________________ વિરશિરોમણિ વસ્તુપાળ. ણમાં તેનું શરીર વધારે ધૂલ હતું. તેણે પહેરેલાં વસ્ત્રો ઉપરથી તે કઈ જાતિને હશે, એ પહેલી જ નજરે કળી શકાય તેવું નહોતું, પરંતુ ધ્યાનપૂર્વક જેનારને તે વણિક કેમનો હાય, એવું અનુમાન બાંધવાને કારણ મળતું હતું. વસ્તુપાળ તેને સંપૂર્ણ નિહાળી લઈને પૂછ્યું. “તમે જ મારી પાસે આવવાને ઈચ્છતા હતા કે ?" “જી, હા.” જુવાને જવાબ આપે. જુવાનના અવાજમાં સહજ કમળતા હતી. મહામાત્ય વિચારવા લાગે કે એ અવાજ સ્ત્રીને છે કે પુરૂષને ? તમે શું કારણથી મારી પાસે આવ્યા છે ?" ક્ષણવાર રહી વસ્તુપાળે પૂછયું. “મારે આપને વિનંતિ કરવાની છે અને તે માટે મારું આગમન થયું છે” એ યુવકે ઉત્તર આપે. વસ્તુપાળ મૌન રહ્યો એટલે યુવકે કહેવા માંડયું. “હું જાતે વણિક અને ધર્મે જૈન છું. મારાં માતાપિતા ગુજરી ગયાં છે અને મારે બીજું કઈ સગું કે સંબંધીજન નથી. તેમજ પેટનું ગુજરાન ચલાવવાને મારી પાસે કાંઈ સાધન નથી; હું નિરાધાર છું. કૃપા કરીને મને આશ્રય આપે. એ મારી વિનંતિ છે.” વસ્તુપાળ તેના બેલેબલ ઉપર વિચાર કરતો હતો. યુવકે પિતાનું બોલવું પુરૂં કર્યું કે તરતજ વસ્તુપાળે કહ્યું. “તમારી નિરાધાર સ્થિતિ જોઈને મને દયા આવે છે, પરંતુ તમારાં નિર્માલ્ય વચનો સાંભળીને હું દિલગીર થાઉં છું. વિશ કે પચીસ વર્ષને જુવાન માણસ નિરાધાર છું, એમ કહે એ શરમની વાત છે.” “આપને એમ લાગતું હશે.” યુવકે ગંભિરતાથી કહ્યું. “પણ મારા જેવા નિરાધાર માણસને આપના જેવા મોટા માણસનાં આશ્રય ની જરૂર છે. વૃક્ષ વિના વેલી ચડે છે ખરી ? " વસ્તુપાળે એ જુવાન તરફ તીણ નજરથી જોઈને કહ્યું. “તમારાં વચનો સ્ત્રીના મુખમાંથી નીકળતાં શેભે તેવાં છે. યુવાન વયના પુરૂષને બીજાના આધારની શી અગત્ય છે ? તેનું બાહુબળ એજ તેને આધાર છે. સ્ત્રીને બીજાના આધારની જરૂર ખરી; પણ શું તમે સ્ત્રી છે?” " એ યુવકનાં મુખ ઉપર વસ્તુપાળના છેવટના પ્રશ્નથી શરમની કિંચિત છાયા છવાઈ ગઈ તે તરતજ ગંભીર બની ગયે, પરંતુ એ વસ્તુપાળનાં ધ્યાન બહાર રહેતું.
