________________ વીરશિરોમણી વસ્તુપાળ. એ આચાર વિચ્છેદી હોઈ શકે નહિ. તેણે આજીવન એકજ પુરૂષને પિતાના સ્વામી તરીકે સ્વીકારવો જોઈએ. ગુણિકાને ધર્મ ગાયનકળાથી લોકોનાં મનને રંજન કરી પોતાનું ગુજરાન ચલાવવાને છે; પુરૂષોને મોહવશ કરી અને પિતાના પાશમાં ફસાવી તેમનું જીવન નષ્ટ કરવાનો નથી. મેનકા ! ભોળાં હૃદયના જયદેવને તારા પાશમાંથી મુક્ત કર અને તેનાં જીવનને સુધારવાની તક આપ. તેને તારા પાશમાં પકડી રાખવાથી એક આશાભરી બાળાનું જીવન નષ્ટ થાય છે; પડ્યા તેના સ્વામીના વિયોગથી અતિ પિડાય છે એને તું વિચાર કર અને જયદેવને છેડી. દે. માત્ર સંગીતકળાના સાધનથી લોકોને ખુશી કરી તારાં જીવનને સુધારી લે. એ સર્વાગ સુંદરી મેનકા ! ઉભી થા, નિરાશાને ત્યાગ કર અને તારાં ત્રીજીવનને સુધારવાને તત્પર થા. " વસ્તુપાળનાં આશ્વાસનજનક અને ઉપદેશ પૂર્ણ વચન સાંભળીને મેનકા ઉભી થઈ. તેની વિકારી આંખો હવે શાંત બની ગઈ હતી અને તેનાં આખા અંગ ઉપર ઉન્માદને બદલે ગંભીરતા છવાયેલી જોવામાં આવતી હતી. તેણે શાંત પણ મીઠા અવાજે કહ્યું. “મંત્રીશ્વર ! તમે આ ઉપદેશ મને પ્રથમથી જ કાં ન સંભળાવ્યો ? તમારો ઉપદેશ હવે મારા માટે રાંડયા પછીના ડહાપણુજે છે. જીવનની શરૂઆત અધમતાથી થયા પછી તેને ધર્મમાર્ગ ઉપર લાવવાનું કાર્ય બહુ કઠિન છે.” મેનકાના અવાજમાં હજી નિરાશા હતી. મનુષ્યને માટે કઠિન કાંઈ નથી. દઢનિશ્ચય અને પ્રબળ ઈચ્છાથી તે ધારે તે કરી શકે છે.” વસ્તુપાળે શાંતિથી કહ્યું. મેનકાએ કાતર મુખમુદ્રા અને ભાવપૂર્ણ આંખોથી વસ્તુપાળ તરફ જોયું અને પછી કહ્યું. “એ તે ઠીક, પણ તમે મારી એક વિનંતિને માન્ય રાખશે, તે જ હું મારા જીવનને સુધારી શકીશ હું ગુણિકાન બધા આચાર–નૃત્ય, સંગીત અને વિલાસ આ ક્ષણથીજ મૂકી ને વાને તૈયાર છું, પરંતુ એક શરતેજ અને તે શરત એ છે કે તમારે મને તમારી દાસી તરીકે રાખવી પડશે.” વસ્તુપાળે કહ્યું. “મેનકા ! તારાં જીવનને ઉન્નત બનાવવાને હું ઘણે ઈન્તજાર છું; પરંતુ તે તારી માગણીને કબુલ રાખીને તો નહિ જ. મારા માટે તારે કોઈ પણ પ્રકારની આશા રાખવાની નથી અને તેમ છતાં રાખીશ, તે તુ નિરાશજ થઈશ.” " ત્યારે તમારો છેવટ એજ ઉત્તર છે ?" મેનકાએ પૂછ્યું.
