________________ દુ:ખ પછી સુખ. 147 કમળાએ ઘડીભર વિચાર કરીને જવાબ આપ્યો. “હા; છું તે કુંવારા જેવીજ.” કમળાએ કેવો દક્ષતાથી જવાબ આપ્યો હતો, એ જયદેવ સમજી શકયો નહિ, પરંતુ તે કુમારી છે, એટલું જ તે જાણી શકો. તેણે વિના વિલબે પૂછ્યું. " ત્યારે તમે મારી સાથે લગ્ન કરશે ?" કમળા હવે શરમાતી નહોતી. તેણે તરતજ ઉત્તર આપે. પવાનો સ્વભાવ તમારી સાથે ન મળ્યો અને તમે તેને ત્યાગ કર્યો, એવી જ રીતે મારો સ્વભાવ પણ તમારી સાથે ન મળે, તે મારી શી સ્થિતિ થાય ?" “અરે ! તમારે સ્વભાવ મારી સાથે ન મળે, એવું બને જ નહિ. પડ્યા અને તમારામાં ઘણે તફાવત છે. પદ્મા અભિમાની અને ક્રોધી હતી, તમે નિરાભીમાની અને શાંત છે. તમારો સ્વભાવ મારા સ્વભાવની સાથે જરૂર મળવાને જ. મારો સ્વભાવ શાંત છે ખરે " કમળાએ કહ્યું. " પણ સ્ત્રીઓને સ્વભાવ વખત પરત્વે બદલાઈને ક્રોધી થાય છે, એ તમારા જાણવામાં તો હશે જ " પણ તમારો સ્વભાવ બદલાય, એ હું માનતો નથી. તમે તે ઘણુજ શાંત છે.” જયદેવે કહ્યું. તમારું કહેવું ઠીક છે; પરંતુ શાંત જણાતી રત્રીને સ્વભાવ કયારે ક્રોધનું સ્વરૂપ ધારણ કરે છે, એ કહી શકાતું નથી. કમળાએ કહ્યું. “એ ગમે તેમ હોય; પરંતુ તમારે સ્વભાવ શાંત અને બદલાય નહિ એવે છે. એમ તમારી સાથેના પરિચય ઉપરથી હું કહી શકું છું અને તેથી મારે અને તમારો સ્વભાવ મળવામાં કશી પણ હરકત આવશે નહિ, એ નિઃસંદેહ છે.” જયદેવે પોતાના મનનું સમર્થન કરતાં કહ્યું. માનો કે મારે અને તમારે સ્વભાવ તે મળે; પરંતુ તમે મેનકા જેવી કેાઈ તરૂણાના મેહમાં પડી જાઓ, તે પછી મારે શું સમજવું?” કમળાએ બરાબર તીર છોડયું. અને જયદેવને તે છાતીમાં વાગ્યું. મેનકાની વાત કમળાના જાણવામાં કયાંથી આવી ! એનો તે વિચાર કરવા લાગ્યો અને હવે શું બોલવું તથા વાતને શી રીતે આગળ વધારવી, એ વિષે અવનવા તરંગે રચવા લાગ્યો. - જયદેવને માન રહેલે જોઈ કમળાએ પૂછ્યું “કેમ, મારે સ્વાલ નિરર્થક છે ! તમે વિચારમાં શા માટે પડી ગયા છે ?", - - - * * *
