________________ જીતેન્દ્રિય મહામાય 7 મેનકા ! તને હું ચાહું છું.” એમ કહીને મેનકા વસ્તુપાળની પાસે ગઈ અને તેના ચરણ પાસે તેનું મસ્તક નમાવીને બેસી રહી. વસ્તુપાળે તેના ચરણોને લઈ લીધા. તે સહસા ઉભે થયે. મેનકા પણ ઉભી થઇ ગઇ! મને તેના મોહક સ્વરૂપને વધારે મોહક બનાવીને સામે ઉભા રહી. વસ્તુપાળને બદલે બીજે પુરૂષ આ સમયે હેત, તે તે જરૂર મહાત થયો હત; પરંતુ વસ્તુપાળ મહાત થાય એમ નહોતું. તેણે મેનકા તરફ તીર્ણ દૃષ્ટિથી જોયું. મેનકાથી વસ્તુપાળની દૃષ્ટિનું તેજ સહન થઈ શકયું નહિ. તે જરા પાછી હઠી અને ક્ષણવાર અવનત મુખે ઉભી રહી. થડીવાર પછી પોતાનાં બધાં બળને, બધી કળાને અને બધી હિંમતને એકત્ર કરીને મેનકાએ મુખને ઉન્નત કર્યું અને તે પછી તેણે નયનકટારીને સતેજ કરી શરીરમાં હાવભાવ અને મુખમાં સ્મિત હાસ્ય ભરીને વસ્તુપાળ ઉપર પ્રહારો કરવામાં કચાશ રાખી નહિ. પણ એ મૃદુ જણાતાં કાતીલ પ્રહારે સામે ઉભેલા વીર પુરૂષને કશી અસર કરી શક્યાં નહિ. ત્રિલોચનધારી શંકરની પેઠે વાર વસ્તુપાળ મોહિની સ્વરૂપ મેનકાની આગળ અચળ, અડગ અને દઢ ઉભા હતા. મેનકા તેનાં શુદ્ધ ચારિત્રનાં તેજને સહન કરવાને હવે અસમર્થ બની ગઈ. તેણે શરમથી પિતાના મુખને બે હાથવડે ઢાંકી દીધું અને તે હતાશ બનીને નીચે જમીન ઉપર બેસી ગઈ. વસ્તુપાળે મેનકાની સ્થિતિ જોઈને કહ્યું. “મેનકા ! તું તારા પ્રયત્નમાં નિષ્ફળ ગઈ છે. જ્યદેવની પેઠે મને પણ તારા પાશમાં ફસાવવનો તારે વિચાર હતાપણ તેમાં તને નિરાશા પ્રાપ્ત થઈ છે. તારું અભિમાન આજ નષ્ટ પામ્યું છે અને તેથી તને દુઃખ થતું હોય, તો એ સ્વાભાવિક છે. પણ એ નિરાશ થયેલી સુંદરી ! તું વિચાર કર; તારાં હૃદયમાં ઉંડી ઉતરીને તપાસ કરે અને તને માલુમ પડશે કે તારા પરાજ્યમાં પણ તારો વિજય સમાયેલું છે. આ સુંદર દેહકળી, આ મદભર નયને, આ અમૃત વર્ષાવતું હાસ્ય, આ મનોહારી અંગમરેડ અને આ મીઠી મેહક વાણી એનો ઉપયોગ શું જૂદા જૂદા પુરૂષોને મોહપાશમાં નાંખવાને માટે જ કરવાનો છે ? નહિ. એ બધાં સાધનોનો ઉપયોગ પુરૂષોને લલચાવવા માટે કરવાનો નથી, પરંતુ સમાજમાં તેની સુવાસ પ્રસરાવવાને માટે જ કરવાનો છે. તે કહે છે કે ગુણિકાનો આચાર ગમે તે પુરૂષની સાથે પ્રેમ જોડવાનો છે; પરંતુ તે તારી ભૂલ છે. ગુણિકાને
