________________ જીવન-પરિવર્તન. 123 એ ખરૂં.” જયદેવે કહ્યું. પણ તારા શરીરની સ્થિતિ આ ચાર કે પાંચ દિવસમાં એટલી બધી ફરી ગઈ છે કે મને તે શું પણ ગમે તે માણસને તને જોયાથી સ્વાભાવિક રીતે જ આશ્ચર્ય થાય તેમ છે.” પણ હું મારા શરીરમાં એટલું બધું સ્થિત્યંતર થઈ ગયું છે?” મેનકાએ પિતાનો જમણો હાથ ઉચા કરી તેને નિહાળતાં નિહાળતાં પૂછ્યું. અવશ્ય.” જયદેવે તરતજ ઉત્તર આપે. “મેનકા ! તને તારા શરીરના હાલની ખબર પડી નહિ હોય, પરંતુ તેને પ્રત્યક્ષ જોઈ શકું છું અને તેથી કહું છું કે તું પૂરની એટલે કે ચાર-પાંચ દિવસ પહેલાની મેનકા રહેવા પામી નથી. પણ એનું કારણ શું ?" મેનકાએ ડાબા હાથને નિહાળતાં નિહાળતાં પૂછયું. “એનું કારણ ગમે તે હોય.” જયદેવે વિના વિલંબે જવાબ આપ્યો. " પણ તારા શરીરમાં પરિવર્તન થઈ ગયું છે, એ સંદેહ વિનાની વાત છે. તારું ઉજજવલ મુખ નિસ્તેજ બની ગયું છે, તારાં મદભર અને ચંચળ નયને શાંત બની ગયાં છે, તારે રંગ શ્યામ થઈ ગયું છે, તારું સમસ્ત શરીર શિથિલ થઈ ગયું છે અને તારે સ્વર કર્કશ બની ગયું છે. પાંચ દિવસ પહેલાની વિજયી અને માનિની મેનકા અત્યારે નથી; કિન્તુ તેના બદલે નિરાશ, હતાશ, નિરૂત્સાહી અને પરાજીત બનેલી એક રંક સ્ત્રીને મારી સન્મુખ ઉભેલી જોઉં છું” મેનકા ચુપ રહી. જયદેવનું કથન સાંભળીને તે નીચું જોઈ ગઈ જયદેવે પલંગ ઉપરથી ઉઠીને કહ્યું. મેનકા ! તને મારું કહેવું ખરું લાગતું ન હોય, તો તું આ સામેના દર્પણમાં તારાં શરીરનું બરબર અવલોકન કરી જે એટલે તને મારું કહેવું ખરું છે કે ખોટું, એની ખાતરી થશે. એમ કહીને જયદેવ મેનકાનો હાથ પકડી તેને દર્પણુ પાસે લઈ ગયો અને દર્પણના સામે બરાબર ઉભી રાખીને કહ્યું. “મેનકા ! દર્પણમાં નજર નાંખી અને પછી કહે કે મારું કહેવું ખરું છે કે ખોટું ?" " મેનકા પોતાના શરીરની સ્થિતિ જાણતી હતી એટલે તેને દર્પણમાં જોવાની જરૂર નહતી; પણ તેણે જયદેવના કહેવા પ્રમાણે કર્યું. તેને દર્પણમાં નજર નાંખતાંજ ખાતરી થઈ કે માનભંગ અને પરાજીત થયેલી એક કંગાળ સ્ત્રી નિસ્તેજ અને હતાશ વદને સામે ઉભી છે. અને એવી ખાતરી થતાં મેનકાએ બે હાથવડે પિતાનું મુખ ઢાંકી દીધું અને ત્યારબાદ તે અવનત મુખે ઉભી રહી.
