________________ 116 વીરશિરોમણિ વસ્તુપાળ. સિંધણ વિષે મેં ઘણું સાંભળ્યું છે અને દિલ્હીના મુસલમાનોને ભય રાખવાનું આપણને કારણ છે; પરંતુ તેઓ આપણું ઉપર ચડી આવે, એ સંભવ મને લાગતું નથી; કારણ કે આપણી સેના, આપણું સામતિ અને આપણું મંત્રીઓનાં બળ, સાહસ અને બુદ્ધિને તેઓ સારી રીતે જાણતા હોવા જોઈએ, એવી મારી માન્યતા છે.” " આપણી સેના અને આપણું સામેની વાત બાજુ ઉપર રાખીએ; પરંતુ આપણું મંત્રીઓનાં બળ, સાહસ અને બુદ્ધિની તે કાંઈ સીમા નથી!” નાગડે મશ્કરીની ઢબથી કહ્યું “દેવગિરિને સિંધણ અને દિલ્હીને બાદશાહ સારી રીતે જાણે છે કે ગુજરાતમાં અહિંસાધર્મના ઉપાસક અને વિતરાગના ભક્ત શ્રાવક મંત્રીઓ છે અને તેમની બુદ્ધિએ ચાલતા આપણા રાજાને મહાત કરવાનું કામ કઠિન છે કે સરલ છે.’ નાગડ મહેતા! તમારાં કથન ઉપરથી સ્પષ્ટ સમજાય છે કે તમે શ્રાવક મંત્રીઓને તદ્દન નિર્માલ્ય ગણી કાઢે છે. " ચાહડે ગંભીર બનીને કહ્યું. “ના, ના. મારાં કથનને એ ભાવાર્થ કરવાને નથી. " નાગડે તરત જ કહ્યું. " મારૂં કહેવું એવું છે કે શ્રાવક મંત્રીઓએ-વસ્તુપાળ અને તેજપાળે ઘણી જીત મેળવી છે, પરંતુ ન કરે નારાયણને કદાચ દેવગિરિન સિંઘણ કે દિલ્હીનો બાદશાહ ગુજરાત ઉપર ચડી આવે તે તેઓ કેવીક છત મેળવે છે, એ જોવા જેવું થઈ પડશે.” એ તે સમય આવ્યે બધું આપોઆપ જણાઈ આવશે.” ચાહડે શાંતિથી કહ્યું. “હું ધારું છું કે વસ્તુપાળ ખંભાતથી થેડા, સમયમાં આવી પહોંચવા જોઈએ.” તમારી ધારણા સત્ય છે કારણ કે રાજાએ તેને અહીં આવવાનું આજ્ઞાપત્ર મેલાવી દીધું છે અને તેથી તે જેમ બને તેમ ત્વરાથી અહીં આવી પહોંચે, એ સંભવિત છે.” નાગડે પણ શાંતિથી કહ્યું. નાગડ અને ચાહડ ઘાટ ઉપરથી આગળ ચાલ્યા અને થોડે દૂર જઈને પુનઃ ઉભા રહ્યા. નાગડે ચાહડના ખભા ઉપર પિતાને હાથ મૂકીને કહ્યું. “ચાહડ મહેતા ! હું વસ્તુપાળ કે તેજપાળની નિંદા કરતો નથી, પરંતુ તેઓ રાજના કુલ સત્તાધારી થઈ પડયા છે અને રાજનાં મુખ્ય મુખ્ય અધિકાર પોતાના હાથમાં રાખ્યા છે, એમ તમને જણાતું નથી ? તમને સેનાપતિ, દંડનાયક કે ખંભાતના દુર્ગપાળનું પદ આપવામાં આવે, તો શું તમે તે પદનું કામ કરી શકવાને લાયક નથી ?"
