Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 04

Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 222

૪-૧-૮૦' થી સ્વપ્ના વ ને સમ્પ્રસારણ ૩ આદેશ. ‘સરૢ ૪-૧રૂ' થી સુવ્ ને દ્ધત્વ. ‘વ્યગ્નનસ્યા૦ ૪-૧-૪૪' થી અભ્યાસમાં અનાદિ વ્યઞ્જનનો લોખં. ‘બા-નુળા૦ ૪-૧-૪૮' થી અભ્યાસમાં ૩ ને ગુણ સ્રો આદેશ. એ ૌ થી પરમાં રહેલા સૂ ને નામ્યન્ત૦ ૨-૩-૧૯' થી પ્ આદેશ. સોલુણ્ ધાતુને ‘પ્રયોવસ્તૃ૦ ૩-૪-૨૦’ થી ર્િ પ્રત્યય. ‘પોહ ૪-૨-૪' થી સૌપુર્ ના ૩ ને ગુણ ઞો આદેશ. સોોપિ ધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ સન્ પ્રત્યય. સન્ ની પૂર્વે ટ્. સોોપિ ધાતુના અન્ય રૂ ને ગુણ ૬ આદેશ. સન્ ના સ્ ને ર્ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી સોષોયિતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં નાિ પ્રત્યયની પૂર્વે દ્વિત્વ થયું હોવાથી અભ્યાસના સ્વરને આ સૂત્રથી ૩ આદેશ થતો નથી. અર્થ - વારંવાર ઉંઘાડવાની ઈચ્છા કરે છે. ૬૨॥
असमानलोपे सन्वल्लघुनि डे ४|१|६३ ॥
જે િપ્રત્યય પરમાં હોતે છતે સમાન સ્વરનો લોપ થયો ન હોય તેવો - ૬ થી પૂર્વે રહેલો ળિ પ્રત્યય પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા દ્વિત્વના પૂર્વભાગને તેની પરમાં લઘુભૂત ધાત્વક્ષર હોય તો સન્નન્તની જેમ કાર્ય થાય છે. અર્થાત્ સત્પ્રત્યય પરમાં હોતે છતે દ્વિત્વના પૂર્વભાગ સમ્બન્ધી સ્વરને જે કાર્ય થાય છે તેવું કાર્ય ઉપર્યુક્ત અવસ્થામાં પણ થાય છે. ૢ ણુ અને ત્રુ ધાતુને પ્રોતૢ૦ રૂ-૪-૨૦' થી પ્િ પ્રત્યય. રૂિ પ્રત્યયાન્ત તે ધાતુને અદ્યતનીનો વિ (đ) પ્રત્યય. તેની પૂર્વે નિત્રિ-૬૦ રૂ-૪-૬૮' થી ૬ (બ) પ્રત્યય. ‘બધાતો૦ ૪-૪-૨૧’ થી ધાતુની પૂર્વે અર્ નો આગમ. દ્વિતુિ: પરોક્ષા૦ ૪-૧-૧' થી Ø નુ અને ત્રુ ને દ્વિત્વ. અભ્યાસમાં ‘વ્યગ્નન૦ ૪-૧-૪૪' થી અનાદિ વ્યઞ્જન પ્ નો લોપ. ‘ઋતોડર્ ૪-૧-૩૮' થી ને અભ્યાસમાં જ્ઞ આદેશ. ‘ઙશ્વસ્ ૪-૧-૪૬’ થી અભ્યાસમાં ૢ ને ર્ આદેશ. ‘નામિનો૦ ૪-૩૧૧' થી ત્તિ ની પૂર્વેના અન્ય ને અને ૐ ને અનુક્રમે વૃદ્ધિ ગર્ અને
૨૧૯