________________
अयि : ४।१।६॥
સ્વરાદિ ધાતુના દ્વિત્વ યોગ્ય દ્વિતીય એકસ્વરવાળા ભાગના સંયુક્ત વ્યસ્જનની શરુઆતમાં રહેલા હું ને તેની પરમાં શું ન હોય તો કિત થતું નથી. ધાતુને ‘તુમહરિ૦ રૂ-૪-૨૦’ થી તેનું પ્રત્યય. સન ની પૂર્વે ‘તાશો . ૪-૪-રૂર’ થી , “નાચત્તસ્થાવર-રૂ-૧૬’ થી ને ૬ આદેશ. “સ્વરાવે. ૪-૧-૪ થી પ્રાપ્ત દ્વિત્ર યોગ્ય ર્વિધુ ના સંયોગાદિ 1 ને આ સૂત્રથી દ્વિતનો નિષેધ. તેથી વિ૬ ને દ્વિત. અભ્યાસમાં ‘ઝનયા) ૪-૧-૪૪ થી ૬ નો લોપ. વિવિષ ધાતુને વર્તમાનાનો તિવું પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી વિતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - પૂજવાની ઈચ્છા કરે છે. વીતિ ઝિમ્ ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સ્વરાદિ ધાતુના દ્વિત્વ યોગ્ય દ્વિતીય એકસ્વરવાળા અંશ સમ્બન્ધી સંયોગાદિસ્થ ? ને તેની પરમાં શું ન હોય તો જ દ્વિત થતું નથી. તેથી ઝધાતુને ‘ટ્યૂર્તિ રૂ-૪-90' થી ય પ્રત્યય. “વાવડા) ૪-રૂ-૧૦” થી ઝને ગુણ ૩ આદેશ. “સ્વરાજે ૪-૧-૪' થી ને દ્વિત. ઉપર જણાવ્યા મુજબ અભ્યાસમાં અનાદિ વ્યસ્જનનો લોપ. ‘બા-પુના) ૪-૧-૪૮' થી અભ્યાસમાં ના મ ને ના આદેશ. વાર્ય ધાતુને વર્તમાનાનો તે પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી વાત આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં ની પરમાં યુ હોવાથી આ સૂત્રથી તાદૃશ ? ને દ્વિત્વનો નિષેધ થતો નથી. અર્થ- વારંવાર જાય છે. સદ્દા
नाम्नो द्वितीयाद् यथेष्टम् ४१७॥
દ્વિત યોગ્ય સ્વરાદિ નામ (નામ ધાતુ) સમ્બન્ધી એકસ્વરવાળા બીજા ત્રીજા વગેરે અંશને પોતાની ઈચ્છા મુજબ દ્વિત થાય છે. અશ્વમતિ આ અર્થમાં સમાવ્યયાત્0 રૂ-૪-રરૂ' થી તેમાં જણાવ્યા મુજબ વચન પ્રત્યયાદિ કાર્યથી નિષ્પન કથ્વીય નામધાતુને ‘તુમતિ રૂ-૪-૨૦” થી
૧૭૬
