________________ 178 વીરશિરોમણી વસ્તુપાળ પ્રકરણ 24 મું. દૃષ્ટિમીલનનું પરિણામ એક સમયને ઉડાઉ, સ્વચ્છંદી અને મનમેજી જયદેવ હવે ઉદાર, સંયમી અને શાંત બની ગયા હતા. તેની પત્ની પદ્યાનાં મીલનથી, તેના સહવાસથી અને તેનાં ઉત્તમ ચારિત્રથી બધા ઉન્માદને છોડી તે સુખી જીવન ગુજારતા હતા. અને એકવારની પરિત્યકતા તથા દુઃખિની પદ્મા પતિને પ્રેમ પ્રાપ્ત થવાથી પરમ સુખી થઈ હતી. જયદેવ હવે ખંભાતનો વહીવટી અધિકારી રહ્યો નહોતે; પરંતુ ભૃગુકચ્છને મુખ્ય અધિકારી બન્યો હતો અને પોતાની પ્રિયા પડ્યા સહિત ભુગુકચ્છમાંજ રહેતો હતો. જયદેવની ન્યાયબુદ્ધિ અને ધાર્મીક વૃત્તિથી તેના તાબાના પ્રદેશની પ્રજા સુખી અને સંતોષી હતી તથા જયદેવ જે સુયોગ્ય અધિકારી મળવાથી પિતાને ભાગ્યશાળી માનતી હતી. જયદેવ અને પઘાનિરંતર અનુપમાને ઉપકાર માનતા હતા; કારણકે તેની ચાતુરીથી તેઓ સુખી થઈ શક્યા હતા. દેવીસ્વરૂપા અને સદ્દગુણું નારીથી સંસાર સ્વર્ગ બને છે, એ કેનાથી અજાયું છે ? ભૃગુકચ્છના શ્રાવક રાજચંદ્રની પુત્રી યશોમતી અને પદ્મા ઉભય સમાન વયની હતી અને તેમની વચ્ચે સજ્જડસખીભાવ હતે. યશોમતી ઘણુંખરૂં પડ્યાની પાસેને પાસેજ રહેતી હતી અને તેને પોતાની માતા કરતાં પણ વિશેષ ચાહતી હતી. પદ્માને યશામતી જેવી ઘણી સખીઓ હતી; પરંતુ તેને સર્વથી વધારે પ્રેમ યશોમતી ઉપર હતે. યશોમતી યૌવનાવરથાને પામી હતી; તો પણ તેને સ્વભાવ, તેની રહેણુ-કરણું અને તેનું ચારિત્ર દશ વર્ષની સરલ બાલિકા સમાન હતું. સંસારની માયા અને તેનાં બંધનને કડવો અનુભવ એ સરલ હૃદય બાળાને સહજ પણ થયો નહોતો. તેનું કોમળ અંતઃકરણ જગતની જંજાળ નિહાળીને દુઃખાતું હતું અને મનુષ્યના ખેટા વૈભવ અને વિલાસ જોઈને શરમાતું હતું. યશોમતીએ આટલી ઉમ્મરમાં ધાર્મિક અભ્યાસ પણ સારી રીતે કર્યો હતું અને તેથી તેનાં ચિત્તમાં વૈરાગ્યવૃત્તિનું બીજારોપણ થયું હતું. કોઈ પુરૂષની સાથે પરણને જીવનને સંકુચિત મર્યાદામાં મૂકી દેવું તેના કરતાં કુંવારી અવસ્થામાં રહી જીવનને સ્વતંત્ર રાખવું એવી યશોમતીની આંતરિક ઈચ્છા હતી. આ સરલ અને સ્વતંત્ર હદયની બાળા યમતીનાં સૌદર્યનું
