Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 04
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
અભ્યાસમાં મૂ ધાતુના ને આદેશ. “ઘાતરિવ. ર-૧-૧૦ થી મૂ ધાતુના 5 ને ૩૬ આદેશ. ૩૬ ના ૩ ને “મુવો વ: ૪-૨-૪રૂ” થી દીર્ઘ 5 આદેશ... વગેરે કાર્ય થવાથી વમૂવે આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ થવાયું. ૭૦ ||
ઈનષ્ણઃ શર્વ રાજા
મદ્ ધાતુ જેની આદિમાં છે એવા કવિ ગણના (૨૦૧૬ થી 99૪૩) ધાતુઓને છોડીને અન્ય ધાતુને, તેની પરમાં કત્તમાં વિહિત શિનું પ્રત્યય હોય તો શવું (1) પ્રત્યય થાય છે. મૂ ધાતુને કત્તમાં વર્તમાનાનો (શિત) તિવું પ્રત્યય. આ સૂત્રથી તિવું પ્રત્યાયની પૂર્વે શવું પ્રત્યય. “નામનો. ૪-૩-૧” થી મૂ'ના 5 ને ગુણ તો આદેશ... વગેરે કાર્ય થવાથી મવતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ છે; થાય છે. ચૂર્ણરીતિ મ્િ ? =આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ કત્તમાં જ વિહિત શિત પ્રત્યય પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા વાઢિ ગણના ધાતુઓને છોડીને અન્ય ધાતુની પરમાં શત્રુ પ્રત્યય થાય છે. તેથી પર્ ધાતુને કર્મમાં વિહિત વર્તમાનાનો (શિ) તે પ્રત્યય. વચઃ શિતિ રૂ-૪-૭૦” થી તે પ્રત્યયની પૂર્વે વય (૫) પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી પથ્થતે આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં શિતુ તે પ્રત્યય કત્તમાં વિહિત ન હોવાથી તેની પૂર્વે આ સૂત્રથી શિવું પ્રત્યય થતો નથી. અર્થ- રંધાય છે. અનણ્ય તિ ઝિમ્ ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ કત્તમાં વિહિત શિનું પ્રત્યય પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા મારિ ગણના ધાતુઓથી ભિન્ન જ ધાતુને શવું પ્રત્યય થાય છે. તેથી અદાદિ ગણના સલ્ ધાતુને વર્તમાનાનો (શિ) તિવુ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી ક્ષત્તિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં ટુ ધાતુને શત્ () પ્રત્યય થતો નથી. અર્થ - ખાય છે. II૭9ો
૧૪૫
