koTinA haze teno khyAla Ape che. A maMdira, ArasapahANanA pattharamAM banAveluM che paNa Aje te patthara sphaTika jevA sapheda nathI lAgatA. patthara kaMIka kALA paDatA lAge che. asala jyAre maMdira baMdhAvyuM tyAre ja evA patthara haze ke samayanA jatAM pattharamAM kALAza AvI haze te kahevuM muzkela che paNa tenI sthApatya ane zilpakaLA eTalI utkRSTa prakAranI che ke maMdira ATaluM UMcuM ane samacorasa hovAM chatAM, temAM rahelI sapramANatA AMkhe UDIne vaLage tevI che. A maMdiranI UMcI UbhaNI para karavAmAM AvelI mAMDaNI, sthApatya ane zilpakaLA, tenI vizALatA ane sapramANatA, tenI samacorasa caturmukha bAMdhaNI ane tenI corAsI devakulikAo jotAM A maMdirane tAjamahAla karatAM paNa UMce sthAne mUkI zakAya. tAjamahAla eka premanuM pratIka che. eka premI zahenazAhe tenI begamanI smRtimAM - eka rIte kahIe to kArIgaro ane majadUronA AMsu ane pasInAthI bAMdhelI ImArata che. jyAre A eka bhaktahadayI bhakta vairAgyanI bhAvanAthI bAMdhelI ImArata che ane enA sthapatie eTalo ja bhaktibhAva reDIne Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene soLe kaLAnA zaNagArathI sajI che. e kharuM ke A ImArata hAla eka zAMta nirjana vanamAM ane bhaugolika draSTie eka khUNAmAM AvelI che. tenA patthara Arasa pahANanA hovA chatAM tAjamahAlanA patthara jeTalA sapheda ane AkarSaka nathI. vaLI tAjamahAlanA AgaLanA bhAgamAM pANIno hoja jemAM tAjamahala nuM apratima pratibiMba paDe che te paNa ahIMyAM nathI, chatAM A maMdira bhAratanA aneka sthApatya ane zilpakaLAnA utkRSTa maMdiromAM eka anokhI bhAta pADe che. te eka anokhI zailImAM bAMdhavAmAM AvyuM che. ahIM kalAnI bhavyatA ane ramyatAno subhaga samanvaya thayo che. rANakapura AgaLa prAkRtika sauMdarya paNa anupama che. eka bAju nadI vahe che, bIjI bAju TekarIo che. bAjumAM jaMgalo che. pahelAM to ahIM vanya pazuo paNa hatAM. jAtajAtanA paMkhIono kalarava to Aje paNa sAMbhaLavA maLe che ane te yAtrALuo ane paryaTakonA AnaMdamAM umero kare che. Ama ahIMyA prAkRtika sauMdaryano ane mAnava nirmita lalitakaLAnA sauMdaryano subhaga samanvaya thayo che. jagA nirjana hoI vAtAvaraNa ghaNuM zAMta ane pavitra lAge che ane mAnavImAM rahelI uddAtta bhAvanAone jAgRta kare che. svargastha zeTha zrI kasturabhAI lAlabhAI, sIbA (Ciba)nA menejIMga DAyarekTarane A maMdira jevA rANakapura laI gayA hatA. A maMdiranI zilpakaLA ane khAsa karIne sthApatya kalA joIne sIbA (Ciba)nA menejIMga DAyarekTara eTalA badhA prabhAvita thayA hatA ke temane A maMdiranI sthApatya kalAnA, ane tenI zilpakaLAnA maMdiranA aMdaranA bhAgamAMthI badhI bAjuethI phoTAo levA perisathI eka niSNAta phoTogrApharane potAnA kharce, bhArata mokalI phoTAo levaDAvyA hatA. tenuM eka Albama banAvIne zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhIne bheTa tarIke mokalAvyuM hatuM.mArI jANa S 89 SSSSSS Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mujaba zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhIe te AlbamanI hajAro nakala banAvI yAtrALuone mULa kiMmate vecI hatI. Aje A AlbamanI kopIo maLatI nathI. ANaMdajI kalyANajInI peDhI te Albamane pharIthI pragaTa kare tevuM mAruM sUcana ane vinaMtI che. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jesalamera H jenonuM chevaTanuM yAtrAdhAma jesalamera thara raNanA aMtamAM hindanA vAyavya bhAgamAM sarahada para AveluM, enI benamUna sthApatya ane zilpakalA mATenuM eka mazahUra zahera che. raNanI sarahada para A Avela zaheramAM paryaTakonA manane je mohita kare che te teno bhavya vizALa killo, temAM AvelI pILA pattharanI mahelAto ane havelIo, tenA benamUna kotarakAmavALA jharUkhAo, maMdiro ane sarovaro. A zaherane I.sa. 1156mAM yAdava rAjapUta rAjA rAvala jaisalasiMge baMdhAvyuM hatuM. tenA nAma uparathI tenuM nAma jesalamera pADavAmAM AvyuM. jodhapura - jesalameranI mITarageja relve upara AveluM te chelluM sTezana che. mULa jesalamera, traNa mAIlanI pharatI dIvAlamAM vaseluM hatuM. AthI tene killAnagara paNa kahevAmAM AvatuM. citoDagaDha pachIno A bIjo jUnAmAM jUno killo che, te trikuTa TekarInI upara jamInathI lagabhaga 250 phUTanI UMcAIe bAMdhavAmAM Avyo che. killAne pharatI paMdara phUTa UMcAInI pattharanI majabUta dIvAlo che. killAnI aMdara jUnA mahelo, jaina ane vaiSNava dharmanA maMdiro ane keTalAMka dharo AvelAM che. gaDhane pharatI traNa traNa divAlo che temAM navvANuM buro che, je yuddhanA samayamAM bacAva mATe ghaNA upayogI hatA. A killAmAMthI ratnA nAme rAjakuMvarI, allAuddIna khilajInA lazkara sAthe bAra varSa sudhI laDI hatI. gaDhanA daravAjA sUraja poLa, gaNeza poLa ane havA poLanA nAmathI oLakhAya che. killAnI gaganacuMbI UMcAI ane vizALatA paryaTakane jesalamera pahoMcatA pahelAM dUrathI ja mohita karI de che. nagaranI bahAra vizALa pALavALuM gaDIsAgara nAmanuM sarovara che. sarovara para Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ panihArIo mAthe beDAM mUkI pANI bharavA Ave che. panaghaTa tathA panihArIonuM A drazya paNa ghaNuM AkarSaka che. aneka kavioe e drazyane kAvyomAM utArela che. panihArI" nAme prasiddhi pAmela kAvya lakhavAnI preraNA kavine A sthaLethI maLI haze tema mAnI zakAya. gaDIsAgara sarovarathI AgaLa AvatAM killAnA burajo ane killAnI madhyamAM AvelAM pAMca sAta maMdironA Ucca zikharo paryaTakane jesalamera vize kutUhalatAthI bharI de che ane jesalamera jovAnI utsukatA vadhArI mUke che. killo : killAnA prathama vAramAM praveza karatAM ja eka sAta mALano mahela najare paDe che. A mahela chatrInA AkAranI chatovALA majabUta makAnono banelo che. temAM utkRSTa prakAranA kotarakAmathI zaNagArAyelA jharUkhAo ane guMbajo che. raMgamahela, sarvottama vilAsa, gajavilAsa, jhanAnA mahela, motI mahela Adi mahelo AvelA che. temAM jharUkhAo uttama prakAranI kArIgarInA namUnAo che. temAM jene satIonI sIDIo kahe che te sIDIo paNa AvelI che. jyAMthI bahAdura rajapUtANIoe potAnA svamAna ane IjjatanI rakSA karavA mATe johara karI jIvananI Ahuti ApI hatI. A satIonI sIDI pAchaLa eka jaisala nAme kUvo Avelo che. daMtakathA mujaba bhagavAna zrIkRSNa temanA sudarzana cakra dvArA A kUvo khodyo hato. tyAMthI thoDe dUra 14mI sadImAM baMdhAyelA lakSmInAthajI arthAta bhagavAna viSNunuM maMdira AveluM che. tenI bAjumAM ziva viSNunuM maMdira AveluM che. tenI bAjumAM ziva ane gaNezanA maMdiro che. UMcA pahADo para bAMdhela jesalamera, nagarano vizALa killo, pILA pattharothI banAvelo che. savAranA sUryodaya samaye A pILA pattharo para paDatAM sUryanAM kiraNo eTalA AkarSaka lAge che ke A nagarI jANe sonAnI nagarI na hoya tevo khyAla Ape che. AnI gaurava garimAnuM suMdara varNana sAhityakAra zahIda sAgaramalajIe nIcenI paMktiomAM karyuM che. S Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaDha citoDa sama ajaya himagirisA giridhdhata, mahA tuccha hai jisake Age svargabhUmi kailAsa dhAma; miTI gulAmI naurojA kI prabalazatrukA karake terA; uttara ghara kivADa kahAve yahI hamArA jesalamera; jesalameramAM Avela vizALa bhavya jaina maMdiro ane tenI sthApatya ane zilpakaLA, tenA jJAna bhaMDAro, gaDI sAgara taLAva, paTavA vagerenI gaMganacuMbI bhavya kotarakAmavALI havelIo, UMcA pahADa para bAMdhelo killo, tenAM rAjamahelo, kavie lakhelI paMktionI sArthakatA pUravAra kare che. madhyakAlIna yugamAM jesalamera pazcima eziyA sAthe vepArathI joDAyeluM hatuM. tyAre te pazcima eziyAmAM jatI ane AvatI UMTonI vaNajhAranuM eka agatyanuM vyApAra kendra hatuM. jesalameranA sAhasika vepArIo paradeza sAthenA vyApAra dvArA anargala saMpatti kamAyA hatA, ane suvarNaraMgI veLu pASANomAMthI utkRSTa sthapatio ane zilpIo dvArA bhavya mahAlayo ane havelIo baMdhAvI hatI. Aje e bhavya havelIo ane bhavano, ujjavaLa bhUtakALanI jhAMkhI karAvatAM bismAra hAlatamAM paDyAM che. Ama chatAM e vaibhavazALI bhavano jovA bhAratabharamAMthI ane paradezathI pravAsIo Ave che. - jesalameranA sAMkaDA mArga para A havelIo AvelI hoIne mArganI vacce UbhA rahIne jotAM te ghaNI AkarSaka lAge che. sthApatya ane zilpanI A utkRSTa kalAkRtio che. temAM paTavAonI havelIo uttama prakAranA zilpanA kotarakAmavALI che. keTalAka khaMDomAM uttama koTinA bhata citro AlekhavAmAM AvyAM che. havelInA jharUkhAo ane bArIo sUkSma prakAranA zilpa ane nakazIthI kotarAyelA hoIne havelIonI suMdaratAne vadhu AkarSita banAve che. kotaraNI dvArA havelIonA pravezadvAra AgaLa vela,bUTA,patra, puSpa Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vagerenAM suMdara drazyo khaDAM karavAmAM AvyAM che. viziSTa prakAranA kotarakAmavALI havelIo hovAnA kAraNe jesalamera havelIonA zahera tarIke jANItuM che. pattharamAMthI kotarI kADhavAmAM AvelI ADabhIMto, kotarakAmavALA jharUkhAo ane guMbaje, sonerI raMgathI cItaravAmAM AvelAM bhIMtacitro, raMgIna patthara ane chIpalAM temaja zaMkhalAmAM karavAmAM AveluM citrakAma sahelANIone prabhAvita kare che, citrakAma eTaluM suMdara ane AkarSaka che ke AkhI havelIo jANe eka pattharamAMthI na banI hoya tevo khyAla Ape che. suMdara kotarakAmavALA staMbho, evI ja suMdara kotarakAmavALI kamAnone AdhAra ApIne ekanI upara-eka, ema mALo bAMdhelA che ane A havelIo rastAnI banne bAjue hoIne eka vilakSaNa prakAranuM drazya khaDuM kare che. A havelIomAM moTAmAM moTI havelI pAMca mALanI che. AvI ja eka havelI nathamalajInI havelInA nAme jANItI che. A havelImAM pattharamAM eka prakAranuM nAjuka bharatakAma karyuM hoya tevo bhAva pedA kare che ane pattharanuM kotarakAma paripUrNatAe pahoMcyuM hoya tevo khyAla Ape che. A havelInI viziSTatA e che ke tene be muslima salATa bhAIoe bAMdhI hatI. bannee eka eka bAjuthI bAMdhavAnI zarUAta karI hatI paNa mahattvanI hakIkata e che ke bannenuM kotarakAma eka bIjAthI bhinna che. jesalamera tenI AgavI ane viziSTa kaLA mATe prasiddha che. zilpIoe pattharanA eke eka bhAga para kotarakAma dvArA temanI kalAne pradarzita karI che. vaLI, bhAratamAM jesalamera eka ja evuM sthaLa che jyAM mAtra maMdiromAM, havelIomAM ane mahelomAM ja nahi paNa lagabhaga dareka gharanA chAmAM ane jharUkhAomAM zilpakaLA dvArA suMdara kotarakAmanA namUnAo maLe che. ahino pILo patthara sakhata hovA chatAM, zilpIoe temanA kalA kauzalya dvArA temAM suMdara kotarakAma karyuM che. SSSSSSS 94 N Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina maMdiro :- IsavIsananI 12mIthI paMdaramI sadImAM jesalameranA suvarNayugamAM kharatara gacchanA zrI zvetAMbara jaina dharmIonI bAlabAlA hatI ne teo unnati ane samRddhinA zikhare hatA. raziyA aphadhAnistAna, bhAvalapura, siMdha ane cIna vagare dezothI AvatuM anAja, sUkomevo, cAMdI, aphINa vagere dhaMdhAo upara teono kAbU hato ane temAM aDhaLaka dhana kamAtA hatA. tyAre A paMthanA lagabhaga 2700 kuTuMbo jesalameramAM vasatAM hatAM. temAMnAM dhaNA kuTuMbo atisamRddha ane saMpattivAna hatAM. A jaina zreSThIoe jesalameramAM mAtra moTI moTI havelIoja bAMdhI na hatI paNa killAmAM ane killAnI bahAra dhaNA vizALa, bhavya ane kalAtmaka jaina maMdiro ane upAzrayo paNa baMdhAvyA hatAM, ane jJAna bhaMDAro vasAvyA hatA. Aje paNa killAmAM ane zaheramAM maLI kula 13 maMdiro ane 19 upAzrayo che ane sAta jJAna bhaMDAro che. uparokta tera maMdira paikI, mahattvanA traNa maMdiro killAmAM AvelAM che. bAkInA zaheramAM che. paNa A badhAM ja maMdiro UMcA UMcA zikharo ane guMbajovALA vizALa maMdiro che. A vizALa maMdiro upAzrayo ane jJAna bhaMDArone kAraNe Aje paNa jesalamera zvetAMbara jainonuM eka mahattvanuM ane mahAna tIrthaMdhAma mAnavAmAM Ave che. jema hinduo badrikAzramanI yAtrA vinA yAtrAne adhUrI mAne che tema jaino paNa jesalamerathI sAta kilomITaranA aMtare Avela lodu2vAjI yAne loDhuvA ane jesalameranI yAtrA karyA vinA, temaNe karela tIrtha yAtrAone adhUrI mAne che. dara varSe hajAronI saMkhyAmAM jaino, saMgha kADhIne ahiM yAtrA karavA Ave che. ahiMnA jaina maMdiromAM utkRSTa prakAranI zilpakaLA ane sthApatya kalAnAM darzana thAya che. salATo ane zilpIoe potAnI hathoDI ane chINI vaDe A maMdiro baMdhAvanAranI hArdika bhAvanAone ahiMnA pILA pattharomAM mUrta svarUpa ApIne bhakti ane kalAno samanvaya sAdhyo che. killAnA maMdiromAM prathama maMdira jainonA 23mA tIrthaMkara zrI pArzvanAtha prabhunuM maMdira che. ahiM prasthApita karavAmAM AvelI mULanAyaka zrI ciMtAmaNi pArzvanAtha bhagavAnanI pratimA mULa loDhuvAnA maMdiramAM 95 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatI. tenA para saMvata be (2)no utkIrNa lekha che. A pratimA loDhuvAthI ahiM lAvavAnI pAchaLa eka kaDavAza bharyo ItihAsa che. jesalajIe vikrama saMvatanI 13mI sadInI zarUAtamAM jesalamera vasAvyuM, te agAu loDhuvAmAM temanA bhatrIjA bhojadeva rAvaLa rAjya karatA hatA. kAkA bhatrIjAmAM kaMI aNabanAva thavAthI jesalajIe mahamada dhorInI madadathI loDhuvA para caDhAI karI, bhojadevane harAvI loDhuvA jItI lIdhuM. laDAImAM lovAnA hajAro sainiko mAryA gayA hatA, ane prajA bhayanI mArI loDhuvA choDI veravikhera thaI gaI hatI. eTale jesalajIe lokuvAthI ahi AvI jesalamera vasAvyuM hatuM ane sAthe loDhuvA maMdiranA mULanAyaka zrI ciMtAmaNi pArzvanAthanI pratimA lAvyA hatA. A pratimAne AcArya zrI jInapati sUrizvarajInA dvArA virAjIta karavAno ullekha che. tyArabAda maMdira baMdhAvIne pratimAnI pratiSThA AcArya zrIjInakuzaLa sUrIzvarajInA haste karAvavAmAM AvI hatI. te pachI maMdiranuM navanirmANa karI, vikrama saMvata 1473mAM pratimAnI puna:pratiSThA karI maMdiranuM nAma lakSmaNa vihAra" rAkhyAno ullekha maLI Ave che. A maMdirane jesalameranuM mukhya maMdira mAnavAmAM Ave che ane temAM mULa nAyaka zrI ciMtAmaNi pArzvanAtha bhagavAnanI pratimA hoIne te zrI ciMtAmaNi pArzvanAtha maMdiranA nAmathI paNa pracalita che. ahiMnA bIjA maMdiro soLamI sadImAM baMdhAyAno ullekha che. ahiM maMdiromAM hajAro nAnI moTI jIna pratimAonI pUjA karavAmAM Ave che. zrI zatruMjya tIrtha pachI ATalI moTI saMkhyAmAM pUjita pratimAo jesalamera sivAya bhAgye ja bIjA koI sthaLe haze. ahiM eka pASANa paTamAM java jeTalA maMdiramAM tala jeTalI pratimA kotaravAmAM AvI che. maMdiranuM mukhyadvAra nAnuM che paNa tenA daravAjAnuM vizALa toraNa dhaNuMja kalAtmaka ane AkarSaka che, toraNanI banne bAjue devadevIonI mUrtio che. jemAM bhairava mukhya che. suMdara kalAtmaka mUrtio, vAdaka vAdinIonI mudrAo, hAthI, siMha ane ane ghoDAnI mukhAkRtio ane kalAmaya Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ velabuTTAnI kArIgIrIthI A toraNa atisuMdara lAge che. maMdiranA mukhya dvArA AgaLa ane sabhAmaMDapamAM praveza karatAM AvAM ja toraNo che. A maMdira bAvana jinAlaya maMdira che. A badhI devakulikAomAM utkRSTa prakAranI mUrtio kaMDAravAmAM AvI che. maMdiramAM eka paMcaghaDI mUrti che. eka moDhA ane pAMca dhaDavALI mUrtine game te bAjuethI joIe to mUrtinuM mukha jonAranI sAme ja rahe che. ahiM maMdiramAM bhagavAnanI mUrtio sivAya nagna ane maithunarata AkRtivALI mUrtio paNa che. jaina maMdiramAM A prakAranI mUrtionuM astittva kaMI Azcaryajanaka lAge che, paNa te dhaNIja kalAtmaka che. te joIne kAmottejanA thatI nathI, paNa kalAtmaka AnaMdanI anubhUti thAya che. A bAvana jinAlaya maMdiranI pradakSiNA karIne yAtrALu zrI RRSabhadevanA maMdiranA pravezadvAranI bahAra Ave che. sthApatya kalAnI draSTie A maMdira paNa utkRSTa prakAranuM che. trIju maMdira, jainonA trIjA tIrthaMkara zrI saMbhavanAthajInuM che. A maMdiranA sabhAmaMDapanI chatamAM AgaLanA staMbho upara judA judA prakAranuM nRtya karI rahelI uttama prakAranA zilpanI nRtyAMganAonI AkRtio che. A maMdiramAM suMdara kalAtmaka nava toraNo che. AthI A maMdirane nava toraNavALuM maMdira kahevAmAM Ave che. A maMdiramAM eka Tanala (bugaduM) che. je dvArA jyAM pustakono bhaMDAra rAkhavAmAM Ave che tyAM jaI zakAya che. ema kahevAya che ke A Tanala (bogaduM) soLa kilomITaranA aMtare AvelA loduravA yAne lodhruvA sudhI jAya che. , A maMdiramAM mULanAyaka zrI saMbhavanAthajI tathA anya tIrthaMkaronI mUrtio che. maMdiranA sabhAmaMDapamAM eka AkarSaka guMbaja che. chatanA madhyabhAgamAM AbunA delavADAnAM maMdiramAM banAvelA laTakatAM kamaLanA lolaka jevAM lolaka che. tenI AsapAsa goLAkAre bAra apsarAo che temAM kotaravAmAM Avela abhinaya, aMgamaroDa vagere jotAM te jIvaMta apsarAo hoya tevo khyAla Ave che. zrI saMbhavanAthajInA maMdiranI jamaNI bAjue zrI zAMtinAthajInuM pravezadvAra Ave che. A maMdiranA 97 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparanA bhAgamAM zrI zAMtinAthajInuM maMdira che ane nIcenA bhAgamAM zrI aSTApadajInuM maMdira che. maMdiranuM zikhara ane mUrtio behada AkarSaka che. ahiM eka samavasaraNa che, jenI zilpakaLA asAdhAraNa ane manamohaka che. tenA zikharanA guMbajanI chatamAM vAjIMtro sAthe nRtya karI rahela bAra apsarAo AbehUba rIte citrAMkti karavAmAM AvI che. aSTApadanA maMdiranA aMdaranA bhAgamAM hAthI, ghoDA, siMha vagerenI AkRtio che. koI sthaLe vAMdarAnAM citro paNa che. maMdiranI cAre bAjunI bhIMtomAM kaLAnA utkRSTa namUnAo pradarzita karatI suMdara kotarakAmavALI mUrtio che. keTalIka yuvatIo tuturIvAdana karI, Dholaka tathA taMbUro vagADatI hoya tevI nRtyanI mudrAomAM draSTigocara thAya che. A mUrtio taddana sajIva hoya tevI lAge che. AjanI nRtyAMganAo potAnA aMgaupAMgo dvArA nRtyanI je mudrAo prastuta kare che, tenAthI anekagaNI AkarSaka nRtyamudrA, A mUrtiomAM che. eka jagyAe vAghano zikAra karatI tathA paTTA khelatI yuvatIonAM citro che. koI koI sthaLe nagna kAminIonI mudrAo ane zRMgAra rasamAM taraboLa pati potAnI navayauvanA patnIne hoTha para hoTha rAkhIne cuMbana karatA batAvavAmAM AvyA che.koi sthaLe kAminI strIonA aMga upAMganuM sauSThava sajIvapaNe mUrtimaMta karavAmAM AvyuM che. kaMika mUrtionI suMdara AkarSaka mukhAkRtio, vizALa bhujAo ane vizALa bhAla, kalAtmaka rIte gUMthela vALonI laTa, tIkSNa nayanabANa, popaTanA jevuM nAka,pAtaLA suMdara hoTha, madamasta stana, pAtaLI nAjuka kamara, alaMkRta zarIra vagerenI sUkSmatA tathA bhAvabhaMgi AbehUba rIte kaMDAravAmAM AvyAM che. ahiMnI mUrtionI zilpakaLA jotAM khajurAho, koNArka, delavADA vagere maMdironI zilpakaLA manaHcakSu AgaLa khaDI thAya che. jJAna bhaMDAro : jesalamera tenI havelIo, mahelAto, maMdiro, sthApatya ane zilpakaLAnA utkRSTa namUnAo, killAo ane sarovaro mATe mAtra jANItuM nathI. te tenA jJAna bhaMDAromAM prAcIna tADapatrIya ane 98 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hastalikhita graMthonA saMgrahanI draSTie paNa vizva vikhyAta che. ahiM kula sAta jJAna bhaMDAro che. temAM prAkRta, mAgadhI, saMskRta, apabhraMza ane vraja vagere bhASAnAM pustako che. vaLI temAM jaina sAhitya uparAMta vaidika sAhitya, bauddha sAhitya, nyAya, arthazAstra, koza, vaidyaka, jyotiSa darzana, sAMkhya, mamAMsA, vaizeSika vagere bhAratIya darzana tathA kAvya, alaMkAra, chaMda, nATaka, kathA, AkhyAyikA, koza, vyAkaraNa vagere viSayone lagatAM aneka graMtho che, jemAM jaina dharmanuM bhagavatI sutra, naiSadhacaritra, mahAkAvya, nAgAnaMda nATaka, anadha rAdhavanATaka, veNIsaMhAra nATaka, svapra vAsavadattA, bhagavaddagItA bhASya, pAMtajali yogadarzana, kauTilyanuM arthazAstra, zRMgAra maMjarI, kAvya mImAMsA, vagere keTalAMka mukhya pustako gaNAvI zakAya. bhAratamAM jyArathI saMzodhana kArya zarU karavAmAM AvyuM tyArathI jesalamera saMzodhana karanArAonuM eka mahattvanuM kendra banI gayuM che. zrI karnala ToDa, DaoN bulDara, DaoN hormana je kaoNbI, DaoN. TIse TorI, paMDita hirAlAla haMsarAja, zrI cImanalAla dalAla, DaoN bhAMDArakara, DaoN bhagavAnadAsa, paMDita lAlacaMda gAMdhI, zrI jinavijyajI, zrI puNya vijyajI vagere keTalAka jANItA vidvAna saMzodhakoe A prAcIna graMthonA bhaMDAronuM alaga alaga draSTithI avalokana karyuM che. A bhaMDAromAM zrI jinabhadrasUri jJAna bhaMDAra e mukhya bhaMDAra che. duzamanonA AkramaNa vakhate zrI jinabhadrasUrijI mahArAje jesalameranA killAmAM Avela zrI saMbhavanAtha jInAlayanA bhoMyarAmAM keTalIka tADapatrI para pAMDulipimAM lakhelI hastalikhita pustako temaja kAgaLa para lakhelA amUlya graMthono khaMbhAta, aNahilapura pATaNa vagere jagyAethI lAvIne ahiM surakSitA arpIne nAza thatA bacAvyA hatA. emanA nAma uparathI Aje paNa A bhaMDAra jInabhadrasUrijJAna bhaMDAra tarIke jANIto che. jesalamerano A bhaMDAra bhAratanA AvA bhaMDAromAM viziSTa sthAna dharAve che. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A bhaMDAromAM keTalAMka pustako sonerI ane rUperI akSarothI lakhAyelAM hatAM. ema kahevAya che ke sonuM cAMdI meLavavAnI lAlasAthI ahiMnA pUjArIoe, keTalAMka graMthone saLagAvI bhasmIbhUta karI nAMkhyA hatA. A bhaMDAromAM Aje paNa keTalAka graMtho evA che ke bIjA koi sthaLe upalabdha nathI. A jJAna bhaMDAramAM eka tADapatrano graMtha che. je 34 IMca lAMbo che. temAM lagabhaga pAMca hajAra pAnA para phoTAo paNa levAmAM AvyA che. keTalIka hastaprato raMgaberaMgI citrothI sajAvelI che, ane keTalIka hastaprato suvarNa akSarothI aMkita che. aphasosanI vAta e che ke A bhaMDArono yogya upayoga thato nathI. temAM kaMika aMze vahIvaTadAro paNa doSita haze. jJAna bhaMDArone tALA kUMcImAM rAkhavAmAM AvyA che. jaina koma dhanADhya che. A bhaMDA2ono upayoga karavA mATe eka saMzodhana vibhAga zarU karIne teno yathocita upayoga karAvI zake tema che. A dizAmAM sarakAra paNa yogya pagaluM bharI zake tema che. ApaNe to eTaluM ja icchIe ke A bhaMDAronuM jatana thAya, tyAM saMzodhana thAya ane mAnava jAtinA jJAnamAM umero thAya. A jJAna bhaMDAranA oraDAmAM pannAnI eka mUrti che je sonAnI phreImamAM rAkhavAmAM AvI che. jesalamerathI lagabhaga 41 kilomITaranA aMtare raNanA pradezamAM suma nAme gAma AveluM che. sumA jAtinA rahevAsIonA nAma u5rathI AnuM nAma suma pADavAmAM AvyuM haze. ahiM retIonA TekarAmAM paDatI laharIo ane mojAMo eka adbhuta drazya khaDuM kare che. sAMjanA UMTa para besI TekarIonI Toca upara javAno ane tyAMthI sUryAsta jovAno anubhava virala che. raNamAM thato sUryAsta eka anokhI bhAta pADatuM manohara drazya khaDuM kare che. upara caDhIe chIe tyAre retI garama hoya che paNa sUryAsta thatAM ja retI ekadama ThaMDI thavA lAge che. A drazya jovA mATe 100 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ seMkaDonI saMkhyAmAM loko Ave che ane Ano AnaMda mANIne behada khuzI pradarzita kare che. jesalameramAM A sivAya tAjIyA TAvara, gaDIsAgara sarovara vagere jovAnAM sthaLo che. paNa jesalamerathI vIsa pacIsa kilomITaranI dUrIe AvelA eka sthaLamAM jhADanAM thaDa, karoDo varSanA aMtare patthara banI gayAM che, te purAtattvavettAoe khoLI kADhyuM che. ahiM ghaNAM badhAM jhADanA thaDa patthara banI gayelA jovA maLe che. temanuM rakSaNa karavA mATe tenA upara lokhaMDanI jALIo banAvavAmAM AvI che. purAtatvavettAonI gaNatarIe A parivartana karoDo varSanA gALA pachI thayuM haze. vaLI temanI gaNatarIe, A sthaLa upara karoDo varSa pahelAM dariyo hato. A sthaLa AgaLa eka vizALa bAga banAvavAnI sarakAranI yojanA che, jethI paryaTako A drazyanI majhA mANI zake. raNamAM musApharI karavA mATe UMTa, ekamAtra prANI yAne vAhana che. UMTa khorAka ane pANI vinA seMkaDo kilomITaranI musApharI karI zake che. raNanI lAMbI musApharImAM UMTa upara lAdavAmAM AvatA sAmAnamAM goLa laI javAmAM Ave che, je khAIne UMTa lAMbI musApharIomAM paNa potAnI zakti TakAvI rAkhe che. AnA uparathI UMTa mATe eka cAra lITInI lokokita che ke. "lAkaDAno ghoDo, pattharanA paga, lokhaMDanuM mALakhuM, akeluM laI jAya jesalamera, Ama UMTanA pAtaLA paga raNamAM cAlatAM pattharanA paga jeTalA majabuta hoya, tenuM zarIra lAkaDAnA ghoDA jevuM hoya ane tenuM mALakhuM lokhaMDa jevuM hoya to ja jesalamera pahoMcADI zake. Aje to jodhapurathI relvegADI pAMcathI cha kalAkamAM 287 kilomITaranI dUrI kApIne jesalamera laI jAya che. rastA mArge moTaragADImAM paNa jaI zakAya che. jUnA samayamAM jyAre relve gADI ke 101 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moTara rastA na hatA tyAre jesalamera javA mATe musApharI kaThina hatI ane te retInA raNamAM UMTa mAraphate ja thaI zakatI. Aje paNa moTaragADImAM musApharI karatAM cAre bAju jAduI asara upajAvatA retInA DhagalAomAMthI pasAra thatAM kaMI avanavA anubhavo thAya che. A moTaragADIno rasto paNa AjanA vijJAnayugamAM eka IjanerI siddhi gaNI zakAya. paNa A rasto na hato tyAre to khINo, retInA DhagalAo ane paDatara jamInomAMthI pasAra thatA kAphalAonI musApharI ghaNIja jokhamakAraka hatI. koI atizaya sAvadhAna ane kALajIvALo kAphalo ke UMTanI savArI, A retInA raNamAMthI saraLa rIte jesalamera pahoMcI zakato. ghaNAye kAphalAo ane UMTanA savAro temano mArga bhUlI pavananA thatA sUsavATAothI banatA retInA DhagalAomAM vilIna thaI jatA. Aje paNa musApharIno mArga, kharAbAnI zuSka TekarIo, khaDakavALA DuMgarALa pradezo ane zAMta nirjana raNamAMthI pasAra thAya che. mAIlo sudhI koI mAnavIno cahero paNa nathI dekhAto. koI koI sthaLe vacamAM moTara Traka ke moTaragADI jovAmAM Ave e ja ganImata. A raste vacamAM pokharAna jyAM hindanI sarakAre aNuzastrano prayoga karyo hato te Ave che. te jesalamerathI lagabhaga 112 kilomITaranI dUrIe AveluM che. pokharAnamAM eka killo che, jene mAravADanA bhUtakALanA ItihAsamAM ghaNo mahattvano bhAga bhajavyo hato. pokharAnamAM killA uparAMta pokharAnanA rAjAonI chatrIo jovAlAyaka che. pokharAnathI pILA khaDakonI zarUAta thAya che. jesalameranI najadIka AvatA trikuTanA parvato ane jesalamerano killo dekhAya che. evI eka daMtakathA che ke I.sa. pUrve 1500 thI 2000 varSa pahelAM tretAyugamAM mahAbhAratanA yuddha pachI zrIkRSNa arjunanI sAthe ahiM trikuTa arthAt traNa zikharovALA parvata para eka mahAna yajJamAM hAjara rahevA AvyA hatA. A jagA para tyAre eka kAgAnAme RSi rahetA hatA. arjunane ghaNI tarasa lAgI hatI eTale zrIkRSNa eka khaDakane khoDyo hato, temAMthI pANIno jharo phUTayo hato. vaLI gAMdhArInA zApane yAda karIne 102 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkRSNa evI bhaviSyavANI karI hatI ke kaLiyugamAM yAdavonA eka dUranA vArasadAra ahi trikuTa upara eka killo bAMdhI rAjya karaze. A bhaviSyavANInA kathananA AdhAre ke aitihAsika paristhitinA AdhAre yAdavonA eka vaMzaja jaisale I.sa. 115mAM trikuTa parvata para killo bAMdhI jesalamera nagara vasAvyuM. Aje paNa jesalamera tenA bhUtakALanI bhavya gAthA gAtuM khaDuM che. tenA bhUtakALano ItihAsa badhe verAyelo che. jesalamera aphATa raNa vistAramAM cAre bAju retInA DhagalAonI vacamAM vaseluM che. teno durga, temAM AvelAM maMdiro, rAjavIonA prasAdo, vaibhavI havelIo ane temAM utkRSTa prakAranA kotarakAmavALA tenA jharUkhAo, jhanAnA mahela, motI mahela, nagaranI dakSiNe AveluM gaDI sAgara sarovara vagere jotAM ema lAge ke ApaNe madhyakAlIna yuganI koI svama nagarImAM to nathI AvyA ne! - SSSSSSSSSS 103 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kesariyAjI yAne RRSabhadeva zrI kesariyAjI e jainonuM ati prasiddha ane mukhya tIrthadhAmo paikInuM eka tIrthadhAma che. te RSabhadeva gAmamAM pahADonI pazcAd bhUmikAmAM AveluM che. ahiM caudamI sadImAM baMdhAvela manohara racanAvALu jaina maMdira che. temAM mULanAyaka zrIRRSabhadeva bhagavAna che pratimA bhavya ane vizALa paNa zyAmavarNanI che, chatAM mukhAkRti ghaNI AkarSaka ane preraNAtmaka che. tene padmAsana AsanamAM aMkita karavAmAM AvI che. pratimA ati prAcIna che. tenA ItihAsa vize aneka mAnyatAo che. jaino tene alaukika, camatkArI ane bhaktonI manokAmanA pUrNa karavAvALI mAne che. eka camatkArika daMtakathA evI che ke A alaukika pratimA jainonA vIsamA tIrthaMkara zrI munisuvrata svAmIjInA samayamAM laMkApati rAvaNane tyAM birAjamAna hatI ane tyAM tenI pUjA karavAmAM AvatI. rAvaNane parAjita karyA bAda maryAdA puruSottama rAmacaMdrajI A pratimAne ayodhyA laI AvyA hatA. tyAMthI tene ujjainamAM laI javAmAM AvI hatI ane tyArabAda kaMIka daivika zaktidvArA te vaTapadranagara yAne vaDodarAnI bahAra eka vaTavRkSa nIce pragaTa thaI hatI. A jagA upara RSabhadeva bhagavAnanAM caraNa cihna sthApita karavAmAM AvyAM che, je Aje paNa hayAta che. pratimA keTalAM varSo sudhI vaTapadranagara AgaLa pUjAyA pachI pharIthI koI daivIzakti dvArA, RSabhadeva gAmathI ekAda kilomITaranA aMtare pharIthI eka vRkSanI nIce pragaTa thaI. A sthaLa upara paNa RRSabhadevanA caraNacihno sthApita karavAmAM AvelAM che, je Aje hayAta che. 104 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ahiM dara varase phAgaNa vada AThame-RSabhadeva bhagavAnanA janma kalyANakanA divase, meLo bharAya che tyAre eka virATa varaghoDo kADhavAmAM Ave che je ahiM vRkSa nIce jyAM RSabhadeva bhagavAnanA caraNa cihno sthApita che tyAM pUro thAya che. A meLAmAM hajAro jainadharmIo sivAya ahi AjubAju vasatA bhIlo paNa hajAronI saMkhyAmAM Ave che. teo varaghoDAmAM sAmela thaI atyaMta bhakti bhAvapUrvaka nAcatA kudatA varaghoDAnI zobhA vadhAre che. A drazya atizaya manohara ane bhaktibhAvane preraNA ApanAruM che. bhIlo A mUrtino "kAlAbAbA"nA nAmathI ullekha kare che. aneka bhakto temane thayela camatkAronI anubhavonI vAto kare che. vaLI koI bhakto sAcA dilanI bhAvanAthI saMketa karIne AvatA hoya che, temanI icchA paripUrNa thAya che tevI vAto paNa kare che. RSabhadevano kesariyAjI nAmathI ullekha karAto hoI sadIothI bhakto kesara caDhAvavAnI mAnyatA mAne che. koI koIvAra to kesarano eTalo badho lepa thaI jAya che ke pratimA kesaranI hoya tevo khyAla Ave che. Aja dina sudhI maNonA hisAbe pratimA para kesara caDhAvavAmAM AvyuM haze tema kahI zakAya. bhaktajano RSabhadevane kesariyAlAla, dhulevAdhaNI arthAt bAjumAM AvelA dhulevA gAmanA dhaNI Adi nAmothI ullekha kare che. * paNa kalpasUtramAM ullekha karyA mujaba RSabhadeve dIkSA aMgIkAra karI tyAre mAthAnA vALane loca karatI vakhate devonA kahevAthI pAchaLanA bhAgamAM thoDA vALanI laTo rAkhI hatI. Ama temane zire vALa yAne keza rahI javAthI temane kesariyA bhagavAna kahevAmAM Ave che. keza zabdano apabhraMza thayo ane RSabhadeva no kesariyA bhagavAna tarIke ullekha karavAmAM Avyo ane AmAMthI kesara caDhAvavAnI prathA UbhI thaI. Aja rIte zAntinAtha bhagavAnanI eka jaTAdhArI pratimA zrI mahuDI IS 105 SSSSS Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrtha upara che eTale tyAM paNa zAMtinAthajInI pratimAne keza hovAne kAraNe kesariyAjInA nAmathI ullekha karavAmAM Ave che. maMdira ghaNuM prAcIna che. ema mAnavAmAM Ave che ke maMdira prathama ITonuM banAvyuM hatuM ane tyArabAda tene pattharanuM banAvavAmAM AvyuM hatuM. vikrama saMvata 1431mAM maMdirano jIrNoddhAra thayAnA purAvA maLI AvyA hAlanA rAjasthAnamAM jainonA dhaNAM tIrtho AvelAM che, paNa mevADanA pradezamAM to jainonuM A eka mahattvanuM ane mukhya yAtrA sthaLa che. mevADanA rANAo A prabhunA anuyAyI hatA ane bhakti bhAvathI ahiM darzanArthe AvatA. rANA phatesiMhajIe to eka ratnajaDita sUvarNamaya AMgI paNa bheTa ApI hatI, jeno Aje paNa prasaMgoe upayoga karavAmAM Ave che. kesariyAjInuM maMdira bAvana jInAlaya maMdira che. dUra dUrathI enAM zikharo joI zakAya che. zikharo, toraNo, staMbho vagere kalAtmaka rIte banAvelAM hoI manohara ane AkarSaka lAge che. ahiM be jaina maMdiro AvelAM che. eka maMdira 78 mITara lAMbu ane 73 mITara pahoLuM che. emAM cAre bAju 46 chetAlIsa derIo AvelI che. badhI ja derIomAM jaina tIrthakaronI pratimAo birAjamAna che. maMdiranA prAMgaNamAM prAcIna samayanI zrI marUdevI mAtAnI mUrti che. ane zrI pArzvanAtha bhagavAnanuM maMdira che. maMdiranA nAmano asala ItihAsa game te hoya paNa hAla to yAtrALuo kesariyAjI nAma uparathI pratimA upara kesara caDhAve che, ane kesara caDhAvavAnI mAnatA paNa mAne che. jainonuM to A eka ati vikhyAta tIrthadhAma che ja paNa A bAju bIjI komanA loko ane khAsa karIne bhIlo kesarIyAjIne potAnuM tIrthadhAma mAnI dhaNAja bhaktibhAvathI temanA darzanArthe Ave che. kesariyAjInuM maMdira, amadAvAda - udepura lAIna para RSabhadeva roDa STS 106 SS Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ relve sTezanathI agiyAra kilomITara ane udepura sITI sTezanathI chAsaTha (66) kilomITaranA aMtare AveluM che. tradaSabhadeva roDathI kesariyAjI AvavA mATe basonI sagavaDa che. udayapurathI to baso ane TeksIonI paNa sagavaDa che. najadIkanuM gAma kheravADA soLa (16) kilomITaranA aMtare AveluM che. vAhanone AvavA mATe TheTha dharmazALAo sudhI pAkI saDaka che. dharmazALAo maMdiranI pAse ja che. eTale yAtrALuone vAhana dvArA maMdira sudhI AvavAnI sagavaDatA che. dharmazALAomAM rahevA mATe sagavaDa che. temAM pANI, vIjaLI, vAsaNo, oDhavA vAparavAnA sAdhano vagerenI suvidhA che. zvetAMbara jainonI bhojanazALA ane bIjI khAnagI mAlikInI bhojana zALAo paNa che. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gomaTezvara zravaNa belagolA jaina dharmanA prathama tIrthaMkara AdinAtha yAne RSabhadeva te nAbhirAjAnA marUdevIthI janmelA putra hatA. nAbhirAjA ane RSioe bhagavAna pAse nAbhirAjane putra thAya tevI mAgaNI karI. bhagavAna RSionI vinaMtI nakArI zakyA nahi, ane teo khuda nAbhirAjAne tyAM avatAra leze tema jaNAvyuM. Ama nAbhirAjAne tyAM RSabhadevanA dehamAM khuda bhagavAne avatAra dhAraNa karyo evo zrImad bhAgavatamAM ullekha che. jaina purANonA AdhAre temane mAnava jAtinI saMskRtinA Adha pitA mAnavAmAM Ave che. AthI temano AdinAtha tarIke ullekha karavAmAM Ave che. jainonA pavitra graMtha kalpasUtramAM evo ullekha paNa che, ke ahaMta RSabhadeve ghaNAM varSo rAjya karyuM hatuM. e daramyAna temaNe mAnavajAtine 72 vijJAnanI kaLAo zIkhavI. AmAM lekhana kaLA prathama sthAne hatI. vaLI temane gaNita zAstra, zukana zAstra, strIonA 4 guNo, so kaLAo ane puruSanA traNa vyavasAyo vagerenuM jJAna paNa ApyuM hatuM. vaLI ema paNa kahevAya che ke temaNe potAnI putrI brAhmIne haMsa vagere aDhAra (18) jAtanI lipio zikhavADI hatI. temAM mULa lipinuM nAma temanI dIkarI brAhmInA nAma uparathI brAhmIlipi paDyuM. Ama, RSabhadeve vyavahAra dharmane vyavasthita karIne tenI sthalpanA karI. RSabhadevane so putro hatA. prathama putranuM nAma bharata hatuM ane bIjA putranuM nAma bAhubali. sAdhupaNuM aMgIkAra karyuM te pahelAM Sabhadeva eka mahAna samrATa hatA. te samayanI prathA ane rIta rivAja mujaba temanA pachI temanA sauthI moTA putra bharata gAdI para AvyA. temanA nAma uparathI hiMda dezanuM nAma bhAratavarSa paDyuM, evo ullekha harivaMza ane bhAgavatamAM Ave che. jaina zAstromAM paNa evo ja ullekha che. 108 SS Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karNATaka belagAMva kA2vA2 * ma~galo vijApura dhA2vA2 zimogA citradurgaM cikamaMgalura tama * haMsana me2kAra mesaura karNATaka 1. 7 zrI zravaNa bela golA tIrtha gomaTezvara zravaNabelagolA mADyA belArA gulabarga rAyacura bilDara beMgalAra lA Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zravaNa belagolA tIrtha gomaTezvara aitihAsika dRSTie 2500 varSathI prAcIna tIrtha tarIke jANItA zrI zravaNabelagolA gAmanI pAse 178.42 mITara uMcA vidhyagiri parvata 52 eka akhaMDa mahAzilAmAMthI kaMDAravAmAM AvelI 57 phuTanI bAhubalijInI virATakAya bhavya pratimA. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI evI daMtakathA che ke duSyaMta rAjAne zakuMtalAthI thayela bALaka jenuM nAma bharata hatuM tenA nAma uparathI paNa hiMdanuM nAma bhAratavarSa paDyuM. jaDabharata tarIke jenI vArtA pracalita che te A ja bharata rAjA ! jemanuM mana eka mRgabALamAM Asakata thayuM hatuM jethI mRtyu pachI teo mRgano janma pAmyA. A mRganA janmamAM paNa temanI pUrvajanmanI smRti nAza pAmI na hatI. AthI teone aphasosa paNa thayo hato, ke teo mRganI AsaktimAM yogamArgathI bhraSTa thayA hatA. RRSabhadevano zrImad bhAgavatamAM ullekha che te mujaba te bhagavAnanA avatAra hatA, tethI janmathI ja temanAmAM, teja, baLa, zobhA, yaza, prabhAva vagere guNo hatA. AthI nAbhirAjAe temanuM RRSabha arthAt sarvottama evuM nAma pADyuM hatuM. mahArAja RSabhadeve potAnI rAjya vyavasthAno bhAra bharatane soMpyo. bAkInA navvANuM putrone paNa rAjya ApIne pote dIkSA grahaNa karI. bharata cakravartI banavA mAgatA hatA eTale temaNe potAnA nAnA bhAIone potAne AdhIna karavA temanI pAse dUto mokalyA. aThThANuM bhAIo RSabhadevanI pAse salAha levA gayA. temaNe dalIla karI ke jo rAjya ApI daIe to bharatanI sAmrAjya lolaputA vadhI jaze ane ame parAdhIna banI jaIzuM. jo temanI sAthe yuddha karIe to bhAyuddhanI anucita paraMparAno prAraMbha thaze. RRSabhadeve temanI dalIlanuM hArda barAbara samajI javAba Apyo ke yuddha paNa kharAba che ane kAyara thavuM te paNa kharAba che. eTale huM tamane yuddha karavAnI salAha paNa nathI Apato ke na to kAyara banavAnI. huM to tamane evuM rAjya ApavA mAguM chuM ke jemAM yuddha ane kAyaratA bannethI dUra rahI zakAya. bhagavAna RSabhadeva evA kyA rAjyanI vAta karatA hatA te zarUmAM temanA khyAlamAM na AvyuM. paNa jyAre zrI RRSabhadeve eka bhAgyahIna mUrkha mANasano dAkhalo ApI jaNAvyuM ke bhautika rAjyazrInI tRSNAne zAMta karavAMno prayatna mithyA che. tethI saMbodhi prApta karo. bhautika rAjyathI AdhyAtmika rAjya mahAna che. sAMsArika sukhothI AdhyAtmika sukha uttama che tyAre temane dIkSA grahaNa karavAnA 109 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgano khyAla Avyo. A upadezathI teo prabhAvita thayA ane aThThANuM bhAIoe rAjyano moha choDI tyAgano mArga grahaNa karyo. bharata cakravartI AthI thoDA palaLyA paNa cakravartI banavAnI temanI mahattvakAMkSA ochI na thaI ane temaNe bAhubaline pote cakravartI che teno svIkAra karavA saMdezo pAThavyo. bAhubali to badhI rIte - buddhimAM, vyavahArika samaja sUjhamAM, dIrdha draSTimAM, zakti, tAkAta, baLa ane khaDatalapaNAmAM bharatathI baLiyA hatA. temane thayuM ke bhArata ema samajatA hoya ke huM zaktizALI chuM ane zaktithI badhAne dabAvI zakuM chuM to te temanI zaktino durapayoga che, mAnavatAnuM bhayaMkara apamAna che ane kuLa maryAdAnuM ullaMdhana che. vaLI temane thayuM ke bAhubaLamAM to huM bharatathI koIpaNa prakAre utaruM tema nathI. jo bharata potAnA moTApaNAne bhUlIne anucita vyavahAra kare to mArAthI cUpa kema rahI zakAya ? huM bharatane batAvI daIza ke mArA upara AkramaNa karavuM keTaluM anucita che? A vicAradhArAe bAhubalijIne bhAratanA cakravartIpaNAno svIkAra karatA aTakAvyA. bharata virATa sainya laIne bAhubali sAthe yuddha karavA bAhubalinA rAjya "bahulI' dezanI sImA sudhI pahoMcI gayA. bAhubali paNa potAnI nAnI senAne laIne yuddhanA medAnamAM AvI gayA. lAMbA samaya sudhI yuddha cAlyuM. paNa temAM hAra-jItano koI pheMsalo na thayo. Akhare bAhubalie A narasaMhAra baMdha karavA,vaMdva yuddhanuM AhavAna karyuM. Akhare bannenI vacamAM vAkyuddha, bAhu yuddha, muSTi yuddha ane daMDa yuddha nakkI karavAmAM AvyAM. badhAmAM samrATa bharata parAjita thayA ane bAhubali vijyI thayA. samrATa bharatane A parAjya khUba khaTakyo eTale AvezamAM AvIne ane maryAdAnuM ullaMdhana karIne bAhubalino ziraccheda karavA cakrano prayoga karyo. bAhubalie cakrane pakaDavAnuM nakkI karyuM ane cakra bAhubalinI pradakSiNA karIne bhAratanI pAse pAchuM pharyuM. bharata potAnA A duSkRtyathI vadhu lajjita thayA. bAhubalinI biradAvalI gavAI paNa sAthe sAthe prajAe evo sUra kADhyo ke "samrATa bharate to bhUla karI che, paraMtu tamo bAhubali e bhUla na karo.nAnAbhAI dvArA moTAbhAInI hatyA anucita ja nahi, atyaMta dhRNAspada che. mahAna pitAnA putra paNa mahAna hoya che. kSamA karo. kSamA S9 110 ASSISTANTLY Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karanAra kadI nAnA banatA nathI." bAhubalino roSa zamI gayo. kuLa maryAdA ane yuganI AvazyakatAne dhyAnamAM rAkhIne teo ciMtana magna thaI gayA. vijyanI ghaDIe temane A saMsAranI asAratAnuM jJAna thayuM ane A phAnI duniyAnA vaibhavano tyAga karI sAdhupaNuM aMgIkAra karyuM. eka varSa dhyAnamudrAmAM avasthita yAne dhyAnanI sthitimAM rahyA. zarIra para latA-velo caDI gaI. rAphaDAnA rAphaDA bAjyA, sarpo vagere bhayaMkara jIva jaMtuo vIMTaLAyA, pakSIoe mALA bAMdhI dIdhA paNa teo tapazcaryAmAMthI DagyA nahi. ATalI tapazcaryA chatAM temane kevaLa jJAna thayuM nahi. jaina dharma pramANe pUrva dIkSita thayela nAnA bhAIone bAhubalie vaMdana karavA javuM joIe, paNa bAhubalino aham ADe Avato hato. temanI janma jeSThatAne A khaTakatuM hatuM. Ama rAgadveSa upara vijya meLavanAra bAhubali asmitAthI parAjita thaI gayA hatA. "hAthI upara ArUDha thayA cho, tyAM kevala jJAnanI upalabdhi kema thAya ? mATe bhAI ! hAthI uparathI nIce utaro ! evA zabdo eka divasa bAhubalinI temanI be baheno brAhmI ane suMdarI jeoe paNa sAdhvIpaNuM aMgIkAra karyuM hatuM temanI pAsethI sAMbhaLyA. eka jaina sAdhue A prasaMgane AvarI letI eka sarjAya lakhI che. jenI pahelI paMkti che ke "vIrA morA gaja thakI nIce utaro' bahenonA IzArAe bAhubalimAM sAcI cetanA pragaTAvI ane ahamne ogALavAnI preraNA ApI. bAhubali vicAramAM paDyA huM kyA hAthI upara ArUDha chuM? temane khyAla Avyo ke teo aham nA hAthI upara caDyA hatA ane AthI nAnA bhAIo je temanA pahelAM sAdhu thayA hatA temane vaMdana karavA jatA na hatA. temane khyAla Avyo ke bhAIo bhale nAnA hoya paNa cAritryanI draSTie moTA che ane mAre temane vaMdana karavA javuM joIe. namana karavA javA mATe jevA temanA paga upaDyA ke tyAM ja baMdhana tUTI gayAM. vinaye ahaMkArane zAMta karI dIdho. aham ogaLI gayo. bAhubaline tyAM ja kevaLa jJAna thayuM. karNATakamAM hAsanathI bAvana kilomITaranI dUrIe caMdragiri ane Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vighagirinI be TekarIo AvelI che. A be TekarIo vacce eka suMdara svaccha taLAva hatuM. je belagolA athavA sapheda taLAva (dhavala sarovara). tarIke jANItuM hatuM. jaina sAdhuo arthAt zramaNo ahiM AvIne rahetA tethI tenuM nAma zramaNa belagolA paDyuM. samaya jatAM zramaNa zabdano apabhraMza zravaNa thayo ane te sthaLa zravaNa belagolA tarIke oLakhAvA lAgyuM. belagolAno bIjo artha, dhoLuM rIMgaNuM evo paNa thAya che. gomaTezvaranA abhiSeka sAthe rIMgaNA bahena nAme eka DozIno prasaMga saMkaLAyelo che. eTale paNa tenuM nAma belagola paDyuM haze. aitihAsika draSTie A sthaLa 2500 varSathI prAcIna tIrtha tarIke jANItuM che. lagabhaga bAvIso varSa pUrve uttara bhAratamAM bAra varSa sudhI dukALa paDyo te samaye, caMdragupta maurya rAjapATano tyAga karIne temanA gurU jaina AcArya zrI bhadrabAhasvAmInI sAthe ahiM AvI viMdagirinI sAme AvelA parvata upara rahyA hatA. samrATa caMdragupta tapasyA karatAM karatAM, ahiMthI svarge sidhAvyA hatA. tethI A parvatanuM nAma caMdragiri paDyuM tema mAnavAmAM Ave che. e ja samayathI dakSiNamAM jaina dharmano phelAvo thayo. gaMgArAja vaMzanA rAjA rAcAmallAnA sara senApati cAmuMDarAye eka hajAra varSa pahelAM, zravaNa belagolA gAmanI pAse taLeTIthI 178.42 mITara UMcA viMdyagiri parvata para eka akhaMDa mahAzilAmAMthI sattAvana (57) phUTanI bAhubalijInI eka vizALa bhavya mUrti kaMDArAvI. AnI eka daMtakathA paNa che. ema kahevAya che ke zrI gaMgarasa rAjAnA sarasenApati zrI cAmuMDarAyanA mAtA, vikrama saMvata 1027mAM zrI bAhubali bhagavAnanA darzana mATe podanApura jaI rahyAM hatAM. teo vighagiri parvatanI sAme Avela caMdragiri parvata para ArAma mATe rahyAM hatAM tyAre temane svapnamAM viMdyagiri parvata para zrI bAhubali bhagavAnanI mUrti sthApita karavAnI preraNA maLI. cAmuMDarAye AnA AdhAre nirNaya laIne ahiM mUrti kaMDArAvIne tIrthanI sthApanA karI. paccIsa kilomITaranI dUrIthI A aitihAsika TekarInAM darzana thAya che. lagabhaga chasone cauda (14) pagathiyAM caDhIne A SS 112 SSSSSSSSSSSSSS Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TekarI upara jaIe tyAre A gomaTezvaranI mUrtinA caraNa kamaLa AgaLa pahoMcIe chIe. A mUrti 1027nI sAla bAda ariSTanemi nAmanA eka sthapatie kaMDArI hatI. mUrti nagna avasthAmAM che, paNa tenA caherAnA bhAvo parathI tenI saMsAra pratyenI viraktatA dekhAI Ave che. te kAyotsarga mUdrAmAM che. te zAMta, saumya ane gaMbhIra bhAva pradarzita kare che. mUrtinA zarIra para ugela velAo, bAjhelA rAphaDAo ane temAMthI nIkaLatA moTA moTA nAgo ane sarpo dvArA bAhubalie Adarela ugra tapazcaryAno khyAla Ave che. A mahAkAya pratimA bAhubalijInA tapasvI jIvanane pratibiMbita kare che. kalAnI draSTie A mUrti bhAratIya zilpakaLAno eka uttama namUno che. dara bAra varSe mahAmastakAbhiSeka arthAta zira parathI prakSAlana karavAnI dhArmika vidhi karavAmAM Ave che. A prasaMgane anurUpa bAMdhavAmAM AvatI pAlakha uparathI gharmagurUo ane bhakto prathama pavitra pANInA 1008 kaLazothI abhiSeka kare che. pachI ghI, dUdha, nALiyeranuM pANI, haLadara, caMdana, madha, hiMgaLoka,sonuM jhaverAtanA kimatI ratno vagere dvArA abhiSeka kare che. A prasaMge deza paradezathI hajAronI saMkhyAmAM yAtrALuo ane paryaTako Ave che. Avo chello abhiSeka I.sa. 1981nI sAlamAM karavAmAM Avyo hato. chApAMnA samAcAra mujaba, lagabhaga dasa lAkha mANaso A prasaMge hAjara hatA. A abhiSekanI eka mahattA e hatI ke A mUrtinI sthApanA pachI tene hajAra varSa pUrA thatAM hatAM. A mUrtinA khabhA pahoLA che, chAtI vizALa che. zarIra sauSThava ane lAvaNya AkarSakache. paNa te badhAM karatAMye dayAna dharatI AkRtinI mudrA (pojha). yAne dekhAva, mukhAraviMda paranA zAMta karUNatAnA bhAva, eka mahAna tapasvInI mUrtino khyAla Ape che. vadana suDoLa che. agharoSTa AkarSaka che ane temAMthI maMda maMda smita vahetuM hoya ane divya jyota varasatI hoya tevo bhAva pedA kare che. mUrti nagna che paNa tenI nagnatAmAM kazI ja kRtrimatA nathI Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dekhAtI. bALakonI nagnatAnI jema temAM kazuM ja aghaTita nathI lAgatuM, koI vikRta bhAva pedA thato nathI. "Naked have we come and Naked Shall we go" nagna janmyA chIe ane nagna avasthAmAM A phAnI duniyA choDIne javAnuM che e kuda2tI bhAva A nagna mUrti jotA pedA thAya che. eka vAta nathI samajAtI te ke A to bAhubalijInI tapazcaryA karatI mUrti che. temanuM zarIra sauSThava asala hAlatamAM hoya tema batAvavAmAM AvyuM che. ugra tapasyAnA pariNAma svarUpa to zarIra kRza thayeluM hoya. zarIranA hADakAM dekhAtAM hoya paNa ahiM to ugra tapazcaryA karatI mUrtinuM zarIra taMdurasta pUrepUrA zarIra svAsthyavALuM batAvavAmAM AvyuM che te virodhAbhAsa Ubho kare che. tenA ghaDataramAM zilpIe adbhUta sapramANatA jALavI che. temanuM suDoLa vadana, temanI vizALa chAtI, AjAnabAhu, garadana, mastaka, paganI pAnIo, lAMbI aMgulio, lAMbA hoTha ane jananedriya vageremAM kyAMya truTi nathI lAgatI. A pratimA virATa che chatAM manoramya lAge che. hajAra varSa pahelAM 1039nI sAlamAM jyAre cAmuMDarAye A mUrtino abhiSeka karavAnuM nakkI karyuM tyAre gullakAyajI yAne rIMgaNAbAI nAmanI eka bharavADaNa DozI nALiyeranI eka kAcalImAM abhiSeka karavA mATe gAyanuM thoDuM dUdha laIne AvatI hatI. DozIne eTalI badhI zraddhA hatI ke te kAcalImAM lAvela dUdha dvArA abhiSeka karavA mAgatI hatI. divaso sudhI te roja kAcalImAM gAyanuM tAjuM dUdha laIne AvatI ane tene abhiSeka karavA devA mATe lokone vinaMtI karatI paNa tenuM koNa sAMbhaLe ? evI kahetI che ke abhiSeka mATe mUrtinA mAthA para dUdhanA ghaDAne ghaDA reDAtA jAya paNa te mUrtinI keDa sudhI pahoMce nahi. rIMgaNAbAInI bhaktinA jANakAra lokoe rIMgaNAbAIne tenA kAcalInA dUdhathI 114 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhiSeka karavA mATe bolAvI ane zuM camatkAra thayo ! ATaluM kAcalImAM samAya teTaluM dUdha mAthAthI TheTha paga sudhI pahoMcyuM. gulukAyajInI bhakti sAcI che tema samajI cAmuMDarAye zyAmavarNI gulukAyajInI hAthamAM kAcalI laIne UbhelI eka pratimA e TekarI para sthApita karI che. eka bIjI paNa pracalita kathA che ke A bAhubalijInI mahAkAya pratimAnI racanA karAvanAra rAjAne AvaDI moTI bhavya pratimA banAvaDAvI tenuM abhimAna thayuM.temane thayuM ke AvI pratimA koNa banAvI zake? A abhimAnanA vicAramAM pratimAno abhiSeka karavAmAM hajAro maNa dUdha ochuM paDavA mAMDyuM. hajAro maNa dUdhathI pratimAno abhiSeka karatAM pratimA para dUdhano sparza thato na hato. sarve Azcaryacakita thayA ane ciMtAmAM paDyA. AcAryone lAgyuM ke vidhimAM kyAMka cUka thaI lAge che. e samaye bAhubalijInI eka parama bhakta gulukAyajI nAmanI bharavADaNa tyAM AvI caDI. lokone ciMtAtura joI tene kAraNa pUchyuM. gulukAye kAraNa jANyuM ane tarata ja nALiyeranI eka kAcalImAM potAnA stanamAMthI dUdha kADhIne emAM bharI dIdhuM ane lokone ApatAM jaNAvyuM ke bhagavAna gomaTezvarano A dUdhathI abhiSeka karo. lokoe A kAcalImAnuM dUdha bAhubalijInI mUrtine caDAvyuM ane zuM camatkAra thayo ! ATalI kAcalImAMnA dUdhathI abhiSeka thayo ane bAhubalijInI mUrtie hajAro maNa dUdhano abhiSeka svIkAryo ? A mahAkAya pratimA, ekalA jainadharmIono vAraso nathI. e samasta mAnavajAtino amUlya vAraso che ema gaNAvI zakAya. e zilphaLAnI mUrti mAtra nathI, mAnava jAtine ucca jIvana jIvavA mATenI preraNA ApatI mUrti che. jIvananI mahAna siddhi meLavavA mATe ugra tapa AcaratI eka mahAna yoddhAnI e mUrti che. ugra tapa AcaratI enI zAMta mukhamudrA, yogI tapasvIonI siddhino khyAla ApI jAya che. A mUrtine hajAreka varSa thayAM. cAre bAju avakAzamAM be hajAra phUTanI UMcAIe te khullI hovA chatAM, AbohavAnI asara jUja thaI che. hajI SSSSSS 115 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUrti e ja hAlatamAM che. koI koI sthaLe pAchaLanA bhAgamAMthI popaDA kharI paDyA che. bIjAM hajAro varSa AbohavAnI asarathI mukta rahIne mAnavajAtine mahAna jIvana jIvavA mATenI preraNA ApatI rahe tema ApaNe IcchIe ane prArthanA karIe. viMdyagiri parvata para bIjAM sAta maMdiro che. sAmenA candragiri parvata para (14) cauda maMdiro che. temAM zrI AdIzvara bhagavAnanuM eka maMdira che te ghaNuM prAcIna maMdira che. ahiM AcArya zrI bhadrabAhusvAmInI caraNapAdukAo paNa che. candragiri parvata upara eka aDadhI daTAyelI mUrti che, te bharata cakravartInI haze tema mAnavAmAM Ave che. A be parvatonI vacce eka vizALa jaLakuMDa Avelo che. zravaNa belagolA gAmamAM sAta maMdiro che. temAM eka maMdiramAM jaina maTha sthApita karelo che. temAM zrI cArUkIrti svAmIjI bhaTTAcAryanI sthApanA che temaja nava ratnonI sattara (17) pratimAo che. zravaNa belagolAnA najadIkanA sTezano ArasIkarI cosaTha (64) kilomITara, hAsana ekAvana (51) kilomITara ane maMdagiri bAvIsa (22) kilomITaranA aMtare AvelAM che. A sthaLothI basa TekasIo vagere vAhano maLe che. beMgalorathI basa dvArA 100 kilomITara ane maisurathI 128 kilomITaranI dUrIe AveluM che. taLeTI sudhI pAko rasto che. pahADa para caDAvA mATe suMdara pagathiyAMnI sIDI banAvavAmAM AvI che. taLeTI gAmanI pAse che. temAM rahevA mATe dharmazALA che, jemAM pANI, vAsaNo, vIjaLI vagerenI vyavasthA che, candragirinI taLeTImAM eka TurIsTa baMgalo paNa che. najadIkamAM hAsana nagaramAM bhAratIya pravAsa nigamanI hoTela AvelI che, te uparAMta bIjI hoTelo che jemAM AvAsa ane bhojananI vyavasthA che. bAhubalinI mUrtinI vAta lakhuM chuM tyAre madhyapradezanA kharagona jIllAnA sAtapuDA parvatanA sauthI UMcA zikhara culagiri para AvelI, jainonA prathama tIrthaMkara bhagavAna RSabhadeva AdinAthanI 84 phUTa UMcI vizALa mUrti vize vAMcelI SSSSSSSSSSSSS 116 NN Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hakIkato yAda Ave che. A mUrti paNa eka ja pattharamAMthI kaMDAravAmAM AvelI che. te bAvana gaja arthAt bAvana hAtha UMcI hoIne teno bAvana gajI tarIke, ullekha karavAmAM Ave che. A mUrti vizvamAM sauthI UMcI mUrti haze tema kahI zakAya. te eka nakkara akhaMDa pattharamAMthI kaMDAravAmAM AvelI che. jainonI zilpakaLAno te eka ajoDa namUno che. A mUrti kyAre kaMDAravAmAM AvI ane tene kone kaMDArI te vize kazI aitihAsika mAhitI ke utkIrNa lekha nathI. eka daMtakathA mujaba te jainonA vIsamA tIrthaMkara munisuvratanAthajInI mUrti kaMDAravAmAM AvI te samaye rAmAyaNanA samayanA zilpIo dvArA kaMDAravAmAM AvI hatI. keTalAka vidvAna saMzodhakonA abhiprAya mujaba te mohana-jo-daDonA samayamAM kaMDAravAmAM AvI hatI, tyAre keTalA vidvAno, ethIye AgaLanA samayamAM te kaMDAravAmAM AvI haze tema mAne che. teno samaya game te hoya paNa te cokkasa che ke te AThasothI hajAra varSa pahelAM kaMDAravAmAM AvI haze, kAraNa ke 12mI sadImAM thaI gayela, eka vidvAnasaMt madana kIrtie temanA pustakamAM A mUrtino ullekha karelo che. vaLI parvata para maLatA avazeSo ane mUrtinI zilpa kaLAnA AdhAre te hajAra varSa jUnI haze tema mAnavAmAM Ave che. A mUrti sadIo sudhI vIsarAI gaI hatI. paNa I.sa. 1979mAM eka jainamuni AcArya vidyAnaMdajInA jovAmAM AvI. te bismAra hAlatamAM hatI. temaNe jaina dharmanI pratiSThita vyaktionI eka kamiTI banAvaDAvI. mUrtine asala hAlatamAM mUkavA mATe sthapatio ane kArIgaroe dasa varSa sudhI jahemata uThAvIne teno punaroddhAra karyo. A punarodhdhAra dvArA mUrtine asala hAlatamAM lAvavAnuM kAma ja sthApatya kalAnI eka apratima siddhi che ema kahI zakAya. A siddhi mATe eka bhavya utsava yojIne mUrtino mahAmastakAbhiSeka karavAmAM Avyo hato. A vizALa mUrti nagna che ane tene kaMDAravAmAM sapramANatA jALavavAmAM AvI che. te kAyotsarga sthitimAM kaMDAravAmAM AvI che. 117 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane tenA mukha upara karUNatAnA bhAva upasAvavAmAM AvyA che ema mUrtino phoTo jotAM jaNAI Ave che. A mUrtine tApa ane varasAdathI rakSaNa ApavA mATe have to mUrti para chata banAvavAmAM AvI che. ema kahevAya che ke culagiri parvata para mahAna tyAgI saMto tapasyA karI nirvANa pAmyA hatA ane AthI A parvata paNa jaina zAstromAM siddhakSetra tarIke jANIto che. S 118 FSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bihAra Mariel pASiSS tahAsa madhubanI na muja2 dara maMDa - mahA 5 purInA TE - ArA 8 Abampara anara kalAkAra so freiz zizub Seattlenyys De gayA ??navada . " aAra. sAsArAma 73 : bAda) * SES { DuMmakA 524 baTa ) rAbAga dalatAnagaMja bAha. chAbAsA bihAra 7. zrI rAjagiri tIrtha (rAjagRhI) 8. zrI pATalIputra tIrtha (paTaNA) 1. zrI kSatrIyakuMDa tIrtha 2. zrI RjubAlikA tIrtha 3. zrI sameta zIkhara tIrtha 4. zrI guNAyAjI tIrtha 5. zrI pAvApurI tIrtha 6. zrI kunDalapura tIrtha 9. zrI kAkaMdI tIrtha 10. zrI vaizAlI tIrtha 16 zrI cimpApurI tIrtha Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pATalIputra tIrtha : paTaNA bihAranuM pATanagara paTaNA zrI pATalIputra, kalA, saMskRti ane aitihAsika draSTie ghaNuM mahatvanuM sthAna dharAve che, vikhyAta zilpakAra zrI devI prasAda rAyacaudharIe banAveluM zahIda smAraka vartamAna paTaNAnuM eka anokhuM AkarSaNa che. jaina dharmanA uddabhavasthAna samA bihAranuM A pATanagara pATalIputra, bibIsAra ane zreNika rAjAnA pautra ajAtazatrunA putra udayane, I.sa. pUrva 388nI sAlamAM vasAvyuM hatuM. ahIM gulajhAra bAga AgaLa sthUlibhadra svAmInuM maMdira ane tenI caraNa pAdukAo che ane saMbhUti vijaya, bhadrabAhusvAmI, zrI umA svAti ane zeTha sudarzana jevA aneka mahAnubhavonI smRtithI sabhara che. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kSatriyakuMDa tIrtha bhagavAna mahAvIranI A janmabhUmi che. temanA traNa kalyANaka A sthaLe thayAM ane jIvananA trIsa varSa paNa temaNe ahIMja vitAvyAM hatAM. temanA janma sthaLa para bAMdhavAmAM AvelA maMdiranuM drazya. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vaizAlI tIrtha lagabhaga 2600 varSa pahelAM, duniyAmAM jyAre prajAsattAkano khyAla pracalita na hato tyAre vaizAlImAM gaNataMtra hatuM. 1 lAkha 68 hajAranI vasati dharAvatA vaizAlImAM 7707 kuTuMbodA purUSone rAjya saMcAlanamAM bhAga levAno adhikAra hato. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caMpApurI tIrtha jainonA bAramA tIrthaMkara zrI vAsupUjyanA pAMceya kalyANaka zrI caMpApurI tIrthamAM thayAM hatAM. aSADha suda caudasanA divase ahIM moTo meLo bharAya che. um not | | Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kuMDalapura tIrtha hAlanuM kuMDalapura magadhanI rAjadhAnI rAjagRhInuM upanagara hatuM. bhagavAna mahAvIranA prathama gaNadhara IndrabhUti arthAta gautama svAmInuM A janmasthAna che. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sameta zikhara tIrtha zrI sametazikharane tIrthakaronI tapobhUmi kahevAmAM Ave che. A parvata 1366 mITara UMco che ane temAM 31 TUMka arthAta zikharo che. - zrI Aju bAlikA tIrtha Rju bAlikA nadIne tIre, zAlavRkSa nIce bhagavAna mahAvIrane vaizAkha suda dasamanA divase kevaLa jJAna thayuM hatuM temanI pratimA ane zvetavarNa caturmukha caraNa pAdukA A maMdiramAM sthApelI che. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pAvApurI tIrtha bhagavAna mahAvIre temanA jIvananA aMtima divaso ahIM vitAvyA hatA. ahIMja temaNe aMtima upadeza Apyo hato ane ahIMja teo nirvANa pAmyA hatA. jyAM temano agni saMskAra karavAmAM Avyo hato tyAM eka jalamaMdira bAMdhavAmAM AvyuM che te jalamaMdiranuM nikaTanuM ddazya. zrI rAjagiri : rAjagRhI tIrtha zrI rAjagiri arthAt rAjagRhInI mahattA ane pavitratA gautama budhdha ane mahAvIra svAmInI smRtio sAthe joDAyelI hovAthI akabaMdha rahI che. mahAvIra svAmIe ahIM ane nAlaMdAmAM jIMdagInA cauda varSa abhyAsa ane dhyAnamAM vItAvIne upadeza Apyo hato. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bihAra bihAra jaina dharmanuM udbhava sthAna che eTaluM ja nahi paNa bihAramAM jainonA ghaNAM moTAM ane jANItAM tIrtha sthAno paNa che. emAM sametazikhara, pAvApurI, rAjagiri ane vaizAlI uparAMta kSatriya kuMDa, jubAlikA, guNAyAjI, kuSThalapura, kAkandI, caMpApurI ane pATalIputrayAne paTaNA vagere tIrthasthAno gaNAvI zakAya. e badhAMye tIrthasthAno sAthe tIrthakaro, gaNadharo ane jainonA mahAna AcAryonI smRtio joDAyelI che. Ama, bihAra e kharekhara jainono pavitra pAvanakArI yAtrA pradeza che. zvetAMbara paMthIonI mAnyatA mujaba sametazikhara yAne pArzvanAtha parvata para jainonA pAchalI covIsInA temaja vartamAna covIsInA vIsa tIrthaMkaro ane aneka sAdhuo mokSe sidhAvyA che. sametazikhara upara pArzvanAthanuM maMdira ane vIsa tIrthaMkaronI TUMko che. vaLI, bihAra e traNa tIrthakaro, navamA tIrthaMkara zrI suvidhinAtha, bAramA tIrthaMkara vAsupUjya ane covIsamA tIrthaMkara bhagavAna mahAvIra svAmInI janmabhUmi che. zvetAMbara paMthI jainonI mAnyatA pramANe bhagavAna zrI suvidhinAthanAM pAMce kalyANako - cyavana, janma, dIkSA, kevaLajJAna ane mokSa bihAramAM thayAM hatAM. temAM prathama cAra kalyANaka bihAramAM Avela kAkandImAM ane pAMcamuM kalyANaka sametazikharamAM thayuM jyAMthI te mokSe sidhAvyA hatA. bAramA tIrthaMkara bhagavAna vAsupUjyanA pAMce kalyANaka bihAramAM Avela bhAgalapura sTezana najIka gaMgAnadI kinAre caMpAnALA jene caMpAnagara yA caMpApurI kahe che tyAM thayAM hatAM. covIsamA tIrthaMkara bhagavAna mahAvIranAM pAMce kalyANaka paNa bihAramAM thayAM hatAM. zvetAMbara paMthanA jainonI mAnyatA pramANe bhagavAna mahAvIranAM traNa kalyANaka - cyavana, janma ane dIkSA kSatriya kuMDamAM thayAM hatAM, jyAre kevaLajJAna RjubAlikA nadIne Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIre ane pAMcamuM kalyANaka mokSa pAvApurImAM thayuM hatuM. digaMbara paMthIonI mAnyatA pramANe bhagavAna mahAvIra svAmInAM traNa kalyANaka vaizAlIthI traNacAra kilomITaranA aMtare Avela vAsukuMDa yAne kuMDapuramAM thayA hatAM. Ama jainonA vartamAna covIsInA covIsa tIrthaMkaromAMthI bAvIsa tIrthaMkaro bihAramAMthI mokSe sidhAvyA hatA mAtra be tIrthaMkaro, prathama tIrthaMkara AdinAtha ane bAvIsamA tIrthaMkara nemanAtha anukrame aSTApada ane giranAra parvata uparathI mokSe sidhAvyA che. bhagavAna mahAvIranA agiyAra gaNadharomAMthI traNa gaNadharo zrI IndrabhUti arthAt zrI gautamasvAmI, zrI agnibhUti ane vAyubhUtino janma bihAramAM Avela nAlaMdAthI traNa kilomITaranA aMtare Avela zrI kuMDalapuramAM thayo hato. teo traNa bhAIo hatA. eka mata pramANe bihAramAM Avela guNAyAjI tIrthamAM zrI gautamasvAmIne kevaLajJAna thayuM hatuM. sAmrAjyanI rAjadhAnI pATalIputra e chellA kevaLI zrI jaMbusvAmI, zrI yazobhadrasUrIzvarajI, zrI saMbhUtivijya, zrI bhadrabAhusvAmI, zrI sthUlibhadra vagere AcAryonI janmabhUmi che. ahiM pATalIputramAM jyAre bAra varSano dukALa paDyo tyAre zrI sthUlibhadra svAmIjIe jaina zramaNa saMghane ekatrita karI tene agiyAra aMgomAM suvyavasthita karyA hatA. ane eja pATalIputramAM rAjanartakI ane vezyA kozIe zrI sthUlibhadranA upadezathI jainadharma aMgIkAra karI zrAvikA banI ane zrAvikAnA bAra vrato dhAraNa karyAM hatAM. navakAra maMtranA prabhAvathI sULIne siMhAsana banAvanAra zeTha vRSabhadattanA putra zrI sudarzanano svargavAsa paNa ahiM pATalIputramAM thayo hato, ane ahiM ja vAcakavarya zrI umAsvAtijIe 'tattvArtha sUtra'nI racanA karI hatI. bihAramAM Avela caMpApurI mahArAjA zrIpAla ane satI caMdanabALAnI janmabhUmi che. bhagavAna mahAvIranA paramabhakta zrAvaka kAmadeva paNa caMpApurInA hatA. atyaMta dharmaniSTha ane dayAvAna ane 120 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainonI mAnyatA pramANe jeo AvatI covIsInA padmanAbha nAme pahelA tIrthaMkara thavAnA che te rAjA zreNika paNa rAjagRhInA samrATa hatA. vaLI rAjagRhImAM vIsamA tIrthaMkara munisuvratasvAmIno janma thayo hato. ahi ja temanA prathama cAra kalyANaka cyavana, janma, dIkSA ane kevalajJAna thayAM hatAM. bhagavAna mahAvIrane kevalajJAna thayA pachI bihAra temanI karmabhUmi rahI hatI. ane bihAranA pradezamAM ja temaNe dezanA ApI hatI. Ama samasta bihAranI bhUmi temanA padArpaNathI pAvana thayelI che. NANIS 121 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pATalIputra tIrtha : paTaNA AjanuM paTanA zahera te prAcInakALanuM pATalIputra. biMbIsAra yAne zreNika rAjAnA pautra ajAtazatrunA putra udayane I.sa. pUrve 388nI sAlamAM te vasAvyuM hatuM. udayana rAjA jaina dharmano anuyAyI hato. ahiM temane jaina maMdiro, pauSadhazALAo vagere baMdhAvyAM hatAM. udayana rAjA pachI mahApadmanaMda rAjA gAdIe Avyo, jainonI mAnyatA pramANe teo paNa jaina dharmanA anuyAyI hatA. AthI temanA samayamAM jaina dharmano vadhu phelAvo thayo. jaina dharmanI mAnyatA pramANe vartamAna covIsamAM jaMbusvAmI e AkharI kevalI hatA arthAt temanA pachI koIne kevalajJAna thayuM nathI ane mokSe sidhAvyA nathI. A jaMbusvAmInA yazobhadrasUrIzvarajI nAme eka ziSya hatA. temano janma pATalI putramAM thayo hato. temanA be ziSyo zrI saMbhUtivijya ane bhadrabAhusvAmI paNa ahiMnA ja vatanI hatA. mahApadmanaMda rAjAnA zakaTAla nAme maMtrI hatA. temane sthUlibhadra ane zreyaka nAme be putra hatA. sthUlibhadra buddhizALI hatA, paNa viSayavAsanAmAM Asakta rahetA. teo pATalIputranI rAjanartikA kozIne tyAM ja paDyA rahetA. eka divasa A saMsArane asAra samajI, sthUlibhadre zrI saMbhUtivijaya pAse dIkSA grahaNa karI. dIkSA grahaNa karyA pachI sthUlibhadranA saMyamane AvarI letI eka rasaprada kathA che. paraMparA mujaba ziSyoe comAsu ka2vA mATe bIjA sthaLoe javA mATe gurU pAse AjJA mAgavI paDatI. sthUlibhadre kozI vezyAne tyAM cAturmAsa karavAnI anumati mAgI. gurUne sthUlibhadranA saMyamamAM vizvAsa hato eTale temaNe sthUlibhadrane anumati ApI. sthUlibhadra muni ahiM gulajhAra bAganI najIka Avela kozI vezyAnI citrazALAmAM cAturmAsa karavA gayA. kozI vezyA to atyaMta khuza thaI gaI paNa sthUlibhadra munie kozI vezyAne traNa hAtha dUra rahevuM tevo Adeza Apyo. kozIe teno saharSa svIkAra karyo. A 122 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gALA daramyAna kozIe sthUlibhadrane saMyamamAMthI cyuta karavA aneka prakAranA hAvabhAva ane cenacALA karyA, paNa sthUlibhadra kiMcita mAtra temanA saMyamamAMthI cyuta na thayA. A saMyamanA pratApe kozI zrAvikA banI ane zrAvikAnAM bAra vrato dhAraNa karyAM. muni sthUlibhadrajI comAsu karIne pAchA AvyAM. sthUlibhadranA gurU temanA saMyama upara vArI gayA hatA eTale Asana u52thI UbhA thaI sthUlibhadrane gaLe vaLagADI AvakAra Apyo. sthUlibhadra muni zrutajJAnI hatA. temano janma ane svargavAsa paNa ahiM thayo hato. ahiM ja temane jaina AgamonuM vAMcana karAvIne, agiyAra aMgone suvyavasthita karyA hatA. ahiM gulajhArabAga AgaLa sthUlibhadra svAmInuM maMdira ane temanI caraNapAdukAo che. A uparAMta bIjAM zvetAMbara ane digaMbara paMthanAM maMdiro temaja tyAM Avela taLAvanA kinAre sudarzana zeThanAM ane Arya sthUlibhadrajInAM manamohaka smArako che. zeTha vRSabhadattanA putra sudarzana vize je alaukika kathA che ke temane caMpApurImAM sULI para caDhAvyA hatA, tyAre navakAra maMtranA prabhAvathI te siMhAsana banI gayuM hatuM. temano svargavAsa paNa ahiM pATalIputramAM thayo hato. gulajhAra bAga AgaLa temanA caraNa ane svargArohaNa svargasthAna che. rAjA mahApadmanaMda pachI pATalIputranI sattA mauryavaMzanA prathama rAjA caMdragupta mauryanA hAthamAM AvI. A gALA daramiyAna bAra varSano dukALa paDyo. te samaye bhadrabAhu svAmI hajAro munigaNa sAthe dakSiNamAM Avela zravaNa belagolAmAM caMdragiri parvata para rahyA hatA. rAjA caMdragupta paNa bhadrabAhusvAmInI sAthe gayA hatA. sthUlibhadrasvAmIe AcArya zrI bhadrabAhusvAmIjInI sAthe rahIne daza pUrvajJAnano abhyAsa karyo hato. jyAre bAra varSano dukALa paDyo tyAre jaina Agamone kaMThastha rAkhavAnI paraMparA bhUlAtI jatI hatI, te samaya zrutadhara 123 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sthUlibhadrasvAmIe jaina zramaNa saMghane bhego karI Agamone ekatrita karyA ane tene agiyAra aMgomAM suvyasthita karyA. diMgabara paMthIonI mAnyatA pramANe zrI sthUlibhadrasvAmIjInA samayathI jainonA zvetAMbara ane digaMbara ema be judA judA saMpradAya banyA. sAtamI sadI sudhI pATalIputramAM jainonI jAhojalAlI hatI. jainadharmano ghaNo phelAvo thayo hato. ghaNA AcAryo ane sAdhusaMtoe jainadharma upara pustako lakhyAM hatAM. vAcakavarya zrI umAsvAtie tatvArtha sUtranI racanA ahiMyA ja karI hatI. pATalIputra yAne AjanuM paTaNA e zrI saMbhUti vijya, zrI bhadrabAhasvAmI- zrI sthUlibhadra svAmI, zrI umAsvAtijI, zeTha sudarzana vagere aneka mahAnubhAvonI smRtithI sabhara che. ane jaino Aje paNa paTaNAne tIrtha mAnI yAtrAe Ave che. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sameta zikhara tIrthakaronI tapobhUmi bhAratamAM jaina dharmonAM ghaNAM tIrtho che. maMdironI to eka moTI hAramALA che, ane te paNa sthApatya ane zilpakaLAnI draSTie eka ekathI caDhiyAtA che. A uparAMta kaMI maMdiro khaMDiyera hAlatamAM che. koI koI sthaLe guphAomAM paNa mUrtio ane tIrthakaro ane puNyAtmAnAM pagalAM maLI Ave che. hiMdabharamAM lagabhaga paMdara hajArathI vadhu maMdiromAM niyamita pUjA thAya che temAM pAMca cha hajAra maMdiro so varSathI vadhAre prAcIna che. bAkI hajAro maMdiro apUjita che. | tIrthonI saMkhyA paNa ghaNI che. temAM pAMcathI sAta ati mahattvanAM tIrtho gaNAya che. sametazikhara, zatrujya, pAvApurI, giranAra, Abu, tAraMgA, rAjagRhI ane aSTApada, A badhAM tIrthomAM, tIrthanI draSTie sametazikharanuM ghaNuM mahattva che, jo ke jaina dharmIo ane khAsa karIne zvetAMbara mUrtipUjaka jaino zatrujya tIrthane ghaNuM mahattvanuM tIrtha gaNe che. jaina dharmIonI mAnyatA mujaba, gaI covIsInA ghaNA tIrthaMkara temaja cAlu covIsInA vIsa tIrthaMkaro, ghaNA munio sAthe ahiMthI mokSe sidhAvyA hatA. bAkI cAra tIrthakaro - pahelA AdinAtha, bAramA vAsupUjya, bAvIsamA neminAtha ane covIsamA tIrthaMkara mahAvIra svAmI anukrame aSTApada, caMpApurI, giranAra ane pAvApurImAMthI mokSe sidhAvyA hatA. ekacaityavaMdanamAM be paMktio dvArA evo ullekha karavAmAM Avyo che ke sametazikhara tIratha vaDo, jyAM vIse jIna pAya vaibhAragiri upare, zrI vIra jInezvara rAya. Ama sametazikharane eka moTA tIrtha tarIke varNavyuM che ane tyAM vIsa SS 125 NNNN Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthaMkaronAM pagalAM che evo ullekha karyo che temaja vaibhAragiri arthAt rAjagRhI upara mahAvIra svAmInA pagalAM che. e ja caityavaMdanamAM bIjI nIce mujbanI paMktiomAM bIjAM moTAM tIrthayAtrAnA sthaLono paNa ullekha karavAmAM Avyo che. zaMtrujaye zrI Adideva, nema namuM giranAra, tAraMge zrI ajitanAtha, Abu RSabha juhAra, aSTApada giri upare jina covIse joya, arthAt zatruMjyagiri tIrtha upara prathama tIrthaMkara RSabhadeva, giranAra parvata para bAvIsamA tIrthaMkara zrI neminAtha, tAraMgAnI TekarI upara bIjA tIrthaMkara ajItanAtha ane Abu parvata para pahelA tIrthaMkara RSabhadeva mULanAyaka che. temaja aSTApada parvata para covIse tIrthaMkaranI pratimAo che. A varNanamAM mukhya yAtrAnA sthaLono ullekha che, jemAM aSTApada parvata kailAsa-mAnasarova2nA raste dAhecInathI AgaLa paMdara vIsa DuMgara vaTAvyA pachI Avelo che. saurASTramAM Avela pAlitANAnuM zatruMjya tIrtha paNa eTaluM ja mahattva dharAve che. moTe bhAge jaino zatruMjyanI yAtrAe vadhu jAya che. zatruMjyanA pahADa upara seMkaDonI saMkhyAmAM jainonA zvetAMbara ane digaMbara paMthanA maMdiro AvelAM che. sametazikhara para to eka ja jaina maMdira che, bAkInA sthaLoe tIrthaMkaranAM pagalAM che. bihAra prAMtanA hajhArIbAga jIllAnA giradihathI paccIsa kilomITaranA aMtare, pAvApurIthI baso kilomITaranA aMtare ane pArasanAthathI bAvIsa kilomITaranA aMtare sametazikhara AveluM che. giradiha pArasanAtha vagere sthaLothI madhubana sudhI basa, moTaragADI vagere vAhano madhuvanamAM AvelI dharmazALAo sudhI jAya che. madhuvanathI sametazikhara upara caDhavAno mArga zarU thAya che. trevIsamA tIrthaMkara pArzvanAtha ahiMthI mokSe sIdhAvyA hatA tethI sameta 126 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikhara pahADa upara maMdiramAM pArzvanAtha mULa nAyaka che ane sameta zikhara pArasanAtha giri tarIke paNa oLakhAya che. te teraso chAsaTha (136) mITara UMco che. upara caDhavA mATe pagathiyAM che. je yAtrALuo zArIrika azaktine kAraNe pahADa upara na caDhI zake tenA mATe DoLIonI vyavasthA paNa che. sameta zikhara atyaMta pavitra tIrtha manAya che eTale yAtriko cAmaDAnA joDA paherI upara caDhatA nathI. koI kaMtAnanA joDA paherIne caDhe che to koI ughADA page caDhe che. yAtrA AsomAsamAM zarU thAya che ane phAgaNa mahinAnI pUrNimA sudhI cAlu rahe che. pahADa parano yAtrAmArga surakSita ane suvidhAvALo che ane vacamAM hariyALI girikuM che jemAMthI pavananI AlhAdaka laharIo Ave che. page cAlIne upara janAra yAtrALuone AthI rAhata maLe che, ane thAkanI asara ochI thAya che. parvata para sauthI adhika jaina yAtrAnAM sthaLo che. madhuvanamAM jainonI be vizALa dharmazALAo che. ahiM yAtrALuo mATe AvAsa ane bhojananI vyavasthA che. madhuvanamAM paNa maMdiro AvelAM che. yAtrALuo madhuvanamAM AvelAM maMdiromAM darzana karI pahADa paranA maMdironI yAtrAe jAya che. parvata para ekatrIsa (31) TUMka yAne zikharo che. yAtrALuo sau prathama mahAvIra svAmInA prathama gaNadhara jene labdhinA dAtAra ane jemanA nAmasmaraNathI manovAMchita kArya siddha thAya che tema mAne che te gautama svAmInI dorI AgaLa Ave che ane tyAMthI yAtrAno AraMbha kare che. mArgamAM jaLamaMdira Ave che. emAM jainonA trevIsamA tIrthaMkara pArzvanAthanI zyAma pASANanI manamohaka padmAsanastha pratimA che. enA upara sahastraphaNAvALA nAganuM chatra che. je sthaLe pArzvanAtha bhagavAna nirvANa pAmyA hatA, te jalamaMdirathI traNa kilomITaranA aMtare AveluM che. tyAM pArzvanAtha bhagavAnanI pAdukAo sthApita karavAmAM AvI che. 127 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra svAmIe ahiMthI thoDe dUra Avela RjubAlikA nadInA tIre, tera varSa sudhI tapazcaryA karI hatI ane ahiM ja temane kevaLa jJAna thayuM hatuM. A parvata upara jainonA trevIsamA tIrthaMkara pArzvanAthe samAdhi laIne dehatyAga karyo hato. AthI A parvatane samAdhigiri paNa kahevAmAM Ave che. Ama, sameta zikhara e tIrthaMkaronI ane hajAro AtmAonI tapobhUmi hoIne, jaina dharmIo mATe eka pavitra ane puNyamaya bhUmi che. sameta zikhara tIrthane sametagiri, sameta zikhara, samAdhigiri, sametAcala vagere nAmothI saMbodhavAmAM AvatuM hatuM paNa hAla to teno ullekha sameta zikhara ane pArasanAtha pahADanA nAmathI karavAmAM Ave che. ahiMnA itihAsanI eka dilacazpa kathA e che ke vikrama saMvata 1649mAM mogala bAdazAha akabare zrIsametazikhara kSetra jaina AcArya zrI hIravijyasUrijIne bheTa ApyuM hatuM. A pachInA kALamAM bIjo evo paNa eka ullekha che ke 'vikrama saMvata 1805mAM dilhInA bAdazAha ahamadazAhe murzidAbAdanA jagata zeTha mahatAbarAyane madhuvana koThI, pArasanAtha taLeTInA 301 vIdhAM jamIna, pArasanAtha pahADa vagere bheTamAM ApyAM hatAM. te pachI jagatazeTha mahatAbarAye tIrthano jIrNoddhAra karavAnuM kAma upADyuM, te daramyAna jagatazeTha mahatAbarAyanuM avasAna thayuM. temanA pachI AvelA temanA vArasadAra khuzAlacaMda zeThe A kAma cAlu rAkhyuM. eka kiMvadaMtI che ke vIsa tIrthaMkaronA nirvANa sthAnonI cokkasa mAhitI nahi maLavAthI khuzAlacaMda zeThe paM. devavijyajInI preraNAthI aThThama tapa karIne padmAvatI devInI upAsanA karI ane tIrthaMkaronA nirvANa sthAnonI pramANikatA prApta karI. padmAvatI devIe pratyakSa hAjara thaIne mArga darzana ApI jaNAvyuM ke pahADa para jyAM jyAM kesaranA svastika cihna maLe tene mULa sthAna mAnIne tIrthaMkaronAM nivAsa sthAna samajIne tyAM stUpa ane caraNa pAdukAonuM nirmANa karavuM, A Adezane anusarIne khuzAlacaMda zeThe tIrthaMkaronI caraNa pAdukAonuM nirmANa karyuM. A ja 128 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaye madhuvanamAM jJAnamaMdira, dharmazALA ane pahADanA kSetrapAla zrI bhomiyAjInuM maMdira temaja pahADa para jaLamaMdira vagere banAvavAmAM AvyAM. A pachI keTalAka samaye, koI kAraNathI A pahADa pAlagaMjanA rAjAnA kabajAmAM Avyo. zvetAMbara paMthanI zrI ANaMdajI kalyANajInI peDhIe tArIkha mI mArca 1918nA roja A pahADa pAlagaMjanA rAja pAsethI rUpiyA be lAkha betAlIsa hajAra ApIne kharIdI lIdho ane Ama I.sa. 1918nI sAlathI A pahADa zvetAMbara saMghanA kAmAM che. bhomiyAjInA maMdirathI thoDe aMtare jaIe eTale pahADanuM caDhANa zarU thAya che. jainonI ane jainetaronI paNa evI mAnyatA che ke zrI bhomiyAjI bAbA pratyakSa ane camatkArI che, ane zraddhALu bhakta janonI manokAmanAo purI kare che. AthI yAtrALuo pahelAM zrI bhomiyAjI bAbAnAM darzana karI zrIphaLa caDhAvIne yAtrAnI zarUAta kare che. uparanuM caDhANa cha mAIlanuM che. eTaluM ja utarANanuM, ane lagabhaga cha mAIlanuM paribhramaNa che. A badhI TuMkoe jatAM lagabhaga aDhAra mAIlanuM aMtara thAya che. eTale yAtrALuo lagabhaga savAranA sADAcAra pAMca vAge upara caDhavAnI zarUAta kare che ane lagabhaga cAra pAMca vAge nIce utare che. upara caDhatAM pahelI TUMka bhagavAna mahAvIranA prathama gaNadhara zrI gautama svAmInI Ave che. A gautama svAmInuM nirvANa sthAna nathI. temanuM sthAna to rAjagRhI athavA guNAyAjI che paNa jainomAM evI mAnyatA che ke temanA nAma smaraNa mAtrathI manovAMchita kArya siddha thAya che. A kAraNe kadAca pahelI TUMka gautama svAmInI haze. gautama svAmIjInI TUMkathI DAbA hAthe jatAM jalamaMdira javAya che, ane jamaNe hAthe jatAM pArzvanAthanI TUMka para pahoMcAya che. jalamaMdira 19mI TUMka para Ave che. ahiM zvetAMbara paMthanI gharmazALAo che, temAM nAhavA dhovA ane sevA pUjA vagere mATenI vyavasthA che. maMdiramAM mULanAyaka zrI zAmaLiyA pArzvanAtha bhagavAna che. ahiM cArebAju harIbharI vanarAjI ane zAMta vAtAvaraNa che. IN 129 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parvata para badhI maLI ekatrIsa TUMka che. chellI ekatrIsamI sarvocca TUMka che. AthI ene meghAMbara TUMka paNa kahe che. A Treka para be mALanuM zikhara-baMdhI maMdira che. * nIce, zrI pArzvanAtha bhagavAnanAM pagalAM che. jainonI mAnyatA pramANe bhagavAna pArzvanAtha zrAvaNa suda 8 ne divase munio sAthe A sthaLethI mokSe sidhAvyA hatA. AthI A TekarI pArasanAtha hIla tarIke paNa oLakhAya che. Ama sameta zikhara tIrthakaro ane munigaNonI tapobhUmi ane nirvANa bhUmi hoIne ahinI yAtrA puNyoparopakArI ane pApa vinAzakArI gaNAya che. ahiMthI jotAM cAre bAjunuM drazya manohara lAge che. Akho parvata vanarAjIthI AcchAdita che ane vAdaLo parvatane AliMgana karatA hoya che. mAgazara vada dazamanA divase pArzvanAtha bhagavAnano janma thayo hato eTale te divase ahi moTo meLo bharAya che. jemAM jainetara paNa moTI saMkhyAmAM Ave che. ahi madhuvanamAM zvetAMbara ane digaMbara gharmazALAo che. oDhavA pAtharavA sahitanI rahevAnI ane bhojananI vyavasthA che. madhuvana giradihathI lagabhaga paccIsa kilomITaranA aMtare ane pArasanAthanI lagabhaga bAvIsa kilomITaranA aMtare AveluM che. A banne sthaLoe basa, moTaragADI vagere madhuvanamAM Avela dharmazALA sudhI laI jAya che. giradiha ane pArzvanAthamAM paNa sTezananI najadIka zvetAMbara maMdira ane dharmazALAo che. tyAM paNa sevA pUjA karavA mATe ane rahevAnI ane bhojananI vyavasthA che. RSSSSSSSSSSSSSSS 130 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ajubAlikA tIrtha bhagavAna mahAvIrane A sthaLe 22jubAlikA nadInA tIre zAlavRkSa nIce vaizAkha suda dasamanA divase vijaya muhUrtamAM kevaLajJAna thayuM hatuM tema mAnavAmAM Ave che. A sthaLa mahAvIra svAmInuM cothuM kalyANaka hoI te tIrthakSetra tarIke jANItuM che. Aje je barAkara nadI che te prAcInakALamAM 2jubAlikA kahevAtI. hAla ahiM eka ja maMdira che. te nadInA taTa para AveluM che. maMdira ghaNuM AkarSaka che. tenI nirmANa zailI manamohaka che. maMdiramAM bhagavAna mahAvIranI eka prAcIna kalAtmaka pratimA ane zvetavarNanI caturmukha caraNa pAdukAo che. 131 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pAvApurI tIrtha jaina dharmanA chellA ane covIsamA tIrthaMkara ane jina dharmanA pravartaka bhagavAna mahAvIre temanA bhavya ane mAnavajAtinA kalyANakArI jIvananA aMtima divaso pAvApurImAM vItAvyA hatA. ahiM ja temane jIvanano aMtima upadeza Apyo ane nirvANa pAmyA. zvetAMbara paMthanI mAnyatA pramANe Aso vada amAsanI rAtrinA aMtima prahare svAti nakSatramAM teo nirvANa pAmyA hatA. jyAre digaMbara paMthanI mAnyatA pramANe Aso vada (14) caudazanI rAtrie aMtima praharamAM nirvANa pAmyA hatA, A ja sthaLe temanA pArthiva dehano agnisaMskAra karavAmAM Avyo hato. A traNe sthaLo - jyAM temane chello upadeza Apyo, jyAM teo nirvANa pAmyA, ane jyAM temanA pArthiva dehano agnisaMskAra karavAmAM Avyo e traNe sthaLo, Azare ekathI doDha kilomITaranA aMtare AvelAM che. A traNe sthaLomAM jyAM temanA pArthiva dehano agni saMskA2 ka2vAmAM Avyo te bhUmine jaino vadhu pavitra gaNe che. mahAvIra svAmInA moTAbhAI naMdIvardhane aMtima dezanAnA sthaLa ane aMtima saMskAranA sthaLa para cotarA banAvIne mahAvIra svAmInA caraNa cihna prasthApita karyAM hatAM. te banne sthaLo Aje gAmamaMdira ane jalamaMdira tarIke oLakhAya che. je sthaLe agni saMskAra karyo hato te sthaLe, mULe eka jalamaMdira bAMdhavAmAM AvyuM hatuM. Aje hayAta che te jaLamaMdira pAchaLathI te jagA para bAMdhavAmAM AvyuM haze. jaLamaMdira saMgemaramaranA pattharothI bAMdhavAmAM AvyuM che. maMdira kaMika aMze laMbacorasa AkAranuM che. tenI cAre bAju pagathiyAM ane eka sarakhA thAMbhalA ane kamAno che. vacce ghummaTa upara sonAnA DhALa caDAvelA kaLaza che. vacce moTA ghummaTanI be bAjue nAnA ghummaTo che. tenA upara paNa sonAno DhoLa caDAvelo kaLaza che. maMdiranA garbhagRhanA madhyabhAgamAM mahAvIra svAmInAM pagalAM che. te, zyAmavarNanAM lagabhaga 18 se.mI.nA 132 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mApanAM che. ane tenI be bAjue temanA be gaNadhara prathama gaNadhara gautama svAmI ane pAMcamA gaNadhara sudharmAsvAmInAM pagalAM che. cAra dizAoe devaDIo che, jemAM dAdAjI mahArAja vagerenA pagalAM che. maMdiramAM javA mATe eka bAjue moTo pula bAMdhavAmAM Avyo che te lagabhaga 200 thI 300 phUTanI laMbAIno haze. maMdiranuM sthApatya suMdara ane AkarSaka che. tene eka moTA kamaLanA phUlothI ladabada sarovaranI vacamAM eka TApu para bAMdhavAmAM AvyuM che. AthI tene jaLamaMdira kahe che. taLAvanI vacamAM hoIne maMdira vadhu suzobhita lAge che. taLAvamAM pakSIonAM ToLAM paNa Ave che. zvetAMbara paMthanA jainonI mAnyatA pramANe mahAvIra svAmI divALInA divase nirvANa pAmyA hatA, eTale divALInA divase hajAronI saMkhyAmAM jaino ahiM yAtrAe Ave che ane dIpAvalIno tahevAra ujave che. zvetAMbara jainonI mAnyatA pramANe dIpAvalIno tahevAra ujavavAnI prathAno mahAvIra bhagavAnanA nirvANa divasathI prAraMbha thayo. zvetAMbara paMthIo A divALInI rAtrie aMtima praha2mAM ahiM lADu caDAve che. A maMdira, amRtasaramAM AvelA zIkhonA suvarNa maMdiranI smRti tAjI kare che. suvarNa maMdira paNa cotarapha pANInI vacamAM bAMdhavAmAM AvyuM che ane temAM javA mATe jaLamaMdiramAM javA mATe che tevo pula bAMdhavAmAM Avyo che. jaLamaMdiranI jagA mATe evI kiMvadaMtI che ke hajAro ane lAkhonI saMkhyAmAM temanA anuyAyI ane bhaktoe A sthaLa uparathI temanA AzIrvAda meLavavA temanA avazeSonI rAkha ane mATI lIdhI ane AthI tyAM moTo khADo thaI taLAva banyuM. temAM hajAro kamaLo che tethI te kamaLa taLAva kahevAya che ane tenI madhyamAM maMdira bAMdhavAmAM AvyuM che. A jaLamaMdiranI pAse ja digaMbara paMthanuM eka vizALa maMdira che. A kSetra prAcInakALamAM magadha dezanuM eka zahera hatuM, te pAvA ane apApApurI tarIke oLakhAtuM. A zabdono apabhraMza thatAM kALakrame tene 133 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvApurI kahevAmAM AvyuM. ahiMthI thoDe dUra gAmanI aMdara jyAM teo nirvANa pAmyA hatA tyAM ArasapahANanA pattharanuM eka maMdira che paNa tenI chata simenTanI che. chatanI DIjhAIna yAne rUparekhA AbunA delavADAnA maMdiramAM banAvela kamaLanA AkAranI che. maMdiranA garbhagRhanA madhya bhAgamAM mahAvIra svAmInI pratimA che ane te pratimAnI eka bAju jainonA prathama tIrthaMkara RSabhadevanI ane bIjI bAju jainonA soLamA tIrthaMkara zAntinAthajInI pratimA che. garbhagRhanI vacamAM jyAM teo nirvANa pAmyA hatA tyAM eka kALo patthara che. ema kahevAya che ke A sthaLe te samaye rAjA hastipAlanI rajuga zALA hatI jyAM mahAvIra svAmI cAturmAsa rahyA hatA. garbhagRhanI bahAra be bAjue bhairavanI mUrtio che. mahAvIra svAmInA nirvANa maMdira ane jaLamaMdirathI thoDA vadhu aMtare jyAM temane chellI dezanA arthAtu upadeza Apyo hato te sthaLa AveluM che. A sthaLa upara ArasapahANanA pattharanuM eka suMdara samavasaraNa yAne vyAkhAna sabhAmaMDapa bAMdhavAmAM AvyuM che. samavasaraNanuM sthApatya benamUna che. tenI zilpakaLA paNa eTalI ja benamUna che. emAM traNa mALa che. upara javA mATe pagathiyAM che. A samavasaraNa dUrathI jotAM ati suMdara ane AkarSaka lAge che. samavasaraNanA pAchalA bhAgamAM mahAvIra svAmInA moTAbhAI naMdIvardhane eka nAnuM sthAnaka bAMdhyuM hatuM je hajI mojUda che. zvetAMbara paMthanI mAnyatA mujaba ema mAnavAmAM Ave che ke IndrabhUti je pAchaLathI mahAvIra svAmInA prathama gaNadhara gautama svAmI tarIke oLakhAyA, temano mahAvIra svAmI sAthe prathama meLApa ahiM thayo hato. samavasaraNanI sAme ArasapahANanA pattharanuM eka maMdira bAMdhavAmAM AvyuM che. samavasaraNanI AgaLa maMDapanA bhAgamAM ArasanA staMbho che tenI upara chata bAMdhavAnI hajI bAkI che. SSSSS 134 SSSSS Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIranA pitAnuM nAma siddhArtha ane mAtAnuM nAma trizalAdevI hatuM.temanuM saMsAranuM nAma vardhamAna hatuM. temano janma I.sa.pUrve 599nA caitra suda 13ne divase bihAra prAMtanA kuMDagrAmamAM thayo hato. temanA janma pachI pitAnI samRddhi vadhI eTale temanuM nAma vardhamAna pADavAmAM AvyuM hatuM. temane eka moTAbhAI ane eka bahena hatAM. bhAInuM nAma naMdIvardhana ane bahenanuM nAma sudarzanA hatuM. bacapaNathI teo vairAgI vRttivALA hatA, chatAM mAtApitAnA AgrahathI lagna karyAM ane saMsArI jIvanamAM praveza karyo. temanI patnInuM nAma yazodAdevI hatuM. tenAthI temane eka putrI thaI hatI. tenuM nAma priyadarzanI hatuM. temanA aThThAvIsamA varSe, mAtA pitAno dehAMta thayo. teo saMsAra choDI javA mATe taiyAra thayA paNa moTAbhAI naMdIvardhane temane be varSa mATe tema karatAM aTakAvyA. Ama trIsa varSanI uMmare temane sarvasvano tyAga karI trevIsamA tIrthaMkara pArzvanAthanA saMghane anusarIne, sAdhupaNuM aMgIkAra karyuM. trIsathI beMtAlIsa varSanI vaya sudhI temaNe satata tapazcaryA karI. beMtAlIsa varSanI uMmare kevaLajJAna pAmyA. tyArabAda trIsa varSa sudhI judA judA pradezomAM vihAra karI upadezo ApyA ane boMtera varSanI uMmare nirvANa pAmyA. jainonA trevIsamA tIrthaMkara pArzvanAtha sudhI ahiMsA, satya, asteya ane brahmacarya e cAra mahAvrato gaNAtAM temAM bhagavAna mahAvIre aparigrahanA pAcamA vratano umero karyo karmanI philasUphI e jainadharmanI eka mahattvanI philasUphI che. karmanI philasUphImAM bhagavAna mahAvIra dhaNA UMDA utaryA hatA. mULa pharmanI philasUphInA temane be prakAra gaNAvyA. ghAtI ane aghAtI. dhAtI ane adhAtI karmane bIjA cAra cAra peTA bhAgamAM vaheMcyA. Ama ATha prakAranA pharma batAvyAM vaLI tenA avAntara bheda 148 che tema pratipAdana karyuM.dhAtI karmamAM jJAnAvaraNIya (2) darzanAvarNIya (3) mohanIya ane (4) aMtarAya karmano samAveza thAya che. adhAtI karmamAM (1) vedanIya (2) gotra (3) Ayu ane (4) nAma karmano samAveza thAya che. jaina dharmanI mAnyatA mujaba dhAtI karma khapAvI zakAya che, paNa adhAtI karmane khapAvI zakAtAM nathI. kevaLajJAna pAmyA pachI paNa te karma bhogavavAM paDe che. ahiM 135 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanI draSTie karmanI philasUphInI eka uparachallI rUparekhA ApI che. jaina dharma karmanI philasUphImAM ghaNo UMDo Utaryo che ane karmanI philasUphInI ghaNA vistArathI chaNAvaTa karI che ane tenA siddhAMtonuM pratipAdana karyuM che. karmanI philasUphI e jainadharmanI mAnavajAtine eka moTI deNa che. karmagraMtha nAmanA jaina graMthamAM e philasUphInI vistRta chaNAvaTa karavAmAM AvI che. evI ja bIjI philasUphI, jaina dharme mAnavajAtine ApI te anekAntavAdanI che. jaina dharmanA siddhAMtanuM mULa ahiMsA che. jIvo ane jIvavA do e enuM sUtra che, ahiMsAnuM pAlana, anekAntavAdanI draSTi vagara saMbhavita nathI. ahiMsAno siddhAMta e bhagavAna mahAvIranA jIvanamAM agrima sthAne hato. ahiMsAnA siddhAntane mana, vacana ane kAyAthI jIvanamAM UtArIne teno upadeza ApavA temane AkhuM jIvana vItAvyuM ane tene mATe jIvanamAM apratima tapasyA karI, bhagavAna mahAvIranI draSTie vizvanA aNue aNumAM jIvana vyApta che ane jema dareka vyaktine potAnuM jIvana vahAluM hoya che tema dareka aNumAM vaselA jIvane tenuM jIvana vahAluM hoya che. AthI, bIjA jIvane koI IjA na thAya agara thoDAmAM thoDI IjA thAya te draSTi rAkhIne teo jIvana jIvyA. jIvone kaSTa nahi ApavuM e zArIrika ahiMsA che. bIjanA vicAro para prahAra na karavo, tene samajavAnI koziza na karavI te mAnasika ahiMsA che. anekAntavAda AnuM svarUpa che. A bIjI koI jIvane IjA na karavAnI temanI AjIvana draSTimAMthI bIjAonA vicArone ane mAnyatAone paNa koI IjA na thAya tevuM draSTibiMdu temane lAgyuM ane Ama bIjAnA vicAro ane draSTibiMdune samajavAnI ane tene yogya sthAna ApavAnI vizALa draSTi temane khIlavI ane amalamAM mUkIne, anekAntavAdanA siddhAMtanuM pratipAdana karyuM. potAnA ja matane pakaDI rAkhavo emAM ahaMkAra paNa che. satya jANavAno eka ja mArga nathI paNa je satyano mArga samajavAnI koziza kare che ane satyano mArga samajI zake che te kadI potAnA mata vize durAgrahI hoto nathI. satyane mArge cAlanAramAM sahiSNutA hoya, sahaastittvanI S 136 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanA hoya. A vicArasaraNI temanA anekAntavAdanI philasUphImAM vaNAyelI che. ghaNI vyaktio potAnI mAnyatAmAM eTalA rUDha hoya che ke bIjAonuM draSTibiMdu teo nathI samajI zakatI. AvI vyaktionI mAnyatAne ekAMtavAda draSTibiMduvALA kahI zakAya. jyAre bIjI bAju evI vyaktio hoya che, je bIjAnAM draSTibiMduo samajavAnI koziza karatI hoya che, ane vastusthitine badhA ja draSTikoNathI jotI hoya che. AvI draSTivALAne anekAntavAdI kahI zakAya. satya samajavAnI ane jovAnI jene ItejorI hoya che te A anekAntavAdanA siddhAMtamAM mAnatA hoya che. na jaina dharmamAM hiMsA-ahiMsA kartAnI bhAvanA ane tenA IrAdAo para, AdhArita che, tenI kriyA para nahiM. hiMsA karanAra vyaktino bhAva hiMsA karavAno na hoya to te hiMsaka na kahI zakAya. tevI ja rIte, mANasa hiMsA na karato hoya chatAM tenI bhAvanAmAM hiMsA hoya to te hiMsaka kahI zakAya. A draSTibiMdu gItAnI niSkAma karma bhAvanAnI philasUphInI sAthe sarakhAvI zakAya. gItAmAM paNa niSkAma bhAvanAthI karelA karmanuM pariNAma vyaktine bhogavavuM paDatuM nathI. gItAmAM paNa kriyA karatAM bhAvanA upara bhAra mUkavAmAM Avyo che. anekAntavAdane maLatI bIjI philasUphI syAdavAda yAne saptabhaMgI nyAyanI che. A philasUphInuM mULa mAnavI vastunA guNonA samagra anubhava eka sAthe karI zakato nathI temAM raheluM che. eTale eka ja vastune judI judI draSTithI jonAra vyaktio temanI draSTie sAcI hoya che paNa te ja vyaktio eja vastunA guNone samagrapaNe joI zake to temane samajAya ke temanI prathama draSTimAM khAmI arthAt bhUla hatI. dareka padArtha agaNita guNothI bharelo hoya che. e agaNita guNone krame krame jovA e syAdavAdanA siddhAMntanI virUddha che. badhA ja guNone eka sAthe jovAthI e padArthanuM sAte prakAre nirUpaNa thaI zake. e sAta prakAranuM nirUpaNa eTale syAdavAda athavA saptabhaMgI nyAya. Ama 137 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yathArtha vastu vicAra mATe syAdavAda anivArya che. syAdavAdanA siddhAMta vinA vastunuM sAcuM ane pUrNa svarUpa na samajAya. jaina dharme duniyAnA tattvajJAnamAM A philasUphI dvArA eka mahattvano ane moTAmAM moTo phALo Apyo che tema atizayokti vinA kahI zakAya. ahiMsaka vicAronI prakriyA te anekAntavAda ane syAdavAda e ahiMsaka vicAronI abhivyakti che. arthAtu anekAMtavAdano saMbaMdha vicAronI sAthe che, jyAre syAdavAda e vicArone anurUpa ahiMsaka bhASAnI zodha kare che. jethI vicAronI abhivyakti thaI zake. jaina philasUphI samasta mAnavajAtine sarvakAla mATe lAgu paDe che. te eka vyaktinI agara rASTra puratI maryAdita nathI. ethI AgaLa vadhIne kahI zakAya ke te samasta vizvanI jIvaMta sRSTine lAgu paDe che. jaina dharmanI karmanI philasUphImAM custapaNe mAnanAra vyakti kRSikArya ane pazudohanamAM paNa hiMsA jue che ane e pravRttio aMgIkAra karatA nathI. pachI temAM tene game teTalo Arthika ane dunyavI lAbha dekhAto hoya, tene te jaina dharma nirUpela pApa karmanI pravRtti mAne che. IS 138 NNN Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjagiri : rAjagRhI tIrtha AjanuM rAjagiri e prAcInakALanI rAjagRhI nagarI. rAjigira e saMskRta zabda rAjagRha arthAt rAjAzAhI AvAsanuM sthaLa te uparathI apabhraMza banelo zabda che. eka samaye te zaktizALI magadha rAjyanI rAjadhAnI hatI. gADhI lIlotarIvALI pAMca pahADIonI vacamAM te vaselI hatI. tyAre tene pharato cAlIsa kilomITarano killo hato. prAcInakALamAM tenAM vasumati, bRhadghapura, girivraja, kuzAgrapura vagere nAmo hatAM. Aje te buddho, jaino, hinduo ane muslimonI yAtrAnuM pavitra sthaLa che. A zahera brahmAnA cothA putra vasu dvArA vasAvavAmAM AvyuM hatuM evI daMta kathA che. rAmAyaNamAM paNa vastumatino ullekha Ave che. bIjuM nAma bRhadrathapura. teno ullekha mahAbhArata ane purANomAM Ave che. rAjA jarAsaMdhanA pUrvajo ane eja vaMzanA rAjA bRhadrathanA nAma uparathI te nAma paDyuM haze. girivraja nAma te cAre bAju pahADIothI gherAyeluM hatuM tenA uparathI paDyuM haze ane kuzAgranAma bRhadrathanA uttarAdhikArI rAjA kuzAgranA nAma uparathI agara AgaLa pAchaLanA pradezamAM khuzbadAra ghAsa ugatuM hatuM te kAraNe paDyuM haze. mahAbhAratanA parvamAM tenAM judAM judAM nAma Ave che. Ama rAjagara e paMcapavartavALuM pAvana ane prAcInatama sthaLa che. prAgaaitihAsika pASANa yugathI mAMDIne aitihAsika kALa pachI, sadIo sudhI te magadha dezanI rAjadhAnI hatI. jaina ane bauddha dharmano vikAsa ane pracAra ahIMthI ja zarU thayo hato. ahIM prAcInatAno ItihAsa jainonA vIsamA tIrthaMkara munisuvratasvAmInA samayathI zarU thAya che. jaina dharmIono rAjagRha joDeno saMbaMdha mahAvIra svAmI pahelAnA samayathI rahyo che. munisuvrata svAmI rAmAyaNanA kALamAM thaI gayA. temanAM cyavana, janma, dIkSA ane kevaLa jJAna e cAra kalyANaka ahIM thayAM hatAM. temanA pitAnuM nAma sumitra hatuM. teo harivaMzI hatA. Aja vaMzamAM aneka rAjAo pachI brahadratha 139 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjA ane temano parAkramI putra jarAsaMdha thayo. mAtAnuM nAma padmAvatI hatuM. garbhakALamAM teo munionI jema vratadhArI yAne suvratA rahyAM hatAM eTale putranuM nAma munisuvrata pADavAmAM AvyuM hatuM. muni suvratanI yauvana avasthA prApta thatAM pitAe prabhAvatI vagere ghaNI kanyAo sAthe muni suvratanAM lagna karyAM. muni suvratane prabhAvatIthI suvrata nAmanA putrano janma thayo. A pachI rAjA sumitre dIkSA laI sAdhupaNuM aMgIkAra karyuM ane rAjyano kArabhAra muni suvratane soMpyo. muni suvrate dhaNAM varSo rAjya karI saMsAranAM sukha bhogavI eka divasa saMsArane asAra samajI phAgaNa suda 12nA roja nilaguhA udyAnamAM dIkSA aMgIkAra karI sAdhupaNuM grahaNa karyuM. ghaNo samaya vihAra karI, pharatAM pharatAM eja udyAnamAM AvyA ane caMpAvRkSa nIce kAyotsarga dhyAnamAM hatA tyAre mahA vada 12nA roja kevaLajJAna prApta karyuM. arhadAsa nAmanA kavie trIjI sadImAM munisuvrata svAmI upara eka kAvya lakhyuM che.temAM temane rAjagRhI nagarInuM, varNana karatAM lakhyuM che ke magadha dezamAM AvelI rAjagRhI nagarI, temAM AvelA vizALa bagIcAothI suzobhita hatI. tenA bahAranA upavano, aneka latAone kAraNe zobhAyamAna lAgatAM hatAM. ahIM parvatanI Toca parathI vahetI jaladhArAo suMdara strIonA satata snAna karavAne lIdhe siMdUra yukta dekhAtI hatI. nagaranI bahAra AvelAM vizALa medAna azvArohIonA cAlavAthI, madonmatta hAthIo ane yoddhAonI zastrAstra tAlIma ane subhaTonA malla yuddhathI zobhAyamAna rahetA hatA. A nagarInI cAre bAjunI dIvAlonA kaLaza eTalA UMcA hatA ke devAMganAo bhramamAM paDI tene suvarNa kaLaza samajI levA AvatI. A nagarIonA UMcA UMcA jharUkhAo 52nI raMgIna dhajAo ane toraNo AkAzane aDatA hatA ane Indra dhanuSyanuM drazya khaDuM karatA hatA. Indra kAntamaNithI banelA makAnonuM 140 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teja caMdranA prakAzane lIdhe krIDAsakta apsarAone divya sarovaranI bhrAMti UbhI karatuM hatuM. ahIMyAMnA suMdara jInAlayo kudaratI jinAlayonI zobhAne jhAMkhAM pADatAM hatAM. A nagarIno zAsaka sarvaguNa saMpanna, dhana dhAnyathI yukta, vidvAna, prajAvatsala, ane nyAyI hato. zubhacaMdra deve aiNika caritramAM A nagaranuM varNana karatA lakhyuM che ke "A nagaramAM na to ajJAnI manuSya che, na to zIla rahita strIo. ahIMnA puruSo kubera jevo vaibhava dharAvatA ane strIo devAMganA jevI divya che. vaLI ahIMnA manuSyo jJAnI ane vivekI hatA. pUjA karavA ane dAna ApavA sadAya tatpara rahetA. temanI kalA, zilpa vagere atUlanIya hatAM. jina maMdiro ane rAjamahelomAM sarvatra jaya jaya kAranA ghoSa saMbhaLAtA rahetA." eka samaye te rAjA jarAsaMdhanI rAjadhAnI hatI. evI daMtakathA che ke jarAsaMgha be mAtAothI janmyo hato eTale tenA zarIranA be bhAga karIne ja tene mArI zakAya. jarAsaMgha te jamAnAmAM sauthI zaktizALI rAjA tA. tene asti ane prasti nAme be putrIo hatI. mathurA sAthe saMdhi karavA tene tenI be putrIone tyAranA mathurAnA rAjA kaMsanI sAthe paraNAvI hatI. kaMsa paNa parAkramI rAjA hato paNa dhaNo durAcArI hato. te zrIkRSNa bhagavAnano mAmo hato. zrIkRSNa kaMsane mArI nAkhyo, bAda jarAsaMghe zrIkRSNanA jAti baMdhuono vinAza karavA ghaNA humalA karyA hatA, paNa dareka vakhate tene hAra khAvI paDI hatI. chevaTe eno vinAza karavA, zrIkRSNa, pAMDavabaMdhuo bhIma ane arjunane laI gibrija gayA ane bhImanI jarAsaMgha sAthe kustI yojI, zrIkRSNanI sUcanA mujaba bhIme kastI karatI vakhate jarAsaMghanI jAMgha pakaDIne tene be bhAgamAM cIrI nAkhyo hato. gautama buddhanA samayamAM rAjagRha magadha dezanA rAja biMbisAranI rAjadhAnI hatI. biMbisAra gautama buddhanA prazaMsaka ane anuyAyI hatA. temanI vRddhAvasthAmAM temanA putra ane uttarAdhikArI ajAtazatrue temane kedamAM pUryA hatA, je ke pAchaLathI ajAtazatrue paNa bauddha dharma grahaNa karyo hato. je sthaLe biMbisArane jelamAM pUryA hatA tenAM avazeSo Aje maLI AvyAM che. ahIMthI gRdhakuTa TekarI jyAM gautamabuddha dhyAnamAM besatA te joI SSSSSSS 141 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakAya che. rAja biMbisAra jelamAMthI haMmezA bhagavAna buddhanAM darzana karIne, jIvananI kRtakRtyatA anubhavatA ane AzvAsana meLavatA. jaina graMtho pramANe biMbisAranuM nAma zreNika hatuM. zarUAtamAM teo buddha dharmI hatA, paNa vaizAlI gaNataMtranA gaNAdhIza rAjA ceTakanI putrI celanA sAthe lagna karyA pachI, jaina dharmanA upAsaka banyA hatA. rAjA zreNika dhaNA udAra, atyaMta dharmaniSTha ane dayAvAna hatA. jaina zAstro pramANe, zreNika rAjano jIva, AvatI covIsImAM zrI padmanAbha nAmanA pahelAM tIrthakara banaze. zreNika rAjAne traNa putro hatA. abhayakumAra, vAriSaNa ane ajAtazatru. abhayakumAre ane vAriSeNe dIkSA grahaNa karI sAdhupaNuM aMgIkAra karyuM hatuM, eTale zreNika rAjAnI gAdIe ajAtazatru AvyA. koI dharmanetAnI doravaNIthI ajAtazatrue pitAne kArAvAsamAM pUryA. eka divasa bhUla samajAtAM teo atyaMta duHkhI thayA ane pitAne kArAvAsamAMthI choDI devA doDatA kArAvAsamAM AvyA. zreNika rAjAne lAgyuM ke putra temane mAravA Ave che eTale jAte ja potAnuM zira pattharo sAthe pachADIne mRtyune zaraNa thayA. ajAtazatrune AthI dhaNo pazcAtApa thayo ane duHkha sahana na thavAthI te rAjagRha choDIne caMpA nAme bIjI nagarI vasAvI tyAM rahevA gayA. ema kahevAya che ke ajAtazatrunA putra ane uttarAdhikArI rAjA udayane ajAtazatrune paNa taDapAvI taDapAvIne mArI nAkhyA hatA, ane potAnI rAjadhAnI rAjagRhathI khaseDIne pATalIputra arthAt AjanA paTaNAmAM sthApI hatI, tyArathI rAjagRhanI rAjakIya mahattA ochI thaI gaI ane tenI paDatI thaI. rAjagRhInI mahattA ane pavitratA to tenI sAthe gautamabuddha ane mahAvIra svAmInI smRtio joDAyelI che tene lIdhe akabaMdha rahI che, ane vadhI che. mahAvIra svAmIe ahIM ane nAlaMdAmAM jiMdagInAM cauda varSa abhyAsa ane dhyAnamAM vitAvIne upadeza Apyo hato. temanA anuyAyI banavAnI ane ziSyo thavAnI zarUAta, ahIMthI ja thaI hatI. gautama SSSSS 142 SSSSSSSSSSSSSSS Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddhe paNa ahIMnI eka gRdhA ane gRdhakuTa (gIdhonI coTI) tarIke jANItI thayela TekarI upara besIne varSo sudhI dhyAna dharIne upadeza Apyo hato. temanA atijANItA upadezo temane ahIMthI ApyA hatA ane magadhanA rAjA biMbisArane ane bIjA hajArone temanA anuyAyI thavA preraNA ApI hatI. Ama rAjagRhI bhagavAna buddhanuM pradhAna kendra hatuM. emanA jIvananI aneka ghaTanAo A sthaLa sAthe vaNAI gaI che. emaNe nagaranA alaga alaga sthaLoe nivAsa karyo hato. teo rAjagRhInA ane tenA AgaLa pAchaLanA prAkRtika saundaryathI prabhAvita thayA hatA. tenuM suMdara varNana karyuM che je Aje pAlI bhASAnA buddhadharmanA pustakomAM maLI Ave che. temane kahyuM hatuM ke "rAjagRha ramaNIya che. gRkuTa manohara che. gautama-nyagrodha ramya che. cai2-pratApa ramya che. vaibhAragirinI saptaparNI guphA ramya che. RSigirinI kAlazilA ramya che. zItavanamAM Avela sarpa zauDika - prArabhAra ramya che, tapodhAma ramaNIya che. veNuvananuM kalandaka sarovara ramya che. jIvakanuM Amravana paNa ramya ane suMdara che. haraNAnuM mRgavana vihArasthAna manamohaka che." buddhanA nirvANa pachI ajAtazatrue temanA avazeSo lAvIne, tene vidhipUrvaka prasthApita karI ahIM eka stUpa baMdhAvyo. gautama buddhanA nirvANa pachI thoDA samaya bAda, bauddha sAdhuoe bhagavAna buddhanA upadezo ane pravacanone saMgrahita karavA mATe eka sabhA bolAvavAno nirNaya karyo tyAre ajAtazatrue saptaparNI guphAmAM eka vizALa maMDapanuM nirmANa karAvIne sabhA bharavA mATe vyavasthA karI ApIne emanuM svAgata karyuM hatuM. cInI musAphara phA-hayAna pAMcamI sadImAM hiMdamAM Avyo hato tyAre A sthaLa nirjana hatuM. tenA lakhavA mujaba TekarIonA bahAranA bhAgamAM veNuvanamAM Avela vihAromAM thoDAka sAdhuo rahetA hatA. tyArabAda sAtamI sadInA madhyabhAgamAM cInI musAphara 143 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hayu-ena-saMga bhArata Avyo hato. tene A sthaLa vize khAsa ullekha karyo nathI. tene to purANA vihAro ane stUponA khaMDiyaro ane tenA pAyAnA bhAga mAtra joyA hatA. Aje rAjigiranI mahattA jaina dharmIonA maMdiro ane gRkuTa TekarInI najIka ragiri parvata para jApAnanA boddha-dharmIoe bAMdhelI, vizvazAMti stUpane kAraNe vadhI gaI che ane te jaino ane bauddhonuM yAtrAnuM dhAma banI gayuM che. ratnagiri TekarI upara bAMdhela stUpanI UMcAI 120 phUTanI che. tenA zIrSabhAga upara 10 phUTa UMco kamaLano kaLaza che. stUpane eka manomugdha karanArI maMjuSAmAM sAta ratno sahita, bhagavAna buddhanAM avazeSo mUkIne sthApita karavAmAM Avyo che. stUpanI cAre bAjue samAMtare sonAnA DhALathI maDhelI, buddhanI atyaMta bhavya ane AkarSaka pratimAo che. stUpanuM kSetraphaLa 103 phUTa che. bAjumAM eka atisuMdara bauddha maMdira bAMdhavAmAM AvyuM che. A TekarI upara javA mATe jApAnanA bauddhoe eka eriyala ropa-ve yAne rajjU mArga banAvyo che. sAmAnya eriyala ropa-ve karatAM A kaMIka judo ane viziSTa prakArano che.tenI laMbAI lagabhaga bAvIso phUTanI che. temAM lokhaMDanAM doraDAM sAthe thoDA thoDA aMtare ekasone cauda khurazIo lagADavAmAM AvI che. A rajju mArgane jhUlA dvArA upara caDavAmAM lagabhaga sAta miniTa thAya che. A rajju mArga saLaMga che ane uparathI nIce goLAkAramAM phare che. khurazIo khullI che, arthAt AgaLanA bhAgamAM paTTo bAMdhavAno nathI. khurazImAM eka moTo lokhaMDano saLiyo hoya che te pakaDI besavAnuM hoya che. vaLI besavAnI ane UtaravAnI kriyA paNa ropa-ve cAlu hoya tyAre karavI paDe che. ropavemAM koi akasmAta banyo nathI chatAM besIne upara jaie agara nIce AvIe tyAre temAM thoDI bhIti jevuM lAge che, kAraNa ke koi kA2Ne mAnavI khurazImAMthI paDe to bhAgye ja bacI zake. nIce kharabacaDA pattharanI TekarIo che. tyAM javA AvavAno koI rasto nathI eTale mAnavI paDe to tene kADhavAnuM lagabhaga azakya ja 144 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahI zakAya. helIkopTara dvArA paNa bhAgye ja zakya banI zake. Ama chatAM A ropavenI "rAIDa' yAne TUMkI musApharI uttejanA preraka che. te jema jema upara jAya che tema tema khINanuM badalAtuM jatuM drazya, ghaNuM AhalAddha ane AnaMda preraka lAge che. upara gayA pachI to cAre bAjunI TekarIonuM drazya unmAda preraka banI rahe che. paryaTako mATe to Aje rAjagirimAM A rajjamArga ane tenI "rAIDa'nI TUMkI musApharI eka AkarSaNa banI gayuM jaina sAhitya pramANe jainono rAjagRha sAtheno saMbaMdha bhagavAna mahAvIranA samaya pahelAMno che. tIrthakara vAsupUjya sivAya bAkInA bAvIse tIrthakaronA samavasaraNa yAne vyAkhyAna sabhA maMDapo ahIM lAvavAmAM AvyA hatA ema jaina zAstro kahe che ahIM ja vipulAcala parvata para bhagavAna mahAvIrane kevalajJAna prApta thayA bAda chAsaThamA divase zrAvaNa vada pratipadAne divase pahelo upadeza Apyo hato. digabaMra paMthanI mAnyatA mujaba IndrabhUti gautama je pAchaLathI mahAvIra svAmInA prathama gaNadhara gautama svAmI tarIke oLakhAyA temane A prathama divasanA samavasaraNamAM praveza karIne bhagavAna mahAvIranAM darzana karyA ane emanI vItarAgatAthI prabhAvita thaI saMsAranI mAyA choDIne aparigrahI banI digambara muni thayA, ane manaparyavajJAna pAmyA. jaina graMtho pramANe, A sthaLethI aneka RSi munioe nirvANapada prApta karyuM che. antima kevalI zrI sudharmAsvAmI ane jabusvAmI paNa ahIM vipulAcalanI TekarI upara ja nirvANa pAmyA hatA. Ama jaina dharmIo mATe rAjagRha siddhabhUmi che. Aje rAjagirinI Adhunika dhArmika mahattA, mukhyatve jaina dharmIonA kAraNe che. ahIMnA badhA pahADo upara jaina maMdiro che. atyAranA navA maMdiro prAcIna maMdironA avazeSo para banAvela che. jaina dharmIo UMcI jagAonA premIo hovAne kAraNe temanAM mukhya yAtrAnAM sthaLa sametazikhara, zatrujya, junAgaDha, Abu, tAraMgA vagere TekarIo upara che tema ahIM paNa lagabhaga badhAMja maMdiro TekarIo upara ja bAMdhelAM che. vipulAcala parvata S 145 NNNN Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para cAra digambara ane eka zvetAMbara maMdira che. ratnagiri parvata para eka zvetAMbara caumukhI maMdira che jemAM zrI zAMtinAthajI, zrI pArzvanAthajI, zrI vAsupUjyajI tathA zrI neminAthajInAM pagalAMo che. A uparAMta eka prAcIna tathA be navA digambara maMdiro che. udayagiri parvata para eka zvetAMbara maMdira ane traNa digambara maMdiro che. svarNagiri parvata para eka zvetAMbara ane be digambara maMdira che. ane vaibhAragiri parvata para pAMca zvetAMbara maMdiro ane eka digambara maMdira che. bhagavAna buddhanA samayamAM ahIM sugaMdhita vAMsanuM eka vana hatuM jene veNuvana kahevAmAM Ave che. rAja bibisAre A vana bhagavAna buddhane samarpita karyuM hatuM. bhagavAna buddhe temanA parama ziSya sAriputra ane mahAmogdalAyanane ahIMja dIkSA ApI hatI. bihAra sarakAranA vanavibhAga dvArA A sthaLo saMrakSita che. paryaTako mATe A eka suramya sthaLa che. veNuvananI vacamAM eka taLAva hatuM. bhagavAna buddha A ja taLAvamAM snAna karatA hatA. sAriputra ane mahAmogdalAyananAM asthi avazeSo sauthI pahelAM ahIMja ekatra karavAmAM AvelAM evo ullekha che. purAvakvavettAoe ghaNAM smArako zodhI kADhyAM che. temAM prAcIna rAjagRhInA pahADonI coTIo upara bAMdhela, ekatAlIsathI ogaNapacAsa kilomITaranI laMbAInI pattharanI banAvela, sAIka lopiana divAla che. temAM vAparelA pattharo traNathI pAMca phUTa lAMbA hatA, ane tene sArI rIte kApIne joDavAmAM AvyA hatA. tenA bahAranA bhAgamAM gumbajo banAvavAmAM AvyA hatA. Aje tenAM khaMDiyaro koI koI sthaLe maLI Ave che. A uparAMta navIna rAjagIra upara ajAtazatrue eka koTa bAMdhyo hato. A killAnI dIvAla, paMdarathI aDhAra phUTa jeTalI UMcI che, koIka jagAe agiyAra phUTa jeTalI UMcI che. A killAnI dIvAla hajI sArI hAlatamAM che. jaina ItihAsamAM rANI celanA ane zAlibhadrano je nirvANa kUpa kahevAto, te Aje maniyAra maTha tarIke oLakhAya che. mahAbhAratamAM ullekha che ke rAjagRha maninAganuM pavitra dhAma hatuM. ahIM khodakAma karatAM .........IN 985 M Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moTI saMkhyAmAM nAga-nAgiNIonI mUrtio maLI AvI hatI. eTale evuM anumAna karavAmAM Ave che ke maniyAra maTha Aja sthaLanuM pratIka che. maniyAra maThathI uttara pazcima jatI saDaka vaibhAra pahADa tarapha jAya che. ahIM vaibhAra pahADanA dakSiNa bhAgamAM pattharane kApIne be guphAo banAvAmAM AvI che. je sonA bhaMDAra guphAo tarIke oLakhAya che. kiMvadaMtI che ke ahIM biMbisAra rAjAno khajAno rAkhavAmAM Avato hato. guphAonI aMdaranI dIvAlomAM ane AgaLanI dIvAlamAM kaMIka zabdo kotarAyelA che paNa te pUrepUrA ukelI zakAyA nathI. mAtra AgaLanI dIvAlanA bhAganA be lITInA zabdo vAMcI zakAyA che. te trIjI ke cothI sadImAM kotarAyA haze. tenA uparathI A guphAonI tArIkha ane tene banAvavA mATenA hetuno khyAla Ave che. temAM ema kotaravAmAM AvyuM che ke munizreSTha muni vairadeve mokSa meLavavA mATe sAdhuone yogya be sArA zukanavALI guphAo baMdhAvI hatI, jemAM arihatonI mUrtio sthApita karavAmAM AvI che. dakSiNanI dIvAla upara aMdaranA bhAgamAM jaina tIrthakaronI che nAnI pratimAo kotarelI che. je padmaprabhu, pArzvanAtha ane mahAvIra svAmInI che. zilAlekho parathI e spaSTa thAya che ke jaina sAdhuo dvArA A guphAo trIjI ke cothI sadImAM banAvI haze. temAM jaina tIrthakaronI divAla upara kotarelI pratimAo parathI te jainadharmIoe banAvI haze te spaSTa thAya che. bIjI guphAmAM pratimAnI besaNI AgaLa be baLada, hAthI ghoDA, ane vAMdarAonI pratimAo che. A pratimAo prathama cAra tIrthakaro RSabhadeva, ajitanAtha, saMbhavanAtha, ane abhinaMdananA lAMchana yAne oLakha cihnavALI pratimAo che. A pratimAo uparokta cAra tIrthakaronI haze, tema spaSTa thAya che. ahIMthI doDheka kilomITaranA aMtare akhADo athavA jarAsaMghanI raNabhUmi tarIke oLakhAtuM eka sthaLa che. te sthaLe bhIma ane jarAsaMghanI vacce divaso sudhI yuddha cAlyuM hatuM ane Akhare bhIme zrIkRSNanI sUcanA mujaba jarAsaMghane jAMghathI pakaDI tenA zarIranA be bhAga karIne tene maraNa zaraNa karyo hato, GSSSSS 147 NNNNSS Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maniyAra maThathI eka kilomITaranA aMtare lagabhaga ATha mITaranI samacorasa pattharanI pharatI divAlavALo pAyAno bhAga maLI Avyo che. A bhAgane biMbisAranI jela mAnavAmAM Ave che. ahIM ja ajAtazatrue tenA pitA biMbisArane jelamAM pUryA hatA ane ahIMthI teo bhagavAna buddhane vRdhaphUTa TekarI upara joI zakatA hatA. A jagyAethI kaMIka pattharanI koThIo ane eka loDhAnI kaDAI maLI AvI hatI. tenI eka bAju kuMDI hatI. biMbisAra rAjAnA vakhatamAM jIvaka nAme eka sauthI prakhyAta vaidya hatA. teo biMbisAra ane ajAtazatrunA rAja vaidya hatA. temanuM eka Amravana hatuM. temaNe A vana bhagavAna buddhane samarpita karI, tyAM bhikSuone rahevA mATe vihAra bAMdhyo hato. ema kahevAya che ke ekavAra buddhanA pitarAI bhAI devadatta je temano virodhI hato, teNe eka moTo patthara mArIne buddhane ghAyala karyA hatA. buddhane jIvana vihAra laI jatAM pahelAM ahIM lAvavAmAM AvyA hatA ane jIvake temanI sAravAra karI hatI. ahIM tyAre haraNanuM abhayAraNya hatuM. tyAre tenuM mardakuccaba arthAt saMskRtamAM madakaNI (kokhanI mAliza) nAma hatuM. AnA parathI eka kiMdanaMtI che ke biMbasAranI rANIne khyAla hato ke tenA peTe pitRdhAtaka putra avataraze. eTale temane baLapUrvaka mAliza karAvI te garbhano vinAza karavAno prayatna karyo hato. AgaLa je gRdhakUTano ullekha karavAmAM Avyo che te ahIMnA parvatamAM sauthI UMcI coTI upara che. bhagavAna buddhanuM A priya sthAna hatuM, ane ahIMyAthI temane ghaNA mahattvanA ane uttamakoTinA upadezo ApyA hatA. TocanI najadIka nAnI nAnI guphAo hatI jemAM bhikSuko rahetA hatA. bhagavAna buddhanA paTTa ziSya AnaMdanI guphA, TocanI bAjumAM ja che. ahIM be kudaratI guphAo paNa che. jeno yu-ena-saMge ullekha karyo che. emAMnI eka guphAmAM mATInI takatIo sahita sAta bhUtapUrva buddha ane eka AgAmI buddha maitreyanI mUrtio be haroLamAM che. pratyeka mUrtinI nIce bahu bArIka zabdomAM buddhadharmanAM sUtro aMkti karavAmAM AvyAM che. A SSSSSSS 148 FSSSSS Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkhA pradezamAM buddhanA smArako verAyelAM che. bauddha dharmIo A jagyAne dhaNI pavitra gaNe che. ahIM gRdhaphUTathI lagabhaga be kilomITaranA aMtare pattharanI vADathI eka jagAne surakSita banAvI che. A sthAna para, aMkita karelA akSaromAM ghaNA Alekho che. je hajI sudhI ukelI zakAyA nathI. emAM kaMI sthaLoe purANA jamAnAnI gADIo yAne rathanA cakranAM pattharanI jamInamAM paDelAM cAkanA cihno che ane A cihno kaThaNa pattharanI jamInamAM sArI rIte UMDA gayelAM che. ratha agara belagADI calAvavAthI je rIte vAhananI be bAju paiDAnAM khADA paDe che tevA ja cihno che. kivaMdatI evI che ke zrI kRSNa bhIma ane arjuna sAthe ahIM AvyA tyAre temanA rathanA paiDAthI thayelA A cihno che. ahIM rAjagirimAM eka atizaya AkarSaka kendra, garama pANInA kuMDonuM che. pAlI sAhityamAM garama pANInA bAvana kaMDono ullekha che. A bAvana kuMDomAM saptadhArA kuMDa, brahmakuMDa ane sUryakuMDa dhaNA prasiddha che. sUryakuMDanI pUrva dIvAla tarapha sUryanI mUrti che, ane dakSiNa dizAe viSNunI mUrti che. brahmakuMDa ane saptadhArA kuMDa vaibhAragirinI taLeTImAM che. makhama kuMDanuM jUnuM nAma zRMgI RSi kuMDa che. prAcIna kALathI A kaMDonAM pANIne pavitra gaNavAmAM Ave che ane e prakRtinI dena che ema mAnavAmAM Ave che. A pANI auSadhayukta ane roganAzaka che. pANInA vaijJAnika prayogo karavAmAM AvyA che ane prayoganA AdhAre ema mAnavAmAM Ave che ke te reDiyama mizrita che. dhaNA rogothI pIDita dardIone A kuMDamAM snAna karavAthI ghaNo phAyado thayo che. A kAraNe zaradInI mosamamAM A eka ArogyadhAma banI jAya che, ane ghaNA loko teno lAbha le che. A sivAya ahIMyAM dhaNA maMdiro ane maTho che, ahIMyA eka raktavarNa raMgano patthara che. lokokita pramANe tene lohInA dAgavALo mAnavAmAM Ave che. ema kahevAya che ke eka sAdhu samAdhimAM beThA hatA ESSSSSSSSSSSSS 149 NNNN Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAre temane jAte ja IjA thavAthI A lohI nIkaLyuM hatuM. vipula TekarInI uttara dizAe Aje paNa A patthara makhaduma kuMDanI upara jovAmAM Ave che. uparanA saMkulamAM eka guphA che. jyAM eka muslima saMta zrI mukhadumazAha saraphudIna lagabhaga I.sa. 1234thI vipula parvatanI taLeTInA bhAgamAM zRMgakuMDa je Aje mukhaduma kuMDa tarIke oLakhAya che tenI najadIkamAM vAraMvAra dhyAnamAM besavA AvatA hatA. teo ahIM lagabhaga bAra varSa rahyA hatA. temanuM avasAna bihAra zarIphamAM thayuM hatuM jyAM temanI kabara che. temane bAra varSa sudhI ahIM tapasyA karI hatI tethI muslimonuM paNa e tIrthadhAma banI gayuM che. Ama, rAjagirino ItihAsa ghaNo bhavya vividha ane purANo che. khAsa karIne, bhagavAna mahAvIra ane bhagavAna buddhanA jIvananA bhavya prasaMgo sAthe vaNAyelo che. Aje to rAjagiri eka nAnuM gAma che paNa teno bhUtakALano ItihAsa bhavya ane gauravagAthAthI bharelo che. hamaNAM thoDA varSo pahelAM jaina dharmanA sthAnakavAsI saMpradAyanA muni kavi amara munijIe ahIM vaibhAragirinI taLeTImAM vIrAyatana nAme eka saMsthA UbhI karI che. sAdhvI zrI caMdanAjI tenA mukhya kAryavAhikA che. A saMsthAmAM mAnava sevAnI bhAvanAne kendra sthAne rAkhI Arogya kendra, kalAkendra, udyogakendra, zikSaNa kendra, gausadana, pustakAlaya vagere saMsthAo calAve che. temanA saMkulanA eka makAnamAM eka pradarzana goThavavAmAM AvyuM che. emAM mahApurUSonA ane khAsa karIne jainadharmanA tIrthakaro ane gaNadharo vagerenA preraNAtmaka prasaMgo laIne judI judI vyaktioe banAvela lAkSaNika drazyo rajU karavAmAM AvyAM che. saMkula dhaNuM cokhkhuM ane AkarSaka che. temAM sthAnakavAsI jainone rahevAnI ane khAvApIvAnI sagavaDa paNa che. jaina dharmIonI draSTie A bhUmi siddhakSetra che. jainonA vIsamAM tIrthakara zrI muni suvratasvAmInAM cAra kalyANako A bhUmimAM thayAM hatAM. magadhapati zreNika rAjA je AvatI covIsImAM jainonA prathama tIrthakara thavAnA che te ahIM rAjA hatA. mahAvIra svAmInA agiyAra gaNadhara paNa S 150 IST Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM vaibhAragirimAM mokSe sidhAvyA hatA. A bhUmimAM bhagavAna mahAvIranA cauda cAturmAsa thayAM hatAM ane temane dezanA ApI hatI. zrI zAlibhadra, zrI abhayakumAra maMtrI, zrI kayavannA zeTha, zrI jaMbusvAmI, puNiyA zrAvaka, naMdiSeNa, aMgulimAla, zrI svayaMbhUsUri vagere mahAna puNyAtmAonI paNa A janmabhUmi che. Ama, A sthaLa, jaino mATe atipavitra ane tIrthayAtrAnuM dhAma gaNAya che. rAjagiri relve sTezana, taLeTInI gharmazALAothI be kilomITaranA aMtare AveluM che. basa sTenDa to dharmazALAothI mAtra baso mITaranA aMtare AveluM che. gAmamAM TekSI, rikSA vagere sAdhano maLe che. yAtrALuone rahevA mATe taLeTImAM zvetAMbara ane digaMbara paMthIonI gharmazALAo che temAM bhojana vagerenI sagavaDa che. pravAsa nigamanuM gesTa hAusa paNa che. IS 151 SSSSSSSSSSSSSS Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vaizAlI tIrtha vaizAlIno ItihAsa bhavya, vaividhyapUrNa, vipula ane gauravazALI che. paurANika mAnyatA pramANe, vaizAlImAM manu bhagavAnanA vArasadAra rAjA sumati rAjya karatA hatA. tyAre zrI rAmacaMdrajI ane lakSmaNa temanA gurU maharSi vizvAmitranA AdezathI janakapura jatAM, vaizAlI thaIne gayA hatA. rAmAyaNamAM karelA ullekha mujaba, vaizAlInA sonAnA guMbaja ane UMcA minArAothI, zrI rAmacaMdra ane lakSmaNa AkarSita thayA hatA. maharSi vizvAmitre vaizAlInA vakhANa karatAM kahyuM hatuM ke bhUtakALamAM vaizAlI moTI vasatIvALuM samRddha zahera hatuM. devo ane rAkSasoe samudra maMthana karatAM pahelAM ahIM paraspara vicAra vinimaya karyo hato. paurANika kathAomAM ema paNa kahevAyuM che ke Indra pRthvI upara vaizAlIne potAnA rahevAnA sthAna tarIke pasaMda karyuM hatuM. kahevAya che ke vaizAlInI sthApanA IkvAku ane alaMbuSAnA putra vizAla rAjAe karI hatI. temane keTalAMye gAmo jItIne rAjyane vizALa banAvyuM hatuM eTale enuM nAma vaizAlI paDyuM. lagabhaga 2000 varSa pahelAM, duniyAmAM jyAre prajAsattAka ke gaNarAjyano khyAla pracalita na hato tyAre ahIM vaizAlImAM vikasita gaNataMtra hatuM. kahevAya che ke tyAre kula vasati to 1,68,000 eka lAkha aDasaTha hajAranI) hatI paNa temAMthI 7707 kuTuMbanA puruSone rAjya saMcAlanamAM ane rAjya vahIvaTa aMgenA nirNayomAM bhAga levAno adhikAra hato. temanI sabhA maLatI ane rAjyanA praznonI carcA karavAmAM AvatI. A 7707 sabhyo sabhAmAM mata ApavAno adhikAra dharAvatA ane rAjya vahIvaTa aMgenA nirNayo letA. temanAmAMthI rAjya vahIvaTa calAvavA mATe cAra vahIvaTadAro cUMTAtA je rAjA, uparAjA, senApati ane bhAMDAgArika bhaMDArI arthAt nANAMpradhAna kahevAtA. temane Adhunika pradhAna maMDaLa sAthe sarakhAvI zakAya. temanI vacce samAnatAnI bhAvanA SSSSS 15ra AS Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTalI tIvra hatI ke dareka potAne rAjA kahevaDAvato. temanI aMdaro aMdara moTA,nAnA, vayovRddha evA bheda nahatA. koI bIjAne anusaravA mAgatuM na hatuM. sabhAmAM dareka sabhyane saMbodhavAno ane mata ApavAno samAna adhikAra hato. temanI rAjya vyavasthAmAM nAgarikanI svataMtratAnuM bahu kALajIpUrvaka jatana karavAmAM AvatuM. nyAya aMge paNa jhINavaTapUrvaka vyavasthA karavAmAM AvatI hatI. A sabhA sArvabhauma sabhA gaNAtI. rAjya vahana karavA mATe rAjyanA judA judA vibhAgo pADavAmAM AvyA hatA ane te aMge nIti niyamo hatA. A 7707 pratinidhio vajI ane licchavI vaMzanA hatA. licchavI vaMzanA vArasadAro kSatriyo hatA. teo suMdara, svAbhimAnI, udAra, vinayI ane zokhIna hatA. temanAmAM potAno aparAdha kabUla karavAnuM naitika baLa hatuM. bhagavAna buddhe potAnA saMghamAM je vyavasthA apanAvI te AvA gaNarAjyonI rAjakIya vyavasthA parathI apanAvI hatI. saMgha dhArmika saMgaThana hovAthI temAM tene anukULa pheraphAro karavAmAM AvyA hatA. buddhanA janma sthAna kapilavastumAM paNa AvA ja prakAranI rAjya vyavasthA hatI. Ama vaizAlI lokazAhInuM yAtrAdhAma hatuM ema kahI zakAya. teno ItihAsa bhavya yazasvI ane vividharaMgI che. be cInI musApharo phAyahAna ane hayuena saMge temanA lakhANomAM vaizAlInA prajAsattAka rAjyano vistArathI ullekha karyo che. vaizAlI prajAsattAka zAsana arthAtu gaNarAjyanuM janmasthAna ane prAraMbhika uchera-sthAna kahI zakAya. licchavI jAtinA kSatriyoe I.sa. pUrve chaThThI sadImAM A prajAsattAkane, sthAyI svarUpe vikasAvyuM hatuM. purAtattvavettAoe khodakAma karatAM purANA samayanA "saMthAgAra'no bhAga zodhI kADhyo che.A saMthAgAra eTale AjanA samayanI lokasabhA. licchavI ane vijI-gaNanA 7707 pratinidhio A saMthAgAramAM kAyadAo ghaDavA mATe ane rojabarojanA rAjyanA prazno carcavA mATe maLatA hatA. te jagA 'rAjA vizAla kA gRha' tarIke oLakhAya che. lagabhaga doDha kilomITaranA gherAvAmAM tenA khaMDiyero maLI AvyAM che. te e 153 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ makAnone pharatI ATha phUTa UMcI divAla ane dhaNI UMDI khAI haze tema mAnavAmAM Ave che. ahIM eka vizALa taLAva che jene rAjyArohaNa taLAva arthAt abhiSeka puSkaraNI kahe che. tenuM jaLa pavitra manAya che ane rAjAonA rAjyArohaNa vakhate ane sogaMda vidhi karatI vakhate, A taLAvanuM pANI vaparAtuM. vaLI, rAjAone dhArmika vidhithI snAna karAvavA mATe paNa teno upayoga karavAmAM Avato hato. jaina digaMbara paMthIonI mAnyatA pramANe bhagavAna mahAvIrano janma vaizAlImAM thayo hato. Aje paNa temanA janmadivase abhiSeka karavA mATe A taLAvamAMthI pANI lAvavAmAM Ave che. vaizAlI sAthe bhagavAna budhdhanI pavitra smRtio joDAyelI che. temane ghaNIvAra vaizAlIne pAvana karyuM hatuM. vaizAlInA suMdara maTho ane vihAromAM, ghaNo samaya vItAvyo hato, ane ghaNAM pravacano karyAM hatAM. A pravacano khAsa karIne, AMbAvADiyAmAM karavAmAM AvatAM hatAM. AmAM daMtakathAtmaka banI gayelI lAvaNyamayI khUbasUrata nartikA AmrapAlInuM paNa eka AMbAviyuM hatuM. te teNIe bhagavAna buddhane tenA gurU mAnIne temanA dhArmika kAma mATe arpaNa karyuM hatuM. bhagavAna buddhe temanA jIvananuM AkharI pravacana paNa ahIM vaizAlImAM ja karyuM hatuM. ane temAM temanA nirvANano samaya AvI pahoMcyo che tevI AgAhI karI hatI. temanA nirvANa pachI lagabhaga so varSe buddha dharmanI carcA sabhA arthAt saMgati ahIM vaizAlImAM yojAI hatI, jemAM jyAM jyAM buddhadharma phelAyo hato te dezanA pratinidhio AvyA hatA. te jagAnuM mahattva sthApita karavA samrATa azoke e sthaLe eka staMbha banAvyo che. tenA para pUrA kadanI siMhanI AkRti che. A staMbha hajI paNa mojUda che. bhagavAna buddhe temanA jIvananI musApharI ahIMthI uttara dizAmAM karI hatI, eTale siMhanuM mukha uttara dizA taraphanuM rAkhavAmAM AvyuM che. staMbha upara brAhmI lipimAM kotarAyela zabdo Aje paNa joI zakAya che. staMbha rAtA raMganA retiyA pattharano banAvelo che. tenA uparanuM paoNliza Aje paNa asala hAlatamAM 154 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya tevuM lAge che. staMbha ulaTA kamaLanA AkAranI kuMbhI upara bAMdhavAmAM Avela che. kamaLano bhAga Aje mojUda nathI. staMbhanI UMcAI 18.3 mITaranI che. staMbhanI bAjumAM 1958nI sAlamAM khodakAma karatAM khaMDiyera hAlatamAM ekastUpa maLI Avyo che, ema kahevAya che ke kuzInArAthI eka pAtramAM arthAt mUlyavAna vastuo mUkavAnI maMjUSAmAM, bhagavAna buddhanAM avazeSo lAvIne tene ahIM prasthApita karIne, stUpa bAMdhavAmAM Avyo hato. bAjumAM khaMDiyera hAlatamAM paDelA bIjA traNa-cAra nAnA stUpo paNa maLI AvyA che. ahIMthI thoDe dUra khodakAma karatAM eka bIjo stUpa maLI Avyo che. ema mAnavAmAM Ave che ke I.sa.pUrve 383nI sAlamAM duniyAnA dezone AvarI letI bauddhadharmanI eka carcAsabhA ahIM vaizAlImAM maLI hatI, tyAre A stUpa bAMdhavAmAM Avyo hato. khodakAma karatAM bhagavAna buddhanAM pArthiva zarIrane agnidAha ApyA pachI tenI bhasmanA 1/8 AThamA bhAgathI bharelI eka maMjUSA maLI AvI hatI. sAthe bhagavAna buddhanI mATInI banAvelI eka mUrti paNa maLI AvI hatI. te uparAMta, keTalAka zilAlekho paNa maLI AvyA hatA. je Aje dilhInA rASTrIya saMgrahAlayamAM rAkhavAmAM AvyA che. A stUpano AkAra khullA guMbaja jevo che. A sivAya ahIMyA eka nAnuM caturmukhI mahAdevanuM maMdira che. jemAM eka bAjue kavaca kuMDalavALI sUryanI mUrti ane bIjI traNa bAjue brahmA, viSNu ane mahezanI mUrtio che. vaizAlIthI cAra kilomITaranA aMtare Aje jene vAsukuMDa kahe che te gAma AveluM che. digaMbara paMthanI mAnyatA mujaba A gAmamAM jainonA covIsamA tIrthaMkara mahAvIra svAmIno janma thayo hato ane mahAvIra svAmIe emanA saMsArika jIvananAM 29 varSa ahIM vItAvIne A gAmamAM dIkSA grahaNa karI hatI. Ama digaMbara paMthanI mAnyatA mujaba bhagavAna mahAvIranAM traNa kalyANaka cyavana, janma ane dIkSA ahIM thayAM hatAM. A jagAe eka nAnuM paTAMgaNa banAvavAmAM AvyuM che ane tenI 155 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacamAM ArasanA pattharanI takatI upara kotaravAmAM AvyuM che ke A sthaLe mahAvIra svAmIno janma thayo hato. A sthaLanuM udghATana bhAratanA rASTa pati Do. rAjendra prasAde karyuM hatuM. A jagAnuM asala nAma kuMDagrAma hatuM. kuMDagrAma Aje vAsokuMDa kahevAya che. mahAvIra svAmIne, videha, videhadatta, videhasukumAra ane vaizAlika vagere nAmothI udbodhana karavAmAM AvatuM hatuM. sUtra-kRtAMga 13mAmAM mahAvIra svAmIno vaizAlika tarIke ullekha karavAmAM Avyo che eTale vaizAlImAM Avela A sthaLe temano janma thayo haze ema mAnI zakAya. digaMbara paMthIonI mAnyatA mujaba mahAvIra svAmInI mAtA trizalAdevI rAjA ceTakanI putrI hatAM. jyAre zvetAMbara mAnyatA anusAra temanAM bahena hatAM. rAjA ceTaka e vaizAlInA rAjA hatA. trizalAdevI videhanA zAsaka vaMzamAM janmyAM hatAM eTale temane vaidehI athavA videhadattA tarIke saMbodhavAmAM AvatAM hatAM. vaizAlInI bahAra kuMDagrAma nAmanuM nagara hatuM, ahIMyA mahAvIra svAmInA pitA, siddhArtha eka rAjA hatA ane jJAtu nAmanA kSatriya kuLanA hatA. ahIM mahArAjA siddhArthano mahela hato. hAla paNa ahIMnA grAmINonuM kahevuM che ke mahAvIrasvAmIno janma ahIM thayo hato. ahIMnI jayariyA jAti mahAvIra svAmIne potAnA pUrvaja mAne che.prAcIna kALathI ahIMnI AgaLa pAchaLanI be ekara jamIna khullI rAkhavAmAM Ave che, tenA upara haLa paNa pheravavAmAM AvatuM nathI. mahAvIrasvAmInA janmadivase ahIMnA loko A sthAna para pUjA karatA hatA. chellAM keTalAMka varSothI digaMbara jaina paMthIo bhagavAna mahAvIra svAmIno janma divasa ahIM ghaNI dhAmadhUmathI ujave che ane A sthaLe pUjA vagere kare che. eka buddha anuzruti anusAra vaizAlI nagara traNa bhAgamAM vahecAyeluM hatuM. pahelA bhAgamAM 700 sonAnA guMbajavALA, bIjA madhyanA bhAgamAM 14000 cAMdInA guMbajavALA ane trIjA bhAgamAM 21000 tAMbAnA guMbajavALA makAno hatAM. A makAnomAM anukrame ucca, madhyama ane nimnatara varganA loko rahetA hatA. SSSSSSSSSSSSSS 150 SSS SS Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIMthI thoDe dUra eka prAkRta bhASAnI saMsthA UbhI karavAmAM AvI che. jyAM jaina dharma vize ane prAkRta bhASA je te samayanI uttarabhAratanI lokabhASA hatI tenuM saMzodhana karavA mATe abhyAsIo Ave che. Ama be mahAna AtmAonA pagalAMthI punita thayela vaizAlI Aje kevaLa be dharmanA anuyAyIonuM yAtrAdhAma rahyuM nathI paNa te ItihAsa vettAo mATe ane bhUtakALamAM DokiyuM karIne saMzodhana karatA saMzodhako mATenuM eka sthaLa banI gayuM che. bihAra sarakAre, tene paryaTana sthaLa tarIke vikasAvavA mATe paTaNAthI vaizAlI sudhI ane aMdara judA judA aitihAsika sthaLoe javA mATe, saDaka ane rastAo banAvyA che. paryaTakone rahevA mATe eka paryaTaka bhavana paNa baMdhAvyuM che ane paryaTakone mArgadarzana maLe te mATe paryaTaka mAhitI kendra paNa kholyuM che. A uparAMta ahIM eka jaina dharmazALA paNa che. ahIMyA thoDA thoDA aMtare eka jaina maMdira, bAvana pokhAra maMdira, harikoTA maMdira, mirAnajInI daragAha vagere AvelAM che. bAvana pokhAra maMdiramAM ghaNA hindu deva-devIonI mUrtio che. ahIM nAnA nAnA bAvana kUvA hatA jethI tene bAvana pokhAra kahevAmAM Ave che. mirAnajInI daragAhamAM eka phakIra zekha mahamada kAjhImanA avazeSo A jagAethI dUra pUrvathI pazcima sudhI eka kilomITaranA kSetraphaLavALuM eka kamaLa taLAva che. te licchavI jAtinA lokonuM sahelagAha karavA mATenuM sthaLa hatuM tema kahevAya che. Aje vaizAlI eka nAnuM gAma che. paNa tenuM kudaratI drazya raLiyAmaNuM che. tenI cAre bAju keLanAM jhADa ane AmrakuMjo che. sapATa pradezamAM cokhAnAM khetaro che. vaizAlI gaMdaka nadInA DAbI bAjunA kinAre vaseluM che. rAmAyaNamAM parAkramI rAjA vizAlano ullekha karavAmAM Avyo che ke temane ahIM rAjya karyuM hatuM. pATalIputra jyAre maurya ane guptavaMzanA S 157 SSSSSS Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjAonI rAjadhAnI hatuM tyAre vaizAlI hunnara udyoga ane vepAranuM eka ghaNuM ja samRddha kendra hatuM. vaizAlI sAthe buddha ane mahAvIra bannenAM jIvana saMkaLAyelAM hatAM. banne samakAlIna hatA, chatAM koI paNa pustakamAM A banne mahAna AtmAo eka bIjAne maLyA hoya tevo ullekha maLato nathI. ItihAsavettAono evo mata che ke teo banne kadI maLyA na hatA. A lakhuM chuM tyAre mane vIsamI sadImAM bhAratamAM janmela, bIjI be mahAna samakAlIna vyaktio mahAtmA gAMdhI ane zrI araviMdano khyAla Ave che. bhAratanA A be mahAna AtmAo paNa samakAlIna hovAM chatAM ekabIjAne kadIye maLyA nhotA. e kharuM ke, A banne prasaMgomAM thoDo pharaka che. buddha ane ane mahAvIra to eka ja sthaLe vAraMvAra rahyA hatA ane chatAMye temanuM milana thayuM na hatuM jyAre gAMdhIjI ane zrIaraviMda eka ja sthaLe rahyA hoya tevuM banyuM nathI. Ama, vaizAlI e gaNarAjyanI mAtRbhUmi mAtra na hatI paNa tenI sAthe mAnavajAtinA be mahAna dharma pravartaka AtmAonAM saMsmaraNo paNa vaNAyelAM che. moTara mArge paTaNAthI vaizAlI, pacAsa (50) kilo mITaranA aMtare AveluM che. te mArge javA mATe gaMgA nadI para eka vizALa pUla bAMdhavAmAM Avyo che. tene mahAtmA gAMdhI pUla kahe che. A uparAMta relve mArge paNa mujhapharapura - je moTuM relve jaMkazana che. - te dvArA paNa vaizAlI jaI zakAya che. mujhapharapurathI vaizAlI chatrIsa (36) kilomITaranA aMtare AveluM che. moTe bhAge paryaTako paTaNAthI moTara mArge javAnuM pasaMda kare che. bihAra pravAsa nigama paTaNAthI vaizAlInI aDadhA divasanI TUra paNa laI jAya che. vaizAlImAM rahevA mATe bihAra paryaTana nigame bAMdhela TurisTa baMgalo temaja jAhera bAMdhakAma khAtAe bAMdhela Inspekzana baMgalo che. A uparAMta eka jaina vihAra (dharmazALA) paNa che. paNa hAla vaizAlI eka nAnuM gAma hoIne tyAM khAvApIvAnI yogya vyavasthA nathI. paryaTakone mArgadarzana ane mAhitI ApavA mATe paryaTaka mAhitI kendra paNa kholavAmAM AvyuM che. 158 SS Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caMpApurI tIrtha jainonA bAramA tIrthaMkara zrI vAsupUjyano janma caMpApurImAM thayo hato. temanAM pAMceya kalyANaka-vana, janma, dIkSA, kevalajJAna ane mokSa ahIM caMpApurImAM thayAM hatAM. - A eka ja evuM sthaLa che jyAM tIrthaMkaranAM pAMceya kalyANaka thayAM hoya. purANa kALamAM bhagavAna zrI vAsupUjyanA pitA zrI vasupUjya ahIM rAjya karatA hatA.temane jayAdevI nAme rANI hatAM. A rANInI kUkhe zvetAMbara paMthI jainonI mAnyatA pramANe mahAvada 14nA dine eka putra ratnano janma thayo. te bhaviSyamAM bAramA tIrthaMkara vAsupUjya tarIke paMkAyA pitAnuM nAma vasupUjya hoI, janmathI ja temanuM nAma vAsupUjya rAkhavAmAM AvyuM hatuM. | zrI vAsupUjya yuvAvasthAe pahoMcyA eTale mAtA pitAe lagna mATe Agraha karyo. teo to janmathI ja vairAgI hatA; AthI temane lagnano InkAra karyo, ane A saMsArane asAra samajI, ahIM caMpApurImAM ja dIkSA grahaNa karI sAdhupaNuM aMgIkAra karyuM. dIkSA grahaNa karyA pachI ghaNuM tapa karyuM, ane vihAra karatAM ahIM caMpApurImAM eka udyAnamAM AvI vasyA. ahIM eka pATalavRkSa nIce dhyAna AvasthAmAM hatA tyAre temane kevalajJAna thayuM. kevalajJAna pAmyA pachI ghaNAM varSo dharmopadeza ApatA rahyA, ane dharmopadeza detAM detAM aSADha suda caudasanA divase uttarA bhAdrapada nakSatramAM ghaNA munio sAthe mokSe sidhAvyA. aSADha suda caudasanA divase ahIM eka moTo meLo bharAya che, tyAre lADu caDhAvavAmAM Ave che. tyAM eka maMdira che. maMdiramAM bhagavAna vAsupUjyanAM pAMca kalyANakonI smRtimAM judI judI jagyAe paNa pratimAo sthApita karavAmAM AvI che. tene vAsupUjya jinAlaya kahe che. temAM bhagavAna vAsupUjyanI pratimA sthApita karavAmAM AvI che. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ digaMbara paMthI jainonI mAnyatA pramANe zrI vAsupUjyano janma phAgaNa suda caudasa nA roja thayo hato. ane mahA vada pAMcamane divase teo mole sidhAvyA hatA. vaLI temanI mAnyatA mujaba zrI vAsupUjyanAM be kalyANaka dIkSA ane mokSa caMpApurIthI pistAlIsa kilomITaranA aMtare Avela maMdAragirimAM thayAM hatAM. caMpApurI bihAramAM Avela bhAgalapura sTezananI najadIka gaMgA nadInA kinAre Avela caMpAnALAthI cha kilomITaranA aMtare AveluM che. tene caMpAnagara paNa kahe che. prAcInakALamAM A nagara mAIlo sudhI phelAyeluM hatuM. maMdAragiri teno eka bhAga hato. tyAre te atisamRddha ane vaibhavazALI nagara hatuM. vaLI magadha nareza zrI aiNika yAne biMbasAranA putra ajAtazatrunA rAjyakALamAM paNa te eka ati manamohaka ane samRddha nagara hatuM. jainonI mAnyatA pramANe bAramA tIrthaMkara zrI vAsupUjya uparAMta A bhUmine prathama tIrthaMkara zrI AdinAtha, trevIsamA tIrthaMkara zrI pArzvanAtha ane covIsamA tIrthaMkara zrI mahAvIra svAmIe pAvana karI hatI ane dharmopadeza Apyo hato mahAvIra svAmIe to ghaNIvAra upadeza ApI samavasaraNa paNa racAvyAM hatAM. bhagavAna mahAvIranA parama bhakta zrAvaka kAmadeva, zrI sudarzana zeTha, mahArAja zrIpAla ane satI caMdanabALAnI A janmabhUmi che. zULInuM navakAramaMtra dvArA siMhAsanamAM pheravAI javuM e zeTha sudarzanano alaukika prasaMga ahIM ja banyo hato. vaLI dAnavIra karNa, dadhivAhana, aiNikanA putra ajAtazatru vagere rAjAonI A rAjadhAnI hatI. Ama caMpApurImAM bAramA tIrthaMkara vAsupUjyanA pAMce kalyANaka thayAM te uparAMta ahIM aneka prakhyAta jaina narezo, sAdhugaNo ane zreSThIgaNo thaI gayA. vaLI A bhUmine zrI AdinAtha, zrI pArzvanAtha ane zrI mahAvIra svAmIe pAvana karI ahIMthI dezanA ApI che. Ama jaino mATe A sthaLa pavitra ane pAvanakArI hoI tIrthadhAma banI gayuM che. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nagarI prAcIna ane aitihAsika hovA chatAM tenI bhavyatAno khyAla ApatAM koI cito nathI. jo ke maMdira prAcIna che ane teno vAraMvAra jIrNoddhAra thayo haze tema khyAla Ave che. bhAgalapura sTezanathI cha kilomITaranA aMtare caMpApurI AveluM che. bhAgalapurathI, basa, TAMgA vagerenI sagavaDa che. basa, kAra, TAMgA vagere maMdira sudhI jAya che. maMdira AgaLa rahevA mATe gharmazALA che. bhAgalapuramAM digaMbara maMdira che. jyAM dharmazALAmAM rahevAnI sagavaDatA che. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kuMDalapura tIrtha hAla jene kuMDalapura gAma kahe che tenuM prAcIna kALamAM gubbagAma ane paDagAma nAma hatuM. te nAlaMdAthI lagabhaga traNa kilomITaranA aMtare AveluM che. prAcIna kALamAM nAlaMdA ane kuMDalapura magadhanI rAjadhAnI rAjagRhInA upanagaro hatAM. bhagavAna mahAvIranA prathama gaNadhara IndrabhUti yAne gautama svAmInuM A janmasthAna che. bhagavAna mahAvIranA bIjA be gaNadhara ane IndrabhUtinA sagAbhAIo agnibhUti ane vAyubhUtinuM paNa A janmasthAna che. Ama bhagavAna mahAvIranA agiyAra gaNadharo paikI traNa gaNadharonI A janmabhUmi hoI temaja labdhinA dAtAra gautamasvAmI ane bhagavAna mahAvIre A bhUmine ghaNIvAra pAvana karelI hoI, jaino mATe A eka tIrthabhUmi banI gaI che. ahIM gautama svAmIjInA janmasthAna upara eka maMdira bAMdhavAmAM AvyuM che. jemAM gautamasvAmIjInI caraNa pAdukA che. ahIM eka bIjuM digaMbara maMdira paNa che. zvetAMbara maMdiramAM atizaya suMdara ane kalAtmaka mUrtio che. I.sa. 410mAM cInI musAphara phA-hi-yAna bhAratanI yAtrAe AvelA tyAre kaMDalapura eka sAmAnya gAma hatuM. te pachI I.sa. 424 thI 454mAM kumAragukhe bauddha sAdhuo mATe eka vizALa maTha banAvyo ane pachI najadIkamAM nAlaMdA vizvavidyAlaya UbhuM thavAthI kuMDalapura bauddha vidhAnuM eka moTuM kendra banI gayuM hatuM. sAtamI sadImAM yAtrAe Avela bIjA cInI musAphara hayu-ena-saMge A jagyAonuM varNana karyuM che. teramI sadI sudhI nAlaMdA vizva vidyAlaya bauddha vidyAnuM dhAma hatuM, kaMDalapura paNa tyAre vidyAnA dhAma tarIke vikAsa pAmyuM hatuM, ahIM jaina dharmano paNa prabhAva hato. gozAlo jeNe bhagavAna mahAvIrane ghaNo trAsa Avyo hato teno meLApa bhagavAna mahAvIrane ahIM kuMDalapuramAM thayo hato. STS 12 NNNN Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sajagirithI nAlaMdA thaI, nava kilomITaranA aMtare pAvApurIthI bihAra-zIpha thaI, ekavIsa kilomITaranA aMtare ane nAlaMdA sTezanathI traNa kilomITaranA aMtare kuMDalapura AveluM che. nAlaMdA baqhiyArapura rAjagiri relve lAIna para AveluM che. nAlaMdA sTezana para rIkSA, TAMgA vagere vAhano maLe che. zvetAMbara maMdiranI najadIka dharmazALA che, jyAM rahevAnI sagavaDa che. 163 T Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI guNAyAjI tIrtha siddhinA dAtAra zrI gautama svAmIjInI smRti sAthe joDAyeluM A bIjuM tIrtha che. kuMDalapura zrI gautamasvAmIjInuM janmasthAna che, to ekamata pramANe zrI guNAyAjI tIrtha zrI gotamasvAmIjInA cothA kalyANaka kevalajJAna sAthe vaNAyeluM che. rAjagRhInA ItihAsamAM guNazIla caityano ullekha Ave che. ahIM bhagavAna mahAvIra anekavAra AvyA hatA. ane dezanA ApI hatI temaja samavasaraNa paNa racAvyAM hatAM. guNAyAjI e guNazIlano apabhraMza haze tema mAnavAmAM Ave che. ahIM eka zvetAMbara maMdira che, jemAM zrI gautamasvAmIjInI padmAsanastha zvetavarNanI mUrti che. A maMdira jalamaMdira che. tenI nirmANa zailI pAvApurInA jalamaMdira jevI che. maMdiramAM javA mATe pAvApurInA jalamaMdiramAM che tevo ja pula bAMdhavAmAM Avyo che. maMdiranI bAMdhaNI AkarSaka che. A sivAya ahIM digaMbaronuM eka bIjuM maMdira che. najIkanuM relve sTezana navAdA lagabhaga traNa kilomITara dUra che vaLI te paTaNA-rAMcInA mukhya mArga para AveluM che. mukhya saDakathI maMdira 200 mITara dUra che. pAvApurIthI te 20 kilomITaranA aMtare AveluM che. kAra, basa vagere vAhano maMdira sudhI Ave che. rahevA mATe zvetAMbara ane digaMbara banne paMthIonI dharmazALA che. 164 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kSatriya kuMDa tIrtha kSatriya kuMDa : zvetAMbara paMthanI mAnyatA mujaba kSatriyakuMDa bhagavAna mahAvIrasvAmInA pitA siddhArthanI rAjadhAnInuM zahera hatuM. teo dharmapremI ane janatAnuM kalyANa karavAnI bhAvanAvALA hatA. temanAM lagna vaizAlI gaNataMtranA gaNAdhIza rAjA ceTakanI bahena trizalAdevI sAthe thayAM hatAM. caitra suda terazanI ardha rAtrinA samaye, trizalAdevInI kUkhe putra ratnano janma thayo, je jina dharmanA sthApaka jainonA covIsamA tIrthaMkara tarIke paMkAyA. bhagavAna mahAvIranA janma pachI samasta kSatriyakuMDa rAjyamAM dhana dhAnya vagerenI vRddhi thaI ane cAre tarapha sukhazAMti vadhavA lAgyAM, AthI janmanA bArame divase temanuM nAma vardhamAna pADavAmAM AvyuM. vardhamAnanI aThThAvIsa varSanI uMmare, mAtApitAnuM avasAna thayuM. vardhamAna to janmathI vairAgya vRttivALA hatA, eTale mAtA pitAnA avasAna pachI temaNe gRhatyAga karavA mATe taiyArI karI, paNa temanA moTAbhAI naMdIvardhane temane gRhatyAga karatAM be varSa mATe aTakAvyA. AthI, vardhamAne jiMdagInA trIsamA varSe gRhatyAga karI jainonA trevIsamA tIrthaMkara bhagavAna pArzvanAthanA paMthamAM dIkSA grahaNa karI. Ama bhagavAna mahAvIranA traNa kalyANaka cyavana, janma ane dIkSA A sthaLe thayAM ane jIvananAM trIsa varSa paNa temane ahIM ja vItAvyAM hatAM. AthI zvetAMbara paMthI jaino mATe A eka yAtrAnuM mahattvanuM sthaLa banI gayuM che. kSatriyakuMDa eka pahADa upara vaseluM che. A pahADa upara eka maMdira che, je bhagavAna mahAvIranA janmasthAna sAthe saMlagna che. kSatriyakuMDanI taLeTImAM be maMdiro che. A banne maMdirone cyavana ane dIkSA kalyANaka sthaLo tarIke oLakhavAmAM Ave che. A banne maMdiromAM mahAvIra svAmInI pratimAo che. zvetAMbara paMthI jaino mATe A sthaLa bhagavAna mahAvIranuM janmasthAna 165 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtra nahi paNa ahIMnI bhUmino kmekaNa pavitra ane vaMdanIya che. ahIM temane jIvananAM trIsa varSa gALyAM hatAM ane temanA bhaviSyanA vitarAgI jIvananI bhUmikA taiyAra thaI hatI. ahIM ja temanI AtmakalyANa ane vizvalyANanI bhAvanA uttejIta thaI hatI. yAtrAnA sthaLa uparAMta, A sthaLa atizaya raLiyAmaNuM ane prAkRtika sauMdarya sabhara che. 166 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratamAM jainadharmanA tIrthadhAmonI rAjayavAra yAdI gujarAta zrI zatruMjya (siddhigirI) tIrtha zrI giranAra tIrtha zrI zaMkhezvara tIrtha zrI tAraMgA tIrtha zrI mahuDI (madhupurI) tIrtha zrI jaina maMdironuM nagara pATaNa zrI kuMbhAriyAjI tIrtha zrI prahalAdanapura tIrtha zrI jUnA DIsA tIrtha zrI tharAda tIrtha zrI khImA tIrtha zrI vAva tIrtha zrI bhorola tIrtha zrI jamaNapura tIrtha zrI metrANA tIrtha zrI kheDabrahmA tIrtha zrI vaDAlI tIrtha zrI IDara tIrtha zrI moTA posInA tIrtha zrI vAlama tIrtha zrI mahesANA tIrtha 167 zrI gAMbhu tIrtha zrI moDherA tIrtha zrI kamboI tIrtha zrI cANasmA tIrtha zrI ziyANI tIrtha zrI cArUpa tIrtha zrI bhilaDiyAjI tIrtha zrI terA tIrtha zrI jakhau tIrtha zrI naliyA tIrtha zrI koThArA tIrtha zrI sutharI tIrtha zrI bhadrezvara tIrtha zrI prabhAsapATaNa tIrtha zrI dIva tIrtha zrI ajAharA tIrtha zrI delavADA tIrtha zrI unA tIrtha zrI mahuvA tIrtha zrI tAladhvajagiri tIrtha zrI ghoghA tIrtha Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mAtara tIrtha zrI kadaMbagiri tIrtha zrI khaMbhAta tIrtha zrI hastagiri tIrtha zrI pAvAgaDha tIrtha zrI vallabhIpura tIrtha zrI kAvI tIrtha zrI gholakA tIrtha zrI gaMdhAra tIrtha zrI upariyALA tIrtha zrI bharUca tIrtha zrI vAmaja tIrtha zrI jhagaDiyA tIrtha zrI bhoyaNI tIrtha zrI darzAvatI tIrtha zrI pAnasara tIrtha zrI boDelI tIrtha zrI zerIzA tIrtha zrI pArolI tIrtha zrI karNAvatI tIrtha (amadAvAda). rAjasthAna zrI Abu (delavADA) tIrtha zrI osiyAM tIrtha zrI rANakapura tIrtha zrI lokavapura tIrtha zrI kesariyAjI tIrtha zrI amarasAgara tIrtha zrI jesalamera tIrtha zrI brahmasara tIrtha zrI mahAprabhujI tIrtha zrI pokaraNa tIrtha zrI mahAvIrajI tIrtha zrI nAkoDA tIrtha zrI nAgora tIrtha zrI nAgezvara tIrtha zrI khIMvasara tIrtha zrI citrakuTa tIrtha zrI halavRti pArzvanAtha tIrtha zrI AyaDa tIrtha zrI kAparaDA tIrtha zrI DuMgarapura tIrtha zrI gaMgANI tIrtha KNONSSa 168 S Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vaTapadra tIrtha zrI rAjanagara tIrtha zrI kareDA tIrtha zrI nAgalai tIrtha zrI devakulapATaka tIrtha zrI nADalAI tIrtha zrI muchALA mahAvIra tIrtha zrI nADola tIrtha zrI varatANA tIrtha zrI hathuDI tIrtha zrI bAli tIrtha zrI jAkhoDA tIrtha zrI koraTA tIrtha zrI bimela tIrtha zrI pAlI tIrtha zrI velAra tIrtha zrI khaDAlA tIrtha zrI sevADI tIrtha zrI kolaragaDha tIrtha zrI sesalI tIrtha karNATaka zrI zravaNa belagolA tIrtha zrI subaja tIrtha zrI vAraMga tIrtha zrI kArakala tIrtha zrI mUDabidrI tIrtha zrI dharmasthaLa tIrtha bihAra zrI pATalIputra tIrtha (paTaNA) || zrI sametazikhara tIrtha zrI pAvApurI tIrtha zrI rAjagiri (rAjagRhI) tIrtha | zrI vaizAlI tIrtha zrI caMpApurI tIrtha zrI kuMDalekara tIrtha zrI gurAyajI tIrtha zrI kSatriyakuMDa tIrtha zrI jubAlukA tIrtha Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jiyAgaMja tIrtha zrI ajimagaMja tIrtha zrI ratnapurI tIrtha zrI ayodhyA tIrtha zrI zrAvastI tIrtha zrI devagaDha tIrtha zrI kampilAjI tIrtha zrI ahicchatra tIrtha zrI hastinApura tIrtha zrI mathurA tIrtha zrI AgarA tIrtha zrI lakSmaNI tIrtha zrI tAlanapura tIrtha zrI bAvanagajAjI tIrtha zrI siddhavarakuTa tIrtha zrI mADavagaDha tIrtha zrI mohanakheDA tIrtha zrI bhopAvara tIrtha zrI amIjharA tIrtha pazcima baMgALa uttara pradeza madhyapradeza 170 zrI kaThagolA tIrtha zrI mahimApura tIrtha zrI kalakattA tIrtha zrI caMdrapurI tIrtha zrI siMhapurI tIrtha zrI bhajjainI tIrtha zrI bhelupura tIrtha zrI pabhoSA tIrtha zrI kauzAmbI tIrtha zrI purimatAla tIrtha zrI saurIpura tIrtha zrI bimbaDoda tIrtha zrI parAsalI tIrtha zrI avantI tIrtha zrI pArzvanAtha tIrtha zrI unhela tIrtha so alaukika tIrtha zrI pArzvanAtha tIrtha zrI badanAvara tIrtha Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maNI tIrtha zrI sonagiri tIrtha zrI bhuvanajI tIrtha zrI mahArajI tIrtha zrI paporAjI tIrtha zrI reSandIgiri tIrtha zrI droNagiri tIrtha zrI khajurAho tIrtha zrI kuMDalapura tIrtha mahArASTra zrI bajaraMthA tIrtha zrI agAzI tIrtha zrI koMkaNa tIrtha zrI dahIMgAMva tIrtha zrI kuMbhojAgari tIrtha zrI bAhubalI tIrtha zrI rAmaTeka tIrtha zrI bhadrAvatI tIrtha zrI aMtarikSA tIrtha zrI pArzvanAtha tIrtha zrI mAMgI-tuMgI tIrtha tAmilanADu zrI timale tIrtha : zrI jinakAMcI tIrtha zrI mannAraguDI tIrtha zrI puDala (kezaravADI) tIrtha zrI jinagiri tIrtha zrI vijyamaMgala tIrtha zrI posuramardha tIrtha zrI munigiri tIrtha AMdhrapradeza zrI kulapAkajI zrI guDivADA tIrtha zrI pedAamIrama tIrtha zrI amarAvatI tIrtha SSSSS 171 EST Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ orissA zrI khaMDagiri-udayagiri himAlaya pradeza zrI kAMgaDA tIrtha NSS 172 SSS Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudhi patraka azuddha zudha kaMdalagiri kadamagiri gujarAta gujarAtanA sthaLo sthaLethI zrI. pUjayo zrI. pujIe ahIMsA ahiMsA laNiga vasahI luNiga vasahI vaziSTa vaziSTha banAvelA banAvela zrI kuMDalekara zrI kuMDalapura Page #216 -------------------------------------------------------------------------- Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAMdhInI hAkalane mAna ApIne teo pharIthI koMgresamAM joDAyA. I.sa. 1972 thI 6 varSa sudhI muMbaI pradeza koMgresa kamiTinA mahAmaMtrI tarIke sevAo ApI. teo muMbaInI jIllA koMgresanA pramukha banyA. akhila bhArata koMgresa samitinA teo cUMTAelA sabhya hatA. DaoN. bAligAnA netRtva heThaLa sthapAelI (have bhUtapUrva) soviyeta saMgha sAthenI maitrI saMsthA, InDo soviyeta kalcarala sosAyaTInI muMbaI zAkhA sAthe teo prAraMbhathI ja saMkaLAelA hatA I.sa. 1961thI teo A saMsthAnA mahAmaMtrI banyA. te pachI upapramukha pada ane adhyakSapada zobhAvyuM. hAlamAM teo akhila bhArata zAMti. ane ghaniSThatA saMgaThananI muMbaI zAkhAnA pramukha che. I.sa. 1969nA ogaSTa-sapTembaramAM soviyeta saMghanI eka hospiTalamAM temane upacAra mATe sAta aThavADiyA rAkhavAmAM AvyA hatA. A hospiTalanI tabIbI nipUrNatAnuM varNana karatuM soviyeta hospiTalanI mArI DAyarI ane bIjA lekho nAmaka pustaka temaNe lakhyuM. soviyeta deza taraphathI apAtA naherU pAritoSika mATe A pustakane vizeSa InAma maLyuM. 'bhArata choDo' AMdolanamAM bhogavelA kArAvAsa viSe, 42nI laDatanA saMsmaraNo' nAmaka pustaka lakhyuM. A pustakanuM DaoN. zaMkaradayAla zarmAnA varada haste vimocana muMbaImAM karavAmAM AvyuM hatuM. vakIlAtanA vyavasAyamAM temane thaelA anubhavonuM Alekhana karatuM pustaka, "vakIlAtanA mArA anubhavo" nAmaka pustaka, juvAna vakIlo mATe AcAra saMhitA samI mArgadarzikA che. maulAnA abula kalAma AjhAde "bhAratanI svAtaMtrya prApti" - "InDiyA vInsa phrIDama", nAmaka temanA pustakamAM, saradAra vallabhabhAI viSe karelA visaMgata ane vivAdAspada vidhAnonuM khaMDana karatI aMgrejI temaja gujarAtImAM be pustikAo lakhI che. aNuyudhdhanA khatarA sAme vizvazAMtinuM jatana ka2vA mATe zarU thaelI niHzastrIkaraNanI prakriyAnI vizada chaNAvaTa karatuM, "Peace is Possible" - "zAMti zakya che" nAmaka aMgrejI pustaka paNa temaNe lakhyuM che. have bhAratamAM "jainadharmanAM mahattvanAM tIrthadhAmo" dvArA gujarAtanA pravAsa sAhityamAM teo eka navuM sImAcihna umere che. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAlItANA : (pAlItANAnA mukhya maMdiranuM drazya)