________________ 162 વિરશિરોમણી વસ્તુપાળ. માણોને ધર્મનાં સર્વમાન્ય કારણથી એક સાંકળે બાંધી શકાય છે અને એ રીતે ધાર્મિક કલેને નાશ તથા એજ્યની સ્થાપના કરી ઉન્નતિમાં આગળ વધી શકાય છે. આ કારણથી દેશમાં એકજ ધર્મ એટલે કે રાષ્ટ્રધર્મની અગત્ય છે, એવી મારી પ્રબળ માન્યતા છે અને વધારામાં રાષ્ટ્રધર્મ તરીકે જૈનધર્મ હોવો જોઈએ, એમ પણ હું દઢતાથી માનું છું.” જેત્રસિંહ મુનિ આનંદનું કથન એક ધ્યાને સાંભળી રહ્યો હતો. અને જેત્રસિંહ!” આનંદે આગળ ચલાવ્યું. “હું જૈનધર્મને રાષ્ટ્રધર્મ બનાવવાનો શા માટે આગ્રહ કરૂં છું, એ મેં આચાર્ય મહારાજની સાથે ચર્ચા ચલાવતાં સ્પષ્ટતાથી દર્શાવી આપ્યું હતું અને તે વખતે તમે ત્યાં બેઠેલા હતા એટલે એ સંબંધમાં મારે તમને વધારે સ્પ તાથી સમજાવવાની અગત્ય રહેતી નથી. પણ મને કહેશો કે તમને મારા વિચાર યોગ્ય લાગે છે કે નહિ ? " . જૈત્રસિંહને એ વિચારોગ્ય લાગે, તે તેમાં આશ્ચર્ય પામવાનું કાંઈ કારણ નહેતું; કારણ કે તે પણ આનંદ મુનિની જેમ એવા જ પ્રકારના વિચારો ધરાવનારે હતું. તેણે વિના વિલંબે જવાબ આપતાં કહ્યું. “મુનિશ્રી ! તમારા વિચારે યોગ્ય છે એટલું જ નહિ, પરંતુ આચારમાં મૂકવા લાયક પણ છે. તમારી યોજના પ્રમાણે વર્તવાથી આપણું ધર્મની ઉન્નતિ થવાની સાથે સમાજ, દેશ અને રાજ્યની ઉન્નતિ થવાનો પણ પરતે સંભવ છે; પરંતુ આચાર્ય મહારાજ એ વિચારે અને યોજનાને ઉતાવળી બુદ્ધિનું પરિણામ કહે છે, એનું શું કારણ હશે, એ હું સમજી શકતે નથી ?" એનાં કારણને જેમ તમે જાણી શકતા નથી તેમ હું પણ જાણી શકતો નથી. આનંદે કહ્યું, “પણ મને જણાય છે કે જૈનધર્મને રાષ્ટ્રધર્મ બનાવવા જતાં બીજા ધર્મોની સાથે કલેષમાં ઉતરવું પડે અને તેનું વિપરિત પરિણામ આવે, એ ભયથી તે મારા વિચારે અને યોજનાને પસંદ કરતા નહિ હોય.” એ ગમે તેમ હેય; પરંતુ મને તે તમારા વિચારે ઘણાજ ઉત્તમ લાગે છે. તમે જેમ જેનધર્મને રાષ્ટ્રધર્મ બનાવી સામાજીક, રાજકીય અને ધાર્મિક ઉન્નતિ સાધવાની અભિલાષા રાખે છે, તેમ હું દેશમાંથી નાનાં નાનાં રાજ્ય, જાગીરે અને ગરાસને નાબુદ કરી એક સામ્રાજ્યની સ્થાપના કરી સામાજીક અને રાજકીય ઉન્નતિ સાધવાની ઈચ્છા ધરાવું છું. મારા વિચારો અને તમારા વિચારે આ રીતે એકજ પ્રકારના છે. "
