Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 04
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
ધાતો૦ ૪-૪-૨૬' થી ધાતુની આદિમાં સદ્. આ સૂત્રથી ધાતુના અન્વે સ (F) પ્રત્યય. ‘દ્દો ઘુટ્ પવાત્તે ૨-૧-૮૨' થી ફ્ ને द् આદેશ. ‘Tાડવવારે॰” ૨-૧-૧૭૭’ થી વુડ્ ના ર્ ને વ્ આદેશ. ધુ+સત્ આ અવસ્થામાં ‘પ -જો: સિ ૨-૭-૬૨' થી ૢ ને ૢ આદેશ. ‘નામ્યન્તસ્થા॰ ૨-રૂ-૧૬’ થી ૬ ને ર્ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી નવુક્ષત્ આવો પ્રયોગ नष् થાય છે. અર્થ- દોડ્યું. અનિટ્ શિય્ વર્ણાન્ત નામ્યપાન્ય વિગ્ ધાતુને અદ્યતનીનો વિ પ્રત્યય. ધાતુની આદિમાં ગ; આ સૂત્રથી ધાતુના અન્વે સદ્ પ્રત્યય. શુ ને યન સ્ન૦ ૨-૬-૮૭' થી પ્ આદેશ. ઉપર જણાવ્યા મુજબ પ્ ને क् અને स् ને ष् આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી ઞવિક્ષત્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - પ્રવેશ કર્યો.
=
ह शिट इति किम् ? આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ અદ્યતની નો પ્રત્યય પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા દૃશ્ ધાતુને છોડીને અન્ય ફ્ અને શિટ્ વર્ણ જ જેના અન્તમાં છે, અને નામીસ્વર જેમાં ઉપાન્ય છે એવા ગનિટ્ ધાતુની પરંમાં સદ્ પ્રત્યય થાય છે. તેથી મિલ્ ધાતુને અદ્યતની નો વિ પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી ગમૈીત્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં મિલ્ ધાતુ નામ્યપાન્ય અનિદ્ હોવાં છતાં હૂઁ અથવા શિર્ વર્ષાન્ત ન હોવાથી તેની પરમાં આ સૂત્રથી સજ્ પ્રત્યય થતો નથી પરન્તુ “શિનઘત૦ રૂ-૪-બરૂ' થી સિક્ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી ગમીત્ આવો પ્રયોગ થાય છે. (નુબો પૂ. નં. રૂ-૪-૧૪) અર્થ - ભેદી નાખ્યું. નામ્બુપાયાવિતિ વિમ્? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ રૃશ્ ભિન્ન ૢ અને શિટ્ વન્તિ નામ્મેપાન્ય જ અનિદ્ ધાતુને તેની ૫૨માં અઘતની નો પ્રત્યય હોય તો સદ્ પ્રત્યય થાય છે. તેથી વ ્ ધાતુને અદ્યતનીનો વિ પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી બધાક્ષીર્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં અનિર્ ર્ અન્તવાળો પણ વ ્ ધાતુ નામ્યુપાન્ય ન હોવાથી તેને આ સૂત્રથી સંપ્રત્યય થતો નથી. જેથી “સિનઘતન્યાનું ૩-૪-૫૩' થી સિપ્ પ્રત્યયાદિ કાર્ય (ગવ+1+[; ગવ+સ્++7; વા+સીત; अदाद्+सीत्; अधाद् + सीत्; अधाक्+सीत् खने अधाक्+षीत्
૧૨૭
-
=3
