________________ સામ્રાજ્યવાદ. 161 ત્રસિંહ કલ્પનાપૂર્ણ અને ચંચળ હત; લુણસિંહ ગંભીર અને શાંત હતા. એક ઉદ્યમવાદી હત; બીજે કર્મવાદી હતો. તેમ છતાં તેમના વચ્ચે બહુ સારો નેહભાવ હતું જેન્દ્રસિંહ રાજકીય વિષયમાં માથું મારતે હતા, જ્યારે લુણસિંહ બનતાં સુધી એવી ખટપટથી દૂર રહેતો હતો અને રાજકીય પ્રવૃત્તિ કરતાં સામાજીક અને ધાર્મિક પ્રવૃત્તિમાં જોડાવાનું વધારે પસંદ કરતા હતા. નેત્રસિંહ આચાર્ય તથા આમાત્યને ધાર્મિક ચર્ચામાં પડેલા જોઈ ત્યાંથી ઉઠીને આનંદમુનિની શોધમાં નીકળે ત્યારે એ મુનિ તેની એરડીમાં અભ્યાસ કરવાને બદલે વિચારગ્રસ્ત સ્થિતિમાં આમથી તેમ અને તેમથી આમ આંટા મારતા હતા. જેત્રસિંહ એ ઓરડીનાં દ્વાર પાસે જઈને ઉભો રહ્યો. જૈત્રસિંહને જોઈ આનંદે કહ્યું, “આવે, જેત્રસિંહ! તમે અમારી ચર્ચા ધ્યાનપૂર્વક સાંભળી હતી કે નહિ?” ત્રસિંહ અંદર ગયો. તેણે જવાબ આપતાં કહ્યું. “હા. મેં એ ચર્ચાને બરાબર ધ્યાનથી સાંભળી હતી અને તે માટે જ હું, અહી તમારી પાસે આવ્યો છું.” * “ઠીક કર્યું.” આનંદે સંતોષ દર્શાવતા પૂછયું. “તમારા પિતાશ્રી ગયા કે ગુરૂદેવ પાસે બેઠા છે?” ના, મારા પિતાશ્રી હજી ગુરૂજી પાસે બેઠા છે. આત્મા, કર્મ તથા મેક્ષ વગેરે ધામિક વિષયની ચર્ચા ચલાવે છે. મને તેમાં રસ નહિ પડવાથી તમારા રાષ્ટ્રધર્મના વિચારે જાણવાને અહી ચાલ્યો આવ્યો છું. " જેત્રસિંહે ઉત્તર આપે. બરાબર છે.” આનંદ મુનિએ કહ્યું “તમારા જેવા નવયુવાનને એવા ગહન વિચારમાં રસ ન પડે, તો તે સર્વથા સ્વાભાવિક છે. ધાર્મિક ચર્ચાને માટે યુવાન અવસ્થા નથી; એને માટે પ્રૌઢ કિંવા વૃદ્ધ અવસ્થાની જરૂર છે. " તમારું કહેવું તદ્દન ખરૂં છે.” જેત્રસિંહે કહ્યું. અને પછી પૂછયું “પણ મને તમારા રાષ્ટ્રધર્મના વિચાર કિવા એ સંબંધની જના જરા વિસ્તારથી સમજાવશે ?" . “અવશ્ય.” આનંદે ગર્વથી હસીને કહ્યું. “રાષ્ટ્રધર્મ વિષેની મારી યોજના એવી છે કે સમાજ, રાજ્ય અને દેશની સર્વાશે ઉન્નતિ કરવી હોય અને તેનાં ગૌરવને વધારવું હોય, તે દેશમાં અનેક ધર્મોને બદલે માત્ર એકજ ધર્મ જોઈએકારણ કે એથી જૂદી જૂદી કામનાં
