________________ 130 વીરશિરોમણી વસ્તુપાળ. નાગડે ચાહડના સામે જોઈને કહ્યું. “તમે શું બોલો છો અને શું કહો છો, એ હું સમજી શક્તો નથી. જરા નજીક આવો અને પછી જે કહેવું હેય ને ખુશીથી કહે.” - ચાહડ નાગડની બેદરકારી જોઇને જરા ખીજાયે; પરંતુ શાંતિ રાખીને તેણે પોતાના ઘેડાને તેની પાસે લીધે અને પછી કહ્યું. “મારું કહેવું એમ છે કે જે આપણે કાંઈક નવિન યુક્તિ શોધી કાઢીશું નહિ, તે આપણે હારી જશું, સમજ્યા ?" “કહે છે ? " નાગડે વિસ્મય પામીને પૂછ્યું. “શું આપણે હારશું ?" નાગડનું અકારણ આશ્ચર્ય જોઈને ચાહડ પુનઃ ખીજાયો. તેણે જરા જુસ્સાથી કહ્યું. “મારા કથનમાં તમને નવાઈ લાગે છે એ ઘણું જ આશ્ચર્યની વાત છે. આપણું સૈનિકે યાદવોના હાથે માર ખાતા ખાતા કપાઈ જાય છે અને સૈન્યની હારની હાર પાછી હઠતી જાય છે, એ શું તમે જોઈ શકતા નથી કે આપણે હારશું, એ નિરર્થક સ્વાલ કરે છે?” તમારી માન્યતા ગમે તેવી હોય, પરંતુ મને તે આપણું જીત થશે, એવો વિશ્વાસ છે.”નાગડે કહ્યું. - “તમારે વિશ્વાસ અકારણ છે, નાગડ મહેતા ! " ચાહડે ગંભીરતાથી કહ્યું. “જે લડાઈનું સ્વરૂપ આને આ ધોરણે સંધ્યાકાળ પર્યત ચાલ્યા કરે અને બદલાય નહિ તે આપણી ચેક્સ હારજ થશે, એ નિશ્ચયથી માનજે. - નાગડે આશ્ચર્ય દર્શાવીને પ્રશ્ન કર્યો. " ત્યારે શું આપણી જીત થશે જ નહિ?” . . મને તે એમજ લાગે છે કે આ વખતે આપણું જીત થવાના નથી અને તે સાથે આપણી અપકીર્તિ થવામાં પણ કાંઈ બાકી રહેવાની નથી. ચાહડે ઉત્તર આપતાં કહ્યું. “વસ્તુપાળ અને તેજપાળની પાસે આપણે નક્કી હાસ્યને પાત્ર બનશું.” - નાગડને ચાહડનું કથન વ્યાજબી લાગ્યું. ગુજરાતી સિન્ય ધીમે ધીમે પાછું હતું જાય છે, એ તેના જાણવામાં હતું, પરંતુ તે શું કારણથી પાછું હઠે છે, એ સંબંધમાં તેણે કાંઈ વિચાર કર્યો નહોતો; કારણ કે એ વિચાર કરવાને તેને સમય પણ નહોતો. તેણે સહજ દિલગીરી દર્શાવીને કહ્યું. “ચાહડ મહેતા ! તમારા કહેવા પ્રમાણે જે આપણે હારશું, તે આપણી સ્થિતિ ઘણીજ ખરાબ
