________________
થાય છે. અર્થ - કન્યા પોતે અલંકૃત થાય છે.
સનું પ્રત્યયાન ધાતુનું ઉદાહરણ - વિર્ષિદ : સ્વયમેવ અહીં 5 ધાતુને ઈચ્છાથમાં સત્ () પ્રત્યયાદિ કાર્યથી (જુઓ સૂ. નં. ૩-૪૨૧) નિષ્પન્ન તેનું પ્રત્યયાન્ત વિકીર્ષ ધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ કર્મકત્તમાં અદ્યતનીનો આત્મપદનો ત પ્રત્યય. તેની પૂર્વે વિહિત ગિવું પ્રત્યાયનો આ સૂત્રથી નિષેધ થવાથી તે પ્રત્યયની પૂર્વે સિવું પ્રત્યય.
વિકીર્ષસં+તુ આ અવસ્થામાં “તાશિ૦ ૪-૪-રૂર’ થી ની પૂર્વે ૬ (૬). “નાચત્તા ર-રૂ-9” થી ને ૬ આદેશ. “તઃ ૪-૩૮૨ થી ધાતુના અન્ય નો લોપ. વ. ૭-૩-૬૦” થી તું ને ટુ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી વિવિંદ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - ચટાઈ પોતે કરવાની ઈચ્છાનો વિષય બની. આવીજ રીતે વિર્ષ ધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ કર્મ કત્તમાં આત્મપદના વર્તમાનાના તે પ્રત્યયની પૂર્વે વિહિત વન્ય પ્રત્યાયનો આ સૂત્રથી નિષેધ થવાથી ‘ઈ. રૂ-૪-૭૭ થી તે પ્રત્યયની પૂર્વે શત્રુ પ્રત્યય. “સુરાયાર-૧-૧૦રૂ’ થી શત્ () પ્રત્યયની પૂર્વેના ૩ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી વિશીર્ષત : સ્વયમેવ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- ચટઈ પોતે કરવાની ઈચ્છાનો વિષય બને છે. ' રિવિ ( વગેરે) ગણપાઠમાંના ઘાતુનું ઉદહરણઃ- જૂ અને ૨ ધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ કર્મ કત્તામાં આત્મપદનો અદ્યતનીનો તો પ્રત્યય. તેની પૂર્વે ગિવું પ્રત્યાયની પ્રાપ્તિ હતી તેનો આ સૂત્રથી નિષેધ થવાથી તે પ્રત્યયની પૂર્વે ઉપર જણાવ્યા મુજબ સિવું (૩) પ્રત્યય. 'ऋवर्णात् . ४-३-३६' थी सिच् प्रत्यय किवद्भाव. 'कृतां विङतीर् ४૪-99૬’ થી ને ? આદેશ. “વામિનો ર-9-થી રૂ ના ડું ને દીર્ઘ { આદેશ વગેરે કાર્ય ઉપર જણાવ્યા મુજબ થવાથી કીર્ણ પણ વયમેવ અને ૩ષ્ટ પ્રા: વયમેવ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ - ધૂળ પોતે વીખરાઈ. કોળીયો સ્વયં ખવાયો. આવી જ રીતે ઉપર જણાવ્યા મુજબ કર્મકત્તમાં 9 અને 1 ધાતુને આત્મપદનો
૧૬૫
