________________ 186 વીરશિરામણી વસ્તુપાળ. મારા કથનનું રહસ્ય ઘણું સ્પષ્ટ છે. " વસ્તુપાળે કહ્યું. “ધલકાનું રાજ્યતંત્ર સ્થાપવાને આપણો ઉદ્દેશ ગુજરાતમાં શાંતિનું સ્થાપન કરી પાટણની પડતીમાંથી ચડતી કરવાનો હતો અને તે ઘણું અંશે પાર પણ પડે છે અને પાટણના માંડલિકે, ગુજરાતના પ્રજાજનો અને આસપાસના રાજાઓ આપણને અનુકૂળ છે. આ કારણથી ધોળકાને ગુજરાતનું પાટનગર બનાવી તેની રાજ્યગાદી ઉપર મહારાજા તરીકે આપને રાજ્યાભિષેક કરી દેવાની જરૂર છે.” વીરધવળ મહામાત્યનાં કથનને હવે સમજી ગયે. તેણે ક્ષણવાર વિચાર કરીને પૂછ્યું. " પણ પાટણની રાજ્યગાદી અને ખુદ મહારાજા ભીમદેવ હજી હયાત છે અને હું તો તેમનો માત્ર એક માંડલિક રાજા છું, એ વાતને તમે કેમ ભૂલી જાઓ છે ?" “એ વાત મારા ધ્યાનમાં છે.” વસ્તુપાળે જવાબ આપતાં કહ્યું. " પણ મહારાજા ભીમદેવે આપને પાટણની રાજ્યગાદીના ઉત્તરાધિ- કારી ઠરાવી યુવરાજપદ આપ્યું છે, એ વાત આપના ધ્યાનમાં હેય, એમ જણાતું નથી. એ વાત મારા ધ્યાન બહાર નથી.” વિરધવલે કહ્યું અને પછી પૂછયું. “પણ સમસ્ત ગુજરાતના માલિક અને પાટણની રાજ્યગાદીના સ્વામી મહારાજા ભીમદેવ હયાત હોવા છતાં મારે મહારાજા તરીકે રાજ્યાભિષેક શી રીતે થાય, એ હું સમજી શકતો નથી ?" “એ હું તમને સમજાવું છું " વસ્તુપાળે કહ્યું. " મહારાજા ભીમદેવે ગુજરાતમાં અંધાધુંધી અને ખટપટ ચાલતી હોવાથી ધોળકામાં નવું રાજ્યતંત્ર સ્થાપી માંડલિક રાજાઓને મહાત કરવા અને સમસ્ત ગુજરાતમાં વ્યવસ્થા જાળવવા આપને સલાહ આપી હતી અને તે અનુસાર વર્તાને આપણે એમની ઈચ્છાને પાર પાડી શક્યા છીએ. આપ વિચાર કરશે, તે જણાશે કે પાટણ વિના ગુજરાતમાં બધે શાંતિ અને વ્યવસ્થા પથરાઈ ગઈ છે અને સર્વ કેાઈ આપને ગુજરાતના મહારાજા માની આપની આજ્ઞા શીર ઉપર ચડાવે છે. વસ્તુસ્થિતિ આ પ્રમાણે હોવાથી આપને મહારાજા બનવામાં જરા પણ હરકત હોય, એમ હું માનતો નથી.” વીરધવલે કહ્યું. “તમારી બધી વાત ખરી છે, પરંતુ જ્યાં સુધી મહારાજા ભીમદેવની હયાતી છે, ત્યાંસુધી સ્વતંત્ર મહારાજા બનવાની મારી સહજ પણ ઈચ્છા નથી.”
