Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 04
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
પ્રાપ્ત રૂ નો “પ્રહ-જુદૃશ્ય સન: ૪-૪-૧' થી નિષેધ થવાથી “નામનો ૪-રૂ-૨રૂ' થી સન ને શિવમવિ.. વગેરે કાર્ય થયું છે. અર્થ - થવાની ઈચ્છા કરે છે.
અહીં નાન્તસ્થાપવ ના સ્થાને માત્ર ' નિર્દેશથી સૂત્રમાં દર્શાવેલા ઈષ્ટ પ્રયોગની સિદ્ધિનો સંભવ હોવા છતાં યથોકત નિર્દેશ, “જો તું કૃતં કાર્ય તત્ સર્વ નિવત્ ભવતિ અર્થાત્ ળિ પ્રત્યય પરમાં હોતે છતે ધાતુના અન્યસ્વરાદિને કરેલું વૃદ્ધિ વગેરે કાર્ય સ્થાનિની જેમ (અથ એ કાર્ય થયું જ નથી - એમ) મનાય છે.” આ ન્યાયના શાપન માટે છે.. ઈત્યાદિ બ્રહવૃત્તિ વગેરેથી જાણી લેવું દ્ી
શુ-પૃ-ટુ-મુ-ટુ-થ્થો વ કાવાદા
| દ્વિત થયે છતે શુ યુ ટુકુ છુ અને યુ ધાતુના દ્વિતના પૂર્વભાગ સમ્બન્ધી ૩ ને તેની પરમાં લવ જેના અન્તમાં છે એવા અન્તસ્થાથી પરમાં રહેલો સનું પ્રત્યય હોય તો હું આદેશ વિકલ્પથી થાય છે. શ્રુ છું ટુ શુ શુ અને યુ ધાતુને “યવસ્તૃ૦ રૂ-૪-૨૦” થી ળિ પ્રત્યય. ળિ પ્રત્યયાન તે ધાતુને “તુમ રૂ-૪-૨૦' થી સન્ પ્રત્યય. “સ- ૪-૧-રૂ' થી શું હું... વગેરેને દ્વિત. અભ્યાસમાં ‘ચંઝ૦ ૪-૧-૪૪' થી અનાદિ વ્યસ્જનનો લોપ. સન ની પૂર્વે “તાશતો. ૪-૪-રૂર' થી . “નાચત્તા ) ર-રૂ-94' થી સન પ્રત્યયના ૬ ને ૬ આદેશ. નામનો. ૪-૩-૧૭ થી nિ[ પ્રત્યયની પૂર્વેના ૩ ને વૃદ્ધિ ગૌ આદેશ. નામનો ૪-૩-૦ થી ર્ ની પૂર્વેના રૂ ને ગુણ 9 આદેશ. આ સૂત્રથી અભ્યાસમાં ૩ને રૂ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી શિશ્રાવતિ વિષતિ. વિદ્રાવયિતિ પિઝાવયિષતિ પિઝાવયિતિ અને વિધ્યાવયિષતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ? આદેશ ન થાય ત્યારે શુકાવયતિ સુન્નાવતિ કુકાવયજતિ પુણાથિષતિ પુષિત અને વૃધ્યાયિષતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ
૨૧૬
