________________ દૃષ્ટિમીલનનું પરિણામ. 179 વર્ણન કરવાની અગત્ય નથી. જેનાં મુખ ઉપર સદા મીઠું હાસ્ય રમી રહ્યું છે, જેની આંખોમાં હમેશાં દેવી તેજ રહેલું છે, જેની વાણીમાંથી સદેવ અમૃત ઝરે છે અને જેનું વર્તન નિશદિન શુદ્ધ છે, એવી નિર્દોષ હૃદયની બાળાનાં સૌદયનું, તેનાં લાવણ્યનું શું વર્ણન કરવું ? ભલા, કેાઈ સૌંદર્યની વ્યાખ્યા કહી બતાવશો ? કઈ લાવણ્યના વખાણ કરી બતાવશે ? સૌંદર્ય અને લાવણ્ય શું મસ્તકના કાળા વાળમાં છે ? ઉ જવળ કપાળમાં છે ? ભરેલા ગાલેમાં છે ? મદભર નયનોમાં છે ? સરલ નાસિકામાં છે ? ગુલાબી એક્ટમાં છે ? ઉન્નત સ્તનમાં છે ? કમળદંડ સમાન બાહુમાં છે ? કમળ કરમાં છે ? કૃષ ઉદરમાં છે ? થુલ નિતંબમાં છે ? કદળી સમાન અંધામાં છે ? નાજુક ચરણમાં છે ? કે અતિ ગોરાં બદનમાં છે? કઈ અનુભવી વાચક મહાશય કહેશે કે સુંદરીનું ખરૂં સોંદર્ય શરીરના કયા ભાગમાં રહેલું છે ? લેખક માને છે કે સુંદરીનું સાચું સૌંદર્ય અને તેનું લલિત લાવણ્ય મનની નિર્દોષતા, વચનની નિર્મળતા અને કાયાની શુદ્ધતામાં રહેલું છે. યશોમતીમાં આ બધું હતું અને તેથી તે ગોરી હતી કે કાળી અથવા તો સાંવરી હતી કે ઘઉંવર્ણો, એ કહી દર્શાવવાની શી અગત્ય છે ભલા ? પણ હમેશાં હસતી અને રમતી યશોમતી આજ પદ્માના આવાસે આવી, ત્યારે ઉદાસ અને ગંભીર હતી. તે આવી અને પત્રાને મળી. પદ્મા નિત્યના નિયમ મુજબ તેને ભેટી પડી; પણ આ શું ? યશેમતીનાં મુખ ઉપર સરલતાને બદલે ગંભીરતા કેમ જોવામાં આવે છે ? એથી પદ્માને સહજ આશ્ચર્ય થયું અને તેણે જીજ્ઞાસા પૂર્વફ પૂછ્યું. “યશોમતી ! આજે તું ઉદાસ કેમ જણાય છે? શું તારૂં શરીર કાંઈ અસ્વસ્થ છે ?" યશામતી એ પ્રશ્નનો ઉત્તર જાણતી નહતી એટલે શું જવાબ આપે ? પવા તેને પલંગ ઉપર બેસારી તેની પાસે બેઠી અને તેણે તેનાં મસ્તકે પિતાને કેમળ કર ફેરવતાં ફેરવતાં કહ્યું. “વહાલી યશોમતી ! તને શું થયું છે ? તું કેમ કાંઈ બોલતી નથી ?" યશોમતી માત્ર નીચું જોઈને બેઠી હતી. પદ્યાના પ્રશ્નને શે ઉત્તર આપો, એ વિષે તે વિચાર કરતી હતી. પદ્માએ તેને પોતાની મૃદુ બાથમાં લઈ અતિ વહાલપૂર્વક કહ્યું. “પ્રિય સખી ! કોઈ દિવસ નહિ અને આજેજ તું આટલી ગંભીર અને ઉદાસ કેમ જણાય છે ? શું કેઈએ તને કાંઈ કહ્યું છે કે કેઈની સાથે
