________________ 88 વરશિરોમણ વસ્તુપાળ. મહામાત્ય શરમથી રકતવણુંય બનેલાં સૌ લતાનાં સુંદર વદનને ક્ષણભર જોઈ રહ્યો. તેણે લલિતા તરફ જોયું અને બન્નેએ હાસ્ય કર્યું. એ વખતે એક દાસીએ આવીને વસ્તુપાળને કહ્યું. “જયદેવ મહેતા આવ્યા છે અને બેઠકના ખંડમાં આપની રાહ જોતા બેઠા છે.” વસ્તુપાળે લલિતાને કહ્યું. “રાજ્યના અમાત્યને આરામ નથી. આરામ લેવાને વખત પણ તેને મળતો નથી. હું જાઉં છું.” સૌખેલતાએ શરમનો ત્યાગ કરી વસ્તુપાળની ભવ્ય મુખમુકાનું એક વાર અવકન કરી લીધું. વસ્તુપાળ તે જેતે અને હાસ્યથી તેને મૌન ઊત્તર આપતા બેઠકના ખંડમાં ચાલ્યો ગયો. બેઠકના ખંડમાં પ્રવેશતા મહામાત્યે જયદેવને ઉદ્દેશીને કહ્યું “મહેતાજી ! હવે થડા સમયમાંજ કદાચ મારે ધૂળકા જવાનું થશે. તમારે મારી સાથે આવવું હોય, તે ખુશીથી આવજે અને ત્યાં કેટલાક દિવસ રોકાઈ પુનઃ ખંભાતમાં આવીને રહેજે.” જયદેવ મહામાત્યનાં મુખ સામે ઘડીભર તે જોઈ રહ્યો. તેને મહામાત્યના કથનમાં પૂરો વિશ્વાસ બેઠે નહિ. છેવટ તેને દ્વિધાભાવથી કહ્યું. “ધોળકામાં આવવાની અને માતાપિતાને મળવાની કેટલાક દિવસ થયા મારી ઈચ્છા થઈ છે, પરંતુ હાલ તુરત મારાથી આવી શકાય તેમ નથી. હાલમાં અહીં કામ ઘણું વધી ગયું છે. તમે ધોળકા ક્યારે જવાના છો ?" વસ્તુપાળ તેનાં આસન ઉપર બેઠો. તેણે વિચાર કર્યો કે જયદેવ હવે મૂર્ખ રહ્યો નથી; રાજકાર્યના અનુભવથી તેની મૂર્ખતા દૂર થતી જાય છે. તેણે કહ્યું. “મારે ધોળકા કયારે જવાનું થશે, એ ચક્કસ નથી. તમારે મારી સાથે આવવું ન હોય અને પાછળથી આવવું હોય, તે મને અડચણ નથી; તમારી ખુશી હોય, ત્યારે આવજે.” તમારી સાથે આવવામાં મને કશી હરકત નથી, પરંતુ હમણું યુદ્ધના વ્યવસાયમાં પડવાથી વહીવટી કામ ઘણું ચડી ગયું છે અને તેથી તેને સંપૂર્ણ કર્યા વિના ધોળકા આવવું, એ મને યોગ્ય લાગતું નથી.” જયદેવે કહ્યું. “એ તો ઠીક, પણ તમે મને આ નગરના મુખ્ય અધિકારીનું પદ કયારે આપવાના છે " વસ્તુપાળ જયદેવ તરફ ઘડીભર જોઈ રહ્યો. તેનામાં પ્રશ્ન પૂછ વાની હિંમત આવેલી જોઈને વસ્તુપાળને સહજ આશ્ચર્ય થયું; પરંતુ તેણે પિતાને એ ભાવ કળાવા દીધો નહિ. તેણે જરા ગંભીરતાથી
